listopad 2010 - Kompania WÄglowa S.A.

More documents

Recommendations

Info

Jubilaci kopalni „Beuthen” („Bytom”) z wieńcami dębowymi, lata 30. XX w. „Polska” w Dąbrówce Małej, który w czasie dyżuru udał się do restauracji, a w tym czasie kopalnia uległa zalaniu). Szacunek do postu uwidaczniał się także w szczególny sposób w latach, w których uroczystość św. Barbary wypadała w piątek. Menu obiadu jubilatów modyfikowano i podawano, jak na przykład w kopalni „Preussen” („Miechowice”) w Miechowicach, zupę grochową oraz ziemniaki i rybę. Oczywiście dyrekcje i zarządy kopalń doskonale zdawały sobie sprawę z naturalnej chęci świętowania. Każdego roku przed Barbórką zapowiadano więc ludyczne zadośćuczynienie za adwentowy post – letnią zabawę dla całej załogi wraz z rodzinami. Opis takiej uroczystości zamieścił w swoich „Materiałach do kultury ludowej Górnego Śląska” Łukasz Wallis: „...kopalnie urządzały raz do roku górnikom swoim zabawę na ten sposób, że zarząd kopalni zamawiał większą salę a w braku tej, w jakimś ogrodzie lub też przy kopalni wydylowano kawał miejsca deskami, na którem tańczono przy muzyce, któryś z wyższych urzędników miał przemowę. Górnicy otrzymali kilka znaczków, za które mogli sobie kupić cygar, piwa, kiełbasy i żymeł. Tak przy tańcu bawiono się w późną noc”. Na polskim i niemieckim Śląsku Barbórkę obchodzono hucznie do 1938, jako święto o charakterze niemal państwowym Jak opisywał jeden z uczestników, pracownik kopalni „König” („Król”) w Chorzowie: „Bergfest polegał na spotkaniu rodzinnym na placu kopalnianym. Tam były stoły, ławki, cała załoga mogła się zmieścić, było podium dla orkiestry, tańczyć można było i tam szynkowali piwo, krupnioki i kiełbasy, słup postawili, na którym coś zawieszono, dzieci się bawiły”. Tak więc Bergfest (święto górnicze), Sommerfest (letni festyn), Freibier Fest (Festyn Darmowego Piwa), był zadośćuczynieniem górnikom za adwentowy post obowiązujący podczas Barbórki. Piękny barbórkowy rytuał, odbywający się każdego roku przez 34 lata, po raz pierwszy został naruszony podczas wojny światowej. Od tego dziejowego momentu lokalny górnośląski obyczaj raz po raz był burzony historyczną zawieruchą. W trakcie I wojny światowej uroczystość barbórkowa ograniczała się jedynie do udziału w nabożeństwach – nie odbywały się pochody ani nie honorowano jubilatów i nie świętowano. W 1918 roku, kiedy zakończenie wojny i tworzenie państw narodowych (w tym Polski) zbiegło się rewolucją w Niemczech, dochodziło wskutek rozruchów robotniczych do aktów dewastacji ołtarzy z wizerunkami św. Barbary w kopalniach. Zmiany w strukturach załóg kopalnianych, bratobójcze walki, podział Górnego Śląska między Niemcy i Polskę, wojna celna i wreszcie narodowe migracje spowodowały, że dopiero na przełomie lat 20. i 30. podjęto wysiłek restytucji obyczaju w jego tradycyjnej formie. Na przykład w kopalni „Król” w Królewskiej Hucie inżynier Antoni Lewalski, krakowianin z pochodzenia, doprowadził do odrodzenia się obyczaju wielkiej parady górniczej sprzed budynku Skarbofermu (wcześniej Inspekcji Górniczej) w Królewskiej Hucie. To z jego inicjatywy załoga maszerowała na uroczystą sumę do kościoła św. Barbary. 24 |
Hrabia Mikołaj von Ballestrem wręcza podarunki jubileuszowe pracownikom Gwarectwa Castellengo-Abwehr w kopalni „Castellengo” („Rokitnica”), lata 30. XX w. W niemieckiej części Śląska wysiłki lokalnych duszpasterzy zagłuszał hałas przekrzykujących się komunistów i nazistów. Krach gospodarczy przyczynił się do tego, że po obu stronach granicy nastrój do świętowania mieli tylko ci, którzy mieli szczęście być zatrudnionymi przez kopalnie. Na polskim i niemieckim Śląsku Barbórkę obchodzono hucznie do 1938, jako święto o charakterze niemal państwowym, ale w niemieckiej części regionu wygaśnięcie konwencji śląskiej w 1937 roku spowodowało już pewne zmiany. Rządzący państwem naziści obchodzili to święto hucznie (organizując zabawy i bale), włączając w nie pochody do kościołów z pocztami sztandarowymi SA i Deutsche Arbeitfront. W III Rzeszy przemarsz do kościoła 4 grudnia 1938 roku był już dobrowolny i nie stanowił części obchodów „Der Tag des Bergmannes” (Dnia Górnika) decyzją gauleitera i nadprezydenta Górnego Śląska, Fritza Brachta, od 1941 roku dekorowanie jubilatów przeniesiono na 1 maja. Samo Już od 1945 roku, od pierwszej Barbórki w Polsce Ludowej, z okazji święta każdy górnik otrzymywał po pół litra wódki święto trzeba było obchodzić w niedzielę przed lub po 4 grudnia. Barbórka uległa de facto likwidacji. W okresie po II wojnie światowej dwuletni okres przyzwolenia na tradycyjne religijno -zawodowe obchody był jedynie epizodem w dziejach PRL-u. Władze partyjne, które objęły ideologiczną „opiekę” nad Barbórką, szybko, inspirując się pomysłami nazistów, 4 grudnia przemianowały na Dzień Górnika, a harmonogram uroczystości był tak zaplanowany, by utrudnić górnikom uczestnictwo w mszy świętej. Popołudniami organizowano liczne bale zakrapianie alkoholem. Już od 1945 roku, od pierwszej Barbórki w Polsce Ludowej, z okazji święta każdy górnik otrzymywał po pół litra wódki. Co ciekawe, Rada Pracownicza Zabrskiego Zjednoczenia Węglowego, wobec licznych braków aprowizacyjnych skutecznie utrudniających wydobycie (łopaty, buty, hełmy, części maszyn i urządzeń), domagała się pisemnych zapewnień dyrekcji Zjednoczenia, dotyczących „zabezpieczenia przydziału alkoholu przysługującego z okazji święta Barbary”. Barbórki organizowane centralnie, w Warszawie, były balami zakrapianymi alkoholem, na których tańczono w towarzystwie górników z bratnich krajów demokracji ludowej. Oczywiście, zlaicyzowanie święta było tylko środkiem w dążeniu do celu – likwidacji jakichkolwiek uroczystości 4 grudnia. Odrywając górników od tradycji, planowano, by Dzień Górnika w Polsce był obchodzony we wrześniu, tak jak w Czechosłowacji. A „obiad jubilatów” próbowano przekształcić w „obiad przodowników pracy”. Dwu ostatnich pomysłów nie udało się przeprowadzić i po 101 latach od zakończenia Kulturkampfu, w 1980 roku barbórkowe obchody powróciły na Górny Śląsk niemal w takim samym kształcie, jak opisywał „Arbeiterfreund”. Współcześnie Barbórka znowu stoi przed licznymi wyzwaniami. Pozostaje nam mieć nadzieję, że nie zapomnimy o obyczajowości naszych przodków. Beata Piecha van Schagen | 25
Page 1 and 2: G A Z E T A F I R M O W A n r 9 ( 2
Page 3 and 4: W K O M PA N I I Dofinansują „po
Page 5 and 6: Kopalnia „Piast” posiada 8 udos
Page 7 and 8: Jacek Kudela, dyrektor techniczny k
Page 9 and 10: Uczestnicy konferencji byli zgodni,
Page 11 and 12: fot. Jan Czypionka Nie można udzie
Page 13 and 14: Nowe umowy na obsługę bocznic Kom
Page 15 and 16: zupełnie inny finał, niż przed r
Page 17 and 18: Barbara Magiera pracuje w centrali
Page 19 and 20: i Rzymie. Jest i polska legenda. We
Page 21 and 22: Płaskorzeźba z masy gipsowej ofia
Page 23: Przemarsz załogi kopalni „Gleiwi
Page 27 and 28: Toż jak ino nazad przyjechał, to
Page 29 and 30: Malowidła na ścianie katedry nawi
Page 31 and 32: „Moje życie po wypadku” To tyt

listopad 2010 - Kompania WÄglowa S.A.

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

listopad 2010 - Kompania WÄglowa S.A.