Wojciech Kajtoch: O prozie i poezji (tekst, .pdf, 28,7 MB)

Poeta, stwierdziwszy u siebie określony nastrój - w tym
wypadku jest to spleen i doznawszy w wyniku tego doświadczenia
określonej emocji (HI), zamiast po prostu opisać te
emocję (napisać: „czuję się tak a nie inaczej'') analizuje ją
(E2) i rozkłada na części skkidowe. Następnie wprowadza
do utworu parę obrazów o treści dla tematu całości dzieła
obojętnej (1/, 2/, 3/, 4/, 5/), ale za to kojarzących się ze
wzmiankowanymi „częściami składowymi" wspomnianej
emocji, innymi słowy - obrazów mogących służyć jako „nośniki"
owych „części składowych".
Na tym w zasadzie jego rola się kończy. Odbiorca natomiast,
zaznajomiwszy się z sekwencją obrazów, powinien
odczuć poszczególne, wiążące się z tymi obrazami skojarzenia
(te same lub podobne do tych, które kazały autorowi
akurat takie a nie inne obrazy dobierać dla oznaczania swych
uczuć) - zupełnie tak, jakby „zaraził się" nimi od autora. Następnie
przeprowadza ich syntezę i w tym momencie niejako
przejmuje emocję (E3), zaszyfrowaną uprzednio przez
autora w obrazach utworu. Kiedy zaś ją przejmie, już sam
będzie mógł zorientować się, czym jest spleen - uczucie,
wrażenie, stan ducha, o którym wiersz „traktował".
Zwróćmy uwagę, wiersz staje się zatem czymś, co
ma nauczyć odbiorcę pewnego odczuwania (lub - w innym,
niż wyżej opisany, wypadku - widzenia świata); staje
się mechanizmem wzbudzającym określone emocje,
a poeta występuje w roli konstruktora tego mechanizmu.
Ten mechanizm zaś składa się ze słów. Dlatego działalność
poetycka jest w wierszach tego typu - działalnością
„w języku", wyrafinowanym rzemiosłem.
Po drugie zauważmy, co jest w tym wierszu po prostu
liryką pośrednią, a co symboliczną liryką pośrednią. W pierwszych
dwunastu wersach „Spleen U" stosuje zasadę pośredniości
w kształcie swoistym dla tradycyjnej liryki opisowej
lub sytuacyjnej. Każdy z pięciu obrazów' nawet kojarzy się z
dość określoną emocją i może być uznany za alegorię tejże
emocji. W sumie jednak tworzą symbol, bo - jak już wspomi-