Wojciech Kajtoch: O prozie i poezji (tekst, .pdf, 28,7 MB)

znaczy: w ich wizję, którą zazwyczaj ludzie mają. Dwuznaczność
i konieczna, i zamierzona. Zauważmy:
- Tam gdzie podmiot mówi o sobie, istnieje możliwość
przekładu użytych w wierszu form bezosobowych czasownika
na czasowniki w pierwszej osobie (zamiast: Do wszystkich
szaf się zajrzało./ Przez półki przebiegło. I Nawet złamało
zakaz i rozrzuciło papiery* - można napisać: „Do wszystkich
szaf zajrzałem, przez półki przebiegłem, nawet złamałem
zakaz...", ale właśnie to form bezosobowych użyto.
- W opisie rzeczywistości względem podmiotu zewnętrznej,
mieszkania, zachowano elementy swoiście „kociej" perspektywy.
Ograniczono się zatem to tego, co można zauważyć,
patrząc z poziomu kilkunastu centymetrów nad podłogą
(Ręka, co kładzie rybę na talerzyk, / także nie ta, co kładła.),
rejestracji prostych wrażeń wzrokowych (wieczorami lampa
już nie śnieci), słuchowych (Słychać kroki na schodach). Ale
przecież podmiot (i bohater) utworu wie o czyjejś śmierci.
Właśnie - wie! Tym, na ile ma jej świadomość, zajmiemy się
za chwilę.
Może najbardziej wieloznaczny jest pierwszy wers:
Umrzeć - tego nie robi się kotu. Kot wydaje się tu być tylko
przedmiotem, a nie podmiotem wypowiedzi. Jednak przecież
znana jest nam możliwość mówienia do siebie, zwłaszcza
tak utartych zwrotów jak: „tego się nie robi", „dlaczego
mi to zrobiłeś".
Powiedzmy sobie zatem, że podmiotem wiersza jest kot
zantropomorfizowany, albo ktoś po kociemu myślący. Tylko...
co to znaczy „myśleć po kociemu"
Sądzę, że - wyjąwszy omówione wyżej, formalne wyznaczniki
„spojrzenia na świat z punktu widzenia kota" -
oznacza to w tym wierszu tyle co: myśleć po dziecinnemu,
myśleć po kobiecemu, myśleć w kategoriach niesłychanie
3 Tekst wiersza cytuje wedle 35"' strony publikacji: ..Radość czytania Szymborskiej.
Wybór tekstów ktytyczuych". opracotranie Stanisław Balbus i Domta Wojda. Krakóu
/°96, urd Znak Zachęcam do sknj'n>nUtwania mojej ititetpretacji tego wiersza
ze szkicem Mariana Stali- ..Kot t puste mieszkanie", na stnmacb 357361 tego
zbioru.