Kreshmet kohë pendese, kthimi dhe faljeje - kishadhejeta.com

Historia nuk e ka njohur ende atë që ka 

ngjarë në Shqipëri. Kështu, të dashur 

shqiptarë, drama juaj duhet t’i interesojë 

gjithë kontinentit europian! Është e 

domosdoshme që Europa të mos harrojë! 

Pa p a Gj o n Pa l i II 

Organ i permuajshem informacioni i METROPOLISE tIRANE-DURRES Nr. 2 

Sh k u r t 2008 Çmimi 30 lekë 

Kreshmet 

kohë pendese, 

kthimi dhe faljeje 

Kthehuni dhe besojini Ungjillit

shkurt 2008 Kisha dhe jeta 

2 

PËRMBAJTJA 

Mesazhi i Atit të Shenjtë 

Benedikti XVI, 

për Kreshmët 2008 

Të gjithë meshtarëve, 

rregulltarëve, rregulltareve dhe 

besimtarëve 

Muaji shkurt, muaji i memories 

Nga Rafaeli 

Nën shenjën e kryqit 

Imzot Gjergj Frendo O.P. 

Unë dhe të tjerët 

Nga Elidon DODAJ 

Don Francesco Guarnati 

Blerina Kolndreu 

Të jesh i Krishtit do të thotë të 

mbash gjithmonë të zjarrtë në 

zemër një flakë të gjallë dashurie 

Nga Atë Bernard Caruana O.P. 

Dëshmitarë të Krishtit në 

një botë që ka frikë prej 

qortimit të Tij 

Nga: Dom Marjan Lumçi 

“O Atë i Shenjte, ruaji ata 

në emrin tënd, ata që më ke 

dhënë, që të jenë një, sikurse 

ne!” 

Nëse kokrra e grurit nuk vdes! 

Nga Alfred Matoshi 

“Ke kërkoni” 

Nga Laura Buna 

Fra Shtjefen Pistulli OFM 

(27.04.1922 – 03.02.2008) 

Fra Kornel (Shtjefen) 

Pistulli (Mgushi). 

Kosova asht e jona - At Gjergj Fishta 

faqe 3 

faqe 4 

faqe 5 

faqe 6 

faqe 6-7 

faqe 8 

faqe 9 

faqe 9 

faqe 10 

faqe 10 

faqe 11 

faqe 12 

Kalendari Liturgjik 

1 mars 

E DIELA IV E KREZHMEVE 

7 mars - Sh.Perpetua dhe Sh.Feliçita 

9 mars - E DIELA V E KREZHMEVE 

16 mars - E DIELA E LARIT 

17 mars - E hëna e Madhe 

- Sh.Patriku 

18 mars - E marta e Madhe 

- Sh.Cirili i Jeruzalemit 

19 mars - E mërkura e Madhe 

- Sh.Jozefi 

20 mars - E enjtja e Madhe 

- Sh.Niketa 

21 mars - E premtja e Madhe 

22 mars - E shtuna e Madhe 

23 mars 

E DIELA E PASHKËVE 

RINGJALLJA E ZOTIT 

24 mars – E hëna e Engjëllit 

25 mars – E marta e Pashkëve 

26 mars – E mërkura e Pashkëve 

27 mars – E enjtja e Pashkëve 

28 mars – E premtja e Pashkëve 

29 mars – E shtuna e Pashkëve 

30 mars 

E DIELA II E PASHKËVE 

31 mars 

LAJMËRIMI I ZOTIT 

Mars 2008 

Përgatitja e Darkës së Pashkëve 

(Mk 14, 1221; Lk 22, 714; 2123; Gjn 13, 2130) 

Të parën ditë të Bukëve të pabrume, iu afruan 

Jezusit nxënësit dhe e pyetën: “Ku dëshiron 

ta bëjmë gati darkën e Pashkëve” 

Ai u tha: “Shkoni në qytet te filani dhe thoni: 

Mësuesi thotë: koha ime është ngjat! Te ti do 

të kremtoj Pashkët me nxënësit e mi.” 

Nxënësit bënë si u urdhëroi Jezusi dhe e 

përgatitën darkën e Pashkëve. 

Kur u bë natë, Jezusi u ul në tryezë bashkë me 

të Dymbëdhjetët. Ndërsa po hanin, ai u tha: 

“Për të vërtetë po ju them: njëri prej jush do 

të më tradhtojë!” Të trishtuar për së tepërmi, 

zunë ta pyesnin njëri pas tjetrit: 

“A mos jam unë, Zotëri” 

Ai u përgjigji: “Ai që po e ngjyen kafshatën 

me mua në pjatë ai do të më tradhtojë. Po, 

Biri i njeriut patjetër po shkon sikurse është 

në Shkrimin shenjt për të. Porse: vaj për atë 

njeri që po e tradhton Birin e njeriut! Më 

mirë do të kishte qenë për të të mos kishte 

lindur aspak!” 

Atëherë e pyeti edhe Juda, tradhtari i tij: “A 

mos jam vetë, Mësues” 

“E the vetë! i përgjigji Jezusi.” 

Drejtor i përgjithshëm: 

Imzot George Frendo 

Kryeredaktor: 

D. Marjan Lumçi 

Sekretar: 

Nikollë Loka 

Redaksia: 

Kolec Çefa 

Ana Stakaj 

Zef Skanjeti 

Alban Guri 

Grafika: 

Pjerin Sheldija 

Elis Gjoni 

Foto: Pici 

Adresa: 

Katedralja e Shën Palit, 

Bulevardi Zhan D’Ark, 

Tiranë, Shqipëri 

E-mail: mlumci@hotmail.com 

http://kishadhejeta.googlepages.com

shkurt 2008 

Kisha dhe jeta 

3 

Mesazhi i Atit të Shenjtë Benedikti XVI, 

për Kreshmët 2008 

“Krishti u bë i varfër për ju” (2 Kor 8,9) 

Të dashur vëllezër dhe motra, 

1. Çdo vit, Kreshmët na ofrojnë një rast të 

provnishëm për të thelluar kuptimin dhe vlerën 

e të qënurit tonë të krishterë, dhe na stimulon 

të zbulojmë mëshirën e Hyjit që ne të bëhemi 

më të mëshirshëm ndaj vëllezërve. 

Në kohën e Kreshmëve Kisha shqetësohet 

që të propozojë disa angazhime specifike që 

t’i shoqërojnë konkretisht besimtarët në këtë 

proces rinovimi të brendshëm: ato janë lutja, 

agjërimi dhe lëmosha. Këtë vit, në Mesazhin e 

zakonshëm të kreshmëve, dëshiroj të ndalem 

të reflektoj mbi praktikën e lëmoshës, që 

përfaqëson një mënyrë konkrete për t’i ardhur 

në ndihmë atij që ka nevojë dhe, në të njëjtën 

kohë, një ushtrim shpirtëror për tu liruar nga 

lidhja me të mirat tokësore. Sa i fortë është 

drejtimi i pasurive materiale, dhe sa duhet të 

jetë vendimi ynë për të mos adhuruar, pohon Jezusi në 

mënyrë vendimtare: “Nuk mund t’i shërbeni Hyjit dhe 

pasurisë” (Lk 16,13). 

Lëmosha na ndihmon të fitojmë këtë tundim konstant, 

duke na edukuar që t’i shkojmë në ndihmë nevojave 

të të afërmit dhe të bashkëndajmë me të tjerët atë çka 

zotërojmë nga mirësia hyjnore. Për këtë arsye bëhet 

grumbullimi i veçantë në për të varfrit, që në Kreshmë u 

premtohet në shumë vende të botës. Në këtë mënyrë, në 

pastrimin e brendshëm shtohet një gjest bashkimi kishtar, 

sipas asaj që ndodhte në Kishat e para të lashta. Shën 

Pali flet për këtë grumbullim parash në Letrat e tij për 

bashkësinë e Jeruzalemit. (2Kor. 8-9; Rom 15,25-27) 

2. Sipas mësimit ungjillor, ne nuk jemi pronarë 

por administratorë të të mirave që zotërojmë: kështu që 

ato nuk konsiderohen si pronë ekskluzive, por si mjete 

nëpërmjet të cilëve Zoti thërret secilin prej nesh të bëhet 

ndërmjetës të ndihmës së tij ndaj të afërmit. Ashtu siç 

kujton Katekizmi i Kishës Katolike, të mirat materiale 

veshin një vlerë shoqërore, sipas parimit të destinacionit 

të tyre universal (shih n. 2404). 

Në Ungjill është e qartë qortimi i Jezusit për ata që 

zotërojnë dhe përdorin vetëm për vete pasuritë tokësore. 

Përballë shumicave të cilës, i mungon gjithçka, vuajnë 

urinë, marrin tonin e një qortimi të rëndë fjalët e Shën 

Gjonit: “Kush i ka të mirat e kësaj bote dhe e sheh vëllain 

e vet në ngushticë dhe e mbyll zemrën vet para tij, në 

ç’mënyrë dashuria e Hyjit qëndron në të” (1 Gj 3,17). Me 

elokuencë të madhe tingëllon thirrja në bashkëndarjen në 

Vendet në të cilat popullsia është e përbërë nga shumica e 

të krishterëve, duke qenë akoma më e rëndë përgjegjësia 

e tyre përballë shumicës që vuajnë nga nevojat dhe 

braktisja. T’i shkosh në ndihmë është më parë një detyre 

drejtësie sesa një vepër dashurie. 

3. Ungjilli vë në dritë një karakteristikë tipike të 

lëmoshës së krishterë: duhet të jetë e fshehur. “Të mos 

dijë e majta çfarë bën e djathta jote”,thotë Jezusi, “që 

lëmosha jote të jetë e fshehtë” (Mt 6, 3-4). Dhe pak 

më parë kishte thënë që nuk duhet të mburremi për 

veprat e mira, për të mos rrezikuar që të përjashtohemi 

nga shpërblimi qiellor (shih Mt 6,1-2). Shqetësimi i 

dishepullit është që gjithçka të shkojë në lavdërimin e 

madh të Hyjit. Jezusi shqyrton: “Ashtu të shndrisë edhe 

drita juaj para njerëzve, që t’i shohin veprat tuaja të mira 

e ta lëvdojnë Atin tuaj që është në qiell” (Mt 5,16). 

Pra gjithçka duhet të përmbushet për lavdinë e Hyjit 

dhe jo për lavdinë tonë. Kjo vetëdije shoqëroftë, të dashur 

vëllezër e motra, çdo gjest ndihme ndaj të afërmit duke 

shmangur që të shndërrohet në një mjet për të nxjerrë 

në dukje veten tonë. Nëse në plotësimin e një vepre të 

mirë nuk kemi si qëllim lavdinë e Hyjit dhe të mirën e 

vërtetë të vëllezërve, por synojmë më tepër një interes 

personal ose më thjeshtë një duartrokitje, vendosemi 

jashtë optikës ungjillore. Në shoqërinë moderne të 

imazhit, nevojitet që të vëzhgohet me vëmendje, sepse 

ky tundim është i përsëritur. Lëmosha ungjillore nuk 

është filantropie thjeshtë: është më shumë një shprehje 

konkrete e dashurisë, virtyt teologal që kërkon kthimin 

e brendshëm në dashurinë e Hyjit dhe të vëllezërve, në 

imitimin e Jezu Krishtit, i cili duke vdekur në kryq dhuroi 

gjithë vetveten për ne. Si mos ta falënderosh Hyjin për 

të gjithë ata njerëz që në heshtje,larg nga reflektuesit e 

shoqërisë mediatike, përmbushin me këtë shpirt vepra 

bujarie mbështetëse për të varfrit në vështirësi Duhet 

pak për t’i dhuruar të tjerëve të mirat, sepse për këtë 

zemra fryhet me madhështi: ja pse nuk kërkon mirënjohje 

njerëzore për veprat e mëshirës që përmbush që e di 

që Hyji “shikon në fshehtësi” dhe në fshehtësi do të 

shpërblejë. 

4. Duke na ftuar që ta konsiderojmë lëmoshën me 

një shikim më të thellë, që tejkalon dimensionin material 

të pastër, Shkrimi na mëson se është “më i lum është ai 

që jep se ai që merr“ (shih Vp 20,35). Kur veprojmë 

me dashuri shprehim të vërtetën e qenies sonë: në fakt 

jemi krijuar jo për vete, por për Hyjin dhe për vëllezërit 

(shih 2 Kor 5,15). Çdo herë që për dashuri të Hyjit 

bashkëndajmë të mirat tona me të afërmin që ka nevojë, 

eksperimentojmë se plotësia e jetës vjen nga dashuria 

dhe gjithçka na kthen si bekim në formë paqeje, në 

kënaqësi të brendshme dhe gëzimi. Ati qiellor i shpërblen 

lëmoshat tona me gëzimin e tij. Dhe ka më shumë: shën 

Pjetri citon ndër frytet shpirtërore të lëmoshës faljen e 

mëkateve. “Dashuria – shkruan ai – mbulon një shumicë 

mëkatesh” (1 Pjt 4,8). Siç përsërit shpesh liturgjia e 

kreshmëve, Hyji na ofron ne mëkatarëve mundësinë që 

të jemi të falur. Fakti që të bashkëndajmë me të varfrit 

atë çka zotërojmë na rendit që të marrim një dhuratë të 

tillë. Mendoj, në këtë moment, sa e ndjejnë peshën e të 

keqes që kanë bërë dhe, pikërisht për këtë, ndjehen larg 

nga Hyji, të trembur dhe thuajse të paaftë për 

të shkuar tek Ai. 

Lëmosha, duke na afruar me të tjerët, na 

afron me Hyjin dhe mund të bëhet instrument 

kthimi dhe pajtimi me Të dhe me vëllezërit. 

5. Lëmosha edukon në bujarinë e 

dashurisë. Shën Jozefi Benedikti Cottolengo 

grihet të na rekomandojë: “Mos i numëroni 

kurrë monedhat që jepni, sepse unë them 

gjithmonë kështu: të japësh lëmoshë me 

dorën e majtë nuk duhet ta di se çfarë bën e 

djathta, edhe e djathta nuk ka pse ta dijë se 

çfarë bën e majta” (Thënie dhe mendime, 

Edilibri, n. 201). Është shumë domethënëse 

episodi ungjillor i vejushës që, në mjerimin 

e saj, hedh në thesarin e tempullit “gjithë sa 

pati për jetesën e vet” (Mk 12,44). Monedha e 

saj vogël dhe e parëndësishme bëhet një simbol elokuent: 

kjo vejushë i dhuron Hyjit jo nga tepricat e saj,jo çka ka, 

por atë çka është. Të gjithë veten e saj. 

Ky episod i prekshëm gjendet brenda në përshkrimin 

e ditëve që paraprijnë menjëherë mundimet dhe vdekjen 

e Jezusit, i cili, siç vëren shën Pali, u bë i varfër për të na 

pasuruar me varfërinë e tij (shih 2 Kor 8,9); dha gjithë 

vetveten për ne. Kreshmët, edhe nëpërmjet praktikës së 

lëmoshës na shtyn që të ndjekim shembullin e tij. Në 

shkollën e tij mund të mësojmë që të bëjmë me jetën 

tonë tërësisht një dhuratë;duke e imituar arrijmë që të 

bëhemi të gatshëm, jo që të japim diçka që e zotërojmë, 

por më mirë veten tonë. I gjithë Ungjilli nuk përmblidhet 

ndoshta në urdhrin e vetëm të dashurisë Praktika e 

kreshmëve të lëmoshës bëhet ndërkohë një mjet për të 

thelluar thirrjen tonë të krishterë. Kur e ofron vetveten 

falas, i krishteri dëshmon se nuk është pasuria materiale 

që dikton ligjet e ekzistencës, por dashuria. Ajo pra çka 

i jep vlerë lëmoshës është dashuria, që frymëzon forma 

të ndryshme dhurimi, si pas mundësive dhe kushte vetë 

secilit. 

6. Të dashur vëllezër e motra, Kreshmët na ftojnë 

që të “stërvitemi” shpirtërisht, edhe përmes praktikës së 

lëmoshës, për tu rritur në dashuri dhe për të njohur tek të 

varfrit vetë Krishtin. Në Veprat e Apostujve tregohet që 

apostulli Pjetër të çalit që kërkonte lëmoshë tek dera e 

tempullit i tha: “Unë nuk kam as argjend as ar, por po të 

jap çka kam: në Emër të Jezu Krishtit, Nazarenas, etj!” 

(V.Ap. 3,6). Me lëmoshën dhurojmë diçka materiale, 

shenjë e dhuratës më të madhe që mund t’i ofrojmë të 

tjerëve me shpalljen dhe dëshminë e Krishtit, në emrin 

e të Cilit është jeta e vërtetë. Kjo periudhë është pra e 

karakterizuar nga një sforcim personal dhe i bashkësisë 

për përqafimin me Krishtin për të qenë dëshmitarë të 

dashurisë së tij. Maria, Nënë dhe Shërbëtore besnike 

e Zotit, i ndihmoi besimtarët që të çojnë “luftimin 

shpirtëror” të Kreshmëve të armatosur me lutjen, 

agjërimin dhe me praktikën e lëmoshës, për të arritur në 

kremtimin e Festave të pashkëve të rinovuar në shpirt. 

Me këto dëshira të mëdha bashkëndajë me kënaqësi të 

gjithëve Bekimin Apostolik. 

Nga Vatikani, 30 Tetor 2007 

Benediktus PP XVI


4 

Të gjithë meshtarëve, rregulltarëve, 

rregulltareve dhe besimtarëve 

Imzot rrok mirdita Arqipeshkëv metropolit i tiranë-durrës 

Fort të dashur, 

në fillim të kohës së Kreshmëve, e cila fillon të 

Mërkurën e Përhime më datë 6 shkurt, dëshiroj të ndaj 

me ju disa mendime mbi rëndësinë e saj për të gjithë ne 

si të krishterë. 

Kreshmët, Lajm i mirë 

Në Shkrimin e Shenjtë, në Librin e Kishtarit lexojmë: 

“Ka kohë për të lindur, e kohë për të vdekur” (3, 

2). Nëse e lexojmë këtë pjesë të Shkrimit të Shenjtë 

në dritën e misterit të Zotit tonë Jezu Krishtit, i cili ka 

vdekur për të na rilindur si bijtë dhe bijat e Zotit për 

jetën e amshuar, do të na zbulohet domethënia e kohës 

së Kreshmëve, gjatës së cilës përmes agjërimit, flijimeve 

dhe lutjes tregojmë vendosmërinë tonë për t’i vdekur 

egoizmit, jetës së veseve, mëkateve tona, që të mund të 

lindim në një jetë të re. 

Ky është mësimi i apostullit të madh Palit, i cili na 

paraqet plot elokuencë dialektikën e njeriut të vjetër – 

njeriut mëkatar, skllav të Satanit – dhe njeriut të ri, atë 

të rilindur dhe të bashkuar në Krishtin. “Nëse ndokush 

është në Krishtin, është krijesë e re. Gjërat e vjetra shkuan 

dhe ja, u bënë të rejat” (2 Kor 5, 17). Prandaj në thelbin 

e tyre Kreshmët janë një lajm i mirë, është ftesa që na 

drejtohet për t’u kthyer në shtëpinë e Atit, ashtu si na e 

kujton shëmbëlltyra e djalit plangprishës. 

Prandaj besimtari përfiton nga kjo kohë duke ecur 

me përvujtëri në rrugën që të shpie drejt jetës. Ashtu siç 

na kujtonte e lumtura Nënë Tereza drama e shoqërisë 

sonë është indiferenca: një stil jete i rehatshëm në të 

cilën njeriu ndjek planet e veta dhe egoizmi bëhet masa 

e vlerësimit; është mbivlerësimi tërësor i vlerave ekonomike; 

është relativizmi moral aq magjepsës për brezin e 

ri; është një jetë sipërfaqësore e çorientuar, e cila mbyt 

çdo mundësi reflektimi rreth realiteteve më serioze dhe 

shpall ngadhënjimin absurd të realiteteve më kalimtare 

dhe më banale. Por kësaj indiference i kundërvihet Hyji 

i dashurisë, që nuk do vdekjen dhe dënimin e mëkatarit, 

por që ai të kthehet e të jetojë. Pikërisht këtë ne e përjetojmë 

në sakramentin e rrëfimit. Të jetosh kreshmët dhe 

të përgatitesh shpirtërisht për të kremten e ngjalljes së 

Zotërisë do të thotë të zbulosh hirin e faljes: të ngjallesh 

si njeri i ri, ku dashuria ngadhënjen mbi urrejtjen dhe 

jeta mbi vdekjen. 

Shqetësimet tona 

Jemi të vetëdijshëm se sot identiteti dhe jeta e 

krishterë zhvillohet në një kontekst kulturor dhe shoqëror 

që shpeshherë është në kundërshtim me vlerat ungjillore; 

është një zgjedhje që lyp guximin, ngaqë i krishteri duhet 

të përballet me shumë sfida, kundërshti, pengesa, madje 

edhe intolerancë. 

Është ende i gjallë në ne debati që ngjalli kohët 

e fundit vizita e planifikuar e Papa Benediktit XVI në 

Universitetin e Romës “La Sapienza”, me ftesë te vetë 

Rektorit të tij, ku në emër të një pseudolaiciteti dhe 

neutraliteti mes besimit dhe shoqërisë civile, u pengua 

Ati i Shenjtë që të mbante leksionin e vet për fillimin e 

vitit të ri akademik. Imazhi i shtrembëruar i kësaj marrëdhënieje 

mes besimit dhe arsyes (shoqërisë, botës), 

të një konceptimi tërësisht natyralist të jetës, në të cilin 

vlerat fetare hidhen poshtë ose vendosen në truallin e 

mbyllur të ndërgjegjes vetjake dhe në çastet “mistike” të 

jetës së kultit, pa ndikuar aspak jetën publike të njeriut, 

janë simptomat e një shoqërie që nuk do ta kërkojë të 

vërtetën, të mirën, Zotin. Ftesa e Papa Benediktit XVI 

“për të ruajtur të gjallë ndjeshmërinë për të vërtetën, 

për t’u vënë në kërkim të saj, për të qenë të aftë të dallojmë 

dritëzat udhëzuese që hasim gjatë historisë së 

krishterimit, për ta perceptuar Jezu Krishtin si dritën që 

ndriçon historinë dhe ndihmon për të gjetur udhën drejt 

së ardhmes” u prit me entuziazëm nga turma e panumërt 

të dielën më pas në sheshin e Shën Pjetrit, gjë që na shtyn 

të shohim përpara me shpresë. 

Na bien ndër mend ndër të tjera fjalët e mrekullueshme 

të Papa Palit VI, i cili duke e pyetur veten se për 

çfarë mund të kishte nevojë Kisha në kohën e tij të trazuar 

thoshte se ajo kishte nevojë më shumë për dëshmitarë 

sesa për predikatarë. Vërtet Kisha ka nevojë edhe sot 

për njerëz që e gjejnë veten e tyre në vlerat ungjillore, i 

jetojnë ato me besnikëri dhe ua shpallin njerëzve me të 

cilët jetojnë, pa druajtje dhe turp. 

Edhe në vendin 

tonë hasim në tregues 

shqetësues, që trondit 

pikërisht besnikërinë 

ndaj vlerave ungjillore 

si për shembull 

interesi për organizimin 

e shoqërive masonike 

në Shqipëri, të 

cilat historikisht janë 

të papajtueshme me 

doktrinën e krishterë, 

ngaqë ajo që na shpëton 

nuk është një lloj 

besimi racional dhe 

ndihma që i japim 

njëri-tjetrit si pjesëtarë 

të një shoqërie hermetike 

ndaj botës, por 

besimi i ngultë në Jezu Krishtin Shpëtimtar dhe njohjen e 

tij përmes besimit. Kësaj i shtohen edhe raste moskuptimi 

ose pengesa bërë veprimtarive të ndryshme kishtare si 

jeta e kultit, shkollat, ambulancat, azilet e pleqve etj. 

Një shqetësim shumë i madh është gjendja e shumë 

njerëzve të braktisur, të mënjanuar, të dënuar në një jetë 

në kundërshti me dinjitetin që çdo njeri ka, si i krijuar 

në shëmbëllesë dhe përngjasim të Hyjit. Megjithëse 

Kisha nuk ka reshtur kurrë t’i ndihmojë këto kategori 

njerëzish, ajo nuk mund ta zëvendësojë kontributin që 

secili duhet të japë për një shoqëri me të drejtë dhe më 

njerëzore. Koha e kreshmëve është një çast i volitshëm 

për të treguar bujarinë tonë përmes veprash konkrete 

bamirësie ndaj atyre që janë në nevojë. 

Për të përfunduar 

Tradita e Kishës na fton t’i fillojmë kreshmët me 

agjërim të Mërkurën e Përhime e më pas të Premten e 

Madhe. Mosngrënia e mishit (e detyrueshme për të gjitha 

të premtet e kreshmëve) dëshiron të jetë një shenjë e këtij 

angazhimi dhe qëndrimi të brendshëm kreshmor. Udha 

e Kryqit, e cila do të kremtohet në të gjitha kishat tona 

gjatë kësaj periudhe, na vë përpara mundimet e një Zoti 

që për nuk ka hezituar ta japë jetën e vet për shpëtimin 

e botës. Është ky veprim shpëtimprurës që bëhet për 

ne aktual gjatë kremtimit të mistereve të shenjta dhe 

që duhet ta ripërtërijmë në vetëdijen tonë gjatë këtyre 

kohëve të veçanta. 

Kujtoj me emocion rizgjimin e Kishës në Shqipëri 

pas tmerrit ankthndjellës komunist dhe shugurimin tim 

në krye të bashkësisë sonë dioqezane, fakt që më vuri 

përpara shumë sfida, por që bëri të përjetoj në mënyrë 

më intensive veprimin e hirit të Zotit në jetën bashkësisë 

së tij, Kishës. Këtë çast do ta kremtojmë së bashku, duke 

kujtuar përvjetorin tim të XV ipeshkvnor, por qysh tani 

ju kërkoj të kujtoheni për mua në lutjet tuaja. 

Me këto mendime dhe urime ju uroj një kreshmë të 

frytshme dhe ju përcjell bekimin tim baritor. 

Dhënë nga Kuria Arqipeshkvnore, sot më 2 shkurt 

2005, festa e Kushtimit të Zotit 

+ Rrok Mirdita 

Arqipeshkëv Metropolit i Tiranë-Durrës

shkurt 2008 


5 

Muaji shkurt, muaji i memories 

Nga Rafaeli 

Këto ditët e fundit kam menduar mbi ato gjëra 

që e bëjnë një aspiratë të realizueshme. Shumë 

prej nesh më së shumti me realizimin e saj i fshijmë nga 

memorja ata që punojnë apo madje dhe luftojnë për atë, dhe 

mjaftohemi me ndonjë përkujtimore të cilën e mërmërisim 

në datat simbol. Por të harrosh rrënjët e ndërtimit, ngarendjes 

dhe ata që e bënë të realizueshme këtë aspiratë, do 

të thotë ti heqësh asaj kuptimin dhe ta kthesh në një veprimtari 

shkakore prej së cilës nuk rrjedh veçse një ekzistencë 

gjysmake e vetë asaj. Sepse një aspiratë pa kuptim përbën 

një hibrid të pavlerë, ose quasi-vlerë. 

Ndër një prej aspiratave të shumta të njerëzimit 

ndoshta ajo më e rëndësishmja është liria, e cila në vetvete 

përbëhet prej disa llojesh apo shprehish. Sot kam dëshirë 

të prek atë liri e cila është nga më jetiket, sepse lidhet me 

bazën e vetë ekzistencës individuale apo të përbashkët në 

progresion, e pikërisht me lirinë fetare. Por gjithashtu, sot 

dëshiroj ti përqasem kësaj lirie nga një këndvështrim tjetër, 

të cilin (me keqardhje) konstatoj se e kujtojmë rrallë, dhe 

që në fakt përbën një aspekt shumë të rëndësishëm të lirisë 

fetare, këndvështrimin e njerëzve të cilët punuan, luftuan e 

madje dhanë edhe jetën për të. 

Si për çdo rast, edhe rasti i kauzës së lirisë fetare në 

Shqipëri ka shenjtorët, heronjtë dhe martirët e vet. 

Shenjtorët zakonisht janë ata të cilët konsumohen 

prej pasionit të besimit e përdëllimit, ata të cilët me fjalët 

dhe veprat e tyre i bëjnë jehonë asaj çka besojnë duke e 

përqasur veten dhe të tjerët në një afërmitet edhe më të 

madh me Hyjin. 

Heronjtë janë ata të cilët kryesisht me anë të shembullit 

dhe veprës së tyre ngrihen mbi konceptet e gabuara apo të 

zakonshme duke vënë në dukje se jo e zakonshmja ndonjëherë 

është rrugë drejt virtytit të së mirës. Ata konsumohen 

prej vetëmohimit, prej thirrjes për të dëshmuar atë që është 

sublime dhe që në vetvete përbën çelësin idilik të jetesës. 

Martirët janë ata të cilët karakterizohen prej karakteristikave 

të dy shembujve të mëparshëm por më kryesorja 

tek ta janë dy tipare të cilat dallojnë më shumë se të tjerët 

e këto janë dashuria dhe urtësia. Pikërisht tek këta do të 

ndalem sot dhe do ta përqendroj esenë time. 

Martirët përbëjnë një prej aspekteve më të dhimbshme 

të periudhës historike të komunizmit në Shqipëri. 

Ata i përkasin shumë sferave dhe shtresave të shoqërisë 

së kohës. Nga të parët shtresa të shoqërisë shqiptare që u 

prekën së pari prej terrorit ishin klerikët shqiptarë. Fushata 

kundër tyre do të fillonte menjëherë dhe ekstreme. Regjimi 

donte të linte të kuptohej se me të nuk bëhej shaka, ose 

do të bashkëpunohej, ose vdekje. Lëvizja e parë e hapur 

ndaj klerit katolik ishte mospranimi nga ana e qeverisë së 

Tiranës së Delegatit Apostolik Imz. Leone G. B. Nigris në 

vitin 1945. Kur ky u zëvendësua prej Imz. Frano Gjinit i 

cili u emërua Zëvendës-Delegat Apostolik, atëherë Hoxha 

ndërroi taktikë dhe iu drejtua Imz. Gaspër Thaçit dhe 

Vinçenc Prenushit duke i ofruar bashkëpunim me kushtin 

që këta të shkëpusnin lidhjen me Selinë e Shenjtë. Me 

këtë lëvizje Hoxha synonte që të arrinte shumë synime 

njëherësh. Do të shkëputej “demokratikisht” nga Vatikani, 

do të hidhte poshtë njëherësh autoritetin e Legatit, do të 

përçante klerin katolik e kështu me rradhë. Asnjëri nuk 

e pranoi propozimin. Hoxha thirri më pas Imz. F. Gjinin 

duke i bërë të njëjtën ofertë. Përgjigja e Gjinit ishte: “Unë 

nuk e ndaj grigjën nga Selia e Shenjtë”. Sikundër këta tre 

etër, as edhe një klerik i vetëm katolik nuk do të pranonte 

një skizëm të tillë. Kundërpërgjigja erdhi e menjëhershme. 

Dom Lazër Shantoja do të pushkatohej po në të njëjtin 

vit, pas torturash të cilat iu demonstruan dëshmitarëve të 

shumtë, përfshirë këtu nënën trime të dom Lazrit e cila 

Martirët 

ofroi ta paguante vetë plumbin i cili do ti lehtësonte vuajtjet 

fizike të të birit. Mesazhi ishte i qartë. Kisha ishte po aq e 

qartë. Shpejt u arrestuan meshtarë françeskanë, si, Atë Gegë 

Luma, famullitar në Berishë e me radhë Atë Dioniz Makaj, 

në Nikaj e Mërtur, Atë Alfons Çuni, Atë Gaspër Suma e Atë 

Sebastian Dedaj në Theth e Gomsiqe, meshtari misionar 

gjerman Dom Zef Maksen. 

Atë Gjergj Vata, i pa shuguruar ende meshtar, dhe 

Atë Jak Gardin-i i Shoqërisë së “Jezusit”, italian me 

origjinë, por me vepra, shqiptar i fortë u burgosën dhe 

u torturuan. 

U arrestuan Imzot Frano Gjini, Imzot Gjergj Volaj, 

Imzot Nikollë Deda, Dom Tomë Laca. Që të tre do të 

pushkatoheshin. Në vitin 1946 zbuluan në malësi të 

Dukagjinit dhe pushkatuan në rrethinat e Tiranës Atë 

Anton Harapin. 

Provincialin e françeskanëve, Atë Mati Prennushin, 

dhe gardianin e fretenve në Shkodër, Atë Çiprian Nikën, 

të akuzuar se kishin futur armët te altari i kishës së 

Shënandout, në kishën françeskane të Gjuhadolit, mbas 

një qëndrimi burrëror në gjyq, u pushkatuan. 

Zoi Themelit, autor i inskenimit të turpshëm që çoi në 

arrestimin e tyre dhe shumë të tjerëve, shoktë e tij do tia 

paguanin me të njëjtën monedhë, me ndryshimin e vetëm 

se Themeli nuk do të dënohej për krimet e shumta reale 

që kishte kryer, por për “gabime” të rënda të ndërgjegjes 

komuniste! 

Lista e klerikëve vazhdon gjatë. Edhe motrat nuk u 

lanë jashtë këtij persekutimi. Ato pësuan të njëjtat tortura 

dhe mundime, dhe shumë prej tyre u përballën me vdekje 

të mundimshme, por as edhe një prej tyre nuk pranoi të 

mohonte besimin dhe dashurinë për vendin. 

Personalisht nuk mendoj se këta njerëz donin të vdisnin. 

Jo për shkak të një dashurie egoiste për jetën, dhe as 

prej frikës. Përkundrazi, mendoj se donin të jetonin dhe ti 

shërbenin thirrjes hyjnore dhe atdhetare, për tu shërbyer 

bashkëkombasve të shumëvuajtur. Sepse, duke perifrazuar 

Sh. Palin, për këta vëllezër dhe motra, “të jetosh është 

Krishti, dhe vdekja më është fitim”. Por secili prej tyre 

shihte retë e zeza që kishin mbuluar Shqipërinë, shpresën 

që po këlthiste e plagosur prej llahtarive të luftës që kishte 

shkuar, dhe të terrorit që po afronte. Fjala e ëmbël dhe 

paqtuese e Hyjit, ndarë prej këtyre etërve dhe motrave, 

do të kishte ndezur zjarrin e dashurisë hyjnore, me të 

cilin ky komb do ta kishte gjetur tabanin ku të kapej dhe 

ti shpëtonte erërave të atij sistemi demoniak që gati sa 

nuk i zhbiu. Kjo e dallon martirin prej heroit. Heroi e jep 

jetën për atë që ai mendon se do të vijë, martiri, për atë 

që e di se do të vijë. 

Vepra e këtyre martirëve, shumica të heshtur 

(shumica e tyre u munduan dhe masakruan prej xhelatëve 

të kuq në fshehtësi dhe shumë dëshmi erdhën prej pak të 

mbijetuarve por edhe prej vetë xhelatëve, më pas viktima 

të të njëjtës bishë që ata kishin ushqyer dhe rritur), do të 

paguante me çmim të lartë kërcimet e çmendura idhujtare 

të brezit të mëpasëm dhe endjet e verbëra të një populli 

të verbuar. 

Secili prej tyre, në kalvarin drejt martirizimit të vet, 

i ngjan së tepërmi sh. Gjon Pagëzorit, i cili u martirizua 

jo vetëm për shkak të bindjeve fetare, por edhe atyre 

për një komb e shtet të mirë, drejtuar prej njerëzish që e 

kishin drojë Zotin. Edhe pse Hoxha nuk ishte tetrark (si 

Herodi), gjithçka tjetër ishte njësoj me ndryshime të vogla 

në dukjen e jashtme. Kukull politike e një perandori që 

tani quhej Stalin. Herodiada ishte po ajo, (veçse kishte 

ndërruar fe), xhelatët ishin po njësoj (veçse kishin ndërruar 

uniformë). Prangat dhe qelitë ishin të vetmet që kishin 

ndryshuar. Ato ishin më të këqija sesa ato të kohës së Gjon 

Pagëzorit. Edhe viktimat nuk kishin ndryshuar. Thirrja e 

shenjtë ishte po ajo, besimi ishte po ai, shpresa, vullneti 

dhe gjithçka tjetër ishte njësoj. Por mbi të gjitha, dashuria 

ishte po ajo. Zemrën e këtyre martirëve e konsumonte po 

ajo dashuri si dhe Pagëzorin apo Shtjefnin pak vite më 

pas, dashuri për Hyjin, dashuri për Kishën e Tij, dashuri 

për popullin e tij, madje dhe dashuri për xhelatët e vet. Aty 

ku ka Shtjefën, ka edhe Saul. Aty ku ka Saul ka edhe Shën 

Pal. Dhe nuk munguan rastet kur në pak kohë, disa prej 

torturuesve do të bashkoheshin me ish-viktimat e tyre, të 

frymëzuar nga shembulli i këtyre të fundit, dhe të prekur 

prej asaj dashurie që tund edhe universin. Pati prej tyre 

që arritën të mbijetonin, jo prej mëshirës komuniste, por 

për të na dëshmuar neve, të mbijetuarve të tjerë, se sado 

i madh dhe gjakësor të jetë një rregjim, vullneti i Hyjit 

është më i fortë. Sado e madhe të jetë një fuqi politike, 

besimi dhe dashuria e Hyjit triumfon. Sado e fortë që të 

jetë vdekja, jeta që buron nga Hyji është edhe më e fortë. 

Një prej të parëve komunistë idealistë në Shqipëri ka 

shkruar dikur: “Sa mirë kishe me dekë për atdhe!”. Unë 

them: “Sa ma mirë kishe me dekë për Fe e Atdhe!” Që 

nga fillimi i rregjimit kanë pushonin të shtënat e armëve 

që merrnin jetë martirësh. Por as nuk pushonin thirrjet e 

tyre: “Rroftë Krishti Mbret! Rroftë Shqipëria!”. 

Martirët, të rënë apo të mbijetuar, flasin. Ata flasin 

ndër ne frymën e dashurisë që i konsumon. E pra, tani 

më shumë se kurrë, kemi nevojë për dashuri. Dashurinë 

e Hyjit e kemi, edhe inkurajimin që martirët përçojnë 

drejt historisë. Le të mos i harrojmë. Ata janë historia 

jonë, dhe duke e harruar (nuk mendoj se e kemi harruar 

shembullin e tyre, por mendoj se nuk e kujtojmë aq sa 

ç’duhet), rrezikojmë ta përsërisim atë. Sa për xhelatët, 

do të dëshiroja t’iu thosha duke perifrazuar atë që një 

prej familjareve të njërës prej viktimave të atentatit që iu 

bë gjykatësit Falkone, dhe që mendoj se përmbledh atë 

që zemra e brezit tonë ka, po aq sa mendoj që martirët 

flasin nëpërmjet mesazhit të vet: “Neve ju falim! Por ama, 

duhet të vini në altar përpara Hyjit dhe të kërkoni falje! Të 

gjunjëzoheni dhe të kërkoni falje! Së bashku!”.


6 

Nën shenjën e kryqit 

“Hyji e vuri në provë Abrahamin” (Zan 22, 1). Por kjo provë ka qenë rast për ta forcuar Abrahamin në fe. 

Imzot Gjergj Frendo O.P. 

HESHTJA E HYJIT 

Edhe heshtja e Hyjit e vë njeriun në provë, 

në mënyrë që ky tundohet që të pyesë: “Ku është 

Hyji im” 

Dy çaste të rëndësishme që shënuan fillimin 

dhe mbarimin e jetës tokësore të Jezusit janë edhe 

të cilësuar nga “heshtja e Hyjit”. Ku ishte Hyji kur 

Maria, në orët e fundit të shtatzënisë së saj, nuk 

gjeti asnjë vend të hapur përveç shpellës Dhe ku 

ishte Hyji kur Jezusi, i varur mbi kryq, lëshoi atë 

britmë: “Hyji im, Hyji im, përse hoqe dorë prej 

meje” Por paradoksi i madh gjendet pikërisht këtu: 

që në lakuriqësinë e foshnjës së Betlemit dhe në 

lakuriqësinë e të kryqëzuarit mbi Kalvar është dukur 

fuqia e Hyjit në të gjithë madhështinë e saj. 

Në të dyja rastet, Maria ishte afër atij. Nuk tha 

as një fjalë. Por ishte gruaja “kontemplative”, e cila, 

si e përshkruan ungjilltari Lukë, “i mbante mend 

me kujdes të gjitha këto ngjarje dhe i shoshiste në 

zemrën e vet” (Lk 2, 19). Në të dy raste, Jezusi 

dhe Maria bashkohen me më të vegjlit (ata që në 

Shkrimin e Shenjtë quhen anawim, të mënjanuar. 

Shoqëruesit e tyre janë të mënjanuar: në Betlem 

janë barinjtë, mbi Kalvar janë disa gra dhe një diel 

me emrin Gjon. Në të dy raste kemi Kishën embrionike 

e të varfërve, pa asnjë pushtet përveç asaj që 

vjen nga dashuria e mishëruar dhe e flijuar. 

DERA PËR NJË JETË TË RE 

Një nga drejtorët e revistës Playboy, në një 

intervistë që i bënë para disa vitesh, është rrëfyer: 

“Në Playboy nuk lejohet të flitet për fëmijë, burg, 

sëmundje, pleq.... Por mbi të gjithë rreptësishtë 

ndalohet të flitet për vdekjen”. Biseda për vdekjen 

pengon ata që duan ta gëzojnë jetën. Edhe ne mundohemi 

të shmangim biseda të tilla, dhe përdorim 

shumë “eufemizëm”: “Filani ka ndërruar jetën”; 

dhe fëmijëve u themi: “Gjyshja ka ikur tek Zoti”. 

Megjithatë feja e krishterë bën që ta vlerësojmë 

vdekjen të ndriçuar nga kryqi i Krishtit. Në 

fakt, sipas Ungjijve, sa herë që Jezusi parakallëzoi 

vdekjen a vet, atëherë paralajmëroi edhe ringjalljen. 

Ashtu edhe kur, atë ditë të ringjalljes së tij, u dëftua 

nxënësve të Emausit, u tha: “A nuk u desh që Mesia 

t’i pësojë të gjitha e kështu të hyjë në lavdinë e vet” 

(Lk 24, 26). Por është sidomos Ungjilli i Gjonit ai 

që nënvizon vdekjen e Krishtit si kalim për një jetë 

të re. Në fakt Gjoni e paraqet tregimin e larjes së 

këmbëve me fjalët: “Jezusi, duke ditur se i erdhi 

koha të kalojë prej kësaj bote tek Ati....” 

Jezusi kishte folur për vetveten si Bariu i mirë 

i cili jep jetën e vet për delet. “Askush nuk mund 

të ma marrë (jetën), por unë e jap prej vetes” (10, 

18). Në kopshtin e Gjetsemanit është ai që i afron 

ushtarët dhe i pyet: “Kë kërkoni .... Nëse pra më 

kërkoni mua, lëni këta të shkojnë”. Dhe kur Pilati 

i thotë: “A nuk e di se kam pushtet të liroj e kam 

pushtet të kryqëzoj”, Jezusi përgjigjet: “Kurrfarë 

pushteti s’do të kishe mbi mua po të mos ishte 

dhënë prej së larti” (19, 10-11). Prandaj vdekja 

nuk ishte një ngjarje që Jezusi i duhej të pësojë, 

por një vepër që ai pranoi vullnetarisht dhe me 

dashuri të plotë. 

EKSPERJENCA E KRYQIT 

Do të ishte mirë po të ishte jeta jonë gjithmonë 

pranverë, pa ftohtin e dimrit e pa nxehtësinë 

e verës. Do të ishte mirë po të kishim mundësi 

të jetojmë gjithmonë si në një parajsë tokësorë. 

Por kjo është një utopi. Dhe në fakt njeriu rritet 

nëpërmjet eksperiencës së vuajtjes, jo vetëm nga 

pikëpamja shpirtërore, por edhe nga pikëpamja 

psikologjike. Dietrich Bonhoeffer (një teolog 

luteran i vrarë nga nazistët në moshën 39), në librin 

e tij Çmimi i Dishepullatit, flet për krizën në kishën 

e asaj kohe, sepse shumë kënaqen me “hir të lirë”, 

domethënë, sipas teologut, “hiri pa dishepullatin, 

hiri pa eksperiencën e kryqit”. Është “hir i lirë”, 

por i pavlefshëm! 

Si të krishterë, mos të harrojmë asnjëherë ato 

fjalë të Krishtit të ringjallur: “A nuk u desh që Mesia 

t’i pësojë të gjitha e kështu të hyjë në lavdinë e 

vet” Krishti i ringjallur është ai që, në paraqitjet e 

tij, u tregon shikuesve shenjat e gozhdave, që t’i kujtojë 

se vetëm nëpër eksperiencën e kryqit mund të 

arrihet tek ngadhënjimi i jetës së re. Dhe vëzhguesit 

e kanë njohur pasi që i panë këto shenja. 

Dhe në shumë mënyrë ne bëjmë këtë eksperiencë 

të kryqit dhe të vdekjes. Ashtu, për shembull, 

në luftën tonë kundër së keqes: vdesim për vetveten 

kur u biem mohit veseve tona, kur durojmë të tjerët 

(që mund të jenë shumë afër nesh: mund të jetë 

burri ose djali yt, mund të jetë ai apo ajo që banon 

me ty në komunitet), kur durojmë dhimbjet ose 

sëmundjet tona. Nuk mund ta shmangim kryqin..... 

por as mos të dëshpërohemi duke e përballuar. Një 

shkrimtar amerikan tha: “Jeta është një mister që 

duhet ta përjetojmë; nuk është një problem që duhet 

ta zgjidhim”. Po ta pranojmë jetën si një problem, 

atëherë dëshpërohemi: kot mundohemi ta zgjidhim. 

Ndërsa po ta pranojmë si një mister, veçanërisht 

nën dritën e misterit të kryqit të Krishtit, atëherë e 

gjejmë paqen nëpërmjet atij që tha: “Unë jam rruga, 

e vërteta, dhe jeta”. 

Unë dhe të tjerët 

Takimi i II i adoleshentëve të Arkidioqezës Tiranë- Durrës 

Nga Elidon DODAJ 

Tiranë, 16 shkurt 2008 

Ndoshta as që mund të ishte menduar! Të përgatitur 

për 100-150 adoleshent, animatorëve të Qendrës Sociale 

Dom Bosko dhe bashkësisë Saleziane, u është dashur të 

ndryshojnë ambientet nga salla e madhe e Shkollës së 

Mesme në atë të sallës së mëngjesit të Shkollës Profesionale. 

250 adoleshentët e dioqezës janë habitur edhe 

ato vetë kur kanë parë atë numër rekord moshatarësh, 

që vinin minutë pas minute dhe që mbushte ambientet e 

oborrit të Dom Boskos. 

“Ishte një njeri i lodhur duke qarë. Pa përreth 

dhe pa që lumturia ishte atje: zgjati atëherë një dorë 

për ta “kapur” . Ishte një lule…” Kjo ka qenë pjesa 

e një tregimi e cila ka hapur ditën e dytë të adoleshentëve 

të organizuar nga Komisioni Baritor Rinor dhe 

qendra Dom Bosko me temën “Unë dhe të tjerët”. Pas 

prezantimit të afro njëzet grupeve dhe punëve të tyre që 

kishin zhvilluar në grupet prej kohësh është pasur nga 

lutja dhe momentet e bukura që të dhuron ajo. Pjesa e 

Ungjillit, Samaritani i Mirë ka vënë në lëvizje të gjithë 

të pranishmit. Më pas duartrokitjet kanë pasur Ungjillin, 

duke vënë në qendër të takimit “Fjalën”, e cila na 

u zbulua nga Hyji dhe për Hyjin. Ndërsa janë ftuar adoleshentët 

që t’i kushtojnë vëmendje edhe momenteve të 

tjera që do pasonin ditën. Lutja ka vijuar me këngë dhe 

psalmet e kohës së krezhmeve dhe së bashku të gjithë 

kanë recituar: “Mos lejo kurrë që dikush të vijë tek ti 

e të iki pa qenë më i mirë apo më i kënaqur. Ji shprehi 

e mirësisë së Hyjit, mirësi në fytyrën tënde e në sytë 

e tu, mirësi në buzëqeshjen tënde e në përshëndetjen. 

Fëmijëve, të varfëve dhe të gjithë atyre që vuajnë në 

mish e në shpirt dhuro gjithmonë një buzëqeshje të 

gëzueshme. Jepu atyre jo vetëm përkujdesjet e tua, por 

edhe zemrën tënde.” Ndërsa “tjetrin”, është konsideruar 

pasqyra ku secili shikon vetveten, të mirat e të këqijat. 

Si të tillë - kanë shtuar një grup tek prezantonte punën 

e tyre, do të thotë se jemi të lidhur aq ngushtë me njëritjetrin 

si ai zinxhiri, i cili është vështirë që ta këputësh.

shkurt 2008 


7 

Takimi i dytë i adoleshentëve 

Nga Blerina Kolndreu 

Nuk është shumë e lehtë të komunikojmë dhe 

të përfshihemi me botën e adoleshentëve 

në këtë moshë të bukur të tyre por edhe problematike. 

Por mund të themi që ata na kanë pak habitur 

të shtunën gjashtëmbëdhjetë shkurt te Qendra don 

Bosko. Ishte takimi i dytë Dioqezan i organizuar 

nga Komisioni Baritor Rinor në bashkëpunim më 

Salezianët. Para së gjithash numri i madh i pjesëmarrësve 

(ndoshta më shumë se 250, nuk më kujtohet 

mirë) i papritur nga organizuesit, me grupe rinore 

nga shumë famulli të Dioqezës, saqë u desh të zhvendosnim 

në një sallë tjetër më të madhe. 

Së dyti na bëri përshtypje aftësia e tyre të transmetojnë 

një mesazh nëpërmjet një drame të vogël 

ose një karteloni. Tema e ditës ishe: “Unë dhe të 

tjerët”. Ne nuk jemi ishuj dhe realizohemi së bashku. 

Këtë ide disa grupe e kanë zhvilluar shumë mirë dhe 

me shumë fantazi, qoftë në prezantimin e fillimit 

qoftë në përfundimin e punëve të grupeve. 

Pas prezantimit të çdo grupi ka vijuar një moment 

lutjeje mbi ungjillin e Samaritanit të mirë: 

Kush është i afërmi im Është ai që unë takoj dhe 

që ka nevojë për mua. 

Pastaj u ndamë në disa grupe të tjera: aktiviteti 

ishte të bëjmë një mesatare të orëve që një adoleshent 

normalisht përdor gjatë një jave (shkolla, sporti, 

grupi, gjumi etj.) 

E treta gjë që më bëri përshtypje ishte sinqeriteti 

që doli dukë përpunuar ato “statistika”, e cila 

na ka ndihmuar të reflektojmë më shumë mbi kohën 

që duhet t’u kushtojmë të tjerëve. Sigurisht nuk 

kanë munguar edhe pikë problematike, sipas meje, 

si për shembull momentet e kushtuara celularit 

dhe gjumit (të tepërta) dhe koha për politikën, me 

kuptim të interesit ndaj realitetit publik (gati zero), 

dhe edhe pak kohë për lutjen. 

Unë shpresoj që edhe nëpërmjet këtyre takimeve 

në dioqezë dhe duke marrë pjesë në jetën e 

famullive, shumë adoleshentë shqiptarë të kuptojnë 

dhe të ndiejnë që Kisha i do dhe dëshiron më të 

mirën për ata që janë e ardhmja e krishterimit dhe 

e shoqërisë. Gjithashtu ne të gjithë edukatorë të 

kuptojmë më shumë dinjitetin e çdo personi edhe 

të kemi më shumë kujdes ndaj adoleshentëve. 

Takimi ka përfunduar me një moment lutjeje 

dhe falënderimi ndaj Zotit që na dha hirin të takohemi, 

dhe me bekimin e atë Giovanni Salustrit. 

Një falënderim të duhur animatorëve për 

gatishmërinë e tyre, si dom Dominikut dhe gjithë 

salezianëve që na kanë mirëpritur dhe udhëhequr 

gjatë ditës në qendrën don Bosko. 

Dita e rinisë më datë 31 maj në stadiumin e 

Lezhës do të jetë takimi i ardhshëm për të rinjtë 

dhe adoleshentët shqiptare. 

Përjetim i asaj dite 

Don Francesco Guarnati 

Ndërsa në anën e kundërt të saj është shfaqur fytyra e 

Zotit tonë, Jezu Krisht, që për secilin duhet të jetë një 

fytyrë e tij, ta shfletojmë çdo dite këtë fytyrë që është 

jeta jonë e më pas tu kushtojmë rëndësi edhe asaj që na 

edukon familjes dhe me ato që rritemi, shoqërisë. Të 

gjithë të jemi të bashkuar, si këto duar - që paraqiteshin 

në prezantimet e tyre, e të jemi një të vetëm. 

Takimi ka vijuar me punën në grupe. Ku ndryshe 

nga herë të tjera, secili prej tyre është “detyruar” të 

tregohet realisht 168 orët e javës së tij. Duke filluar 

nga shoqëria, loja, politika e televizori, përshpirtëria, 

telefoni e familja, ushqimi e gjumi. Këto kanë bërë që 

puna të shkoj mes humorit dhe batutave të ndryshme 

duke nxjerrë kësaj here edhe ato gjëra që është pak e 

vështirë të zbulosh nga kjo moshë. Moshë që tek dëgjohet 

lart e poshtë, i është vënë sinonimi “e ç’thurur”, 

por që nuk ka dominuar aspak tek këta adoleshent. 

Ndërsa në fund të takimit janë paraqitur të gjitha punët 

e grupeve ku kësaj here si detyrë ka qenë dramatizimi 

i një pjese dhe grafiku i jave. Mes duartrokitjeve është 

bërë dhe bekimi dhe të gjithë janë nisur drejt shtëpive 

për tu takuar në takimin e madh të Ditës Kombëtare të 

të Rinjve që do të mbahet në stadiumin “Besëlidhja” 

në Lezhë, në 31 Maj. 

Përsa i përket këtij takimi jam më se e sigurt 

se do të ketë të tjerë që dhe të flasin mbi zhvillimin 

dhe kalimin e kohës atje por dua që të theksoj diçka 

më personale po në lidhje me këtë. Meqenëse grupi 

ynë ishte nga periferia Tiranës dhe ç’është e vërteta 

nuk ishim të përgatitur dhe të informuar mirë për 

detajet e këtij takimi. 

Për mua ishte diçka e bukur meqenëse dita e 

grupit tonë filloj me kremtimin c meshës së shenjtë 

të cilën e kremtoi Dom Marjan Lumçi në kapelën e 

Motrave të Nënë Terezës te shtëpia, i cili në predikimin 

e tij na ftoj të kundrojmë figurën e Krishtit 

dhe se si ishte jeta e Moisiut në lidhje me Zotin, që 

ai që e pa Zotin fytyrë për fytyrë, dhe i priu popullit 

të zgjedhur për 40 vjet në shkretëtirë drejt tokës së 

premtuar, por që nuk iu gëzua faktit të shkojë në 

tokën i premtuar. Cili ishte mëkati më i madh që 

Moisiu kishte bërë që nuk ja lejonte këtë gëzim 

Dhe cilët janë mëkatet që na pengojnë edhe neve që 

të arrijmë shpesh herë në tokën e premtuar të hirit të 

Zotit. Mëkati i Moisiut ishte se nuk besonte ne faktin 

që për Zotin asgjë nuk është e pamundur, se populli 

që Zoti e kishte zgjedhur, edhe pse i padëgjueshëm, 

prapë se prapë do të ishte Zoti Atë, ai që do ta përcillte 

me dorën e tij për në tokën e premtuar. Pra 

Moisiu nuk i besonte më të pamundurës që Zoti 

mund të bënte me atë popull. 

Nga kjo rrjedh se dhe mëkati më i madhi joni, 

është atëherë kur ne besojmë më shumë në dobësitë 

tona dhe kemi frikë nga ato dhe ndalemi, stepemi 

përballë tyre, sesa në në mëshirën e Zotit. 

Në meshë, kapela e motrave nuk kishte ndonjë 

stoli të veçantë por çfarë c bëri këtë meshë më të 

gjallë ishte se pjesëmarrësit në të ishim ne Rinia dhe 

Pleqtë, dy realitete të çdo kohe. Më gëzon pamasë 

kjo gjë, pasi tregon mënyrën se si Kisha nuk përqendron 

vetëm në njërën anë të jetës njerëzorë sikurse 

është brezi i ri, por tregon një përkujdesje për secilin 

person që nga ngjizja deri në vdekje. 

Për mua ky moment ishte një thirrje për të parë 

Krishtin jo vetëm në adoleshentë por edhe në moshat 

e thyera, një vëmendje ti kushtohet edhe atyre që 

dergjen nën vetminë e vuajtjes meqenëse edhe këto 

janë pasuria e Kishës. 

Pra ftesa ime personale është që ti heqim ato 

perde që na pengojnë se më arritjen e kokës së 

premtuar nëpër mjet atyre që kanë nevojë për ne 

dhe kështu mund ta jetojmë atë që ishte në përkim 

me temën për të rinjtë 

Samaritani i mirë në çdo moshë dhe në fjalët e 

Krishtit shko e bëj edhe ti ashtu. 

Takimi ishte i këndshëm dhe shumë këmbyes 

mes të rinjve të famullive të ndryshme të Arkidioqezës 

sonë.


8 

Të jesh i Krishtit do të thotë të mbash gjithmonë 

të zjarrtë në zemër një flakë të gjallë dashurie 

Nga Atë Bernard Caruana O.P. 

Në rastin e Kushtimit të Zotit, çdo dioqezë në botë 

është e ftuar të falënderojë Hyjin për dhuratën 

e të kushtuarve dhe të kushtuarave Kishës dhe botës. 

Në botë ka më tepër se një milion të kushtuarish, prej 

të cilëve 800 mijë janë gra. 2 shkurti tashmë është 

bërë një takim tradicional akoma më me kuptim nga 

konteksti liturgjik i festës së Paraqitjes së Zotit. Përse 

kjo lidhje 

Jezusi që i “paraqitet Zotit”, domethënë i ofruar dhe i 

dhënë Atit, jo vetëm përmbush atë që është e shkruar në 

Ligj: “Çdo i parëlindur mashkull le t’i kushtohet Zotit” 

(Lk 2, 23; khr Dal 13, 2. 11), por edhe paraprin, duke 

e shëmbëllyer me qartësi, ofertën e tij të Pashkëve, në 

të cilën përmbushet në mënyrë të përkryer holokausti, 

domethënë sakrifica e përsosur, ku viktima digjet plotësisht 

dhe ngjitet “në nder të Zotit, erë e këndshme” (Dl 

29,18), “erë e këndshme” (Zn 8,21). 

“Gjaku i Krishtit – i cili nëpër Shpirtin e amshuar ia 

flijoi vetveten Hyjit porsi fli e panjollë” (Heb 9,14): 

e tërë Trinia është e përfshirë në këtë ofertë flijuese. 

Shpirti i Shenjtë, zjarr i Hyjit, konsumon ofertën e 

Krishtit mbi altarin e Pashkëve, Jezusi është bërë “i 

dëgjueshëm deri në vdekje, mu deri në vdekje në kryq” 

(Fil 2,8) dhe na ka dashur “deri në fund” (Gjn 13,1). 

Kjo bindje-dashuri, që përqafon çdo njeri, është kulti 

i vërtetë i pëlqyer nga Hyji, drita që ndriçon kombet 

dhe lavdia e Izraelit. 

Jeta e kushtuar në mënyrë të veçantë e bën të veten 

fjalën e apostullit Pal: “Po ju përbej me mëshirën e 

Hyjit, ta kushtoni trupin tuaj fli të gjallë, të shenjtë e 

të pëlqyeshme Hyjit – porsi kultin tuaj shpirtëror” 

(Rm 12,1). Shpirti i Shenjtë, që e ka realizuar këtë 

në mënyrë të përkryer në Jezusin, ta shndërrojë edhe 

jetën tuaj në një ofertë të bukur, të shndritshme, të 

pëlqyeshme nga Hyji! 

Në Vatikan, më 2 shkurt 2008, dita e XII-të e jetës së 

kushtuar, është kremtuar një meshë në Bazilikën e Vatikanit, 

e udhëhequr nga Kardinal Franc Rodé (prefekt 

i Kongregatës për Institutet e Jetës së Kushtuar dhe 

Shoqëritë e Jetës Apostolike) për anëtarët e Instituteve 

të jetës së kushtuar dhe Shoqëritë e jetës apostolike. 

Në përfundim të liturgjisë, Papa ka zbritur në Bazilikë 

për t’iu drejtuar fjalën e tij të pranishmëve. 

Benedikti XVI ka nënvizuar që Jeta e Kushtuar, në 

fakt, është e rrënjosur në Ungjill; ka vazhduar t’i 

frymëzohet atij, si rregulla e saj më e lartë dhe tek ai 

është e thirrur të kthehet vazhdimisht për të qëndruar 

e gjallë dhe pjellore duke sjellë fryte për shpëtimin 

e shpirtrave. 

“Ka qenë Shpirti i Shenjtë – kujton Papa – që ua ka 

ndriçuar me dritë të re Fjalën e Hyjit themeluesve dhe 

themelueseve. Nga ajo ka buruar çdo karizëm dhe 

çdo rregull do që të jetë shprehja e saj”. Dhe në fakt, 

Shpirti i Shenjtë i tërheq disa persona të jetojnë Ungjillin 

në mënyrë rrënjësore dhe ta kthejnë në një stil 

ndjekjeje më bujare. Lind kështu një vepër, një familje 

rregulltare, që me vetë praninë e saj, bëhet ajo vetë 

“ekzegjezë” e gjallë e Fjalës së Hyjit. Ndjekshmëria e 

karizmave të Jetës së kushtuar, thotë Koncili Vatikan 

II, mundet pra të lexohet si një të shpalosur të Krishtit 

në shekuj, si një Ungjill i gjallë që aktualizohet gjithmonë 

në forma të reja. (Lumen gentium, 46). 

Në veprat e Themeluesve dhe të Themelueseve pasqyrohet 

një mister i Krishtit, një fjalë e tij, përthyhet një 

rreze e dritës që del nga fytyra e tij, shkëlqim i Atit 

(Jeta e Kushtuar, 16). 

Të ndjekësh Krishtin pa kompromise, siç propozohet 

në Ungjill, ka qenë pra norma e fundit dhe më 

e larta e jetës rregulltare gjatë shekujve (Perfectae 

caritatis, 2). 

• Shën Benedikti, në Rregullën e tij, e rikthen në 

Shkrimin e Shenjtë si “normë shumë të drejtë 

për jetën e njeriut”. 

• Shën Domeniku “kudo tregohej si një njeriu 

ungjillor, në fjalë ashtu si në vepra” dhe kështu 

donte që të ishin edhe fretërit e tij predikatar, 

“njerëz ungjillorë”. 

• Shenjtja Kjara e Asizit rimerr plotësisht 

eksperiencën e Françeskut: “Forma e jetës së 

Urdhrit të Motrave të varfra – shkruan – është 

ky: të zbatojnë Ungjillin e shenjtë të Zotit tonë 

Jezu Krishtit”. 

• Shën Vinçenc Paloti pohon: “Rregulla thelbësore 

e Kongregatës sonë të vogël është jeta 

e Zotit tonë Jezu Krishtit për ta imituar me tërë 

përkryeshmërinë e mundur”. 

• Dhe Shën Luigji Orione shkruan: “Rregulla 

jonë e parë e jetës të jetë zbatimi i Ungjillit të 

Shenjtë, në përulësi të madhe dhe dashuri shumë 

të ëmbël dhe përflakur të Hyjit”. 

Kjo traditë shumë e pasur dëshmon që Jeta e kushtuar 

është “thellësisht e rrënjosur në shembujt dhe e 

Krishtit Zot” (Jeta e kushtuar, 1), dhe paraqitet “si një 

pemë me shumë degë, që i ngul rrënjët e saj në Ungjill 

dhe jep fryte të bollshme në çdo stinë të Kishës”. 

Misioni i saj është të kujtojë që të gjithë të krishterët 

janë të thirrur nga Fjala për të jetuar nga Fjala dhe të 

qëndrojnë nën zotërimin e saj. Prandaj është detyrë e 

rregulltarëve dhe rregulltareve “ta mbajnë të gjallë 

në të pagëzuarit vetëdijen e vlerave themelore të 

Ungjillit” (Jeta e kushtuar, 33). Duke bërë kështu, 

dëshmia e tyre i jep Kishës “një impuls të çmuar drejt 

një koherence më të madhe ungjillore (3) dhe përkundrazi, 

mund të themi: është një “predikim gojëtar i 

Ungjillit, edhe pse shpesh i heshtur” (25). 

Papa ka tërhequr vëmendjen rreth rëndësisë së lutjes 

që ushqen ditën e rregulltarëve/eve me anë të meditimit 

dhe dëgjimit të Fjalës së Hyjit. Papa ka kujtuar që 

pasi rregulltarët kanë familjaritet me praktikën e lashtë 

të lectio divina, mund të ndihmojnë edhe besimtarët ta 

vlerësojnë në ekzistencën e tyre të përditshme. 

“Të dinë të kthejnë në dëshmi aq sa Fjala tregon, duke 

i modeluar nga ajo që si farë e pranuar në tokë të mirë, 

sjell fryte të bollshme. Do të jenë kështu gjithmonë të 

dëgjueshëm ndaj Shpirtit dhe do të rriten në bashkimin 

me Hyjin, do të kultivojnë bashkimin vëllazëror mes 

tyre dhe do të jenë të gatshëm t’u shërbejnë vëllezërve 

me bujari, mbi të gjithë ata që gjenden në nevojë. Që 

njerëzit t’i shohin veprat tuaja të mira e ta lëvdojnë 

Atin tuaj që është në qiell (khr Mt 5, 16)!” 

Ati i Shenjtë në fund ka falënderuar rregulltarët/et për 

shërbimin e çmuar që i bëjnë Kishës dhe ndërsa thërriste 

mbrojtjen e Marisë dhe të shenjtërve Themelues 

të Instituteve, u dha me gjithë zemër Bekimin Apostolik 

atyre dhe Familjeve rregulltare, me një mendim 

të veçantë për të rinjtë dhe të rejat në formim dhe për 

bashkëvëllezërit dhe bashkëmotrat që janë të sëmurë, 

apo të moshuar apo në vështirësi. “Të gjithëve ju 

siguroj një kujtim në lutjen time!”. 

Në Tiranë rregulltarët dhe rregulltaret e gjithë dioqezës 

janë bashkuar me ipeshkvijtë e tyre për një gjysmë 

dite reflektimi dhe kremtimin e Meshës së Shenjtë. 

Meditimi i paraqitur nga atë Giovanni Peragine u ka 

kujtuar rregulltarëve të pranishëm arsyet themelore 

të kësaj dite: 

• Lavdërim dhe falënderim për dhuratën e madhe 

të jetës së kushtuar që pasuron bashkësinë e 

krishterë me shumëllojshmërinë e karizmave 

të tyre… 

• Të nxitet njohja dhe nderimi për jetën e kushtuar 

nga ana e gjithë popullit të Hyjit… 

• Një rast për të rizbuluar me shikim feje rrezet 

e bukurisë hyjnore të pranishme në jetën e 

kushtuar… 

Të ndjekësh Krishtin do të thotë të rritesh në bashkëndarjen 

e ndjenjave dhe në përvetësimin e stilit të 

jetës së Jezusit. Ai jo vetëm ka mësuar dhe praktikuar 

këshillat ungjillore, por është e njëjta pastërti krijuese 

e Kishës, e njëjta varfëri çliruese nga egoizmi dhe nga 

mëkati, e njëjta bindje shëlbuese e botës.

shkurt 2008 


9 

Dëshmitarë të Krishtit në një botë që ka 

frikë prej qortimit të Tij 

Katekumenët e Famullisë së Shën Palit – Tiranë 

Nga: Dom Marjan Lumçi 

Është kjo dëshira që i shtyn sot një grup të rinjsh të 

Famullisë së Shën Palit në Tiranë që të ndjekin 

Jezusin e vuajtur, së pari nëpërmjet mësimeve të tija, e 

më pas edhe një jetë, pasi duan që të jenë dëshmitarë të 

Krishtit në një botë që ka frikë prej qortimit të Tij. 

Që prej muajit shtator të viti të kaluar, një grup prej 

29 vetësh ndjekin rregullisht mësimin e katekizmit pranë 

ambienteve të Katedrales së Shën Palit në Tiranë. 

Është me të vërtetë një kënaqësi e jashtëzakonshme 

të punosh me ta, ti kesh përreth e tu transmetosh 

atyre dëshirën për një jetë të krishterë, për një jetë të 

ndryshme nga bota që i rrethon. 

Ata e dijnë shumë mirë se janë në botë, por në të 

njëjtën kohe edhe ndjejnë nevojën urgjente që të mos i 

përkasin botës, pasi me pagëzimin që ata do të marrin 

do të bëhen njerëz të rinj, njerëz të cilët do të dinë të 

jetojnë ndryshe prej botës. 

Tashmë, ata kanë bërë hapin e parë dhe të dytë 

në katekumenat. Hapi i parë ka qenë dhe momenti i 

dorëzimit të ungjillit, Librit të Jetës, librit në të cilin 

gjendet çelësi i zgjidhjes së problemeve tona. Çdo 

njeri, jeton në këtë botë i rrethuar nga një dualizëm i 

vazhdueshëm, mes së mirës dhe së keqes, dritës dhe 

errësirës, së shenjtës dhe djallëzores, dhe në mënyrë të 

vazhdueshme i duhet që të zgjedhë, i duhet të veprojë. 

“O Atë i Shenjte, ruaji ata në emrin tënd, ata 

që më ke dhënë, që të jenë një, sikurse ne!” 

Pothuajse 2000 vjet më parë, Shpëtimtari ynë, i lutej 

Atit që të gjithë dishepujt e tij të ishin një. Një në 

unitet të plotë. Ai, ndoshta më shumë se kushdo tjetër, njihte 

se karakteri dhe pozicioni i gjithsecilit prej tyre ndryshonte. 

Shpesh ndryshonte aq shumë sa nuk mungonin edhe konfliktet 

(Luka 22:24). Ai e dinte se uniteti do të ishte shumë i vështirë. 

Se ndryshueshmëria midis tyre do të vështirësonte marrëdhëniet 

që ata do të kishin me njëri tjetrin. Ai e dinte se pa dashurinë, 

ndryshueshmëria do te thotë ndarje (Gjoni 15:17). 

Dhe këta të rinj gjenden në këtë ecje, pasi nuk duan që 

të gabojnë, pasi jeta jepet vetëm një herë, dhe e kanë 

fare të qatë se nuk është mirë që të bëjnë eksperimente 

me jetën e tyre, por duan që të zgjedhin në mënyrë të 

drejtë. Ata e kanë kuptuar se përzgjedhjen më të saktë 

do ti ndihmojë që ta bëjnë, vetëm ai i cili i ka fjalët e 

jetës së pasosur, Krijuesi i tyre. Në këtë ecje të këtij 

katekumenati, dhe në ecjen e përditshme të jetës, 

Krijuesi dhe krijesa, ecin krah për krah, dhe nëse nuk e 

braktisin njëri tjetrin ata krah për krah do të jenë edhe 

në amshim. 

Hapi i dytë është karakterizuar nga një detaj shumë 

i veçantë: Zgjedhja. Çdo njeri në këtë botë, sado i 

panjohur për turmën, ai nuk mund të jetë anonim, i 

panjohur, i pa vënë re. Shën Pali thotë se: -Djalli, si një 

luan i egër rri duke u sjellë për të zënë ndonjërin nga 

ne. Prandaj dhe Nëna Kishë është shumë e kujdesshme 

në këtë drejtim me bijtë e sajë, dhe për këtë arsye hapi 

i dytë i katekumenatit karakterizohet nga shkrimi i 

emrit në Librin e Shenjtë – Bibël. Në këtë mënyrë 

katekumenët tregojnë se ku duan ta kenë emrin e tyre 

të shkruar, dhe kanë zgjedhur pra Librin e Jetës. E ata 

janë, Igli, Griselda, Denada, Anxhela, Lorena, Henri, 

Elis, Albana, Blerta, Pirro, Vera, Dëshira, Marashi, 

Rajmondi, Mimoza, Suada, Nila, Afërdita, Gledis, 

Griseld, Altin, Argyrina, Davita, Paolo, Enkelejda, 

Eduina, Eni, Bjeshkë, Griselda. Këta të rinj, të cilët, jo 

të gjithë vijnë nga tradita e mirëfilltë katolike familjare, 

por dhe nga besimet e tjera edhe pse jo të praktikuara më 

parë, të shndritur nga drita e Krishtit, tashmë gjenden 

në Librin e Jetës, dhe do të jetë vula përfundimtare e 

Pagëzimit e cila do të merret në Natën e Pashkëve, ajo 

e cila do tu dhurojë atyre përkatësinë e patjetërsueshme 

me Krishtin, i cili do të jetë udhërrëfyesi i tyre në çdo 

moment të jetës së tyre tokësore. 

Pra sikurse e thashë më lart nuk janë pak, por 29. 

Me të drejtë dikush edhe mund të shtojë me mendjen e 

tij se nuk na qenkan dhe aq shumë. Po i vërtetë edhe ky 

arsyetim, por të mendosh vendin ku jetojmë, periudhën 

nga e cila kemi dalë dhe periudhën në të vilën jetojmë, 

unë them se ky është një fillim premtues, pasi që prej 

të Dielës së Pashkëve do të kemi 29 dëshmitarë të rinj 

të cilët më kurajën që u jep feja dhe më dritën që u 

jep Krishtin, do të bëjnë që e keqja që mbizotëron në 

ambientin që na rrethon të zhdavaritet sado pak dhe 

dëshmia që ata do bëjnë, do të jetë dritë dhe shpresë 

edhe për ata të cilët çdo ditë i rrethojnë kudo në shtëpi, 

punë e shoqëri. 

Urime këtyre katekumenëve dhe rrugë të mbarë me 

Krishtin në krah. 

Dalë nga dalë Kisha u rrit dhe mori përmasa ‘perandorake’. 

Tashmë nuk bëhej fjalë për ndryshueshmëri individuale 

por për ndryshueshmëri kulturore. Ashtu si edhe ne kohën e 

Jezusit, Kishës i kanosej i njëjti rrezik. A do të ishte edhe kësaj 

here dashuria dhe toleranca që do të fitonte mbi përçarjen 

Historia na përgjigjet: jo. 

Në fakt nuk është e lehtë të gjesh arsye. Është e vështire 

dhe deri diku e turpshme për ne të krishterët të jemi të ndarë. 

Ndërgjegjja e stërvitur mirë në Krishtin dhe në Fjalën e 

Perëndisë, na thotë se fryti i Shpirtit të Shenjtë është uniteti. Por 

atëherë pse nuk jemi një, ashtu siç Krishti dëshironte 

Pyetja e mësipërme duhet të na nxisë jo vetëm të meditojmë 

në mënyrë abstrakte por edhe të veprojmë në mënyrë 

konkrete. Dhe është pikërisht nën këto kontekste që Kisha 

Katolike e Durrësit nën drejtimin e Vëllezërve Domenikan 

dhe me bashkëpunimin e ngushtë të Kishës simotër Ortodokse 

organizuan në datën 24 Janar lutjen e përbashkët ekumenike. 

Përtej ndasive dhe problemeve, atë pasdite në Kishën e 

Shën Domenikut në Durrës mbisundoi harmonia dhe vetëdija 

e një uniteti që shkon përtej dukjes. Ashtu siç ishte e kërkuar 

edhe nga Ati i Shenjte, tema e takimit ishte “Lutuni pa 

Pushim“(Selanikasve 5:17). Në fakt, ashtu siç edhe u tregua 

disa herë gjatë takimit tonë, është pikërisht në lutje që i krishteri 

gjen shprehjen më të lartë të unitetit, jo vetëm me Hyjin 

Perëndinë tonë, por edhe me të afërmin e tij, me vëllain e tij. 

“Lutuni pa pushim” sepse kur lutet zemra dhe shpirti janë të 

drejtuara lart, tek Hyji, atje ku nuk ekziston asnjë ndasi, asnjë 

përçarje, sepse gjithçka atje është dashuri. Dhe lutja mbi të 

gjitha është shprehja më e lartë e dashurisë. Me anë të saj jo 

vetëm komunikojmë me Hyjin por edhe ngjizim në shpirtin 

tonë vullnetin e tij. 

Gjatë të gjithë takimit, në të tria ndërhyrjet nga përfaqësuesit 

e Kishave i’u kushtua rëndësi e veçantë pikërisht kësaj 

teme dhe kuptimit që ajo do të thotë për ne si individ dhe për 

ne si komunitete. Lutja “kjo frymëmarrje shpirtërore” (prof. 

Vlash Plepi) është shprehja më e lartë e unitetit të krishterë. 

Me anë të saj, ne tregojmë se nuk jemi aspak teë ndarë në 

thelb. Dëshmojmë botërisht se dashuria dhe mëshira e Hyjit 

është e pafundme. 

Ndoshta kjo është arma kryesore, edhe pse jo e vetme 

sigurisht, e të krishterëve për të arritur të plotësojmë vullnetin 

e Zotit tonë, që të gjithë të jemi një në Jezu Krishtin Mbretin 

tonë (Galatasve 3:28). 

KISHA FAMULLITARE “SH. DOMINIKU” - DURRËS


10 

Nëse kokrra e grurit nuk vdes! 

Nga Alfred Matoshi 

Po të bësh një xhiro në kryeqytet, jo vetëm duke parë 

me syrin fizik por duke vështruar me vëmendje 

atë që të del përpara, do të mendosh se, ose je në “botën e 

çudirave” ose se ti nuk je në rregull nga mendja. Mund te 

shikosh gjëra shumë të çuditshme si: Njerëz që flasin me 

vete, që në njërën dorë mban pjesën e mbetur të cigares 

së konsumuar kohë më parë, dhe me dorën tjetër animon 

shumë natyrshëm ato që po flet. Dhe ti normalisht mund të 

mendosh se ky personazh në këtë qytet të çuditshëm mund 

të jetë një i sëmurë mendor i cili është larguar nga spitali!... 

Por jo, gabohesh sepse në fakt aty pas stolit në lulishte janë 

dy fëmijët e tij që po lozin me njëri tjetrin pa e vënë re fare 

monologun e të atit. Atëherë të dashur miq u gabuam me 

personazhin tonë, sepse ky na qenka një baba i devotshëm 

i cili kujdeset për argëtimin e fëmijëve të tij. Largohemi 

nga kjo skenë duke i vënë një pikëçuditëse të madhe dhe 

pak më tutje në rrëzë të një peme të mbjellë së fundmi, një 

djalosh rreth të njëzetave po bën një gjumë aq të thellë sa të 

mendosh që ka vdekur, në qetësinë që mund të kesh vetëm 

tre metra larg motorëve të makinave të cilat shumica kanë 

moshën e djaloshit në gjumë, dhe zhurma e tyre në kor është 

aq e madhe saqë kemi fituar edhe një çmim të parë europian. 

Kushedi sa do ketë pa fjetur apo sa do ketë fjetur 

Ndoshta gjithë jetën!. Çudi !!! Afrohesh tek kryqëzimi, pikë 

strategjike! Është një i ri që është mbështetur në shtyllën 

e ndriçimit publik, me njërën këmbë në tokë dhe këmbën 

tjetër të mbështetur në kënd të drejtë me shtyllën. Këmba në 

tokë dhe rreth dy metra trotuar janë të mbuluara me mbetjet 

e farave të lulediellit të cilat i konsumon aq shpejt, sa edhe 

ky po të marrë pjesë në ndonjë konkurs për këtë “sport” me 

siguri do fitoje ndonjë çmim. 

Kalojmë kryqëzimin dhe përpara në bulevard të shfaqet 

gati gati një treg peshoresh, por kur afrohesh nuk dëgjon 

“hajde peshore” por “hajde pesha” dhe sheh që janë vetëm 

të moshuar që përpiqen të rrisin pensionin. Ndoshta një 

i huaj do mendonte ndryshe! Për shembull, që ky qytet 

nga mirëqenia e madhe duhet të vuaj nga mbipesha... . 

Kush e di çfarë do mendonin! Nejse ecim përpara dhe në 

fund të bulevardit, më në fund një pamje e bukur, një grup 

vajzash, plot hare, plot ngjyra, plot jetë, të veshura shumë 

bukur, ndoshta ndoshta tepër bukur, me një stil të sezonit 

të ardhshëm, sidomos njëra e cila qëndronte në mes sikur 

po udhëhiqte grupin. I lëmë pas disa metra dhe duke u përpjekur 

të lidhesh skenat që nuk lidheshin, bëhesh lëmsh dhe 

instinktivisht kthen kokën prapa për të shikuar edhe një herë, 

dhe shikon një skenë interesante, dy nga ato vajzat e grupit, 

ajo e veçanta dhe një tjetër shmangin “tregun e peshoreve” 

për tu bashkuar me grupin përtej kryqëzimit, kushedi përse 

Dhe mund të të vij në mendje një mendim shumë primitiv, 

ndoshta të moshuarve nuk ju del pensioni se i shpenzojnë 

lekët duke blerë rroba firmato! Kush e di!!! Nejse “nuk 

është punë e jona”, vazhdojmë rrugën dhe përpara na del 

një i njohur i vjetër, që kemi shumë kohë pa e parë, dhe nuk 

është aspak çudi të jeni pjesë e bashkëbisedimit që në Tiranë 

përdoret si refren ne çdo takim dhe është si më poshtë: 

A – oooo çkemi 

B –hiç ja ktej. 

A –ku ke qenë 

B –ktej mo verdall. 

A –po me se ja marrë 

B –hiç ma as nji gjo. 

A –po mire, po a shtyhet 

B –hec ma, shtyje të shtyjm. 

A –hajt pra se te po shifena! 

B –hajt tung, duku naj herë. 

Mund te jetë ndoshta ndër bashkëbisedimet më të radha 

në botë, dhe nuk besoj që mund të përkthehet në ndonjë 

gjuhë, dhe te dalë me kuptim, por nejse le ti vëmë edhe 

kësaj një pikëçuditëse. 

Të gjitha këto ngjarje nuk janë një trillim artistik, por 

janë skena nga realiteti i hidhur në të cilin ne jetojmë çdo 

ditë. Vetëm me një xhiro në bulevard dhe pa kaluar fare në 

periferi, mund të shikosh fytyra të vrara, të zbehta, të lodhura 

që ecin ne drejtime të çrregullta, pa një pikë referimi, njerëz 

që nuk e dine se kush janë, nga vijnë dhe ku shkojnë, qe 

nuk e dinë se çfarë duan dhe aq me tepër se si ta arrijnë atë 

që si nëpër tym duan. Shikon pasurinë dhe varfërinë që si 

për ironi, ushqejnë njëra tjetrën. Dhe ç’është më e rëndësishmja, 

shikon qenien njerëzore, krijesën e Zotit, të cilës 

i dha statusin me te lartë ndër të gjitha krijesat e tjera, deri 

aty sa e krijoi në përngjasimin e vet, e shikon të shndërruar 

në shërbëtor apo skllav të elementeve dhe gjerave të cilat 

Zoti i ka krijuar për të qenë në shërbim të njeriut, dhe e 

gjithë kjo ka marrë formën e një “fenomeni të natyrshëm”i 

cili po na han të gjallë se bashku me injorancën tonë. Në 

ndonjë bisedë sporadike mund të dëgjosh ndonjë argument 

që përpiqet të justifikojë këtë “prapambetje” si p.sh. 500 

vjet turku apo 50 vjet komunizëm, dhe me gjithë ndikimin 

që kanë pasur këto dy argumente, ky qytet ndoshta duhet të 

kërkojë përgjigje më thellë, më larg. Ne që jetojmë në këtë 

qytet, ndoshta akoma nuk e dimë ose e injorojmë faktin se 

para rreth 2000 vjetësh, vetë krijuesi i gjithçkaje u mishërua 

dhe u bë njeri, erdhi atëherë kur “ishte mbushur kupa” për 

të shlyer mëkatet e të gjithë botës, dhe për të na dhënë 

Besëlidhjen e Re, të cilën ne e kemi në dorë por nuk dimë 

ta lexojmë, dhe aq më tepër ta jetojmë. Ai erdhi dhe foli 

qartë: “Përnjëmend, përnjëmend po ju them: nëse kokrra e 

grurit e mbjellë në dhe nuk vdes, jet e vetme; po nëse vdes 

jep shumë fryt! Kush e do jetën e vet, do ta humbë. Ai që e 

urren jetën e vet në këtë botë, ai do ta ruajë për jetën e pasosur. 

Kush do të më shërbejë, le të vijë mbas meje. Ku jam unë, 

atje do të jetë edhe shërbëtori im. Atë që do të më shërbejë, 

do ta nderojë Ati im.”Gjn.12.24-26) 

Besoj se të gjithë biem dakord se ardhja jonë në këtë 

botë nuk është e varur nga vullneti ynë, pra ne jemi “mbjellë” 

nga dikush, dhe ne e dimë se ai qe mbjell nuk mbjell 

se i ka tepruar fara por mbjell me qëllim që fara të mbijë 

dhe të korri nga kjo farë frytet e veta. Nga këtu del qartë, 

për kush do që të kuptojë, se ne të gjithë jemi të mbjellë nga 

dikush me një qëllim, të cilin secili prej nesh duhet ta zbulojë 

në vetvete në mënyre që të japi frytet e veta. Qëllim i cili 

do të ishte i pamundur të zbulohej nëse ai që na ka mbjellë 

nuk do te vinte të na mësonte se si ta gjejmë . 

Por ai vetë erdhi dhe banoi ndër ne dhe na dha shembullin 

e tij duke dhënë jetën e tij për ne, për të na treguar 

dashurinë më të madhe. Po ne Ne nuk duhet të “shpikim” 

asgjë, ne vetëm duhet të imitojmë atë, në të kundërt nëse ne 

nuk duam të pranojmë vullnetin e zotit, dhe bëhemi skllevër 

të jetës tonë tokësore, do të përfundojmë duke bërë gjiro në 

“qytetin e çuditshëm” duke paguar një çmim më të shtrenjtë 

të jetës, cili do vazhdoje të rritet. 

Nga Laura Buna 

Këto ishin fjalët që Jezusi ma tha nëpërmjet 

ungjillit sipas Gjonit ditën e premte të datës 

4 Janar gjatë udhëtimit tonë për në Shkodër ose 

më mirë të themi, shtegtimit tonë për në Shkodër, 

shtegtim besimi i të gjithë grupit të të rinjve të 

Katedrales dhe grupit që po përgatitet për krezmim. 

Ky shtegtim besimi ishte një frymëzim për ta përqafuar 

fenë tonë me një entuziazëm rinor të nxitur 

me mbështetjen e atyre të cilët e mundësuan këtë 

udhëtim, Motrat e Nënë Terezës dhe Dom Marjan 

Lumçi. Në ndalesën tonë të parë tek Zoja Nunciatë 

në Lezhë ajo që na bëri shumë përshtypje ishte 

Betlehemi i bukur, ndërtimi mjeshtëror i të cilit na 

përcillte mesazhin e Krishtit i cili ka hyrë në histori, 

dhe jo vetëm në historinë e Hebrenjve por në 

historinë e të gjithë botës, pse jo edhe në historinë e 

popullit shqiptar me karakteristikat tradicionale të 

“Ke kërkoni” 

tij. Krishti ka hyrë në kulturën e popujve por edhe 

në historinë tonë personale dhe me këto ndjenja 

vazhduam shtegtimin tonë drejt kishës së Zojës 

së Shkodrës, vatra e Shqipërisë dhe e shqiptarëve. 

Rrugës për atje morëm guximin të kërkonim 

përgjigje për atë që na bën të dyshojë. Pyetjet tona e 

gjetën atë përgjigje tek Dom Marjani i cili në mënyrë 

të palodhur na shpjegoi deri në detaj çdo gjë për të 

cilën kishim nevojë duke e kuptuar që në fjalën e 

parë që thonim atë që na mundonte. Përgjigjet e tij 

u bënë drita që ndriçonin rrugën tonë drejt Krishtit. 

Meshën e kremtuam në kishën e Zojës së Shkodrës 

në predikimin e së cilës Dom Marjani e futi thellë 

fjalën e Zotit në zemrën tonë. 

“Çka kërkoni” 

Dhe vërtetë ...: ai ishte Krishti ai që ne po 

kërkonim

shkurt 2008 


11 

Në ato momente desha që t’i përgjigjesha: Po, 

po ti je ai që ne po kërkojmë! Por ai me butësinë 

e tij më kujtoi se sa e sa herë në jetën tonë retë e 

kishin zënë ndriçimin e atij ylli që ua ndriçoi rrugën 

për tek Krishti fëmijë tre mbretërve dijetarë. Këto 

re frike, pasigurie, mëdyshjeje, fryte të tundimeve 

të botës ku ne jetojmë, kanë bërë shpesh herë që 

ne të devijojmë nga rruga që të çon tek Jezusi. Mos 

ndoshta ato re nuk ishin larguar akoma! 

Aty e kuptova se sa të etur jemi ne për Krishtin, 

se sa të etur jemi për dashurinë që buron nga zemra 

e tij dhe se sa i etur është ai për ne. Në këtë etje 

reciproke duhet të jemi vazhdimisht në kërkim të 

njëri-tjetrit. Por, në të vërtetë, ai që nuk pushon 

së kërkuari është vetëm Jezusi. Troket, troket pa 

pushim në derën e zemrës sonë dhe ne, jo gjithmonë 

e hapim pasi çelësi na humbet në errësirën e 

mëkatit. Sa i lumtur do të ishte Krishti nëse ne të 

rinjtë këtë Krishtlindje nuk e kemi lejuar të lindë 

në grazhd por e kemi ftuar të lindë në zemrën tonë 

dhe kemi pranuar që ai të rritet aty bashkë me ne. 

Shpresoj që kjo gjë të ketë ndodhur, dhe nëse jo, 

uroj që të ndodhë sa më shpejt në zemrat e gjithsecilit 

prej nesh. 

Ata iu përgjigjën: 

“Rabbi (që do të thotë mësues), ku banon” 

“Ejani e shihni: - iu përgjigj”-vijoi më tej 

ungjilli sipas Gjonit. Pra, Jezusi nëpërmjet këtyre 

fjalëve na ftoi të shkonim në shtëpinë e tij. 

Gjatë udhëtimit tonë shkuam të vizitonim 

shtëpinë e Misionarëve të Bamirësisë në Shkodër. 

Aty takova fëmijë dhe vajza të reja të cilat jeta 

i kishte rrahur përpara kohe dhe askush nuk kujtohej 

më për to përveç ... Zotit i cili nëpërmjet 

këtyre motrave iu dhuron një dashuri të pafundme. 

Tashmë, kishim arritur aty ku banonte Jezusi. Sapo 

mbërritëm ai pëshpëriti në zemrën time këto fjalë: 

- “Çdo gjë që bëni për më të voglin ndër vëllezërit 

e mi e keni bërë për mua”. Çfarë mund të bëja 

unë në ato momente për ato vajza U përpoqa tu 

dhuroja sa më shumë dashuri, pavarësisht se si 

njeri i dobët që jam dashuria në zemrën time është 

shumë e vakët. Ndërsa po përshëndesja dhe po 

përqafoja ato vajza të mrekullueshme thashë me 

veten time: -Asnjëherë nuk kam provuar përqafime 

U lind në Pistull më 27.04.1922, 

u pagëzua po atë ditë dhe mori krezmimin 

në ditën e Rrëshajëve të vitit 1928. 

Hyri në Kolegjin Françeskan më 1930 ku përfundoi 

të gjitha klasat fillore deri më 1938. 

Më 13.07.1938 hyri në Noviciatë në Kuvendin e 

Lindjes së Zojës në Troshan, dhe më 14.07.1939 

bëri kushtet e përkohshme po në këtë Kuvend. Ndoqi 

shkollën e mesme në Liceun Illyricum nga 1939 

deri më 1943. Kushtet e përjetshme i bëri në Kuvendin 

e Shën Françeskut në Gjuhadol më 29.06.1943. 

Studioi teologjinë prej vitit 1943 deri në vitin 1946. 

U shugurua Diakon në vitin 1955 dhe meshtar 

nga Imzot Ernesto M. Çoba në Kishën Katedrale 

të Shën Shtjefnit në Shkodër, më 08.04.1956. 

Shërbeu për një kohë të gjatë në famullitë e Selcës 

(Maj 1956 – Nëntor 1961), Nikaj Mërtur (1961), 

Shalës (1962 – 1967). 

Gjatë viteve të komunizmit bëri punë të 

sforcueme fizike, por pas pak vitesh, në bazë të 

gjykimit të një komisioni mjeko-ligjorë, u cilësua 

më të ngrohta! Ato përqafime i dhanë zemrës sime 

një gëzim të jashtëzakonshëm sepse në të vërtetë 

ishte Jezusi ai që po përqafoja. Nga ana tjetër ai më 

dhuroi mike të reja ose më saktë më njohu me disa 

nga motrat e mia të cilat nuk i kisha takuar akoma. 

Shëtitjen tonë e pasoi vizita në katedralen e Shën 

Shtjefnit në Shkodër. Për mua personalisht ishte 

hera e parë që vija këmbë në atë kishë madhështore. 

Disa fotografi jo shumë të njohura për ne të cilat 

ndodheshin në njërën anë të katedrales e tërhoqën 

vëmendjen tonë. Ato ishin fotot e martirëve shqiptarë, 

dëshmitarë të denjë të Krishtit. Gjaku i tyre 

është fara e krishterimit tonë. Po ne, a e dëshmojmë 

Krishtin! Të paktën, duke e pranuar se jemi të 

krishterë përpara atyre që i përkasin një feje tjetër, 

përpara atyre që nuk besojnë apo që janë ateistë apo 

që thjesht na vjen turp! Aty e kuptova se çdo herë 

që ne mund të kemi mohuar faktin se jemi katolikë, 

sepse kishim frikë se të tjerët do të na tallnin, kemi 

shkelur me këmbë gjakun e këtyre martirëve. Mes 

tyre dallova foton e një vajze të re. U emocionova 

shumë sidomos kur dëgjova historinë e kësaj dëshmitareje 

të Krishtit. Në mendjen time filloi të lindë 

pyetja: - Kur këta ia arritën të bëhen të shenjtë çfarë 

Fra Shtjefen Pistulli OFM 

(27.04.1922 – 03.02.2008) 

Fra Kornel (Shtjefen) Pistulli (Mgushi). 

na pengon ne Asgjë përveç vetes sonë, sepse jemi 

ne ata që vendosin ta ndjekim planin që Zoti ka për 

ne, ose jo. Në anën tjetër të katedrales ishte kopja 

e çarçafit me të cilin Jezu Krishti qe varrosur. Në 

momentin kur e pashë ai menjëherë e mbështolli 

zemrën time. Ishte i mbushur me dashuri, dashuri 

në saj të së cilës Krishti vdiq për ne. Vala e gjakut 

të martirëve vazhdoi kur ne shkuam të vizitonim 

kishën e Shën Françeskut. Aty ndodhej varri i At 

Gjergj Fishtës i cili nuk ishte një varr i mirëfilltë por 

një relike e tij, relike e një njeriu të madh të Krishtit. 

Do t’u lutem gjithmonë këtyre dëshmorëve të fesë 

që të na mësojnë edhe ne të ecim në rrugën nëpër të 

cilën ata ecën drejt shenjtërisë. Emocionuese ishte 

e dhe vizita në Radio Marinë e Shkodrës. Gjatë 

kohës që isha aty mahnitesha nga fakti se si Zoti 

përdor mënyra nga më të ndryshmet që zëri i tij të 

dëgjohet deri në skutat më të thella. Atë ditë Zoti 

më ka folur gjatë gjithë kohës, ose më mirë të them 

atë ditë zemra ime e dëgjoi për herë të parë zërin 

e Zotit i cili nuk ka reshtur së foluri për asnjë ditë 

të jetës sime. Le ta dëgjojmë pra çdo ditë atë që na 

thotë Hyji dhe le t’ia japim shpirtin tonë Krishtit i 

cili e blen atë me gjakun e tij. 

i paaftë për punë fizike. 

Prej vitit 1967 deri në vitin 1991 ka qëndruar 

në familjen e vëllait të tij, Zef Kini 

(Mgushi) dhe ushtroi shërbimin meshtarak në 

fshehtësi duke rrëfyer dhe kunguar besimtarët. 

Mbas ramjes së komunizmit u vu në shërbim 

të Provincës, ku u dallua për bindje ndaj 

Eprorëve të tij. Kje Guardian i Kuvendit të 

Shën Mhillit në Laç dhe Definitorë i Provincës. 

Vitet e fundit i kaloi duke shërbye me zell e devocion 

të madh në Kishën e Shën Ndout në Laç. 

Në këtë Kishë shërbeu me devotshmëri për 

më se 15 vjet. Pati për zemër pajtimin e shpirtrave 

me Zotin, ku për orë e orë ndeji në rrëfyestore 

deri para pak ditëve ku gjendja shëndetësore nuk 

ia lejoi. Njerëzit e njohën si “Frati i Laçit” ose 

“Rrëfyesi i Shejtnores së Shën Ndout”. 

Ndërroi jetë në moshën 86 vjeçare, ditën e diele 

më 03.02.2008. 

Pushoftë në paqe!


12 

Kosova asht e jona 

At Gjergj Fishta 

SHQYPNIJA E LIRE 

Viti 1921 ( MRIZI i ZANAVE) 

(Fragment) 

… Po, por nesër me ndihme te Zotit, 

Do ta bajmë prap Shqypni t’lire 

Prej Prevezet n’Leqe t’Hotit, 

Prej Tivarit n’Manastir: 

Edhe Flamuri i Shqypnisè 

Si flake mnije t’Perendisè 

Do t’valvitet n’Kaçanik, 

M‘Kaçanik, po do të valvitet 

Kuq e Zi Flamuri i shqyptarve, 

Përse toka shqyp ku flitet 

Ajo vete asht që prej t’Parve 

Trashëgim na e kemi pasë: 

Mbrende i huej, jo ma s’do t’shklasë 

Posë atëherë kur vjen për mik. 

Jo. Po: na sod ktu sundojmë, 

Ktu s’ ece fjale e tejterkujt 

Gjallë lirinë na nuk e lshojmë, 

S’njohim mbret as krajl të huej 

Zoti n’Qiell e na mbi tokë; 

Me gjithkend vllazen e shokë, 

Por seicili m’cak te vet… 

KOSOVA ASHT E JONA 

(Botuar në vitin 1918) 

Serbët i janë vu punës seriozisht. Duen me 

çdo mjet e me çdo mënyrë ta bëjnë të tyren 

përgjithmonë Kosovën tonë. Nuk gjendet në 

tanë Evropën një tjetër minoritet që të vuajë 

aq sa vuajnë kosovarët në Serbi. Asnjë e drejtë 

nga sa janë të parapame në traktatet e gatituna 

posaçërisht për minoritetet, nuk respektohet 

kur është fjala për shqiptarët e Kosovës, të 

cilët Serbisë i pëlqen t’i trajtojë si turq e jo 

si shqiptarë, që të bajë të humbasë gjurma e 

kombësisë së tyre. Që tash e gjashtë vite serbët 

po përpiqen t’i shuajnë Kosovës karakterin 

krejt shqiptar. Një aktivitet i madh asht zhvillue 

nga ana e Belgradit në këtë drejtim dhe frutat 

e këtij aktiviteti janë mjaft të kënaqshme për 

serbët dhe shumë të hidhura për ne. Ata kanë 

dashtë, me të mirë a me të keqe, t’i shtrëngojnë 

kosovarët të ngrihen me gjithsej nga vendi i tyre 

dhe të vendosen në Turqi ose gjetkë. 

Në fillim për t’i mbërritur këtij qëllimi, banë 

vegla të tyre disa hoxhallarë turçelinj, të cilët 

barisnin fshat më fshat e banin propagandë që 

popullsia të ngriheshe të shkojë për në Turqi, ku, 

thoshin, e presin të mirat e Parajsës. Përmbi 100 

mijë shqiptarë, burra, pleq dhe çuna, meshkuj 

dhe femra, u bindën nga fjalët e hoxhallarëve, që 

merrnin 1 mijë dinarë për çdo krye të emigruar, 

dhe u nisën për në Azi të Vogël. Disa syresh 

humbën rrugës, të tjerë u arratisën nëpër malet 

e Bullgarisë dhe një pjesë mbërriti në Turqi, ku 

po shuhet dita-ditës nga shkaku i fukarallëkut 

dhe i klimës. Në vatrat e shqiptarëve që shkuan 

kësisoj, u vendosën serbë dhe malazias. U çelën 

burgjet dhe gjithë pensionarët e tyre u kolonizuan 

në Kosovë, që ta serbizojnë. Haberet e vuajtjeve 

të atyre që shkuan, u dëgjuan edhe te kosovarët 

tanë, të cilët filluan të mos kenë më besim në 

hoxhallarët sharlatanë. Por dhe serbët e këmbyen 

sistemin e veprimit. 

Me ndihmën e katilëve të kolonizuar në 

Kosovë, formuan çeta kusarësh të përkrahura 

prej organeve qeveritare, dhe me anën e tyre po 

vazhdojnë të terrorizojnë popullsinë shqiptare. 

Qëllimi i tyre asht një: t’i shtrëngojnë me hir a 

me pahir të shkojnë ose të shpërndahen në gjithë 

Jugosllavinë. Këto radhë nuk i shkruajmë as për 

qeverinë tonë, që i di të tana e s’ka gja në dorë 

tash për tash, as për Europën, që bëhet e shurdhër 

sa herë vjen fjala për popuj të vegjël; i shkruajmë 

vetëm për burrat e Kosovës trime, për kosovarët 

patriotë, që të mos lëvizin nga vendi i tyre, sado 

i madh qoftë terrori dhe sado e vështirë jetesa e 

tyre. 

Të mbeten atje në truallin e stërgjyshërve, në 

postin e detyrës, se dita e bardhë e lirisë nuk do 

vonojë të lindë edhe mbi Kosovën kreshnike, q’e 

jona ka qenë dh’e jona do mbetet. Se të derdhet 

gjaku i shqiptarit, kjo nuk asht nji punë e re në 

jetë, historija e jonë me gjak asht shkrue, Shqipnia 

e jonë me gjak asht la. Nuk ka në mal nji gur, nuk 

ka në fushë nji buce që t’mos të kisht kenë ri, me 

gjak të ndonji fatosit, të ndonji nierit të shkretë 

ose të ndonji trathtori të huej. 

Kush ka le e asht rrit me pushke në dorë, 

ma të shumtën e herës, s’mund të presin se 

des me krye mbi pupla. Prandaj lajmi i zi që 

mija e mija shqiptarësh kane kenë mbyte prej 

armikut, sadoqë nja për nja do të ma depërtonte 

zemrën prej dhimet, nuk do të na kishte çuditë 

aq e fort, po t’ishte kenë që kan ra në luftë me 

pushkë në dorë e ballë për ballë t’armiku. Por 

këto mija shqiptaresh të bamun flije në fushë 

të Kosovës nuk janë ato pikat e djelmnis që 

edhe sot me armë në dorë luftuen n’ ato vise 

për lirin e për nam të Shqipnis: ato janë pleq të 

mbetun, gra të mjera e foshnje të njomë, gjind 

e paqet që, tue u shtrue ligjve nen të cilat fati 

i zi i tyne e i Shqipnis desht me i citun, janë 

orvatun me emnue gjallë me punë e me ndere. 

Pra vepra rrënuese e Sllavëvet në Kosovë, nji 

mizori, që kur ato nipa e stërnipa tonë ta lexojnë 

atje me vonë ndër libra historije, pa dyshim se 

atyne ka për tju dridh këmisha në shtat prej 

mneret e prej trishtimit e parlamenti shqiptar, 

jo veçse ka pasë të gjithë të drejtat, por ka pasë 

dhe detyrë me u ankue përpara parlamentit të 

Beligradit, e prandaj të përgjegjunit e kryetarit 

t’atij parlamenti asht krejt i pa ndjerzishëm e 

i pahishëm, e ma tepër asht cinike, i vrashtë e 

krejt jashtë vendit, por shkja se asht të shprehunit 

e psiches sllave, e cila sadoqë për 100 e 100 

vjetësh vuejti nën zgjedhje të nji autokrati e nën 

kamë të ndonji dhespoti, me gjithë këtë nuk ka 

mujt m’u kursye. 

Por une që kam pa mjetet barbare e mënyrat 

e shpenzueme, më të cilat kombet që mbaheshin 

ma të qytetnuemt të këtij shekullit, kan nisë e 

kan vijue luftën e përbotshme, nuk mnerohen aq 

fort për mizorit që ndodhen në tokë të Ballkanit. 

Mue ma fort se mizorinat e Sllavëvet me mneren 

shkaku, për të cilën u ban flije këto mija e mija 

vllaznish t’onë andej kufinin e 1913. Këta burra, 

këto gra e fëmi a u grinë pse dogjën e poqen, pse 

vodhne a grabitnen e pse thynë rrugën e madhe e 

turbulluan paqen e vendit Jo, faji për të cilin këto 

të mjerë u shkrin n’atë mënyre barbare, kje pse 

këto u dishmuen shqiptarë e pse tue pas ndi se ka 

diku nji Shqipnie të lirë të pamvarshme, shtet me 

vedi, ju luten ma të bukurit të qiellit për lulëzimin 

e veprimin e shtetit të vllazënvet të vet e n’atë 

shtet të vllazënve të vet. 

Se sa do t’a mbajnë Pushtetet e mdha fjalën 

e vet, cilsija e jeme si deputet nuk me len t’a diftoj 

në kët lok të naltueshëm të Kuvendit kombtar me 

atë liri fjale, me të cilën e kam pasë diftue motit, 

prandaj gjyqën po i a la mendjes së kthjelltë të 

Zotnis S’uej, vetëm tham se Shqipnia e lirë ka me 

detyrë të përkujdeset për fatin e këtyne bijve të 

vet të mjeruem. Shqiptari asht i përmenudun an 

e kand mbi botë për punë që ky asht i zoti të bajë 

deken dhe për njeri të huej, kur te jetë struke nën 

mbrojtje të tij!

Kreshmet kohë pendese, kthimi dhe faljeje - kishadhejeta.com

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?