Korytarze ekologiczne w województwie œl¹skim - Instytut Biologii ...

J. B. Parusel i in.
ta³y ponadto zagro¿enia i dzia³ania maj¹ce na celu poprawê funkcjonowania korytarzy
ekologicznych. Graficzne przedstawienie korytarzy ekologicznych przygotowane zosta³o
na mapach województwa œl¹skiego w skali 1:50000, w formacie wektorowym GIS
(MapInfo *.tab). Etap II opracowania obejmuje analizê dokumentów planistycznych
gmin, konsultacje spo³eczne oraz wprowadzenie wyznaczonych korytarzy ekologicznych
do planu zagospodarowania przestrzennego województwa œl¹skiego.
1. Wstêp
Przestrzeñ przyrodnicza województwa œl¹skiego jest w wyj¹tkowym – w skali Polski i Europy
– stopniu pofragmentowana zabudow¹ komunaln¹ i przemys³ow¹ oraz infrastruktur¹
komunikacyjn¹ i przesy³ow¹. Jest ona tak¿e miejscem wystêpowania endemicznych, rzadkich
i zagro¿onych gatunków i siedlisk przyrodniczych, których niezak³ócony rozwój i dalsze
istnienie zale¿ne s¹ od swobodnego przep³ywu informacji genetycznej (Butterweck 2000,
Jordan 2000, Bloemmen, Sluis 2004). Dlatego zachowanie ci¹g³oœci ekosystemów jest bardzo
wa¿nym zagadnieniem, wymagaj¹cym uwzglêdnienia w procesie planowania i zagospodarowania
przestrzennego na wszystkich poziomach administracyjnych (Parusel 1997).
2. Dotychczasowy stan prac nad korytarzami ekologicznymi
w województwie œl¹skim
Problematyka korytarzy ekologicznych pojawia siê w dokumentach planistycznych
województwa œl¹skiego w po³owie lat 70-tych ubieg³ego wieku, kiedy zosta³a zaproponowana
koncepcja Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (ESOCH; Gacka-Grzesikiewicz
1976) 1 . Na bazie tej koncepcji zosta³ opracowany system obszarów chronionych w perspektywicznym
planie zagospodarowania przestrzennego województwa katowickiego, wykonywanym
w latach 1975–1979 w Biurze Planowania Przestrzennego w Katowicach. W roku
1986 zosta³y opracowane za³o¿enia do planu regionalnego województwa katowickiego, w których
zdefiniowano problemy jakoœci œrodowiska przyrodniczego, w tym problem delimitacji
i konstrukcji Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych w regionie. W roku 1991
zosta³o opracowane, jako projekt wdro¿eniowy planu regionalnego, studium kszta³towania
systemu obszarów chronionych województwa katowickiego. Wœród struktur systemu obszarów
chronionych (SOCH) wydzielono korytarz ekologiczny Brynica–Przemsza. Kolejnym
projektem wdro¿eniowym planu regionalnego by³a koncepcja i program wykszta³cenia
systemu obszarów chronionych aglomeracji górnoœl¹skiej (Górnoœl¹skiego Okrêgu
Przemys³owego) z roku 1992. Zosta³ on nazwany rusztem ekologicznym, na który sk³ada³y siê
korytarze ekologiczne, obszary chronione i otulina rusztu ekologicznego (Parusel i in. 2007).
Nowa ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z roku 1994 by³a kolejnym impulsem
do prac nad korytarzami ekologicznymi. W latach 1994–1998 prowadzone by³y analizy
i studia w zakresie zagospodarowania przestrzennego by³ych województw bielskiego, czêstochowskiego
i katowickiego (obecnie wchodz¹cych w sk³ad województwa œl¹skiego), które
zakoñczy³y siê opracowaniem studium zagospodarowania przestrzennego dla tych województw.
W zwi¹zku z reform¹ administracyjn¹ kraju i utworzeniem w roku 1999 województwa
œl¹skiego, opracowania te sta³y siê bezprzedmiotowe. W studiach tych zosta³y
zamieszczone korytarze ekologiczne ECONET-POLSKA (Liro 1995) oraz propozycje regio-
1 Jednak przegl¹d opracowañ specjalistycznych wskazuje, ¿e potrzeba zachowania i odtwarzania ci¹g³oœci przestrzennej otwartych
terenów zielonych w obrêbie Górnoœl¹skiego Okrêgu Przemys³owego by³a ju¿ dostrzegana w latach 50-tych XX w.
114