Korytarze ekologiczne w województwie œl¹skim - Instytut Biologii ...

Koncepcja korytarzy ekologicznych...
3. Funkcje korytarzy
Na terenach zurbanizowanych korytarze ekologiczne mog¹ pe³niæ ró¿norodne funkcje.
Mo¿emy wyró¿niæ funkcje: ekologiczn¹, klimatyczn¹ i rekreacyjn¹. Podstawow¹ funkcj¹ jest
zwiêkszenie mo¿liwoœci zachowania bioró¿norodnoœci poprzez ³agodzenie izolacji siedlisk.
Korytarze s¹ te¿ miejscem ¿erowania, rozrodu, schronienia dla czêœci organizmów wystêpuj¹cych
w p³atach po³¹czonych przez korytarze ekologiczne (Pullin 2002).
Klimatyczna funkcje korytarzy jest najczêœciej dostrzegana przez urbanistów. Korytarze
przyczyniaj¹ siê do zmniejszania efektu wyspy ciep³a, który to efekt czêsto wystêpuje na
terenach zurbanizowanych. Korytarze pozwalaj¹ na wyrównywanie wilgotnoœci miêdzy siedliskami,
a tak¿e na zwiêkszenie przewietrzania miasta. Pozwala to na usuniêcie powietrza
z du¿¹ zawartoœci¹ zanieczyszczeñ, co ma podstawowe znaczenie dla jakoœci ¿ycia w mieœcie
(Bonan 2002, Gill i in. 2007, Matuszko 2007).
Wreszcie nie do pominiêcia jest funkcja rekreacyjna korytarzy ekologicznych w mieœcie.
Na ca³ym œwiecie rozwijana jest koncepcja tzw. greenways – zielonych korytarzy. Koncepcja
ta rozwiniêta w latach 90-tych ubieg³ego wieku coraz bardziej rozpowszechnia siê w planowaniu
przestrzennym (Turner 2004). Odpowiednio zaadaptowane i urz¹dzone, korytarze
ekologiczne mog¹ tworzyæ ci¹gi spacerowe, œcie¿ki rowerowe. Umo¿liwiaj¹ wtedy sprawniejsz¹
komunikacjê piesz¹ pomiêdzy miejscami skoncentrowanej zabudowy. Ta funkcja
korytarzy bêdzie najsilniej zwiêksza³a standard ¿ycia w mieœcie. Przyczyni siê do ca³kowitej
zmiany tego standardu, stwarzaj¹c przyjazne warunki do ¿ycia w mieœcie (Fabos, Ryan 2006).
4. Jak wyznaczaæ korytarze ekologiczne w mieœcie
Podstaw¹ do wyznaczenia korytarzy ekologicznych w mieœcie, jak i na wszelkich innych
terenach, jest dobre rozeznanie przyrodnicze terenu. Zak³adaj¹c model idealny, wpierw
nale¿y wykonaæ inwentaryzacjê przyrodnicz¹ na terenie ca³ego miasta, nastêpnie dokonaæ
waloryzacji zasobów przyrodniczych (Walasz 2003, 2008a, b). Na tej podstawie wyznaczyæ
tereny, które nie powinny zostaæ przeznaczone pod inwestycje, a nastêpnie opracowaæ sieæ
korytarzy ekologicznych ³¹cz¹cych te tereny ze sob¹, jak równie¿ z terenami otaczaj¹cymi
miasto.
Inwentaryzacja przyrodnicza powinna byæ wykonana w zakresie podstawowych zasobów
pozwalaj¹cych na szybkie i w pe³ni merytoryczne dokonanie waloryzacji przyrodniczej.
Pierwszym zadaniem jest opracowanie mapy zbiorowisk roœlinnych ca³ego miasta tzw. mapy
roœlinnoœci rzeczywistej. Dobrym przyk³adem jest wykonanie takiego opracowania dla
Krakowa (Dubiel, Szwagrzyk 2008). W idealnym przypadku, maj¹c ju¿ tak¹ mapê, nale¿a³oby
wykonaæ inwentaryzacjê ornitologiczn¹ (awifauny lêgowej), lepidopterologiczn¹ (motyli
dziennych) oraz fauny zbiorników wodnych – g³ównie herpetologiczn¹ (p³azów i gadów).
Pozwoli³oby to od razu precyzyjnie wi¹zaæ wystêpowanie badanych grup zwierz¹t z wyznaczonymi
wczeœniej p³atami siedlisk. Najczêœciej jednak takie badania s¹ wykonywane
równolegle lub w ró¿nym czasie.
Zebrane w ten sposób podstawowe dane o przyrodzie miasta powinny pos³u¿yæ do
waloryzacji przyrodniczej ca³ego obszaru miasta. Wystarczy podzia³ wg najprostszej
piêciostopniowej skali: (I) tereny najcenniejsze, (II) tereny cenne, (III) tereny o umiarkowanych
walorach, (IV) tereny o najni¿szych walorach, (V) tereny ca³kowicie przekszta³cone (zabudowa
mieszkalna, inna, praktycznie pozbawiona zieleni). Proponowany podzia³ jest zbli¿ony do
podzia³u waloryzacyjnego przyjêtego w atlasie zbiorowisk roœlinnych Krakowa (Dubiel,
Szwagrzyk 2008).
157