Korytarze ekologiczne w województwie Ål¹skim - Instytut Biologii ...
Korytarze ekologiczne w województwie Ål¹skim - Instytut Biologii ...
Korytarze ekologiczne w województwie Ål¹skim - Instytut Biologii ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ochrona ³¹cznoœci <strong>ekologiczne</strong>j w Polsce<br />
W. Jêdrzejewski, D. £awreszuk, red.<br />
Konferencja miêdzynarodowa<br />
„Wdra¿anie koncepcji korytarzy ekologicznych w Polsce”<br />
Zak³ad Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk<br />
Bia³owie¿a, 20–22 XI 2008 r.<br />
<strong>Korytarze</strong> <strong>ekologiczne</strong> – podobieñstwa i ró¿nice<br />
w skali wewn¹trzkrajobrazowej i ponadregionalnej<br />
Jerzy SOLON<br />
<strong>Instytut</strong> Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk,<br />
ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, e-mail: j.solon@twarda.pan.pl<br />
Abstrakt: Pojêcie „korytarza <strong>ekologiczne</strong>go” mo¿na rozumieæ dwojako: (a) jako element<br />
modelu struktury przestrzennej krajobrazu (model p³atów, korytarzy i t³a); (b) jako<br />
rzeczywista struktura przestrzenna wystêpuj¹ca w przyrodzie. Wyznaczanie korytarzy<br />
ekologicznych mo¿e bazowaæ na ró¿nych podstawach teoretycznych i metodycznych.<br />
W zwi¹zku z tym mo¿na mówiæ o wyznaczaniu korytarzy metod¹: (1) a po ster iori, czy li<br />
na podstawie obserwacji rzeczywistych tras przemieszczania siê organizmów; (2) a priori,<br />
czyli na podstawie przypuszczeñ, co do przydatnoœci poszczególnych fragmentów<br />
(elementów) krajobrazu. W tym drugim przypadku podstaw¹ wyró¿niania korytarzy<br />
mo¿e byæ: (a) obecnoœæ odpowiednich elementów liniowych, (b) brak barier w przestrzeni,<br />
(c) jakoœæ i „przyjaznoœæ” poszczególnych elementów mozaiki krajobrazowej.<br />
Sposób wyznaczania korytarza, jego budowa wewnêtrzna oraz zasady zarz¹dzania zale¿¹<br />
od przyjêtej skali przestrzennej i przeznaczenia dla okreœlonych grup organizmów.<br />
W artykule przedstawiono przyk³ady ilustruj¹ce powy¿sze tezy oraz przedyskutowano<br />
postulaty (za³o¿enia) s³u¿¹ce do poprawnego kszta³towania struktury korytarzy w skali<br />
przestrzennej gminy (korytarze wewn¹trzkrajobrazowe) oraz w skali (miêdzy)wojewódzkiej<br />
(korytarze ponadregionalne).<br />
1. Wstêp<br />
W ci¹gu ostatnich lat znacznie wzros³a œwiadomoœæ potrzeby wprowadzenia korytarzy<br />
ekologicznych do systemu terytorialnej ochrony przyrody w Polsce. Te potrzeby wynikaj¹ nie<br />
tylko z zaleceñ zawartych w miêdzynarodowych aktach prawnych (np. w dyrektywie siedliskowej),<br />
ale tak¿e z powszechnie zaakceptowanego za³o¿enia, ¿e struktura przestrzenna<br />
krajobrazu w decyduj¹cym stopniu wp³ywa na mo¿liwoœci ochrony i kszta³towania ró¿norodnoœci<br />
biologicznej.<br />
Niemal od pocz¹tku swojego powstania koncepcja korytarzy ekologicznych rozwija³a siê<br />
dwutorowo: (a) jako teoretyczna idea naukowa, umo¿liwiaj¹ca modelowanie wp³ywu fragmentacji<br />
terenu na prze¿ywalnoœæ populacji oraz pokazuj¹ca wp³yw kompozycji i konfiguracji<br />
p³atów na ogólne funkcjonowanie krajobrazu (por. Forman, Godron 1986, Forman<br />
1995, Richling, Solon 2002, 2004), oraz jako (b) kategoria praktyczna, maj¹ca znaczenie<br />
planistyczne (por. Ró¿ycka 1977, Liro 1995). W ci¹gu ostatnich dwudziestu lat prace<br />
teoretyczne zaowocowa³y odkryciem i zdefiniowaniem licznych zale¿noœci miêdzy cechami<br />
przestrzeni a mo¿liwoœciami przemieszczania siê organizmów (g³ównie zwierz¹t). Zale¿noœci<br />
te powinny byæ uwzglêdniane przy praktycznym wytyczaniu korytarzy dla celów ochrony<br />
przyrody. Ich przegl¹d jest jednym z celów niniejszego artyku³u. Kolejnym celem jest<br />
137
Change language