12 cạnh tranh & người tiêu dùng

Năm 2010, Cục Quản lý cạnh
tranh đã tiến hành điều tra 28
vụ việc cạnh tranh không lành
mạnh. Trong đó, có 26 vụ việc do Cục
khởi xướng điều tra và 02 vụ việc điều
tra dựa trên căn cứ tiếp nhận đơn
khiếu nại của doanh nghiệp (liên
quan đến chỉ dẫn gây nhầm lẫn và
gièm pha doanh nghiệp khác), cụ thể
như sau: 21 vụ việc quảng cáo nhằm
cạnh tranh không lành mạnh; 03 vụ
việc bán hàng đa cấp bất chính; 02 vụ
việc khuyến mại nhằm cạnh tranh
không lành mạnh; 01 vụ việc chỉ dẫn
gây nhầm lẫn và 01 vụ việc gièm pha
doanh nghiệp khác.
Trong tổng số 28 vụ việc được
điều tra năm 2010, Cục đã kết thúc
điều tra và ra quyết định xử lý đối với
23 vụ, đình chỉ điều tra 03 vụ việc do
kết quả điều tra sơ bộ cho thấy chưa
đủ căn cứ kết luận Bên bị điều tra đã
thực hiện hành vi vi phạm quy định
của Luật Cạnh tranh, 02 vụ đang trong
giai đoạn điều tra chính thức (chưa ra
quyết định xử lý cuối cùng). Trong
năm 2010, Cục đã ra quyết định xử lý
vụ việc đối với 25 vụ việc với tổng số
tiền phạt là hơn 1 tỷ đồng (trong có 02
vụ việc ban đã bắt đầu điều tra từ năm
2009).
Ngoài những vụ việc đã tiến hành
điều tra theo quy định của pháp luật
cạnh tranh, trong năm 2010, qua rà
soát hoạt động cạnh tranh của các
doanh nghiệp trên thị trường, Cục đã
tiến hành điều tra tiền tố tụng đối với
35 doanh nghiệp liên quan đến hoạt
động khuyến mại, quảng cáo sản
phẩm đã và đang được một số công
ty trên địa bàn Hà Nội và TP.Hồ Chí
Minh thực hiện (thực phẩm chức
năng, điều hòa, tủ lạnh, bột nêm, mỳ
ăn liền....). Trong đó, 32 vụ việc do Cục
khởi xướng điều tra tiền tố tụng, 03 vụ
việc điều tra tiền tố tụng theo đơn
khiếu nại của doanh nghiệp. Tuy
nhiên, do bên khiếu nại không cung
cấp đủ thông tin tài liệu theo yêu cầu
Hoạt động điều tra xử lý các hành
vi cạnh tranh không lành mạnh
trong năm 2010
nên Cục đã không tiến hành điều tra
theo thủ tục tố tụng cạnh tranh. Phần
lớn các vụ việc do Cục khởi xướng
điều tra tiền tố tụng đều là những vụ
việc có dấu hiệu vi phạm khá rõ ràng,
các vụ việc này sẽ được tiếp tục xem
xét và chuyển sang điều tra theo quy
định của pháp luật tố tụng cạnh tranh
trong thời gian tới.
Các dạng hành vi bị Cục xử lý vi
phạm trong năm 2010 khá đa dạng,
bao gồm quảng cáo nhằm cạnh tranh
không lành mạnh, bán hàng đa cấp
bất chính, khuyến mại nhằm cạnh
tranh không lành mạnh, chỉ dẫn gây
nhầm lẫn, gièm pha nói xấu doanh
nghiệp khác. Dạng hành vi vi phạm
phổ biến nhất trong năm 2010 là
hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh
không lành mạnh, cụ thể là quảng cáo
sai sự thật, quảng cáo gây nhầm lẫn
cho khách hàng về tính năng công
dụng của sản phẩm.
Năm 2010, Cục tập trung rà soát
mảng quảng cáo các sản phẩm điện
tử. Thực tế, cho thấy để tạo lợi thế
cạnh tranh trên thị trường, nhiều
hãng sản xuất đồ điện lạnh nổi tiếng
đã quảng cáo các sản phẩm của mình
với những tính năng ưu việt như tiết
kiệm điện 50-60% so với điều hòa
thông thường, diệt/vô hiệu hóa vi
khuẩn virus lên tới 99,9%,... Các thông
điệp quảng cáo mang tính chất so
sánh với các loại sản phẩm thông
thường dễ gây hiểu nhầm cho người
tiêu dùng. Bên cạnh đó, quá trình điều
tra cho thấy các tính năng diệt/vô
hiệu hóa các vi khuẩn và virus là
không hoàn toàn chính xác. Kết quả
báo cáo thí nghiệm cho thấy các sản
phẩm chỉ diệt được một số loại vi
khuẩn và virus nhất định (thường là vi
khuẩn gây bệnh tiêu chảy Ecoli) mà
không diệt/vô hiệu hóa được tất cả
các loại vi khuẩn và virus như được
quảng cáo. Bên cạnh đó, mặc dù các
báo cáo thí nghiệm do các công ty
cung cấp có độ tin cậy cao bởi các thí
nghiệm đều được thực hiện tại các
Viện nghiên cứu có uy tín tại Nhật Bản,
Hàn Quốc… nhưng về bản chất, kết
quả của các báo cáo thí nghiệm chỉ có
giá trị ghi nhận công dụng của mẫu
sản phẩm được thử nghiệm, không có
giá trị với các mẫu khác. Điều kiện
thực hiện thí nghiệm tại các nước này
cũng khác xa so với điều kiện thực tế
vận hành sản phẩm tại Việt Nam (khác
nhau về nhiệt độ, điều kiện thí
nghiệm, diện tích phòng, thời gian
vận hành…). Vì vậy, thông điệp quảng
cáo trên các phương tiện thông tin đại
chúng cần đầy đủ để đưa tới người
tiêu dùng các nội dung chính xác
nhất. Một thông tin không đầy đủ
cũng có thể tạo ra nhiều cách hiểu
khác nhau, gây nhầm lẫn. Có thể nói,
so với năm 2009, tổng số vụ việc cạnh
tranh được điều tra theo thủ tục tố
tụng cạnh tranh đã tăng lên gấp đôi.
Đây thực sự là một tín hiệu đáng
mừng, điều này chứng tỏ hiệu quả
thực thi pháp luật về chống các hành
vi cạnh tranh không lành mạnh đã
tăng lên đáng kể.
Trong thời gian tới, số lượng các
vụ việc cạnh tranh không lành mạnh
do Cục Quản lý cạnh tranh tiếp nhận
và xem xét xử lý dự kiến sẽ tăng lên
đáng kể. Môi trường cạnh tranh càng
ngày càng trở nên khốc liệt, các
doanh nghiệp sẽ tìm kiếm các biện
pháp cạnh tranh mạnh mẽ hơn, có
thể dẫn đến các hành vi cạnh tranh
không lành mạnh. Mặt khác, với việc
mở cửa nhiều ngành, lĩnh vực kinh
doanh để đáp ứng các cam kết của
nước ta trong quá trình hội nhập kinh
tế quốc tế, các doanh nghiệp, tập
đoàn nước ngoài sẽ tham gia sâu rộng
hơn vào đời sống kinh tế trong nước,
từ đó có thể xuất hiện các dạng thức
cạnh tranh mới, đòi hỏi cơ quan quản
lý có sự nghiên cứu, đánh giá cả hai
mặt ảnh hưởng tích cực, tiêu cực và đề
xuất các biện pháp điều chỉnh nếu
cần thiết.
HOàNG THị THU TRANG
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 13
Số 26 - 2011