12 cạnh tranh & người tiêu dùng

nhằm triệt phá các thỏa thuận thông
đồng đấu thầu, hạn chế giao dịch
một cách bất chính theo luật chống
độc quyền. Vấn đề này được hiểu là
sự hạn chế cạnh tranh một cách đáng
kể trong lĩnh vực được giao dịch nhất
định, đi ngược lại với lợi ích công
cộng thông qua hành vi tăng giá, hạn
chế số lượng, công nghệ, sản phẩm,
thông qua cam kết, thỏa ước,....
Thông đồng đấu thầu thường
được tiến hành đối với cùng loại dự
án mà chủ đầu tư là một đơn vị xác
định và là hành vi được tiến hành qua
một thời gian dài mang tính tập
quán. Đối với những dự án cùng loại
do một chủ đầu tư nhất định đặt
hàng thì việc điều chỉnh thắng thầu
được hình thành qua thời gian tương
đối dài.
Đại diện Cục Quản lý cạnh tranh
cho biết ở Việt Nam, hành vi thông
thầu cũng được điều chỉnh và giám
sát bởi Luật Cạnh tranh nhưng ít
người biết tới. Những quy định quản
lý hành vi thông thầu theo Luật Cạnh
tranh bao gồm: Hành vi hạn chế cạnh
tranh (thỏa thuận hạn chế cạnh
tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh/độc
quyền, tập trung kinh tế), hành vi
cạnh tranh không lành mạnh gồm 9
hành vi cụ thể và các hành vi khác,
mức phạt cụ thể đối với hành vi
thông thầu đã được quy định chi tiết
tại Luật Cạnh tranh và Nghị định số
120/2005/NĐ-CP. Cụ thể, có 3 hình
thức xử lý vi phạm hành vi hạn chế
cạnh tranh: phạt tiền (tối đa 10%
tổng doanh thu của các doanh
nghiệp vi phạm trong năm tài chính
trước năm thực hiện hành vi vi
phạm); phạt bổ sung (tịch thu tang
vật, lợi nhuận thu được từ hành vi
phạm); biện pháp khắc phục hậu
quả… Thời gian thụ lý hồ sơ, điều tra
và xử lý vụ việc kéo dài tối đa 11
tháng (7 tháng điều tra và 4 tháng
cho 2 lần gia hạn nếu có).
Đối với các quốc gia khác, hành vi
thông thầu hay thông đồng đấu thầu
(được xếp trong nhóm các hình thức
thỏa thuận hạn chế cạnh tranh) diễn
ra phổ biến khi luật pháp trong quá
trình hoàn thiện còn có những kẽ hở.
Hiện nhiều nước đã đưa hành vi
thông thầu vào nhóm vi phạm có
truy cứu trách nhiệm hình sự nếu tái
phạm nhiều lần hoặc gây hậu quả
nghiêm trọng chứ không đơn thuần
xử phạt hành chính như trước.
Đại diện Cục Quản lý đấu thầu, Bộ
Kế hoạch và Đầu tư cũng đã trình bày
những quy định về phòng, chống các
hành vi vi phạm pháp luật trong đấu
thầu. Đấu thầu phải dựa trên cơ sở
khách quan, minh bạch, công bằng,
cạnh tranh lành mạnh. Trên thực tế,
trong những năm vừa qua, hoạt
động đấu thầu đã diễn ra và ít nhiều
mang trong nó những tiêu cực theo
kiểu cạnh tranh không lành mạnh,
không đảm bảo sự công bằng giữa
các nhà thầu. Để hạn chế tình trạng
này, Luật Đấu thầu đã quy định về
việc đảm bảo tính cạnh tranh khi quy
định về các hành vi bị cấm trong đấu
thầu. Điều 12 Luật Đấu thầu nêu rõ
các hành vi này, đó là : Đưa, nhận hoặc
đòi hỏi bất cứ thứ gì có giá trị của cá
nhân và tổ chức có liên quan đến quá
trình lựa chọn nhà thầu, dùng ảnh
hưởng cá nhân để tác động, can
thiệp, báo cáo sai, không trung thực
làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà
thầu; cấu kết thông đồng giữa bên
mời thầu với nhà thầu, cơ quan quản
lý nhà nước với bên mời thầu và với
nhà thầu để thay đổi hồ sơ dự thầu,
cố ý chia gói thầu thành nhiều gói
thầu trái quy định, tiết lộ thông tin về
đấu thầu.
Về quá trình thực hiện, Luật quy
định rõ về việc lựa chọn nhà thầu phải
minh bạch qua các hình thức như:
Đấu thầu rộng rãi, hạn chế chỉ định
thầu hay tự thực hiện. Điều kiện phát
hành hồ sơ mời thầu, phương thức
đấu thầu, kế hoạch đấu thầu, thông
báo mời sơ tuyển, kết quả sơ tuyển,
thông báo mời thầu, danh sách nhà
thầu tham gia đấu thầu, nguyên tắc
đánh giá hồ sơ dự thầu...giai đoạn tiếp
theo là tổ chức đấu thầu, phê duyệt
và thẩm định kết quả đấu thầu, thông
báo kết quả đấu thầu.
Các đại biểu tham gia Hội thảo
đánh giá cao những thông tin mà các
diễn giả cung cấp và cho rằng, Luật
Cạnh tranh nhìn chung còn tương đối
khá mới mẻ so với đại bộ phận các cơ
quan quản lý. Tuy nhiên, chủ đề Hội
thảo “Quản lý nhà nước đối với hành
vi thông thầu” bàn luận là khá thiết
thực trong bối cảnh hiện nay. Một số
ý kiến đại biểu cho rằng cần tăng
cường hơn nữa vai trò phối hợp giữa
Cục Quản lý cạnh tranh và Cục Quản
lý đấu thầu, và các cơ quan liên quan
khác nhằm tạo ra sự cạnh tranh công
bằng, minh bạch trong đấu thầu.
Hội thảo đã kết thúc thành công
tốt đẹp với rất nhiều thông tin bổ ích
đối với các đại biểu tham gia hội thảo.
Những kiến thức từ hội thảo sẽ là
công cụ hữu ích giúp các đại biếu áp
dụng trong quá trình thực thi pháp
luật cạnh tranh.
Với cơ quan quản lý cạnh tranh,
những kinh nghiệm và ý kiến trao đổi
tại hội thảo sẽ được ghi nhận và xem
xét áp dụng vào quá trình xây dựng
và hoàn thiện môi trường pháp luật
cạnh tranh nói riêng và pháp luật nói
chung trong thời gian tới.
miNH đẠT
v C A
CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG 9
Số 26 - 2011