czerwiec 2012 r. - Rzecznik Praw Obywatelskich

jednej ze spraw badanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich na wniosek
obywatela, komendant komisariatu Policji nie przesłał do sądu złożonej przez niego
skargi dotyczącej przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego. Z wyjaśnień
Komendy Wojewódzkiej Policji wynika, że sprawa została przekazana do prokuratury
rejonowej, która wydała postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia, wskazując
brak interesu społecznego do objęcia czynu ściganiem z urzędu. Zdaniem Rzecznika w
sytuacji, gdy Prokurator uznał, że brak jest podstaw do zmiany trybu ścigania,
funkcjonariusze Policji mają obowiązek wykonać czynności przewidziane w art. 488 §
1 k.p.k. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o podjęcie działań, które
doprowadzą do zmiany istniejącej praktyki w przedmiocie trybu postępowania ze
skargami dotyczącymi zaistnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego.
Zastępca Dyrektora Biura Kontroli Komendy Głównej Policji (26.04.2012 r.)
nie zgodził się ze stanowiskiem przedstawionym w wystąpieniu Rzecznika Praw
Obywatelskich i stwierdził, że procedura w sprawach czynów zabronionych,
ściganych z oskarżenia prywatnego została przez ustawodawcę ukształtowana w
sposób jednoznaczny. Zasadą generalną jest złożenie aktu oskarżenia - w formie
określanej mianem aktu uproszczonego - zawierającego jedynie wskazanie warunków
niezbędnych dla zakreślenia podmiotowych i przedmiotowych granic postępowania
sądowego, przez samego pokrzywdzonego. Udział Policji w procedowaniu
przewidziany został jako odstępstwo od reguły i tylko w niewielkim zakresie.
Niedopuszczalne jest prowadzenie przez policję postępowania w tym trybie, bowiem
przepisy ograniczają obowiązki organu jedynie do przeprowadzenia absolutnie
koniecznych czynności dowodowych. Na etapie przyjmowania skargi mogą to być
jedynie czynności wykonywane, w razie potrzeby, w zakresie zmierzającym do
zabezpieczenia dowodów. Taka potrzeba zachodzi wówczas, kiedy istnieje obawa
utraty lub zniekształcenia dowodów. Natomiast art. 488 § 2 k.p.k. reguluje ewentualne
wykonywanie przez Policję czynności, kiedy sprawa procedowana jest już przez sąd,
czyli po wpłynięciu prywatnego aktu oskarżenia. Wówczas sąd może polecić
wykonanie czynności, ale jedynie dowodowych, a nie innych czynności procesowych.
Z chwilą przesłania dokumentów do prokuratury, dalszy tryb postępowania regulują
przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r. regulamin
wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, na
mocy których, jeżeli zawiadomienie o przestępstwie ściganym z oskarżenia
prywatnego nie daje podstaw do wszczęcia postępowania z urzędu, prokurator
przekazuje doniesienie właściwemu sądowi, powiadamiając o tym pokrzywdzonego.
4. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (RPO-700485-IV/11) z dnia 3
kwietnia 2012 r. – w sprawie rozwiązania przyjętego w ustawie o prawie autorskim i
prawach pokrewnych, zgodnie z którym podmiot uprawniony może żądać
wielokrotności wynagrodzenia z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich.
Zastrzeżenia Rzecznika Praw Obywatelskich budzi zasada przyjęta w art. 79 ust. 1
pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, według której podmiot
uprawniony może żądać wielokrotności wynagrodzenia z tytułu naruszenia
22