nizam

atəşpərəst, həm də gözdə ağ - titə deməkdir, İnad göstərmək mənasında
işlənir.
Yəni atəşpərəst şəmmasilərin gözündən ağlığı, korluğu alıb nur
saçdı, onları müsəlman etdi.
15
Dodağı İsadan daha möcüzkar.
Yəni onun (Məhəmmədin) nəfəsi ölüləri dirildən İsanın nəfəsindən
daha möcüzəlidir.
16
Zülmətin suyutək geyinmiş paltar.
Yəni dirilik suyu zülmətdə, qaranlıq içində gizli ikən, onun da
vücudu qara paltarla örtülü idi.
17
Göy - ona dünyada dörd tağı quran,
Yer - ona fələkdə beş növbət vuran.
Yəni göylər ona yerdə dörd ünsürdən dörd qübbəli çadır quran, yer
də göylərdə onun beş növbət vuranıdır. Səlcuq padşahı Sultan Səncərdən
qabaq şahların saray darvazasında gündə dörd dəfə nağara çalmaq qayda idi.
Sultan Səncərdən sonra nağara çalmağın sayı beşə qaldırıldı. Nizami burada
beş növbət vuran dedikdə, beş vaxt namaz qılmağı nəzərdə tutur.
18
Odur öz ağlına eləyən təkyə,
Ayı barmağıyla bölən ikiyə.
Dini etiqadlara görə, Məhəmmədin möcüzələrindən biri də Ayı
barmağı ilə ikiyə bölməsidir. Güya qureyşilərin rəislərindən Əbu-Sufyan və
Əbu-Cəhl bir dəfə Məkkədə Məhəmməddən doğrudan da peyğəmbər
olduğunu isbat etmək üçün Ayı barmağı ilə ikiyə bölməyi tələb etmişlər.
Məhəmməd də güya barmağı ilə Aya işarə etmiş və Ay iki parça olmuşdur.
Sonra yenə barmağını Aya doğru uzatmış, Ay parçaları yenidən
birləşmişdir.
19
Hər iki dünyadan bir don tikərək,
Onlardan düzəltmiş yeganə bəzək.
O donu geyərkən pak vücuduna,
Bir qarış az gəldi uca boyuna.
Yəni Məhəmməd iki aləmdən də yüksəkdir, onun varlığı bu aləmə -
yer və göy aləminə sığışmadı.
20
Dəvətə genişlik o vermiş yenə,
Daşlar da şahiddir möcüzəsinə.
İslamiyyət uğranda apardığı müharibələrin birində Məhəmmədin
ağzını vurub yaralamışdılar. Bu beyt həmin hadisəyə işarədir.
21
Göy gecə məclisi qızışdırmışdı,
İşıqdan gecənin gözü qamaşdı.
Məhəmməd peyğəmbərin meraca getdiyi, yəni göyün yeddinci
təbəqəsinə qalxdığı gecə göylər ondan işıqlandı.
397