nizam

211
Önünə çıxarkən bir atəşkədə
Ondan buz yaratdı atəşpərəstə.
Yəni bütün atəşkədələri dağıdıb xaraba qoydu.
212
Orada bir bahar vardı qəlb açan,
Güllərin dimağı acıydı ondan.
Burada bahar - atəşkədə mənasındadır. Yəni orada bir atəşkədə vardı ki,
qızıl gül onun rənginə paxıllıq etdiyindən acı olmuşdu. Qızılgülün dadı acı
olur.
213
Hurini cənnətdən atdı dişarı,
Qovdu cəhənnəmə dost olanları.
Yəni hurilər yaşayan cənnəti hurisiz qoyub, hurilərini dağıtdı, cəhənnəm
əhli olanları da cəhənnəmdən qovdu. Burada cənnət - atəşkədə, huri - od,
cəhənnəmə dost olanlar - muğlardır.
214
Saqi, ver ərinmiş o saf qızıldan,
Qırmızı kükürdü odur doğuran.
Qırmızı kükürd - əski kimyagərlərin fikrincə, elə bir maddədir ki, hər
hansı maddəyə vurulsa qızıla çevirər.
215
Mənə ver, dərmantək tutiya edim,
Misimi onunla kimiya edim.
O iksiri mənə ver ki, mis vücudumu onunla qızıla döndərim.
216
Ulduzu ona yar olduğu gündə.
Yəni bəxti açıldığı, xoşbəxt olduğu zaman.
217
Uca fil başına kəmənd atım mən,
Qandan bixi-ruyən çıxarım nildən.
Bixi-ruyən - boyaqçılarm işlətdiyi qırmızı kök, nil isə Hindisanda bitən
qara otdur.
Beytin mənası: Hindistanda o qədər qan töküm ki, qara ot (nil) əvəzinə
qırmızı boya kökü bitsin.
218
Örtülü sərvətə növbət gəlincə,
Hinddə Çin çinisi göründü incə.
Örtülü sərvət - Keydin qızı deməkdir. Yəni əsmər gözəllər ölkəsi olan
Hindistandan Çinin ağ gözəli göründü.
219
Baş vermiş arpadır müşkin buğdadan,
Deyil buğda, deyə, boz arpa satan.
Yəni o əsmər gözəlin arpa boyda xalı buğdadan bitmişdi, buğdayı rəngli
gözəl üzündə idi. Bu, arpanı buğda yerinə satıb aldadanlardan deyildi.
Demək, bunun zahiri buğda, əsli arpa deyil, əksinə, zahiri arpa, əsli buğda idi;
saf və təbii gözəl idi.
220
Türk simalı idi o hindli afət,
Şaha Hind elindən vermişdi cənnət.
421