1982_Glos_nadpopradzia_5-6_2009.pdf

More documents

Recommendations

Info

Str. 22 Literatura. Sztuka Maj - Czerwiec 2009 Strzała Erosa Opowieść zmyślona Rok 1770 był w Galicji niezwykły. Wcześniej, w 1769 roku, Austria odebrała starostwo spiskie, nie zwracając sum, pożyczonych cesarzowi przez polskiego króla. Udało jej się to dzięki zamieszaniu, jakiego na tych ziemiach narobiła warcholska, a też patriotycznie zorientowana, konfederacja barska. Ponieważ zajęcie Spisza nie spowodowało żadnej reakcji Warszawy, więc w roku 1770 Austriacy posunęli się dalej, zajmując tereny od Tatr po Beskid Niski, już po północnej stronie gór. Radca dworu Józef Török zawile, ale na razie skutecznie uzasadnił, że ta ziemia należy od XIII wieku do Węgier, a w konkluzji: do Świętego Cesarstwa, którego Węgry obecnie są częścią. Łgał, jak to zwykle radcy dworu czynią, ale kto miał mu zaprzeczyć? Daleka stolica i właśnie „porywany” przez konfederatów król? Austriacy nakazali odśpiewanie po kościołach Te Deum laudamus, a w miasteczkach – urządzenie festynów ludowych, którym towarzyszyła zamiana białego orła polskiego na czarne, dwugłowe ptactwo. Już wtedy, a zwłaszcza gdy przybył w odwiedziny do Galicji cesarz-�lozof, Józef II, liczne arystokratki i szlachcianki zabiegały o to, by umilić pobyt dziarskim o�cerom oraz prześwietnej władzy. Nie każda jednak, a szczególnie mieszczka, mogła się dopchać do samego Cysorza. Pozostawało zadowolić się czymś poślednim. Zaczęli napływać pierwsi Niemcy, Czesi, Węgrzy. Początkowo nie było w czym wybierać, ale z każdym miesiącem to się zmieniało. Maria Teresa oraz jej syn Józef II uważali się za władców „z bożej łaski”, a ta łaska właśnie odwróciła się od Polaków, także w dobrach biskupich, na które powinna była przecież spływać ob�cie. No i łaska „na tym etapie dziejów” mówiła po niemiecku, nie całkiem w zgodzie z ciągle jeszcze międzynarodową łaciną. Poprad bierze swój początek w Tatrach, spływa ku południowi, zerkając na Wiedeń, jednak następnie ucieka ku miastom i wsiom Spisza, mija Starą Lubowlę i zamek Lubomirskich, by nieco dalej znaleźć przesmyk w głównym grzbiecie Karpat i przemknąć się ku północy. Z Lubowli też prowadzi stary trakt prosto na północ, ku Nowemu Sączowi. Gdy Poprad czyni spory, na z górą 40 kilometrów, zakręt, droga opuszcza rzekę w Lubowli, by ją ponownie spotkać po drugiej stronie gór, w Piwnicznej. Do tego miasteczka przybył już jesienią 1770 roku Czech w służbie Marii Teresy, Potočky, z żoną i trójką dzieci. Potočky był wysłannikiem cesarzowej, mającym zbadać, ile nowych szkół trzeba będzie otworzyć, by każde dziecko wiejskie mogło zaznać dobrodziejstw nauki. Taka zmiana socjalna nie była w smak wielu Polakom, przywiązanym do swej feudalnej przeszłości, ale że za wysłannikiem stał autorytet wojska cesarskiego, nie mogli odmówić mu wglądu w krainę zbiedniałą, a dodatkowo nękaną tak przez zarazę, jak i przez uganiające się za konfederatami wojska rosyjskie. Żona cesarskiego wysłannika, choć matka trojga dzieci, była kobietą młodą i urodziwą. Nie można wykluczyć, że płynęła w niej krew cygańska lub tatarska, bo urodę miała śniadą, kości policzkowe zaznaczone, oczy czarne i wesoło błyszczące, tańczyła też pięknie, ubierała się barwnie. Mąż nie miał dla niej wiele czasu, wędrując to dwukółką, to nawet pieszo po okolicy dzikiej i pięknej, z wsiami poukrywanymi w głębi wąskich dolin. Teren jego powinności sięgał od Czorsztyna z jednej, aż za Wysową z drugiej strony. Było co badać, znikał więc z domu, jaki został mu przydzielony w Piwnicznej, na cały tydzień, ledwie w niedzielę pojawiając się z rodziną na porannej mszy. Czy to właśnie wychodzących z kościoła ujrzał młody nauczyciel szkoły piwniczańskiej, czy stało się to gdzie indziej i całkiem inaczej, nie ma pewności. Dość, że gdy zobaczył Potočkovą, zakochał się swoją drugą miłością. Drugą, bo pierwsza zmarła w epidemii. Stratę ową Walenty szybko przebolał, bo kobiet żyło w miasteczku ze sto więcej niż mężczyzn, więc było w kim wybierać. Ponieważ wszędzie na uliczkach błoto wysychało tylko przy długiej pogodzie, kobiety musiały unosić nieco kiecki, idąc z kościoła przez rynek. Wiadomo zaś, że uniesiona ponad kostkę spódnica zachęca diabła, by wniknął w rzecz samą. Walenty diabłem nie był, nadto uczył dzieci miejskie i wiejskie pod czujnym okiem proboszcza, ale młodym spojżeniem wszystko dojrzeć potra�ł. Potočkova zaś utkwiła w tym oku na dłużej. Ponieważ był nauczycielem, więc miał niejaką wiedzę o tym, po co zjechał tu jej mąż. Chociaż odruchowo żywił niechęć do Austriaków, ten akurat przejaw ich panowania, który sprowadził do Piwnicznej piękną, rozkwitłą kobietę, pochwalał bez zastrzeżeń. Zdawał też sobie sprawę z tego, choć niewyraźnie, że nadeszły nowe czasy, pojawia się po raz pierwszy jakowaś administracja państwowa, gdzie awans jest zapewniony, byle się ubrać z francuska i po niemiecku rozmawiać. Skoro potra�ą Czesi, potra� i on. Zapowiedziano, że dwudziestego listopada, we czwartek, duchowieństwo, szlachta i mieszczanie mają złożyć przysięgę wierności cesarzowej, wybierając się w tym celu do Nowego Sącza. Tydzień wcześniej, gdy nieliczni w rynku Żydzi rozpoczynali świętować szabas, Walenty niby to przypadkiem zapukał do drzwi mieszkania, wynajętego przez miejską władzę Potočkom. Otworzyła Ona. - Dzień dobry, pani komisarzowa – powiedział na wszelki wypadek Walenty po polsku. - Dzień dobry panu – odparła po czesku z lekkim uśmiechem. Zza jej spódnicy wyglądała główka jednej z pociech. - Czy pan mąż w domu? – Jakoś się dogadywali, stosując proste formy zdaniowe. - Nie ma go. A pan do męża? – odparła i spojrzała ponad ramieniem gościa, jakby chciała sprawdzić, czy właśnie nie wraca z drogi. - Właściwie to nie. Pomyślałem, że pani taka samotna. Pewnie nudno ciągle z dziećmi. - A my się znamy? - Szanowny małżonek przedstawił mnie zeszłej niedzieli, po mszy. Jestem tu nauczycielem. - Ach, tak… Szanowny…? Co to znaczy? Walenty rozpaczliwie szukał w myślach niemieckiego przymiotnika. Znał kilkadziesiąt słów w tym języku. Trochę za mało. Wreszcie znalazł. - Geehrt, szanowny.
Maj - Czerwiec 2009 Literatura. Sztuka - Aha, geehrt… – przyjęła to obojętnie. – Pan miejscowy? – Wskazała palcem w dół, więc domyślił się, że nie chodzi o to, czy jest mieszczaninem, tylko czy jest stąd. Miał nadzieję, że dobrze odczytał jej słowa. - Uchowaj Boże! To znaczy: nie, jestem spod Biecza. Takie miasto niedaleko. Syn szlachecki. Rozmowa zawisła na tym słowie, ale już z głębi izby rozległo się wołanie dziecka. Potočkova rzekła: - Nie wiem, czy mogę pana zaprosić do środka. Taki nieoczekiwany gość. Walenty pomyślał o różnych sensach słowa „środek” i zrobiło mu się gorąco. - Ale ja chciałem tylko… - zawahał się. - No…? - Pomyślałem, żeby zaprosić panią na jakiś spacer. Pojechalibyśmy gdzieś. - Zaprosić? Pozvati? - Tak, tak. Pozvati. – Chyba tak, pomyślał. - A gdzie tu można jechać? - To już według uznania. Do źródełka wody mineralnej. Do jednej kobiety, co wróży z kart… - Ale chłodno, zima idzie. A tu jak na wsi, nie we Wiedniu. - No tak… Wiedeń… – Powiedział to nie bez goryczy. – Pani zna Wiedeń. - Zna, nie zna… tak tylko powiedziałam. Wie pan co, niech pan przyjdzie jutro. Sobota, pewnie mąż wróci. Wypijemy herbatę u nas w domu, poznacie się bliżej. Walenty nie miał pewności, czy akurat męża chce „pozvati”, ale nie było jak odmówić. Pożegnał się i wrócił spocony do siebie. c.d.n. (x) Młodzi czytelnicy… …chcą podzielić się swoimi pasjami czytelniczymi. Proponują książki, z którymi zetknęli się niedawno, lub takie, do których chętnie wracają. Do przeczytania powieści spoza kanonu lektur szkolnych zachęcają wszystkich, szczególnie na czas odpoczynku: (1) Ostatnim razem, kiedy błądziłam między półkami biblioteki publicznej, mój wzrok przykuły książki Lauren Brooke z serii „Heartland” .Tytuł oznacza nazwę schroniska dla koni. Książki postanowiłam wypożyczyć. Lecznica jest czymś więcej. Prowadzi ją szesnastoletnia dziewczyna imieniem Amy wraz z siostrą i dziadkiem oraz pomocnikiem do opieki nad zwierzętami – Tegiem. Po śmierci matki Amy przejęła pałeczkę i ona leczyła konie. Do stadniny tra�ają konie z różnymi chorobami. Poznajemy konia Bajkę, który okazuje się niedostępny, widzimy konia medalistę, bojącego się z jakiejś przyczyny wchodzić do przyczepy. Jednak największy szok przeżyje młoda lekarka, kiedy musi wyleczyć zwierzę, które spowodowało śmierć jej mamy. Między młodą bohaterką a stajennym – Tegiem po jakimś czasie rodzi się uczucie. Miłość zostaje poddana próbie, gdy zjawia się nowy pomocnik. Przygody opisane przez Lauren Brooke zafascynowały mnie. Zachęcam do przeczytania wszystkich książek z tej serii. Może pojawi się adaptacja �lmowa powieści? Anna Durlak (2)Marlee Matlin, niesłyszącą od dziecka aktorkę znamy z �lmu ”Dzieci gorszego Boga”. Książka „Głucha jesteś ?” to jej debiut literacki. Powieść opowiada o niedosłyszącej dziewięcioletniej dziewczynce imieniem Megan: To niesprawiedliwe! Chcę rozmawiać przez telefon tak jak ty, tata i Matt! – krzyknęła. Ze wszystkich sił starała się nie płakać, ale to było silniejsze od niej samej. Ukryła twarz w ramionach mamy – czytamy w powieści. Dziewczynie nie jest lekko. Musi borykać się z trudnymi problemami codzienności. Pewnego dnia poznaje Cindy, rówieśnicę, nową sąsiadkę. Rzeczywiście, dobrze jest mieć życzliwych przyjaciół. Razem wyjeżdżają na wakacyjny obóz, gdzie przeżywają nowe niespodzianki. Nie zawsze jest kolorowo. Dobrze jednak otwierać się na nowe przyjaźnie. Przekonajcie się sami, sięgając po książkę. Serdecznie polecam. AD (3) „Co ma być, to będzie” z serii „Heartland”, której autorką jest Lauren Brooke, to książka, którą warto przeczytać. Schronisko dla koni jest szczególnego rodzaju, bo właśnie tam” leczy się blizny przeszłości” Główną bohaterką jest nastolatka Amy, kochająca konie. Dziewczyna poświęca się pracy w schronisku, bez względu na trudną sytuację rodzinną : mama ginie w wypadku, ojciec odchodzi. Mieszka już tylko ze starszą siostrą Lou i z dziadkiem. Nastolatka całą swoją uwagę poświęca opiece nad końmi, zwłaszcza – Meladii – klaczy, która wkrótce będzie miała źrebaka. Książkę tę polecam wszystkim miłośnikom zwierząt. Cała seria książek autorki warta jest przeczytania. Monika Dziedzina Dojrzewanie jest rzeczywiście bardzo długą lekcją. O tym przekonują się Magda, Ewa oraz Ania, których losy łączy szkoła i wspólna klasa. Książka Ewy Str. 23 Ostrowskiej pt.: „Długa lekcja” pokazuje świat zwykłych nastolatek, wywodzących się z różnych środowisk, i mających przecież odmienne doświadczenia. Okres szkoły średniej to czas dla nich trudny, ponieważ związany z nowymi wyborami i spojrzeniem na własne postępowanie. Kontakt z grupą rówieśniczą, może oznaczać ocenę siebie wobec innych. Magda buntuje się, jest arogancka, lub może tylko zagubiona. Ewa patrzy poprzez pryzmat pieniędzy, na co niewątpliwy wpływ ma matka. Anna z powodu trudnej sytuacji rodzinnej, poświęca się rodzeń- fot. Autorka stwu. Każda zrozumie, kim jest naprawdę, kiedy będzie zmuszona stanąć wobec trudnych, życiowych wyborów. Polecam wszystkim książkę, która może okazać się pomocna podczas takich właśnie życiowych długich lekcji. Nikogo chyba nie trzeba długo przekonywać do książek Małgorzaty Musierowicz. Od dawna możemy śledzić losy bohaterów tzw. cyklu „Jeżycjady”. Akcja wszystkich powieści tego cyklu toczy się właśnie w dzielnicy Poznania, w Jeżycach. Najnowsza książka pt.: ”Sprężyna” opisuje nowe, zaskakujące czasem, sytuacje w rodzinie Borejków. Powieść pełna ciepła, humoru, ukazuje przyjazną atmosferę rodzinnego domu, przynosi wiele cennych wskazówek, potrzebnych w codziennym życiu. A co najważniejsze - nie musimy się obawiać nieszczęśliwego zakończenia. Optymizmu nie brakuje w powieści. Monika Jasiurkowska
Page 1 and 2: LISTY, KOMENTARZE - WESOŁE, NIEWES
Page 3 and 4: Maj - Czerwiec 2009 Życie Gminy 20
Page 5 and 6: Maj - Czerwiec 2009 Życie Gminy Se
Page 7 and 8: Maj - Czerwiec 2009 Życie Gminy OS
Page 9 and 10: Maj - Czerwiec 2009 Ośrodek powsta
Page 11 and 12: Maj - Czerwiec 2009 Wywiady, Rozmow
Page 13 and 14: Maj - Czerwiec 2009 Historia. Wspom
Page 15 and 16: Maj - Czerwiec 2009 Edukacja Klasy
Page 17 and 18: Maj - Czerwiec 2009 Edukacja Eko-te
Page 19 and 20: Maj - Czerwiec 2009 Społeczeństwo
Page 21: Maj - Czerwiec 2009 Społeczeństwo
Page 25 and 26: Maj - Czerwiec 2009 Sąsiedzi Spotk
Page 27 and 28: Maj - Czerwiec 2009 Listy, Kontrowe
Page 29 and 30: Maj - Czerwiec 2009 Wesołe - Niewi
Page 31 and 32: Tamburmajorki z Wierchomli K.R. Pok

1982_Glos_nadpopradzia_5-6_2009.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?