Pobierz dokument - Biblioteka Polskiej Piosenki

More documents

Recommendations

Info

43 wysoko Nohavica a sprawa polska Jacek BOROWSKI Jaromir Nohavica funkcjonuje w świecie polskiej piosenki na bardzo specyficznych zasadach. Będąc nomi− nalnie bardem czeskim, zyskał w Pol− sce status wyjątkowy, nieporównywal− ny z innymi zagranicznymi wykonaw− cami. Po części bierze się to z faktu absencji w dzisiejszej polskiej piosen− ce barda z prawdziwego zdarzenia; Nohavica tej luki całkowicie nie wy− pełnia, ale w jakimś małym procencie na pewno. Czemu to przypisać? Fundamentalne znaczenie ma oczywiście fakt, że Nohavica, urodzo− ny w Ostrawie, a przez wiele lat miesz− kający w Czeskim Cieszynie, bardzo dobrze mówi po polsku. (Zwykł żar− tować podczas konferansjerki swo− ich polskich koncertów, że świadczy to wyłącznie o jego wybitnej inteli− gencji, gdyż nigdy nie brał żadnych formalnych lekcji języka polskiego). Zwracanie się do publiczności w jej języku w naturalny sposób skraca dy− stans między wykonawcą a słuchacza− mi. Pozwala się z wykonawcą i jego piosenkami identyfikować. Pozwala na lepsze zrozumienie śpiewanych tekstów – bo Nohavica często, może nie tyle streszcza teksty wyśpiewywa− nych piosenek, co je krótkimi przed− mowami przybliża. Są to oczywisto− ści, o których należy w zasadzie in− formować jedynie tych, którzy z twórczością Nohavicy nigdy się do− tychczas nie spotkali (a myślę, że wśród Czytelników „<strong>Piosenki</strong>” osoby takie są w zdecydowanej mniejszo− ści). O wiele ważniejsze wydaje się wskazanie – choćby na kilku przykła− dach – jak Nohavica w swojej twór− czości wykorzystuje język polski i ele− menty polskiej kultury. I to bynaj− mniej nie dlatego, by przypodobać się polskiemu słuchaczowi. Przykłady znajdziemy na różnych poziomach. Ot, choćby inkrustowa− nie czeskiego tekstu frazą po polsku: w słynnym utworze „Tesinska”, która jest także, choć nie tylko, peanem na cześć polskiej („odnekud ze Lvova”) narzeczonej podmiotu lirycznego, Nohavica włożył dwuwiersz „kochał− bym ją i pieścił, chyba lat dwieście”. Piosenka ta nieuchronnie kieruje naszą uwagę na topografię. Cieszyn, czyli polska część miasta, występuje u Nohavicy kilkakrotnie. Warto przy okazji zwrócić uwagę, że miasto to spełnia funkcję podwójną: jest jed− nocześnie miejscem – nie tylko geo− graficznie – bliskim pieśniarzowi, ale jednocześnie już innym, zewnętrz− nym w stosunku do najbliższego świa− ta autora i postaci występujących w jego piosenkach. Taki właśnie Cie− szyn jawi się w skocznej i żartobliwej pieśni (aż się prosi, żeby napisać dzia− dowskiej) pod tytułem „Vilem Fu− sek”. Nadaremnie poszukujący ta− nich spodni Vilem postanawia udać się do Cieszyna, gdzie „jest fajne tar− gowisko”, gdzie „za grosz lub za zło− ty” kupi sobie „galoty”. Wizyta na ba− zarze w polskim Cieszynie jest cudnej urody obrazkiem rodzajowym, czule szydzącym z polskiej rzeczywistości; na targowisku jest i „strkanica” (szar− panina) i „lidu jak mrakota” (aż ciem− no od ludzkiej ciżby). Bo trzeba po− wiedzieć, że obraz Polski i Polaków nie jest u Nohavicy idylliczny. Jak choćby w słynnym „Jacku”, gdzie No− havica opowiada o dosyć szorstkiej przyjaźni między czeskim i polskim podwójnym bohaterem piosenki. Inspirację Nohavicy Polską znaj− dziemy nie tylko w tekstach. Bardzo symptomatycznym przykładem jest inkorporowanie do ścisłego zestawu koncertowych piosenek znanej pol− skiej pieśni pijacko−biesiadnej „Prze− pijemy naszej babci domek mały”. Nohavica napisał do niej czeski tekst, wykonuje ją z powodzeniem na kon− certach w Polsce, ale chyba przede wszystkim w Czechach. A podczas czeskich koncertów żartuje, że ją so− bie przywłaszczył i liczy na to, że z F
44 upływem czasu będzie ona tradycyjną czeską pieśnią biesiadną. Pozostając przy koncertach: w świetle tego, co napisałem powyżej nie dziwi wcale, i jest jak najbardziej naturalnym fakt, że podczas tournees po Polsce No− havica śpiewa fragmenty swoim cze− skich pieśni po polsku. Najlepszym przykładem jest tu chyba „Az to se mnu sekne”, w której pojawia się fra− za: „Gdy ubiorę mój garnitur czarny i lakierki cacy, gdy skapuje wreszcie stara że to wcale nie do pracy”, w tłumaczeniu Tolka Murackiego. Ale już nie taką znowu oczywistością jest fakt, że Nohavicy zdarza się zaśpie− wać ten polski refren w Czechach. Oczywiście gest ten ma walor humo− rystyczny – słychać, że Czesi śmieją się wtedy bardziej, niż zwykle. (Nie należy zapominać, że dla Czechów polski jest tak samo śmieszny, jak cze− ski dla Polaków). Ale myliłby się głę− boko ten, kto by sądził, że Nohavicy śpiewanie po polsku w Czechach jest potrzebne jedynie do lekkiego kpie− nia. Otóż wcale tak nie jest. Wzru− szającym przykładem jak najpoważ− niejszego potraktowania polskiego tekstu jest wykonanie po polsku jed− nej z bardziej wzruszających pieśni Nohavicy, zatytułowanej „Hvezda”, czyli „Gwiazda” (w tłumaczeniu Re− naty Putzlacher). Właśnie w polskiej wersji językowej wykonał Nohavica ten utwór podczas niezwykle ważne− go koncertu w rodzinnej Ostrawie, który był rejestrowany na płycie DVD. To gest bardzo piękny i stano− wiący ewenement w całej historii śpie− wania piosenek po polsku. Ostatnio relacja Nohavica – Pol− ska stała się relacją zwrotną. Już nie tylko sam pieśniarz wykonuje w na− szym kraju swoje utwory. Także pol− scy wykonawcy wprowadzają do swo− jego repertuaru jego piosenki. Chy− ba najbardziej spektakularnych przy− kładem będzie tu Wolna Grupa Bu− kowina, która podczas rejestracji swojego pierwszego koncertu na DVD w poznańskim klubie „Pod Pre− tekstem” zaśpiewała aż sześć piose− nek czeskiego barda. I to w dodatku po czesku, co jest bardzo pięknym ukłonem w stronę Nohavicy. Na mar− Jaromir Nohavica ginesie wypada zaznaczyć, że wyko− nanie np. uroczego „Strakapuda” nie było żadnym samogwałtem styli− stycznym Bukowiny; zarówno „Stra− kapud”, jak i kilka innych pieśni No− havicy – w tym mój ulubiony „Stani− ce Jiriho z Podebrad” – są niepraw− dopodobnie wręcz „bukowinowe”. Przypadek Wolnej Grupy Bukowina (czy też, jak inteligentnie napisał je− den z internautów: Wolnej Grupy Nohavica) nie jest przypadkiem izo− lowanym. W ostatnich miesiącach piosenki czeskiego barda zaśpiewali Elżbieta Wojnowska, Antoni Murac− ki, Basia Stępniak−Wilk, Michał Łanuszka oraz Paweł Orkisz. Szcze− gólnego znaczenia nabiera wykony− wanie tekstów Nohavicy przez Woj− nowską, znaną z tego, że do tej pory z twórców zagranicznych śpiewała głównie Szekspira i Brechta. Wydaje się niemal pewnym, że wzię− cie na tapetę nohavicowych piose− nek przez wybitnych (i często bar− dzo znanych) polskich artystów przy− czyni się do wzrostu zainteresowania Nohavicą także wśród osób, które nie siedzą zbyt głęboko w bardow− skim nurcie piosenki. Ale fakt, że polscy artyści zaczynają wykonywać piosenki Nohavicy, cieszy także z in− nego powodu. Jakiego? Otóż śpie− wanie Nohavicy po polsku najzwyczaj− niej na świecie mu się należy. JACEK BOROWSKI jacek.borowski@gmail.com
Page 1 and 2: 2 REDAKCJA KWARTALNIKA: Stanisław
Page 3 and 4: 4 W NUMERZE m.in.: Kwas Oleszczyk J
Page 5 and 6: 6 tego niezwykłego związku, rodzi
Page 7 and 8: 8 Zastanawiający jest zapewne fakt
Page 9 and 10: 10 nagle sprowadzone zostaje do rol
Page 11 and 12: 12 Marta Jachnik: W jaki sposób i
Page 13 and 14: 14 Jerzy Satanowski Tak, sprawdzian
Page 15 and 16: 16 najchętniej - bezmyślnej lecz
Page 17 and 18: 18 Z rodzinnego albumu opuścił. U
Page 19 and 20: 20 ??? Tak zwane „strzelanie dyna
Page 21 and 22: 22 napisał Grechuta i co ciekawe p
Page 23 and 24: 24 Mistrz dekadencji Leszek Żuliń
Page 25 and 26: 26 Małe okna W naszym domu będą
Page 27 and 28: 28 Kolęda jako znak wspólnoty Ann
Page 29 and 30: 30 Kolęda - pieśń biesiadna? Jan
Page 31 and 32: 32 panna syna kołysała[…] wdzi
Page 33 and 34: 34 i innych zawieruch dziejowych. W
Page 35 and 36: 36 Teksty kolęd zawierają liczne
Page 37 and 38: 38 Marszałek, różni przewodnicz
Page 39 and 40: 40 dzie, komentując „The Dreams.
Page 41: 42 niziutko turbofolk Aleksandra EY
Page 45 and 46: 46 z Portugalii Południowy ogień
Page 47 and 48: 48 kalne uniesienia. Przenikają si
Page 49: Fado jest z pewnoœci¹ jednym z na
Page 52 and 53: 53 naszym kraju. Dziś dla mnie - z
Page 54 and 55: 55 Jeszcze wciąż... Coraz częśc
Page 56 and 57: 57 Bardzo szczerze muszę przyznać
Page 58 and 59: 59 z Lublina Drogi Wolności - Pot
Page 60 and 61: 61 Andrzej Sikorowski Pastorałka z
Page 62 and 63: 63 Jagoda Kurpios Magda Dzięgiel *
Page 64 and 65: 65 z Krakowa Ludzie estrady Łukasz
Page 66 and 67: 67 Loch Camelot Locho−Motywa Wago
Page 68 and 69: 69 Marek Bałata Karolina Cicha lat
Page 70 and 71: 71 3 - Piotr Bukartyk (Warszawa) -
Page 72 and 73: 73 Zbigniew Książek Jan Poprawa A
Page 74 and 75: 75 Po co komu sztuka? Ewa PTAŚ−S
Page 76 and 77: 77 Dorota OSIŃSKA wydają się one
Page 78 and 79: 79 matów „jak żyć”, które
Page 80 and 81: 81 niej - wyjaśnia młoda wokalist
Page 82 and 83: 83 Wies³aw Ciecierêga Urodzony w
Page 84 and 85: 85 crealistyczną szarzyzną, bawil
Page 86 and 87: 87 Bruanta szybko wydostały się p
Page 88 and 89: 89 Niech fantastycznie lutnia nastr
Page 90 and 91: 91 Kairze, skomponował muzykę i n
Page 92 and 93:
93 Do miast odwiedzanych przez Jó
Page 94 and 95:
95 kącie życia. Chcemy zarzucić
Page 96 and 97:
97 „(...) w odróżnieniu od wiel
Page 98:
99 Wprawdzie niemieckie kabarety, t
show all

Pobierz dokument - Biblioteka Polskiej Piosenki

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?