Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna - Bibliotekarz Opolski

czości literackiej mamy pamiętniki uczestników powstań i działaczy plebiscytowych,
zbiory dokumentów, wydawnictwa jubileuszowe. Najcenniejszą
grupę stanowią materiały powstańcze i plebiscytowe, a więc pochodzące
z lat 1919—1921. W ich skład wchodzą archiwalia, ikonografia, kartografia,
broszury propagandowe, druki ulotne oraz prasa.
Na zbiory archiwalne składają się dokumenty personalne działaczy plebiscytowych
i uczestników powstań (m. in. Ludwika Ręgorowicza, Feliksa
Kupilasa, Jana Frzybyłka), legitymację, przepustki, korespondencja (m. in.
Stanisława Bełzy). Ciekawy jest zespół Józefa Kwietniewskiego zawierający
szereg życiorysów działaczy z okręgu bytomskiego, historię Miechowic
w okires'e powstań, wykaz miejsc na terenie województwa katowickiego,
w których polegli powstańcy itp. Materiały dotyczące omawianego okresu
zawiera również zbiór Aleksego Pustoszkina. W grupie rękopisów wyróżnia
się album opracowany w trzech egzemplarzach, zawierający historię tablicy
pamiątkowej oraz kronikę wydarzeń z okresu powstań, które miały miejsce
na terenie Giszowca. Również w rękopisach znajduje się maszynopis Edwarda
Hankego poświęcony historii I Pułku Strzelców Bytomskich.
Materiały ikonograficzne oprócz plakatów zawierają przede wszystkim
fotografie, przedstawiające działaczy Śląskiego Podkomisariatu Naczelnej
Rady Ludowej, Polskiego Komitetu Plebiscytowego na powiat bytomski,
powstańców z Dębieńska, Knurowa i in. miast również z okresu późniejszego
m. in. z 1939 r. podczas zabezpieczania granicy. Album „Powstania
śląskie" opracowany przez Wilhelma Szewczyka oprócz zdjęć powstańców
i działaczy przedstawia wszelkiego typu wydawnictwa propagandowe, dokumenty,
odznaczenia, pomniki itd. W grafice na wyróżnienie zasługuje
album karykatur plebiscytowych wykonanych przez Stanisława Ligonia
(oryginał) oraz zbiór satyrycznych rysunków Kazimierza Grusa i Antoniego
Romanowieza zatytułowany „Górny Śląsk".
Zasoby kartograficzne Biblioteki posiadają liczne mapy wydane przez
Polski Komisariat Plebiescytowy, mapy ludnościowe i narodowościowe
z okresu powstań oraz terenową mapę sporządzoną dla celów powstańczych.
Polski Komisariat Plebiscytowy dla Górnego Śląska przywiązywał dużą
wagę do rozwinięcia propagandy plebiscytowej na rzecz Polski. Stało się
to konieczne, bowiem strona niemiecka zarzuciła cały teren plebiscytowy
broszurami, afiszami, gazetami i ulotkami o treści antypolskiej, które W
niewybredny sposób agitowały do głosowania za Niemcami. Walka propagandowa
objęła wszystkie dziedziny życia. Wzięły w niej udział setki
działaczy n : e tylko ze Śląska, ale i z innych ziem polskich. Wydano dziesiątki
broszur, drukowanych przeważnie u K. Miarki w Mikołowie. Często
już same tytuły nawoływały do opowiedzenia się za Polską np. „Śląsk
z Poliską", „Śląsik musi być nasz", „Polacy mają święte prawo do Śląska"
itp. Autorami tych broszur byli m. in. Kazimierz Ligoń, Jan Przybyła, Kazimierz
Rakowski, Józef Opielka oraz ukrywający się pod pseudonimami
Konstanty Prus (Jacenty Pyrlik), Emil Szramek (Mafckabaeus), Maciej
iWerztoiński, Roman Rola), Aleksander Szczepański (Twardy). Duża ilość
druków propagandowych powstała na terenie Warszawy, Krakowa, Pozna-