Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna - Bibliotekarz Opolski

cierpiały na brak ludzi i funduszy. Z tych samych przyczyn nie doszły
do skutku próby utworzenia pierwszej polskiej biblioteki naukowej na
Górnym Śląsku, której podstawą miał być przekazany przez Polonię rumuńską
księgozbiór Biblioteki Polskiej z Jass 12 ). W podobnej sytuacji były
także cieszące się specjalną „opieką" policji pruskiej biblioteki socjalistyczne
13 ).
Pewne ożywienie w pracy T.C.L. na Górnym Śląsku nastąpiło w latach
1908—1914, w związku ze zmianą stylu pracy i unowocześnieniem jej
form, zainicjowanym przez Zarząd Główny w roku 1906. W Katowicach
odbyło się zebranie delegatów z udziałem gości z Poznania w roku 1908,
zaś w r. 1909 przeprowadzona została wymiana wszystkich księgozbiorów.
Reorganizacją bibliotekarstwa przez wprowadzenie bibliotek ruchomych zajął
się w następnych lataich dziiałaciz „Sokoła" i zarazem T.C.L. Józef
Dreyza, przy pomocy górnika, Ignacego Suchanka i studenta med. Emila
Cyrana u ). Utworzone zostały także komitety powiatowe, których zadaniem
była opieka nad pracą bibliotek oraz organizowanie odczytów, wykładów,
wieczornic i wieców oświatowych 1S ). Jeden z takich wieców odbył się 29
marca 1914 r. w bytomskim „Ulu". Przewodniczyła Janina Omańkowska,
działaczka towarzystw kobiecych, późniejsza posłanka do Sejmu Sl., przemawiał
zaś poseł do parlamentu red. P. Dombek I6 ). W tymże samym roku
kwota składek przekazywanych do Zarządu Głównego w Poznaniu osiągnęła
nigdy dotychczas nie notowaną w sprawozdaniach wysokość prawie
2 tysięcy marek ").
Tę dobrze wróżącą na przyszłość działalność sparaliżował wybuch wojny.
Życie towarzystw polskich przygasa, zaś praca bibliotek ustaje prawie
zupełnie. Niektórzy bibliotekarze z obawy przed władzami ukrywają księgozbiory.
Nawet w jednym z aktywniejszych powiatów, w pow. opolskim,
gdzie działał przez wiele lat Tadeusz Koraszewski, czytelnictwo wyraźnie
maleje ").
W początkowym okresie wojny zostaje zerwany kontakt z Zarządem
Głównym T.C.L., zmuszonym przez wypadki wojenne do ograniczenia działalności.
Nikła w istode w latach wojny łączność bibliotek śląskich z centralą
w Poiznaniu nawiązana została od nawa na przełomie lat 1917/18.
Miało to ścisły związek z ówczesną sytuacją polityczną oraz pełną nadziei
i oczekiwania atmosferą panującą wśród społeczeństwa polskiego. W przewidywaniu
bliskiego końca wojny i wielkich zmian, ośrodki pracy kulturalnej
i oświatowej przygotowują się do podjęcia na nowo działalności w
przyszłym niepodległym państwie polskim 19 ).
Licząc się z przyszłymi niełatwymi, przecież zadaniami Zarząd Główny
T.C.L. w pr r- umieniu z działaczami śląskimi podjął w październiku
1917 r. decyzję utworzenia dla Górnego Śląska osobnego sekretariatu, jako
ośrodka organizującego pracę bibliotek i polską pracę oświatową na tym
terenie. Istotnie sekretariat powstał, jak podaje „Przegląd Oświatowy"
dnia 15 stycznia 1918 r. w Gliwicach przy ul. Bankowej 6 20 ).
Wcześniej już, bo w dniach od 7 do 10 grudnia 1917 r. zorganizowana
została wystawa książki polskiej w Bytomiu. Otwaireie tej wystawy miało