mgr_p_biernatowski.pdf (590 Kb) - VaGla.pl Prawo i Internet

3.2.3 Teoria wykładni oparta na koncepcji uzasadnionych oczekiwań
„Każdy kto składa oświadczenie woli, powinien brać pod uwagę konsekwencje
społeczne, jakie jego zachowanie spowoduje u innych członków społeczeństwa i jakie
uzasadnione oczekiwania z ich strony wywoła 72 ”. To słuszne stwierdzenie posłuży za
punkt wyjścia do opisania i zanalizowania teorii uzasadnionych oczekiwań. Przyjmując
tę koncepcję dopuszcza się automatycznie możliwość przypisywania oświadczeniu woli
takiego znaczenia, które nie jest tożsame ze znaczeniem nadanym mu przez jego
nadawcę, lub jego odbiorcę. Podnosi się, że stosowanie koncepcji uzasadnionych
oczekiwań powinno być niezależne od tego czy wykładane oświadczenie woli zostało
złożone w obrocie profesjonalnym, konsumenckim, czy też indywidualnym. Moim
zdaniem jest to opinia słuszna. Nie sposób bowiem znaleźć uzasadnienie dla
stwierdzenia, iż zaufanie jakim obdarzony został podmiot profesjonalny przez
konsumenta ma inne znaczenie niż w sytuacji gdy podmioty transakcji reprezentują tę
samą grupę uczestników obrotu. Imperatywne przepisy służące ochronie konsumentów,
zwłaszcza nakładające na przedsiębiorców odpowiednie obowiązki informacyjne są
wystarczające by wyrównać pozycję kontraktową stron umowy. Ponadto wzmocnieniu
ochrony zaufania konsumenta do przedsiębiorcy służyć powinien art. 355 kc 73 . W
doktrynie podnosi się, że przepis ten należy stosować, w uzasadnionych sytuacjach, w
drodze analogii do ustalania prawidłowej treści oświadczeń woli składanych w obrocie
półprofesjonalnym, bądź profesjonalnym. Zgodnie z socjologizującymi teoriami
wykładni dokonanie oświadczeń woli, traktowanych jak akty służące ukształtowaniu
pozycji prawnej stron, skutkuje zawarciem umowy, co wyklucza jakąkolwiek
możliwość modyfikacji kontraktu w razie stwierdzenia naruszenia interesów jednej ze
stron. „Optując za utrzymaniem w takich okolicznościach umowy w mocy, proponuje
się ukształtować odpowiedzialność kontrahentów w oparciu o pożądane społecznie
oczekiwania, płynące z roli społecznej, w jakiej każdy z nich (przypis: kontrahentów)
się zaprezentował innym uczestnikom obrotu 74 ”. Teoria zaufania kładzie szczególny
nacisk na przedkontraktowe zachowania stron, a także sposób w jaki kreują one swój
wizerunek w obrocie. Podejście to jest szczególnie użyteczne w odniesieniu do obrotu
72 Z. Radwański, [w:] System…, tom 2, s. 21.
73 Tak: Z. Radwański, Prawo Cywilne, s. 210; P. Machnikowski, [w:] Kodeks Cywilny.
Komentarz do art. 1- 534, pod red. E. Gniewka, s. 240.
74 W. Kocot, Wpływ…, s. 64.
40