samorząd zawodowyInżynier geotechnik– współuczestnik procesu budowlanegoprof. Zbigniew GrabowskiHonorowy Prezes PIIBWejście w obieg prawny RozporządzeniaMinistra Transportu, <strong>Budownictwa</strong>i Gospodarki Morskiej z dnia25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalaniageotechnicznych warunków posadowieniaobiektów budowlanychspowodowało (poprzez przywołaniew rozporządzeniu w § § 9 i 10 PolskiejNormy PN-EN 1997-1:Eurokod 7: Projektowaniegeotechniczne – Część 1:Zasady ogólne i PN-EN 1997-2: Eurokod7: Projektowanie geotechniczne– Część 2: Rozpoznanie i badaniepodłoża gruntowego) potrzebę ścisłejwspółpracy inżyniera geotechnikaz projektantami i wykonawcamiobiektów budowlanych.Stanowi to nowy rozdział (bardziejsformalizowany) w stosowaniu geotechnikiw Polsce.Szeroki front różnego rodzaju inwestycjibudowlanych wraz z rozwijającą sięintensywnie w ciągu ostatnich kilkunastulat geotechniką wymaga specjalistycznejwiedzy o podłożu budowlanym,zjawiskach w nim zachodzącychw czasie realizacji i użytkowaniu różnegorodzaju obiektów budowlanych.W miastach regułą stają się głębokie,kilkunastometrowe wykopy pod budynkiw obszarach gęstej zabudowy,przewiduje się wzrost inwestycji przybudowie metra, rozbudowę instalacyjnejinfrastruktury podziemnej,autostrady, budowę linii kolejowycho dużych prędkościach, rozbudowęobiektów hydrotechnicznych, wałówprzeciwpowodziowych itp.Rośnie znaczenie interakcji podłożaz obiektami budowlanymi oraz potrzebyzapewnienia bezpieczeństwaużytkowania obiektów budowlanychw długich okresach czasu.Wymaga to lepszego, dokładniejszegobadania gruntu, szczególnie jego właściwości,a liczne technologie badań,technik wykorzystania i wzmocnieniapodłoża gruntowego, jego ulepszaniaczęsto przekraczają zakres wiedzy inżynierów,konstruktorów, drogowców,co powoduje konieczność (nie tylkoformalną) współpracy ze specjalistą– inżynierem geotechnikiem.Przywołane rozporządzenie stanowiczęść prac związanych z harmonizacjąprawa polskiego z przepisami Unii Europejskiejoraz doprecyzowuje dotychczasoweprzepisy art. 34 ust. 3 Prawabudowlanego, wprowadzając obowiązekprzedstawienia geotechnicznychwarunków posadowienia w formie: 1.opinii geotechnicznej, 2. dokumentacjibadań podłoża gruntowego, 3. projektugeotechnicznego (§ 3.3. rozporządzenia).§ 4.1. Kategorię geotechniczną ustalasię w opinii geotechnicznej w zależnościod stopnia skom<strong>plik</strong>owania warunkówgruntowych oraz konstrukcjiobiektu budowlanego, charakteryzującychmożliwości przenoszenia odkształceńi drgań, stopnia złożonościoddziaływań, stopnia zagrożenia życiai mienia awarią konstrukcji, jak równieżod wartości zabytkowej lub technicznejobiektu budowlanego i możliwościznaczącego oddziaływania tegoobiektu na środowisko.§ 6.1. Zakres badań geotechnicznychgruntu ustala się w zależnościod kategorii geotechnicznej obiektubudowlanego.§ 7.1. W przypadku obiektów budowlanychwszystkich kategorii geotechnicznychopracowuje się opinięgeotechniczną.2. W przypadku obiektów budowlanychdrugiej i trzeciej kategorii geotechnicznejopracowuje się dodatkowodokumentację badań podłożagruntowego i projekt geotechniczny.3. W przypadku obiektów budowlanychtrzeciej kategorii geotechnicznejoraz w złożonych warunkach gruntowychdrugiej kategorii wykonuje siędodatkowo dokumentację geologiczno-inżynierską,zgodnie z przepisamiustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.– Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.Nr 163, poz. 981).Rozporządzenie spowodowało teżpowołanie do życia zawodu inżyniergeotechnik (od 08.12.2004 r.ten zawód jest w Polsce umieszczonyw rozporządzeniu MinistraGospodarki i Pracy, a aktualniew Rozporządzeniu Ministra Pracyi Polityki Społecznej z dnia27 kwietnia 2010 r.) oraz wymuszana Polskiej Izbie <strong>Inżynierów</strong> <strong>Budownictwa</strong>przyspieszenie trybu nadawaniaspecjalizacji geotechnicznejdla inżynierów budowlanych pełniącychsamodzielne funkcje technicznew budownictwie (patrz: ZarządzenieMinistra Transportu i <strong>Budownictwa</strong>z dnia 28 kwietnia 2006 r.w sprawie samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie).Oba zapisy w rozporządzeniach zostaływprowadzone w wyniku skutecznejinicjatywy Polskiej Izby <strong>Inżynierów</strong><strong>Budownictwa</strong>.14INŻYNIER BUDOWNICTWA
REKLAMANadzór budowlany, stosującsię do przywołanego rozporządzeniaz dnia 25 kwietnia2012 r. oraz w/w dwóchinnych rozporządzeń, żądaod inwestorów współpracyz inżynierem posiadającymspecjalizację geotechniczną,szczególnie przy specjalistycznychrobotach geotechnicznych.Przykładowo: WielkopolskiWojewódzki InspektorNadzoru Budowlanegobiorąc powyższe pod uwagęoraz wagę w procesiebudowy fazy fundamentowaniaobiektu, zaleca bynadzory nad robotami fundamentowymi,wykopamibudowlanymi, odwodnieniemterenów budowlanychw warunkach występowaniazłożonych i skom<strong>plik</strong>owanychwarunków gruntowych,sprawowały osobyposiadające uprawnieniabudowlane w specjalnościkonstrukcyjno-budowlaneji specjalizacji w zakresiegeotechniki. Osoby takie,zrzeszone w Polskim KomitecieGeotechniki, posiadającertyfikat tego Komitetu.Należy więc podkreślić, żeprzywołane rozporządzeniepowoduje:■ wprowadzenie wiedzygeotechnicznej i osobyinżyniera geotechnika nawszystkich etapach procesubudowlanego w Polsce,od wydania warunkówzagospodarowania aż pomonitoring wykonanegoobiektu inżynierskiego;powinno to dać korzyściekonomiczne oraz przyczynićsię do unikaniabłędów spowodowanychnieprawidłowym rozpoznaniempodłoża i częstoniedocenianiem zmiennychw czasie parametrówgruntów;■ wprowadzenie nowegoelementu do współpracyinżyniera budowlanegoi geotechnika, jakim jest„Projekt geotechniczny”.Rola projektu geotechnicznego,zupełnie nowego elementuw polskiej praktyce,polega na wskazaniu konstruktorowiróżnych możliwościrozwiązań, określeniuoptymalnego rozwiązaniaproblemów posadowienia,określeniu wartości dopuszczalnychodkształceńkonstrukcji w analizowanejsytuacji oraz podaniu zasadbadań i kontroli podłożaw czasie realizacji robót budowlanych.Projekt geotechniczny niejest więc projektem konstrukcyjnym,ale ma pomóckonstruktorowi w stosowaniuprawidłowych rozwiązań.Wprowadza potrzebęzapoznania się inżynierówbudowlanych ze stanem wiedzywymaganej w Unii Europejskiejprzy stosowaniu metodgeotechnicznych, takichjak metody badań polowych,laboratoryjnych, wzmacnianiapodłoża.Pomoc stanowi komentarzdo Eurokodu 7 „Projektowaniegeotechniczne wedługEurokodu 7” (oprac. prof.L. Wysokiński, ITB).Rozporządzenie z 25 kwietnia2012 r. skłania do przyśpieszeniaprzez Polską Izbę <strong>Inżynierów</strong><strong>Budownictwa</strong> praczwiązanych z nadawaniemspecjalizacji geotechnicznejw grupie samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwie.