plik pdf 9.55MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

04/2005 plBudujcie korzystaja˛c z kompetencji specjalistów techniki deskowańRusztowanie nośne SL-1Elastyczny system rusztowania nośnego dla dużych obciążeńDoka-System rusztowania nośnego jest systememmodułowym różnorodnego zastosowania.Oszczędność kosztów dzięki standardowym częściomsystemowym i kompatybilności z innymi systemamifirmy DokaKrótki czas montażu dzięki zastosowaniu usystematyzowanychczęści łączącychMożliwość szybkiego przestawiania dzięki hydraulicznymsystemom jezdnymMniejsze zużycie materiału i zintegrowany przejazddzięki wysokiej nośnościDoka Polska Sp. z o.o.woj. mazowieckieul. Bankowa 3205-220 ZielonkaTel.: +48 22 771 08 00Fax: +48 22 771 08 01E-Mail: Polska@doka.comFilia KatowiceDoka Polska Sp. z o.o.ul. Krakowska 7540-391 Katowice-SzopieniceTel.: +48 32 220 10 47Fax: +48 32 355 18 81E-Mail: Katowice@doka.comFilia KrakówDoka Polska Sp. z o.o.ul. Rybitwy 15 A30-716 KrakówTel.: (0)12 290 06 45Fax: (0)12 290 06 45E-Mail: Krakow@doka.comFilia WroclawDoka Polska Sp. z o.o.ul. Byczyńska 2051-503 WroclawTel.: +48 71 347 83 53Fax: +48 71 347 83 72E-Mail: Wroclaw@doka.com

Samorząd zawodowywypadku wypychają je poza granicenaszego kraju, ale przede wszystkimpodnoszą koszty polskiego rozwojui koszty obsługi inwestycji” („Rzeczpospolita”z 20 lipca 2006 r., str. 4).O tym, że program walkiz korporacjami zawodowymi zaczynabyć na serio realizowany,świadczy praktyka stopniowego„przykręcania śruby” samorządomprawniczym, a o tym, żeakcja może być rozszerzona nainne samorządy zawodowe – zapowiedźministra zdrowia o zniesieniuobowiązku przynależnoścido samorządów medycznych.Zaprawdę trzeba mieć mocne nerwyoraz silną motywację, żeby w takiejatmosferze realizować dalekosiężneprzedsięwzięcia, a nie tylko ograniczyćsię do bieżącego zarządzania. Najlepsząreceptą na takie przypadki wydajesię być konsekwentna realizacja hasła„róbmy swoje” i do takiej postawy zachęcamdziałaczy samorządowych.Z drugiej strony dopiero w sytuacjipoważnego zagrożenia można w pełnidostrzec, jak wiele straciłoby środowiskokadry technicznej budownictwaw przypadku realizacji wspomnianychwyżej gróźb. W tej materii jestem zdania,że uchwalenie przez parlamentIII Rzeczypospolitej ustawy samorządowej[1] miało i nadal ma dla naszegozawodu znaczenie porównywalne z wydaniemw 1928 r. przez prezydenta II Rzeczypospolitejrozporządzenia [2] ustanawiającegouprawnienia budowlane, którew istocie stworzyło ramy prawne umożliwiającepowstanie oraz funkcjonowaniewspółcześnie rozumianego zawoduinżyniera budowlanego. Pozwolę sobiew tym miejscu przypomnieć tezę, którąpostawiłem w referacie [3], mówiącąo tym, że w okresie PRL-u zawód naszbył deprecjonowany i psuty za pomocąprzepisów prawa pisanych pod wpływemideologii. Najbardziej wymownym przykłademilustrującym tę tezę może być ponadczterdziestoletnia kariera majstrówbudowlanych jako osób pełniących samodzielnefunkcje techniczne w budownictwie.A przecież wykonywanie takichfunkcji, które zostały wprowadzone jużw 1974 r. przez ustawę [4], wiązało sięm.in. z koniecznością samodzielnegorozwiązywania zagadnień technicznych,czemu w sposób oczywisty nie moglisprostać majstrowie budowlani legitymującysię w znakomitej większości jedyniewykształceniem podstawowym.I jakoś nikomu to nie przeszkadzało,nawet działaczom dominującegoprzez długie lata w naszym środowiskustowarzyszenia naukowo-technicznego,jakim był Polski Związek Inżynierówi Techników Budownictwa.W tym miejscu muszę również dodać,że jeszcze w pierwszych latach XXI wiekuwielu działaczy PZITB uważało, iżtechnikom przysługują w zasadzie tesame prawa co inżynierom.W rezultacie dopiero w 2004 r.weszła w życie ustawa [5] uchylającauprawnienia budowlane umożliwiającewykonywanie pracy na budowie nastanowisku majstra budowlanego orazkierowanie robotami budowlanymiw powierzonym zakresie. A od 1 stycznia2006 r. – po wejściu w życie ustawy[6] nawiązującej w zakresie wykształceniado wymagań obowiązującychw większości krajów Unii Europejskiej– aby uzyskać jakiekolwiek uprawnieniabudowlane, należy ukończyć przynajmniejwyższe studia zawodowe, uzyskująctytuł inżyniera.Nie może być zatem dziełem przypadku,że wspomniane akty prawne [5,6] ukazały się w okresie pierwszej kadencjidziałalności samorządu zawodowegoinżynierów budownictwa. Stało się tobowiem możliwe nie tylko dzięki zapisowiartykułu 8 ustawy [1] upoważniającemunasz samorząd zawodowy m.in. doopiniowania projektów aktów normatywnychdotyczących budownictwa i architektury,lecz także dzięki aktywnościkilku osób z Krajowej Izby InżynierówBudownictwa. To również dzięki nimz rozporządzenia w sprawie samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwiewreszcie zniknął mający kilkudziesięcioletniąhistorię zapis, dziękiktóremu osoby posiadające uprawnieniabudowlane do kierowania robotami budowlanymibez ograniczeń w specjalnościarchitektonicznej były upoważnionedo kierowania całością budowy obiektubudowlanego. Ten sukces z pewnościąwymagał usilnych starań i konsekwentnejpracy, zważywszy na silny opórarchitektonicznego lobby oraz znacznejego wpływy sięgające zarówno sfer rządowych,jak i parlamentarnych.Są to może najbardziej spektakularne,ale nie jedyne sukcesy osiągniętew okresie pierwszej kadencji działalnościbudowlanego samorządu zawodowego.Warto przy tym zauważyć, że jużsam fakt powstania takiej organizacjiwpłynął na uporządkowanie na przykładrynku usług inżynierskich. Inwestorzynagle dostrzegli instancję, doktórej można kierować skargi na osobypełniące samodzielne funkcje technicznew budownictwie, a wielu naszychkolegów uznało, że pokusa „chodzeniana skróty” stała się zdecydowanie mniejatrakcyjna w sytuacji potencjalnego zagrożeniapostępowaniem przed RzecznikiemOdpowiedzialności Zawodowejoraz Sądem Dyscyplinarnym z tytułunie tylko odpowiedzialności zawodowej,lecz również dyscyplinarnej.Niepodważalną zasługą samorząduzawodowego inżynierówbudownictwa jest opanowaniesytuacji, jaka powstała w związkuz funkcjonowaniem w obieguprawnym przyznawanych naprzestrzeni wielu lat uprawnieńbudowlanych lub decyzji o stwierdzeniuprzygotowania zawodowegodo pełnienia samodzielnychfunkcji technicznych [7].Największe zamieszanie w tejmaterii powstało bowiem po wejściuw życie (1 kwietnia 1975 r.) rozporządzenia[8], które wdrażało decyzjęustawodawcy z 24 października 1974 r.o zlikwidowaniu egzaminów nauprawnienia budowlane [4]. Odtąd,aby pełnić samodzielne funkcje technicznew budownictwie, wystarczyłolegitymować się decyzją o stwierdzeniuprzygotowania zawodowego, jakąotrzymywały osoby, które złożyływ stosownym urzędzie następującedokumenty:1) odpis dyplomu lub świadectwoukończenia wyższej bądź średniejInżynier budownictwa Grudzień 2006

Samorząd zawodowyszkoły technicznej albo dyplommistrza,2) zaświadczenie o odbyciu wymaganejpraktyki zawodowej lub ichpoświadczony odpis oraz świadectwoz ostatniego miejsca pracy.A ponieważ zbiegło się to w czasiez reformą administracyjną PRL,w rezultacie przez prawie 20 lat (do 16 lutego1995 r.) 49 urzędów wojewódzkich,niektóre centralne urzędy oraz trudna dookreślenia liczba zakładów pracy wydawałydokumenty, których interpretacjasprawia obecnie poważne kłopoty nawetdoświadczonym prawnikom.W międzyczasie administracja rządowaumyła ręce, cedując na nasz samorządzawodowy wszystkie sprawyzwiązane z interpretacją różnego rodzajudotychczas nadawanych uprawnień budowlanych,a przysłowiową kropkę nad„i” w tej sprawie postawiła ustawa [6], namocy której od 26 września 2005 r. GłównyInspektor Nadzoru Budowlanegoprzestał pełnić funkcję organu wyższegostopnia (w rozumieniu Kodeksu postępowaniaadministracyjnego) w stosunkudo organów samorządu zawodowegow sprawach nadawania uprawnień budowlanychoraz odpowiedzialności zawodowejw budownictwie.Tymczasem do szesnastu OkręgowychIzb Inżynierów Budownictwaniemal codziennie napływają –nadsyłane głównie przez uczestnikówpostępowań o zamówienia publiczne –pisma z prośbami o pilne interpretacjezakresu uprawnień budowlanych.A my nie mamy innego wyjścia, tylkomusimy coś robić z tym „kukułczymjajem” podrzuconym nam przezurzędników administracji rządowej.Widać więc, że na powstaniusamorządu zawodowego inżynierówbudownictwa zyskali nietylko inwestorzy, ale równieżurzędnicy. Przede wszystkimjednak w naszym dość zatomizowanymdotychczas środowiskupowstała nowa jakość – organizacjao nieosiągalnych dotądmożliwościach, które wynikajązarówno z jej potencjału ludzkiego,jak i finansowego.Albowiem w przypadku racjonalnegozagospodarowania wpływów,z niewysokich przecież składekczłonkowskich, Okręgowe Izby już wokresie drugiej kadencji mogą uzyskaćbazę materialną, dzięki którejbędzie można realizować różnegorodzaju przedsięwzięcia integrująceśrodowisko kadry technicznej budownictwa,nie mówiąc już o rozwijaniuwszelkich form podnoszeniakwalifikacji zawodowych oraz szerokorozumianej działalności samopomocowej.Reasumując, wiele wskazuje na to,że spośród różnego rodzaju strukturorganizacyjnych, jakie w ciągu dziesiąteklat funkcjonowały w naszymśrodowisku, jedynie samorząd zawodowyma szanse poprawić imagezawodu inżyniera budownictwa,a równocześnie być skutecznym reprezentanteminteresów kadry technicznej.Na zakończenie pragnę powrócićdo tytułu artykułu zaczerpniętegoz okładki dzieła pierwszego polskiegonoblisty w dziedzinie literatury.Otóż sądzę, że pytanie to powinnizadać sobie wszyscy zainteresowaniproblemami samorządu zawodowegoinżynierów budownictwa. Politykomdążącym do likwidacji korporacji zawodowychmoże ono pomóc uzmysłowićfakt, że przy okazji wylewajądziecko wraz z kąpielą. Bo przecież,patrząc na problem w miarę obiektywnienietrudno dostrzec, że byłbyto co najmniej krok wstecz w procesieupodmiotowienia społeczeństwa,które w ten sposób jedynie może oddalićsię od preferowanego przez KonstytucjęRP celu, jakim jest budowaspołeczeństwa obywatelskiego (niemówiąc już o tym, że na administracjęrządową spadłby cały pakiet zadańzwiązanych z nadawaniem uprawnieńbudowlanych i ich interpretacją, naczym mogliby stracić wszyscy uczestnicytych postępowań).Natomiast działaczom naszegosamorządu przygotowującym się doNadzwyczajnego Krajowego ZjazduPIIB pytanie to może pomóc w ustaleniuwłaściwej hierarchii celów orazw uporządkowaniu sposobów ichosiągnięcia. Potrzebujemy bowiemnajpierw mądrego, dalekowzrocznegoprogramu działania, a później systematyczneji konsekwentnej codziennejpracy przy jego realizacji.Andrzej B. NowakowskiPrzewodniczący Rady Łódzkiej OIIBPiśmiennictwo:[1] Ustawa z 15 grudnia 2000 r.o samorządach zawodowych architektów,inżynierów budownictwaoraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r.Nr 5, poz. 42 z późn. zmianami).[2] Rozporządzenie Prezydenta RzeczypospolitejPolskiej z 16 lutego1928 r. o prawie budowlanymi zabudowaniu osiedli (jednolitytekst: Dz.U. RP z 17 kwietnia1939 r. Nr 34, poz. 216).[3] A.B. Nowakowski, Uprawnieniabudowlane fundamentem samorząduzawodowego inżynierów budownictwa.Materiały KonferencjiŁódzkiej Okręgowej Izby InżynierówBudownictwa „Samorząd zawodowyinżynierów budownictwa– dziś i jutro”, Łódź, 17. 11. 2005 r.,str. 129-134.[4] Ustawa z 24 października 1974 r.Prawo budowlane (Dz.U. z 1974 r.Nr 38, poz. 229).[5] Ustawa z 16 kwietnia 2004 r.o zmianie ustawy – Prawo budowlane(Dz.U. z 2004 r. Nr 93,poz. 888).[6] Ustawa z 28 lipca 2005 r. o zmianieustawy – Prawo budowlane orazo zmianie niektórych innychustaw (Dz.U. z 2005 r. Nr 163,poz. 1364).[7] Z. Dzierżewicz, R. Mokrosz,Uprawnienia budowlane wynikającez prawa budowlanego i przepisówwykonawczych w latach1928-2003, Polska Izba InżynierówBudownictwa, Warszawa 2004.[8] Rozporządzenie ministra gospodarkiterenowej i ochrony środowiskaz 20 lutego 1975 r. w sprawiesamodzielnych funkcji technicznychw budownictwie (Dz.U.z 1975 r. Nr 8, poz. 46).Grudzień 2006 Inżynier budownictwa

WydarzeniaNowy ministerPrezydentLech Kaczyńskinominował 3 listopada b.r.Andrzeja Aumillera na nowegoministra budownictwa.Wswoich pierwszych wystąpieniachpo nominacji ministerAndrzej Aumiller zapowiedziałnowelizację ustawy o planowaniuprzestrzennym, nowelizację Prawabudowlanego i uchwalenie nowej ustawyo budownictwie mieszkaniowym.Nowy minister uważa, że należy„zmienić ustawodawstwo, które ha-muje rozwój budownictwa”, a Prawobudowlane musi uwzględniać „interesypaństwa, inwestorów, społecznościlokalnych i praw osób trzecich”. Przepisypowinny być gwarantem przejrzystościpostępowania administracyjnegoi zapewniać możliwość określania szczegółowychterminów, w których musząbyć wydawane odpowiednie zezwolenia.Odnosząc się do zapowiadanejprzez PiS, budowy w ciągu 8 lat w Polsce3 mln mieszkań, minister stwierdził, żeprogram ten jest możliwy do zrealizowania,o ile zostaną usunięte wszystkiebariery biurokratyczne, z którymi zmagająsię inwestorzy, oraz zostaną zwiększoneśrodki z budżetu państwa dlabudownictwa.Andrzej Aumiller urodził się25 czerwca 1947 r. w Trzciance (Wielkopolska).Ukończył Akademię Rolnicząw Poznaniu. Przez wiele lat kierowałGospodarstwem Ogrodniczym„Naramowice”. W 2002 r. został posłemna sejm z list Unii Pracy. Byłczłonkiem komisji Skarbu Państwaoraz komisji Rolnictwa i RozwojuWsi. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego,a później przewodniczącegosejmowej komisji śledczejds. PKN Orlen. W 2005 r. wystąpiłz Unii Pracy i wstąpił do Samoobrony.Ostatnio był dyrektorem ds. rozwojuw związanej z budownictwem firmieinwestycyjnej Echo Investment SA.Nagrody Ministra BudownictwaFot. K. WiśniewskaW bieżącym roku Prezydium Komisji Nagród MinistraBudownictwa przyznało 12 nagród, w tym 7 z dziedzinyarchitektury i budownictwa, 3 z planowania przestrzennegoi urbanistyki oraz 2 z geodezji i kartografii.Fot. 1. Uroczystość wręczenia nagród; pierwszy od lewej minister Andrzej Aumiller,druga od lewej Elżbieta Janiszewska-Kuropatwa – podsekretarz stanu.13 wręczył nagrody laureatomlistopada minister budownictwaAndrzej Aumiller51 edycji Nagród Ministra Budownictwa,za wybitne osiągnięcia w dziedziniearchitektury, budownictwa, planowaniaprzestrzennego oraz urbanistyki.Na uroczystości wręczania nagródobecni byli m.in.: Elżbieta Janiszewska-Kuropatwa– podsekretarz stanuw Ministerstwie Budownictwa, MarekNaglewski – Główny Inspektor NadzoruBudowlanego, Wiesław Potrapeluk– Główny Geodeta Kraju, WiktorPiwkowski przewodniczący PZIB,Ksawery Krassowski – prezes IzbyProjektowania Budowlanego. Samorządzawodowy inżynierów budownictwareprezentował prof. ZbigniewGrabowski – prezes PIIB.Minister Aumiller podkreślił,że „nagradzane dzieła architektów,konstruktorów, planistów i geodetówInżynier budownictwa Grudzień 2006

WydarzeniaFot. K. WiśniewskaFot. 2. Przemawia minister Andrzej Aumillersą przykładami najlepszych rozwiązańw kraju, które przyczyniają się dotworzenia nowego ładu przestrzennego”.Zwrócił uwagę, iż nagrodzoneprojekty zostały zrealizowane lubwdrożone.ARCHITEKTURA I BUDOWNICTWO –NAGRODY I STOPNIAWarszawska spółka ATJ Architekciza zrealizowany projekt stadionusportowego w Kielcach dla 16 tys.widzów. Jest on wyposażony m.in.w zadaszone trybuny oraz podgrzewaneboisko. Projekt był współfinansowanyze środków unijnych.Krakowska spółka K. INGARDEN &J. EWY Architekci za projekt PolskiegoPawilonu na światowej wystawieEXPO 2005 w Japonii.Kapituła konkursu wskazała na „umiejętnełączenie w architekturze tradycjize współczesnością, konsekwentne wprowadzanienowych, niekonwencjonalnychform architektonicznych”.Zespół naukowo-badawczyz Instytutu Techniki Budowlanejw Warszawie, za opracowanie pt.„Konstrukcje betonowe, żelbetowei sprężone”. Celem badań była pomocprojektantom przy posługiwaniusię nowymi przepisami europejskimi.GEODEZJA I KARTOGRAFIA –NAGRODA I STOPNIAWarszawskie PrzedsiębiorstwoGeodezyjne SA. za opracowanieortofotomapy zniszczonej Warszawyna podstawie zdjęć lotniczychz 1945 r. Według kapituły konkursu„ortofotomapa stanowi pełnowartościowyprodukt kartograficzny, którymoże być wykorzystany wielorakoprzez historyków i rzeczoznawcówmajątkowych”.(red.)Więcej o nagrodach:www.inzynierbudownictwa.plWspółpraca inżynierówGrupy WyszehradzkiejDnia 8 października w Słowacjiw miejscowości Topolczankimiało miejsce podpisanieprotokołu uzgadniającego szczegóływspółpracy organizacji inżynierskichz czterech krajów (Polski, Węgier, Czechi Słowacji), tzw. Grupy Wyszehradzkiej.W pracach tej grupy państw biorąudział z Polski: Izba Inżynierów Budownictwaoraz Polski Związek Inżynierówi Techników Budownictwa. Reprezentowalije prezesi: prof. Zbigniew Grabowski− prezes PIIB, oraz mgr inż. WiktorPiwkowski − przewodniczący PZITB.Podpisanie protokołu poprzedziłydwudniowe obrady Grupy, podczasktórych omówiono:• stan prawny w poszczególnychkrajach, dotyczący realizacji inwestycji,przetargów i przepisówszczegółowych budownictwa;• porównanie wymogów kwalifikacyjnychz poszczególnych krajów,dla inżynierów chcących uzyskaćuprawnienia do wykonywaniazawodu, oraz trybu ich otrzymywania;• sprawy organizacyjne izb inżynierskichw krajach Grupy Wyszehradzkiej.Spotkanie organizowała „SLO-VENSKÁ KOMORA STAVEVNÝCHINŽINIEROV”, czyli Słowacka IzbaSamorządowa Budownictwa. Była tojuż 13-ta, coroczna konferencja tychorganizacji z czterech sąsiadującychkrajów.Gospodarzem kolejnej konferencjiw 2007 roku będzie Polska, a bezpośrednioPIIB oraz PZITB.mgr inż. Zbysław Kałkowskiwiceprezes KR PIIBFot. Z. KałkowskiGrudzień 2006 Inżynier budownictwa

Normalizacja i NormyNajnowsze opublikowane Polskie Normy i zmiany w Normach z zakresu budownictwa(w okresie: 15 października do 15 listopada)Lp. Numer i tytuł normy, zmiany, poprawki Norma zastępowanaDatapublikacjiKT1PN-EN ISO 15927-5:2006Cieplno-wilgotnościowe właściwości użytkowe budynków – Obliczanie i prezentacjadanych klimatycznych – Część 5: Dane do wyznaczania obliczeniowej mocycieplnej systemu ogrzewaniaPN-EN ISO 15927-5:2005(U)2006-10-31 17923456789101112131415PN-EN 13279-2:2006Spoiwa gipsowe i tynki gipsowe – Część 2: Metody badańPN-EN 13454-1:2006Spoiwa, spoiwa wieloskładnikowe oraz otrzymywane fabrycznie mieszanki napodkłady podłogowe na bazie siarczanu wapnia – Część 1: Definicje i wymaganiaPN-EN 14195:2006Elementy szkieletowej konstrukcji metalowej do stosowania z płytami gipsowo--kartonowymi – Definicje, wymagania i metody badańPN-EN 1279-5:2006Szkło w budownictwie – Izolacyjne szyby zespolone – Część 5: Ocena zgodnościwyrobu z normąPN-EN 14179-2:2006Szkło w budownictwie – Termicznie hartowane wygrzewane bezpieczne szkłosodowo-wapniowo-krzemianowe – Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normąPN-EN 14317-1:2006Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby do izolacji cieplnejz wermikulitu eksfoliowanego (EV) formowane in situ – Część 1: Specyfikacjawyrobów przed zastosowaniem – w postaci związanej i niezwiązanejPN-EN 14706:2006Wyroby do izolacji cieplnej wyposażenia budynków i instalacji przemysłowych– Określanie maksymalnej temperatury pracyPN-EN 14707:2007Wyroby do izolacji cieplnej wyposażenia budowli i instalacji przemysłowych– Określanie maksymalnej temperatury stosowania otulinPN-EN 450-2:2006Popiół lotny do betonu – Część 2: Ocena zgodnościPN-EN 1504-3:2006Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych – Definicje, wymagania,sterowanie jakością i ocena zgodności – Część 3: Naprawy konstrukcyjnei niekonstrukcyjnePN-EN 1504-5:2006Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych – Definicje, wymagania,sterowanie jakością i ocena zgodności – Część 5: Iniekcja betonuPN-EN 206-1:2003/A2:2006Beton – Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodnośćPN-EN 13465:2006Wentylacja budynków – Metody obliczeniowe do wyznaczania wartości strumieniaobjętości powietrza w mieszkaniachPonadto przywrócono aktualność normy: *)PN-B-13079:1997 Szkło budowlane – Szyby zespolonePN-EN 13279-2:2005 (U) 2006-11-06 194PN-EN 13454-1:2005 (U) 2006-10-31 194PN-EN 14195:2005 (U) 2006-11-07 194PN-EN 1279-5:2006 (U)orazPN-B-13079:1997(od 2007-03-01)2006-10-04 198PN-EN 14179-2:2006 (U) 2006-10-04 198PN-EN 14317-1:2005 (U) 2006-11-03 211PN-EN 14706:2006 (U) 2006-11-03 211PN-EN 14706:2006 (U) 2006-11-03 211PN-EN 450-2:2005 (U) 2006-11-07 274PN-EN 1504-3:2006 (U) 2006-11-09 274PN-EN 1504-5:2005 (U) 2006-11-09 274– 2006-07-19 274PN-EN 13465:2004 (U) 2006-11-08 279A – zmiana europejska do normy (wynika z pomyłek merytorycznych popełnionych w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej, zauważonych po jejopublikowaniu). Jest wprowadzana jako identyczna do zbioru Polskich Norm lub włączana do treści normy podczas jej tłumaczenia na język polski.*) Aktualność przywrócono na wniosek Instytutu Szkła i Ceramiki do czasu upływu okresu przejściowego (do 1 marca 2007 r.), przewidzianego dlazharmonizowanej normy PN-EN 1279-5:2006 Szkło w budownictwie – Izolacyjne szyby zespolone – Część 5: Ocena zgodności wyrobu z normą(Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr C134/7, z dnia 8 czerwca 2006), dając w ten sposób możliwość krajowym producentom szkła budowlanegona wykorzystywanie tej normy jako dokumenty odniesienia przy deklarowaniu zgodności w procesie oznaczania znakiem budowlanym „B”.10 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

12 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Normalizacja i normy1718192021222324PN-EN ISO 10848-2:2006 (U)Akustyka – Pomiar laboratoryjny przenoszenia bocznego dźwięków powietrznychi uderzeniowych między sąsiednimi pomieszczeniami – Część 2: Zastosowaniew stosunku do lekkich elementów, przy małym wpływie złączaPN-EN ISO 22475-1:2006 (U)Rozpoznanie i badania geotechniczne – Pobieranie próbek metodą wierceniai odkrywek oraz pomiary wód gruntowych – Część 1: Techniczne zasady wykonaniaPN-EN 15154-1:2006 (U)Prysznice ratunkowe – Bezpieczeństwo w laboratorium – Część 1: Prysznice dociała przyłączone do instalacji wodociągowejPN-EN 15154-2:2006 (U)Prysznice ratunkowe – Bezpieczeństwo w laboratorium – Część 2: Myjki do oczuprzyłączone do instalacji wodociągowejPN-EN 12097:2006 (U)Wentylacja budynków – Sieć przewodów – Wymagania dotyczące elementów sieciprzewodów ułatwiających konserwację systemów przewodówPN-EN 14277:2006 (U)Wentylacja budynków - Nawiewniki i wywiewniki - Metoda pomiaru strumieniapowietrza za pomocą wzorcowanych czujników w skrzynkach przyłącznych/ciśnieniowychPN-EN 15036-1:2006 (U)Kotły grzewcze - Przepisy dotyczące badań emisji hałasu z wytwornic ciepła –Część1: Emisja hałasu z wytwornic ciepła w miejscu ich zainstalowaniaPN-EN 15036-1:2006 (U)Kotły grzewcze - Przepisy dotyczące badań emisji hałasu z wytwornic ciepła –Część 2: Emisja hałasu spalin na wylocie z wytwornic ciepła– 2006-10-18 253– 2006-11-14 254– 2006-11-02 278– 2006-11-02 278– 2006-11-02 279– 2006-11-02 279– 2006-11-02 279– 2006-11-02 279Ankieta PowszechnaInformacja o ankiecie dostępna jest również na stronie:www.pkn.pl/index.php?pid=b8f80c2e987Przedstawiony wykaz projektów PN jest oficjalnymogłoszeniem ich ankiety powszechnej.Uwagi do prPN-prEN należy zgłaszać na specjalnych formularzach,których szablony, instrukcje ich wypełniania sądostępne na stronie internetowej PKN oraz w czytelniachOśrodka Informacji Normalizacyjnej (OIN) oraz PunktówInformacji Normalizacyjnej (PIN). Adresy ich są dostępnena stronie internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnegowww.pkn.plEwentualne uwagi prosimy przesyłać wyłącznie w wersjielektronicznej pod adres poczty elektronicznej ZespołuBudownictwa: zbdsekr@pkn.pl.Lp.Numer i tytuł (po polsku i angielsku) projektu PolskiejNormy, zmiany, poprawkiOpis zawartości projektu normyTerminzgłaszaniauwagKT1prPN-EN 12794:2005/prA1Prefabrykaty betonowe – Pale fundamentowePrecast concrete products – Foundation pilesW projekcie zmiany zapisano szereg zmian donormy EN 12794:20052007-01-15 1952prPN-EN 12697-24Mieszanki mineralno-asfaltowe – Metody badań mieszanekmineralno-asfaltowych na gorąco – Część 24: Odporność nazmęczenieBituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt –Part 24: Resistance to fatigueW projekcie określono metody charakteryzującezmęczenie mieszanek mineralno-asfaltowych zapomocą alternatywnych badań, zawierającychbadania zginania i pośredniego i bezpośredniegorozciągania. Badania przeprowadza się na materialezagęszczonym poddanym obciążeniu sinusoidalnemulub innemu obciążeniu kontrolowanemu,używając różnych typów próbek i zamocowań2007-01-15 2123prPN-prEN 15583-1Sprzęt do zimowego utrzymania dróg – Pługi śnieżne –Część 1: Opis produktu i wymaganiaWinter maintenance equipment – Snow ploughs – Part 1:Product description and requirementsProjekt dotyczy pługów śnieżnych zaprojektowanychdo montażu w części przedniej, czołowejzgodnie z prEN 15432 jak również do bocznychpługów śnieżnych. Określono wymagania projektowei konstrukcyjne czołowo lub bocznie montowanychpługów dla sprzętu zimowego utrzymania2007-01-15 212Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 13

Normalizacja i Normy4prPN-EN ISO 10563Konstrukcje budowlane – Kity – Określanie zmiany masyi objętościBuilding construction – Sealants – Determination of changein mass and volume (ISO 10563:2005)Projekt podaje metodę określania zmian masyi zmian objętości kitów stosowanych w budownictwiedo uszczelniania spoin. Podano opis aparaturyi materiałów oraz procedur do określania zmianw masie i zmian w objętości kitów stosowanych douszczelniania spoin2007-01-15 2145prPN-EN ISO 10590Konstrukcje budowlane – Kity – Określanie właściwości mechanicznychkitów przy rozciąganiu, przy stałym wydłużeniu,po działaniu wodyBuilding construction - Sealants - Determination of tensileproperties of sealants at maintained extension after immersionin water (ISO 10590:2005)Projekt podaje metodę określania wpływu działaniawody na właściwości adhezji/kohezji przystałym wydłużeniu kitów stosowanych w złączachkonstrukcji budowlanych2007-01-15 2146prPN-EN ISO 10591Konstrukcje budowlane -- Kity -- Określanie właściwościadhezji/kohezji kitów po działaniu wodyBuilding construction – Sealants – Determination of adhesion/cohesionproperties of sealants after immersion inwater (ISO 10591:2005)Projekt podaje metodę określania wpływu działaniawody na właściwości adhezji/kohezji kitówstosowanych w złączach konstrukcji budowlanych2007-01-15 2147prPN-EN 14081-3Konstrukcje drewniane – Drewno konstrukcyjne o przekrojuprostokątnym sortowane wytrzymałościowo – Część 3:Sortowanie maszynowe: wymagania dodatkowe dotyczącezakładowej kontroli produkcjiTimber structures – Strength graded structural timber withrectangular cross section – Part 3: Machine grading; additionalrequirements for factory production controlProjekt przedstawia dodatkowe wymagania do wymienionychw EN 14081-1 dla zakładowej kontroliprodukcji drewna konstrukcyjnego klasyfikowanegomaszynowo, o przekroju prostokątnym,kształtowanym za pomocą cięcia, strugania lubw inny sposób, z odchyłkami wymiarów zgodnymiz EN 3362007-01-15 215prPN-prEN – projekt Normy Europejskiej, który jest jednocześnie projektem przyszłej Polskiej Normy,prPN-EN – projekt Polskiej Normy, identycznej z Normą Europejską – tłumaczoną na język polski (wcześniej uznaną za Polską Normę w oryginalnejwersji językowej).Ankieta obejmuje projekty Polskich Norm – tłumaczonych na język polski (wcześniej uznane za Polskie Normy w oryginalnej wersji językowej) (prPN--EN), oraz projekty Norm Europejskich, które są traktowane jako projekty przyszłych Polskich Norm (prEN = prPN-prEN).Zmiany w normie tzw. „Śniegowej”PN-80/B-02010 Obciążenia w obliczeniach statycznych – Obciążenie śniegiemZmiana ta została opublikowana 5 października br. i jest dostępna (do kupienia) w Polskim Komitecie Normalizacyjnymoraz jego agendach terenowych. Jednakże wiele zapytań, jakie są kierowane do Zespołu Budownictwa, co dostatusu tej zmiany oraz zasad jej stosowania, wymaga komentarza.Zgodnie z ustawą z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji, stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne. Zmiana ta niefiguruje również na liście norm stanowiącej załącznik do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia2004 r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynkii ich usytuowanie. Dlatego też kwestia stosowania czy nie tej zmiany obecnie przy projektowaniu jest pozostawionado decyzji projektantów. Zmiana ta wprowadza do normy PN-80/B-02010 ostrzejsze parametry wynikające z obciążeniaśniegiem. A więc jest oczywiste , że jej zastosowanie zwiększa bezpieczeństwo projektowanej konstrukcji.Ponadto zgodnie z informacją z Ministerstwa Budownictwa aktualnie przygotowywana nowelizacja rozporządzenia:„warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”, w znowelizowanym załączniku w zakresieprojektowania konstrukcji ze względu na obciążenie śniegiem, będzie wskazywała na normę: PN-80/B-02010 wrazze zmianą PN-80/B-02010/Az1:2006.JANUSZ OPIŁKADyrektor Zespołu BudownictwaPolski Komitet Normalizacyjny14 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 15

Samorząd ZAwodowyJak działa ułomnePrawo budowlanePrzepisy prawne i administracja nie mogą hamowaćrozwoju budownictwa, przeciwnie, powinny temurozwojowi sprzyjaćSprawa jest drobna, ale takichspraw jest tysiące. Rzecz dotyczytylko jednej dziury w Prawie budowlanym,ale zapewne jest ich więcej.Piszemy o funkcjonowaniu administracjiterenowej, ale w sumie daje toobraz warunków, w jakich działa naszebudownictwo. Obyś nie musiał być inwestoremw dzisiejszej Polsce.Przykład z życia wziętyJedna z warszawskich spółdzielnimieszkaniowych miała do wykonaniadrobne prace budowlane, sprowadzającesię do wykonania przekładki rury wodociągowejDN 200 mm i kabla energetycznegoSN 15 kV tak, aby okrążyłyzaprojektowany w tym miejscu mały pawilonusługowy (12 m x 12 m). W wynikuplanowanych prac długość rurymiała się zwiększyć o 20 m, a kablao 25 m.Na wykonanie opisanych przekładekuzyskano zgodę właścicieli mediów,a projekty techniczne uzyskały zgodęZUD. Budowa nie wychodziła pozagranice działki, której spółdzielnia byławieczystym użytkownikiem. Kompletdokumentów złożono w DelegaturzeBiura Naczelnego Architekta Miastaw stosownej dzielnicy Warszawy. Dodokumentów dołączono wniosek nastandardowym formularzu pt. „Zgłoszeniewykonania robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę”.Wydawałoby się, że wszystko jest zgodnez przepisami Prawa budowlanego, którewyraźnie stwierdza (Art. 29, ust. 2, pkt.11 i Art. 30, ust. 1, pkt. 2), że przebudowasieci technicznych może być wykonywanapo złożeniu „Zgłoszenia” robót.Kawałek rury staje się „budowlą”Panie z Delegatury Biura NaczelnegoArchitekta Miasta na blankieciez nagłówkiem „Prezydent MiastaStołecznego Warszawy” zgłosiły stanowczysprzeciw. Stwierdziły mianowicie,że planowane prace nie są„przebudową”. Zgodnie z Prawembudowlanym (Art. 3, pkt. 7a) pod słowem„przebudowa należy rozumiećwykonywanie robót budowlanych,w wyniku których następuje zmianaparametrów użytkowych lub technicznychistniejącego obiektu budowlanego,z wyjątkiem charakterystycznych parametrów,jak: kubatura, powierzchniazabudowy, wysokość, długość, szerokośćbądź liczba kondygnacji”. To nic, żez sześciu wymienionych parametrówwszystkie odnoszą się do obiektówkubaturowych. Niestety i rura, i kabelmają „długość”, a ta długość przy przekładkachulega niestety zmianie. Czyliprzekładki nie są „przebudową”.Czym są? Delegatura BNAM daław „swojej Decyzji Prezydenta” jednoznacznąodpowiedź: „zgodnie z Prawembudowlanym sieci uzbrojeniaterenu należą do kategorii „budowli”(Art. 3, pkt. 3), a tym samym są „obiektamibudowlanymi” (Art. 3, pkt. 1)”.Żeby było śmieszniej, należy dodać, żewspomniany Art. 3, pkt. 3 do „budowli”zalicza m.in. również: lotniska, mosty,wiadukty, stadiony, tunele, piece hutniczeitp. Naszej Spółdzielni nie było jednakdo śmiechu. Przebudowa na „Zgłoszenie”pozwalała załatwić sprawęw ciągu miesiąca, budowa „budowli”czy „obiektu budowlanego” wymagaławystąpienia o warunki zabudowy, zdobyciaopinii środowiskowej i zgody nabudowę. Razem – przeszło pół roku.„Przebudowa ?” – takiezwierzę nie istniejeKiedy pierwsi Europejczycy wróciliz podróży po Afryce i opisywali napotkanetam żyrafy, autorytety od biologiistwierdziły kategorycznie: „takie zwierzęnie może istnieć”. Twórcy Prawa budowlanegosą dziś w podobnej sytuacji.Sieci infrastruktury technicznej tona ogół rury lub kable. Kiedy mamydo czynienia z ich przebudową? Wydajesię, że praktycznie w dwóch tylkoprzypadkach. Można zamienić starąrurę lub kabel na nową (nowocześniejszą),nie zmieniając trasy jej przebiegu.Tyle tylko, że wtedy nie będziemymieli do czynienia z „przebudową”,lecz z „remontem”, ponieważ zgodniez Art.3, ust.8 „remont – to wykonywaniew istniejącym obiekcie robót budowlanychpolegających na odtworzeniu stanupierwotnego, przy czym dopuszczasię stosowanie wyrobów budowlanychinnych niż użyto w stanie pierwotnym”.Drugi przypadek – to potoczniemówiąc – przekładki – większe lubmniejsze odchylenie od starej trasy,które jednak zawsze związane jest zezmniejszeniem lub zwiększeniem jejdługości, a to wyklucza traktowanietakich robót jako „przebudowy”, coudowodniliśmy wyżej.Reasumując: według zapisów obecnegoPrawa budowlanego prace budowlanezwiązane z rurami lub kablami,które mogłyby być traktowane jako„przebudowa” – w ogóle w przyrodzienie występują. Zupełnie jak żyrafa.Po co zatem stworzono dwa martweprzepisy: Art. 29, ust. 2, pkt. 11, którymówi, że „Pozwolenia na budowę niewymaga wykonywanie robót budowlanychpolegających na przebudowie siecielektroenergetycznych, wodociągowych,kanalizacyjnych, gazowych, cieplnychi telekomunikacyjnych” i Art. 30, ust. 2,który stwierdza, że tego typu robotywymagają „Zgłoszenia”.Jesteśmy „za”, a nawet „przeciw”Autorzy modyfikacji Prawa budowlanego(ustawa z 28 lipca 2005 r.)tak reklamują swój twórczy wkład16 Inżynier budownictwa Październik 2006

(w przedmowie do czwartego wydania):„Nowelizacja ustawy wprowadzagłówne zmiany dotyczące:••poprawienia czytelności niektórychprzepisów – np. wprowadzeniepojęcia „przebudowa”.uproszczenia procesu budowlanego– m.in. poprzez poszerzenie kataloguobiektów i robót budowlanychnie wymagających uzyskaniapozwolenia na budowę – Art. 29”.Gratulujemy. Jesteśmy i za jednym,i za drugim, ale równocześnie jesteśmyprzeciw temu, co Panowie zapisaliw ustawie. Zresztą czytajmy dalej.W Art. 3, ust. 3 zaliczyli Panowie sieciuzbrojenia terenu do „budowli”. Możei słusznie, ale może należało dodać, żechodzi np. o nowo budowane sieci lubo wielokilometrowe linie. Brak tego wyjaśnieniaspowodował, że Panie z DelegaturyBNAM miały prawo zaliczyć kawałekprzekładkowej rury do „budowli”.Podobnie jest z definicją określenia„przebudowa”. Gdyby np. znalazł sięw niej dopisek, że wymienione sześćzastrzeżeń dotyczy tylko obiektów kubaturowych,istotne fragmenty Art.29i 30 nie umarłyby przy porodzie. Dwadrobiazgi, a konsekwencje ogromne.Środowiskowe harcebiurokracjiStwierdzony przez DelegaturęBNAM brak podstaw prawnych doprzyjęcia robót na „Zgłoszenie” i zmuszenieomawianej spółdzielni do wystąpieniao warunki zabudowy i zgodęna budowę wiązały się z jeszcze jednym,najstraszliwszym wynalazkiembiurokracji budowlanej: zdobyciem„decyzji środowiskowej”.Obowiązujące obecnie procedurydziałają w następujący sposób. Na żądanieDelegatury BNAM inwestor występujedo Wydziału Ochrony Środowiskao wydanie opinii środowiskowej.W naszym przypadku chodziło jużtylko o przekładkę rury wodociągowej,widocznie kabel „z urzędu” niemógł środowisku zaszkodzić. Wydziałwystępuje do Państwowego PowiatowegoInspektora Sanitarnego(potocznie SANEPID-u) o opinię.SANEPID wydaje „Postanowienie”, żesprawa nie kwalifikuje się do sporządzenia„raportu o oddziaływaniu naśrodowisko” (czyli jest błaha). Wydziałna blankiecie Prezydenta Warszawy,z podpisem Burmistrza, wydaje „Postanowienie”,że odstępuje od sporządzenia„raportu” i wysyła doSANEPIDU wniosek o „uzgodnienie”przedsięwzięcia. SANEPID wydaje„Postanowienie”, że uzgadnia przedsięwzięcie.Wydział (na blankieciePrezydenta, z podpisem Burmistrza)wydaje „Postanowienie”, że uzgadniaprzedsięwzięcie, a następnie po dwóchtygodniach przystawia pieczęć, że „Postanowienie”jest ostateczne.Od złożenia wniosku przez inwestoraminęło trzy miesiące. Tyle potrzebowałydwie instytucje: państwowa i samorządowa,aby dojść w aureoli prawa downiosku, że 30 m wykopu o głębokości2 m nie ma żadnego wpływu na środowisko,co zresztą wszyscy od początkuwiedzieli, prócz Delegatury BNAM,która powołując się na RozporządzenieRady Ministrów z 9 lipca 2004 r.,uporczywie nazywała przekładkę rury„przedsięwzięciem mogącym znaczącooddziaływać na środowisko”.Co się ciśnie na usta ?Oczywiście poza licznymi słowaminieparlamentarnymi, również wielepytań do naszych parlamentarzystów.Gdzie byliście, kiedy ustanawianopoprawki do ustawy Prawo OchronyŚrodowiska z 18 maja 2005 roku, którestworzyły procedury przypominającegrę w ping-ponga pomiędzy WydziałamiOchrony Środowiska a SANEPI-DEM? Co robiliście, kiedy na KomisjiInfrastruktury omawiano wprowadzeniepojęcia „przebudowy”, uproszczeniai poprawienia czytelności Prawabudowlanego? Przepisy prawnei administracja nie mogą być hamulcemrozwoju i funkcjonowania budownictwa.Nie po to się je tworzy. Chybanajwyższy już czas, aby samorząd InżynierówBudownictwa wkroczył bardziejzdecydowanie w te rejony.Zdzisław Kazimierczukkierownik Biuletynu MOIIBPowyższy materiał stanowi skrót artykułu,który w całości opublikowanyzostał w Biuletynie MazowieckiejOIIB w numerze 4/2006ImięNazwiskoNazwa firmyNIPulicakodtel.e-mailprenumerata11 zeszytów w cenie 10miejscowośćegzemplarze proszę przesłać pod adres:Zamawiam roczną(11 zeszytów) prenumeratę „Inżyniera budownictwa”od zeszytuw cenie 70 zł (w tym vat)Zamawiam archiwalnezeszyty „Inżyniera budownictwa”nrw cenie 7 zł za zeszyt (w tym vat) Oświadczam, że jestem płatnikiem VAT i upoważniamWydawnictwo Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Sp. z o.o.do wystawienia faktury bez podpisu.Oświadczam, że wyrażam zgodę na przetwarzanie moichdanych osobowych przez Wydawnictwo Polskiej Izby InżynierówBudownictwa Sp. z o.o. dla potrzeb niezbędnych z realizacjąniniejszego zamówienia zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r.o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926)......................................................................................................data i pospis zamawiającegoWyliczoną kwotę prosimy przekazać na konto:28 1160 2202 0000 0000 4242 3832Prenumerata będzie realizowana po otrzymaniu należności.Z pierwszym egzemplarzem otrzymają Państwo fakturę.Kontakt:Wydawnictwo Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Sp. z o.o.,tel. (22) 826 32 15, e-mail: prenumerata@inzynierbudownictwa.plWypełniony kupon przesłać na numer faksu (22) 826 31 14nr

Samorząd ZawodowyNormy w Izbach,czyli jak poszczególne Izby ułatwiająswoim członkom dostęp do normNawiązując do podjętej podczaszebrania szkoleniowo--informacyjnego (20-21 październikabr.) w Otwocku, dyskusjio dostępie do norm budowlanych,przedstawiamy poniżej informacjęna ten temat, przygotowaną przezposzczególne Izby Okręgowe.Jak widać, większość Izb korzystaz programu INTEGRAM ElektronicznaBiblioteka Norm. Program tenzawiera obecnie ok. 2000 norm, alei tak, wg informacji przedstawicieliIzb Okręgowych, nie są to wszystkienormy poszukiwane przez inżynierów.W większości tych punktów,w których istnieje możliwość drukowaniastron norm, można potrzebne wydrukiotrzymać także droga pocztową.(red.)Miejsce dostępu/Warunki dostępu dla członków IzbyDOLNOŚLĄSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Wrocław, ul. Odrzańska 22; tel.: 071 337 62 30Stanowisko komputerowe do przeglądania norm jestorganizowaneKUJAWSKO-POMORSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Bydgoszcz, ul. Rumińskiego 6;wtorek 10.00–17.00, środa: 10.00–16.00, czwartek 8.00–14.00;tel.: 052 366 70 57Izba korzysta z programu INTEGRAM;W biurze w Bydgoszczy jest prowadzony wydruknorm; obecnie (15.11.06) drukowanie normbezpłatne (limit 1 norma na osobę).LUBELSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Lublin, ul. M.C.Skłodowskiej 3, Dom Technika NOT, pokój 7B;poniedziałek, środa, czwartek i piątek: 8.00–16.00, we wtorek: 9.00–17.00;tel.: 081 534 78 17, cus@loiib.lublin.plIzba korzysta z programu INTEGRAM.Dostępny jest też program Serwis Budowlany (starszenormy) w zasadzie bez ograniczeń, w granicachustalonych przez kierującego biurem.Normy wydawane tylko w postaci drukowanej, bezpłatnie(do 50 stron norm na członka Izby w roku).Wyjątkowo, można przejrzeć lub sprawdzić normęna komputerze w bibliotece.LUBUSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Gorzów Wlkp., ul. Kazimierza Wielkiego 10;poniedziałek – piątek: 7:00 - 16:00; tel.: 095 720 15 38;W Delegaturach:Zielona Góra, ul. Bohaterów Westerplatte 9; poniedziałek – piątek: 12:00–16:00;tel.: 068 453 22 54;Żary, ul. Osadników Wojskowych 40;poniedziałek – piątek: 12:00–16:00;tel.: 068 475 33 55Izba korzysta z programu INTEGRAM. Możliwośćprzeglądania norm na stanowiskach komputerowychw biurze Izby i delegaturach oraz ichdrukowania. Cena drukowania norm:60 gr. za 1 wydrukowaną stronę.ŁÓDZKA OKREGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Centrum Samokształcenia Łódzkiej OIIB:Łódź, ul. Północna 39;poniedziałek – piątek: 12.00–17.00;tel.: 042 632 97 39Izba korzysta z programu INTEGRAM.Normy są dostępne do wglądu.Cena drukowania norm: 38 gr. + VAT za 1 wydrukowanąstronę (drukowanie było bezpłatne do czasuwyczerpania limitów).18 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Oferta tylkodla członkówPIIBZamów bezpłatny„Katalog Inżyniera”ZamówienieKatalog InżynieraBudownictwaOgólnego to:• przegląd materiałówbudowlanych dlabudownictwa ogólnego• ponad 500 stronz parametrami technicznymiproduktówKatalog ukaże się na przełomielistopada i grudnia 2007 r.tak, jestem członkiem Polskiej Izby Inżynierów Budownictwatak, zamawiam bezpłatny egzemplarz „Katalogu InżynieraBudownictwa Ogólnego”, który zostanie przysłany domnie pocztą na koszt wydawcy w grudniu 2007 roku na adres:Imię i nazwisko.............................................................................................Ulica .............................................................. nr domu ...............................Kod ........................ miejscowość.................................................................Nr członkowski ............................................................................................Telefon ....................................... e-mail ......................................................Odesłanie zamówienia jest jednoznaczne z wyrażeniem zgody na przetwarzaniedanych osobowych przez Wydawnictwo Polskiej Izby Inżynierów BudownictwaSp. z o.o. dla potrzeb niezbędnych z realizacją niniejszego zamówienia zgodniez ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r.nr 101, poz. 926).Szanowni Państwo,Będziemy wdzięczni jeśli zechcą Państwo poświęcić jeszczekilka minut i udzielić nam odpowiedzi na kilka krótkich pytań.1. O czym chciałby/aby Pan/i przeczytać w najbliższychnumerach „Inżyniera Budownictwa”?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………2. Czy w pracy zawodowej korzysta Pan/i z internetu, jeślitak, to jak często?………………………………………………………………………………..................................................................................................................3. Jakich informacji potrzebnych w pracy zawodowej szukaPan/i w internecie?..................................................................................................................………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………UWAGA!Ilość egzemplarzy ograniczona,decyduje kolejność zgłoszeń.Wypełniony formularz prosimy przesłać na numer faksu (22) 826 31 14lub pocztą na adres: WPIIB, ul. Kopernika 36/40, lok 110, 00-924 Warszawa.Formularz dostępny jest również na stronie internetowej Wydawnictwawww.katalog.inzynierbudownictwa.plGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 19

SZCZYRK – 2007BIELSKO-BIAAODDZIA W BIELSKU-BIAEJ Polskiego Zwizku Inynierów i Techników Budownictwaprzy wspóudziale Oddziaów w Gliwicach, Katowicach i KrakowieXXII OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJABielsko-Bia³a Szczyrk 2007W dniach 7–10 marca 2007 roku odbdzie siw Szczyrku – Hotel „Orle Gniazdo” – konferencja pt.NAPRAWY I WZMOCNIENIAKONSTRUKCJI BUDOWLANYCHBUDOWNICTWO OGÓLNEProgram konferencji:Podstawow tematyk konferencji s naprawy i wzmocnienia konstrukcji budowlanych,w obszarze zaliczanym do budownictwa ogólnego. Uznalimy za celoweposzerzenie programu konferencji o zagadnienia prawne, szczególnie dotyczcenorm w budownictwie. Obecnie trwa proces zastpowania Polskich Norm normamieuropejskimi – Eurokodami. Musimy si do tego ju obecnie przygotowa.Do znaczna cz wykadów dotyczy obiektów zabytkowych – polskich i zagranicznych.Mamy nadziej, e wykady te zainteresuj wikszo uczestników konferencji.W czci program powtarza problematyk sprzed omiu lat – z 1999 roku. Oczywi-cie zostan uwzgldnione aktualne zmiany materiaowe i technologiczne. Omówionebd te dowiadczenia wynikajce z zastosowanych w tym czasie rozwiza, bdcychwówczas nowoci, np. tynków renowacyjnych czy tak zwanych „docieple”.W czci „naprawy i wzmocnienia konstrukcji budowlanych” tematyka wykadówobejmuje diagnostyk, ocen bezpieczestwa i technologie napraw konstrukcjimurowych i drewnianych oraz stropów, stropodachów, tarasów i balkonów. Przedstawionezostan metody osuszania budynków – w tym zalanych jednorazowo, np. podczaspowodzi, sposoby wykonywania izolacji przeciwwilgociowych i przeciwwodnych.Kolejne tematy bd dotyczyy zabezpieczania elementów budowlanych przed korozjbiologiczn i poarem. Wykady obejm równie problemy zwizane z zabezpieczeniemistniejcych budynków przed oddziaywaniami dynamicznymi i wpywami górniczymi,zagadnienia dotyczce przebudowy, rozbudowy i nadbudowy istniejcych budynków,a take metod rozbiórek budynków i budowli. W wykadach zostan równieprzedstawione dowiadczenia i problemy wynike ze stosowania nowych technologii,np. uszkodze i napraw wadliwie wykonanych izolacji termicznych cian i stropów orazzastosowanych tynków renowacyjnych.Z zakresu budownictwa zabytkowego zamierzamy przedstawi rol drewna w architekturzezabytkowej, przykady renowacji historycznych konstrukcji ceglanychi kamiennych, w tym kopu, sklepie, nadproy ukowych, filarów i murów oraz przykadyzabytkowych budowli drewnianych – polskich i zagranicznych. Omówione zostanrównie przepisy dotyczce projektowania i wykonawstwa robót w obiektachzabytkowych i zrónicowane doktryny konserwatorskie.W czci „zagadnienia prawne i normalizacyjne” zostanie przedstawiony aktualnystan i zadania normalizacyjne, w szczególnoci: sytuacja przejciowa do penegowprowadzenia Eurokodów, zasady zapewnienia bezpieczestwa wg Eurokodów, normydotyczce ustalania wartoci obcie – szczególnie rodowiskowych, normydotyczce projektowania konstrukcji murowych i konstrukcji drewnianych oraz normydotyczce ochrony przeciwpoarowej budynków istniejcych. Przewidujemy równieprzyblienie problematyki zarzdzania jakoci wg ISO-9001:2000 w budownictwie.***W czasie nocnego spotkania dotyczcego prawa w budownictwie, w szczególno-ci Prawa budowlanego, zamierzamy zwróci uwag na fakt sprowadzenia projektowaniakonstrukcji do „...udziau w opracowaniu projektu osób posiadajcychuprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalnoci...” (Prawobudowlane, art. 20, ust. 1, pkt 1a).Jest to zapis wyranie faworyzujcy architektów, którzy s uwaani za „projektantów”,spychajc konstruktorów (i projektantów innych specjalnoci) do roli pomocniczej,nie dajc im adnych uprawnie decyzyjnych w procesie budowlanym.Uprawnienia wynikajce z art. 21 dotycz tylko projektanta!Poniewa zapowiadana jest zmiana Prawa budowlanego (m.in. w wyniku katastrofykatowickiej), obecnie nie wiadomo jeszcze, jaki zapis ustawowy bdzie aktualnyw czasie konferencji w marcu 2007 r.Wydane zostan ksiki konferencyjne obejmujce wygoszone wykady oraz informacjetechniczno-handlowe specjalistycznych firm.ADRES KOMITETU ORGANIZACYJNEGO:PZITB Oddzia Bielsko-Biaa, 43-300 Bielsko-Biaa, 3 Maja 10Tel./fax 033 822 02 94, 816 68 34, e-mail: pzitb.bielsko@op.plKonto – PKO BP SA: 44 1020 1390 0000 6202 0113 0681Szczegóowe informacje organizacyjne wraz z Komunikatem nr 1 zamieszczone s równie nanaszej stronie internetowej: www.pzitb.bielsko.pl„Warsztat Pracy Projektanta Konstrukcji”Karta zgoszenia uczestnictwa* ) (do kopiowania)Zgaszam udzia w XXII Konferencji WPPK ’2007w Szczyrku w dniach 7–10 marca 2007 rokuw charakterze: uczestnika*** ) osoby towarzyszcej uczestnikowi*** )Nazwisko ..............................................................................................................Imi .......................................................................................................................Tytu naukowy i zawodowy ..................................................................................Adresy:Do korespondencji..............................................................................................................................................................................................................................................................(kod, miejscowo, ulica, nr domu/mieszkania)Nazwa i adres patnika..............................................................................................................................................................................................................................................................E-mail ...................................................................................................................BARDZO WANETel. kontaktowy ....................................................................................................BARDZO WANENr NIP patnika (dla wystawienia faktury VAT)** ) ..............................................Potwierdzenie czonkostwa w PZITB – na odwrocie (piecz i podpisPrzewodniczcego Koa lub Oddziau)Wysoko opaty: ........................ zOpcja wpaty nr ........................... wg tabeli KOSZTY UCZESTNICTWA––––––––––* ) kart zgoszenia uczestnictwa prosimy wypenia oddzielnie dla kadej osoby** ) upowaniamy do wystawienia faktury VAT bez naszego podpisu*** ) niepotrzebne skreliOWIADCZENIEZgaszajcy owiadcza, e nie bdzie dochodzi zwrotu kosztów uczestnictwa w przypadkunieprzybycia na konferencj lub skrócenia pobytu.Organizatorzy nie przewiduj mniejszych opat za uczestnictwo w konferencji w przypadkukrótszego pobytu.Organizatorzy nie pokrywaj kosztów delegacji i przejazdów....................................... .............................................................podpis uczestnikapiecz firmy i podpis upowanionej osobyKOSZTY UCZESTNICTWA(zakwaterowanie, wyywienie, udzia w obradach plenarnych oraz imprezach towarzyszcychorganizowanych w ramach Konferencji, wydawnictwa konferencyjne obejmujcepene wykady autorskie oraz informacje handlowo-promocyjne, pyta CD).O otrzymaniu wybranego standardu hotelu decyduje kolejno wpat.Termin opatyDecyduje data wpywu rodków na konto PZITBdo 31.12.06 r. do15.02.07 r.Uczestnicy konferencji czonkowie PZITB standard hotelu** „1” 750 z „2” 850 zUczestnicy konferencji czonkowie PZITB standard hotelu*** „3” 850 z „4” 950 zUczestnicy konferencji niestowarzyszeni standard hotelu** „5” 850 z „6” 950 zUczestnicy konferencji niestowarzyszeni standard hotelu*** „7” 950 z „8” 1050 zOsoby towarzyszce uczestnikowi konferencjiwe wspólnym pokoju standard hotelu** „9” 650 z „10” 750 zOsoby towarzyszce uczestnikowi konferencjiwe wspólnym pokoju standard hotelu*** „11” 750 z „12” 850 zDopata za pokój jednoosobowy w obu standardach hotelu, patna cznie z opat konferencyjn,wynosi – 200,00 z. W przypadku wyczerpania pokoi o standardzie – *** nadpatarónicy standardów zostanie uczestnikowi zwrócona.Czonek LOIIB moe otrzyma raz w roku dofinansowanie do jednejwielodniowej konferencji. Zgaszajc swoje uczestnictwo w WPPK ’2007naley przekaza opat pomniejszon o 400,00 z.Patronatbranowy:POLSKA IZBA INYNIERÓW BUDOWNICTWA RADA KRAJOWAMAOPOLSKA OKRGOWA IZBA INYNIERÓW BUDOWNICTWA W KRAKOWIELSKA OKRGOWA IZBA INYNIERÓW BUDOWNICTWA W KATOWICACHSponsorwiodcyPatronatMedialny:Sponsorzyuzupeniajcy

Samorząd ZawodowyMAŁOPOLSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Kraków, ul. Warszawska 17;poniedziałek, środa, piątek 9:00–14:00. wtorek, czwartek 12:00–18:00;tel.: 012 630 90 60;W Punktach Informacyjnych:Nowy Sącz, ul. Kraszewskiego 44;wtorek 13:00–15:00, piątek 17:00–19:00; tel.: 018 441 18 59;Tarnów, ul. Konarskiego 4;wtorek i czwartek 15:00–17:00; tel.: 014 626 47 18;Zakopane, ul. Nowotarska 6;wtorek 11:00–13:00, środa 16:00– 18:00;tel.: 018 201 35 74Izba korzysta z programuINTEGRAM.W biurze i punktach informacyjnych możliwośćprzeglądania norm na stanowiskachkomputerowych i drukowania.Drukowanie norm jest bezpłatne.MAZOWIECKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Warszawa, ul. Świętokrzyska 14 (klatka B, wejście PKN, VII piętro);poniedziałek i czwartek 9:00–18:00; wtorek i środa 9:00–14:00;tel: 022 336 14 02 do 05, 022 336 12 44, 022 336 14 08Trzy stanowiska (dwa stałe, jedno mobilne)W Biurach Terenowych – poniedziałek, czwartek 9:00–18:00; wtorek, środa 9:00–14:00;Ciechanów, ul. Plac Kościuszki 5 pok.12; tel./fax 023 672 82 08; jedno stanowisko;Ostrołęka, ul. Mazowiecka 6;tel./fax: 029 764 58 58, 029 764 34 42; jedno stanowisko;Płock, ul. 1-go Maja 7 A; tel./fax 024 364 22 01; jedno stanowisko;Pruszków, ul. Kraszewskiego 5;tel./ fax: 022 730 10 43; jedno stanowisko;Radom, ul. Struga 7A,tel./fax: 048 384 53 55; jedno stanowisko;Siedlce, ul. Armii Krajowej 11; tel./fax: 025 644 32 43; jedno stanowisko.Izba korzysta z programu INTEGRAM.Normy są dostępne do wglądu na terenie biurw godzinach przyjęć interesantów.Możliwość wydruku jest uzależniona od limitu strondo wydruku wykupionego przez Izbę. Decyzjapozostaje w gestii kierownika Biura. Drukowaniestron w limicie jest bezpłatne. W zależności odpotrzeb, na wniosek kierownika biura terenowegoprzydzielane są dodatkowe limity drukowania.OPOLSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Opole, ul. Katowicka 50;poniedziałek – piątek: 8.00–15.30;tel.: 077 45 36 306Izba korzysta z programu INTEGRAM.Możliwość przeglądania norm na stanowisku komputerowymdrukowania. Cena drukowania norm:25 gr. za stronę.PODKARPACKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAPrzez InternetKomplet Polskich Norm Budowlanych (ICS 91, 93, jakrównież inne normy zgłoszone przez członków Izby,wykorzystywane w pracy zawodowej) wrazz comiesięczną aktualizacją dostępne są dla wszystkichczłonków Izby przez Internet na stronieinternetowej portalu www.inzynier.rzeszow.plWszyscy członkowie Izby mają dostęp do bazy normpo zalogowaniu na stronie portalu. Normy dostępnesą wyłącznie do odczytu na ekranie komputera, bezprawa wydruku.PODLASKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Białystok, ul. Legionowa 28, lok 402;poniedziałek, środa, czwartek i piątek: 8.00–16.00, wtorek: 8.00–18.00;tel.: 085 742 49 30, tel.: 085 742 49 55Izba korzysta z programu INTEGRAM. Możliwośćprzeglądania norm na stanowisku komputerowymi drukowania.Zasady wydruku ustala kierownik Biura.POMORSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Gdańsk, ul. Świętojańska 43/44; poniedziałek 12.00-17.00, wtorek – piątek: 8.00 –15.00;tel.: 058 324 89 77W Przedstawicielstwie:Słupsk, ul. Garncarska 4;poniedziałek 9.00–17.0; wtorek – piątek: 8.30–16.30;tel.: 059 840 28 29Normy w tradycyjnej formie „papierowych” dokorzystania na miejscu (w Biurze w Gdańsku orazw Przedstawicielstwie w Słupsku)Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 21

Samorząd ZawodowyŚLĄSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Katowice, ul. Podgórna 4; poniedziałek – piątek: 9:00–15:00;tel./fax: 032 255 45 52; 032 608 07 22;W Delegaturach:Bielsko-Biała, ul. 3-go Maja 10, pokój nr 15;poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek: 8:00–16:00; środa: 10:00–18:00; tel.: 033 810 04 86;Częstochowa, ul. Kopernika 16/18, (budynek NOT) I piętro pokój 17;poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek: 8:00–16:00; środa: 10:00–18:00;tel/fax: 034 324 43 96;Gliwice, ul. Rynek 18 (III piętro);poniedziałek 15:00–18:00; wtorek – piątek: 9:00–13:00; tel./fax: 032 231 13 27;Izba korzysta z programu INTEGRAM. Możliwośćprzeglądania norm na stanowiskach komputerowychw Biurze Izby i delegaturach oraz drukowania.Cena za 1 wydrukowaną stronę wynosi 25 gr.ŚWIETOKRZYSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Kielce, ul. Leonarda 18;poniedziałek, czwartek, piątek 10:00–16:00, wtorek 12:00–17:00;tel.: 041 344 94 13.Izba korzysta z programu INTEGRAM. W Biurze jestmożliwość przeglądania norm na stanowiskachkomputerowych i drukowania.Koszt drukowania norm ponosi ŚOIIB (w wysokości0,20 zł za każdą stronę). Normy nie są kserowane.Limit stron dla każdego członka, za które opłatyponosi Izba, wynosi 100 stron na rok.WARMIŃSKO-MAZURSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Olsztyn, Pl. Konsulatu Polskiego 1; poniedziałek – piątek: 7:30–15:30;tel.: 089 523 76 40; wam@piib.org.plW Biurach Terenowych:Elbląg, ul. Królewiecka 108 (budynek PZITB); poniedziałek – piątek: 8:00–16:00;tel.: 055 234 41 36; e-mail: pzitb.el@neostrada.plEłk, ul. Łukasiewicza 6, pok. nr 5 (siedziba PRIBO-EPB); poniedziałek – piątek, 7:00–15:00;tel.: 087 621 57 91, 087 621 57 83; e-mail: wam_piib@o2.plWIELKOPOLSKA ORĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze IzbyPoznań, Ośrodek Informacji Technicznej; ul. Wieniawskiego 5/9 pok.312;poniedziałek10–16, środa i piątek 9–15; tel: 061 853 82 69W delegaturach terenowych:Kalisz, ul. Rumińskiego 2 pok.204;poniedziałek 8:00 –13:00 , wtorek, czwartek12:00–17:00; tel.: 062 757 11 58Konin, ul. Mickiewicza 17; poniedziałek, wtorek, piątek 11:00–16:00;tel.: 063 242 86 98;Leszno, ul. Sikorskiego 9a pok.8; poniedziałek, wtorek, czwartek 11:00–16:00;tel.: 065 520 70 75;Piła, ul. Browarna 19 pok. 281; poniedziałek13-17, wtorek 11:00–17:00, czwartek 13:00–16:00;tel.: 067 215 50 38;ZACHODNIOPOMORSKA ORĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAW Biurze Izby:Koszalin; ul. Jana z Kolna 38;poniedziałek, środa 12:00–17:00; wtorek 12:00–16:00; czwartek i piątek 12:00–15:00;tel./fax.: 094 345 93 34;W punktach Informacji Technicznej:Wałcz, ul. Dąbrowskiego 6;poniedziałek i czwartek 15:00–18:00;tel.: 067 387 32 35; fax: 067 387 25 16; projbudwalcz@poczta.onet.plStargard Szczeciński, ul. J. Piłsudskiego 52B; wtorek i czwartek 15:00–19:00;tel./fax: 091 573 49 24; poczta@fronesis.plDrawsko Pomorskie, ul. Park Chopina 2; wtorek i czwartek 13:00–17:00;tel./fax: 094 363 28 87; zoiib.drawsko.pom@neostrada.plBiałogard, ul. 1- go Maja 18 pok. 036; środa, czwartek 14:00 –18:00;tel./fax. 094 312 56 86;Szczecinek, ul. Armii Krajowej 2A; wtorek, czwartek 13:00–17:00;tel./fax. 094 374 68 75; bpinb@op.plKołobrzeg, ul. Łopuskiego 23; poniedziałek, czwartek 15:00–19:00;tel./fax. 094 354 89 64; pit.kolobrzeg@neostrada.plIzba korzysta z programu INTEGRAMMożliwość przeglądania norm na stanowisku komputerowymi drukowania. Liczba stron dozwolonado drukowania jest ustalana każdorazowo.Drukowanie norm jest bezpłatne w Olsztyniei w Ełku, w Elblągu jest płatne - 50 gr. za stronęIzba korzysta z programu INTEGRAMMożliwość przeglądania norm na stanowiskukomputerowym i drukowania.Dodatkowo w punkcie w Poznaniu można korzystaćze zbioru norm w formie drukowanej.Udostępnienie norm do wglądu bez ograniczeń.Możliwość wydruku norm rozpatrywana jestkażdorazowo.Izba korzysta z programu INTEGRAM.Można korzystać z norm na miejscu, na stanowiskachkomputerowych, lub je wypożyczać w formiewydrukowanej.Udostępnianie norm jest bezpłatne.22 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Listy do RedakcjiProblemy kierownika budowy,inżyniera kontraktu, inspektoraNawiązując do odpowiedzi na list „Problemy kierownikabudowy” („IB” nr 7-8, autor odpowiedzi mec. Tomasz Tatomir)Czytelniczka prosi o dodatkowe wyjaśnienie kwestii związanychz realizacją robót drogowych.(...) Przy realizacji dużych przedsięwzięćinwestycyjnych dotyczących budowydróg (autostrad, dróg ekspresowych)obowiązuje Prawo budowlane i warunkikontraktu (FIDIC), które znacznie odbiegająod siebie.Wykonawca robót otrzymuje do realizacjizadania plac budowy (działkiokreślone w dokumentacji projektowej,tj. teren łącznie z drogami powiatowymi,gminnymi itd.). Zgodnie z Prawembudowlanym mógłby je ogrodzić i nieudostępniać osobom trzecim.Problemy z zamknięciem drogi publicznejbędącej zarazem terenem budowy(uzyskanie niezbędnych uzgodnień)często są pretekstem do wysuwaniaroszczeń finansowych i czasowychprzez wykonawcę robót.Kto spróbuje porównać Prawo budowlanei przepisy FIDIC dla tak charakterystycznychrobót drogowych (zaliczanychsymbolicznie do robót liniowych –ale w tej „linii” często mieszczą się sporeobiekty inżynierskie, a grubość jejmoże wynosić nawet 100 m lub więcej).Czy jest szansa na rozwiązanie naszych(inżynierów kontraktu, inspektorów i kierownikówrobót drogowych) problemów.Wliście poruszane są dwa odrębnemoim zdaniem zagadnienia,Prawo budowlanea Warunki Kontraktowe FIDIC i dysponowanieterenem budowy przez wykonawcęrobót budowlanych.Prawo budowlane a WarunkiKontraktowe FIDICPrawdą jest, że większość kontraktówliniowych, takich jak budowa trasdrogowych i autostradowych, realizowanajest na podstawie Warunków OgólnychFIDIC. Nie wynika to jednak aniz przepisów prawa polskiego, ani z potrzebyspecyfiki realizacji tych kontraktów,opierając się na zasadach FIDIC.Publikacje FIDIC są niekwestionowanymiwzorami dobrej praktyki inżynierskiejoraz dobrej praktyki handlowej.Z tego powodu są bardzo częstostosowane w gospodarce wolnorynkowej,zwłaszcza tam, gdzie oczekujesię ofert zarówno od oferentów krajowych,jak i zagranicznych. WarunkiKontraktowe FIDIC stanowią rezultatwieloletnich prac i są rekomendowaneprzez międzynarodowe instytucjefinansowe i pomocowe jako umożliwiająceefektywne zarządzanie inwestycją.Pierwszym zagadnieniem są wzajemnerelacje pomiędzy Prawem budowlanyma Warunkami FIDIC, którewg Czytelniczki znacznie odbiegająod siebie.Jest to oczywiste nieporozumienie.Wzory FIDIC są przewidziane do wykorzystaniana rynku światowym, a konkretneinwestycje są zwykle umiejscowionew określonym kraju. Dlategow Warunkach FIDIC przewidzianomiejsce na zapisanie, jakie prawo krajowebędzie dla danego kontraktu obowiązywało.Prawem obowiązującymw Polsce dla realizacji wszystkich kontraktów,nie tylko drogowych, jest bezwątpienia prawo polskie.Warunki FIDIC wymagają dostosowaniado konkretnych umów (kontraktów)i, co jest bardzo istotne, w klauzuli1.4 (Prawo i język) stwierdzają: „Prawemwłaściwym dla Kontraktu będzieprawo kraju (...) ustalone w Załącznikudo Oferty”. Nie powinno być zatemżadnych wątpliwości, jakiemu prawupoddana jest realizacja kontraktóww Polsce.Przy opracowywaniu warunkówuznano, że o ile liczne postanowieniamogą być stosowane powszechnie, o tylepewna liczba postanowień (klauzul) powinnabyć z konieczności zmieniona,biorąc pod uwagę okoliczności i miejsce,w których mają być realizowane roboty.Do tego celu służą tak zwane SzczególneWarunki. Warunki Ogólne zostaływydrukowane w formie umożliwiającejwłączenie ich w oryginale do dokumentówkontraktowych. Szczególne Warunkimuszą być specjalnie opracowanew celu dostosowania do każdego indywidualnegokontraktu.Wobec istnienia na rynku polskimkolejnych wydań tłumaczeń WarunkówOgólnych FIDIC, poczynającod 1987 roku, różniących się tekstemi użytym słownictwem, bardzo istotnejest podanie informacji, która edycjawłaściwa jest dla danego kontraktu(numer ISBN). W znakomitej większościdokumentów przetargowych informacjata podana jest w tomie II (częściII), Istotnych postanowień umowy,w rozdziale 2. Ogólne Warunki Kontraktu,a rozdział 3 Warunki SzczególneKontraktu zmieniają, uzupełniająi wprowadzają dodatkowe klauzule doWarunków Ogólnych. Warto też zwrócićuwagę na Wskazówki SIDiR do korzystaniaz wzorów FIDIC na terenie RP.Zawarte tam są m.in. zalecenia, jaknależy rozumieć różne postanowieniaOgólnych Warunków FIDIC, Prawa budowlanegoi Zamówień Publicznych (np.ten sam podmiot jest w BP nazywany Inwestorem,a polskich wydaniach FIDICi w PZP Zamawiającym).Poruszony problem wysuwaniaroszczeń finansowych i czasowychGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 23

Listy do redakcji(w konsekwencji też finansowych)z powodu leżącego po stronie Zamawiającegojest w ostatnim czasie zjawiskiemdość częstym. Przyjęcie w realizacjikontraktów Warunków FIDICdaje prawo Wykonawcy do tego rodzajudziałań.Z doświadczeń przy rozstrzyganiusporów wg Klauzuli 20.1 OgólnychWarunków na budowę FIDIC w realizacjikontraktów drogowych wynika,że w przeważającej liczbie przypadków,powodem jest niejasność zapisówSpecyfikacji Technicznych lub ichbrak w odniesieniu do spornychspraw. Niestety, Zamawiający powinienpogodzić się z faktem, że Wykonawcama pełne prawo do zwrotuponiesionych uzasadnionych kosztównie uwzględnionych w żadnej pozycjiprzedmiaru ofertowego. W tym przypadkusą to prawdopodobnie roszczeniafinansowe dotyczące opóźnieńw uzyskaniu odpowiednich pozwoleńi opóźnień w rozpoczęciu realizacjielementów robót zgodnie z zaakceptowanymharmonogramem.Dysponowanie terenembudowy przez wykonawcęrobót budowlanychW przypadku budowy obiektu liniowego,jakim jest droga, ze zrozumiałychwzględów występuje zwykle więcej problemów,chociażby ze względu na „dłuższy”kontakt z otaczającym terenem.Jednak poruszony tu problem występujerównież w czasie realizacji obiektówpunktowych. Prawo budowlane,podając definicję „terenu budowy”i „prawa do dysponowania nieruchomościąna cele budowlane”, nie wyróżniaw tych definicjach inwestycjiliniowych ani punktowych.Problemy poruszone przez kierownikabudowy nie dotyczą wcale umowyz Wykonawcą, warunków realizacjikontraktu w oparciu o FIDIC ani Prawabudowlanego, gdyż problem dotyczykorzystania przez pojazdy budowyz drogi poza terenem budowy.Wyjaśnienia podane przez panamec. Tomasza Tatomira wydają siębyć wyczerpujące, niemniej jednaknależałoby je uzupełnić o kilka dodatkowychinformacji.Między innymi o art. 651 K.c.,który stanowi, że jeżeli wykonawcaprzejął protokolarnie od inwestora terenbudowy, to ponosi on aż do chwilioddania obiektu odpowiedzialność nazasadach ogólnych za szkody wynikłena tym terenie.Jednak granice przejętego od Zamawiającego(prawdopodobnie organuadministracji drogowej) terenupowinny być udokumentowanew kontrakcie przez przekazanie Wykonawcydecyzji o pozwoleniu na budowę,a następnie potwierdzone protokołemprzekazania terenu budowy.Zgodnie z obowiązującymi przepisamiwszelkie obszary, drogi, mostynie objęte kontraktem może Wykonawcaużytkować, bądź grodzić nawłasny koszt i ryzyko, jedynie po uzyskaniuzgody prawnych właścicieli.Wydaje się mało prawdopodobne,aby pas drogowy określający „placbudowy” obejmował „działki określonew dokumentacji projektowejłącznie z terenem dróg powiatowychi gminnych”. Szczególnie że drogapowiatowa jest jedyną drogą dojazdowądo posesji. Zamknięcie jejwymaga zgody odpowiednich władz,w tym przypadku Inżyniera Ruchuw starostwie powiatowym.Należy założyć, że dokumentacjaprojektowa dostarczona Wykonawcyzostała wykonana w sposób profesjonalny.Wobec tego powinna zawieraćw opisie technicznym informacjeo sposobie wykonania robót. Z informacjipodanych w liście wynika, żeczęść drogi z trylinki ulegnie likwidacji,a zatem obowiązkiem Wykonawcy(lub projektanta) było również opracowanieorganizacji ruchu na czas budowyi uzgodnienia jej z odpowiedniąadministracją drogową.Ponadto do obowiązków kierownikabudowy należy między innymiprzed przystąpieniem do robótopracowanie Planu bezpieczeństwai ochrony zdrowia (plan bioz). Zakresi formę planu bioz określa rozporządzenieMinistra Infrastruktury (Dz. U.z 23 czerwca 2003 r. Nr 120, poz. 1126),które w § 3 wymaga przedstawieniarozwiązań układów komunikacyjnych,transportu na potrzeby budowyoraz ogrodzenia terenu.Ponieważ jest to kontrakt na budowędrogi, należy przypuszczać, że inwestycjarealizowana jest na podstawie SpecyfikacjiTechnicznych (zatwierdzonedo stosowania decyzją GeneralegoDyrektora GDDP, obecnie GDDKiA).W Ogólnych Specyfikacjach Technicznych,D-M-00.00.00 – WymaganiaOgólne (wydanie GDDP, 2002)w punkcie 4. TRANSPORT, akapit 4:Wykonawca będzie usuwać na bieżąco,na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia,uszkodzenia spowodowane jegopojazdami na drogach publicznych orazdojazdach do terenu budowy.W tym zakresie ruch podlegazwykłemu prawu o ruchu drogowym,a wyjaśnienia mec. Tatomira są wyczerpujące– nie należy przyjmowaćmandatów, a w sądzie wyjaśnić, że jestto ruch po drodze publicznej, odbywającysię zgodnie z prawem, włącznieze sprzątaniem po sobie.W tym konkretnym przypadkumożna jedynie doradzać kierownikowibudowy, że warto nawiązać kontaktz właścicielem drogi najczęściejużywanej, lecz leżącej poza terenembudowy (w danym przypadku władzamipowiatowymi) i ustalić szczególnewarunki użytkowania, np. ograniczenieruchu w pewnych okresach czasu,dodatkowe znaki ostrzegawcze czy informacyjne,obowiązek oczyszczaniadrogi lub opłata za takie czyszczenie.Powinno to zmniejszyć uciążliwośćdla osób trzecich i ochronić przed nękaniemprzez władze.Nie widzę jednak powodu, dlaczegoCzytelniczka wiąże zagadnieniekonfliktu miejscowego akuratze stosowaniem do budowy wzorówFIDIC. Taki konflikt wydaje się możliwyniezależnie od przyjętej formułykontraktu, a wzory FIDIC wskazują nasposoby uregulowania spornych kwestii,ale nie mogą oczywiście podawaćgotowego rozwiązania dla każdego takiegowydarzenia.mgr inż Ryszard DubnoWS Atkins-Polskadyrektor działuDróg i Infrastruktury,Ekspert i Rozjemca FIDIC24 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

PrawoPodatek dochodowy w firmiebudowlanej - cz. IW tym i kolejnych numerach „IB” omówione zostaną zasady opodatkowaniadochodów i przychodów uzyskiwanych przez firmy budowlane.Niezależnie od tego, w jakiej formiei w jak dużym zakresie przedsiębiorcawykonuje działalnośćgospodarczą, tzn. czy jest spółką kapitałową(spółka z o.o., spółka akcyjna), czyprowadzi działalność jako osoba fizyczna(samodzielnie, w ramach spółki osobowejprawa handlowego lub cywilnej), jestpodatnikiem podatku dochodowego.Oczywiście w zależności od formybędzie to podatek dochodowy od osóbprawnych (spółki kapitałowe) lub odosób fizycznych (osoby fizyczne, równieżjeżeli są wspólnikami handlowejspółki osobowej lub spółki cywilnej– o czym poniżej).Rzecz jasna, fakt, że podmiot mastatus podatnika podatku dochodowegonie zawsze przesądza jeszczeo tym, że musi płacić podatek.Obowiązek zapłaty podatku powstajebowiem dopiero wówczas,gdy wystąpi dodatnia podstawaopodatkowania.Niżej przedstawione zostaną podstawowezagadnienia, właściwe dlapodatku dochodowego, i o którychmusi pamiętać każdy podatnik, abykolejnych numerach „IB” omówićjuż konkretne formy opodatkowaniai skupić się na problemach z jakimi w codziennejpracy spotkają się podatnicy.Podatki dochodowe są daninami,które rozliczane są w konkretnych okresachrozliczeniowych.O ile w przypadku podatków dochodowychod osób fizycznych – bez względuna przyjętą formę opodatkowania –rokiem podatkowym jest zawsze rok kalendarzowy,o tyle w przypadku podatkudochodowego od osób prawych możebyć przyjęty inny okres rozliczeniowy.Jeżeli bowiem w statucie, w umowiespółki albo w innym dokumencie odpowiednioregulującym zasady ustrojowepodatnik postanowi, że rokiempodatkowym nie jest rok kalendarzowy,wówczas rokiem podatkowym jestinny okres kolejnych dwunastu miesięcykalendarzowych.Niekiedy jednak rok podatkowymoże być nieco krótszy, a w niektórychprzypadkach dłuższy niż owe 12 miesięcy.Tak jest, gdy z odrębnych przepisówwynika obowiązek zamknięcia ksiągrachunkowych (sporządzenia bilansu)przed upływem przyjętego przez podatnikaroku podatkowego; wówczas za rokpodatkowy uważa się okres od pierwszegodnia miesiąca następującego pozakończeniu poprzedniego roku podatkowegodo dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych.W tym przypadku za następnyrok podatkowy uważa się okresod dnia otwarcia ksiąg rachunkowychdo końca przyjętego przez podatnikaroku podatkowego.Jeżeli podatnik zaczyna wykonywaćdziałalność, pierwszy rok podatkowytrwa od dnia rozpoczęciadziałalności do końca roku kalendarzowegoalbo do ostatniego dnia wybranegoroku podatkowego, nie dłużejjednak niż dwanaście kolejnychmiesięcy kalendarzowych.W przypadku gdy podatnik rozpoczynadziałalność w drugiej połowieroku kalendarzowego i jako rok podatkowywybrał rok kalendarzowy, pierwszyrok podatkowy może trwać od dniarozpoczęcia działalności do końca rokukalendarzowego następującego po roku,w którym rozpoczęto działalność. Gdybyprzez osobę prawną rozpoczynającądziałalność został wybrany inny rokpodatkowy niż rok kalendarzowy, władzespółki muszą powiadomić o takimwyborze naczelnika urzędu skarbowegow terminie trzydziestu dni od dnia rozpoczęciadziałalności.Z kolei w razie zmiany roku podatkowego,za pierwszy po zmianie rokpodatkowy uważa się okres od pierwszegomiesiąca następującego po zakończeniupoprzedniego roku podatkowegodo końca roku podatkowegonowo przyjętego. Okres ten nie możebyć krótszy niż dwanaście i dłuższyniż dwadzieścia trzy kolejne miesiącekalendarzowe.W praktyce nawet podatnicy podatkudochodowego od osób prawnychnajczęściej jako rok podatkowywybierają rok kalendarzowy.To oznacza, że nie tylko dla osób fizycznychwykonujących działalnośćgospodarczą ale i dla większości osóbprawnych wkrótce zakończy się rok podatkowy.Warto w tym okresie zastanowićsię nad tym, czy w kończącym się rokupodatkowym nie zostały zastosowanebłędne lub mniej korzystne proceduryi rozwiązania podatkowe. Jeżeli tak,to jest to najlepszy moment na to, abydokonać stosowanych korekt.Wszyscy ci podatnicy, którzy niewybrali zryczałtowanych form opodatkowania(a z takiej mogą korzystaćwyłącznie osoby fizyczne wykonującedziałalność gospodarczą), musząwyznaczyć w prawidłowej wysokościdochód, który to – poza przypadkamiwprost wskazanymi przez ustawodawcę– stanowi podstawę opodatkowaniapodatkiem dochodowym.Aby to zrobić wpierw należy zdefiniowaćprzychody i koszty podatkowe.Tak bowiem w podatku dochodowymod osób fizycznych, jak i prawnychdochodem jest nadwyżka przychodównad kosztami ich uzyskania.Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 25

PrawoJeżeli w danym roku koszty przewyższająprzychody, wówczas ustalonaw ten sposób różnica jest stratą podatkową(która u osób prawnych zasadniczoróżni się od straty bilansowej).Za przychód z działalności gospodarczejuznać należy kwoty należne,choćby nie zostały faktycznieotrzymane, po wyłączeniu wartościzwróconych towarów, udzielonychbonifikat i skont. Podkreślić przy tymtrzeba, że u podatników dokonującychsprzedaży towarów i usług opodatkowanychpodatkiem od towarów i usługza przychód z tej sprzedaży uważa sięprzychód pomniejszony o należny podatekod towarów i usług.Tak w ustawie o podatku dochodowymod osób fizycznych, jak i prawnychustawodawca podatkowy zamieściw ustawie katalog przysporzeń,które stanowią przychód podatkowy.Należy jednak zastrzec, że ani w jednymani w drugim akcie prawnym katalognie ma charakteru zamkniętego,na skutek czego w praktyce możliwejest uzyskanie przychodu, pomimo iżokoliczność otrzymania świadczenianie została wprost przywołana w prawiepodatkowym.Z drugiej strony ustawodawcazakreślił też przypadki, w którychpomimo iż podatnik uzyskuje jakieśświadczenie, nie niesie ono ze sobąprzychodu podatkowego. Ale tutaj…niestety katalog jest zamknięty, czylijak czegoś w nim nie odnajdziemy tojest to przychód podatkowy.Przepisy wskazujące na to, co jestprzychodem podatkowym z działalnościgospodarczej, a co nie jest, zamieszczonezostały odpowiednio w art. 14ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatkudochodowym od osób fizycznych (tj.Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.) – dalej ustawa o PIT i w art. 12ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatkudochodowym od osób prawnych (tj.Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.) – dalej ustawa o CIT.Samo ustalenie, co jest, a co niejest przychodem to nie jedyny problemzwiązany z przychodem podatkowym.Równie istotne jest umiejscowienieprzychodu w odpowiednim okresie podatkowym.Podkreślić przy tym należy,że ci podatnicy, którzy nie płacą zaliczekw sposób uproszczony (wedługpodatku płaconego wcześniej), musząprawidłowo umiejscawiać przychódnie tylko w roku podatkowym,ale już w miesiącu.Gdyby bowiem okazało się, żew trakcie roku podatnik wykazał przychódw nieprawidłowym miesiącu,wówczas musiałby dokonać stosownejkorekty.UWAGA – obowiązek korekty deklaracjizaliczkowych istniałby nawetwówczas, gdyby podatnik złożył rocznezeznanie podatkowe i w skali rokuw prawidłowy sposób rozliczył przychódpodatkowy.Definiując moment uzyskaniaprzychodu przedsiębiorcy budowlani,podatnicy podatku dochodowego odosób prawnych winni kierować się regulacjamiprzepisu art. 12 ust. 3a ustawyo CIT; z kolei osoby fizyczne musząodwoływać się do przepisów art. 14 ust.1c u.p.d.o.f.Pomimo, że podatnicy czerpiąpodstawę prawną z różnych regulacji,to de facto i jedni i drudzy stosujądokładnie te same zasady, zgodniez którymi za datę powstania przychoduuważa się dzień wystawienia faktury(rachunku), nie później jednak niżostatni dzień miesiąca, w którym:1)2)3)wydano rzecz, zbyto prawo majątkowelubwykonano usługę, w tym częściowowykonano usługę, jeżeli jej częściowewykonanie stanowi wynikającyz umowy lub z odrębnychprzepisów tytuł do zapłaty, lubotrzymano zapłatę za wykonanieświadczenia – w pozostałychprzypadkach.W przypadku firm z branży budowlanejwiele problemów zawiązanych jestz jest prawidłowym definiowaniem momentuwykonania usług (np. na podstawieumowy o roboty budowlane).Najczęściej podatnicy zastanawiająsię nad tym, kiedy można uznać, żeusługa jest wykonana, jaki czynnikdecyduje o tym, że usługa winna byćsklasyfikowana jako wykonana.Większość prac wykonywanych przezprzedsiębiorców budowlanych (w szerokimtego pojęcia znaczeniu) kończy sięprotokołem zdawczo-odbiorczym.Niestety, bardzo często jest tak,że fizycznie prace są już ukończone,a z różnych względów nie zostało dokonaneich formalne przyjęcie. Czyw takim przypadku przychód podatkowypowstaje z dniem zakończeniaprac, czy należy wstrzymać się aż dodnia sporządzenia protokołu?W moim przekonaniu, co do zasady,decydujące znaczenie ma nie faktycznewykonanie usługi, lecz jej przyjęcieprzez zlecającego jej wykonanie(późniejsze niż faktyczne wykonanieusługi).Podkreślić bowiem należy, żew praktyce subiektywne odczucieświadczącego nie zawsze pokrywa sięz prawdą obiektywną – tzn. pomimo,że świadczący uważa, iż zakończył wykonywanieprac, w czasie ich przyjęciaokazuje się, że niedociągnięcia są takduże, że nie może być mowy o tym, żepraca została wykonana.Stąd właśnie, jeżeli praca fizyczniezostała wykonana, ale nie jest jeszczeprzyjęta przez zlecającego, przychódpodatkowy nie powstaje. Jednak niekiedyzlecający uchyla się od przyjęciaprac (może to np. być powodowane problemamifinansowymi i chęcią odroczeniaterminu zapłaty), w takim przypadkuwykonawca zlecenia powinien samodzielniesporządzić protokół wykonaniaprac, wskazać i udowodnić, iż pomimowezwań zlecający nie chce dokonać przyjęcia.W takim przypadku w protokolepowinno się wskazać datę zakończeniaświadczenia usługi. Oczywiście rozwiązanietakie jest wyjątkowe i nie powinnobyć nadużywane, gdyż niestety niesie zesobą ryzyko podatkowe; może się okazać,że organ podatkowy „spróbuje” zakwestionowaćdatę wykonania świadczeniai będzie chciał przesunąć w czasie momentuzyskania przychodu.Jeszcze inny problem z wyznaczeniemdaty uzyskania przychodu mająpodatnicy, którzy wprawdzie dysponujądwustronnym protokołem przyjęcia robót,ale w dokumencie tym znajdują sięróżne daty (np. inna data sporządzeniaprotokołu i postawienia prac do przyjęciaitp.). W takim przypadku decydowaćpowinna data zgodnie wskazanaprzez strony jako data wykonaniausługi. Ważne jednak jest to, aby datataka była nie późniejsza niż data sporządzeniasamego protokołu.26 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

PrawoGdyby w protokole nie było wprostwskazane, kiedy usługa została przyjęta,wówczas, moim zdaniem, decydowaćpowinna data podpisania goprzez odbiorcę. Oczywiście zawszenależy pamiętać o tym, że protokółnie może być dokumentem oderwanymod pozostałej dokumentacji budowy,np. od dziennika budowy.W praktyce można też spotkać sięz opiniami, że zakończenie świadczeniausługi budowlanej (ukończenie budowy)ma miejsce w momencie, w którymspełnione są warunki wskazanew prawie budowlanym, w szczególnościzłożenie stosownego zawiadomienia doorganu nadzoru budowlanego.Tak np. stwierdzone zostało w wyrokuNSA z dnia 20 czerwca 1996 r.,sygn. akt SA/Wr 2735/95.Jednak w moim przekonaniu niejest prawidłowe ograniczenie się do takiejwykładni, właściwszą jest ta, którazostała wskazane powyżej. Przecieżw praktyce szereg prac budowlanych(np. wykonywanych w czasie trwaniabudowy w podwykonawstwie) nie jestbezpośrednio zwieńczona zgłoszeniemdo organu nadzoru budowlanego.Wątpliwości pojawiają się równieżw sytuacji gdy prace są przyjęte,ale jednocześnie inwestor wskazujew protokole, że muszą być dokonane poprawki.Czy w takim przypadku usługęmożna już wraz z takim warunkowymprzyjęciem uznać za wykonaną? Moimzdaniem tak.Skoro bowiem inwestor przyjął pracę,to fakt, iż wykonawca ma wykonaćdodatkowe prace poprawkowe, nie mażadnego znaczenia. Usługa została zakończone– i za taką winna być uznawanana gruncie podatku dochodowego– już z dniem przyjęcia jej przez zleceniodawcę.Wskazane powyżej zasadywyznaczania przychodu stosowanesą zarówno przez podatnika podatkudochodowego od osób prawnych, jaki fizycznych. Należy jednak zaznaczyć,że ci drudzy mogą niekiedy wybraćinną metodę definiowania momentuuzyskania przychodu.Jeżeli bowiem podatnik:1) jest podatnikiem podatku od towa-rów i usług nie korzystającym zezwolnienia od tego podatku oraz2) prowadzi podatkową księgę przychodówi rozchodów, oraz3) ewidencjonuje przychody w daciewystawienia faktury, zgodniez odrębnymi przepisami– za datę powstania przychodu uważasię dzień wystawienia faktury,a jeżeli faktura nie została wystawionaw terminie określonym w odrębnychprzepisach, za datę powstaniaprzychodu uważa się dzień, w którymfaktura powinna być wystawiona;jeżeli podatnik wykona usługęw grudniu danego roku podatkowego,a faktury dotyczące tych zdarzeń,zgodnie z odrębnymi przepisami, zostanąwystawione w roku następnym,za datę powstania przychodu uważasię ostatni dzień roku podatkowego,w którym miały miejsce te zdarzenia.RADOSŁAW KOWALSKIDoradca podatkowy prezesaZarządu CEiDSpółka Doradztwa PodatkowegoGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 27

od in¿ynierów dla in¿ynierówProducentoprogramowaniadla budownictwa1. Oprogramowanie na 1 rok 62.585 z³ 1.877 z³INTERsoft PARTNER Oprogramowanie na okres 1 roku tylko za 3% wartoœciDzia³anie skierowane do firm, które chc¹ zagwarantowaæ sobie swobodny dostêp nakilku stanowiskach, teraz i w przysz³oœci, do dowolnego oprogramowania INTERsoftzawartego w pakiecie partnerskim.Program partnerski INTERsoft PARTNER obejmuje:+ 1 rok - 3 x Licencja MAX(aktualnie zestaw 39 programów dla bran¿y budowlanej)+ 1 rok - aktualizacja pakietu+ 1 rok - uzupe³nianie pakietu o nowe programy+ 1 rok - pomoc technicznaKoszt przyst¹pienia do programu partnerskiego INTERsoft PARTNER:62.586 x 3% = 1.877,58 z³ netto/1 rokFirma INTERsoft gwarantuje uczestnikom programu po okresie roku prawodo przed³u¿enia programu partnerskiego o kolejny rok na niezmienionych warunkach, toznaczy w cenie 3% wartoœci 3 aktualnych licencji MAX.Szczegó³y regulaminu na www.intersoft.pl- 3% wartoœci- bezp³atnie- bezp³atnie- bezp³atnieWizualizacja odksztaùceñ i wizualizacja schematu statycznego budujàcego ekstremum.Peùna kombinatoryka i obwiednia siù wewnætrznych.Peùna obwiednia napræýeñ normalnych i ich rozkùad w przekroju.Wczytywanie schematów i profili z plików DXF, doùaczanie projektów i ich zapis w formacie f3d (XML).Zaawansowany edytor profili zùoýonych z automatycznym obliczaniem parametrów dowolnego profilu.Grupowanie prætów, zaawansowana selekcja elementów i moýliwoúã ich ukrywania.Peùen zakres zadawanych obciàýeñ i oddziaùywañ.Pomoce graficzne i zaawansowane funkcje do modyfikacji schematu statycznego.Pùaskie zadawanie geometrii przestrzennej 3D i proste zadawanie ukùadów 2D.Gotowe generatory typowych ukùadów statycznych i obciàýeñ.Odræbna, czytelna i niezale¿na, dynamiczna wizualizacja 3D.Trzy wersje jæzykowe i szerokie moýliwoúci ustawieñ oraz zaawansowany raport w formacie RTF.Brak zabezpieczenia sprzêtowego.NOWAFORMU£ALICENCJONOWANIALicencja MAX aktualnie zawiera:R3D3-Rama 3D, Konstruktor 4.5(Modu³ podstawowy+Obci¹¿enia, Rama 2D, Belka¿elbetowa, Belka ¿elbetowa-Rysunki DXF, S³up ¿elbetowy,S³up ¿elbetowy-Rysunki DXF, Fundamenty bezpoœrednie,Fundamenty bezpoœrednie-Rysunki DXF, Sciana oporowa,Œciana oporowa-Rysunki DXF, Schody p³ytowe, Schodyp³ytowe-Rysunki DXF, Profile stalowe, Belka stalowa, S³upstalowy, P³atew stalowa, Po³¹czenia doczo³owe, Po³¹czeniadoczo³owe-Rysunki DXF, Zakotwienie s³upów stalowych,Blachownica stalowa, Konstrukcje murowe, Wi¹zarydachowe drewniane, Przenikanie ciep³a, Zapotrzebowaniena ciep³o, Grupa fundamentów, Statecznoœæ skarpi zboczy Light, Pale, Œcianka szczelna),Ceninwest, INTERsoft-IntelliCAD Professional+, BudoCAD,StalCAD, ¯elbetCAD, Arch-in-CAD, InstalCAD, ArCADia,NetMan, PlaTo.Licencja MAX na 3 stanowiska robocze:62.586 z³ netto (76.354,92 z³ brutto)2. R3D3-Rama 3D 1.988 z³ 412 z³R3D3 RAMA 3D to program do modelowania przestrzennych uk³adów prêtowych i wykonywania obliczeñ statycznych z uwzglêdnieniem automatycznego budowaniaobwiedni si³ wewnêtrznych i naprê¿eñ.Wykorzystanie przez firmê INTERsoft swojego bogatego zaplecza w postaci kilkudziesiêciu informatyków oraz po³¹czeniadoœwiadczenia specjalistów od modelowania 3D i projektowania budowlanego, da³o efekt w postaci prostegoi intuicyjnego programu do modelowania uk³adów przestrzennych i zadawania si³, wraz z rzetelnymii poprawnymi wynikami obliczeñ dostosowanymi do potrzeb projektantów.TYCH FUNKCJI NIE ZNAJDZIECIE W INNYM POLSKIM PROGRAMIE:3.1000 z³ na prezenty dla bliskich + NetMan dla Ciebie1.000 z³PRZY WYBORZE OPROGRAMOWANIA Z NASZEJ OFERTYW KWOCIE PRZEWY¯SZAJ¥CEJ 3.000 Z£ NETTO, OTRZYMACIE PAÑSTWO SPECJALNY RABATW WYSOKOŒCI 1.00O Z£ NETTO + PROGRAM NETMAN!INTERsoft Sp. z o.o., 90-057 £ódŸ, ul. Sienkiewicza 85/87, tel. +48 42 6891111, fax +48 42 6891100, e-mail: intersoft@intersoft.plwww.intersoft.pl+ = 1.270 z³NetMan270 z³+48 42 6891123NA PRZYK£AD:Cena nettoINTERsoft-IntelliCAD 6.2 Premium 874,-InstalCAD 595,-¯elbetCAD 280,-Konstruktor - Obci¹¿enia 107,-Konstruktor - Belka ¿elbetowa 510,-PlaTo 1.180,-SUMA 3.546,-SPECJALNY RABAT -1.000,-+ NetMan 0,-DO ZAP£ATY 2.546,-SKLEP INTERNETOWY:28 Inżynier budownictwa Grudzień 2006wygodnie i bezpiecznie, 24 godziny na dobê, zawsze aktualne promocje, 4% rabatu.INFORMACJA HANDLOWA:poniedzia³ek - pi¹tek w godz. 8.00 - 17.00

Ekonomika BudowyKoszty w procesieinwestycji budowlanejRaportowanie dla Instytucji Finansujących.Podsumowanie cyklu.Wpoprzednim odcinku zakończyliśmyniejako chronologicznąanalizę procesuzarządzania kosztami inwestycji, poczynającod analiz wstępnych, właściwychdla etapów przygotowawczych,a kończąc na etapie utrzymania obiektujuż ukończonego.Dzisiaj proponuję omówić jeszczejeden dosyć specyficzny aspekt analizyfinansowej, coraz częściej wymaganyi stosowany w procesie realizacjii finansowania inwestycji: raportowaniedla Instytucji Finansującej.W sytuacji, skądinąd normalnej,gdy budowanie, czy też w ogóle inwestowaniew nieruchomości staje sięjedną z najistotniejszych dziedzin gospodarki,Inwestorzy coraz wcześniejzaczynają analizę aspektów finansowychprzedsięwzięcia. I w zależnościod przyjętego modelu pojawiają sięróżne podmioty odpowiedzialne zafinansowanie projektu.A skoro pojawiają się firmy, które profesjonalniezajmują się lokowaniemśrodków finansowych, ale niekonieczniemuszą się znać na budowaniu, toniezbędne się staje „ogniwo” pośrednieczyli właśnie specjalista ds. kosztów– osoba znająca się na budownictwiei kwestiach finansowych.I tu ciekawostka – podobno jeszczekilka, kilkanaście lat temu instytucjefinansowe nie do końca byłyprzekonane o konieczności zatrudnianiatego typu specjalistów doczasu głośnego upadku jednej z największychpolskich stoczni. Banki,wcześniej uspokojone przez przedstawicielistoczni, że przecież lepszychod nich specjalistów od budowaniastatków nie ma, nie ma więcpotrzeby zatrudniać dodatkowychpodmiotów, nagle dowiedziały się,że pomimo skonsumowania przeważającychczęści umów kredytowych,na pochylniach stoją dopiero zaczątkistatków. Kosztowna ta nauczka spowodowała,że teraz zarówno banki,jak i fundusze czy też inne podmiotyzatrudniają tzw. project monitoralub bankowego monitora, który m.in.sprawdza zgodność wydawania środkówz uzgodnionym przeznaczeniemi harmonogramami.Ale zanim przejdziemy do meritum,to jeszcze jedna uwaga – żebynie było tak łatwo, to usługi monitorasą oczywiście na koszt….Inwestora.I nie jest tu ważne, czy Inwestor płacibezpośrednio, czy w formie ukrytejnp w. prowizji bankowej. Tak jakz przerzucalnością kosztów podatkowych– na koniec i tak płaci finalnyodbiorca.Mimo że koszty tej obsługi ponosiInwestor, to wcale nie jest powiedziane,że jej owoce i rezultaty są dla niego korzystne,czy w ogóle mu znane. Puryścipowiedzieliby, że na tym polega istotaniezależności i wiarygodności monitora,że nie ulega wpływom i sugestiomInwestora i opiera się jedynie na uzyskanychmateriałach i informacjach orazwłasnym oglądzie sprawy i doświadczeniu.Oczywiście każda sytuacja jestspecyficzna i ma swoje uwarunkowaniai nie namawiam tu, broń Boże, douzgadniania wersji „zeznań” z Inwestorem,ale należy pamiętać, że zaprezentowane„sztywne” podejście prawie napewno spowoduje usztywnienie równieżstanowiska Inwestora i w efekciebyć może problemy z dostępem do dokumentacji,selekcjonowanie informacjii generalnie traktowanie monitorajako kolejnego ciężaru i ukrytego wroga.Ale to już być może częściej kwestiarelacji interpersonalnych niż profesjonalnych.Pozwolę sobie w tym miejscu na pewienswobodny komentarz. Otóż takimonitor, taki specjalista do spraw kosztówpowinien od początku pamiętać opodstawowej kwestii: zarówno bank,jak i Inwestor są zainteresowani współpracą,sfinansowaniem Projektu i jegosukcesem. Dlatego uwagi i komentarzeproject monitora muszą być wyważone,ale i jednocześnie aktywne. I uprzedzam,że czasem taka sytuacja możepowodować dyskomfort i wrażenie, żepodmiot monitorujący jest przysłowiowym„piątym kołem u wozu”. Dlategowbrew pozorom świadczenie tego typuusług wcale nie musi być zajęciem łatwym,lekkim i przyjemnym. Choć taknaprawdę od monitora zależy, by przyjemnymstać się mogło.Niewątpliwą zaletą z punktu widzeniaInstytucji Finansowych przyzatrudnianiu zewnętrznych firm dlacelów monitorowania inwestycji jesttypowe dla całego „outsourcingu” jasnei czytelne zdefiniowanie kosztówi odpowiedzialności. I ewentualna potencjalnamożliwość pokrycia stratz ubezpieczenia monitora. Bo comożemy ściągnąć z pracownikabanku w sytuacji, gdy okaże się, żezaniedbał swoje obowiązki i bankw konsekwencji poniósł duże straty nadanym projekcie? Najwyżej 3 pensje,o ile uregulowania kodeksu pracysię nie zmieniły. A i to będzie bardzotrudno. W zestawieniu z milionowymiwartościami inwestycji niesą to kwoty w jakikolwiek sposób zabezpieczającebank. Natomiast wartościubezpieczeń profesjonalnychfirm konsultingowych już tak. Cho-Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 29

Ekonomika Budowyciaż z drugiej strony nie spotkałem sięz przypadkiem, by zaszła koniecznośćkorzystania z tego typu zabezpieczeń.Natomiast jak banki liczą swoje ryzyko,nie muszę chyba opisywać – wiedzą towszyscy, którzy w ostatnim czasie chcieliw jakikolwiek sposób sfinansować budowęz kredytu.A czegóż tak naprawdę oczekująinstytucje finansujące od specjalistyds. kosztów? Jaki jest jego zakres obowiązkówi odpowiedzialności?To tak naprawdę zależy od kształtui zawartości umowy kredytoweji ustalonych w niej obwarowań. Najczęściejjednak oczekuje się:••w pierwszym rzędzie weryfikacjizgodności postępu robót z ustalonymiharmonogramami rzeczowymi finansowym,potem albo równolegle weryfikacjipoprawności wydatków i ichzgodności z potrzebami projektu.Bo przecież niezależnie od jednostkowejspecyfiki obowiązkiem profesjonalnegomonitora zawsze jestpomaganie finansistom w analiziebudowlanych aspektów procesu in-westycyjnego.A wracając do harmonogramów –analiza merytoryczna wcale nie musidać takich samych wniosków jak analizafinansowa. Pisałem już wcześniej,że zależnie od przyjętej proceduryakceptacji i sposobu skonstruowaniaharmonogramu finansowego mogąpojawiać się pewne rozbieżności interpretacyjne.Bo np. zaszalowanyi zazbrojony strop może merytoryczniedawać pewne zaawansowanie,natomiast finansowo może jeszczenie być akceptowany przez Inwestorai nie dawać efektu finansowego.I właśnie dla wyjaśnienia tego typuniuansów potrzebny jest specjalista.Z harmonogramu finansowegoprzechodzimy płynnie do analizykosztów:• czy ich wysokość i przepływy (cashflow) są zgodne z harmonogramem,• a ich merytoryczna zawartośćodpowiada potrzebom projektu,czyli innymi słowy czy, tego typuwydatki zostały przewidzianew zaakceptowanym budżecie.I tutaj znowu pole do popisu, bo tzw.ciężkie koszty (hard costs lub constructioncosts) to tylko część budżetu. Zależnieod woli banku i Inwestora czasemtrzeba również sprawdzić kosztyfinansowe, koszty projektantów, czynawet koszty marketingu. Nadrzędnymkryterium jest celowośćze względu na realizację projektui ujęcie w budżecie. Ze wszystkichwymienionych powyżej najtrudniejszebywają kwestie kosztów finansowych.Szczególnie że inwestycjew nieruchomości najczęściej realizowanesą w schemacie spółek celowychz dosyć skomplikowaną strukturą finansowania– ale na tym akurat polusame instytucje finansowe mają wystarczającedoświadczenie.Zanim jednak na dobre ruszy finansowanieprojektu, trzeba przejśćetap zatwierdzenia i akceptacji wkładuwłasnego (tzw. equity) Inwestora.Znowu możemy mieć kilka sytuacji:• Klasyczne, gdzie Inwestor najpierwjest zobowiązany ponieśći wykazać odpowiednie nakładyw uzgodnionej z bankiem wysokości,a potem już bank finansuje30 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Ekonomika Budowyresztę wydatków. Ten wymaganywkład własny to najczęściej między25% a 50% całości kosztówprzedsięwzięcia.• Proporcjonalne, gdzie Inwestori bank w uzgodnionej proporcji odpoczątku współfinansują projekt.• Mieszane, gdzie mamy różnegorodzaju mutacje dwu powyższychrozwiązań z uwzględnieniemnp. wcześniej wniesionychprzez Inwestora kosztów jak np.kosztów działki i późniejszymwspółfinansowaniem przez banki InwestoraDo tego może dochodzić np. częściowespłacanie kredytu w trakcienp. przy projektach etapowych (tzw.schemat rewolwingowy najczęstszydla pożyczek na VAT) czy też ewaluacjadziałki w oparciu o wycenęrzeczoznawcy, a nie rzeczywiście zapłaconącenę. Zawsze podstawowąi ostateczną wykładnią będzie tutajumowa kredytu.Osiągnięcie wymaganego poziomufinansowania własnego przezInwestora (jeśli wymagane) jest jednymz najczęściej występującychtzw. warunków zawieszających(condition precedents). Jakkolwiekprzychodzi nam czasami zmierzyćsię również z innymi wymaganiami.A to np. może być liczba zawartychwstępnych umów najmu dla obiektówkomercyjnych, lub też skompletowanieprzez Inwestora odpowiednichpozwoleń i uzgodnień jeśli chodzio aspekt formalny.Już w trakcie realizacji i finansowaniainwestycji jednym z podstawowychobowiązków bankowegomonitora jest analiza, zatwierdzaniei rekomendacja dla wniosków kredytowych(tzw. ciągnień). Cykl oczywiściejest zależny od ustaleń z bankiem– najczęściej miesięczny, ale spotkałemsię zarówno z dwutygodniowymjak i kwartalnym. Tutaj czasamidojdzie zatwierdzenie płatnościz poprzedniej transzy – w schemaciepłacenia do Inwestora, bo czasamibank może przelewać środkibezpośrednio do beneficjentów, czyliwystawców faktur (wykonawcówi dostawców). Wtedy mniej wysiłkupoświęcamy sprawdzaniu płatności,a więcej sprawdzeniu wniosku kredytowegoz numerami kont i statusemzamówień i umów.Mimo, że motywem przewodnimnaszych rozważań są koszty, tonie wolno zapominać, że banki zatrudniająjako monitorów inżynierówi znaczna część spektrum działańmonitora polega po prostu naanalizie aspektów pozakosztowych:formalnej dokumentacji, warunkówi organizacji na placu budowy, łączniez bhp, jakości robót, ich tempawykonania itd.Czasem mogą pojawiać się równieżinne „specjalne” obszary doanalizy – jak np. przywołana tujuż kilkukrotnie tzw. komercjalizacja,czyli po prostu sprawdzenie,ilu najemców lub przyszłychużytkowników zamierza lub jużpodpisało odpowiednie umowy.Należy tu pamiętać, że jest to dlainstytucji finansującej bardzo ważnyaspekt – generowany przez kredytowanąnieruchomość przychódjest najlepszym zabezpieczeniemi rękojmią spłaty kredytu dlabanku. Bo to, co finansiści lubiąnajbardziej, to przepływy pieniężne,a niekoniecznie przejmowaniezadłużonych nieruchomościi ich „upłynnianie”. Myślę tu oczywiścieo normalnych sytuacjach,a nie chorobliwych układach opisywanychnp. czasami w „Sprawie dlareportera”.Zbliżając się do zakończenia tegotematu – w 99% przypadków firmazaangażowana w projekt jako bankowymonitor nie może pełnić innychfunkcji typu nadzór inwestorskiczy project management. Ma byćpo prostu jak najbardziej niezależnai bezstronna. To wydaje się być oczywiste.Dodam tylko, że z powyższegowynikają czasem nieodwracalnekonsekwencje dla naszej roli i pozycjiw projekcie.Podsumowując reprezentowanieinteresów instytucji finansującychi nawiązując do tytułu dzisiejszegoodcinka – najczęściej usługi bankowegoproject monitora są zebranei przekazane w formie comiesięcznegoraportu. Jego terminy wydawaniapowinny być skorelowanez datami transz kredytu. Te z koleimają wpływ na realizację płatności– dlatego przy umowach z wykonawcamii dostawcami pamiętajmyo tym i odpowiednio ustalmy terminy.Podsumowując mamy aktualniebardzo dynamiczna sytuację w budownictwie.Szczególnie dynamiczną,jeśli chodzi o aspekt kosztów:rozchwiane ceny materiałów, rosnącekoszty robocizny, rosnące koszty nabyciadziałek, ale po drugiej stronierosnące ceny nieruchomości. W takichuwarunkowaniach pomoc dobregoi doświadczonego specjalistyds. kosztów jest nieoceniona. Szczególniew sytuacji, gdy skala zmianwynosi kilka czy nawet kilkadziesiątprocent skali roku.Przypomina mi się sytuacjasprzed kilkunastu lat, gdy jako początkującyinżynier miałem możliwośćobserwować właśnie takiedynamiczne zmiany na polu bardziejinżynierskim – nowych technologii,które zaczęły do nas napływać.W tej chwili w tej materii nieodstajemy od rozwiniętych krajówi tempo tych zmian uległo obniżeniu.Również jeśli chodzi o zmianyw problematyce projektowania, topoza jednostkowymi sytuacjami, jaknp. norma śniegowa jako spuściznaubiegłorocznej katastrofy w Katowicach,nie stoimy chyba przed okresemdynamicznych i przełomowychzmian.Natomiast otwarcie naszej gospodarki,finansowanie nieruchomościpłynące z zagranicy, zróżnicowaneschematy tego finansowania i zróżnicowaneoczekiwania zarówno Inwestorów,jak i pozostałych podmiotówzaangażowanych w proces inwestycyjnypowodują, że na polu cost managementujeszcze wiele się wydarzy i jeszczewiele jest do zrobienia. I nauczenia.Waldemar MajewskiGeneral ManagerB.S.R. Polska Wilanów Sp. z o.o.Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 31

Artykuł sponsorowanyHydrostop-Iniekcyjny –systemowa hydroizolacja murówJeśli w budynku tynk zmienia kolor,ma wykwity solne, puchnie i odpada,to przyczyną są błędy w wykonaniuizolacji budowli. Firma Hydrostopod kilku lat oferuje kompleksowehydroizolacje murów, a w szczególnościodtworzenie izolacji poziomej w murachz ceramiki wypalanej spajanej zaprawącementowo-wapienną z użyciemHydrostopu-Iniekcyjnego.Przyczyny problemów. Wodawypierająca lepik na stykach pasówpapy namacza dolne warstwy cegieł.Wilgoć wznosi się kapilarnie i niszczytynki. Problem dotyczy najczęściejmurowanych ścian fundamentowychi niskiego parteru.Sposób uszczelnienia. Przeciwwilgociowąizolację poziomą i pionowąoraz izolację przeciw wodzie napierającejmożna odtworzyć z użyciem Hydrostopubez odkopywania budowliprzy podwyższonym poziomie wódgruntowych również zimą. Izolacjępoziomą wykonuje się przez nawiercenieukośnych otworów i zalanieich Hydrostopem-Iniekcyjnym zmieszanymz wodą. Izolację pionowąodtwarza się nakładając tynk z Hydrostopu-Iniekcyjnegood wewnątrzbudowli. Na rys. 1 zaznaczono koloremczerwonym głęboką penetracjęRys. 1. Penetracja uszczelnieniaw ścianie.substancji uszczelniających, którew obecności cegły czerwonej i fugi cementowo-wapiennejskutecznie hamująkapilarne podciąganie wilgoci.Działania uzupełniające. Należyzadbać o skuteczną wentylację pomieszczeń,dobry spadek i “opaskę”wokół budynku, aby woda odpływała,a nie dopływała, oraz o odprowadzeniewody ze spustów rynnowych.Korzystne jest również docieplenieścian z zewnątrz. Ściany zagrzybione,dodatkowo nasącza się Hydrostopem-Grzybobójczym, a cegłę elewacyjnązabezpiecza się przed wykwitami Hydrostopem-Przezroczystym.Fot. 1. Otwory wywiercone w cegle.Zalety Hydrostopu-Iniekcyjnego.Produkt bezwonny, proszkowy na baziecementu, bezpieczny dla środowiska, łatwyw stosowaniu, izolujący również odnaporu wody, współdziałający z innymiproduktami firmy Hydrostop, służącymido uszczelniania płyty posadzkowej,dylatacji, styków, przepustów rur i kabli.Zasięg penetracji 25 cm! Cena Hydrostopuna blokadę poziomą jest niższa niżroztworów siloksanowych, a skutecznośći trwałość jest większa.Błędy, których można uniknąć.Ściany fundamentowe, ściany pomieszczeńmokrych, ścianki attyk na balkonachnajkorzystniej – jeśli są żelbetowe.Te poczatkowo wyższe koszty zwracająsię na etapie izolowania budowli, a wielokrotniena etapie remontów. UszczelnianieHydrostopem podziemia, tarasów,balkonów i pomieszczeń mokrych lepiejjest zaplanować kompleksowo przedrozpoczęciem budowy, aby później niepononosić zwiększonych kosztów. Mineralnepowłoki firmy Hydrostop zdecydowanieskuteczniej uszczelniają podziemneczęści budowli, niż izolacje czarne– bitumiczne.Fot. 2. Wykwity oświetlone latarką.Hydrostop-Iniekcyjny posiada AprobatęITB nr. AT-15-6382/2004 orazatest PZH.Serwis o hydroizolacjach:http://www.hydrostop.pl/ibtel. 0602-616556,wykonawstwo 0501-225391dr inż. Paweł Grzegorzewicz32 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

PRAWOprawoKalendariumłoletnie dziecko, a także osoba, która ganizowania imprez masowych. Projektnowelizacji zakłada, że właści-wychowuje dziecko, bez względu nawiek, na które pobierany jest zasiłek ciele lub zarządcy, których obowiązkiemjest okresowe kontrolowanie sta-pielęgnacyjny. Dopłatę otrzyma równieżrodzic, któregoDziśdzieckotylkouczyjedensię nu–technicznegoważny wyrokobiektów, będą musielidodatkowo sprawdzać je w raziei nie ukończyło 25. roku życia. DopłatyWyrok Trybunału Konstytucyjnegoz dnia 18 października 2006 r. do-wydano decyzję ostateczną. Obowiązekdo likwidacji samowoli i wobec którychbędą stosowane na pokrycie kosztów wystąpienia niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.Obiekty o powierzch-budowy mieszkania, budowy domutyczący samowoli budowlanej – obowiązkuopłaty legalizacyjnej – sygn. pozwolenia na użytkowanie obiektu 2 majątych osób sprowadzał się do uzyskaniarodzinnego lub pokrycie wkładu budowlanegow spółdzielni mieszkanio-być kontrolowane dwukrotnie w ciąguni dachu większej niż 1000 mbudowlanego.Grupa druga to osoby, wobecP 27/05 (Dz.U. Nr 193, poz. 1430).wej (na budowę spółdzielczego mieszkaniawłasnościowego). Powierzchnia Niewywiązanie się z powyższego obo-roku, tj. przed i po okresie zimowym.Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: których nie wszczęto postępowania i nie– art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca wydano decyzji ostatecznej. Mogą oneużytkowa mieszkania własnościowegonie powinna przekraczać 75 mwiązku ma być zagrożone karą grzywny,karą ograniczenia wolności lub po-2003 r. o zmianie ustawy – Prawo starać się o pozwolenie na użytkowaniebudowlane oraz o zmianie niektórychustaw w zakresie, w jakim 2 . Kredyty zbawienia wolności.2 ,samowolnie wybudowanego obiektu, alea domu rodzinnego 140 mwyłączastosowanie art. 49 ust. 1 ustawy ności z przepisami o planowaniu prze-niezależnie od spełnienia warunku zgod-i dopłaty będą przyznawane również Projekt nowelizacji przewiduje takżezastąpienie dotychczasowych po-na rozbudowę i przebudowę już istniejącychmieszkań. Dofinansowanie wiatowych inspektoratów nadzoruz dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlanew brzmieniu obowiązują-opłatą legalizacyjną. Jedynym kryteriumstrzennym są obligatoryjnie obciążanedo kredytów preferencyjnych będzie budowlanego przez okręgowe inspektoraty.Ich liczba ma się zmniejszyćcym do dnia 10 lipca 2003 r., do budowyobiektu budowlanego lub jego znaczną wysokość opłat legalizacyjnych,tego rozróżnienia, istotnego z uwagi naudzielane przez pierwsze 8 lat od dniapierwszej spłaty odsetek. Źródłem finansowaniapomocy będzie Fundusz do wzmocnienia kadrowego i kom-z 372 do ok. 100, co ma doprowadzićczęści, mimo że pięcioletni termin jest data wszczęcia procedury prowadzonejz urzędu wobec sprawców samowoliod zakończenia budowy upłynął doDopłat w Banku Gospodarstwa Krajowegowódzkieinspektoraty nadzoru bupetencyjnegotej inspekcji. Woje-dnia 10 lipca 2003 r., jest niezgodny budowlanych.z art. 32 Konstytucji oraz nie jest niezgodnyz art. 2 Konstytucji,wszystkie podmioty, które przed dniemTrybunał Konstytucyjny stwierdził, żeWeszła w życie z dniem 26 października2006 r.Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanegobędą funkcjonować nadal.– art. 2 ust. 1 ustawy z dnia wejścia w życie ustawy, tj. przed 11 lipcadowlanego ma być powoływany przez16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy– Prawo budowlane w zakresie, zwolenia na użytkowanie obiektu, po-2003 r., spełniały warunki uzyskania po-wojewodę, po zaopiniowaniu kandydataprzez Głównego Inspektora Nad-Projekt ustawy o finansowymw jakim wyłącza stosowanie art. winny być traktowane w ten sam sposóbwsparciu budownictwa dla najuboższyctorokręgowy – przez inspektora wozoruBudowlanego, natomiast inspek-49 ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. – w zakresie legalizacji samowoli budowlanej.Ustawodawca wprowadza róż-Prawo budowlane, w brzmieniuProjekt ustawy przewiduje udzielanie jewódzkiego, po zaopiniowaniu przezobowiązującym do dnia 10 lipca2003 r., do budowy obiektu burychwydano ostateczną decyzję o ponicowaniepodmiotów na te, wobec któ-wsparcia finansowego gminom, powiatomi organizacjom pożytku publicz-W projekcie nowelizacji ustawystarostę.dowlanego lub jego części, mimo zwoleniu na użytkowanie obiektu donego budującym mieszkania socjalne, o bezpieczeństwie imprez masowychże pięcioletni termin od zakończeniabudowy upłynął do dnia wydano takiej decyzji do 10 lipca 2003 r.10 lipca 2003 r., oraz te, wobec których nienoclegownie i domy dla bezdomnych. doprecyzowano pojęcie imprezy masowej,poprzez zaliczenie do niej tak-Źródłem finansowania programu będzieFundusz Dopłat umiejscowiożeimprez wystawienniczych i handlo-10 lipca 2003 r., jest niezgodny Regulacja uzależnia zwolnienia od opłatyz art. 32 Konstytucji oraz nie jest legalizacyjnej od etapu procedury administracyjnej.W praktyce o zwolnieniu odny w Banku Gospodarstwa Krajowego.Wysokość pomocy ma być uzależ-imprezy masowej będzie zobowiązawo-wystawienniczych.Organizatorniezgodny z art. 2 Konstytucji.Art. 49 Prawa budowlanego w brzmieniu opłaty legalizacyjnej mogły zatem zadecydowaćrozmaite czynniki wpływająceniona od rodzaju inwestycji. Zgodnie ny dołączyć do wniosku o wydanieobowiązującym do 10 lipca 2003 r. umożliwiałlegalizację samowoli budowlanej, na szybkość procedury administracyjnej.z planem, w ciągu 8 lat ma powstać ok. zezwolenia na przeprowadzenie takiejimprezy kopie aktualnych proto-100 000 lokali socjalnych oraz 20 000bez obowiązku uiszczenia opłaty legalizacyjnej,jeżeli od zakończenia budowy nicowanie nie jest usprawiedliwione. Jed-Zdaniem Trybunału wprowadzone róż-nowych miejsc w noclegowniach i domachdla bezdomnych.zamierza się ją organizować. Ponadtokołów z kontroli obiektu, w którymupłynęło 5 lat, a istnienie obiektu nie nocześnie TK uznał za niezgodne z Konstytucjąprzepisy dotyczące nakładaniaProjekt ustawy przyjęła Rada Ministróww dniu 9 października 2006 r. ny posiadać aktualne opinie Państwo-właściciel obiektu będzie zobowiąza-naruszało przepisów o zagospodarowaniuprzestrzennym. Wówczas właściciel opłat legalizacyjnych wobec osób, którewej Straży Pożarnej i Państwowej InspekcjiSanitarnej stwierdzające, żemiał obowiązek uzyskania pozwolenia przed 11 lipca 2003 r. spełniały przesłankiuzyskania pozwolenia na użytkowaniena użytkowanie obiektu. KwestionowaneProjekt ustawy o zmianie ustawy obiekt jest dopuszczony do użytkowania.przepisy ustawy nowelizującej wyodrębniłydwie grupy podmiotów spośród tych,obiektu budowlanego.Prawo budowlane oraz niektórych innychustawProjekt ustawy przyjęła Rada Ministróww dniu 9 października 2006 r.którzy mogli przed 11 lipca 2003 r. uzyskaćpozwolenie na użytkowanie samo-specjalista w zakresie prawaAneta Malan-WijataZmiany w ustawie mają doprowadzićdo zwiększenia poziomu bezpieczeństwaużytkowania obiektów budow-ANETA MALANwolnie wybudowanego obiektu, z uwagibudowlanegona spełnienie przesłanek art. 49. Pierwszalanych. Chodzi zwłaszcza o obiektyspecjalista w zakresie prawagrupa to osoby, wobec których wszczętoz urzędu postępowanie zmierzającePełna treść wyroku dostępna w Niezbędniku:wielkopowierzchniowe, w tym do or-budowlanegowww.inzynierbudownictwa.pl3933

WydarzeniaNiezbędny składnik dokumentacjiZnaczące ułatwienia w przepisach prawnych oraz stały wzrost udziału robótbudowlanych w puli zamówień publicznych sprawią, że i Zamawiający,i Zleceniobiorcy odczują korzystne zmiany w sektorze zamówień publicznych –stwierdził Tomasz Czajkowski, prezes UZP, otwierając XI już KonferencjęCzęstochowską.Fot. Archiwum WACETOBTak nazwana, ze względu na miejsce,w którym odbywają się jejcoroczne edycje, w tym rokuKonferencja w Częstochowie toczyłasię wokół tematu: ROLA KOSZTO-RYSU OFERTOWEGO W REALIZACJIBUDOWLANEGO PROCESU INWE-STYCYJNEGO. Patronat merytorycznyprzyjęło Ministerstwo Budownictwa,natomiast honorowy Prezes UZP orazPrezes Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.Organizatorzy: StowarzyszenieKosztorysantów Budowlanych,WACETOB Sp. z o.o. oraz ZarządGłówny PZiTB zadbali by referatyi dyskusja skoncentrowała się na praktycznychaspektach wiodącego tematu.Budowlany proces inwestycyjny regulowanyjest umowami zawieranymi przezinwestorów z różnymi podmiotami, którepodejmują się realizacji poszczególnychfaz danego przedsięwzięcia. Kosztorysofertowy jest jednym ze składnikówdokumentacji, niezbędny do określeniai uzgodnienia ceny za wykonanie konkretnychrobót budowlanych. Jest jednymz ważniejszych działań w prawidłowozorganizowanym procesie budowlanym.Swoje oczekiwania co do kalkulacji cenyofertowej Zamawiający przedstawiaw Specyfikacji Istotnych WarunkówZamówienia (SIWZ). Uczestnicy Konferencjiwiele uwagi poświęcili temu elementowidokumentacji, bowiem dobrzeprzygotowany pozwala otrzymać jednoznaczneoferty eliminujące potrzebęskładania dodatkowych pytań, a nadtow znaczący sposób ogranicza plagę(szczególnie ostatnich 2 lat) protestówz tytułu odrzucenia oferty. Zmianyw ustawie Prawo zamówień publicznychdotyczące m.in. nowych kwot progowych,nowych terminów proceduralnychw poszczególnych trybach, aukcjielektronicznej i zmian w przepisachregulujących środki ochrony prawnejomówił prof. dr hab. Andrzej Borowicz.Pan dr inż. Janusz Kulejewski przedstawiłkwestię wpływu formy wynagrodzenia zaroboty, proponowanej w SIWZ przez zleceniobiorcę,na opis przedmiotu zamówieniai sposób ustalenia ceny. Równieżo pieniądzach mówił Mariusz M. Marchwicki,który na przykładzie budowyhal stalowych oraz budynku biurowegoomówił praktyczne sposoby rozliczeńz wykonawcą w trakcie realizacji poszczególnychrobót. O nadzorze realizacyjnymoraz finansowym przedsięwzięciamówił, odnosząc się do przepisów UniiEuropejskiej i dokumentów FIDIC, mgrinż. Adam Jacewicz. Uzyskanie pomocyUE warunkowane jest zastosowaniemwymaganych w jej przepisach wzorówumów (tzw. Kontraktów) na realizacjęrobót. Autor wystąpienia omówił poszczególnedokumenty składające się nate umowy, szczególnie dokładnie przedstawiłOgólne Warunki Kontraktu i zawartetam postanowienia.Dyskusja na temat zagadnień poruszonychw poszczególnych referatach, jaki innych problemów „z życia wziętych”wskazuje, że zapotrzebowanie na takieinteraktywne spotkania jest bardzo duża.Przyszłoroczna XII Konferencja sprostana pewno tym oczekiwaniom – zapewniłdr inż. Olgierd Sielewicz, prezes StowarzyszeniaKosztorysantów Budowlanych,zamykając tegoroczne obrady.Barbara Mikulicz-Traczyk34 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

IntelliCADINTERsoft Sp. z o.o., 90-057 £ódŸ, ul. Sienkiewicza 85/87, e-mail: intersoft@intersoft.plSKLEP INTERNETOWY: www.intersoft.pl INFORMACJA HANDLOWA: +48 42 6891111INTERsoft IntelliCAD Premium 6.2 PL874 z³ nettoArCADia: Nakùadka architektoniczna do IntelliCADa wspó³pracuj¹ca z programem ArCon.1.650 z³ nettoIntelliBUD: INTERsoft IntelliCAD Premium 6.2 PL i dodatkowo wbudowane: úcianywarstwowe, okna, drzwi, symbole, rysowanie konstrukcji stalowych i ýelbetowych,wstawianie wykazów stali i stolarki.1.390 z³ nettoMARKOWE PRODUKTYNAWETza16%CENYFirma I-MEDIA dystrybutor oprogramowania dla masowego odbiorcy przedstawia specjaln¹ ofertê skierowan¹ do bran¿y budowlanej.Proponujemy Pañstwu programy firmy INTERsoft nie bêd¹ce ju¿ w aktualnej ofercie firmy, ale dostosowane do nowych i aktualnych wymagañnormowych i w specjalnych cenach. Programy te nie s¹ objête bezp³atn¹ pomoc¹ techniczn¹ konsultantów firmy INTERsoft, nie posiadaj¹ zabezpieczeñsprzêtowych (kluczy zabezpieczaj¹cych) i nie maj¹ podrêczników u¿ytkownika w wersji drukowanej.alfa-CADnettoprogram oparty na platformieIntelliCADa (wersja 4.5 z roku2004), cenowo konkurencyjnej,powszechnie uznanej alternatywieprogramu AutoCAD.alfa-CAD s³u¿y do wykonywania dokumentacjirysunkowej 2D/3D w œrodowisku dwg/dxf, doz³udzenia przypomina program AutoCAD, a ten samformat zapisu danych (czytanie i zapis plików odwersji 2.5 do 2000) umo¿liwia pe³n¹ wymianêdanych. alfa-CAD to idealne rozwi¹zanie dlawszystkich projektantów,a nasza cena pozwala na zakup nawet tym, którzysporadycznie maj¹ kontakt z projektami w technicekomputerowej.alfa-Knettopakiet programów na baziesystemu KONSTRUKTOR 3.5(wersja z 2004r.), zawieraj¹cymodu³ zarz¹dzaj¹cy i 14 modu³ówobliczeniowych dostosowanych donajnowszych przepisównormowych.Pakiet obejmuje obliczenia statyczne orazwymiarowanie konstrukcji ¿elbetowych, obliczeniastatyczne i wymiarowanie konstrukcji stalowych,obliczenia statyczne i wymiarowanie konstrukcjidrewnianych, obliczenia cieplno-wilgotnoœciowe,analizê statyczn¹ dowolnych p³askich uk³adówprêtowych, jak równie¿ zestawienia obci¹¿eñ.alfa-PlaTonettoprogram do analizy statycznej¿elbetowych uk³adów p³ytowych.Dobra i sprawdzona aplikacja,której wyniki nie budz¹ ¿adnychzastrze¿eñ, a wielk¹ zalet¹ jest³atwoœæ zadawania danychw szczególnoœci zadawanieskomplikowanych kszta³tów, p³ytokr¹g³ych, trójk¹tnych, z krawêdziami ³ukowymi,itp. alfa-PlaTo umo¿liwia równie¿ ca³kowit¹swobodê w kszta³towaniu otworów w p³ycie.Podczas definiowania geometrii p³yty istniejemo¿liwoœæ skorzystania z gotowych foliipodk³adowych wykonanych w dowolnym programietypu CAD i zapisanych w formacie dxf. Programwykonuje pe³n¹ analizê statyczn¹ dowolnychuk³adów p³ytowych wykorzystuj¹c metodêelementów skoñczonych.Ceny nie podlegaj¹ negocjacjom!

Język AngielskiHave a Good First DayStarting a new job can be overwhelming, especially in a non-Polish speaking environment.You’ll be forming new relationships, learning where everything is, and, most importantly,learning how to do the job. In order to avoid stress and unpleasant surprises, you shouldread and learn as much as possible to prepare yourself for what’s coming.Aby być jak najlepiej przygotowanym do pierwszego dnia w nowym miejscu pracy,zachęcamy do zapoznania się z użytecznymi zwrotami i słownictwem. Naszymprzewodnikiem będzie Marco, który właśnie otrzymał upragnione stanowisko.APrzeczytaj wspomnienia Marca i dopasujwyrażenia w tabelach do wytłuszczonychkategorii (1)-(6).cost estimates, calculating groundwater flow, calculatingquantity of materials, conceptual design, preliminarydrawings, drainage area measurementsBCfire safety, health and safety at workproject based contract, open-ended contract, fixed-termcontract, temporary employment, employment contractDmeeting rooms, copy and fax area, break and smokingareasEqualifications certificate, a certified copy of the diploma,results of a medical examinationFcompany culture, dress code, mission statement,flexitime, company proceduresGswivel chair, paper clips, punch, stapler, sellotape, filingcabinet, fax machine, photocopierFresh Hires: BlogshareFirst Day on the JobHi, my name’s Marco and I’m obviously fresh from my firstday at work. And what a day it was! I have been employedby ProConstructi, a construction company, where I’ll beworking as a civil engineer. Let me tell you all about it.As soon as I entered the office building I was welcomed bythe receptionist, who showed me into the Director’s office.There I met Mr Birtel, with whom I had an appointmentto briefly discuss the provisions of my (1) employmentagreementWe went through my jobdescription and proceeded to discuss (2) the specificduties and responsibilitiesin more detail.I signed the contract and felt nervous, anxious andexhilarated all at the same time.Right afterwards I went on to the Human ResourcesDepartment, where I submitted (3) the requireddocumentsI also filled out and handed overa personal data questionnaire and all the necessaryemployment paperwork, and confirmed in writing thereceipt of the internal company regulations and my securityaccess card. The departmental representative of HR, MsBlanchard, briefed me on (4) the general informationrelated to the company, and finally wearranged the dates of (5) formal training sessionsAfter that Ms Blanchard gave me a tour ofthe building.I was shown all the departmental bulletin boards as well as(6) the facilities around the building.At long last I was directed to the construction office andintroduced to my new colleagues, my immediate superior,Mr Kaib, and the head of department. My (7) work stationand basic office supplieshad already beenprepared. Then I was introduced to the assignment I would36 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Język AngielskiAt Workbe working on, and got acquainted with theproblems involved in where we were indevelopment. Then Mr Kaib went on to explainto me a few of the aims of what we wanted toachieve. I am really looking forward to visitingthe building site!a)b)c)d)e)f)g)h)i)j)1.2.Znajdź w tekście czasowniki oznaczające:zaznajomić się z – 1) to be ....................................................to sb, 2) to get ........................................................ with sthprzejść przez, przejrzeć – ...................................................przejść do – 1) ........................................ 2) ..........................przedłożyć – 1) ................................... 2) .............................potwierdzić – ........................................................................poinformować, wyjaśnić – 1) ............................................,2) ..............................................................................................skierować – ............................................................................ustalić – ..................................................................................wprowadzić do – ..................................................................wyczekiwać – ........................................................................Uzupełnij zdania, używając powyższych wyrazóww odpowiedniej formie:Before I go to the construction site, I need to .....................with the technical description of new machines.I called the surveyor and we .......................... the date ofmeasurements.3.4.5.The general foreman .......................... the crew on theobjectives of the day.The head of Human Resources .......................... themaintenance workers to their new superior first thingin the morning.Technical questions should be .......................... to thechief architect.Pytania w Past SimpleOpisując swoje pierwsze doświadczenia w pracy, Marcoużywa czasu past simple, jako że uważa tę część dnia zazamkniętą.Wiemy, że zadając pytania z tym czasem, używamy operatoradid, (jeżeli nie jest to czasownik to be). Zasada taodnosi się jednakże tylko do pytań ogólnych (tj. takich, naktóre możemy odpowiedzieć Yes/ No) lub pytań o te częścizdania, które występują PO czasowniku, np.:Mark saw the foreman yesterday.Oto kilka przykładowych pytań, użytecznych, gdyby w pierwszym dniu pracy nieuzyskali Państwo wyczerpujących informacji:What do I need to bring to my first day at work?How do people handle lunch?What is the dress code? Does everybody wear an overall? (Czy wszyscy noszą fartuchy?) Are therespecial days for casual /’kæ l/ wear? (Czy są dni, kiedy, można ubrać się bardziej swobodnie?)How does the telephone system work?What are the working hours? Is punctuality very important? Do you have to be at work at specific times,over a range of hours, or do you work flexitime? (Czy trzeba być w pracy o konkretnej godzinie, w ciąguokreślonego czasu, czy też jest ruchomy czas pracy?)What are the forms of job appraisal / ‘preızl/? /How am I being appraised? (Jak ocenia się pracownika?)Are there restrictions on your use of email or other online services?Are lines of responsibility well defined? (Czy obowiązki są jasno określone?)Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 37

Język AngielskiDid you see the foreman yesterday? (Yes/ No)Czy widziałeś majstra wczoraj? (Tak/ Nie)Who did you see yesterday? (The foreman)Kogo widziałeś wczoraj? (Majstra)When did you see the foreman? (yesterday)Kiedy widziałeś majstra? (Wczoraj)Sytuacja zmienia się jednakże, gdy chcemy zapytać o podmiot,czyli w praktyce o tę część zdania, która znajduje sięPRZED czasownikiem. Nie zastosujemy tu operatora did,lecz od razu użyjemy czasownika w past simple (2. forma).Mark saw the foreman yesterday.Who saw the foreman yesterday?Kto widział majstra wczoraj? (Mark)Widzimy tu istotną zmianę znaczenia całego pytania. Należyzwrócić baczną uwagę na poprawne zadawanie pytańw czasach present simple i past simple, jako że brak gramatycznejpoprawności może w tym przypadku oznaczaćpoważne nieporozumienie.a)b)c)d)e)f)Ułóż pytania do podkreślonej części, zaczynającod podanego wyrazu:We discussed the specific duties and responsibilities.What.........................................................................................I signed the contract and felt nervous, anxious andexhilarated.How..........................................................................................Mr Birtel briefed Marco on his responsibilities.Who..........................................................................................I went on to the Human Resources Department.Where......................................................................................The HR representative gave me a tour of the building.Who.........................................................................................Glossary/ Słowniczekassignment / ’saınm nt/ – wyznaczone zadaniecertified copy of the diploma – odpis dyplomuconceptual design – projekt koncepcyjnycost estimate /’estım t/ – kosztorysdrainage /’dreınıd / areas – zlewniadress code – zasady dotyczące ubioruemployment contract – umowa o pracęfiling /’faılıŋ/ cabinet – szafka na dokumentyfixed-term contract – umowa na czas określonygroundwater flow – przepływ wody gruntowejhealth and safety / fire safety training – szkolenie bhp/przeciwpożarowemeasurements /’mem nts/ – pomiaryopen-ended contract – umowa na czas nieokreślonypaper clips – spinacze do papierujob description – opis stanowiskapreliminary drawings – szkice wstępneproject based contract – umowa o dziełoprovisions – założeniapunch – dziurkaczqualifications certificate – dokument potwierdzającyposiadane kwalifikacje,receipt – odebranie, otrzymanieresults of a medical examination – wyniki badańlekarskichsellotape/ adhesive tape – taśma klejącastapler – zszywaczsurveyor /s ‘veı (r)/ – rzeczoznawca budowlany, mierniczy,geodetaswivel chair – krzesło obrotowetemporary employment – zatrudnienie czasoweAneta KaprońSzkoła językowa „Bakałarz”Klucz do zadań: 1c. 2a. 3e. 4f. 5b. 6d. 7g. a) to be introduced to, to get acquaintedwith, b) go through, c) proceed, go on, d) submit, hand over e) confirm, f)brief, explain, g) direct, h) arrange for, i) show in, j) look forward to 1. getacquainted with, 2. arranged, 3. briefed, 4. introduced, 5. directed a)Whatdid you discuss? b) How did I/you/he feel? c) Who briefed Marco on hisresponsibilities? d)Where did he go? f) Who gave him a tour of the building?38 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

DAwno, Dawno TemuJak budowano KanałUstanowione przez KongresWiedeński, zależne od RosjiKrólestwo Polskie cieszyło sięw latach 1815–1830 rozległą autonomiągospodarczą, którą dobrze spożytkowałorozwijając przemysł, modernizującinfrastrukturę, inicjująckrajowe szkolnictwo techniczne i uruchamiającwiele procesów składającychsię na tworzenie zrębów nowoczesnejPolski. Włączone od 1819 r. do obszarucelnego cesarstwa rosyjskiego mogłokorzystnie zbywać swe wytwory przemysłowena jego chłonnych obszarach,co zaowocowało wzrastającą ekspansjągospodarczą. Gorzej natomiast przedstawiałasię sprawa eksportu polskichproduktów rolnych, tradycyjnie spławianychWisłą do Gdańska, znajdującegosię w rękach pruskich. Zwłaszczawobec rosyjsko-pruskich konfliktówFot. D. Zaród, PhtoagencyFot. 1 Śluza Swoboda w pobliżu wsiCzarny Bróddotyczących opłat celnych. W kwietniu1823 r. Prusy wprowadziły jednolitątaryfę represyjną, podnoszącopłaty przewozowe na pszenicę bliskotrzykrotnie, na żyto i jęczmień bliskosześciokrotnie, na owies trzynastokrotnie,na groch przeszło trzykrotnie.W tej sytuacji minister skarbu FranciszekKsawery Drucki-Lubecki postanowiłskierować eksport rolny przezrosyjskie porty bałtyckie, z pominięciemGdańska. Wymagało to zbudowaniakanałów żeglownych łączącychdorzecza Wisły, Niemna i Windawy.Polacy mieli wykonać pierwsze z tychzadań, Rosjanie drugie.Polską część przedsięwzięcia powierzonowojskowemu Korpusowi Inżynierów.Projekt techniczny opracowałwiosną 1824 r. Ignacy Prądzyński(1792–1850), później jeden z najsławniejszychgenerałów powstanialistopadowego. On też kierował podjętymijuż w 1823 r. pracami wstępnymi,polegającymi na badaniu warunkówwodnych, pomiarach (m.in. głębokościleżących na trasie jezior), a następniewytyczaniu budowli w terenie.A następnie, do 1826 r. (kiedy uwięzionogo za związki z patriotycznąkonspiracją), kierował robotami właściwymi,polegającymi na regulacji naturalnychcieków wodnych włączonychdo kanału, na wykonywaniu wykopówi budowie śluz. Po Prądzyńskim kierownictwobudowy objął dyrektor KorpusuInżynierów generał Jan Chrzciciel deGrandville Malletski (1777–1846), naturalizowanyw Polsce oficer francuskiMallet. Wprowadził on istotne zmianydo projektu (co stało się później przyczynąkontrowersji z Prądzyńskim),częściowo wynikłe z coraz pełniejszego,w miarę prowadzenia prac, rozeznaniaw warunkach hydrologicznychi fizjograficznych, a w pewnej mierzez koniecznych uzgodnień ze stroną rosyjskąsposobiącą się do budowy KanałuWindawskiego. Pierwotny projektPrądzyńskiego przewidywał 11 śluz,ostatecznie zbudowano ich 18, w tymjedną dwustopniową (Paniewo) i jednątrójstopniową (Niemnowo). Na wieluz nich zachowały się do naszych czasówmetalowe tablice upamiętniającenazwiska kierujących ich budową oficeróworaz datę ich powstania. Uczestniczyliw tych pracach m.in. kapitanowieJerzy Arnold (1791–1854), JanPaweł Lelewel (1796–1847) i HenrykWilhelm Rossman (1787–1854), porucznicyKonstanty Jodko (1797–1876)i August Schulz (Szulc, 1798–1853),podporucznicy Tadeusz Edward Bieliński(1795–1864), Michał Horain(1797–1867), Wojciech Korczakowski(ok. 1796–1875) i Michał Przyrembel(1801–1858). Porucznik Feliks Pancer(1798–1851) zorganizował produkcjęnowego typu wapna hydraulicznegowiążącego pod wodą, wynalezionegoprzez Francuza Louisa Vicata (1819).Było to pierwsze wykorzystanie nawielką skalę tego materiału. Zdał onznakomicie egzamin. Śluzy zbudowaneprzy jego użyciu świetnie się zachowały,wykazując znaczną odpornośćna działanie wody – podobno lepsząod betonów, którymi dokonywano naprawbudowli Kanału Augustowskiegopo zniszczeniach, jakich doznały podczasdrugiej wojny światowej.W „Pamiętniku Warszawskim”Pancer napisał „…Wielka ilość doświadczeńrobiona była przy kanale dladojścia w jakich stosunkach piasek lubinne ciała do tego wapna domieszanebyć powinny, aby stąd najmocniejszewypadały zaprawy… Robiono takżezaprawy bétons przez Francuzówzwane, zmieszawszy wapno i piasekz kawałkami cegł, granitu, piaskowcui żużlów…”Dzieło było bliskie ukończenia,kiedy wybuch powstania listopadowegounicestwił sensowność zamysłuLubeckiego. Wojska rosyjskie budująceKanał Windawski (pracował tam40 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Dawno, Dawno TemuAugustowskiFot. D. Zaród, PhtoagencyFot. 2 Śluza Gorczyca w Płaskiejmłodziutki wówczas oficer saperówStanisław Kierbedź) skierowano dostłumienia polskiego buntu. Oznaczałoto ostateczne zaniechanie realizacjidrogi wodnej, która miała połączyćKrólestwo z rosyjskimi portami bałtyckimi.Osiągnięty natomiast został,już w trakcie budowy, główny cel gospodarczyzwiązany z tym zamysłem.Zaskoczone szybkim tempem budowyKanału Augustowskiego Prusy jużw marcu 1825 r. obniżyły znacznie(w przypadku pszenicy i grochu aż dwuipółkrotnie)celne opłaty przewozowe.Po klęsce powstania listopadowego,w zmienionej sytuacji politycznej,postanowiono jednak dokończyćdzieła, w które zaangażowano tylesił i środków. Patronował temu BankPolski. Z jego ramienia doprowadziłw latach 1833–1839 budowę kanału dokońca wybitny ówczesny hydrotechnikTeodor Urbański (1792–1850). Kanałspełniał ograniczone zadania gospodarcze,a w dwudziestoleciu międzywojennymbył uczęszczanym szlakiemkajakarskim (można było wówczas,wykorzystując kanały Ogińskiegoi Królewski, zrobić interesującą wycieczkępowracając do dorzecza Wisły).Po drugiej wojnie światowej, przeciętygranicą państwową, stracił całkowicieznaczenie gospodarcze, wykorzystywanyjedynie do spławu drewna. Nadalnatomiast służy turystyce wodnej. Madługość ponad 101 km, z tego w granicachPolski 80. Od 1968 r. objętyjest ochroną prawną jako zabytkowyobiekt budownictwa wodnego. W momenciepowstania był budowlą inżynierskąznaczącą w skali europejskiej,może i powinien zostać rozpropagowanyi przyciągnąć licznych turystów,także z zagranicy. Oryginalne wyposażeniewielu śluz, obsługiwanychręcznie, pozwala miłośnikom dziejówinżynierii na autentyczny kontaktz techniką przeszłości – Kanał małącznie 101,3 km długości (po polskiejstronie 80 km) i na terenie Polski14 śluz (4 po stronie białoruskiej)Inżynierowie wojskowi budującyKanał Augustowski stanowili ekskluzywnyzalążek rodzącej się wówczaspolskiej rodzimej kadry technicznej.Większość z nich wzięłaudział w powstaniu listopadowym,po którym część wybrała emigrację.Spośród wspomnianych wyżej dwómdane było zrobić znaczące kariery naobczyźnie. Lelewel (nawiasem mówiącbrat słynnego Joachima) zostałnaczelnym inżynierem kantonu berneńskiegow Szwajcarii, gdzie budowałdrogi i mosty, a także osuszałbagna. Pod jego kierownictwem pracowałtam też Bieliński, który na paręlat odziedziczył po nim to stanowisko.Szulc natomiast trafił do Egiptu, gdziedowodził miejscowymi wojskami inżynieryjnymi,budował fortyfikacjei odkrył pokłady węgla kamiennegow Libanie. Po przejściu na islami przyjęciu nazwiska Jussuf-aga zostałdoradcą egipskiego paszy. Zdobytymajątek zapisał Bibliotece Polskiejw Paryżu. Pancer zaś stał się z czasemnajwybitniejszym chyba inżynieremKrólestwa Polskiego. Projektował i budowałliczne mosty, m.in. na Wieprzuw Kośminie (1841), był twórcą słynnegokiedyś Nowego Zjazdu w Warszawie(1846), uczestniczył w międzynarodowymkonkursie na most przezRen w Kolonii, wiele publikował na tematnajrozmaitszych zagadnień, odproblemów inżynierskich i np. teoriiwiatraków, po rozważania o piękniew architekturze.prof. Bolesław OrłowskiInstytut Historii Nauki PANGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 41

TechnologiePrzepisy przeciwpożarowew projektowaniu i użytkowaniuobiektów budowlanych - cz. IZapewnienie warunków bezpieczeństwa pożarowegow obiekcie budowlanym to podstawowe kryteriumjego dopuszczenia do użytkowania. W części Iartykułu omówiono zagadnienie uzgadnianiaprojektu budowlanego pod względem ochronyprzeciwpożarowej.Szczególne znaczenie w procesiebudowlanym ma art. 5 ustawyz dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane[1] określający podstawowewymagania zapewniające prawidłoweprojektowanie, budowę i utrzymanieobiektu budowlanego. Obiekt budowlanywraz ze związanymi z nim urządzeniamibudowlanymi można uważaćza prawidłowo zaprojektowany,budowany i oddany do użytkowaniaoraz utrzymany, jeśli nastąpiło to lubnastępuje zgodnie z obowiązującymiprzepisami, przy uwzględnieniu zasadwiedzy technicznej. Podstawowymwarunkiem tej prawidłowościjest zapewnienie w danym obiekciebudowlanym między innymi wymagańdotyczących bezpieczeństwapożarowego. Pojęcie bezpieczeństwapożarowego jest ściśle związanez obowiązującymi przepisami w tymzakresie, przy czym można rozróżnićdwa sposoby ich formułowania:1)2)w postaci nakazów i zakazów odnoszącychsię do pewnych charakterystyk,w postaci wymagań użytkowych.W pierwszym przypadku przepisymają w dużym stopniu charakterformalnoprawny, a miarą bezpieczeństwapożarowego jest zgodnośćwykonania budynku z podanymiw tych przepisach wymaganiami. Je-żeli nie są spełnione którekolwiekz wymagań zawartych w przepisach,to bezpieczeństwo pożarowe w budynkunie jest zapewnione, natomiastjeżeli wszystkie wymagania zawartew przepisach zostały spełnione, tomożna założyć, że jest on prawidłowozabezpieczony przed pożarem lubmiejscowym zagrożeniem. W drugimprzypadku miarą bezpieczeństwa pożarowegojest czas do osiągnięcia stanówkrytycznych konstrukcji w poszczególnychczęściach budynku.Uzgadnianie projektu budowlanegopod względem ochrony przeciwpożarowejFundamentalnym aktem prawnymw zakresie bezpieczeństwa pożarowegojest ustawa z dnia 24 sierpnia1991 r. o ochronie przeciwpożarowej[2]. Ustawa ta była – z różnych powodów– wielokrotnie nowelizowana.Aktualnie obowiązująca treść opublikowanazostała w Dz. Ustaw z 2002 r.nr 147, poz 1229. Art. 6 ust. 2 tej ustawyzobowiązuje autorów dokumentacjiprojektowej do zapewnienia jejzgodności z wymogami ochrony przeciwpożarowej,co jest odzwierciedleniemart. 20 ustawy – Prawo budowlanenakładającego na projektantaobowiązek uzyskania wymaganychopinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązańprojektowych między innymipod względem bezpieczeństwa pożarowego.Szczegóły tego obowiązkuokreślił minister właściwy do sprawwewnętrznych w rozporządzeniuz dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawieuzgadniania projektu budowlanegopod względem ochrony przeciwpożarowej[5]. Wynika z niego, iż niekażdy projekt budowlany wymaga takiegouzgodnienia, lecz jedynie projektydotyczące obiektu budowlanego,w stosunku do którego PaństwowaStraż Pożarna, zgodnie z przepisamiPrawa budowlanego, ma prawo zająćstanowisko przed przystąpieniem dojego użytkowania. Projektami budowlanymiwymagającymi uzgodnieńpod względem ochrony przeciwpożarowejobjęte są następującerodzaje obiektów:1) budynki zawierające strefę pożarowązakwalifikowaną do kategoriizagrożenia ludzi ZL I lub ZL II;2) budynki należące do grupy wysokości:średniowysokie, wysokielub wysokościowe, zawierającestrefę pożarową zakwalifikowanądo kategorii zagrożenia ludzi ZLIII, ZL IV lub ZL V;42 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Technologie3)4)5)6)7)8)9)10)budynki niskie zawierające strefępożarową o powierzchni przekraczającej1000 m 2 , zakwalifikowanądo kategorii zagrożenia ludziZL III, obejmującą kondygnacjęnadziemną inną niż pierwsza;budynki niskie zawierające strefępożarową zakwalifikowaną dokategorii zagrożenia ludzi ZL Vi mające ponad 50 miejsc noclegowych;obiekty budowlane inne niż budynek,przeznaczone do użytecznościpublicznej lub zamieszkania zbiorowego,w których przewiduje sięmożliwość jednoczesnego przebywaniaw strefie pożarowej ponad 50osób na powierzchni do 2000 m 2 ;budynki zawierające strefę pożarowąprodukcyjną lub magazynową,wolno stojące urządzeniatechnologiczne lub zbiornik pozabudynkami oraz plac składowyalbo wiaty, jeżeli zachodzi co najmniejjeden z następujących warunków:a) strefa pożarowa produkcyjnalub magazynowa wymienionychobiektów budowlanych ma powierzchnięprzekraczającą 1000 m 2oraz gęstość obciążenia ogniowegoprzekraczającą 500 MJ/m 2 ,b) występuje zagrożenie wybuchem;garaże wielopoziomowe;obiekty budowlane objęte obowiązkiemwykonania systemusygnalizacji pożarowej lub stałychurządzeń gaśniczych;parkingi dla pojazdów przewożącychładunki niebezpieczne;przeciwpożarowe zbiorniki wodneoraz stanowiska czerpania wodydo celów przeciwpożarowych;tunele o długości ponad 100 m.11)Uzgodnieniu podlegają także rozbudowylub modernizacje obiektówalbo kapitalne remonty, jeśli charakterlub rozmiar robót wymaga sporządzeniadokumentacji projektowej.Ponadto zgodnie z postanowieniamizawartymi w art. 30ust. 3 Prawa budowlanego uzgodnieniompodlegają również projektyzagospodarowania działki lub terenuw przypadku budowy instalacjigazowej zbiornikowej na gaz płynnyz pojedynczym zbiornikiem o po-Strefa pożarowa to budynek lub jego część oddzielona od innychbudynków elementami oddzielenia przeciwpożarowego bądź też pasamiwolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległościod innych budynków, określone zgodnie z obowiązującymi przepisamitechniczno-budowlanymi. Częścią budynku, stanowiącą strefę pożarowąjest także jego kondygnacja, jeżeli klatki schodowe i szyby dźwigowew tym budynku są obudowane, zamykane drzwiami o klasie odpornościogniowej co najmniej EI 30, wyposażonej w urządzenia zapobiegającezadymieniu lub służące do usuwania dymu. Powierzchnia strefy pożarowejjest obliczana jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego części,przy czym wlicza się do niej także powierzchnię antresoli. Dopuszczalnepowierzchnie stref pożarowych ZL, PM i IN oraz zasady ich powiększaniaokreślone zostały rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych [4].Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych [4] budynkioraz ich części stanowiące odrębne strefy pożarowe z uwagi na przeznaczeniei sposób użytkowania dzieli się na:ZL – mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej(charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi),PM – produkcyjne i magazynowe,IN – inwentarskie (służące do hodowli zwierząt).Podstawowym parametrem, od którego uzależnione są wymagania ochronyprzeciwpożarowej, są kategorie zagrożenia ludzi. W przypadku obiektów PMoraz IN jest to wartość gęstości obciążenia ogniowego, jak również fakt, czyobiekt zawiera pomieszczenia zagrożone wybuchem. Parametrami wspólnymidla wymienionych obiektów są: wysokość, liczba kondygnacji, powierzchniaoraz liczba osób mogących przebywać w obiekcie, na poszczególnychkondygnacjach i w pomieszczeniach. Budynki oraz ich części stanowiąceodrębne strefy pożarowe, określone jako ZL, zalicza się do jednej lub do więcejniż jednej spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnegoprzebywania ponad 50 osób nie będących ich stałymi użytkownikami,a nie przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolnościporuszania się,ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonejzdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osóbstarszych,ZL III – użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,ZL IV – mieszkalne,ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.Strefy pożarowe zaliczane z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowaniado więcej niż jednej kategorii zagrożenia ludzi powinny spełniać wymaganiaokreślone dla każdej z tych kategorii.jemności do 7 m 3 , przeznaczonychdo zasilania instalacji gazowychw budynkach mieszkalnych jednorodzinnych.Celem uzgodnień jest stwierdzeniezgodności zawartych w projekcierozwiązań z wymogami ochronyprzeciwpożarowej. Podstawą do dokonaniauzgodnień są dane określoneprzez projektanta, dotyczące warunkówochrony przeciwpożarowejobiektu budowlanego, obejmującew szczególności:1)2)3)powierzchnię, wysokość i liczbękondygnacji;odległość od obiektów sąsiadujących,granic działki, drogi publicznej,lasu, linii energetycznej itp.;parametry pożarowe występującychsubstancji palnych, do których zaliczasię przede wszystkim własnościfizyczne (stan skupienia, barwa, zapach,temperatura zapłonu, temperaturasamozapalenia, granice wybuchowości,ciepło spalania) orazwłasności chemiczne;Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 43

Technologie4)5)6)7)8)9)10)przewidywaną gęstość obciążeniaogniowego, obliczoną wg PN-B--02852 Ochrona PrzeciwpożarowaBudynków, obliczanie gęstościobciążenia ogniowego orazwyznaczanie względnego czasutrwania pożaru;kategorię zagrożenia ludzi, przewidywanąliczbę osób na każdejkondygnacji i w poszczególnychpomieszczeniach;ocenę zagrożenia wybuchem pomieszczeńoraz przestrzeni zewnętrznychdokonaną zgodniez rozporządzeniem z dnia 21 kwietnia2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowejbudynków, innychobiektów budowlanych i terenów[3] oraz PN-EN 1127-1:2001 dotyczącejzapobiegania przed wybuchemi ochrony przed wybuchem;podział obiektu na strefy pożarowe;klasę odporności pożarowej budynkuoraz klasę odporności ognioweji stopień rozprzestrzeniania ogniaelementów budowlanych;warunki ewakuacji, oświetlenieawaryjne (bezpieczeństwa i ewakuacyjne)oraz przeszkodowe;sposób zabezpieczenia przeciwpożarowegoinstalacji użytkowych,a w szczególności: wentylacyjnej,ogrzewczej, gazowej, elektroenergetycznej,odgromowej;11)12)13)dobór urządzeń przeciwpożarowychw obiekcie, dostosowany dowymagań wynikających z przyjętegoscenariusza rozwoju zdarzeńw czasie pożaru, a w szczególności:stałych urządzeń gaśniczych, systemusygnalizacji pożarowej, dźwiękowegosystemu ostrzegawczego,instalacji wodociągowej przeciwpożarowej,urządzeń oddymiających,dźwigów przystosowanychdo potrzeb ekip ratowniczych;wyposażenie w gaśnice;zaopatrzenie w wodę do zewnętrznegogaszenia pożaru;drogi pożarowe.14)Należy podkreślić, że przepisy wykonawczedo ustawy o ochronie przeciwpożarowejdotyczą budynków zarównonowo projektowanych, jak i jużistniejących. Po ukazaniu się rozporządzeniaMinistra Spraw Wewnętrznychi Administracji z 21 kwietnia 2006 r.w sprawie ochrony przeciwpożarowejbudynków, innych obiektów budowlanychi terenów [3], w odniesieniu dowszystkich wymaganych w nim urządzeńprzeciwpożarowych – systemówsygnalizacji pożarowej, dźwiękowychsystemów ostrzegawczych, stałych urządzeńgaśniczych oraz urządzeń wchodzącychw skład instalacji wodociągowejprzeciwpożarowej, a także ich zasilania– dopuszcza się stosowanie rozwiązańZ okazji Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego Roku,samych dobrych wiadomości, sukcesów przerastającychmarzenia, ciekawych projektów, bezpiecznych budóworaz dużo zdrowia i spokojuCzytelnikom IBŻyczy Redakcjazamiennych wskazanych w ekspertyzierzeczoznawcy do spraw zabezpieczeńprzeciwpożarowych i uzgodnionychz komendantem wojewódzkim PSP,jeżeli zapewnią one zachowanie warunkówochrony przeciwpożarowejobiektu. Rozwiązania zamienne mogąw uzgodnieniu z komendantem wojewódzkimdotyczyć również dróg pożarowychi przeciwpożarowego zaopatrzeniaw wodę. Do dokonania takiejoceny niezbędna jest wiedza fachowaobejmująca nie tylko znajomość przepisówi stosowanych na świecie rozwiązańdotyczących bezpieczeństwa pożarowegoobiektów, ale także doświadczeniez prowadzonych działań ratowniczych.Uzgodnień dokonuje się z rzeczoznawcamido spraw zabezpieczeńprzeciwpożarowych. Fakt dokonaniauzgodnienia powinien być potwierdzonyprzez rzeczoznawcę przezostemplowanie i podpisanie projektu.Ostemplowania dokonuje się naczęściach rysunkowych egzemplarzyprojektu budowlanego, wymaganychdo uzyskania pozwolenia na budowęna rzucie kondygnacji podstawowejobiektu budowlanego oraz na mapiezagospodarowania działki lub terenu.Akty prawne[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane(Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 ze zm.).[2] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r.o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U.z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 ze zm.).[3] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznychi Administracji z dnia 21 kwietnia2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowejbudynków, innych obiektów budowlanychi terenów (Dz.U. Nr 80, poz. 563).[4] Rozporządzenie Ministra Infrastrukturyz dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawiewarunków technicznych, jakim powinnyodpowiadać budynki i ich usytuowanie(Dz.U. Nr 75, poz. 690).[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznychi Administracji z dnia 16 czerwca2003 r. w sprawie uzgadniania projektubudowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej(Dz.U. Nr 121, poz. 1137).Pełna treść aktów prawnych dostępnaw Niezbędniku: www.inzynierbudownictwa.plkomendant Dariusz MarkiewiczSzkoła Aspirantów PaństwowejStraży Pożarnej w Poznaniu44 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

NOWOCZESNAPREFABRYKACJA BETONOWACONSOLIS Polska – firma z ogromnym doświadczeniem zajmującasię produkcją betonowych elementów prefabrykowanych,wchodząca w skład wiodącej europejskiej grupy firmprefabrykacyjnych z ponad stoma zakładami produkcyjnymiw dwudziestu krajach.CONSOLIS Polska zapewnia kompleksową obsługę w zakresieprojektowania, produkcji, transportu oraz montażu. Firmagwarantuje szybki montaż elementów i realizację budowy niezależnieod warunków atmosferycznych, również przez całyokres zimowy.Od czerwca 2006 CONSOLIS poprzez zakład BETRAS, któregojest właścicielem działa na rynku produktów infrastrukturypodziemnej – kanalizacja, przepusty drogowe, rurociągi.OFERTA CONSOLIS OBEJMUJE:stropowe sprężone płyty HC,stropowe sprężone płyty TT,elementy szkieletu budynku (belki, dźwigary, słupy, ścianyi podwaliny),belki mostowe, ekrany akustyczne i elementy infrastrukturydrogowej,wyroby betonowe i żelbetowe produkowane przez zakładBETRAS: żelbetowe rury przeciskowe, rury ciśnieniowe typuBETRAS, obudowy przepompowni ścieków, kielichowe rurybetonowe i żelbetowe, studzienki kanalizacyjne.Prefabrykacja w systemie CONSOLIS to gwarancja swobody projektowania i sprostania oczekiwaniomnajbardziej wymagających klientów.CONSOLIS Polska Sp. z o.o.Biuro handlowe: ul. Wejnerta 26/2, 02-619 Warszawatel.: +48 22 844 18 38, fax: +48 22 844 95 35Siedziba firmy: ul. Przemysłowa 40, 97-350 Gorzkowicetel.: +48 44 732 73 00, fax: +48 44 732 73 01e-mail: info@betras.plwww.betras.ple-mail: info@consolis.plwww.consolis.pl

Artykuł sponsorowanyDlaczego LPG i dlaczegoLPG (ang. Liquefied Petroleum Gas, LPG) powstaje w procesie rafinacji ropynaftowej jako najlżejsza frakcja produktów. W naszym kraju w odniesieniu do LPG(zarówno samego propanu jak i mieszanin propanu z butanem) stosuje się różnenazwy: „gaz płynny”, „propan – butan”; „gaz skroplony”.Wdodatnich temperaturachotoczenia i normalnym ciśnieniuzarówno propan,jak i butan są substancjami w fazie lotnej,która w połączeniu z powietrzem tworzypalną mieszankę, wykorzystywanąjako popularne źródło energii. Dziękiskropleniu gazu zyskujemy możliwośćzmagazynowania jego dużej ilości.Z 1l LPG w fazie ciekłej powstaje poodparowaniu około 250l gazu.W Polsce, w przemysłowych instalacjachzbiornikowych, stosuje się propanlub mieszaninę propanu z butanem.LPG jest wysokokalorycznym,ekologicznym i bezpiecznymźródłem energii (podczas spalanianie wydziela do atmosferyszkodliwych związków siarki aniżadnych innych frakcji stałych–produktami spalania są jedyniedwutlenek węgla i para wodna),jest to korzystne przy opłatach naochronę środowiska;LPG może służyć do zasilaniawszystkich maszyn i urządzeń gazowych.Instalacje grzewcze i technologicznena LPG są w pełni zautomatyzowanei praktycznie bezobsługowe.Urządzenia i instalacje na LPGw przyszłości będzie można łatwodostosować do zasilania gazemziemnym.Instalacja gazowa jest stosunkowoprosta i zapewnia bardzo wysokąniezawodność działania.Wysoka i stała jakość LPG gwarantujestabilne działanie maszyni urządzeń.Zasilanie LPG zapewnia niższekoszty eksploatacyjne niż przy stosowaniuoleju opałowego czy prądu.Shell Gas Polska należy do międzynarodowejorganizacji wchodzącejw skład Grupy Shell o dobrzerozwiniętej strukturze i silniezorientowanej na rynki lokalne.Shell Gas Jest najczęściej wybieranymprzez klientów dostawcą LPG.Firma działając w wielu krajach, równieżw Polsce, oferuje usługi na najwyższympoziomie. Zawsze dostarczagaz w wymaganych ilościach, i o jakościgwarantującej niezawodną pracęzasilanych nim systemów i urządzeń.Zalety gazu Shell sprawiają, że znalazłon wiele zastosowań.W przemyśle gaz Shell jest stosowany:Fot. Archiwum Shell GASDo ogrzewania dużych przestrzenii hal;Do zasilania maszyn, napędzania wózkówwidłowych w magazynach;Do zasilania instalacji centralnegoogrzewania, grzejników konwekcyjnych,a także do podgrzewania wody,nawet w basenach;W suszarniach przemysłowych i ogrzewaczachjako paliwo;W procesie wytwarzania produktówspożywczych i przemysłowych;W budownictwie gaz może być wykorzystywanydo podgrzewania mas bitumicznychprzy naprawie, budowie i znakowaniudróg oraz do cięcia metali lubich podgrzewania przed zgięciem, a takżedo zasilania urządzeń przenośnych46 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Artykuł sponsorowanyShell GasGaz płynny LPG ma także szerokiezastosowanie w hydraulice, dekarstwie,do odmrażania materiałów i spawania.Przykładowo cięcie przy użyciupalników tlenowo-propanowych – podwieloma względami jest korzystniejszeod cięcia przy użyciu tradycyjnych palnikówacetylenowo-tlenowych. Wyeliminowanezostaje niebezpieczeństwoprzegrzania i wstecznego przepływugazu, możliwe jest cięcie z mniejszej odległości.LPG jest też dużo tańszy i bezpieczniejszyw magazynowaniu.Ponieważ gaz firmy Shell spala się„czysto”, może służyć do zasilania rozmaitychurządzeń grzewczych. Wybórodpowiedniego zależy od potrzeb i oczekiwańużytkownika.Gaz może być stosowany zarównow systemach z zapłonem bezpośrednimjak i pośrednim. Stwarza to duży wybórurządzeń i systemów grzewczych:Stałe promiennikowe systemygrzewcze INFRARED są najtańsze narynku i służą do ogrzewania powierzchniroboczych, a nie powietrza. Wykorzystująwysokowydajne, niskotemperaturowepromienniki ciepła i mogą byćmontowane na ścianie lub suficie.Konwekcyjne systemy grzewczezapewniają najwyższą wydajność. Dostępnesą modele o działaniu bezpośrednimi pośrednim.Systemy „mokre”W systemach tego typu woda jestpodgrzewana w kotle centralnym, któryjest połączony rurami z grzejnikamilub wymiennikami ciepła.Gdy wymagana jest temperaturawyższa niż 180°C, konieczne może byćużycie instalacji parowej. Aby uzyskaćniższe temperatury, wystarczy zastosowaćinstalację wodną.W mniejszych budynkach umożliwiato zastosowanie grzejników konwencjonalnychW większych można zainstalowaćgrupę wymienników ciepła.Systemy „suche”Za pomocą gazu Shell można zasilaćdwa rodzaje systemów „suchych”.Fot. Archiwum Shell GASShell Gas istnieje na rynku polskim już od 10 lat i jest jedyną firmąw Polsce z branży LPG, która uzyskała certyfikat jakości ISO 9001. Świadczyto o tym, że firma jest zarządzana zgodnie z najwyższymi, międzynarodowymistandardami. Certyfikat ISO 9001 jest więc gwarancją, że dostarczaneprodukty i usługi są zgodne z rygorystycznymi wymaganiami i procedurami.To z kolei zapewnia najwyższy poziom jakości obsługi klienta.W obu przypadkach w kotle centralnymogrzewane jest powietrze,następnie rozprowadzane w budynkuprzez ciągi wentylacyjne – ilość ciepłazależy od rozmiarów ciągu. Obwodowesystemy ciepłego powietrza sąidealnym rozwiązaniem, gdy trzebaogrzać kilka osobnych biur lub obszarówroboczych.Systemy kanałowe są przeznaczonedla dużych fabryk lub magazynów. Ciepłepowietrze wydmuchiwane z kotłaznajdującego się na środku dużego obszaruroboczego jest rozprowadzaneprzez krótkie rury promieniowe.Niewiele jest czystszych źródełenergii, które umożliwiają uzyskaniekontrolowanych wysokich temperaturprzy marginalnej emisji siarki.Firma Shell Gas służy pomocą nakażdym etapie projektowania instalacjigrzewczych: od doboru wielkościzbiornika, poprzez projekt instalacjiaż po niezbędne zezwolenia i atesty.Gaz płynny w zbiornikach jakoekologiczne źródło energii ma corazwięcej zwolenników, w Polsce jest jużkilkadziesiąt tysięcy instalacji zbiornikowych,a liczba ta stale rośnie.www.shellgas.plFot. Archiwum Shell GASGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 47

TechnologieOświetlenie dróg wedługnormy europejskiejCEN/TR 13201-1 oraz EN 13201-2, - 3, - 4Norma Europejska została wydana w Polsce w formie„okładkowej”, ale już niedługo zostanie wydanaw języku polskim.Norma Europejska o oświetleniudróg [1] składa się z trzechczęści, poprzedzonych raportemtechnicznym, będącym jakbywprowadzeniem do normy, jej częściąpierwszą (1). W pierwszych projektachto, co jest obecnie raportem, byłowłaśnie częścią pierwszą normy. Stądwyodrębnione części normy mają numerację2-3-4. Tytuły poszczególnychczęści (w tłumaczeniu z języka angielskiego)są następujące: część 1 (raport)– „Wybór klas oświetlenia”, część 2– „Wymagania oświetleniowe”, część3 – „Obliczenia oświetleniowe”, część4 – „Metody pomiarów parametrówoświetlenia”.Norma ta ma status Polskiej Normy.Dotychczas została wydana w formie„okładkowej”. Część 1 otrzymałastatus Dokumentu NormalizacyjnegoPKN. Całość jest obecnie tłumaczonaz wersji angielskiej. Wydania normyw języku polskim można oczekiwaćw najbliższym czasie.Ogólna charakterystyka normyW części pierwszej jest podanadość złożona procedura wyboruklasy oświetlenia dla danej drogiw danym środowisku. Klasy oświetleniasą z definicji określane zestawemzróżnicowanych wymagań oświetleniowych,przyjmowanych stosowniedo potrzeb danej grupy użytkownikówdróg określonego typu, w danymśrodowisku. Wybór klasy oświetleniazostał uzależniony od rodzaju ruchuna drodze, prędkości ruchu, cech(geometrycznych) drogi, cech ruchuna drodze oraz właściwości środowiskadrogi. Uwzględnienie w wyborzeklasy oświetlenia wielu czynnikówo różnym charakterze zasadne jestz teoretycznego punktu widzenia. Powodujejednak, że procedura wyborujest skomplikowana i w praktyce mogąwystąpić trudności w jej pełnej realizacji.W szczególności sposób ocenyczynników związanych z cechamidrogi, ruchu i właściwościami środowiska,w podanej skali jakościowej/liczbowej, może być bardzo utrudniony.Bardziej szczegółowy opis procedurywyboru klasy oświetlenia możebyć pożyteczny, gdyż jej przedstawieniew normie (w wersji angielskiej) niezawsze jest klarowne.W części drugiej podano dla różnychklas oświetlenia wymaganiaoświetleniowe, wyrażane w językachdwóch przenikających się technik:preferowanej – luminancyjnej, oraztradycyjnej – związanej z natężeniemoświetlenia, a także przy łącznymstosowaniu obu technik. Technikaluminancyjna jest zasadna z teoretycznegopunktu widzenia. Jej stosowaniewiąże się z przyjęciem założeńspełnianych w przybliżeniu w pewnychtylko sytuacjach występującychna drodze. W wielu sytuacjach możebyć zawodna, szczególnie na drogachbez prostych odcinków, w strefachkolizyjnych, na drogach z garbami,wgłębieniami, z lokalnymi naprawaminawierzchni. Technika związanaz natężeniem oświetlenia stosowanajest na podstawie wieloletnich doświadczeń,które mogą zastąpić brakpodstaw teoretycznych. Nie ma przytym wymienionych ograniczeń w stosowaniu.Jest łatwiejsza przy obliczaniui mierzeniu wartości wielkości fotometrycznych.Z konieczności zatemw normie podawane są klasy oświetleniacharakteryzowane zamiennie(w przybliżeniu) w językach obu tychtechnik. Daje to możliwość stosowania(także preferencyjnie) różnychklas oświetlenia dla tych samych drógw danym środowisku.Poza klasami oświetlenia podanesą również klasy światłości w celuograniczania olśnienia przeszkadzającego.Wynikają one z ograniczeniarozsyłu wzdłuż drogi opraw oświetleniowych,na zasadzie metody znanejw minionych latach [2]. Stosowanietych klas może być także alternatywnew stosunku do stosowania odpowiedniegowskaźnika związanegoz techniką luminancyjną.W odniesieniu do niektórych klasoświetlenia podano w uzupełnieniu,dla ograniczania olśnienia przykrego,klasy wskaźnika olśnienia związanez metodą wprowadzaną w latach dziewięćdziesiątych[3, 4]. Sposób podaniaw normie klas wskaźnika olśnieniawydaje się nadmiernie uproszczony,mało przydatny w praktyce.Bardziej szczegółowy opis klasoświetlenia, ich przeznaczeń i związanychwymagań może być pożyteczny.48 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

TechnologieFot. archiwum ES-SYSTEM SAFot.: Oświetlenie ulicy ul. 3-go Maja w Krakowie; autor projektuES-SYSTEM SA, wykonawca opraw oświetleniowych:ES-SYSTEM Wilkasy Sp. z o.o.Może ułatwić zrozumienie wymienialnościklas i sposobu charakteryzowaniacech oświetlenia.W części trzeciej podano zróżnicowaneprocedury oświetleniowych obliczeńwartości różnych parametrówzastosowanych dla charakteryzowaniacech oświetlenia wynikającychz wymagań oświetleniowych. W praktyceobliczenia oświetleniowe wykonywanesą ze wspomaganiem komputerowym,przy wykorzystywaniuspecjalistycznych programów. Podstawytworzenia takich programów sąistotne, ale mogą interesować stosunkowomałą grupę osób. Wydaje się, żemożna zrezygnować z więcej szczegółowegoopisu złożonych procedur obliczeniowych.W części czwartej podano metodywykonywania pomiaru wartościparametrów zastosowanych dlacharakteryzowania cech oświetleniawynikających z wymagań oświetleniowych.Są to szczegółowe opisy,z uwzględnieniem sposobu przygotowaniaurządzenia oświetleniowegodo badań, warunków klimatycznych,doboru przyrządów itd. Podany zostałrównież przykład sprawozdania z pomiarów.Taki zakres tematyczny, choćbardzo istotny, może interesować wąskągrupę specjalistów.W normie klasy oświetlenia zostałyprzyjęte – jak stwierdzono –z uwzględnieniem norm oświetleniowychistniejących w krajachczłonkowskich Europejskiego KomitetuNormalizacyjnego (CEN).Uczyniono to w celu zharmonizowaniawymagań. Toteż podstawowamerytoryczna treść normy,w zakresie wymagań oświetleniowych,niewiele odbiega od treściraportu technicznego MiędzynarodowejKomisji Oświetleniowej(CIE) [3, 4]. Odmienności w normieeuropejskiej, w zakresie wymagańoświetleniowych, wynikają głównie(pomijając stronę redakcyjną) z tendencjiuszczegółowiania czynnikówwpływających na oświetlenie orazwiększego różnicowania wymagańoświetleniowych, z uwzględnieniemstosowania w szerokim zakresie wymiennościklas oświetlenia.Zarys procedury wyboru klasoświetleniaW zależności od rodzajów ruchu,z uwzględnieniem ich prędkości,wprowadzono pojęcie sytuacji oświetleniowejprzyjmując pięć grup sytuacjioświetleniowych (A, B, C, D, E).W grupie A wyodrębniono sytuacjeA1, A2, A3, w grupie B - B1, B2, w grupieC - C1, w grupie D - D1, D2, D3i D4, w grupie E - E1, E2. Uzyskano, napodstawie tablicy, 12 sytuacji oświetleniowychbędących podstawą wyznaczaniaklas oświetlenia.Za dodatkowe czynniki wpływającena wybór klasy oświetlenia przyjęto– wyszczególnione w normie –cechy drogi, ruchu na drodze orazwłaściwości środowiska. Za cechy(geometryczne) drogi uznano: rozdzielczośćjezdni, rodzaj skrzyżowań(z podziałem na bezkolizyjne i jednopoziomowe),odległości między wiaduktamiskrzyżowań bezkolizyjnych,gęstość skrzyżowań jednopoziomowych,strefy kolizyjne, środki stosowanedla uspokojenia ruchu. Za cechyruchu uznano: liczbę dzienną pojazdóww danym punkcie w obu kierunkachruchu, liczbę rowerzystów, liczbępieszych, trudność poruszania się nadrodze, parkowanie pojazdów, potrzebęrozpoznawania twarzy osóbw strefie ruchu, stopień zagrożeniaprzestępczością. Za właściwości środowiskaprzyjęto: złożoność (obrazu)w polu widzenia użytkownika ruchu,poziomy luminancji w otoczeniu drogi,główny typ pogody. Sposób ocenyposzczególnych czynników (w skalijakościowej/liczbowej) podany zostałw tablicy. Ocenę czynników pozostawionodo decyzji lokalnym władzom.Procedura wyboru (powiedzmygłównych) klas oświetlenia jest dwuetapowawg tablic podanych w załącznikudo części 1. Dla poszczególnychsytuacji oświetleniowych, oprócz sytuacjigrupy D, podawana jest paratablic. Dla grupy D jedna para tablicpodawana jest dla dwóch sytuacji.W parze tablic uwzględniono –w zależności od danej sytuacji oświetleniowej– różne cechy wybranez cech drogi, ruchu i właściwości środowiska.Jedna tablica z pary tablic maGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 49

Technologiezawsze numerację nieparzystą, druga– parzystą. W tablicy o numeracjinieparzystej podano zestaw trzechrekomendowanych klas oświetlenia.Na podstawie danych tablicy o numeracjiparzystej należy (wg strzałektablicowych) wybrać jedną (właściwą)rekomendowaną klasę oświetleniaz zestawu rekomendowanychuprzednio trzech klas oświetlenia.Z dziesięciu par tablic można wybraćklasę z klas typów ME/MEW,CE oraz S. Klasy ME/MEW są określonewymaganiami oświetleniowymi,wyrażonymi głównie w językuluminancji. Klasy CE i S – wymaganiamiwyrażonymi w języku natężeniaoświetlenia. W odrębnej tablicypodano porównywalność klas, określanychwymaganiami wyrażanymiw różnych językach (jakim klasomME/MEW odpowiadają klasy CE i S).Uwzględniono również zamiennewyrażanie (wg preferencji) wymagańoświetleniowych zamiast przez natężenieoświetlenia (klasy S) poprzezpółsferyczne natężenie oświetlenia(klasy A), podając w odrębnej tablicy,jakim klasom S odpowiadają klasy A.Dodatkowo uwzględniono zamiennewyrażanie wymagań oświetleniowychzamiast przez natężenieoświetlenia (klasy CE i S) przez półcylindrycznenatężenie oświetlenia(alternatywne klasy ES) lub poprzezpionowe natężenie oświetlenia (alternatywneklasy EV). W odrębnej tablicypodano, jakim klasom CE/S odpowiadająklasy ES oraz EV.Przewidziano też przyjmowanie(także zamienne) klas światłości (G)oraz przyjmowanie klas wskaźnikaolśnienia (D). Podstawą doboru klasG oraz D jest odpowiedni wybór typuopraw oświetleniowych, co jest dokonywanew procesie projektowaniaoświetlenia.Klasy oświetleniaZ techniką luminancyjną związanesą jedynie klasy ME oraz WEW,przeznaczone dla ruchu motorowegow warunkach nawierzchni suchych(ME) oraz mokrych (MEW). Za ruchmotorowy przyjęto ruch pojazdówsilnikowych poruszających się ześrednimi i dużymi prędkościami.Wymagania oświetleniowe określonowartościami: średniej luminancjijezdni, równomierności luminancjicałkowitej, równomierności luminancjiwzdłużnej, wskaźnika wzrostuwartości progowej kontrastu, wskaźnikaoświetlenia poboczy.Pozostałe klasy oświetlenia (CE,S, A, ES, EV) związane są z technikąnatężenia oświetlenia, częściowoz uwzględnieniem składowej pionowejnatężenia oświetlenia oraz półsferycznegoi półcylindrycznego natężeniaoświetlenia.Klasy CE mają charakter klaszastępczych w stosunku do klasME/MEW, do stosowania gdy kryteriumluminancyjne jest nieprzydatne.W szczególności są przeznaczonedla ruchu motorowego w strefach kolizyjnych,dla ulic w dzielnicach handlowych,skomplikowanych skrzyżowań.Także dla ruchu rowerowegoi pieszego. Wymagania oświetlenioweokreślono wartościami: średniego natężeniaoświetlenia jezdni, równomiernościnatężenia oświetlenia całkowitej.W uzupełnieniu przewidziano stosowanieklas światłości lub (w miaręmożliwości) wskaźnika wzrostu wartościprogowej kontrastu.Klasy S oraz A przeznaczone sądla ścieżek pieszych i rowerowych,drogowych pasów awaryjnych i różnychstref ruchu występujących oddzielnielub wzdłuż jezdni. Także dladróg osiedlowych, ulic dla pieszych,parkingów itp. Klasy te są równieżzamiennymi odpowiednikami klasME/MEW oraz CE.Dla klas S wymagania oświetlenioweokreślono wartościami: średniegonatężenia oświetlenia jezdnii minimalnego natężenia oświetleniajezdni.Dla klas A wymagania oświetlenioweokreślono wartościami: średniegopółsferycznego natężenia oświetleniajezdni i całkowitej równomiernościpółsferycznego natężenia oświetlenia.Klasy ES i EV przeznaczone są dlastref ruchu pieszego, w celu zmniejszeniazagrożenia przestępczościąi zwiększenia poczucia bezpieczeństwa(ES) oraz do stosowania w sytuacjach,w których zachodzi potrzeba oświetlaniapłaszczyzn pionowych (EV).Klasy ES scharakteryzowano wymaganiemoświetleniowym wyrażonymwartością minimalnego półcylindrycznegonatężenia oświetlenia(na płaszczyźnie 1,5 m nad jezdnią).Natomiast klasy EV – wartością minimalnegopionowego natężeniaoświetlenia (na pionowej płaszczyźnieusytuowanej prostopadle do kierunkuruchu pieszego).W odniesieniu do klas S, A, ES,EV przewidziano przyjmowanie klaswskaźnika olśnienia (D), w celu ograniczeniaolśnienia przykrego.Wszystkie podawane średnie wartości,dotyczące luminancji i natężeniaoświetlenia, są wartościami minimalnymi,eksploatacyjnymi. Także minimalnewartości natężenia oświetleniasą wartościami eksploatacyjnymi.Wartości równomierności oświetleniai wskaźnika oświetlenia poboczy sąwartościami minimalnymi. Wartościwskaźnika wzrostu wartości progowejkontrastu są wartościami maksymalnymi.Rekomendowane poziomyoświetlenia są istotnie zróżnicowane,stosownie do stopniowanych klas danejgrupy klas oświetlenia.Literatura[1] CEN/TR 13201-1: Road lighting-Part 1: Selection of lighting classes.EN 13201-2: Road lighting-Part 2:Performance requirements.EN 13201-3: Road lighting-Part 3:Calculations of performance.EN 13201-4: Road lighting-Part 4:Methods of measuring lightingperformance.[2] Jerzy Bąk, „Technika oświetlania”,PWN, Warszawa 1981.[3] Publication CIE 115-1995,Technical Report: „Recommendationsfor the lighting of roads formotor and pedestrian traffic”.[4] Jerzy Bąk, „Pożądane cechy ilościowei jakościowe oświetleniadróg publicznych”.„Elektroinstalator” z. 4/1998,Warszawa.Jerzy Bąkemerytowany prof. zwyczajnyPolitechniki Warszawskiej50 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Artykuł SponsorowanyKoparko-ładowarka 9.50w ofercie HSW S.A.Produkowana w Stalowej Wolikoparko-ładowarka 9.50 daje ciekawemożliwości indywidualnejkonfiguracji. Na jej oprzyrządowanieładowarkowe składają się: łyżka pełnalub wieloczynnościowa (otwierana)z przykręcanymi zębami lub ostrzemo poj. 1 m 3 z widłami uchylnymi, lemieszuniwersalny, lemiesz do śniegu, widłypaletowe, zamiatarka oraz odśnieżarkawirnikowa. Szybkozłącze hydrauliczneumożliwia wymianę osprzętu ładowarkowegobez konieczności opuszczaniakabiny przez operatora. Montaż łyżkiładowarkowej wieloczynnościowej, otwieranejz widłami uchylnymi, posiadającejwiele funkcji roboczych umożliwia– bez przezbrajania maszyny w dodatkowyosprzęt – wykonywanie prac załadunkowych,przeładunkowych, spychanie,równanie, załadunek europalet.Na osprzęt koparkowy składają się: wysięgnikteleskopowy o głębokości kopania6010 mm, łyżki podsiębierne z zębami,łyżka trapezoidalna, łyżka do skarpowania,szybkozłącze mechaniczne. Istniejemożliwość zamówienia maszynywyposażonej w instalację umożliwiającąpodłączenie młotów hydraulicznychoraz różnych narzędzi ręcznych takichjak: wiertarki udarowe, pompy, agregaty,młoty ręczne.W konstrukcji koparko-ładowarki 9.50zastosowano m.in. napęd na czterykoła z możliwością rozłączenia napęduprzedniego mostu, a także mechanizmróżnicowy z przekładniami planetarnymiw piastach kół. Moc brutto silnikaprzy 2 300 obr./min wynosi 100KM,a maksymalny moment obrotowy przy1 400 obr./min – 398 Nm. Skrzyniabiegów jest w pełni automatyczna,przełączalna pod obciążeniem, sterowanaelektronicznie z możliwościąprzełączania na półautomatyczny trybpracy. Przesuw boczny osprzętu koparkowegowynosi 1450 mm. Most tylnyjest sztywny, zaś przedni – wahliwy.Hydrostatyczny układ zapewnia lekkiesterowanie przy każdej prędkości.Mocowana na specjalnych gumowychamortyzatorach i spełniająca normyROPS/FOPS kabina zapewnia opratorowimaszyny komfort pracy.Przed zakupem maszyny przyszłyużytkownik otrzymuje fachową poradęoraz konkretne propozycje specyfikacjii wyposażenia jej w odpowiedniosprzęt. Obsługę gwarancyjną i pogwarancyjnąmaszyn prowadzi HSWpoprzez sieć swych autoryzowanychpunktów serwisowych.Bliższe informacje oraz bezpośrednikontakt:HUTA STALOWA WOLA S.A.Ul. Kwiatkowskiego 1,37-450 Stalowa WolaTel. (15) 843 71 24, 843 71 26, 843 58 98Fax. ( 15) 843 55 38, 843 71 33e-mail: biuro.handlu@hsw.plwww.hsw.plNOWA KOMFORTOWAKABINAKOPARKO-ŁADOWARKA 9.50ULEPSZONAKONSTRUKCJAPODPÓRŁYŻKA WIELOCZYNNOŚCIOWAZ WIDŁAMI UCHYLNYMIZMODYFIKOWANY UKŁADNAPĘDOWYGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 51

TechnologieStandaryzacja dokumentacjiw budownictwieSporządzanie dokumentacji z wykorzystaniem komputerów stało się powszechnąpraktyką w budownictwie. Przyjęcie standardów w takiej dokumentacji ułatwiłobypracę projektantom.Dokumentacja wykonana przyużyciu oprogramowania CADjest w budownictwie nie tylkozbiorem rysunków kreślarskich opisującychobiekt, ale przede wszystkim – cyfrowymmodelem obiektu. Z takiegomodelu możemy w pełni skorzystaćtylko wtedy, gdy znamy zasady (standardy)jego tworzenia. Inaczej mówiąc,dokumentację przygotowaną w programieCAD można łatwo wykorzystaćw innych etapach procesu projektowegoi inwestycyjnego, jeśli została ona wykonanazgodnie z przyjętymi i znanymizasadami. Brak nowoczesnych normdotyczących projektowania z wykorzystaniemkomputera poważnie je utrudnia,wydłuża i niepotrzebnie podraża.W poniższej pracy analizujemynormy obecnie obowiązujące w budownictwieoraz inne akty prawnezwiązane z normalizacją i proponujemypodjęcie działań wprowadzającychodpowiednie standardy. Przyjęciestandardów dokumentacji ułatwi pracęzespołów projektowych i wykonawcówprojektów, a dodatkowo przybliżyteż możliwość uzyskiwania pozwoleniana budowę drogą elektroniczną.Dlaczego standardy?Zasady dotyczące wszelkiej dokumentacjisporządzanej tradycyjnie, czylina papierze, mają wieloletnią tradycję, sąustalone i opublikowane w Polskich Normach.Części tych zasad nie można jednakprzenieść wprost na proces tworzeniadokumentacji w formie elektronicznej.Poza tym dokumentacja sporządzanana komputerze pozwala na stosowaniewielu opcji niedostępnych w trakcie kreśleniatradycyjnego, np. warstw (pojęciez grafiki komputerowej), kolorów, odczytywaniawymiarów wprost z modeluobiektu. Dokumentacja przygotowanaw systemie CAD zawiera znacznie więcejinformacji niż zwykły kreślarski rysunek.Jednak brak standardów tworzeniadokumentacji elektronicznejw praktyce uniemożliwia automatycznewykorzystanie tych informacji.Z doświadczenia autorów wynika, żeduża część dokumentacji tworzona jestniezgodnie z elementarnymi zasadamirysunku komputerowego i bez wykorzystaniamożliwości współczesnychnarzędzi wspomagających proces projektowania.Powszechne jest modelowanienieprecyzyjne, na małej liczbiewarstw, w dowolnej skali. Standardypowinny wyeliminować te błędy.Inny ważny problem wynikającyz braku standardów wiąże się z wymianą(przekazywaniem) dokumentacjielektronicznej. Gdy nad projektem pracujekilka zespołów, w wymienianej pomiędzynimi dokumentacji elektronicznejpojawiają się różnice w stylach liniii tekstu, kolorach, nazwach warstw, formachwydruków. Nanoszenie poprawekprzez jeden zespół/wykonawcę wymagarozszyfrowania zasad, wg których innyzespół/zespół projektowy stworzył dokumentację(model). Szybkie wydrukowaniepliku jest najczęściej niemożliwe,ponieważ nie wiadomo, jaka jest konfiguracjawydruku. Jeżeli nie ma uzgodnionychstandardów, tracimy czas, dostosowującplik do własnych ustawień.Wymiana dokumentacji sporządzanejelektronicznie w formie wydruku jestoczywiście anachronizmem. Taka formaprzekazywania dokumentacji – niestetypowszechnie stosowana – to sprowadzeniesystemu CAD do roli elektronicznejdeski kreślarskiej. Jest to kolejny argumentza opracowaniem standardów.Przegląd norm i przepisówPublikowane współcześnie w Polscenormy i przepisy standaryzująceprojektowanie nie obejmują dokumentacjiwykonanej za pomocą komputera.W obowiązujących normach czy innychaktach prawnych nie znajdziemywięc odpowiedzi na pytanie, jak powinnawyglądać dokumentacja projektowa,jak powinna być tworzona,udostępniana i archiwizowana.Współczesny proces projektowydaleko wykroczył poza ramy wytyczoneprzez akty normalizacyjne. Częśćużywanych w normach pojęć nie ma52 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Technologieżadnego zastosowania w procesie projektowaniawspomaganego komputerem,a niektóre pomysły normalizacyjnenie mają większego znaczenia.Norma PN-ISO 11442 „Obsługaskomputeryzowanej informacji technicznej”(por. [1]) zawiera wytycznedotyczące bezpieczeństwa przy obsłudzeinformacji tworzonej podczas projektowaniaze wspomaganiem komputerowym(CAD). Wyszczególniazasady zapewniające bezpieczeństwoinstalacji i działania środowiska pracy,a więc dotyczące zasilania energiąelektryczną, wentylacji, chłodzeniaurządzeń, magnetyzmu, środowiskaelektrostatycznego, dostępu osób nieupoważnionych.Podaje też zasadyserwisu i konserwacji środowiska pracy,w tym zasady zachowania ciągłościpracy urządzeń oraz zasady tworzeniakopii zapasowych. Jednak już punkt:„Bezpieczeństwo systemów operacyjnych”nie zawiera treści. Punkt „Bezpieczeństwosystemów użytkowych”zawiera niezrozumiałą zasadę: „Zalecasię regularne sprawdzanie aktualnieużytkowanego programu przez porównaniez wersją, która była przewidzianado stosowania”. Punkt ustalający „Bezpieczeństwoprzesyłu danych” zaleca:„dane muszą mieć określoną formę”.Norma ta nie mówi nic o standardachtworzenia dokumentacji. W wielupunktach porusza ważne problemy związanez tworzeniem i bezpieczeństwemdokumentacji elektronicznej. Jednak wielezaleceń jest już nieprzydatnych. NormaPN-ISO 11442 wymaga nowelizacjiw części omawiającej zasady bezpieczeństwa.Wydaje się też, że właśnie w tejnormie mogą znaleźć się także ogólnezasady dotyczące procesu projektowaniawspomaganego komputerem.Norma PN-EN ISO 13567 „Dokumentacjatechniczna wyrobu. Organizacjai nadawanie nazw warstwomw systemie CAD” (por. [2]) to europejskapróba ujednolicenia dokumentacjiCAD przez wprowadzenie stałych zasadnadawania nazw warstwom. Problemdosyć istotny, choć według nas nienajważniejszy. To, że pliki projektowetworzone w ramach jednego projektuczy jednego biura powinny opierać sięna określonym wzorcu, jest oczywiste.Wzorzec ten powinien obejmować nietylko ustawienia nazw warstw, ale takżeużywanych jednostek, stylów linii,stylów wymiarowania, stylów tekstów,kolorów. Na pewno poprawne jest zamieszczonew normie zalecenie: „…osobyzatrudnione przy projekcie powinnyuzgodnić wybór warstw i kodów, jakiebędą stosowane oraz sposób przekazywaniadanych między systemami”.Naszym zdaniem należy jednakpodjąć próbę standaryzacji dokumentacjiw skali kraju i nie ograniczać jejtylko do ujednolicenia nazewnictwawarstw. Standardy dokumentacji CADfunkcjonują w wielu krajach.Normy PN-EN ISO 128 „Rysunektechniczny – Zasady ogólne przedstawiania”część 20 „Wymagania podstawowedotyczące linii”, część 21 „Liniew systemie CAD”, PN-ISO 128 „Rysunektechniczny – Zasady ogólne przedstawiania”,część 22 „Wymagania podstawowei zastosowanie linii wskazującychi linii odniesienia”, część 23 „Linie narysunkach budowlanych” (por. [3]) topodstawowe normy dotyczące dokumentacjitechnicznej. Określają dośćściśle pewne elementy (wymienionew tytułach) składające się na dokumentacjętechniczną, ale, niestety, nie poruszajązasad tworzenia dokumentacjiw formie elektronicznej.Natomiast PN-B-01025 „Rysunekbudowlany. Oznaczenia graficzne narysunkach architektoniczno-budowlanych”jest w części sprzeczna z normamizacytowanymi powyżej. Głównąwadą tej normy jest to, że jest onaniemal wierną kopią ponad trzydziestoletniejnormy.W porównaniu z normą z 1970 r.zmiany są nieznaczne:•••wprowadzono definicje rysunkówarchitektoniczno-budowlanychoraz oznaczeń stosowanych natych rysunkach (oznaczenia dokładne,uproszczone, umowne),zrezygnowano ze stopni dokładnościoznaczeń,oznaczenia graficzne ujednoliconoz występującymi w Polskich Normachwprowadzających normymiędzynarodowe i europejskie lubw znowelizowanych PN.Norma PN-B-01025 zajmuje się jedynieformą kreślarską dokumentacjii w żadnym miejscu nie odnosi się domodelu cyfrowego obiektu. Szkoda, żeprzy wznowieniu tej normy nie pomyślanoo jej dostosowaniu do projektowaniawspomaganego komputeremi do normy PN-EN ISO 128.W istniejących normach nie maogólnych zasad obowiązujących przytworzeniu elektronicznej dokumentacjiprojektowej, w tym rysunków, z wykorzystaniemCAD. Pojawiają się natomiastnieusystematyzowane, bardzo szczegółowezasady dotyczące np. nazewnictwawarstw, linii przerywanej, odnośnika.Konieczność wprowadzenia standardóww obsłudze informatycznej administracjipublicznej uwzględnionow Rozporządzeniu Rady Ministrówz dnia 11 października 2005 r. w sprawieminimalnych wymagań dla systemówteleinformatycznych (por. [6]).Ustawa wyznacza standardy informatycznezapewniające minimum kompatybilnościmiędzy systemami używanymiprzez podmioty publiczne. Możemyw niej przeczytać o standardach obowiązującychprzy zapisie grafiki, będącejpodstawą dokumentacji projektowej.Tabela. Zalecane formaty danychDo danych zawierających informację graficzną stosuje się co najmniej jeden z następujących formatów danych:.jpg (.jpeg)Digital compression and coding Pliki typu .jpg (Joint Photographicof continuous-tone still images Experts Group)ISO ISO 10918.gif wersja 98a Graphics Interchange Format Pliki typu .gif CompuServe Inc..tif (.tiff) Tagged Image File Format Pliki typu .tif Adobe Systems Inc..png Portable Network Graphics Plik typu .png ISO ISO/IEC 15948:2003.svg Scalable Vector Graphics Grafika wektorowa W3CGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 53

TechnologiePierwsze cztery formaty służądo zapisywania grafiki rastrowej,która ma ograniczone zastosowaniew sporządzaniu dokumentacjii przydaje się jedynie do zaprezentowaniagotowego projektu (format.svg został przygotowany do prezentacjiprostych grafik w Interneciei jest zbyt ubogi, żeby mógł być wykorzystanyw systemach CAD).Proponowane formaty grafiki rastrowej,dzięki wbudowanym algorytmomkompresji tworzą mniejszepliki niż bezpośredni zapisw postaci pixel mapy (format .bmp).Należy jednak zwrócić uwagę, że np.format .jpg jest stratny, tzn. część informacjiusuwa z obrazu. W przypadkudokumentacji technicznej nie możemypozwolić sobie na takie ryzyko.Systemy CAD pracują wykorzystującgrafikę wektorową.Uzupełnieniem powyższych formatówmógłby być format .pdf. Różneaplikacje CAD przystosowane są dotworzenia plików wydruku projektuw określonej skali w formacie .pdf. Danew tym formacie mogą być przekazywane,przeglądane i publikowane np. w Interneciebez utraty jakości danych i skalirysunków. Plik .pdf jest mniejszy odplików zapisujących grafikę rastrową,zaś aplikacje do czytania danych w tymformacie są najczęściej bezpłatne.Podstawowe zasady przygotowaniadokumentacji CADPrzed opracowaniem standardów należyprzyjąć kilka podstawowych zasad,które muszą być spełnione przy wykonywaniukażdej dokumentacji CAD. Naszymzdaniem są to następujące zasady:• model wykonujemy w skali 1:1,wykorzystując technikę modelowaniaprecyzyjnego,• elementy projektu umieszczamyna różnych warstwach, które ściśleokreślają styl, kolor i grubośćstosowanych linii,• wykorzystujemy pliki referencyjne,które ograniczają wielkość plikówrysunkowych, pozwalają teżna rozbicie projektu na branże,• w plikach przygotowujemy arkuszewydruków umożliwiające automatycznywydruk dokumentacjiprojektowej (właściwie rozmiesz-czonej, we właściwej skali, z ramkąi tabelką),• do projektu dołączamy plik konfiguracjiwydruku,• przygotowujemy ustawienia aplikacjiCAD, które zapisujemy w plikuprototypowym i rozpowszechniamyz dokumentacją,• elementy modelu zapisujemyw plikach w formacie wykorzystywanymprzez aplikację,• do projektu dołączmy plik w formacie.txt lub .rtf, w którym umieszczamynazwy wszystkich plikówprojektu,• dokumentację przekazujemy (archiwizujemy)w oryginalnych formatachaplikacji,• wydruki wyskalowanych rysunkówarchiwizujemy w formacie .pdf.Powyższe zasady są zgodne ze współczesnymkomputerowym wspomaganiemprojektowania. Ich spełnienie przytworzeniu dokumentacji do inwestycjipodlegających ustawie o zamówieniachpublicznych rozwiązuje często opisywanyproblem umieszczenia takiej dokumentacjiw Internecie. Dokumentacjaprzygotowana zgodnie z ww. zasadamimoże być umieszczona na serwerze internetowymw postaci plików .pdf.Zakres standaryzacjiSzczegółowy zakres standaryzacjiprzedstawimy w oddzielnej publikacji.Jedynie zasygnalizujemy jej ramy.W pierwszej kolejności przygotowanezostaną ogólne zasady standaryzacji,uniwersalne dla wszystkich branż.W dalszych pracach powstaną standardydla poszczególnych branż, poczynającod architektoniczno-budowlanej.Standardy dokumentacji dwuwymiarowej(2D) powinny precyzować: nazewnictwoi format plików; organizację (zawartość)dokumentacji; zasadę podziałuna branże; nazewnictwo warstw; typylinii; rodzaje czcionek; zasadę opisu elementówpowtarzalnych: symbole, bloki;jednostki używane w rysunku; ustawieniaplotowania (wydruku).PodsumowanieStandardy nie zapewnią poprawnościdanych. Ich wprowadzenie zwiększyczytelność dokumentacji i uprościprzenoszenie danych między poszcze-gólnymi aplikacjami. Ogromnie teżułatwi współpracę wielu podmiotówuczestniczących w procesie projektowania.W zasadzie jedyną wadą standardówjest trudność w ich przestrzeganiu.Autorzy niniejszego artykułu zapraszajązainteresowanych inżynierówi biura projektowe do współpracy przytworzeniu standardów. Informacje natemat standardów i przebiegu prac:http://www.il.pw.edu.pl/~standardydr inż. Zbigniew Kacprzykmgr inż. Beata PawłowskaPolitechnika WarszawskaWydział Inżynierii LądowejLiteratura1. PN-ISO 11442 „Obsługa skomputeryzowanejinformacji technicznej”.Część 1 „Wymagania dotyczące bezpieczeństwa”,grudzień 1996, poprawka (dot.zmiany numerów norm, do których są odwołania)– październik 1999.Część 2 „Dokumentacja oryginalna”, grudzień1996, poprawka (dot. zmiany numerów norm,do których są odwołania) – październik 1999.Część 3 „Fazy procesu projektowania wyrobu”,grudzień 1996, poprawka (dot. zmianynumerów norm, do których są odwołania)– październik 1999.Część 4 „Zarządzanie dokumentami i systemywyszukiwania”, grudzień 1996, poprawka(dot. zmiany numerów norm, do którychsą odwołania) – październik 1999.2. PN-EN ISO 13567 „Dokumentacja technicznawyrobu. Organizacja i nadawanienazw warstwom w systemie CAD”.Część 1 „Zasady ogólne”, czerwiec 2004.Część 2 „Pojęcia, format oraz kody stosowanew dokumentacji budowlanej”, maj 2005.3. PN-EN ISO 128 „Rysunek techniczny– Zasady ogólne przedstawiania”.Część 20 „Wymagania podstawowe dotyczącelinii”, grudzień 2002.Część 21 „Linie w systemie CAD”, grudzień2002 (odpowiednik uznanej w 2002 r. normyeuropejskiej EN ISO 128-21:2001).4. PN-EN ISO 128 „Rysunek techniczny –Zasady ogólne przedstawiania”.Część 22 „Wymagania podstawowe i zastosowanielinii wskazujących i linii odniesienia”,maj 2003.Część 23 „Linie na rysunkach budowlanych”,listopad 2002.5. PN-B-01025 „Rysunek budowlany. Oznaczeniagraficzne na rysunkach architektoniczno-budowlanych”,czerwiec 2004.6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11października 2005 r. w sprawie minimalnychwymagań dla systemów teleinformatycznych.Pełna treść rozporządzeń dostępnaw Niezbędniku: www.inzynierbudownictwa.pl54 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Artykuł sponsorowanyAKADEMIA BUDOWNICTWA,czyli jak mądrze łatać luki kadrowew polskim budownictwie?Przystąpienie Polski do zjednoczonejEuropy spowodowało lawinęmigracji pracowników polskichdo tamtych krajów. Zaczyna nam brakowaćnie tylko lekarzy czy innych pracownikówwysoko wykwalifikowanych,ale również pracowników z technicznymi zawodowym wykształceniem.Wiele osób zadaje sobie pytania jak mądrzeprzeciwdziałać temu zjawisku. Czyistnieją już jakieś rozwiązania, które pomogąw uzupełnianiu luk kadrowych np.w polskim budownictwie?Rzeczywistość pokazuje, że tak. Pomysłemna pokonanie tego problemusą szkolenia dla pracowników dotowanez Europejskiego Funduszu Społecznego.Firma ASM Centrum Badań i AnalizRynku wraz z partnerem: PolskimZwiązkiem Pracodawców Budownictwa,wykorzystując wsparcie finansoweUnii Europejskiej rozpoczęłarealizację projektu AKADEMIA BU-DOWNICTWA, którego celem sąwłaśnie szkolenia dedykowane branżybudowlanej MŚP.Kto może wziąć udziałw szkoleniach?Szkolenia skierowane są do firm wykonawczychi handlowych sektora małychi średnich przedsiębiorstw działającychw budownictwie. Szkoleniamiobjęci mogą być zarówno pracownicyjak i osoby fizyczne prowadzące działalnośćgospodarczą w tej branży.Zalety szkoleńw AKADEMII BUDOWNICTWA.Największym atutem tego przedsięwzięciajest to, że umożliwia ono wszystkimuczestnikom praktyczne wykorzystaniezdobytej wiedzy. „Samo wchodzi dogłowy” – stwierdził Mariusz Parzoch,kierownik robót z firmy Clearex z Chorzowa– uczestnik szkolenia z SystemówDociepleń Budynków – Zupełnie wyjątkowyjest poligon. Własnoręcznie mogłemwykonać całkiem spore ocieplenie ścianyz montażem listwy do boniowania. Nainnych szkoleniach to się nie zdarza, tamz reguły jest się obserwatorem tego, cowykonuje instruktor”.Ponadto, uczestnicy szkoleń chwalili zajęciamerytoryczne. Prowadzone onebyły w formie otwartej dyskusji co znacznieułatwia przyswajanie wiedzy i natychmiastoweudzielanie odpowiedzi.Zapraszamy wszystkichchętnych!„Szkolenia wciąż trwają i są jeszcze miejscadla chętnych. Zbliża się zima, pracyw branży budowlanej jest już znaczniemniej, zatem to świetny czas, aby pomyślećo szkoleniach dla pracowników” –twierdzi Marek Skrzyński, kierownikprojektu Akademia Budownictwa.Szkolenia organizowane są główniew formule 3 dniowej:Dzień I – Szkolenie zawodowe – teoriaDzień II – Szkolenie zawodowe– praktykaDzień III – Szkolenie handlowe związanez obsługą klienta – teoria i praktyka.Po zakończeniu szkolenia wszyscy jegouczestnicy otrzymują certyfikaty, honorowaneprzez czołowych na polskim rynkuproducentów materiałów budowlanych.Profesjonalne miejsceszkoleń.Zajęcia odbywają się w OśrodkuSzkoleniowo-Hotelowym „AkademiiUmiejętności ATLAS” w Nadarzyniepod Warszawą. Obiekt ten jest doskonalewyposażonym, największymw Europie poligonem technicznym,w którym można zaaranżować domnaturalnych rozmiarów.Koszty szkoleń:Szkolenia nie wymagają wysokichnakładów finansowych, gdyż dofinansowanesą one w aż 80% przez EuropejskiFundusz Społeczny. Resztę stanowiwkład własny, wnoszony częściowow gotówce (170 PLN) oraz wykazywanyw postaci wynagrodzenia dla pracownikówuczestniczących w szkoleniuliczonym za czas urlopu.Więcej informacji na temat projektu,szkoleń i warunków uczestnictwa znajdujesię na stroniewww.akademiabudownictwa.orgZachęcamy również do kontaktu z biuremprojektu: Tel: 024 355 77 45, 46,Tel./Fax 024 355 77 55; e-mail:rekrutacja@akademiabudownictwa.orgNajbliższe tematy i terminy:04-07 grudnia – Systemy izolacji dachów i ścian działowych z elementami obsługi handlowej18-20 stycznia – Systemy docieplenia budynków z elementami obsługi handlowej18-20 stycznia – Montaż systemów glazury z elementami obsługi handlowej,8-10 stycznia – Systemy docieplenia budynków z elementami obsługi handlowej8-10 stycznia – Montaż systemów stolarki otworowej z elementami obsługi handlowej,11-13 stycznia – Systemy montażu podłóg i posadzek z elementami obsługi handlowej,Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 55

Literatura fachowaWłodzimierz StaropolskiKONSTRUKCJE ŻELBETOWE (tom II)• Według PN-B-03264: 2002 i Eurokodu 2.Tom II. Wyd. 10 rozszerzone. Str. 582,rys. 757 (w tym 119 w tablicach),format B5, oprawa w odmianach –kartonowa i twarda. WydawnictwoNaukowe PWN SA, Warszawa 2006.Tom I, obejmujący 7 pierwszychrozdziałów tego 3-tomowego dzieła,omówiliśmy w październikowym numerzeIB. Ten tom zawiera 7 kolejnychrozdziałów „trylogii” – czyli rozdz. 8-14.Są one poświęcone:• kształtowaniu, konstruowaniu i obliczaniupłyt wielokierunkowo zbrojonychprzy założeniu ich liniowejsprężystości oraz wg teorii nośnościgranicznej, którą Autor poleca (jakoprzynoszącą oszczędności w zbrojeniu),ale jedynie w przypadkach, gdy„wartości ugięć nie mają decydującegoznaczenia”. To bardzo cennapraktyczna rada!• monolitycznym stropom płaskim(płytowo-słupowym i grzybkowym),zasadom ich kształtowania, zbrojeniai obliczania metodami: ram zastępczychoraz elementów skończonych;Autor – słusznie – szczególniewnikliwie analizuje strefę przysłupową,zarówno z punktu widzenia obliczeniowego,jak i sposobów zbrojenia(zaprezentował kilkanaściesposobów zbrojenia tej strefy),• zasadom aproksymacji konstrukcjiżelbetowych modelami prętowymi(kratownicowymi),• tarczom, czyli belkom-ścianom (jednoprzęsłowym,wspornikowym i ciągłym),ich pracy (w stadiach: sprężystym,zarysowania i zniszczenia),obliczaniu wspomaganemu tablicamii monogramami lub programamiMES, albo z zastosowaniem modeliprętowych, a także zasadom konstruowaniai zbrojenia belek-ścian,• zasadom kształtowania, obliczania,konstruowania i zbrojenia:– schodów (wspornikowych, płytowychi policzkowych),– fundamentów (stopowych, ławowych,płytowych i na palach),– ścian oporowych: płytowych i żebrowych,monolitycznych i prefabrykowanych.Na końcu tomu Autor umieścił 34tablice do obliczania momentów zginającychi ugięć płyt prostokątnych o różnychsposobach podparcia i obciążeniaoraz do obliczania naprężeń normalnychw tarczach jedno- i wieloprzęsłowych.Zgodnie z zapowiedzią zawartą w tomieI, także w tym tomie wyodrębnionograficznie: „materiał podstawowy… doopanowania na studiach inżynierskich”oraz „…materiał uzupełniający… doopanowania na studiach magisterskichi podyplomowych”. Niektóre tematy Autoromówił szerzej z „…myślą o praktykującychinżynierach… w tych przypadkach,gdy brak jest odpowiedniej polskiejliteratury specjalistycznej, lub gdyjest ona trudno dostępna”.W tym tomie znacznie rozbudowanesą dwa pierwsze rozdziały: „Płyty wielokierunkowozbrojone” i „Stropy płaskie”,tworzące wspólnie niemal połowę objętościtomu (284 str.). Nieco szerzej omówił Autorbelki-ściany, fundamenty i ściany oporowe.Książka zawiera również – niestety nieliczne– przykłady obliczeń. We wszystkichrozdziałach znajdują się odwołaniado literatury źródłowej, dzięki czemudzieło spełnia również funkcję przewodnikapo aktualnej literaturze przedmiotu.Cenność dzieła polega także na tym, żeAutor, wykorzystując swoją rozległą wiedzęi doświadczenie, nasycił treść licznymipraktycznymi radami i uwagami. Otojedna z takich ogólnych uwag dotycząca„zauroczenia wynikami obliczeń komputerowych”oraz „bałwochwalczej wiaryw te wyniki”. Autor stwierdza: „W obecnejdobie nie ma niczego groźniejszegodla projektanta niż bezkrytyczna akceptacjawyników obliczeń komputerowych.Każdy wynik obliczeń komputerowychpowinien podlegać bardzo krytycznejanalizie logicznej i co najmniej przybliżonemusprawdzeniu”. Brawo, PanieProfesorze!Seria wydawnicza:WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIAI ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH• ITB, Warszawa 2006.Warto przypomnieć, że Instytut TechnikiBudowlanej w ramach swojej statutowejdziałalności przygotowuje i publikujezbiór zeszytów pod wyżej wymienionymtytułem (w skrócie WTWiORB).Pierwszą informację na temat tegoważnego przedsięwzięcia opublikowaliśmyw nr 10/2004 IB, w którym całydział „Literatura fachowa” poświęciliśmydziałalności wydawniczej ITB.Zbiór tych zeszytów podzielono na części:A. Roboty ziemne i konstrukcje, B.Roboty wykończeniowe, C. Zabezpieczeniai izolacje, D. Roboty instalacyjne(elektryczne).W mijającym 2006 r. Instytut opublikował6 kolejnych zeszytów autorstwapracowników ITB:• w części A – zeszyt 7. Dr inż.Artur Piekarczuk: Lekkie ścianydziałowe. Str. 20, rys. 4, tabl. 4,• w części B – zeszyt 2. Inż. BarbaraSzyperska: Posadzki z drewnai materiałów drewnopochodnych.Str. 28,• w części C – zeszyt 6. Mgr inż.Krzysztof Mateja: Montaż okieni drzwi balkonowych. Str. 40, rys. 29,tabl. 3,• w części C – zeszyt 7. Prof. dr hab.inż. Jerzy Andrzej Pogorzelski, drKatarzyna Firkowicz-Pogorzelska:Izolacje cieplne. Str. 60, tabl. 5• w części C – zeszyt 8. Mgr inż. JacekPopczyk: Bezspoinowy systemocieplania ścian zewnętrznychbudynków. Str. 20, tabl. 1 orazopracowany przez Stowarzyszeniena rzecz Systemów Ociepleń56 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

Literatura fachowaZałącznik informacyjny. Str. 42,rys. 13, tabl. 11,• w części C – zeszyt 9. Dr inż. AnnaSokalska, doc. dr inż. Marian Suchan:Naprawy konstrukcji żelbetowychprzy użyciu kompozytówz żywic syntetycznych. Str. 20, tabl.1.Spośród zapowiedzianych 26 ukazałosię już drukiem 20 zeszytów. Wszystkiesą opracowywane w zasadzie wgpodstawowej koncepcji merytorycznej,tzn. zawierają uwagi wstępne, objaśnieniaterminów i pojęć użytych w tekście,wymagania dotyczące dokumentacjitechnicznej, jakości wyrobów oraz warunkówwykonania i odbioru robót.Jednakże Autorzy wielu zeszytów „wyłamująsię” z tego ogólnego schematu.Uwzględniając specyfikę poszczególnychrodzajów robót, wzbogacają treśćnp. komunikatywnymi rysunkami (zeszytyA7 i C6) lub poradnikowymi załącznikami(zeszyty C7 i C8).Broszury tego zbioru są cennymi źródłamipraktycznych informacji dla dużegogrona fachowców, m.in.: projektantów,wykonawców, kierowników budówi robót oraz inspektorów nadzoru.Władysław Dydyk• Część 1 Zasady utrzymania stanusprawności technicznej i wartościużytkowej obiektu budowlanegoi jego otoczenia w tym budynkówmieszkalnych wielorodzinnych. str. 72.• Część 2 Warunki techniczneoceny stanu technicznego elementówbudowli w czasie przegląduobiektu budowlanego i jego otoczenia.str. 92, format A5, oprawa broszurowa.WACETOB, Warszawa 2006.Potrzeba opracowania tej publikacjinarodziła się: „…na spotkaniach konsultacyjnychZespołu ekspertów budowlanychwojewództwa pomorskiegoi kujawsko-pomorskiego…”, a jej autoremjest doświadczony inżynier budowlany.Część I jest – zdaniem Autora –przeznaczona głównie dla właścicielii zarządców obiektów budowlanych,natomiast część II to: „…vademecumdla kadry wykonującej przeglądy techniczneobiektów budowlanych.”W części I Autor zaprezentował obfitątreść (26 rozdziałów), począwszy odpodstaw prawnych, przez dokumentacjęzwiązaną z książką obiektu budowlanego,zagadnienie okresowych przeglądów,wymagania dotyczące wszelkichinstalacji, problemy związane zezmianą sposobu użytkowania, kontroląwykonywaną przez nadzór budowlany,aż po odpowiedzialność karną. CzęśćII (16 rozdziałów) zawiera omówieniewarunków technicznych niezbędnychdo oceny elementów budynku podczasprzeprowadzania tzw. 5-letniego przegląduobiektu budowlanego.W broszurach zbyt mało uwagi poświęciłAutor – moim zdaniem – zagadnieniomochrony przeciwpożaroweji bardzo zaostrzonym ostatnio przepisomp.poż., do obu wkradło się sporobłędów literowych i niezręcznych sformułowań,które – jak sądzę – można będziełatwo usunąć w nowym wydaniu.Henryk Zobel, Thakaa AlkhafajiMOSTY DREWNIANE. KONSTRUK-CJE PRZEŁOMU XX I XXI WIEKU•Mosty drewniane. Konstrukcje przełomuXX i XXI wieku. str. 498, il. 518(w tym 137 wielobarwnych), tabl. 52,format B5, oprawa twarda laminowana.Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,Warszawa 2006.Ten starannie opracowany i pieczołowicieedytorsko wydany podręcznikjest dziełem duetu naukowcówz Instytutu Dróg i Mostów PolitechnikiWarszawskiej.Począwszy od informacji sprzed5000 lat o moście drewnianym przezNil i wzmianki sprzed 2600 lat o mościezbudowanym przez Eufrat w Babilonie,Autorzy uprzystępniają nam, nazaledwie 26 stronach, rozwój i znaczeniemostów drewnianych w dziejachludzkości, aby na dalszych ponad 450bogato ilustrowanych stronicach książkizaprezentować aktualny stan wiedzyi światowe dokonania w tej dziedziniemostownictwa. Główną treść dziełastanowią następujące tematy:• drewno jako tworzywo konstrukcyjne(z uwzględnieniem elementówz drewna litego i klejonego orazz najnowszych materiałów drewnopochodnych),• mosty z drewna litego (belkowe, kratownicowe,łukowe, wiszące, zwodzone,zadaszone i inne),• nowoczesne mosty z drewna klejonego(belkowe, płytowe, ramownicowe,kratownicowe, łukowe, podwieszane)oraz mosty hybrydowe• analizastatyczno-wytrzymałościowakonstrukcji mostów drewnianychwg EN-1995-1-1 i 2,budowa, utrzymanie, naprawai wzmacnianie mostów drewnianych,problemy trwałości drewna oraznajnowsze osiągnięcia w dziedziniezabezpieczania drewna przed ogniem,czynnikami atmosferycznymii biologicznymi.Czytając tę książkę i poznając za jej••pośrednictwem liczne nowoczesne konstrukcjemostowe z drewna klejonegoi konstrukcje hybrydowe zbudowanew ciągu ostatnich 15-20 lat w Europiei Ameryce Płn., wyczuwa się szlachetnąintencję Autorów przełamania błędnych,stereotypowych w naszym kraju, opiniiuznających mosty drewniane za przestarzałei nietrwałe. Ta monografia mawielkie szanse, aby tak się stało. CzegoAutorom życzę i polecam ją nie tylkostudentom, ale również praktykującyminżynierom budowlanym, a także architektomi potencjalnym inwestorom.Książka dostępna w księgarnina stronie www.inzynierbudownictwa.plRecenzje opracowałmgr inż. EUGENIUSZ PILISZEKGrudzień 2006 Inżynier budownictwa 57

TechnologieWyburzanie jest sztukąMyli się ten, kto sądzi, że łatwiej jest zburzyć, niż wybudować, choć wyburzanieniektórym wydaje się czynnością łatwą.Fot. W KołodziejczykFot 1. Wodzisław Śląski – wieżaciśnieńTerminy wyburzanie, rozbiórka,demontaż traktowane są jaksynonimy, gdyż efektem końcowymjest likwidacja konstrukcji budowlanej.Jest to raczej niszowy działrobót budowlanych.Rozbiórka (słowo używane w Prawiebudowlanym) pochodzi z czasów,gdy domy się rozbierało, deska po descei cegła po cegle, a materiały pochodzącez rozbiórki ponownie wykorzystywano.Dlatego o rozbiórkach możemy mówićraczej w odniesieniu do budynków tradycyjnych,zbudowanych z drewna, murowanychna zaprawie wapiennej, wapienno-glinianej,cementowo-wapiennej. Poodkryciu cementu i jego powszechnymużyciu tradycyjna rozbiórka stała się bardzopracochłonna, a w przypadku betonui żelbetu – ekonomicznie nieuzasadniona.Takich konstrukcji nie da sięrozebrać. Musi się je niszczyć krusząc,rozcinając, obalając, wysadzając w powietrze.Takie działanie to wyburzanie.Demontaż zgodnie z nazwą jestodwrotnością montażu. Zdemontowaćmożna coś, co zostało zmontowane.Lecz nie każdą konstrukcję zmontowanąmożna demontować, choćby zewzględu na sposób łączenia montowanychelementów. Demontować możnaelementy nie powiązane monolitycznie,np. przęsła, pomosty, konstrukcjestalowe skręcane czy nitowane, żelbetowekonstrukcje prefabrykowaneo łączach niemonolitycznych.Nie można zdemontować blokumieszkalnego, który był montowanyz prefabrykatów. W systemie wielkoblokowym,wielkopłytowym czy szkieletowymelementy i płyty połączone są zesobą zbrojeniem pętlicowym zalanymbetonem.Dzisiaj wiele obiektów wybudowanych20 i więcej lat temu zostałozlikwidowanych. Na ich miejscu powstająnowoczesne inwestycje. Alejest jeszcze bardzo dużo porzuconychobiektów. Niekiedy ruiny są bardzomalownicze, tajemnicze i pobudzająwyobraźnię. Takie były, nieistniejącejuż, wielkie ruiny dawnej Kopalni WalentyWawel w Rudzie Śląskiej.Niestety, wiele obiektów zostałowyburzonych, a na ich miejscu niepowstało nic, co uzasadniałoby ichbezpowrotne zniszczenie. Mam tuna myśli na przykład legendarną jużi kiedyś symboliczną Halę SportowąHuty Baildon w Katowicach lub żelbetowąwieżę ciśnień w sandomierskiejhucie szkła. Wiele jest jeszcze opuszczonych,zaniedbanych, popadającychw ruinę, a niezwykle pięknychobiektów. Na przykład wieże ciśnień[fot. 1] albo wieże szybowe na Śląsku.Niestety, właściciele obiektów i urządzeńprzemysłowych, będących nierazunikatowymi dziełami sztuki inżynierskieji pięknej techniki, dalecysą od myślenia perspektywicznego.Nie chcą odłogować obiektów, czylizabezpieczać sprawne technicznieobiekty, wprowadzać w stan niby-hibernacjii czekać, aż znajdzie się pomysłi inwestor, który właściwie doceniich wartość. Na szczęście sąprzykłady pozytywne, jak choćby SilesiaCity Center w Katowicach, gdziedominantą jest wieża szybowa z zamontowanymna niej logo centrumhandlowego. Szyby górnicze byływ ostatnich latach masowo wyburzane.Te piękne stare, stalowe, nitowanei te nowoczesne, basztowe, żelbetowe.Wyburzanie takich wież to sztuka.Projektant wyburzenia ma ciężki i niełatwywybór metody: najbezpieczniejszeji najtańszej. Pozornie tylko prostejest użycie materiałów wybuchowych.Najczęściej wieża szybowa otoczonajest siecią infrastruktury rurowo-kablowejalbo budynkami, które nie mogąbyć uszkodzone. Wieże stalowe możnarozbierać po kawałku za pomocą żurawiai palników. A wieże żelbetowe? Jeśli mająwysokość 60-70 m?Proces wyburzaniaWyburzanie jest niewątpliwiesztuką. Podejmują się czasem tej sztukiosoby nieświadome zagrożeń. Bywa,że roboty pozornie proste, wykonywaneprzez rutyniarzy lub dyletantów doprowadzajądo wielkich tragedii.Proces projektowania budowynowej konstrukcji przebiega z grub-58 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

TechnologieFot. W KołodziejczykFot 2. Katowice, ul. Chorzowska, burzenie starej kamienicysza tak: po przyjęciu koncepcji następujeprzeliczanie poszczególnychelementów od dachu do fundamentów.Projektant ma pewność, że to,co przeliczył, będzie takie, jakie mabyć, a jeśli nie ma pewności, to stosujewspółczynnik niepewności i bezpieczeństwa.Podobnie podczas budowymożna z dużym prawdopodobieństwemzałożyć, że to, co już zostałozbudowane, ma cechy takie, jak zakładano.Projektowanie i budowaniejest na każdym etapie w dużej mierzeprzewidywalne.Proces projektowania wyburzeniawymaga również znajomości zagadnieńzwiązanych z projektowaniemi wznoszeniem konstrukcji – aleto dopiero początek. Podczas projektowaniawyburzania projektant robizałożenia, że to, co jest, jest takie, jakprzypuszcza, że jest. Ale nigdy nie mapewności, ponieważ podczas budowaniatylko czasami jest pełna zgodnośćwykonania z projektem. Podczasbudowania popełniane są błędy,nieraz skrzętnie ukrywane przez wykonawcę,jeśli o nich wie. Są równieżbłędy, o których nikt nie wie albo wiejeden lub kilku robotników. Podczaseksploatacji obiektu właściciel lub zarządcawykonuje różne roboty budowlane,udokumentowane lub nieudokumentowane,zakłada instalacje,robi przekucia, wprawia okna, drzwi,zamurowuje otwory, tynkuje szczelinyi rysy, maluje powierzchnie itp.Zwykle nie ma osób pamiętającycho tych robotach i nie wiadomo, czyroboty wykonano w sposób właściwyi czy intencjonalne wzmocnienia niesą faktycznie osłabieniami konstrukcjiw miejscach newralgicznych. Zgodniez Prawem budowlanym obiektyw trakcie eksploatacji powinny byćprzeglądane, remontowane oraz poddawanestałym robotom konserwacyjnym.Kto to robi (szczególnie w budynkachstarych)? Nieraz bywa, że nieszczelnarynna lub blacha okapowaczy inna przerdzewiała obróbka blacharskaprzez lata robi wielkie ukrytespustoszenia, o których dowiaduje sięwłaściciel dopiero przy remoncie, rozbiórceczy wyburzeniu. Dlatego odprojektanta wyburzeń wymaga się,aby znał realia praktycznego budowaniai eksploatacji obiektów,aby znał od podszewki praktykęwykonywania robót budowlanychi faktyczne (nie teoretyczne) technologiestosowane w różnym czasie.Łatwo jest zburzyć obiekty niewielkie,ze swobodnym do nich dostępem,nie sąsiadujące z obiektami, którenie mogą ulec uszkodzeniu [fot. 2].Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 59

TechnologieFot. W KołodziejczykFot. 3. Katowice PanewnikiMaszyna wyburzeniowa burzy takiobiekt szybko, łatwo i bezpiecznie.Sztuka zaczyna się wtedy, gdy np.:• nie można uszkodzić obiektówsąsiadujących,• obiekt znajduje się przy ruchliwejulicy,• budynek jest zbyt wysoki,• należy wyburzyć tylko częśćobiektu,• rozkład mas w konstrukcji jest niekorzystny(np. żelbetowe zbiornikina górze),• trudno po przeróbkach rozpoznać,jaki jest rzeczywisty rodzajkonstrukcji albo nie ma czasu natakie rozpoznanie,• wewnątrz są ważne urządzenia zamocowanedo konstrukcji budynku,••obiekt jest zabytkowy,jest częściowo zamieszkany.Sztuką jest nie tylko wymyślenie, jakwyburzyć, ale jak zrobić to:• najtaniej,• najszybciej albo w odpowiednim,ściśle wyznaczonym, czasie,• tak, aby nie było drgań, kurzu,zbytniego hałasu,• z maksymalnym odzyskiem przydatnych,tj. posiadających wartość,materiałów.Bywa tak, że:• przez burzony obiekt przebiegabardzo ważny rurowo-kablowyciąg technologiczny, który niemoże być wyłączony ani uszkodzony[fot. 3],• za ścianą burzonego obiektu musząmieszkać bezpiecznie ludziei nie można ich czasowo wysiedlić,• odbywają się skomplikowane procesytechnologiczne, których niewolno przerwać ani zakłócić,• inwestor narzuca własną koncepcjęwyburzenia lub wyklucza zaproponowanąmetodę, z przyczyninnych niż techniczne itp.Projektant wyburzenia natrafiana bardzo wiele uwarunkowań, kombinacji,utrudnień.Nie można zapomnieć, że obowiązujePrawo budowlane z rozporządzeniamiwykonawczymi. Jestteż urzędnik wydający pozwolenie narozbiórkę. Tak na rozbiórkę. Prawobudowlane nie zna pojęć „wyburzenie”ani „demontaż”, choć wprowadziłouprawnienia wyburzeniowe dowyburzania metodą minerską. Prawobudowlane jednakowo traktuje wysadzaniew powietrze 100-metrowegokomina żelbetowego czy 50-metrowegozakładu przeróbczego węglakamiennego jak rozbiórkę stodołyo wysokości powyżej 8 m albo niższej,lecz stojącej w odległości mniejszejniż połowa jej wysokości od granicydziałki. We wszystkich tychprzypadkach należy sporządzić projektrozbiórki, uzyskać Pozwolenie narozbiórkę, ustanowić kierownika rozbiórki.Kuriozum jest, że jeżeli właściwyorgan wyda Nakaz rozbiórki todecyzja ta jest samoistna i nie narzucawymogów takich jak Pozwolenie narozbiórkę. Praktycznie oznacza to,że nie ma konieczności sporządzaniaprojektu rozbiórki, ustanawiania kie-rownika rozbiórki, a urząd nie wydajedziennika rozbiórki. Tak było przy wyburzaniupojedynczych, oddylatowanych,segmentów wielosegmentowegobudynku mieszkalnego w KatowicachPanewnikach [fot. 3].Zadaję pytanie: Kto wie, jak mawyglądać projekt rozbiórki, demontażu,wyburzeń i kto ma prawo sporządzićtaki projekt?Trudno sporządzić taki projektna podstawie przepisu regulującegoformę i treść projektu budowlanego.W praktyce uprawniony projektantrysuje dokładnie to, co ma być rozebrane,i cytuje obowiązujące przepisy.Czasem wskazuje elementy, na jakiemożna dzielić konstrukcję, niekiedywyliczając ich ciężary. Prawie zawszezastrzega, że Kierownik rozbiórkimusi opracować Projekt technologiirozbiórki z zachowaniem wszystkich,obowiązujących zasad oraz przepisówbhp. Projektant robi tak, bo wie, że nieprzewidzi wszystkiego, a przy szczegółowymrozpisywaniu działań wariantowych(których nie da się uniknąćpodczas wyburzeń) może byćopacznie zrozumiany. Dlatego przedstawiai pokazuje tylko to, co oczywiste!Zwykle na podstawie takichprojektów nie da się tak naprawdę niczrobić. Są one tylko koniecznym załącznikiemdo wniosku o pozwoleniena rozbiórkę. Całe ryzyko spada naKierownika rozbiórki.Metody i sposoby wyburzeńO wyburzeniach warto mówić, pisaći warto uczyć tego studentów budownictwa.Wyburzenia można podzielić natradycyjne – budynków wznoszonychmetodą tradycyjną, i nowoczesne –budynków i obiektów współczesnych.Ze względu na wysokość rozróżniasię wyburzanie obiektów: bardzowysokich, wyższych niż zasięg maszynnaziemnych, wysokich, ale będącychw zasięgu maszyn naziemnych,niewysokich, niskich i podziemnych.Z uwagi na rodzaj konstrukcjimożna mówić o wyburzaniu obiektów:wznoszonych metodami tradycyjnymi,o konstrukcji stalowej, obiektówżelbetowych, szkieletowych, obiektówo dużej kubaturze, a małej ilości60 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

TechnologieFot. W Kołodziejczykkonstrukcji (hale), o dużej gęstościkonstrukcji (fundamenty, konstrukcjewsporcze itp.), obiektów przemysłowychi obronnych, mostów i innychobiektów inżynierskich.Wyburzenia wykonywać możnaróżnymi metodami, np.:• za pomocą materiałów wybuchowych,• za pomocą żurawia i kuli,• za pomocą liny i ciągnika (przezobalanie, rozrywanie),• maszynami wyburzeniowymiz osprzętem przystosowanym dokruszenia betonu i cięcia stali,• maszynami budowlanymi, takimijak koparki, spycharki, ładowarki,• metodą cięcia konstrukcji tarczamidiamentowymi, linami diamentowymi,lancami wodnymi,• kruszeniem konstrukcji materiałamiekspansywnymi.Budynki tradycyjne, zazwyczajmurowane, mają sklepienia, stropydrewniane, dachy drewniane, klatkischodowe drewniane, betonowe lubżelbetowe, czasem stalowe. Burzy siętakie obiekty łatwo każdą metodą.Wybór zależy od warunków miejscowych,sąsiedztwa, wymaganego czasui posiadanych środków finansowych,Fot. 4. KWK Moszczenica SzybVIII i Szyb II do zniszczeniaale najczęściej po prostu się je rozbiera.Również w celu odzyskania materiałubudowlanego.Budynki nowoczesne są mocniejszei wymagają indywidualnego podejścia.Burzenie ich można wykonywaćróżnymi metodami:Budynki niewysokie i niskie najkorzystniejburzyć maszynami wyburzeniowymilub innymi maszynamibudowlanymi. Maszyny wyburzeniowezaopatrzone w specjalne szczęki –do kruszenia konstrukcji, które z łatwością„przegryzają” belki stalowei żelbetowe, nadproża, wieńce, ściany,stropy; młoty hydrauliczne – o znacznejmasie, zdolne skruszyć każdą konstrukcjężelbetową o dowolnych wymiarachi masie.Budynki wysokie, ale będącew zasięgu maszyn naziemnych burzysię za pomocą specjalistycznych maszynbudowlanych na podwoziu koparekz ramieniem przedłużanym, zaopatrzonymw szczęki do kruszenia konstrukcjii cięcia stali. Takimi maszynami możnawyburzać prawie wszystkie rodzajekonstrukcji. Trudności występują wtedy,gdy na dużych wysokościach są elementybardzo masywne, których szczękinie mogą skruszyć lub przeciąć. Bardzodobrze burzy się tymi maszynami lekkiekonstrukcje szkieletowe, murowane,powłokowe (hale, chłodnie kominowe).Doskonale wyburza się takimi maszynaminp. bloki mieszkalne prefabrykowane5-piętrowe, hale przemysłowe.Obiekty wyższe, żelbetowe, takiejak na przykład żelbetowe chłodniekominowe czy żelbetowe wieże szybowe,można burzyć metodą żurawiai kuli. Na przykład burzenie 60-metrowejwieży szybowej za pomocą żurawiasamojezdnego o zasięgu pracyw pionie o około 10 m większym odwysokości wieży. Zawieszona na linie3,5-tonowa stalowa gruszka umiejętnerozkołysana uderza wielokrotne wjedno celowo wybrane miejsce, powodującskruszenie betonu. Pozbawioneusztywnienia, już wiotkie prętystalowe tracą nośność. Fragmentkonstrukcji łamie się i spada na ziemię.Gdy wysokość burzonego kuląobiektu dojdzie do zasięgu maszynwyburzeniowych, to one kontynuująlikwidację. Burzona tym sposobem naprzykład żelbetowa powłoka chłodnikominowej zwija się do środka jakskórka obieranego jabłka.Obiekty bardzo wysokie będącepoza zasięgiem maszyn naziemnychwyburza się opatentowanymi metodamiza pomocą maszyn wyciągniętychna te konstrukcje. Na przykładpotężny żelbetowy komin elektrowniŁaziska od góry kruszyła „zwykła”koparka z młotkiem. Umocowana dospecjalnego pająka z osią obrotu w osikomina młotem hydraulicznym skuwałapłaszcz żelbetowy. Pająk stojącłapami na płaszczu żelbetowym komina,przestępował z miejsca na miejscew miarę postępu skuwania. Gruzzrzucany był do środka komina. Nazewnątrz płaszcza pod miejscem kuciado pająka przymocowana była specjalnasiatka ochronna, która schodziłarazem z maszyną. Cała konstrukcjapająka i koparka najpierw przetransportowanabyła na szczyt komina.Inne konstrukcje żelbetowe możnawyburzać na przykład maszyną posadzonąza pomocą specjalnych łap nakonstrukcji, a szczęki lub młot maszynymogą kruszyć konstrukcję i przesuwaćsię po niej w miarę postępu skuwania.Kominy żelbetowe są zazwyczajobalane metodą minerską. Kominy62 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

murowane – specjalnymi rozpierakami.Pomysłowość ludzka nie znagranic. Słyszałem o obalaniu ceglanegokomina metodą ogniskową.W odpowiednim miejscu (od strony,na którą komin miał się obalić)wykuwano wąskie otwory w trzoniekominowym i natychmiast silnie jestemplowano drewnianymi stemplami.Po zastąpieniu fragmentu trzonuścianą ze stempli spokojnie zapalonoognisko pod stemplami. Wcześniej linamizakotwiono komin tak, aby wymusićkierunek obalania i aby w trakciestemplowania komin nie obalił sięw stronę przeciwną.Projektowanie wyburzeńDo projektowania wyburzeń niewystarczy znajomość norm, przepisówi nawet biegła umiejętność projektowaniakonstrukcji. Potrzebnejest doświadczenie w praktycznymprzewidywaniu zachowania się wyburzanejkonstrukcji. Wyburzaniepolega na tym, aby jak najszybcieji najbezpieczniej przemieścić określonąmasę konstrukcji z określonegopoziomu do poziomu niższego lubpo prostu na ziemię, używając przytym minimum niezbędnych środków.Przy wznoszeniu budynku jegokonstrukcja zawsze ma większą nośnośćniż obciążenie. Tu konstrukcjętrzeba widzieć jako przesztywnionąi przestrzenną całość, w której poszczególneelementy realnie współpracująze sobą. Czasem jedna śrubaczy pręt zbrojenia, zwykle pomijanew obliczeniach jako tylko zbrojeniekonstrukcyjne, decyduje o tym, że podczasburzenia lina się zrywa, konstrukcjałamie w nieprzewidzianym miejscu,a żuraw niebezpiecznie wychyla odpionu. Wyburzając, wykorzystujemynośność konstrukcji i grawitację. Określamysiłę, jaką należy przyłożyć do elementu,aby go strącić lub przewrócić.Przewracając lub odrywając fragmentykonstrukcji, cała konstrukcja musi byćstabilna. Oderwanie czy przewróceniemoże nastąpić dopiero po celowym zadziałaniuokreślonej siły. Trzeba ją policzyć.Musi ona być większa od sumysił wynikających ze statyki mas i wytrzymałościmocowań plus rozsądnebezpieczeństwo.Oprócz współczynników bezpieczeństwai materiałowych, jakie się przyjmujepodczas projektowania nowychobiektów, konieczne jest przyjęciemarginesu partackiej roboty, korozjimateriału, nierozpoznanych osłabieńlub wzmocnień itp. Konstrukcja możebyć pozornie mocna albo pozorniesłaba. Może okazać się, że np. spawybyły tylko przyklejeniem. Obliczającciężar konstrukcji, należy przyjąć ciężarcharakterystyczny dzielony albomnożony przez współczynnik materiałowytak, aby nie okazało się, że elementjest w rzeczywistości lżejszy lubcięższy od przewidywań.Przypominam, że nie opisuję rozbiórki,lecz wyburzania, bo podczasrozbiórki nie można przeciążać żadnegoelementu. Nie można zrzucaćdużych mas. Nie można przewracaćścian na stropy itp. A to dlatego, żeprzy rozbiórce na konstrukcję rozbieranąwchodzą ludzie!Natomiast wyburzenie należy tak przygotowaći przemyśleć, aby pracownicypodczas wyburzania tylko zabezpieczaliplac wyburzenia, a do wyburzanejkonstrukcji nie wchodzili.Bezpieczeństwo wykonywaniarobót wyburzeniowychDecyzja o wyborze metody wyburzeńpoprzedzona być musi zawszedoskonałym rozeznaniem konstrukcji.Każda metoda ma swoje mocnei słabe strony i niesie zawsze jakieś zagrożenia.Obiekt i jego otoczenie należy przygotowaćdo wyburzenia. Proces wyburzaniamusi być perfekcyjnie przygotowanyorganizacyjnie i sprzętowo.Prowadzący roboty wyburzeniowemusi przygotować siebie i pracownikówna działania wariantowe. Każdypracownik musi być odpowiednioprzeszkolony. O wyburzeniu musząbyć powiadomione odpowiednie służby.O robotach wyburzeniowych nieraztrzeba umiejętnie informować lokalnąspołeczność. To obszerny tematgodzien osobnego opracowania.mgr inż. WacławKołodziejczykTECHNOLOGIEBEZWYKOPOWEREMINSTALPrywatne PrzedsibiorstwoBudowlano—InstalacyjneFirma Reminstal specjalizujesię w budowie sieci wodociągowych,kanalizacyjnych i gazowychz polietylenu, PCV, kamionki, żeliwasferoidalnego oraz w remontachsieci podziemnych w technologiachbezwykopowych, takich jak:••••••mikrotunelinghoryzontalne przewiertysterowanekraking dynamicznypneumatyczne przebijanierur stalowychprzeciski pneumatyczneZalety stosowania bezwykopowychtechnologii budowy i odnowy rurociągówto m.in.:•••••••ograniczenie robót wykopowych dominimumbrak lub tylko minimalne utrudnieniakomunikacyjneochrona środowiska przyrodniczegogłównie drzewminimalizacja uciążliwości dla okolicznychmieszkańcówminimalizacja zniszczeń nawierzchniwysokie tempo prowadzonych robótwysoka jakość robótReminstal świadczy również usługi budowlanetradycyjną metodą rozkopowąoraz prowadzi sprzedaż materiałów dobudowy sieci kanalizacyjnych i wodociągowychPPBI REMINSTALUl. Opolska 5, 44-100 Gliwicetel. fax 032 279-08-54tel. 032 279-00-78www.reminstal.plinfo@reminstal.pl

TechnologieOchrona przeciwporażeniowaCzynniki wpływające na dobór środkówochrony przeciwporażeniowejWybór zakresu oraz środków ochronyprzeciwporażeniowej, nie tylko na placubudowy, zależy od kilku czynników [6, 7].Zalicza się do nich:• kwalifikacje osób mających stycznośćz urządzeniami elektrycznymi,• warunki środowiskowe sprzyjającestyczności człowieka z potencjałemziemi,• warunki środowiskowe wpływającena zmniejszenie impedancjiciała człowieka.Wymienione czynniki określanesą za pomocą odpowiednich symbolipozwalających rozpoznać, czy zagrożenieporażeniowe jest duże czy małe,co bezpośrednio jest związane z wyboremśrodków ochrony przeciwporażeniowej(tabl. 1 i tabl. 2).Trzeci z czynników wpływającychna zagrożenie porażeniowe i wybórśrodków ochrony przeciwporażeniowejto warunki środowiskowe wpływającena zmniejszenie impedancji ciałaczłowieka – oznaczany jest on kodemBB. Znaczne zmniejszenie impedancjiciała występuje wskutek zwilżenia naskórka,w pomieszczeniach wilgotnychi mokrych lub na wolnym powietrzu–kod BB3 oraz wskutek zanurzenia ciaław wodzie – kod BB4.Na wybór i wymiarowanie środkówochrony przeciwporażeniowej ma równieżwpływ sposób użytkowania odbiorników.Wyróżnia się odbiorniki ręczne,przenośne, stacjonarne i stałe. Największeprawdopodobieństwo groźnego porażeniawystępuje przy odbiornikach trzyma-Tablica 1. Kwalifikacje osób mających styczność z urządzeniami elektrycznymiKod Osoby Cechy charakterystyczneBA1 Postronne Osoby niewykwalifikowane i niepoinstruowaneBezpieczeństwo elektrycznena placu budowy – cz. IIBA2 Dzieci Pomieszczenia przeznaczone na pobyt dzieci. Zastosowanie –ośrodki wychowawcze, przedszkolaBA3 Upośledzone Osoby niedysponujące wszystkimi możliwościami fizycznymii intelektualnymi, np. osoby chore. Zastosowania – szpitaleBA4 Poinstruowane Osoby odpowiednio poinformowane albo nadzorowane przezosoby wykwalifikowane, w sposób zapewniający unikanieniebezpieczeństw, jakie może stwarzać elektryczność. Zastosowanie– obszary obsługi wyposażenia elektrycznegoBA5 Wykwalifikowane Osoby z odpowiednią wiedzą techniczną lub wystarczającym doświadczeniem,zapewniającym im unikanie niebezpieczeństw, jakiemoże stworzyć elektryczność. Zastosowanie – obszary ruchuelektrycznegoW drugiej części artykułu autor omawia zagadnieniaochrony przeciwporażeniowej oraz kontroli urządzeńi instalacji na placu budowy.nych podczas pracy w ręku, a najmniejszeprzy urządzeniach stacjonarnych lubstałych. Zagrożenie porażeniowe jestwiększe, gdy człowiek podczas pracystoi na potencjale ziemi – a tak zazwyczajjest na placu budowy (kod BC3) –niż kiedy będzie obsługiwał urządzeniaelektryczne na izolacyjnym stanowisku(kod BC1). Inna będzie impedancja ciałaczłowieka w pomieszczeniu wilgotnymniż suchym.Bardzo duże zagrożenie występuje,gdy człowiek styka się z częściamiprzewodzącymi inaczej niż poprzezstopy, np. plecami, karkiem, bądź siedzina stanowisku metalowym (kod BC4).Jeżeli przerwanie kontaktu człowiekaz tymi częściami przewodzącymijest utrudniony, pracuje on w ciasnympomieszczeniu, to należy zastosowaćspecjalne środki ochrony przeciwporażeniowej,opisane w dalszej części.Środki ochrony przeciwporażeniowejZgodnie z [12] urządzenia ochronnew instalacji należy dostosować do typu,rodzaju i mocy rozdzielanej energii, warunkówzewnętrznych oraz do poziomukwalifikacji osób mających dostęp do instalacji.W instalacjach elektrycznych naplacu budowy należy stosować ochronęprzed dotykiem bezpośrednim (ochronępodstawową), ochronę przy dotykupośrednim (ochronę przy uszkodzeniu,ochronę dodatkową) i ewentualnieochronę uzupełniającą.Norma [10] dotycząca placów budowynie wprowadza dodatkowychwymagań w stosunku do wymagańogólnych zawartych w arkuszu podstawowym[8]. Należy stosować następująceśrodki ochrony przed dotykiembezpośrednim [8]: izolowanie częściczynnych, ogrodzenia lub obudowyo odpowiednim stopniu ochrony IP.Pozostałe dwa środki ochrony:umieszczenie poza zasięgiem ręki orazbariery, ze względu na specyfikę placubudowy w zasadzie nie wchodząw rachubę. Ochronę przy użyciu barierlub umieszczenie poza zasięgiem rękimożna stosować tylko w miejscach, doktórych dostęp mają osoby poinstruowanelub wykwalifikowane w zakresiebezpieczeństwa elektrycznego i w praktyceodnosi się to do pomieszczeń ruchuelektrycznego. Należy nadmienić, żew odniesieniu do placu budowy, zgodniepostanowieniami normy [10], wyposażeniestałe, sprzęt i osprzęt instalacyjnypowinny mieć stopień ochrony IP 44.W odniesieniu do stosowania środkówochrony przy dotyku pośrednim poza obwodamigniazd wtyczkowych, występujetylko ograniczenie co do napięcia dotykowegodopuszczalnego długotrwale. Zgodniez postanowieniami normy [10], przystosowaniu samoczynnego wyłączeniazasilania za największe napięcie dotykowedopuszczalne długotrwale należy uważaćwartość 25 V napięcia przemiennegoi 60 V napięcia stałego. Nie ma dodatko-64 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

TechnologieTablica 2. Kwalifikacje zagrożenia związane ze stycznością ludzi z potencjałemziemiKod Styczność Cechy charakterystyczneBC1 Brak Osoby na stanowiskach nieprzewodzącychBC2 Rzadka Osoby nie mające w normalnych warunkach stycznościz częściami przewodzącymi obcymi lub niestojące na powierzchniach przewodzącychBC3 Częsta Osoby dotykające często części przewodzących obcychlub stojące na powierzchniach przewodzącychBC4 Ciągła Osoby będące w stałej styczności z otoczeniemmetalicznym, mające ograniczoną możliwość przerwaniatej styczności, np. w metalowych pomieszczeniach,zbiornikach, kotłach, kanałachTablica 3. Największy dopuszczalny czas wyłączenia zasilaniaw sekundachUkład50 V < U o 400 Va.c. d.c. a.c. d.c. a.c. d.c. a.c. d.c.TN 0,8 1) 0,4 5 0,2 0,4 0,1 0,1TT 0,3 1) 0,2 0,4 0,07 0,2 0,04 0,11) Wyłączenie może być wymagane z innych powodów niżzagrożenie porażeniem, a.c. – prąd przemienny, d.c. – prąd stały,U o – napięcie instalacji względem ziemi.wych wymagań co do czasu wyłączaniazwarcia przez zabezpieczenia ochronne,co oznacza, że obowiązują w tym zakresieogólne zasady, podane w [8]. Wymaganiazawarte w [8] w najbliższym okresie zostanąznowelizowane [5] i dla obwodówodbiorczych będą obowiązywały czasypodane w tab. 3.Znowelizowany zostanie równieżwarunek samoczynnego wyłączeniazasilania w układzie TT. Jeżeli samoczynnewyłączenie zasilania ma byćdokonane z użyciem zabezpieczenianadprądowego o prądzie wyłączającymI a , to wymagania stawia się nierezystancji uziemienia, a impedancjipętli zwarciowej Z s . Warunek ten jestwtedy taki sam jak w układzie TN:U o– napięcie instalacji względem ziemi.UZs≤ IBez zmian, w stosunku do wymagańobecnych, pozostanie warunek skutecznościochrony, jeżeli wyłączeniezasilania zapewnia wyłącznik różnicowoprądowyo znamionowym różnicowymprądzie zadziałania I ∆n :U L– napięcie dotykowe dopuszczalnedługotrwale, R A– rezystancja uziemieniaprzewodu ochronnego.Uwzględniając powyższe wymagania,spośród dostępnych środków ochronyprzy dotyku pośrednim, poza obwodamigniazd wtyczkowych można stosować:• samoczynne wyłączenie zasilania,• urządzenia II klasy ochronnościlub o izolacji równoważnej,• separację elektryczną.Nie wchodzą w rachubę pozosta-aoUR A≤ LIłe środki, czyli: izolowanie stanowiska,nieuziemione połączenia wyrównawczemiejscowe, które mogą być stosowanetylko wtedy, kiedy instalacja i urządzeniaelektryczne są pod nadzorem osób wykwalifikowanychlub poinstruowanych.Dla obwodów gniazd wtyczkowychobowiązują zaostrzone reguły. Gniazdawtyczkowe powinny być alternatywnie:• zabezpieczone wyłącznikami różnicowoprądowymiwysokoczułymi(I ∆n ≤ 30 mA); powinny to byćwyłączniki mrozoodporne oznaczonesymbolem•zasilane za pośrednictwemtransformatora separacyjnego,przy czym z jednegouzwojenia wtórnego transformatoraseparacyjnego może być zasilanetylko jedno gniazdo wtyczkowe,zasilane z obwodu bardzo niskiegonapięcia SELV.Jeżeli zastosowano układ TN-S lub•-25TT, to jeden wyłącznik różnicowoprądowypowinien zabezpieczać niewięcej niż sześć gniazd wtyczkowych.W układzie IT powinno to być tylkojedno gniazdo wtyczkowe.Kontrola stanu urządzeń i instalacjielektrycznychZe względu na niekorzystne warunkiśrodowiskowe i zwiększone zagrożenieporażeniem prądem na placu budowy,okresowa kontrola stanu stacjonarnychurządzeń elektrycznych pod względembezpieczeństwa powinna odbywać sięnie rzadziej niż raz w miesiącu, z tymże kontrola stanu i rezystancji izolacjinie rzadziej niż dwa razy w roku [12].Ponadto kontrolę należy wykonać:• przed uruchomieniem urządzenia••po dokonaniu zmian i napraw częścielektrycznych i mechanicznych,przed uruchomieniem urządzenia,jeżeli urządzenie było nieczynneprzez ponad miesiąc,przed uruchomieniem urządzeniapo jego przemieszczeniu.Kontrola powinna składać się z oględzini pomiarów. Oględziny instalacji powinnybyć wykonywane przed przystąpieniemdo pomiarów i swoim zakresempowinny obejmować sprawdzenie:•••••••••••poprawności doboru i zainstalowaniaposzczególnych aparatówi urządzeń,czy nie ma widocznych uszkodzeńinstalacji i urządzeń mogącychwpływać na pogorszenie bezpieczeństwa,zastosowanych środków ochronyprzeciwporażeniowej,oboru i nastaw urządzeń zabezpieczającychi sygnalizacyjnych,prawidłowego doboru urządzeńodłączających i łączących,doboru urządzeń i środków ochronyw zależności od wpływów zewnętrznych,oznaczenia przewodów ochronnych,umieszczenia schematów, tablicostrzegawczych,oznaczenia obwodów, zabezpieczeń,łączników,poprawności połączeń przewodów,dostępu do urządzeń umożliwiającegowłaściwą obsługę i konserwację.Pomiary, w praktyce, sprowadzają siędo badania:• rezystancji izolacji,• skuteczności samoczynnego wyłączeniazasilania,• wyłączników różnicowoprądowych,Grudzień 2006 Inżynier budownictwa 65

TechnologieFotografie zaczerpnięto z [2, 3]Fot. 1. Miejsca pracy, w których występuje ekstremalne zagrożenie porażeniowea) głęboki wykop zabezpieczony metalową konstrukcją; b) kanał.• napięć dotykowych.nośnych urządzeń pomiarowych należyKażdorazowo przed przystąpieniemdo pracy należy również sprawdzićpoprawność działania wyłącznikówróżnicowoprądowych poprzez przyciśnięcieprzycisku TEST.Protokoły z pomiarów skutecznościochrony przeciwporażeniowej powinnybyć przechowywane u kierownikabudowy. Każda dokonana naprawai przegląd urządzeń elektrycznych powinnybyć odnotowane w książce konserwacjiurządzeń.Elektryczne narzędzia ręczne należybadać zgodnie z instrukcją producenta.Wyniki badań powinny być odnotowywanei przechowywane u kierownika budowy.stosować obwody bardzo niskiego napięciaSELV lub separację elektryczną, przyczym do jednego uzwojenia wtórnegotransformatora separacyjnego może byćprzyłączony tylko jeden odbiornik. Zalecasię stosowanie wyposażenia elektrycznegowykonanego w II klasie ochronności.Dopuszcza się stosowanie urządzeńwykonanych w I klasie ochronności(z zaciskiem ochronnym), ale urządzenieto powinno mieć co najmniej rękojeśćwykonaną z materiału izolacyjnego lubpokrytą materiałem izolacyjnym.Lampy ręczne należy zasilać z obwoduSELV. Dopuszcza się oprawyświetlówkowe zawierające, zasilanynapięciem bardzo niskim, transformatorpodwyższający napięcie.W odniesieniu do urządzeń stałychdopuszcza się następujące środkiochrony:Ochrona przeciwporażeniowaprzy ekstremalnymzagrożeniu porażeniowymJeżeli urządzenia elektryczne znajdująsię w ciasnym pomieszczeniu budynkulub ciasnym wykopie o podłożu, ścianachi/lub innych dużych częściach przewodzących,z którymi człowiek może sięstykać znaczną powierzchnią ciała i maograniczoną możliwość przerwania tejstyczności, to takie pomieszczenie jestnazywane, z punktu widzenia ochronyprzeciwporażeniowej, ograniczoną przestrzeniąprzewodzącą [1, 5, 11]. Przykłademtakiego pomieszczenia może byćwnętrze metalowego zbiornika, rurociąguczy zabezpieczonego wykopuW takich warunkach należy stosowaćwybrane środki ochrony przeciwporażeniowej,które charakteryzują sięwyjątkową skutecznością i niezawodnością.Zastosowanie odpowiednichśrodków ochrony przeciwporażeniowejzależy od sposobu użytkowania odbiornikówelektrycznych.Do zasilania narzędzi ręcznych i prze-BIBLIOGRAFIA[1] S. Czapp: Środki ochrony przeciwporażeniowejw instalacjach elektrycznych zasilającychurządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne. „TechnikaChłodnicza i Klimatyzacyjna”, 6–7 (112–113)/2005 Wydawnictwo MASTA, s. 229–232.[2] „Inżynieria bezwykopowa” kwiecień-czerwiec2006. Artykuł: L. Kowal, AQUASEWERSp. z o.o. Ciężka zima w Skarżysku-Kamiennej.[3] „Inżynieria bezwykopowa” październik– grudzień 2005. Artykuł: Budowa sieci kanalizacjimetodą mikrotunelowania.[4] E. Musiał: Ochrona przeciwporażeniowa naplacu budowy. Biuletyn SEP INPE nr 42, 2001.[5] E. Musiał: Ochrona przeciwporażeniowaw urządzeniach niskiego napięcia. Spodziewanezmiany w normalizacji. Konferencja „Automatyka,Pomiary, Zakłócenia”, INFOTECH, Jurata24–27 maja 2006.[6] E. Musiał, W. Jabłoński: Warunki techniczne,jakim powinny odpowiadać urządzeniaelektroenergetyczne niskiego napięcia w zakresieochrony przeciwporażeniowej. Biuletyn INPENr 24, marzec 1999.[7] PN-IEC 60364-3 Instalacje elektrycznew obiektach budowlanych. Ustalanie ogólnychsamoczynne wyłączenie zasilania,przy czym części przewodzące dostępneurządzeń stałych i częściprzewodzące obce powinny być objętepołączeniami wyrównawczymidodatkowymi,obwody SELV,separację elektryczną z zastrzeżeniem,że z jednego uzwojeniawtórnego transformatora separacyjnegobędzie zasilany tylko jedenodbiornik.W ograniczonych przestrzeniach•••przewodzących nie dopuszcza się stosowaniabarier oraz umieszczenia pozazasięgiem ręki, jako środków ochronyprzed dotykiem bezpośrednim.Źródło napięcia dla obwodu SELVlub obwodu separowanego powinnosię znajdować poza ograniczoną przestrzeniąprzewodzącą, chyba że jest tooprawa oświetleniowa z wbudowanymtransformatorem.Jeżeli urządzenia stałe, jak np. aparatypomiarowe i sterownicze, wymagająuziemienia roboczego, to wszystkie częściprzewodzące dostępne i części przewodząceobce w obrębie ograniczonejprzestrzeni przewodzącej wraz z tymuziemieniem roboczym powinny byćobjęte połączeniami wyrównawczymi.dr inż. STANISŁAW CZAPPPolitechnika Gdańskacharakterystyk.[8] PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elektrycznew obiektach budowlanych. Ochronadla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochronaprzeciwporażeniowa.[9] PN-IEC 60364-6-481:1994 Instalacje elektrycznew obiektach budowlanych. Ochronazapewniająca bezpieczeństwo. Dobór środkówochrony w zależności od wpływów zewnętrznych.Wybór środków ochrony przeciwporażeniowejw zależności od wpływów zewnętrznych[10] PN-IEC 60364-7-704:1999 Instalacje elektrycznew obiektach budowlanych. Wymaganiadotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji.Instalacje na terenie budowy i rozbiórki.[11] PN-IEC 60364-7-706 Instalacje elektrycznew obiektach budowlanych. Wymagania dotyczącespecjalnych instalacji i lokalizacji. Przestrzenieograniczone powierzchniami przewodzącymi.[12] Rozporządzenie Ministra Infrastrukturyz dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwai higieny pracy podczas wykonywania robótbudowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401).Pełna treść rozporządzenia dostępnaw Niezbędniku: www.inzynierbudownictwa.pl66 Inżynier budownictwa Grudzień 2006

OFERUJEMY SZEROKI ZAKRES USUG:pogranie pali prefabrykowanych o dowolnym przekrojupogranie i wyciganie stalowych cianek szczelnychpogranie elementów stalowych o profilach otwartychi zamknitychwykonywanie pali wierconych, pali typu CFA i FUNDEXwykonywanie przeson bentonitowych /WIPS + DSM/wykonywanie pali „in-situ”stabilizacja gruntu (VIBREX, DSM, kolumny kamienne,wirowe, piaskowe oraz cementowo-wapienne)WYKONAWSTWO – SPRZEDA – WYNAJEM – SERWISPROPONUJEMY NAJWYSZEJ KLASY SPRZT:wielofunkcyjne palownice i wiertnice(wraz z osprztem: gowice obrotowe, oscylatory)moty hydraulicznewibratory (wibromoty)recykler asfaltowypompy wysokocinieniowe (jet-grouting)i mieszalniki zaczynów cementowychplatformy samo-podnoszceKDM Dariusz Mazur05-816 Michaowice, ul. Kolejowa 16tel. +48 22 499 46 80, faks +48 22 499 46 81e-mail: d.mazur@kdm.net.plwww.kdm.net.pl