Maj 2008 - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

Autostrada A1, obiekt WA 76Wieże T60, deskowanieramowe ORMABlachownice do dużychobciążeń TAC 1200Most na rzece BóbrBlachownice do dużychobciążeń TAC 1200Deskowaniakształtują inwestycjeTunel „Hulanka”w Bielsku-BiałejDeskowanie dźwigarkoweDSD 12/20, wieże T60Most w MorgownikachDeskowanie dźwigarkoweDSD 12/20, wieże T60,rusztowanie DORPABudujemy przewagęULMA Construccion Polska S.A., Tel.: (22) 510 23 00, www.ulma-c.pl

SAMORZĄD ZAWODOWYWydarzyło się w IzbieP o l s k aI z b aInżynierówBudownictwaSamorząd Zawodowy Inżynierów Budownictwazdał egzamin z bardzo wysoką notą– stwierdził poseł Stanisław Żmijan podczas posiedzenia podkomisji sejmowych.W posiedzeniu uczestniczyli posłowie: Andrzej Adamczyk, Andrzej Bętkowski, ZbigniewChmielowiec, Leszek Cieślik, Edward Czesak, Andrzej Kania, Jacek Krupa, Stanisław Lamczyk, AldonaMłyńczak, Janusz Piechociński, Józef Racki, Jan Tomaka, Michał Wojtkiewicz, Stanisław Żmijan.24kwietniaw siedzibiePIIB w Warszawieodbyło się wyjazdowewspólne posiedzenie sejmowychpodkomisji: ds. Transportu Kolejowego,Łączności i NowoczesnychTechnik Informacyjnych oraz ds.Transportu Drogowego i Drogownictwa.Wzięli w nim udział, opróczposłów, profesor Zbigniew Grabowski− prezes PIIB, wiceprezesi ZbysławKałkowski i Wojciech Radomski,a także członkowie prezydium KrajowejRady PIIB: Renata Staszak– Kujawsko-Pomorska OIIB, PiotrKorczak – Pomorska OIIB i TadeuszOlichwer – Dolnośląska OIIBPosiedzenie otworzył poseł JanuszPiechociński − zastępca przewodniczącegoKomisji Infrastrukturyi przewodniczący podkomisji ds.transportu kolejowego.Po powitaniu gości prof.Zbigniew Grabowski przedstawiłw skrócie najważniejsze obszary działania,liczącego obecnie ponad 105tys. członków, samorządu zawodowegoinżynierów budownictwa. Podkreśliłotwartość PIIB na przyjmowanienowych członków. Dobre wynikiw zakresie zdawania egzaminów nauprawnienia (w stosunku do okresu,gdy za ich przeprowadzanie odpowiedzialnibyli wojewodowie) są skutkiemusprawnienia procesu przygotowaniakandydatów, szkoleń oraz stałego dostępuw Internecie do bazy pytań.Szczególnie wyraźnie prezes PIIBzaakcentował prawo i obowiązekIzby do czynnego udziału w procesieopiniowania aktów prawnych. Wieleprzepisów wymaga szybkich zmian,zwłaszcza regulacje w obszarze zamówieńpublicznych, prawa budowlanego,prawa ochrony środowiskaczy prawa wodnego. Chodzi o stworzenieuporządkowanego prawaobowiązującego w szeroko pojętymobszarze budownictwa, uwzględniającegorównież wymogi unijne. Izbawielokrotnie występowała z propozycjamizmian – stwierdził prof.Grabowski – których kształt wynikaz doświadczenia inżynierów i tzw.realiów życia, niestety nie wszystkiete działania okazały się skuteczne.Zważywszy na aktualne deklaracjepadające ze strony parlamentarzystówi przedstawicieli rządu, chcemynadal angażować się we współpracęnad doskonaleniem prawa i ze swejstrony deklarujemy stałą pomocw procesie opracowywania potrzebnychw przepisach zmian.Społeczeństwo oczekuje od inżynierów– osób zaufania publicznego– przede wszystkim wysokichkwalifikacji zawodowych oraz wysokiegopoziomu etyki zawodowej– tak wynika z badań PENTOR-u.Komentując tę kwestię prezes PIIBpodkreślił wielką wagę jaką Izbaprzywiązuje do obu tych spraw– w roku ubiegłym zmieniony zostałkodeks etyki zawodowej, którystanowi wytyczną dla rzecznikówodpowiedzialności zawodowej orazsądów dyscyplinarnych, działającychprzy izbach okręgowych orazna szczeblu krajowym.W ramach ożywionej dyskusji posłowieporuszali istotne dla budownictwakonkretne problemy. JanuszPiechociński określił PIIB mianem– bardzo ważnego partnera merytorycznegoi wskazywał na jej istotnywkład w reprezentowanie środowiska.Poprosił przedstawicieli Izbyo opinię w z sprawie kilku zagadnień:stanu szkolnictwa kształcącego kadrydla budownictwa, zawężaniaspecjalizacji w procesie kształcenia,nabywania uprawnień przez obcokrajowców,możliwej „luki pokoleniowej”w zawodach budowlanychoraz barier w realizacji procesówinwestycyjnych (w szczególnościw kontekście przewidywanego naINŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

SAMORZĄD ZAWODOWYdrugą połowę roku rządowego pakietuustaw mających usprawnićprocesy inwestycyjne i wykonawczew budownictwie). Stanisław Żmijan– zastępca przewodniczącegoKomisji Infrastruktury i przewodniczącypodkomisji ds. transportudrogowego (a także inżynier budownictwa)podkreślił wagę udziałuśrodowiska budowlanego w pracachnad projektami ustaw regulującychobszar budownictwa w naszymkraju. Jak pokazuje dotychczasowedoświadczenie – stwierdził poseł –bez waszego udziału politycy nie sąw stanie przygotować naprawdę dobrejnowelizacji np. ustawy o zamówieniachpublicznych. W jego opiniibardzo istotną jest również kwestiaprowadzenia ciągłych, specjalistycznychszkoleń dla inżynierówbudownictwa. Z tym wiąże się priorytetowasprawa bezpieczeństwa nabudowie i druga nie mniej ważna– konkurencyjności naszych inżynieróww stosunku do zagranicznychspecjalistów. Poseł Józef Rackipodjął sprawę prac archeologów naniektórych terenach przygotowywanychpod budowę. Prosił o opinięIzby w kwestii możliwości skrócenieczasu i zakresu tych prac.Odpowiadając, prezes PIIB odniósłsię do niezmiernie istotnej sprawykształcenia kadr. Izba ma możliwośćwypowiadania się na tematminimum programowego w uczelniachwyższych kształcących zakresiebudownictwa i dlatego opracowujestandardy nauczania dla specjalności(dziewięciu) , które wymienione sąw Prawie budowlanym – stwierdził.Tymczasem na dyplomach uczelniepodają aż 50 specjalności. Postulujemyzatem, aby wykładowcy przedmiotówtechnicznych mieli uprawnieniabudowlane i aby inżynier był przygotowywanyprzede wszystkim „dozawodu”, a magister inżynier takżedo wykonywania prac wymagającychwiększej wiedzy teoretycznej. Odnoszącsię do sprawy możliwej „luki pokoleniowej”i braku np. kierownikówbudów prezes przypomniał, że sposobemna pewną poprawę tej sytuacjijest spełnienie postulatu Izby, abyinżynierowie (bez tytułu magistra)mogli uzyskiwać pełne uprawnieniabudowlane w zakresie wykonawstwa.Jak na razie, brak było zrozumieniaMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAw Sejmie dla tej propozycji Izby. Zadeklarowałponadto, że Izba będziedziałać na rzecz uporządkowaniaproblemów inwestorów i projektantówz uwzględnieniem wymogówprogramu Natura 2000 i wymogówbadań archeologicznych. Nawiązującdo panującej w niektórych kręgachopinii o braku przesłanek do obligatoryjnejprzynależności do PIIBprof. Grabowski przywołał dane:3/4 członków Izby w wieku do 35 lat,uzyskało uprawnienia budowlanejuż w PIIB, Izba nie jest zamkniętąkorporacją, jest otwarta na przyjęcienowych inżynierów, a za popełnionebłędy wymaga od swoich członkówponoszenia odpowiedzialności.Podał również oczywiste korzyści„ekonomiczne” wynikające z przynależnoścido Izby, a związane z obowiązkowymubezpieczeniem OC.9

SAMORZĄD ZAWODOWYIzba ubezpiecza każdego członka dowysokości 50 tys. euro na rok za 80zł, a indywidualne ubezpieczenie nataką samą kwotę to koszt ok. dziesięciokrotniewiększy.Dla posłów były to ważne, ewidentnieporządkujące i „odczarowujące”PIIB informacje.Na zakończenie posiedzenia prof.Wojciech Radomski przybliżył posłomsprawy pracy i uznawaniakwalifikacji polskich inżynierów budownictwaw krajach UE. PIIB aktywniedziała w ECEC (EuropejskiejRadzie Izb Inżynierskich). Mówił owspółpracy z Wielką Brytanią (któranie należy do ECEC), a gdzie pracujenajwięcej młodych inżynierów. PIIBw latach ubiegłych podpisała umowyz ICE oraz CIOB, brytyjskimi organizacjamiskupiającymi inżynierówbudownictwa.Natomiast inż. Zbysław Kałkowskipotwierdził zadowolenie środowiska,w szczególności projektantówz planowanego zniesienia pozwoleniana budowę i na użytkowanieobiektu, co oznacza mniej problemówna styku inżynier-administracja.Zwrócił przy tym uwagę, że zakreszwiększania odpowiedzialnościprojektantów za wykonywane praceoznaczać może więcej błędów i wymagaćbędzie szczególnej czujnościze strony organów Izby.Zamykając merytoryczną dyskusjęposeł Janusz Piechociński poruszyłtrzy ważne kwestie:1. Wniosku, który złoży do ZbigniewaRynasiewicza, przewodniczącegoKomisji Infrastruktury, orazdo Andrzeja Grzyba, przewodniczącegoKomisji ds. Unii Europejskiej,o zwołanie w Sejmie w trybiepilnym połączonego posiedzeniaobu komisji, na temat: „Budownictwoi transport w pracach UniiEuropejskiej”.2. Organizacji szkoleń dla inżynierówbudownictwa specjalnościkolejowej – w imieniu posłów poprosiłaby Polska Izba InżynierówBudownictwa włączyła się do tychdziałań, trwają bowiem intensywneprace nad „usamorządowieniem”kolei.3. Podjęcia starań środowiska inżynierówbudownictwa odnośnieszybkiego rozpoczynania planowanychinwestycji tam, gdzie tylkojest to możliwe – fakt rosnącychcen materiałów budowlanychi robocizny spowodować może, żeprzyznane nam przez UE pieniądzeokażą się niewystarczające dlarealizacji wielu obiektów.BARBARA MIKULICZ-TRACZYKKRYSTYNA WIŚNIEWSKAZdjęcia: K. Wiśniewska24 kwietnia Komisja Infrastrukturyza zgodą marszałka Sejmu, powołałapodkomisję stałą ds. monitorowaniawykorzystania funduszyUnii Europejskiej w zakresie infrastruktury.Przewodniczącympodkomisji został poseł WiesławA. Szczepański.Krajowa Rada PIIBprzygotowujesię do ZjazduKrajowa Rada Polskiej IzbyInżynierów Budownictwaprzyjęła 23 kwietnia br.,sprawozdanie ze swojej działalnościw ubiegłym roku.Skróty sprawozdań krajowych organówPIIB zostaną opublikowanew nr. 6/2008 „IB”.ANTONI STYRCZULAZespół pod kierunkiem posła JanuszaPiechocińskiego opracował szczegółową„Informację o stanie przygotowań Polskido EURO 2012”.Zob.: www.inzynierbudownictwa.pl10 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

SAMORZĄD ZAWODOWYOkręgowe Izby zakończyły zjazdy sprawozdawcze.Relacje z tych wydarzeń − w tym, a także czerwcowym numerze „IB”.WIELKOPOLSKA OIIBMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAVIIZjazd WielkopolskiejOIIB w Poznaniu obradował8 kwietniaw Domu Technika NOT w Poznaniu.Zjazd otworzył p. Jerzy Stroński– przewodniczący WOIIB, który powitałserdecznie przybyłych delegatów,a także zaproszonych gości: ZbigniewaDąbrowskiego – przedstawicielaWojewody Wielkopolskiego, JerzegoGładysiaka – dyrektora DepartamentuInfrastruktury Urzędu MarszałkowskiegoWojewództwa Wielkopolskiegooraz przewodniczącego PoznańskiegoOddziału PZITB, Andrzeja Nowaka– dyrektora Wydziału Urbanistykii Architektury Urzędu Miasta Poznania,prof. Wojciecha Radomskiego– wiceprezesa PIIB, obserwatora obradZjazdu WOIIB z ramienia KrajowejRady PIIB, prof. Józefa Jasiczaka– dziekana Wydziału Budownictwa,Architektury i Inżynierii ŚrodowiskaPolitechniki Poznańskiej, JerzegoWitczaka – Wojewódzkiego InspektoraNadzoru Budowlanego w Poznaniu,Marka Czuryłę – przewodniczącegoWielkopolskiej Okręgowej IzbyArchitektów, Zenona Kierczyńskiego– dyrektora Zarządu WielkopolskiejIzby Budownictwa, Krzysztofa Dudę– przedstawiciela PIP, Wojciecha Wiatra– przewodniczącego Cechu RzemiosłBudowlanych WielkopolskiejIzby Rzemieślniczej, Jana Lemańskiego– przewodniczącego Zarządu OddziałuPZITS, Juliana Gałęckiego – prezesaCUTOB–PZITB, Annę Studzińską– prezesa Hanza Brokers Sp. z o.o.Obrady Zjazdu prowadziło jednomyślniewybrane przez delegatówPrezydium Zjazdu.Komisja Mandatowa uznała Zjazdza prawomocny, albowiem: na VIIZjazd WOIIB wybrano 204 delegatów;wysłano 199 zaproszeń; w dniuzjazdu czynnych było 197 delegatów;w zjeździe uczestniczyło 126 delegatów,co stanowi 63,95 % ogólnej ichliczby wybranych przez ObwodoweZebrania Wyborcze i posiadającychczynne i bierne prawo wyborcze.Przewodniczący Jerzy Stroński,podsumowując działania rady w 2007 r.zwrócił szczególną uwagę na:1. Sprawne i merytoryczne funkcjonowanie8 zespołów problemowych.Fot. Od lewej: przewodniczący Jerzy Stroński, prof. Wojciech Radomski , JadwigaGałach – wiceprzewodnicząca Zjazdu, Lech Grodzicki – przewodniczący Zjazdu,Stefan Granatowicz – wiceprzewodniczący Zjazdu, Krystyna Cieszkowska – sekretarz,Roman Napierała – sekretarz.2.3.4.5.6.Wzrost ilości szkoleń i uczestnikówtych szkoleń w porównaniu z minionymilatami. Szkolenia są dobieranepod określone zapotrzebowaniaposzczególnych grup zawodowych.Przy tej okazji poinformował delegatów,że WOIIB otrzymała dotację naszkolenia z EFS w ramach ProgramuOperacyjnego Kapitał Ludzki.Biuletyn Informacyjny WOIIBpełniący nie tylko funkcję informacyjną,ale także włączający sięw proces szkoleniowy realizowanyw Izbie. Na jego łamach publikowanesą materiały informująceo nowych rozwiązaniach technologicznycha także referaty związanez warsztatami organizowanymiprzez Izbę podczas różnychimprez targowych na MTP.Zacieśnianie współpracy z MiędzynarodowymiTargami Poznańskimiprzy organizacji imprezbranżowych i wystawienniczych.MTP określają tą współpracę mianemstrategicznej.Podpisanie w 2007 r. umowyo międzynarodowej współpracyz francuską Federacją Budownictwai Robót Publicznychz regionu Vosges. Izba pracujenad kolejnymi kontaktami w celunawiązania dobrej współpracyz podobnymi samorządami zawodowymiw państwach UE.Finalizowanie pod koniec 2007 r.zakupu nowej siedziby dla Izby.11

SAMORZĄD ZAWODOWYW merytorycznej części Zjazdu,po wysłuchaniu sprawozdań z działalnościw 2007 r. złożonych przez:Radę WOIIB, Okręgową KomisjęKwalifikacyjną, Okręgowy Sąd Dyscyplinarny,Okręgowego RzecznikaOdpowiedzialności Zawodoweji Okręgową Komisję Rewizyjną i pozłożeniu wniosku przez przewodniczącegoOKR o udzielenie absolutoriumRadzie WOIIB, delegaci dyskutowalii oceniali funkcjonowanieoraz pracę organów Izby. Aprobującprzedstawione sprawozdania udzieliliabsolutorium Radzie WOIIB i zaakceptowalizłożone rozliczenie realizacjibudżetu Izby w 2007 r.W dalszej części obrad Zjazdu delegaciwypracowali najważniejsze zadaniado realizacji w 2008 r. i zaaprobowalibudżet Izby na ich realizację.Wśród wniosków zgłoszonychprzez delegatów podczas obrad VIIZjazdu WOIIB na największą uwagęzasługują postulaty:1. Wprowadzić do struktury WOIIB,a w konsekwencji do PIIB, specjalnośćłączącą zagadnienia z zakresuochrony środowiska z początkowymifazami procesu budowlanego.2. Podjąć starania w kierunku przywróceniamożliwości ubiegania sięo uprawnienia budowlane przeztechników budowlanych.3. Zwiększyć indywidualny dostępczłonków Izby do Serwisu Budowlanego.Jest to jednak bardzo kosztownyw konsekwencjach dla Izbywniosek.Wypracowując te i inne wnioskidelegaci wykazali, że są żywotnie zainteresowanidalszym dynamicznymrozwojem samorządu zawodowegobranż budowlanych i zmiany wizerunkupolskiego budowlańca.MIROSŁAW PRASZKOWSKIredaktor naczelny „BiuletynuWielkopolskiej OIIB”(relacja i zdjęcia)MAŁOPOLSKA OIIB8kwietnia 2008 r. odbył się VIIZjazd Sprawozdawczy MałopolskiejOIIB. Wzięło w nim udział130 delegatów na ogólną liczbę 191uprawnionych, co stanowiło 68,1 %.W VII Zjeździe MOIIB uczestniczylinastępujący zaproszeni goście:Andrzej Adamczyk – poseł ziemi krakowskiej,z-ca przewodniczącego sejmowejKomisji Infrastruktury, PawełZiemski – z-ca głównego inspektoranadzoru budowlanego, prof. ZbigniewGrabowski – prezes PIIB, ElżbietaGabryś – dyrektor Wydziału Infrastrukturyw Małopolskim UrzędzieWojewódzkim, Małgorzata Boryczko– Powiatowy Inspektor nadzoru budowlanegow Krakowie, Tadeusz Fic– Okręgowyinspektor pracy w Krakowie,Borysław Czarakcziew – przewodniczącyRady Małopolskiej OkręgowejIzby Architektów w Krakowie, prof.Jacek Śliwiński – dziekan WydziałuInżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej,Barbara Mikulicz-Traczyk– redaktor naczelny „Inżyniera Budownictwa”,a także przewodniczącystowarzyszeń naukowo-technicznychbranży budowlanej z regionu krakowskiego(PZITB, PZITS, SEP, SITWM,ZMRP i SITKRP).Goście Zjazdu w swoich wystąpieniachzwrócili szczególną uwagę m.in.na dobrą współpracę z Małopolską Izbą.W części oficjalnej prof. ZbigniewGrabowski wręczył honorowe odznaki„Za zasługi dla budownictwa”.Otrzymali je koledzy: Mirosław Boryczko,Antoni Kawikow i ZbigniewKot.Delegaci wybrali Prezydium Zjazdu,którego przewodniczącym byłkol. Ryszard Żakowski, wiceprzewodniczącą– kol. Grażyna Żuławińska,sekretarzami: kol. Anna Bryksy i kol.Jerzy Korkowski. Komisje zjazdowedziałały w regulaminowych składach,a przewodniczyli im:■■■mandatowej kol. Wiesław Potok,skrutacyjnej kol. MałgorzataTrębacz-Piotrowska,uchwał i wniosków kol. WładysławMajka.Sprawozdanie z działalności merytorycznejza rok 2007 przedstawiłakol. Grażyna Skoplak – sekretarz RadyMOIIB podkreślając, że czas ten byłpoświęcony przede wszystkim na kontynuowaniei rozwijanie działalności,do której zgodnie z ustawą o samorządachzawodowych została powołanaIzba Inżynierów Budownictwa.Sprawozdanie finansowe za 2007 r.oraz projekt budżetu na 2008 r. przedstawiłskarbnik MOIIB – kol. MirosławBoryczko.Następnie sprawozdania z działalnościposzczególnych organów MO-IIB przedstawili ich przewodniczący:kol. Stanisław Karczmarczyk – KomisjaKwalifikacyjna, kol. StanisławAbrahamowicz – koordynator RzecznikówOdpowiedzialności Zawodowej,kol. Zbigniew Domosławski – SądDyscyplinarny, i kol. Henryk Trębacz– Komisja Rewizyjna.Wszystkie sprawozdania zostałyprzez delegatów przyjęte (jednomyślnie)formalnymi uchwałami Zjazdu.12 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

SAMORZĄD ZAWODOWYPonadto, na wniosek Okręgowej KomisjiRewizyjnej, Zjazd udzielił RadzieMOIIB absolutorium za rok 2007(przy jednym głosie wstrzymującym).Do Komisji Uchwał i Wnioskówzgłoszono na piśmie 16 wniosków.W głosowaniu delegaci przyjęli 13wniosków (5 wniosków skierowanodo rozpatrzenia przez Radę MOIIBi 8 wniosków skierowano do KrajowejKomisji Prawno-Regulaminowej PIIBprzez Zespół Problemowy MOIIB d.s.Prawno-Regulaminowych), a 3 wnioskizostały odrzucone.ZYGMUNT RAWICKIprzewodniczący Małopolskiej OIIBProf. Zbigniew Grabowski wręcza odznaczeniaLUBELSKA OIIBVIIZjazd SprawozdawczyLubelskiej OIIBodbył się 11 kwietniabr. w Domu Technika w Lublinie.Uczestniczyło w nim 89 delegatówna 151 uprawnionych do udziałuw obradach. Zjazd przebiegał w rzeczoweji spokojnej atmosferze.Obrady otworzył przewodniczącyOkręgowej Rady – Zbigniew Mitura,który powitał delegatów i zaproszonychgości z prezydentem Lublina– Adamem Wasilewskim i skarbnikiemPIIB – Andrzejem Jaworskim, naczele. W Zjeździe uczestniczył takżePiotr Matyś reprezentujący LubelskiMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAJanusz Iberszer odbiera honorową odznakę wręczaną przez Adama Wasilewskiego,prezydenta Lublina, i Zbigniewa Miturę, przewodniczącego LOIIBUrząd Wojewódzki; Bogusława Maruszewska– zastępca WojewódzkiegoInspektora Nadzoru Budowlanego,Kazimierz Widysiewicz – prezes PolskiegoTowarzystwa MieszkaniowegoOddział Lublin, Jacek Woźniak – prezesSEP Oddział Lublin.Zanim jednak przystąpiono do obrad,miała miejsce miła uroczystośćwręczenia naszym kolegom odznakhonorowych. I tak: odznakę „Za zasługidla Budownictwa” przyznaną przezministra budownictwa otrzymali: TadeuszCichosz, Janusz Iberszer, AndrzejPichla i Wiesław Józef Nurek. Odznakęhonorową ministra gospodarki „Za zasługidla Energetyki” otrzymali: JanuszIberszer i Roman Szkodziak, natomiastodznakę honorową ministra transportu„Zasłużony dla Transportu RP” przyznanoAndrzejowi Szkuatowi. Odznakęhonorową „Zasłużony dla Drogownictwa”otrzymali: Joanna Gieroba orazJerzy Ekiert. Uroczystej dekoracji wyróżnionychdokonał Prezydent LublinaAdam Wasilewski.– Sukcesy naszych inżynierów przekładająsię na osiągnięcia i sukcesy Lublinaoraz całej Lubelszczyzny. Są mi oneszczególnie bliskie, ponieważ dużą wagęprzykładam do rozwoju gospodarczegonaszego miasta i regionu. Wyróżnienia,jakie Państwo otrzymaliście, świadcząo profesjonalizmie i rzetelnej pracy naco dzień, która może być wzorem dlainnych profesji – powiedział AdamWasilewski, prezydent Lublina, gratulującnaszym kolegom.Następnie dokonano wyboru przewodniczącegoZjazdu. Delegaci powierzyliprowadzenie obrad kol. WładysławowiKrólowi. Do PrezydiumZjazdu powołano także: Annę Halickąi Jerzego Adamczyka.Wybrano Komisję Mandatowo--Skrutacyjną, która stwierdziła prawomocnośćZjazdu. Po wyborach doorganów zjazdowych głos zabrał skarbnikPIIB Andrzej Jaworski. Podkreśliłm.in., że samorząd zawodowy inżynierówliczy już ponad 105 tys. członków.13

SAMORZĄD ZAWODOWYJesteśmy już poważnym partnerem,z którego zdaniem należy się liczyć,przy podejmowaniu istotnych dla środowiskadecyzji. Dodatkowo naszadobra kondycja finansowa umożliwiarealizację wielu zadań stojących przedsamorządem inżynierskim.Jacek Woźniak, prezes SEP OddziałLublin, podkreślił bardzo silną i konstruktywnąwspółpracę z LOIIB.Przewodniczący Okręgowej RadyZbigniew Mitura przedstawił sprawozdaniez działalności rady. Podkreślił,że liczba członków LOIIBoraz osób ubiegających się o uprawnieniabudowlane systematyczniewzrasta, co świadczy o tym, że samorządnasz jest otwarty zwłaszcza dlaludzi młodych i wzrasta rola inżynierabudownictwa w społeczeństwie.W 2007 r. uprawnienia budowlanew naszej Izbie otrzymały 243 osoby,natomiast od początku działania LO-IIB – 1000 osób. Przewodniczący zauważyłtakże, że środki unijne możliwedo zagospodarowania w latach2007–13 mogą być niewykorzystane.Oczekiwanych inwestycji nie zrealizująpolitycy. Mogą to tylko wykonaćinżynierowie. Od rządzących oczekujemypoprawy przepisów prawai zauważenia przygotowanej polskiejkadry inżynieryjno-technicznej.Zbigniew Mitura zwrócił równieżuwagę na to, że samorząd zawodowydba o swoich członków, ale niemoże tolerować łamania prawa. Kodeksetyki zawodowej obowiązujewszystkich. Z niepokojem obserwujemyprzypadki łamania prawa przeznaszych członków, np. przez projektantówkonstruktorów – inżynierówi techników. Dotyczy to przedewszystkim przekroczenia kubaturyprojektowanych obiektów, bez udziałuarchitekta.Podczas Zjazdu delegaci wysłuchalisprawozdań z działalności OkręgowychKomisji: Kwalifikacyjnej, Rewizyjnej,Rzecznika OdpowiedzialnościZawodowej i Sądu Dyscyplinarnego.Delegaci dokonali pozytywnejoceny działalności organów LOIIBzatwierdzając przedstawione sprawozdaniaoraz wykonanie budżetuLOIIB w 2007 r. Okręgowa Rada LubelskiejIzby uzyskała absolutoriumza 2007 r. VII Zjazd Sprawozdawczyuchwalił także budżet LOIIB na 2008 r..Rozpatrzono ponadto 13 uchwał, leczdo realizacji przyjęto tylko 12.Delegaci uczestniczący w Zjeździezgłosili do Komisji Uchwał i Wniosków15 wniosków, z których 3 niezostały przyjęte.URSZULA KIELLER-ZAWISZAredaktor naczelna„Lubelskiego Inżyniera Budownictwa”ŚWIĘTOKRZYSKA OIIBNajistotniejszymi osiągnięciamiw 2007 r. ŚwiętokrzyskiejIzby było przyjęcie 157 nowychczłonków oraz zakupienie pomieszczeń,dzięki którym zmniejsząsię koszty funkcjonowania oraz poprawistandard obsługi członków oraz warunkipracy personelu. Od 12 kwietniaIzba ma nowego przewodniczącego,którym został dotychczasowy wiceprzewodniczącyAndrzej Pieniążek.Przyjęcie nowych członków podwóch sesjach egzaminacyjnych nauprawnienia potwierdza dobrą opinięw środowisku budowlanych, że Izbajest organizacją otwartą i sprzyjającąmłodym budowlanym. Bardzo dobrzepracowała komisja szkoleniowa, którazorganizowała 33 szkolenia, w którychPodziękowanie dla Mariana Jantury14 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

SAMORZĄD ZAWODOWYANDRZEJ PIENIĄŻEKNowy przewodniczący OkręgowejRady Świętokrzyskiej Izby.Przez dwie kadencje był wiceprzewodniczącym.Jest członkiemKrajowej Komisji Rewizyjnej.Posiada uprawnienia budowlanedo projektowania i wykonawstwa,jest rzeczoznawcą budowlanymoraz rzeczoznawcąPZITS, w którym to zrzeszeniu byłwiceprezesem oraz przez osiemlat prezesem oddziału kieleckiego.Członek honorowy zrzeszenia.Prowadzi zajęcia na WydzialeBudownictwa i Inżynierii ŚrodowiskaPolitechniki Świętokrzyskiej.Pracuje w Geo-Projekciew Kielcach.Liczy 68 lat, absolwent Wydziału InżynieriiSanitarnej Politechniki Wrocławskiej,ukończył też studia podyplomowew zakresie ciepłownictwana Politechnice Warszawskiej.ŁÓDZKA OIIB5kwietnia br. o godz. 10 w dużejsali obrad Urzędu MiastaŁodzi wprowadzeniem sztandaruŁOIIB zainaugurowano obradyVII Zjazdu Łódzkiej OIIB. W tym wyjątkowoważnym dla naszego środowiskawydarzeniu wzięło udział 114delegatów, spośród 155 uprawnionychoraz goście honorowi: WłodzimierzTomaszewski – wiceprezydent Łodzi,dr inż. Jacek Szer – WojewódzkiInspektor Nadzoru Budowlanego,Andrzej Dzierbicki – dyrektor DepartamentuInfrastruktury UrzęduMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAuczestniczyło 1048 osób. Było to możliwedzięki efektywnej współpracy zestowarzyszeniami technicznymi, którychprezesi tradycyjnie uczestniczyliw Zjeździe.Coraz więcej osób korzysta z pomocyprawnej oferowanej przez Izbę, popularnestało się też specjalne stanowiskokomputerowe do zapoznawania sięoraz wydruku norm i przepisów prawnych.Liczniej odwiedzana jest czytelniaprasy i wydawnictw specjalistycznych.Na uwagę zasługuje też konsekwentnawspółpraca Izby z inspektorataminadzoru budowlanego, dziękiktórej unika się wielu spornych spraw,a wszystkie wątpliwości są wyjaśnianew bezpośrednich kontaktach, co potwierdzatakże obecność na Zjeździedyrektor Wojewódzkiego InspektoratuNadzoru Budowlanego – UrszuliMarkowskiej.Miniony rok mimo sporego wydatkuna zakup siedziby Izby (pieniądzegromadzono przez kilka lat ) zakończyłsię dodatnim saldem w wysokości 524tysięcy, a budżet tegoroczny opiewa na1,319 mln. zł. Nic dziwnego, że delegacijednogłośnie udzielili absolutoriumkierownictwu Izby, w podobny sposóbprzyjmując sprawozdania z działalnościposzczególnych komisji, co jestwyrazem uznania dla pracy personelubiura, jak i działaczy społecznych.W dyskusji postulowano kontynuowanieoszczędnego gospodarowaniafunduszami, zwiększenie zainteresowaniaczłonków i dostępności do szkoleń,a także występowanie do KrajowejRady w sprawach dotyczących uprawnieńi ich interpretacji. Na egzaminachMarszałkowskiego, sekretarz KrajowejRady PIIB dr inż. Janusz Rymsza wrazz małżonką, mgr inż. Krystyna Korniak-Figa– przewodnicząca KrajowejKomisji Rewizyjnej, oraz dr PawełCzekalski – sekretarz Okręgowej IzbyLekarskiej w Łodzi.Sekretarz Krajowej Rady PIIBw swoim wystąpieniu bardzo wysokoocenił przedsięwzięcia i inicjatywy naszejIzby podkreślając przy tym, że jakojedyna ma swój sztandar, organizuje jużdrugą ogólnopolską konferencję orazdba o integrację środowiska, urządzającna uprawnienia należy więcej czasupoświecić na rozmowę o konkretnychrobotach wskazanych przez zdającychw książce praktyk. Po raz kolejny postulowanonowelizację zakresu oraz zasadfinansowych ubezpieczenia członków.Ze względu na stan zdrowia, naskutek przebytej choroby w 2007 r.,dotychczasowy przewodniczący IzbyMarian Jantura złożył rezygnację z tejfunkcji. Otrzymał serdeczne podziękowaniaod zebranych za pracę w Izbie,a wiceprzewodniczący PIIB, StefanWójcik, odczytał list skierowanyprzez Krajową Radę z podziękowaniamiza udział w zorganizowaniu i kierowaniuprzez sześć lat ŚwiętokrzyskąIzbą oraz z życzeniami dobrego zdrowiai dalszej współpracy. W wyborachuzupełniających do Rady OkręgowejMarian Jantura otrzymał 77 głosówi został członkiem RO.W wyborze nowego przewodniczącegonajwięcej głosów otrzymałAndrzej Pieniążek – 66, natomiastStanisław Zieliński 24. Po głosowaniunowy przewodniczący przyjął gratulacjeod poprzednika, a w krótkimwystąpieniu zadeklarował kontynuowaniedobrych doświadczeń z poprzednichlat oraz zdynamizowaniedziałania w zakresie szkolenia, współpracyze stowarzyszeniami technicznymi,usprawnianiu nadzoru nadwypełnianiem przez członków Izbyobowiązków zawodowych wynikającychz uprawnień budowlanych.ANDRZEJ ORLICZredaktor naczelny„Biuletynu Świętokrzyskiego”różnego rodzaju imprezy, m.in. PiknikInżynierski. Przypomniał o przygotowaniachdo VII Krajowego Zjazdu PIIB,podczas którego planuje się dokonaniaszeregu zmian w statucie, w tym najważniejszej– dotyczącej kadencyjności.Janusz Rymsza zwrócił uwagę na wzrostznaczenia ludzi młodych w Izbie, dostrzegłrównież konieczność zintensyfikowaniadziałalności szkoleniowej.Nad przebiegiem VII Zjazdu czuwałojednomyślnie wybrane prezydium:mgr inż. Grzegorz Cieśliński(przewodniczący), mgr inż. Barbara15

SAMORZĄD ZAWODOWYMalec i mgr inż. Zbigniew Cichoński(wiceprzewodniczący) oraz mgr inż.Grażyna Orzeł (sekretarz). Powołanorównież trzy komisje zjazdowe: KomisjęUchwał i Wniosków, Mandatowo--Skrutacyjną oraz Wyborczą.W części sprawozdawczej Zjazduprzewodniczący organów ŁOIIB (Rady,Komisji Kwalifikacyjnej, Sądu Dyscyplinarnego,Rzecznika OdpowiedzialnościZawodowej i Komisji Rewizyjnej)złożyli sprawozdania z działalnościw 2007 r., które zostały zatwierdzone,a Rada uzyskała absolutorium.Tegoroczny Zjazd przyjął w sumie17 uchwał. Dyskusję wywołał projektuchwały nr 17. Uznano, że kadencyjnośćnie może dotyczyć delegatów naokręgowe zjazdy, ale dobrze by było,gdyby obejmowała jak najszersze gronodziałaczy samorządu zawodowegoinżynierów budownictwa. W rezultaciedelegaci zdecydowaną większościągłosów przyjęli uchwałę, w której postulują,ażeby VII Krajowy Zjazd PIIBdodał w § 9 ust. 3 statutu PIIB do dotychczasowegozapisu: „Tę samą funkcjęw organach Izby można sprawowaćprzez kolejne dwie kadencje” drugiezdanie o następującej treści: „Zasadakadencyjności dotyczy wyłącznie osób,które – zgodnie z Zasadami gospodarkifinansowej PIIB – mają prawo do pobieraniaryczałtów stanowiących ekwiwalentutraconych wynagrodzeń”.W związku z koniecznością uzupełnieniaskładu rady odbyły się równieżtajne wybory uzupełniające, w wynikuktórych nowym członkiem rady zostałinż. Jerzy Żak z Bełchatowa.Sprawnie przebiegające obradyVII Zjazdu ŁOIIB zakończono ok.godz. 15.00.RENATA WŁOSTOWSKAredaktor naczelna„Kwartalnika Łódzkiego”PODLASKA OIIBVIIZjazd PodlaskiejOIIB odbył się dnia18 kwietnia br.w sali konferencyjnej „Domu Technika”w Białymstoku. Zjazd, trzeciw II kadencji podlaskiego samorząduinżynierów, miał charaktersprawozdawczy. Obrady trwały trzygodziny i wzięło w nich udział 97osób z ogólnej liczby 141 delegatów,wybranych przez członków PodlaskiejIzby na kadencję 2006–2010,a zatem procentowo frekwencja wyniosłaniemal 70 %.To ważne dla członków Izby spotkaniezaszczycili także swoją obecnościąprzedstawiciele władz Białegostokui województwa podlaskiego,prezesi stowarzyszeń naukowo-technicznychz regionu Podlasia, a takżereprezentanci organów krajowychPIIB: Andrzej Jaworski − skarbnikKrajowej Rady PIIB oraz KrystynaKorniak-Figa − przewodnicząca KrajowejKomisji Rewizyjnej.Prezydium Zjazdu, od lewej: zastępcy przewodniczącego Zjazdu: Sławomir Klimko,Wacław Sójko, przewodniczący Czesław Miedziałowski, sekretarze: Elżbieta Rusiłowska,Grażyna Siemiończyk; przy mównicy przewodniczący Ryszard DobrowolskiSprawnie dokonano wyboru przewodniczącegoZjazdu, członków prezydium,sekretarzy, członków KomisjiMandatowej oraz Komisji Uchwałi Wniosków i przyjęto jednomyślnie porządekobrad oraz Regulamin Zjazdu.W ramach podsumowania2007 r., sprawozdania z działalnościorganów Izby zreferowali ich przewodniczący:Ryszard Dobrowolski– Rady, Bogdan Siuda − KomisjiKwalifikacyjnej, Janusz Karpiński− Rzeczników OdpowiedzialnościZawodowej, Sławomir Sieńczyło– Sądu Dyscyplinarnego oraz EdwardSzczurzewski − Komisji Rewizyjnej.Delegaci jednomyślnie zatwierdziliprzedstawione sprawozdaniaoraz ocenili pozytywnie wykonaniebudżetu POIIB w 2007 r. udzielając16 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

SAMORZĄD ZAWODOWYabsolutorium Radzie POIIB. Po blokugłosowań nad sprawozdaniamiuchwalony został zaprezentowanyprzez skarbnika Rady budżet PodlaskiejOIIB na rok 2008 r.Ostatnim etapem Zjazdu byłogłosowanie nad wnioskami przedłożonymiprzez delegatów. Do KomisjiUchwał i Wniosków wpłynęło6 wniosków, z których 2 nie zdobyłypoparcia zebranych. Cztery propozycjedelegatów zostały przyjęte przezZjazd jednomyślnie w drodze uchwały.Jedna z nich dotyczyła rozszerzeniadziałalności szkoleniowej dlaposzczególnych grup zawodowych:kierowników budów i inspektorównadzoru, projektantów oraz osóbdokonujących przeglądów obiektóww użytkowaniu – do jego realizacjiGłosowanie – większość uchwał VII ZjazdPodlaskiej Izby podjął jednomyślnie.zobowiązano Radę Podlaskiej OIIB.Trzy pozostałe wnioski związanebyły z nadaniem Odznak HonorowychPIIB. W związku z tym, zgodniez procedurą przygotowaną przezKrajową Radę PIIB, przegłosowanoodrębne uchwały w sprawie wnioskówo nadanie Złotych Odznak HonorowychPIIB przewodniczącemuRady Podlaskiej OIIB RyszardowiDobrowolskiemu, przewodniczącemuKomisji Rewizyjnej PodlaskiejOIIB Edwardowi Szczurzewskiemuoraz Srebrnej Odznaki Honorowejwiceprzewodniczącej Komisji RewizyjnejPOIIB Małgorzacie Micał.MONIKA URBAN-SZMELCERzdj. Magdalena Giedrojć-JurahaWARMIŃSKO-MAZURSKA OIIBWdniu 18 kwietnia 2008r.odbył się w gmachu BibliotekiUniwersyteckiejw Olsztynie VII Zjazd SprawozdawczyW-MOIIB.Gmach Biblioteki Uniwersyteckiejzostał oddany do użytku w październiku2007 r. Jest to największy i najnowocześniejszejobiekt o takiej funkcjiw naszym województwie.W Zjeździe wzięło udział 127 delegatówco stanowiło 64,5 % ogółuzawiadomionych i zaproszonych naZjazd.Na Zjazd W-MOIIB zaproszonook. 48 przedstawicieli władz zaprzyjaźnionychorganizacji. Od zaproszonychgości którzy nie mogli osobiściezaszczycić swoją obecnością Zjazdu,Izba otrzymała listy z życzeniamiowocnych obradZjazd otworzył przewodniczącyOkręgowej Rady – Zdzisław Binerowski,który powitał zaproszonych gości,m.in.: v-ce marszałka WojewództwaWarmińsko-Mazurskiego UrszulęPasławską, prezesa Polskiej Izby InżynierówBudownictwa prof. dr hab.inż. Zbigniewa Grabowskiego, przedstawicieliorganów administracjiMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWArządowej i samorządowej z terenuwojewództwa oraz przedstawicielipozostałych zaprzyjaźnionych z Izbąorganów, organizacji, stowarzyszeń,szkół i in..V-ce marszałek WojewództwaW-M Urszula Pasławska wręczyłaprzewodniczącemu Rady ZdzisławowiBinerowskiemu Odznakę Honorowąza Zasługi dla WojewództwaWarmińsko-Mazurskiego.Następnie odbyły się wręczenia nagródi listów gratulacyjnych wytypowanymprzez dyrekcje szkół najlepszymuczniom średnich szkół technicznychza przejawianie ponadprogramowychinicjatyw z życzeniami dalszego efektywnegopodnoszenia wiedzy teoretycznejwykraczającej poza standardyzawodowe oraz praktycznego realizowaniasię w wybranym kierunku.Wręczeń dokonali prezes PIIB prof.Zbigniew Grabowski i przewodniczącyRady Izby Zdzisław BinerowskiW czasie przerwy uczniowie ZespołuSzkół Budowlanych, Mechaniczno-Energetycznychoraz ZespołuSzkół Elektronicznych i Telekomunikacyjnychprzedstawili przygotowaneprezentacje swoich prac.Gmach Biblioteki Uniwersyteckiej zostałzaprojektowany przez Zespół Zakładu Urbanistykii Architektury UWM i wykonanyprzez rodzimą firmę z Olsztyna. Budynektzw. inteligentny (posiada zintegrowany systemzarządzania wszystkimi znajdującymisię w nim instalacjami [BMS], klimatyzowany,monitorowany, zapewniający dostępdla osób niepełnosprawnych). Praktycznie,budowa trwała 5 lat. Biblioteka jest w staniepomieścić 1,5 mln woluminów.Sprawozdania z działalności poszczególnychorganów W-MOIIBprzedstawili ich przewodniczący.Przedstawione sprawozdaniaorganów Izby łącznie ze sprawozdaniemz działalności Rady zaminiony okres delegaci przyjmowalizdecydowaną większościągłosów.17

SAMORZĄD ZAWODOWYPrzyjęto sprawozdanie finansoweza 2007 r. oraz budżet na 2008 r.Zarówno władze Izby, jak i pracownicybiura w charakterze organizatorówstarali się przygotowaći poprowadzić Zjazd z pieczołowitąstarannością. Czy się udało?, opiniępozostawiamy krytycznej ocenie gościZjazdu i delegatów.Trzeba powiedzieć, że VII Zjazdprzebiegał i dobiegł końca w atmosferzezrozumienia dla uroczystościtej rangi za co serdecznie dziękujemybiorącym udział w Zjeździe.Zjazd zakończył obrady okołogodz. 15.30.inż. GRZEGORZ KARPAdyrektor biura W-MOIIBDOLNOŚLĄSKA OIIBPrzemawia poseł Aldona MłyńczakTradycyjnie VII Zjazd DelegatówDOIIB odbył się w sali konferencyjnejHotelu Wrocław.Zjazd dokonał oceny i podsumowaniadziałalności poszczególnychorganów Izby.Obrady otworzył z-ca przewodniczącegoRady Cezary Madryas, którypowitał zaproszonych Gości, w tymsenatora RP Stanisława Jurcewicza,posła na Sejm RP – Aldonę Młyńczak,przedstawicieli PIIB – WiceprezesaKrajowej Rady Stefana Wójcika,członka KKR Grzegorza Kokocińskiego,przedstawicieli: PolitechnikiWrocławskiej, Uniwersytetu Przyrodniczego,Czeskiej Izby Inżynierów,Czeskiego Związku Inżynierów,Izby Architektów, Izby Urbanistów,stowarzyszeń inżynierskich oraz Delegatówna Zjazd DOIIB. Frekwencja72% świadczy o odpowiedzialnościi zaangażowaniu naszych Delegatów.Uczestnicy Zjazdu wraz z zaproszeniamiotrzymali sprawozdaniaposzczególnych organów Izby, projektbudżetu oraz projekty uchwał.Zastępca przewodniczącego Radyprzy okazji omawiania sprawozdaniaszczególną uwagę zwrócił naintensyfikację szkoleń dla członkówIzby oraz na możliwości dofinansowaniaindywidualnego uczestnictwaw szkoleniach oraz konferencjachbranżowych. Przedstawił równieżnajistotniejsze zadania do zrealizowaniaw 2008 r.W sprawozdaniach poszczególnychorganów Izby zwrócono uwagę na realizacjęzadań statutowych i zadań wytyczonychprzez VI Zjazd DOIIB.W dyskusji nad sprawozdaniamidominowały problemy związane zeszkoleniem w zakresie audytu energetycznegooraz charakterystykenergetycznych i akustycznych.Zwrócono uwagę na potrzebę internetowegodostępu do norm i aktówprawnych nie tylko w siedzibie Izby,ale na terenie całego województwa.Zwrócono uwagę na koniecznośćwiększego zaangażowania CzłonkówRady PIIB w pracach nad tworzeniemnowych aktów prawnych w dziedziniebudownictwa, zamówień publicznychi innych przepisów związanych.Ponownie poruszono problem budowylub kupna obiektu na centrumszkoleniowo-rehabilitacyjne.Po zakończeniu dyskusji Zjazdprzyjął sprawozdania poszczególnychorganów, udzielił absolutoriumRadzie DOIIB oraz zatwierdził budżetna rok 2008.Obrady zakończyły się o godz.15:00, a Goście i Delegaci zostali zaproszenina integracyjny obiad.mgr inż. KAZIMIERZ HAZNARz-ca przewodniczącego Rady DOIIB18 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA19

SAMORZĄD ZAWODOWYWykonywanie samodzielnychfunkcji technicznych a zakres ubezpieczenia OCCzłonek izby samorządu zawodowego podlega obowiązkowi ubezpieczeniaod odpowiedzialności cywilnej za szkody, które mogą wyniknąć w związkuz wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Obowiązekpowyższy wynika z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządachzawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r.Nr 5, poz. 42 z poźn. zm.) i jest ściśle związany z przynależnością do izby.Szczegółowy zakres ww.ubezpieczenia określająprzepisy rozporządzeniaMinistra Finansów z dnia11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowegoubezpieczenia odpowiedzialnościcywilnej architektów orazinżynierów budownictwa (Dz.U. Nr220, poz. 2174).Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzeniaubezpieczeniem OC jestobjęta odpowiedzialność cywilnaarchitektów oraz inżynierów budownictwaza szkody wyrządzone w następstwiedziałania lub zaniechaniaubezpieczonego, w okresie trwaniaochrony ubezpieczeniowej, w związkuz wykonywaniem samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwiew zakresie posiadanych uprawnieńbudowlanych.Analizując treść ww. paragrafu,należy zwrócić uwagę na wszystkieelementy, które mają wpływ na działanieubezpieczenia członków izb,a są one następujące:1) powstanie szkody,2) zaistnienie szkody w wyniku działanialub zaniechania ubezpieczonego,3) działania lub zaniechania ubezpieczonegomuszą wystąpić w okresietrwania ochrony ubezpieczeniowej,4) wyrządzenie szkody w związkuz wykonywaniem samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwiew zakresie posiadanychuprawnień budowlanych.W ramach niniejszego opracowaniaskupimy się na ostatnimpunkcie dotyczącym powstaniaszkody w związku z wykonywaniemsamodzielnych funkcji technicznychw budownictwie w zakresie posiadanychuprawnień budowlanych.Pojęcie samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie zostałozawarte w art. 12 ustawy z dnia7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane(Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118z późn. zm.). Zgodnie z powyższymza samodzielną funkcję technicznąw budownictwie uważa się działalnośćzwiązaną z koniecznością fachowejoceny zjawisk technicznych lub samodzielnegorozwiązania zagadnień architektonicznychi technicznych oraztechniczno-organizacyjnych, a w szczególnościdziałalność obejmującą:1)2)3)4)5)6)projektowanie, sprawdzanie projektówarchitektoniczno-budowlanychi sprawowanie nadzoruautorskiego;kierowanie budową lub innymirobotami budowlanymi;kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnychelementów budowlanychoraz nadzór i kontrolętechniczną wytwarzania tych elementów;wykonywanie nadzoru inwestorskiego;sprawowanie kontroli technicznejutrzymania obiektów budowlanych;rzeczoznawstwo budowlane.W treści ww. przepisu ustawodawcadokonał ogólnego wyliczeniadziałalności, które należy uznać zawykonywanie samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie. Wyliczeniepowyższe nie ma charakteruzamkniętego, a zatem również innedziałania związane z procesem projektowaniai realizacji inwestycji sąwykonywaniem samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie.Konkretyzacją przepisu art. 12są przepisy art. 20, 21a, 22 i art. 25Prawa budowlanego, które określająodpowiednio obowiązki projektanta,kierownika budowy oraz inspektoranadzoru budowlanego.Należyte wypełnienie wszystkichobowiązków określonych w przywołanychprzepisach jest niezbędne do sporządzeniaprojektu zgodnie z ustaleniamiokreślonymi w decyzji o warunkachzabudowy i zagospodarowania terenu,wymaganiami ustawy, przepisami orazzasadami wiedzy technicznej, a takżeprawidłowego wykonania robót budowlanychpolegających na budowie obiektubudowlanego oraz jego przebudowie,montażu, remoncie lub rozbiórce. Powyższewymaga fachowej oceny zjawisktechnicznych oraz samodzielnegorozwiązania zagadnień architektonicznychi technicznych, a także techniczno-organizacyjnych,a więc posiadaniauprawnień budowlanych w odpowiedniejspecjalności i zakresie.W związku z powyższym wszystkieobowiązki projektanta, kierownikabudowy i inspektora nadzoru budowlanego,wyliczone odpowiednio w art.20, 21a, 22 i art. 25, stanowią wykonywaniesamodzielnych funkcji technicznychw budownictwie w ramachposiadanych uprawnień budowlanych.Podkreślić jednak należy, iżprzedmiotowe przepisy określająpodstawowe obowiązki ww. osób,które mają umożliwić prawidłowezaprojektowanie i realizację inwestycji,ale nie wyczerpują katalogu robóti czynności, jakie należy podjąć, aby20 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

tę prawidłową realizację planowanejinwestycji zapewnić.Znakomitym przykładem jest art.22 pkt 3 Prawa budowlanego, którybardzo ogólnie formułuje obowiązekkierownika budowy w zakresie kierowaniabudową obiektu budowlanegow sposób zgodny z projektem i pozwoleniemna budowę, przepisami,w tym techniczno-budowlanymi orazprzepisami bezpieczeństwa i higienypracy. Przepis powyższy zawiera wieleczynności faktycznych – trudnychdo szczegółowego wyliczenia – związanychz realizacją budowy, które toczynności są niewątpliwie wykonywaniemsamodzielnych funkcji technicznychw budownictwie.Pamiętać należy, że kierownik budowyjest osobą, która powinna byćstale na budowie, ponieważ odpowiedzialnajest za kierowanie budowąw sposób opisany w Prawie budowlanymoraz za wszystko, co się dzieje naterenie budowy. W związku z powyższymna kierowniku spoczywa obowiązekdopilnowania prawidłowościwykonywanych robót budowlanych,bezpieczeństwa na budowie, prowadzeniadokumentacji budowy oraz zapewnieniaodpowiednich warunkówpracy. Na realizację tych obowiązkówskłada się wiele poszczególnych, jednostkowychczynności, które mają nacelu zapewnienie prawidłowej realizacjiinwestycji i oddanie jej do użytkowania,co stanowi wykonywaniesamodzielnych funkcji technicznychw budownictwie.Z drugiej strony należy równieżwskazać, iż niejednokrotnie umowazawarta między inwestorem a wykonawcą,którego reprezentantem jestkierownik budowy, zawiera elementywychodzące poza ramy określonew omawianych przepisach, np. zobowiązujesię kierownika budowy doprzygotowywania dokumentacji napotrzeby kredytowe lub zamówieńpublicznych. Realizacja takich postanowieńumowy nie mieści się w ramachwykonywania samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie, mimoże czynności te wykonuje kierownikbudowy posiadający uprawnienia budowlane.Podobnie jest w przypadku pewnychzobowiązań projektanta, któryw świetle postanowień umowy stajesię odpowiedzialny np. za sporządzaniekosztorysów, aranżacji wnętrzi terenów zielonych wokół inwestycji.Powyższe czynności nie stanowiąwykonywania samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie.W związku z powyższym uczestnicyprocesu budowlanego powinnimieć świadomość, że wszystkie pracewykonywane przez projektantaczy też kierownika budowy, które niemieszczą się w pojęciu samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwie,nie są chronione ubezpieczeniem obowiązkowym.Dlatego bardzo ważnejest, żeby osoby prowadzące działalnośćgospodarczą zadbały o zabezpieczeniewszystkich działań podejmowanychna podstawie zawartych kontraktów.Przeznaczone do tego są dobrowolneubezpieczenia odpowiedzialności cywilnejz tytułu prowadzonej działalnościgospodarczej. Umożliwiają onedopasowanie zakresu ubezpieczenia doindywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa,a tym samym zapewniają uzyskanierealnej ochrony ubezpieczenioweji pokrycie ewentualnych roszczeń.W ramach przedmiotowych umówubezpieczenia – poprzez włączenie dodatkowychklauzul – ochroną możnaobjąć również szkody, jakie poszkodowanymwyrządzić mogą podwykonawcyubezpieczonego (współpracujący napodstawie umów cywilno-prawnych),szkody powstałe w wyniku zniszczenialub utraty dokumentów będących własnościąlub powierzonych ubezpieczonemu(np. dokumentacja projektowa),a także szkody wynikające z czynnościwykonywanych poza granicami kraju.Odrębnemu ubezpieczeniu podlegająszkody, jakie mogą powstać w mieniunie będącym własnością ubezpieczonego,użytkowanym na podstawieumowy najmu, dzierżawy, leasingu lubinnej podobnej (ryzyko OC najemcy),szkody wynikające z wypadków przypracy (ryzyko OC pracodawcy) czyszkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny(ryzyko OC za produkt).Szczegółowych informacji natemat zakresu ubezpieczenia obowiązkowegooraz ubezpieczeń dobrowolnychudziela broker PIIB –Hanza Brokers pod numerem infolinii:0 801 384 666.dr JOANNA SMARŻpracownik Krajowego Biura PIIBMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA

PRAWOPrawa autorskie do projektuw stosunkach między małżonkamiWłasność intelektualna, chroniona prawami autorskimi, powstaje w wynikukreatywnego, indywidualnego działania poszczególnych osób fizycznych. Dotyczy totakże twórczych projektów z zakresu budownictwa. Poza innymi czynnikami, w tymzawieranymi z obcymi podmiotami umowami, na podmiotowy status powyższych prawistotny wpływ wywiera fakt pozostawania przez projektanta w związku małżeńskim.Podstawowe znaczeniema odpowiedź na pytanie,które z małżonkówmoże prawa autorskie doprojektu wykonywać oraz dochodzićwynikających z ich przysługiwaniaroszczeń, w tym w związku z ich naruszeniem.Sfera autorskich prawmajątkowychRozpatrywanie rozdziału uprawnieńmałżonków w stosunku do kreowanychprzez nich projektów niewchodzi w grę, gdy prawa własnościintelektualnej z mocy samego prawa(odpowiedniego przepisu ustawy)nie przysługują innemu podmiotowi.W zakresie prawa autorskiego sytuacjataka należy jednak do wyjątkowych(występuje ona np. w przypadku tzw.utworów zbiorowych, art. 11 ustawyz dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskimi prawach pokrewnych – Dz.U.z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).Szczególną regulację w stosunku doustawy o prawie autorskim i prawachpokrewnych stanowi art. 33 pkt 9 kodeksurodzinnego i opiekuńczego,zgodnie z którym do majątku osobistegokażdego z małżonków wchodząm.in. majątkowe prawa autorskie.Jeśli zatem np. pan X stworzy projektw rok po zawarciu z panią Y małżeństwa,majątkowe prawa autorskiedo tego projektu z chwilą jego stworzeniawejdą do majątku osobistego panaX. Jest on więc od momentu stworzeniaswojego dzieła jedynym podmiotemwyłącznie do niego uprawnionym.W praktyce oznacza to, iż każdy podmiot,który będzie chciał odpowiedniopowyższy projekt wykorzystać, np.poprzez jego opublikowanie, lub nabyćmajątkowe prawa autorskie do niego,powinien zawrzeć odpowiednią umowę(np. licencyjną) z panem X, bez potrzebypytania o zgodę pani Y.Także uprawniony twórca (pan X)uprawniony jest do samodzielnegowysuwania roszczeń w związku z naruszeniemjego majątkowych praw autorskich(por. art. 79 ustawy o prawieautorskim i prawach pokrewnych).Prawa te w razie śmierci twórcy mogąjednak przejść na jego małżonka(panią Y, która może kontynuowaćwszczęty za życia jej męża proces,ulegający wskutek śmierci strony zawieszeniuz urzędu – por. art. 174 § 1pkt 1 i art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c.).Podobnie będzie przedstawiałasię sytuacja projektu, stworzonegoprzez pozostającego w związku małżeńskimprojektanta przed jego zawarciem.Prawa autorskie do takiegoutworu przynależeć będą do majątkuosobistego małżonka-twórcy, czylio ich losie, np. ewentualnym przeniesieniuna inny podmiot, będzie onmógł decydować samodzielnie (bezudziału żony albo męża) także po zawarciuzwiązku małżeńskiego.Nieco inaczej sytuacja przedstawiasię wówczas, gdy małżonkowiesą współtwórcami danego projektu.W braku odmiennych między nimiustaleń domniemuje się, że ich udziaływ majątkowych prawach autorskich dotakiego współtwórczego dzieła są sobierówne. Wejdą one do majątku osobistegokażdego z małżonków. Umowyna korzystanie ze współautorskiegodzieła lub nabycie praw do niego podpisywaćpowinni oboje małżonkowie(ewentualnie jeden z nich, który dysponujestosownym upoważnieniem– pełnomocnictwem swojego mężaalbo żony). Do ścigania naruszeń majątkowychpraw autorskich do wspólnegoutworu uprawniony jest każdy zewspółtwórców (por. art. 9 ust. 4 ustawyo prawie autorskim i prawach pokrewnych),którzy w procesie cywilnym występująw roli współuczestników (por.art. 72 k.p.c.). Udziały małżonkóww majątkowych prawach autorskichdo wspólnie przez nich wykreowanegoutworu podlegają oczywiście testamentowemulub, w razie braku testamentu,ustawowemu dziedziczeniu.W stosunkach między małżonkamiinny od majątkowych prawautorskich status mają wpływy, uzyskiwaneprzez uprawnionego twórcęz tytułu eksploatacji swojego dzieła.Zgodnie bowiem z art. 31 § 2 pkt 2kodeksu rodzinnego i opiekuńczegow skład objętego ustawową wspólnościąmajątku małżonków wchodząnie tylko dochody z majątku wspólnego,ale również z osobistego majątkukażdego z małżonków. W praktyceoznacza to, że jeśli np. pan X zawarłumowę z podmiotem Z na wykorzystanieswojego projektu, w związkuz czym otrzymał wynagrodzenie autorskiew wysokości 10 000 zł, całakwota tego wynagrodzenia zasili majątek,posiadany przez niego wspólniez żoną (panią Y), chyba że państwo Xi Y zdecydowali się w drodze zawarciaodpowiedniej umowy na wyłączeniealbo ograniczenie w zakresiepowyższych dochodów ustawowychzasad wspólności majątkowej.Sfera autorskich prawosobistychZnacznie prościej przedstawia siękwestia stosunków między małżonkamiw zakresie autorskich praw osobistychdo wykreowanych przez nich22 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

ZAREZERWUJ TERMINXVI Międzynarodowe Targi Maszyni Urządzeń dla Wodociągówi KanalizacjiTermin: 27-29.05.2008Miejsce: BydgoszczKontakt: Tel: +48523287828 fax: +48 52328 78 28 e-mail: mailto:sekretariat@igwp.org.plKonferencja Naukowo-Techniczna„Nowe Techniki w Klimatyzacji iOgrzewnictwie”Termin: 28.05.2008Miejsce: WarszawaKontakt: www.is.pw.edu.pl/konf-klimXVI Konferencja Naukowo-Techniczna„KONTRA 2008” „TRWŁOŚĆI OCHRONA PRZED KOROZJĄ”Termin: 29-31.05.2008Miejsce: Warszawa-ZakopaneKontakt: Tel/fax +48 22 826 86 34Cykl szkoleń dotyczący komfortuakustycznego biur i budynkówbiurowychTermin i Miejsce: 30.05.2008 - Wrocław,13.06.2008 - Łódź, 26.06.2008 – Gdańsk.Kontakt: http://szkolenia.akustyka.plXVIII Seminarium - Współczesnemetody budowy, wzmacnianiai przebudowy mostówTermin: 03-04.06.2008Miejsce: Poznań – RosnówkoKontakt: tel: + 52 340 84 11 fax: + 52 34086 40 e-mail: kmb-sekr@utp.edu.plKonferencja „Inżynieria Sanitarnaw Budownictwie i Infrastrukturze”Termin: 05-06.06.2008Miejsce: KatowiceKontakt: Tel. +48 32 256 35 32,32 271 32 94 (95)Konferencja Małe ElektrownieWodne (MEW) 2008Termin: 06-08.06.2008 r.Miejsce: PogorzelicaKontakt: www.trmew.plVI Międzynarodowa Konferencja„Modele analityczne i nowe koncepcjew konstrukcjach żelbetowychi murowych“Termin: 09-11.06.2008Miejsce: ŁódźKontakt: Tel. +48 42 631 38 70Targi Czystej Energii CENERG 2008Termin: 17-19.06.2008Miejsce: WarszawaKontakt: www.cenerg.plutworów. Prawa te, nie mając majątkowegocharakteru, nie podlegają bowiemani zbyciu, ani dziedziczeniu (por. art.922 k.c. i art. 16 ustawy o prawie autorskimi prawach pokrewnych).Osobiste prawa autorskie przysługujązawsze osobie, która faktyczniedany utwór stworzyła (są nierozerwalniez tą osobą związane), dlategoteż fakt zawarcia małżeństwa nie mawiększego wpływu na prawne warunkiich wykonywania i ścigania wymierzonychw nie naruszeń (działaniew zakresie należy do tego z małżonków,które jest twórcą branego poduwagę utworu).Rola współmałżonka w obszarzeautorskich praw osobistych do wykreowanegoprzez jego żonę lub mężadzieła wzrasta wyjątkowo w dwóchsytuacjach: 1) współautorstwa małżonkóww stworzeniu konkretnegoutworu (prawa osobiste, podobniejak prawa majątkowe, przysługują imwówczas wspólnie – por. art. 9 ust.1–4 ustawy o prawie autorskim i prawachpokrewnych) oraz 2) śmiercimałżonka-twórcy – w razie brakujego odmiennej woli pozostały przyżyciu małżonek ma pierwszeństwow wystąpieniu o ochronę autorskichpraw osobistych swojej żony lub swojegomęża, jak również w wykonywaniutych praw (por. art. 78 ust. 2 i 3ustawy o prawie autorskim i prawachpokrewnych), np. poprzez decydowanieo pierwszym opublikowaniustworzonego przez zmarłego współmałżonkautworu (por. art. 16 pkt 4ustawy o prawie autorskim i prawachpokrewnych).Majątkowa małżeńskawspólność łącznaMimo iż zasadą jest przynależnośćmajątkowych praw do projektu domajątku osobistego małżonka-projektanta,prawa do niego mogą takżewejść do wspólnego majątku małżonków,objętego tzw. wspólnościąłączną. Wspólność łączna różni sięod wspólności udziałowej, występującejnp. między współtwórcami, popierwsze tym, iż nie może być ona codo zasady zniesiona do czasu ustaniaokreślonej sytuacji prawnej (małżeństwa),po drugie nie ma w jej przypadkupodlegających odrębnemu zbywaniuudziałów we wspólnym prawie, potrzecie zaś wspólność praw autorskichdo projektu stanowi w przypadkuwspólności łącznej wyłącznie elementwiększej co do zakresu wspólnościmajątkowej, czyli współuprawnieniaw zakresie dysponowania wspólnąmasą majątkową, w której skład mogąwchodzić także inne prawa majątkowe,np. prawo własności.Nie oznacza to, że sfera praw autorskichjest całkowicie nieistotna dlazakresu wspólnego majątku małżonków,spośród których przynajmniejjeden jest twórcą-projektantem. Domajątku tego wchodzą bowiem popierwsze dochody z praw autorskichkażdego z małżonków (por. art. 31 § 2pkt 2 k.r.io.). Poza tym, jeśli brak jestodrębnych ustaleń umownych międzymałżonkami w tym zakresie, prawaautorskie do danego cudzego dzieła(projektu), nabyte przez któregokolwiekz małżonków, wchodzą równieżdo ich wspólnej masy majątkowej,choć istnieją w tym zakresie wyjątki;np. jeśli mąż zakupi prawa autorskiedo cudzego projektu za środki uzyskaneze sprzedaży samochodu, nabytegoprzed zawarciem małżeństwai wchodzącego w skład jego majątkuosobistego, prawa autorskie wejdą dotego majątku, pozostając w wyłącznejdyspozycji męża (por. art. 33 pkt 10k.r.io.).Ponieważ prawa autorskie do projektów,tworzonych przez małżonków,wchodzą zasadniczo, jak przedstawiono,do ich majątków osobistych, uznaćnależy, że w sytuacji gdy małżonkowietworzą utwór jako współautorzy,majątkowe prawa autorskie do takiegoutworu nie będą objęte współwłasnościąłączną (małżeńską), aleułamkową (udziałową), toteż udziaływ tych prawach będą przynależećw odpowiednich proporcjach do majątkuosobistego każdego z nich (mężai żony). Współwłasność w częściachułamkowych ma więc w tym przypadkupierwszeństwo przed współwłasnościąłączną (wynikającą z zawarciazwiązku małżeńskiego). Przychodyz praw majątkowych lub z udziałuw tych prawach, np. wynagrodzeniaz tytułu ich zbycia, zasilały będą jednakmajątek wspólny małżonków− zgodnie z art. 31 § 2 pkt 2 k.r.io.).VI Międzynarodowa Konferencja,Wystawa i Pokazy Technologii„INŻYNIERIA 2008”.RAFAŁ GOLATTermin:17-19.06. 2008radca prawnyMiejsce: Tomaszowice k. Krakowa24 Kontakt: www.i-b.pl/konferencjaINŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

KATALOG INŻYNIERADajemy użytkownikom to, czego oczekująMateriały budowlanew zasięgu rękiWWW.KATALOGINZYNIERA.PL tonowy portal internetowy z przeglądemmateriałów stosowanychw budownictwie, stworzony przezinżynierów dla inżynierów. Serwisoferuje zaawansowane możliwościwyszukiwania materiałów różnychproducentów i dystrybutorów prowadzącychdziałalność na polskimrynku. Stanowi encyklopedię wiedzyna temat produktów budowlanych,instalacyjnych, sprzętu i oprogramowaniainżynierskiego. Informacjeprzedstawione są w formie kart technicznychze szczegółowymi parametramitechnicznymi oraz zdjęciami.Uniwersalne narzędziesłużące do komunikacjimiędzy firmą a klientami.Naszym celem było stworzenienarzędzia dla inżynierów i projektantów,które mogłoby ułatwić we-możliwość wyboruproduktów wg marki1.możliwość zaznaczeniaproduktów, którychcechy technicznechcemy porównaćryfikację rynku budowlanego orazusprawnić kontakty między inżynierema firmami. Serwis ma zamożliwość selekcji produktów wg parametrówtechnicznych umieszczonych w polach filtrującychzadanie skrócić czas poszukiwaniainformacji oraz, dzięki zastosowanymfunkcjom, zagwarantowaćłatwe wykonanie pracy związanejz zestawieniem i wstępną analiządanych produktów budowlanych.Krótkoterminowa strategia rozwojuportalu zakłada rozbudowębazy danych poprzez dodawaniekolejnych produktów, kategoriioraz podkategorii. W dalszej perspektywiechcielibyśmy, aby naszserwis zawierał, m.in. narzędziado projektowania i stał się użytecznyna każdym etapie inwestycjibudowlanej.Osiągnęliśmy poziom, przyktórym nasza oferta stałasię bardzo użyteczna dlaodbiorcy.■Baza zawiera ponad 3400 pozycjiw czterech działach – materiałybudowlane, instalacyjne, sprzętbudowlany i transport oraz oprogramowanie.26 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

KATALOG INŻYNIERA■■■■Codziennie dodawane są noweprodukty.Strona jest funkcjonalna, gwarantujełatwe i szybkie dotarcie przezużytkownika do odpowiednichproduktów.Wielotorowa nawigacja umożliwiapłynne poruszanie się między wielomakartami technicznymi.Produkty zostały podzielone nabranże następnie na grupy i kategorie.dzięki filtrom w bazie możnaodszukać produkt o konkretnych,poszukiwanych danych2.3.4.porównanie wybranych produktówkontakt do działuhandlowegokontakt do działutechnicznegoinformacja o innychproduktach firmyzamieszczonych w serwisieszczegółowaspecyfikacja technicznadokładne daneteleadresowe do firmyinformacjao produktach pokrewnychPrecyzyjne zawężaniekryteriów wyboru.■■■■■Produkty z danej kategorii możnafiltrować według cech podpowiedzianychw konkretnych polachwyboru. Każda grupa ma ustaloneodpowiednie pola filtrujące, są tonajważniejsze parametry liczboweoraz kryteria dotyczące m.in. podziałówze względu na rodzaj lubprzeznaczenie (ilustracja 1).Serwis ma mechanizm, który pozwalawyszukiwać produkty wedługmarki (ilustracja 1).Dzięki filtrom w bazie można odszukaćprodukt o konkretnych,poszukiwanych danych, np. pustakceramiczny, ścienny, szerokości250 mm i klasie wytrzymałości10 N/mm 2 (ilustracja 2).Bardzo przydatną funkcją jestmożliwość wybrania kilku konkretnychproduktów z tej samejgrupy i porównania ich szczegółowychparametrów technicznych.Po kliknięciu w zakładkę „porównaj”otrzymamy zestawienie(ilustracja 3).Po kliknięciu w produkt otrzymujemyspecyfikację techniczną,dokładne dane teleadresowe firmyoraz możliwość wysłania zapytaniabezpośrednio do działu handlowegolub technicznego firmy(ilustracja 4).MARZENA SARNIEWICZz-ca redaktora naczelnego rocznikówKATALOG INŻYNIERAwww.kataloginzyniera.plMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA27

LISTY DO REDAKCJIKto wykona charakterystykienergetyczne budynkówW numerze 03/2008 „Inżynierabudownictwa” (str. 14) w artykule„Świadectwa charakterystykienergetycznej budynków” czytam:„Osoby spełniające warunki określonew art.1 ustawy lit. b) ust.8-4,tj. posiadające uprawnienia budowlanedo projektowania w ww.specjalności, będące członkami samorząduzawodowego – wedługwypowiedzi podsekretarza stanuw Ministerstwie Infrastruktury paniElżbiety Janiszewskiej-Kuropatwyna targach Budma 2008 w czasiekonferencji „Świadectwa Energetyczne”– są uprawnione do wykonaniacharakterystyki energetycznejna podstawie posiadanegozaświadczenia o przynależnoścido właściwej izby samorządu zawodowegoi na podstawie posiadanychuprawnień budowlanychdo projektowania”.I dalej: „Osoby nie będące członkamisamorządu zawodowegomuszą spełniać wymogi określonew ustawie, tj. odbyć obowiązkoweszkolenie, zdać egzamin lub ukończyćroczne studia podyplomowena kierunkach architektura, budownictwo,inżynieria środowiska,energetyka lub pokrewne”.Zwrócę się do Autora: a skądPan to wywodzi?Tak się składa, że jestem architektemz 25 stażem, a od 10 latmam uprawnienia do projektowaniabez ograniczeń. Do żadnej izbynie należę.Istotą ostatniej nowelizacji Prawabudowlanego, jak sądzę, byłorozszerzenie, a nie zawężenie gronaspecjalistów mogących podołaćspiętrzonej fali, jaka nadejdzieniebawem w zakresie certyfikacjienergetycznej budynków. Dlaczegoi w czyim interesie miałyby byćstwarzane dodatkowe, nadzwyczajdolegliwe finansowo i administracyjniebariery? Proszę niezapominać, że duża rzesza architektówi inżynierów z uprawnieniaminie należy do izb i chętnieprzyjęłaby zadania certyfikowaniabudynków. Czy nie jest to zawłaszczaniekolejnego pola, z któregoizby będą miały prawo ściągaczharacz? (..)Jestem przekonany, że gdybyustawodawca zamierzał przekazaćuprawnienia do certyfikacjiwyłącznie zrzeszonym w izbachinżynierom i architektom, to inaczejsformułowałby pkt. 4. Czylinp. wprost znalazłby się zapiso koniecznej przynależności dosamorządu zawodowego. Lubteż dodatkowo zostałoby zdefiniowanecertyfikowanie jako wykonywaniesamodzielnej funkcjiw budownictwie – a tak nie jest!Wtedy bowiem nie miałyby prawarobić certyfikatów osoby inne niżinżynierowie i architekci z uprawnieniami!W mojej ocenie, na łamachpoważnego branżowego pismanastąpiło nadużycie w interpretacjiobowiązującego przepisu.Nie może w państwie prawa byćtak, że wykonując takie samo zadaniejedni podlegają, a drudzynie, dyscyplinie i regulaminomwewnętrznym samorządów, niemówiąc o przymusowych ubezpieczeniachdla członków izb.Łatwo za to sobie wyobrazić sytuację,w której np. magister historiisztuki, oczywiście po przyuczeniui zdaniu egzaminu, wykonuje certyfikatyi nie musi się z tego tytułuopłacać, a architekt z uprawnieniamido projektowania zmuszonyjest co miesiąc płacić za tę możliwość60 zł. Jest to oczywiste zróżnicowaniew dostępie do zawodu,a tego zakazuje już chociażby polskaUstawa Zasadnicza.L.M.architektOdpowiadając na Pana uwagiinformuję, że nie mogępodzielić zawartego w Panapiśmie stanowiska. Wbrew Pańskimsugestiom w artykule przytoczyłem całośćprzepisów zawartych w prawie budowlanym,nie stosując skrótów i tak :Art. 1 lit.b pkt 4 cytowanego w artykuleprasowym przepisu, stanowi,że osoba posiadająca uprawnieniado projektowania nie tylko w specjalnościarchitektonicznej, ale równieżkonstrukcyjno-budowlanej lubinstalacyjnej itd. może wykonywaćcharakterystykę energetyczną.Na mocy delegacji ustawowej(art. 55 a i 34 ust. 6) Prawa budowlanegooraz regulacji wdrożeniadyrektywy 2002/91/WE ParlamentuEuropejskiego i Rady z dnia 16grudnia 2002 r. w sprawie charakterystykienergetycznej budynków(Dz.Urz.L 1 z 4.01.2003 str. 65); Ministerinfrastruktury przygotowałm.in. projekt rozporządzenia zmieniającegorozporządzenie w sprawieszczegółowego zakresu i formyprojektu budowlanego w tym § 11ust. 1 lit. b pkt.9 odnośnie częściprojektu budowlanego obejmującącharakterystykę energetycznąobiektu budowlanego oraz projektrozporządzenia zmieniającego rozporządzeniew sprawie warunkówtechnicznych, jakim powinny odpowiadabudynki i ich usytuowanie.28 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

Zgodnie z obowiązującymiprzepisami projektbudowlany (w tym zawierającyczęść dotyczącącharakterystyki energetycznejobiektu) będziemogła po wejściu w życieww. zmiany sporządzićwyłącznie osoba spełniającaprzesłanki ustawowedo pełnienia samodzielnychfunkcji technicznychw budownictwie.Zagadnienie to zostałouregulowane w art. 12ust 7 ustawy z dnia 7 lipca1994 r. Prawo budowlane(Dz.U. z 1994 r. Nr. 89,poz., 414 z późn. zm.), którystanowi, iż podstawą dowykonywania samodzielnychfunkcji technicznychw budownictwie, w tymsporządzanie projektów,jest spełnienie następującychprzesłanek łącznietakich jak: posiadanieuprawnień budowlanych,wpis na listę członkówwłaściwej Izby SamorząduZawodowego, potwierdzonyzaświadczeniem wydanymprzez izbę.Projekty tych rozporządzeńsą zamieszczone nastronie internetowej MinisterstwaInfrastruktury.Nawiązując do sformułowanychprzez Panazarzutów, co do prawnychaspektów ustanowieniaskładki z tytułu przynależnoścido izby, pragnępoinformować, że składkaczłonkowska, którą wpłacajączłonkowi PIIB, wynosi30 zł na miesiąc, a nie 60zł, jak Pan podaje w piśmie.Roczna składka zaMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAubezpieczenie obowiązkoweod odpowiedzialnościcywilnej od kwotygwarancyjnej określonejprzez ministra finansóww kwocie 50.000 euro wynosi80 zł na rok.Pragnę Pana równieżpoinformować, że bezspełnienia tych warunkównie może Pan wykonywaćprojektów w ramachsamodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie,pomimo posiadaniauprawnień budowlanych,bowiem stanowi to naruszenieobowiązującegow tym zakresie prawa.Kwestionowane przezPana przepisy zostałyuchwalone przez Sejm Rzeczypospoliteji obowiązująwszystkich uczestnikówprocesu inwestycyjnegow ramach Prawa budowlanegobez względu na prezentowanepoglądy.Izba inżynierów budownictwajako organsamorządu zawodowegozgodnie ze swoim statutemzajmuje się między innymizagadnieniem przestrzeganiaprawa związanego z realizacjąprzepisów Prawabudowlanego.Cieszę się, że, pomimoiż nie jest Pan członkiemIzby, jest Pan czytelnikiemnaszego czasopisma„Inżynier Budownictwa”i żywię nadzieję, że pomożeto Panu we właściwymi satysfakcjonującympełnieniu samodzielnejfunkcji technicznej w budownictwiew charakterzeprojektanta.mgr inż. STEFAN WÓJCIKwiceprezesKrajowej Rady PIIB29

LISTY DO REDAKCJIW odpowiedzi na przedstawiony list Czytelnika temat regulacji pojęć opiniitechnicznej i ekspertyzy technicznej omawia dr Joanna Smarż, pracownik KrajowejKomisji KwalifikacyjnejEkspertyzy – Votum separatumW„IB” nr 3/2008 w dziale„Listy do redakcji” nakonkretne pytanie Czytelnikadotyczące jego prawa do sporządzaniaekspertyz odpowiedziaładr Joanna Smarż. W konkluzji krótkiejodpowiedzi stwierdziła:Zatem Czytelnik posiadając omawianeuprawnienia budowlane uprawniającedo kierowania robotamibudowlanymi w specjalności konstrukcyjno-budowlanej,będąc czynnymczłonkiem samorządu zawodowego,upoważniony jest do oceny stanu technicznegoobiektu budowlanego w formieekspertyzy technicznej stosowniedo zakresu posiadanych uprawnień.Czytelnik ten opierając się na tejodpowiedzi może w krótkim czasiestać się klientem Temidy. Prawo budowlanestanowi bowiem w art. 91ust. 1 pkt 2, cyt.:1. Kto: (…) 2) wykonuje samodzielnąfunkcję techniczną w budownictwie,nie posiadając odpowiednich uprawnieńbudowlanych lub prawa wykonywaniasamodzielnej funkcji technicznejw budownictwie, podlega grzywnie, karzeograniczenia wolności albo pozbawieniawolności do roku.Wyjaśnienia wymaga, na czymmiałoby polegać przekroczenie uprawnieńw przytoczonym przypadku, alewymaga to nieco dłuższej analizy.Niewątpliwie nasze prawo nie definiujepojęć „opinia techniczna” czyteż „ekspertyza”.Niemniej w dziedzinie budownictwafunkcjonują pewne pojęciai pewne zasady, które nie mają formypisanej. Nie jest więc zdefiniowanepojęcie „zasady sztuki budowlanej”,ale nikt nie zaprzeczy, że to pojęciefunkcjonuje. Obejmuje ono niepisanyzbiór oczywistych zasad postępowaniaprzy wykonywaniu robót budowlanychczy też projektowaniu, aletakże zbiór podstawowych elementówwiedzy zawodowej. Naruszenietych zasad zwykle kończy się odpowiedzialnościązawodową członkasamorządu zawodowego, a w krańcowychprzypadkach odpowiedzialnościącywilną lub karną.Podobnie jest z pojęciami dotyczącymioceny technicznej robót czyteż obiektów.Funkcjonują tutaj dwa pojęcia:opinia techniczna oraz ekspertyzatechniczna.Zakres tych pojęć w branży odpowiadaw praktyce powszechnemuznaczeniu słów opinia i ekspertyza.Tak więc za W. Kopalińskim„Słownik wyrazów obcych i zwrotówobcojęzycznych” cyt:Ekspertyza – zbadanie rzeczy a.sprawy przez biegłego (lekarza, księgowego,rusznikarza, grafologa itp.)dla wydania orzeczenia; orzeczeniebiegłego.Opinia – mniemanie, sąd, przekonanie,pogląd, zdanie; (zła albo dobra)sława u ludzi, renoma, reputacja;ocena, zaopiniowanie.W budownictwie pojęcia te posiadająwęższy i specjalistyczny zakres,gdyż dotyczą wyłącznie zjawisk technicznych.I tak opinią techniczną przyjętonazywać ocenę stanu technicznego:obiektu, budowli, robót itd. obejmującąwyszczególnienie i opis nieprawidłowości,wad, odstępstw od warunkówtechnicznych, odstępstw od normtechnicznych i zasad sztuki budowlanejitp. w robotach budowlanych.Natomiast ekspertyzą technicznąprzyjęto nazywać również ocenętechniczną jak wyżej, lecz podającąrównież rozwiązania techniczne zagadnieńleżących u podstaw oceny.A więc ekspertyza zawiera elementkreacji rozwiązania technicznego.Prawo budowlane zastrzega prawokreacji rozwiązań dla projektanta.Wobec tego należy wymagać, abyinżynier sporządzający ekspertyzęposiadał uprawnienia, co najmniejprojektanta w rozumieniu uprawnieńbez ograniczeń do projektowaniaw przedmiotowej dziedzinie sporządzaniaekspertyzy.Można oczywiście kwestionowaćtaki zakres pojęć funkcjonującychw budownictwie szermując brakiemuregulowań prawnych. Nie zmienito faktu, że Czytelnik (autor pytania)dokonując oceny technicznej w opisanymwyżej zakresie opinii technicznejdziała zgodnie z przepisamii swoimi uprawnieniami, jeśli jednakpoda on rozwiązanie techniczne (bezwzględu na użytą nazwę opracowania)jako remedium na opisane przezniego wadliwości, to niewątpliwieprzekroczy prawo.Czytelnik co prawda posiadaw swoich uprawnieniach zapisyo możliwości projektowania dla osóbfizycznych, jednak to są uprawnieniamarginalne, a powinien on posiadaćuprawnienia do projektowania bezograniczeń w swojej specjalności,aby jego ocena techniczna mogła zawieraćelement kreacji rozwiązania.Niewątpliwie funkcjonujące teżw dziedzinie budownictwa ograniczoneuprawnienia projektowe mogłybybyć wystarczające w przypadku,gdy ekspertyza obejmuje identycznyograniczony zakres zagadnień.Konieczne jest formalnoprawnezdefiniowanie pojęć opinia technicznai ekspertyza techniczna w przepisachłącznie ze zdefiniowaniemfunkcji i praw rzeczoznawcy budowlanego.Obecnie tak naprawdę nie wiadomo,co to za twór ten rzeczoznawcai co on może lub nie, ale to już żartz mojej strony.mgr inż. JAN BYLICKIOkręgowy RzecznikOdpowiedzialności ZawodowejMazowieckiej Okręgowej IzbyBudownictwa30 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

LISTY DO REDAKCJIUpoważnienie do sporządzania ekspertyz budowlanychUstosunkowując się do zdaniaodrębnego w zakresie uprawnieńdo sporządzania ekspertyzbudowlanych zaprezentowanegoprzez Pana Jana Bylickiego – rzecznikaodpowiedzialności zawodowej MazowieckiejOIIB, muszę stwierdzić, iż niestetynie mogę się z nim zgodzić.Autor zdania odrębnego przyznał,iż przepisy nie definiują pojęć ,,opiniatechniczna” i ,,ekspertyza techniczna”,mimo, iż pojęciami tymi posługuje sięustawodawca zarówno w przepisachustawy z dnia 7 lipca 1994 r. − Prawobudowlane (Dz.U. z 2006 r., Nr 156,poz. 1118 z późn. zm.), jak równieżw przepisach wykonawczych.Według opracowania KrajowejKomisji Kwalifikacyjnej PIIB opiniatechniczna zawiera ocenę rozwiązańi zjawisk zachodzących w procesieprojektowania, realizacji oraz użytkowaniaobiektów budowlanych. Możeobejmować ocenę poszczególnych elementówkonstrukcyjnych, elementówogólnobudowlanych, ocenę rozwiązańtechnologicznych i materiałowychoraz nakładów finansowych związanychz realizacją poszczególnych elementówbudynków lub realizacją całegoprzedsięwzięcia inwestycyjnego.W przypadku wystąpienia niekorzystnychzjawisk określa główneprzyczyny ich powstania uzasadniającje obliczeniami sprawdzającymioraz formułuje ocenę końcową stanutechnicznego budowli i formułujewnioski końcowe.Natomiast ekspertyza technicznazawiera ocenę rozwiązań i zjawisk zachodzącychw procesie projektowania,realizacji oraz użytkowania obiektówbudowlanych. Obejmuje inwentaryzacjęuszkodzeń elementów konstrukcyjnychi elementów ogólnobudowlanych,badania podłoża gruntowego, badaniakontrolne podstawowych materiałówkonstrukcyjnych, badania mechanicznostrukturalne wbudowanych materiałów,sprawdzającą analizę statyczną− dynamiczną elementów i ustrojukonstrukcyjnego, ocenę rozwiązańtechnologicznych w poszczególnychfazach realizacji obiektu, określa i podajegłówne przyczyny uszkodzeń elementówkonstrukcji i elementów ogólnobudowlanych,proponuje zaleceniaMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAi wariantowe sposoby wzmocnieniauszkodzonych elementów budynkuoraz formułuje wnioski końcowe.Rzeczywiście, z uwagi na fakt, iżekspertyza obok elementów oceny, powinnazawierać propozycje rozwiązaniaujawnionych problemów i usunięciazagrożeń, wad i nieprawidłowości, wykonanieekspertyzy powinno zostaćpowierzone wyłącznie rzeczoznawcybudowlanemu. Niestety powyższenie znalazło dotychczas uregulowaniaprawnego, dlatego stawianie takich wymagańw świetle obowiązujących przepisówjest niemożliwe, z uwagi na brakpodstawy prawnej.W większości przypadków ustawodawcawymaga sporządzeniaekspertyzy technicznej bez określeniauprawnień, jakimi powinnalegitymować się osoba ją sporządzająca.W nielicznych zaś przypadkachzastrzega, iż ma być onasporządzona przez rzeczoznawcębudowlanego, jednak bez określenia,czy osoba taka ma posiadaćtytuł rzeczoznawcy budowlanegow zakresie projektowania, czy w zakresiewykonawstwa, tak samo jestprzy uprawnieniach budowlanych.Niekiedy też przepisy na równi stawiająosobę posiadającą odpowiednieuprawnienia budowlane i rzeczoznawcębudowlanego, jak ma to miejsce np.w § 4 ust. 1 rozporządzenia MinistraInfrastruktury z dnia 30 sierpnia 2004r. w sprawie warunków i trybu postępowaniaw sprawach rozbiórek nieużytkowanychlub niewykończonych obiektówbudowlanych (Dz.U. Nr 198, poz. 2043).W świetle powyższego: ,,Ekspertyzętechniczną wykonują osoby posiadająceuprawnienia budowlane bez ograniczeńw odpowiedniej specjalności, rzeczoznawcabudowlany albo jednostka badawczo-rozwojowabądź uczelnia posiadającakompetencje do prowadzeniabadań naukowych i prac rozwojowychdotyczących budownictwa”.Natomiast w świetle art. 71 ust. 2pkt 5 Prawa budowlanego, dotyczącymzmiany sposobu użytkowaniaobiektu budowlanego, ustawodawcawymaga sporządzenia ekspertyzytechnicznej przez osobę posiadającąuprawnienia budowlane bez ograniczeńw odpowiedniej specjalności,nie określając czy mają to być uprawnieniaprojektowe czy wykonawcze.W powyższym przypadku ustawodawcanie wymaga też udziału rzeczoznawcybudowlanego.Zatem nie potwierdza się teza postawionaprzez Pana Bylickiego, iż:,,należy wymagać, aby inżynier sporządzającyekspertyzę posiadał uprawnienia,co najmniej projektanta w rozumieniuuprawnień bez ograniczeń doprojektowania w przedmiotowej dziedziniesporządzania ekspertyzy”.Powyższe stwierdzenie niespójnejest też z przepisami zarówno obowiązującymi,jak i uchylonymi. Zgodniebowiem z przepisami nieobowiązującegorozporządzenia MinistraGospodarki Terenowej i OchronyŚrodowiska z dnia 20 lutego 1975 r.w sprawie samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 8, poz. 46 z późn. zm.) ,,Osobyposiadające przygotowanie zawodowedo pełnienia samodzielnych funkcjiobejmujących kierowanie, nadzorowaniei kontrolowanie technicznebudowy i robót są uprawnione równieżw tym samym zakresie do kierowaniai kontrolowania wytwarzaniakonstrukcyjnych elementów budowlanychoraz do kontrolowania stanutechnicznego obiektów budowlanych”(§ 7 ww. rozporządzenia).Zapis powyższy znajduje się równieżw treści uprawnień budowlanychCzytelnika, którego pytanie wywołałoprzedmiotową dyskusję. Uprawnieńw powyższym zakresie nie mieli jednakprojektanci. Upoważnienie do ocenianiai badania stanu technicznego obiektówbudowlanych powierzone zostałowówczas wyłącznie osobom posiadającymuprawnienia wykonawcze.Natomiast zgodnie z art. 13 ust. 4obowiązującego Prawa budowlanego,uprawnienia do projektowanialub kierowania robotami budowlanymistanowią również podstawędo wykonywania samodzielnychfunkcji technicznych polegającychna sprawowaniu kontroli technicznejutrzymania obiektów budowlanych.Zatem obecnie ustawodawca uznał,iż zarówno uprawnienia projektowe,jak i wykonawcze są odpowiedniedo sprawowania kontroli technicznej31

LISTY DO REDAKCJIutrzymania obiektów budowlanych,co wiąże się z wydawaniem odpowiednioopinii lub ekspertyz.Na uwagę zasługuje również fakt, iżKKK PIIB wydaje decyzje o nadaniu tytułurzeczoznawcy budowlanego w zakresieprojektowania, w zakresie wykonawstwalub zakresie projektowaniai wykonawstwa łącznie. Jeżeli by pójśćtokiem myślenia Pana Jana Bylickiego,iż tylko osoby legitymujące się uprawnieniamiprojektowymi mogłyby sporządzaćekspertyzy techniczne, to jakibyłyby zakres uprawnień rzeczoznawcybudowlanego posiadającego tytuł jedyniew zakresie wykonawstwa?W świetle powyższego wydaje się, iżżądanie, aby rzeczoznawca budowlanysporządzający ekspertyzę budowlanąposiadał uprawnienia projektowe, nieznajduje potwierdzenia faktycznegoani prawnego. Ustawodawca nie określabowiem, iż ekspertyzę technicznąmoże sporządzić wyłącznie rzeczoznawcabudowlany, tym bardziej nieokreśla, iż osoba taka powinna legitymowaćsię uprawnieniami projektowymibez ograniczeń.Wydaje się zatem, iż twierdzenieAutora zdania odrębnego, iż: ,,Czytelnikten opierając się na tej odpowiedzimoże w krótkim czasie staćsię klientem Temidy”, nie znajdujepotwierdzenia ani uzasadnienia i jestzbyt daleko idące. Osoba posiadającauprawnienia budowlane upoważniające,,do oceniania i badania stanutechnicznego w zakresie wszelkichbudynków oraz innych budowli” jestbowiem upoważniona do sporządzaniaekspertyz technicznych w zakresieokreślonym w treści decyzji.Niemniej słusznym wydaje siępostulat, aby ustawodawca zarezerwowałpewną sferę działalnościwyłącznie dla rzeczoznawców budowlanych,jako wybitnych fachowcóww określonej dziedzinie. Jednakdopóki brak takich regulacji musimyprzyjąć obowiązujący stan prawnyi nie możemy dyskryminować osóbnie posiadających tytułu rzeczoznawcybudowlanego oraz domniemywaćpewnych uprawnień na rzecz innejgrupy zawodowej, zasłaniając sięfunkcjonowaniem pojęć i zasad, którenie mają formy pisemnej, ale obowiązująw praktyce.Na pytanie dotyczące uprawnień budowlanych odpowiadamgr inż. Piotr Koczwara, wiceprzewodniczący Krajowej Komisji KwalifikacyjnejUprawnienia do kierowania robotami budowlanymiTechnik budowlany, posiadauprawnienia budowlane:■ Do kierowania robotami budowlanymiw specjalnościarchitektonicznej i konstrukcyjno-inżynieryjnejna podstawieprzepisów rozporządzeniaPrzewodniczącego KomitetuBudownictwa, Urbanistyki i Architekturyz dnia 10 IX1962 r.w sprawie kwalifikacji fachowychosób wykonującychfunkcje techniczne w budownictwiepowszechnym,■ do projektowania w specjalno-ści architektonicznej i konstrukcyjno-budowlanejna podstawieprzepisów rozporządzeniaMinistra Gospodarki Terenoweji Ochrony Środowiska z dnia20 II 1975 r. w sprawie samodzielnychfunkcji technicznychw budownictwie.W swojej pracy zawodowejspotkał się z zastrzeżeniem,iż posiadając przedmiotoweuprawnienia budowlane nie jestuprawniony do kierowania robotamibudowlanymi przy budowiedrogi gminnej, powiatowej, jakrównież przy budowie zjazduz takich dróg.Dla Czytelnika niezrozumiała jestteż sprawa wykonywania samodzielnychfunkcji w ramach budowlio nieskomplikowanej konstrukcjioraz o powszechnie znanych rozwiązaniachkonstrukcyjnych i schematachtechnicznych.Prosi także o wyjaśnienie, conależy rozumieć przez drogę wewnętrzną,oraz jakie budowlemoże prowadzić i projektowaćw świetle obowiązujących przepisówprawa budowlanegoZgodnie z przepisami obowiązującymiw czasie uzyskiwaniaprzez Czytelnikauprawnień budowlanychobowiązywała zasada, iż osoby ześrednim wykształceniem technicznymmogły uzyskać uprawnienia budowlanejedynie w ograniczonym zakresie.Przechodząc do wyjaśnienia wątpliwościco do zakresu uprawnień budowlanychnależy wyjaśnić, iż każdadecyzja o nadaniu uprawnień budowlanychlub o stwierdzeniu posiadaniaprzygotowania zawodowego dowykonywania samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie podlegaindywidualnej interpretacji i niemożna porównywać zakresu uprawnieńbudowlanych nadawanych napodstawie różnych przepisów. Natomiastwiążącego wyjaśnienia treścidecyzji może dokonać wyłącznie okręgowakomisja kwalifikacyjna okręgowejizby inżynierów budownictwa.Wyjaśniając ogólnie można stwierdzić,iż opisane uprawnienia budowlanerzeczywiście nie obejmują swoim zakresemupoważnienia do wykonywaniajakichkolwiek funkcji w zakresie drógbez względu na jej kategorię. Powyższedotyczy również zjazdów z dróg.Kategorie dróg określają przepisyustawy z dnia 21 marca 1985 r.32 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

LISTY DO REDAKCJIo drogach publicznych (tekst jednolityDz.U. z 2007 r., Nr 19, poz.115 z późn. zm.), które wyjaśniająrównież, iż drogi niezaliczone dożadnej kategorii dróg publicznych,w szczególności drogi w osiedlachmieszkaniowych, dojazdowe do gruntówrolnych i leśnych, dojazdowe doobiektów użytkowanych przez przedsiębiorców,place przed dworcami kolejowymi,autobusowymi i portamioraz pętle autobusowe, są drogamiwewnętrznymi.Natomiast obiektami budowlanymio skomplikowanej konstrukcji, o którychmowa w przepisach rozporządzeniaz 1962 r., są obiekty wymienione w §1 ust. 4 ww. rozporządzenia, tj.:■ wszelkie obiekty budowlane zawierająceelementy składowe, przyktórych obliczaniu uwzględnia sięprzestrzenny schemat pracy statycznejcałej konstrukcji lub jejczęści, z wyjątkiem prostokątnychkrzyżowo-zbrojonych płyt żelbetowychswobodnie podpartycho rozpiętości do 4,0 m,■ wszelkie obiekty budowlane zawierająceelementy składoweo statycznie niewyznaczalnym,płaskim schemacie obliczeniowym,z wyjątkiem prostych belekciągłych przy rozpiętości przęsełdo 6,0 m oraz płyt ciągłych o rozpiętoścido 4,0 m, rozwiązywanychza pomocą ogólnie znanychtablic i monogramów,■ wszelkie obiekty budowlane zawierająceelementy składoweo statycznie wyznaczalnym, płaskimschemacie obliczeniowymi rozpiętości ponad 12,0 m orazelementy o osi geometrycznejkrzywej bądź łamanej i rozpiętościponad 6,0 m oraz o wysięguwsporników ponad 2,0 m,■ wszelkie obiekty budowlane zawierająceelementy składowe podlegająceobciążeniom równymbądź większym od 800 kg/m 2 orazelementy, przy których obliczaniuuwzględniać należy wpływy dynamiczne,termiczne i skurczowelub osiadania podpór poziomychelementów nośnych, jak równieżobciążenia ruchome albo o działaniuwielokierunkowym, wszelkieobiekty budowlane zawierająceelementy konstrukcyjne wymagająceze względu na bezpieczeństwoMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAbudowli sprawdzenia rachunkowegolub doświadczalnego warunkówutraty statyczności miejscowej poddziałaniem obciążenia,■ wszelkie obiekty budowlane o posadowieniuodmiennym od płaskichław i stóp fundamentowych,posadowionych bezpośrednio nastałym, nie podlegającym żadnymruchom gruncie nośnym,■ wszelkie ściany oporowe o wysokościponad 2,0 m,■ wszelkie obiekty budowlane o wysokościpionowych elementów nośnychdla jednej kondygnacji powyżej6,0 m oraz obiekty budowlane o całkowitejwysokości ponad 16,0 m nadterenem bądź też o zagłębieniuwiększym niż 3,0 m poniżej terenu.Pojęciem ,,o powszechnie znanychrozwiązaniach konstrukcyjnychi schematach technicznych” ustawodawcaposłużył się w przepisach rozporządzeniaz 1975 r. Pojęcie to niezostało jednak wyjaśnione w przepisachpowszechnie obowiązujących.Pewne próby wyjaśnienia ww. pojęciapodjęło ówczesne ministerstwo, któreokreśliło, iż ,,za powszechnie znanerozwiązania konstrukcyjne i schematytechniczne” w specjalności konstrukcyjno-budowlanej,konstrukcyjno--inżynieryjnej i wodno-melioracyjnejuważać należy rozwiązania konstrukcyjno-budowlanebudynków i innychbudowli wykonywane za pomocą ogólnieznanych tablic, monogramów lubopracowań jednostek i placówek naukowychoraz badawczo-rozwojowych(art. 9), z wyjątkiem konstrukcji fundamentówgłębokich i trudniejszych konstrukcjistatycznie niewyznaczalnych.Na podstawie powyższego należystwierdzić, iż planowane inwestycjezarówno w zakresie projektowania,jak i wykonawstwa podlegają każdorazowoocenie i zakwalifikowaniuich jako powszechnie znane lub nie.Organami właściwymi w powyższymzakresie jest organ administracji architektoniczno-budowlanejna etapiewydawania pozwolenia na budowęoraz organ nadzoru budowlanego naetapie realizacji inwestycji.W związku z powyższym, niemożna określić katalogu budowlii robót budowlanych, które Czytelnikmoże projektować i prowadzić.Poznaj nowoczesne rozwiązaniapomiarowe dla budownictwa● Prace drogowe● Prace ogólnobudowlane● Prace ziemne● Prace liniowe i kanalizacyjneZarejestruj się, aby otrzymaćbezpłatne materiały szkoleniowe:www.tpi.com.pl/rejestracjaTPI Sp. z o.o.ul. Bartycka 22 · 00-716 Warszawatel. (0 22) 632 91 40 · faks (0 22) 862 43 09tpi@topcon.com.pl · www. topcon.com.pl

LISTY DO REDAKCJINa pytania dotyczące regulacji FIDIC-a odpowiada mgr inż. Adam Heine.Wprowadzenie zmian, a warunki kontraktowe FIDICW nawiązaniu do artykułu„Zmiany w umowach ryczałtowych”(nr 3/2008 „IB”) chciałbymzapytać, czy opisane w tekście sytuacjemają zastosowanie równieżprzy tzw żółtym FIDIC-u (z kontekstuwynika, że opisany przypadek totzw. czerwony FIDIC).Czy np. roboty ujęte w SpecyficeOgólnych Warunków Zamówienia,które inspektor nadzoru(nieoficjalnie), Wykonawca i Za-Wzałożeniu przyjętym przezFIDIC, jeżeli Wykonawcaotrzymuje zamówieniedo wykonania według otrzymanegoprojektu, to rozliczenie powinno następowaćwedług rzeczywiście wykonanychilości robót i na podstawiecennika zawartego w umowie. Kodekscywilny nazywa to rozliczeniem kosztorysowym,a w powszechnym obiegustosuje się to tego nazwę rozliczenieobmiarowe. Takie rozliczenie jest zawartew „Czerwonej książce” FIDIC.Jeżeli Wykonawca ma sam opracowaćprojekt, to wynagrodzenie niepowinno zależeć od rzeczywistej ilościwykonanych robót, tylko jest ustalonew ofercie i zapisane w umowie. Kodekscywilny nazywa to rozliczeniem ryczałtowym(nie podając definicji tegosłowa). Takie rozliczenie jest przewidzianew „Żółtej książce” FIDIC.Jeżeli jednak w chwili zawieraniaumowy Zamawiający dysponuje kompletnądokumentacją projektową, totakże dla zawarcia umowy ryczałtowejmożna się posłużyć „Czerwoną książką”.W obu książkach zawarto jednakpostanowienia dostosowujące zapłatędo wydarzeń i okoliczności, w tej liczbietakże do decyzji zamawiającego,które nie są znane w chwili zawieraniaumowy. Te wydarzenia i okolicznościsą przedmiotem zapisów każdej z tychksiążek i stanowią tam warunki. (Wedługkodeksu cywilnego warunek jestto wydarzenie przyszłe i niepewne).Warunki są przedmiotem obuksiążek, a większość z nich brzmi tak:Jeżeli (np. nastąpi wzrost ceny mate-mawiający stwierdzają, że mogłybybyć zamienione na inne nieujęte w specyfikacji, a koniecznedo wykonania ze względówpraktycznych, np. dach, który ma2 lata, a mimo to wg ProgramuFunkcjonalno-Użytkowego (PFU)do wymiany na roboty antykorozyjnerurociągów, nie uwzględnionew PFU ze względu na stopieńkorozji rurociągi nadają siędo natychmiastowej renowacji?riałów na rynku), to wynagrodzeniewykonawcy zostanie (np. powiększonewg formuły ...). Takich warunkówskutkujących zmianą wynagrodzeniabądź czasu na ukończenie jest w każdejz tych książek około 30.Warunki mają zastosowanie doobu formuł zapłaty, to jest zarównokosztorysowej jak i ryczałtowej.Zarówno wynagrodzenie, jak i czasna ukończenie robót są w umowach FI-DIC ściśle powiązane z przedmiotemzamówienia, jak i miejscem oraz rzeczywistymiwarunkami realizacji. Sątakże powiązane z datą rozpoczęcia.Warunki kontraktowe FIDIC pozwalająna wprowadzenie zmian,rezygnację z jednych czynnościa wprowadzenie drugich, ze zmianąwynagrodzenia bądź czasu lub bez takichzmian. Przy tym zmiany przeprowadzanew trakcie realizacji kontraktunie wymagają aneksów, gdyż nie stanowiązmiany postanowień kontraktu,a tylko zmiany w obrębie kontraktu.(To jest taka różnica jak między zmianąmiejsca w wagonie a zmianą pociągulub wagonu klasy II na klasę I).Kontrakty oparte na obu wzorachFIDIC nie zajmują się źródłemśrodków na zapłatę, więc na mocykontraktu może się okazać koniecznezwiększenie wynagrodzenia dlawykonawcy, niezależnie od tego, czyzamawiający ma na to pieniądze aniskąd. Jeśli w trakcie realizacji budowyzamawiający nakaże pokryć dach blachąmiedzianą zamiast papą, to będziemusiał zapłacić więcej, niezależnie odtego, skąd weźmie na to pieniądze.Oficjalne stanowisko InżynieraKontraktu jest takie, że jeżeliZamawiający zdecyduje się na takiepostawienie sprawy, to NFOŚśrodki wykazane w ewentualnychprotokołach robót zamiennychzakwalifikuje jako niekwalifikowanei inwestor takie wydatki będziemusiał pokryć z własnej kieszeni.Finansowanie z funduszy Unii Europejskiejjest zawsze związane z celem.Zmiana celu, jeśli nie jest akceptowanaprzez instytucję finansującą,może wywołać różne skutki. Najprościejtaki skutek, że część świadczeniapierwotnie nieprzewidziana nie zostanieuznana za objętą finansowaniem,czyli zamawiający musi ją opłacićz innych źródeł. Bywa też gorzej,gdy kontrola wykaże duże odchyleniaod pierwotnego założenia inwestycji,a instytucja finansująca cofnie całądotację. Z tego powodu zamiana przebudowydachu na wymianę instalacji,nawet bez zmiany kosztu, jest bardzoryzykowna. Bardziej wskazane jest wykonaćwymianę dachu zgodnie z kontraktem,a wymianę instalacji traktowaćjako dodatkowe roboty, któremogą być opłacone z innych środków.Nie jest to jednak związane z WarunkamiKontraktowymi FIDIC, które siętym aspektem inwestycji nie zajmują.Kilka praktycznych wniosków:1. Należy starannie przygotowaćkontrakt, w szczególności rzeczowyzakres zamówienia.2. Zachować ostrożność przy wprowadzaniuzmian, w szczególnościzależnych od woli stron, np. decyzjiarchitekta o zmianie elewacji, stolarkiczy pokrycia dachu.3. Zapewnić pokrycie finansowe dladodatkowych wydatków, szczególniezależnych od okoliczności, a nie odwoli stron – jak zmienność cen, decyzjezmian itp.4. W miarę możliwości umieścićw kontrakcie rezerwę na okoliczno-34 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

LISTY DO REDAKCJIści nieprzewidywalne. Dobra praktykaświatowa wskazuje na 5–8%zależnie od stopnia rozpoznania,czasu realizacji i innych czynników.Nie wiadomo, skąd wziął się w Polscepogląd o niedopuszczalności tworzeniaw kontraktach rezerw. Zapewnezakaz wymyślili ludzie, którzy z wyprzedzeniemwiedzą, co się zdarzyw przyszłości i nigdy się nie mylą.Warto, by ich talenty wykorzystać doważniejszych celów.Zatrzymanie części wynagrodzeniaza prace projektoweProsimy o poradę w temacie wynagrodzeniaza prace projektowedotyczące realizacji przedsięwzięciaw systemie „Żółtego” FIDIC-a.Zespół projektowy inwestycji ekologicznej(przepompownia ściekówz budynkiem nadziemnym,komora przelewowa kanalizacjiogólnospławnej, sieć kanalizacjitłocznej i grawitacyjnej) projektowałw oparciu o umowę będącąpowieleniem umowy pomiędzyWykonawcą a Zamawiającym(Klauzula 5). Projektanci nie bylipracownikami Wykonawcy. Projektyzostały wykonane w krótkimczasie i w ustalonym terminie, bona realizację przedsięwzięcia przewidzianorok.Weryfikacja projektów budowlanegoi wykonawczego przez zamawiającegoInżyniera Kontraktuoraz ich przejęcie trwało od 2–3miesięcy, znacznie dłużej niż projektowanie.Przedsięwzięcie uzyskałoŚwiadectwo Przejęcia w terminieumownym. W uroczystościprzejęcia brała udział Pani ministerBieńkowska.Wykonawca wstrzymał zespołowiprojektantów 10% wynagrodzeniaz tytułu zabezpieczenia należytegowykonania kontraktu doczasu uzyskania Świadectwa Wykonaniana rok albo nawet 3 lata.Czy Wykonawca miał prawo zatrzymaniaczęści wynagrodzeniaza prace projektowe i kiedy powinienje uruchomić?Zlecenie projektowania w ramach„Żółtego” FIDIC-a jestdość powszechne. Tryb takiegozlecenia zależy w dużej mierzeod szczegółowych postanowień kontraktu.Prawidłowo, przed zawarciemkontraktu, w zapytaniu ofertowym(Specyfikacji istotnych warunkówzamówienia) powinno się znaleźćwymaganie odnośnie projektanta,a w ofercie powinna być wymienionaosoba (fizyczna lub prawna), którama opracować projekt.Wystarczy wtedy osoba fizycznaspełniająca wymagania prawabudowlanego (uprawnienia doprojektowania w odpowiednim zakresie),jeśli jest zatrudniona przezWykonawcę.Jeśli projektant nie jest pracownikiemWykonawcy, to staje się dla kontraktupodwykonawcą, z którym musibyć zawarta odpowiednia umowa.SIDiR dysponuje odpowiednim wzorempodzlecenia stosownym do zawieraniaumów między podmiotami gospodarczymi,czyli osobami prawnymibądź osobami fizycznymi prowadzącymidziałalność gospodarczą. (Wartozwrócić uwagę na fakt, że podzleceniaudzielone bez akceptacji zleceniodawcysą obecnie na mocy kodeksu cywilnegonieważne na mocy prawa!).Często jednak wszyscy uczestnicytej transakcji nie dopełniają związanychz tym obowiązków, zwyklez powodu braku odpowiedniej wiedzyi doświadczenia, działają więc „naMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA

LISTY DO REDAKCJIskróty”. Takim skrótem jest zawarciez projektantem umowy o dzieło bądźumowy-zlecenia.Zarówno w przypadku działaniaprawidłowego, tj. podzlecenia wgwzoru SIDiR, jak i umowy o dziełobądź umowy-zlecenia o zapłaciedecyduje treść umowy zawartejz projektantem. Wstrzymanie częściwynagrodzenia do dnia przejęciaobiektu do użytkowania jest praktykądość powszechną i ma swojeuzasadnienie, ale musi być zapisanaw podzleceniu bądź umowie z projektantem.Różnica polega na tym, żepodzlecenie zawarte prawidłowo wgwzoru SIDiR zapewnia projektantowiprawo zwrócenia się o należną,a niedokonaną zapłatę do zamawiającego(inwestora), który jest obowiązanydokonać zapłaty, a należnośćpotrącić z należności Wykonawcy.We wszystkich innych przypadkachtakiego uprawnienia nie ma.Jeżeli więc w konkretnym przypadkuzawarto umowę o dzieło bądźumowę-zlecenia, w której zawartopostanowienie o wstrzymaniu częścizapłaty na okres ustalony w tej umowie,to do czasu spełnienia wymaganiatej umowy projektant nie nabierażadnego prawa do zapłaty.Przeciwnie, jeśli w tej umowie niema postanowienia o wstrzymaniuczęści zapłaty, to wstrzymanie zapłatyjest nadużyciem, a pokrzywdzonymoże zwrócić się do sądu o egzekucjęnależności na mocy umowy.Prawo nie pozwala mi udzielaćwskazówek ściśle prawnych w tejostatniej kwestii, gdyż takie prawojest zastrzeżone dla adwokatów i radcówprawnych, a nie dotyczy wzorówFIDIC, skoro pokrzywdzony z nichnie korzysta.Na pytanie dotyczące Prawa budowlanego odpowiada Anna Macińska − dyrektorDepartamentu Prawno-Organizacyjnego Głównego Urzędu Nadzoru BudowlanegoKontrola konstrukcji stalowychBardzo proszę o o interpretacjęart.12 ust.1 pkt 3 Prawa budowlanego.Czy do wykonywania kontrolinad wytwarzaniem konstrukcjistalowych z przeznaczeniem dlaobiektu budowlanego oraz prowadzenianadzoru i kontroli technicznejwytwarzania tych elementówwymagane jest posiadanie uprawnieńbudowlanych?Czy też kontrolę i nadzór mogąsprawować osoby odpowiedzialneza prace spawalnicze, wymienionew świadectwie kwalifikacyjnymdla wytwórni lub osoby, któreukończyły kurs z zakresu technologiispawalnictwa?Art. 12 ustawy z dnia 7 lipca1994 r. – Prawo budowlane(Dz.U. z 2006 r. Nr 156,poz. 1118 z późn. zm.) określa, co rozumiesię przez pojęcie samodzielnejfunkcji technicznej w budownictwie,tym samym ustawodawca ograniczyłw wyraźny sposób obszar reglamentowanyprawem, w którym wymaganejest posiadanie szczególnych kwalifikacjido legalnego wykonywaniaokreślonych czynności.W obszarze tym, zgodnie z art.12 ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo budowlane,znalazło się kierowaniewytwarzaniem konstrukcyjnych elementówbudowlanych oraz nadzóri kontrola techniczna wytwarzaniatych elementów, jeżeli są wytwarzanew trakcie budowy. Nie dotyczy tojednak przemysłowego wytwarzaniaelementów konstrukcyjnych, gdyż takieczynności odbywają się poza procesembudowlanym i są regulowaneinnymi przepisami (ustawa z dnia 16kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych– Dz.U. Nr 92, poz. 881 – orazakty wykonawcze wydane na jej podstawie).Są to również funkcje kierownikabudowy lub kierownika tychkonkretnych robót budowlanych.Dodatkowo informujemy, żezgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o wyrobachbudowlanych dopuszczonedo jednostkowego zastosowaniaw obiekcie budowlanym są wyrobybudowlane wykonane według indywidualnejdokumentacji technicznej,sporządzonej przez projektantaobiektu lub z nim uzgodnionej, dlaktórych producent wydał oświadczenie,że zapewniono zgodność wyrobubudowlanego z tą dokumentacją orazz przepisami.W rezultacie działalność, o którejmowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy– Prawo budowlane, mogą wykonywaćwyłącznie osoby posiadające odpowiedniewykształcenie technicznei praktykę zawodową, dostosowanedo rodzaju, stopnia skomplikowaniadziałalności i innych wymagańzwiązanych z wykonywaną funkcją,stwierdzone decyzją, zwaną uprawnieniamibudowlanymi, wydanąprzez organ samorządu zawodowego(zob. art. 12 ust. 2 ustawy – prawobudowlane). Takiej działalności niemogą wykonywać osoby, które nieposiadają uprawnień budowlanych,lecz legitymują się jedynie ukończeniemkursów, np. z zakresu technologiispawalnictwa.Niniejsze pismo nie stanowi oficjalnejwykładni prawa i nie jest wiążące dla organówadministracji publicznej orzekającychw sprawach indywidualnych.36 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

LISTY DO REDAKCJIDodatek pyłu wapiennego do betonuZwiększająca się liczba artykułów zamieszczanych w „IB” na temat nowych technologiibetonu skłoniła mnie do napisania tego listu.Wnumerze 10/2007 wartykule pt. „Beton(nie)zwykły” podana jestna-stępująca informacja: „na początkulat dziewięćdziesiątych odkryto,że wytrzymałość betonu na ściskaniemoże być znacznie zwiększonapoprzez dodanie pyłu krzemionkowegow połączeniu z nowoczesnymisuperpłastyfikatorami”. Informacjata nie jest w pełni zgodna ze stanemfaktycznym. W 1973 r. polskie przedsiębiorstwo„Energoblok-Konin” wrazz biurem eksportu „Energoeksport”rozpoczęło realizację robót budowlanychna lądzie i w morzu na budowieelektrowni i zakładu odsalania wodymorskiej w Benghazi w Libii. Pracownicy„Energobloku-Konin” spotkalisię tam z trudnym problemem opracowaniareceptur betonów wysokichmarek spełniających wymagania:wytrzymałości na ścskanie, szczelności,odporności na działanie wodymorskiej oraz możliwości transportuprzez pompowanie na duże wysokościi odległości do ok. 200 m. Dużymutrudnieniem była koniecznośćstosowania miejscowego wapiennegokruszywa i nietypowego piasku.Wszystkie powyższe problemy zostałyrozwiązane dzięki zastosowaniudodatku pyłu wapiennego do betonu.Dodając pył wapienny osiągnięto dodatkowozmniejszenie zużycia cementui obniżenie kosztów wytwarzaniabetonu. W związku z powyższymnależy stwierdzić, że dodatek pyłu dobetonu powoduje – oprócz zwiększeniajego wytrzymałości na ściskanie− podwyższenie innych jego cechtechnicznych, obniżenie kosztów wytwarzania.Ta nowoczesna technologiazostała po raz pierwszy opracowanai zastosowana w 1973 r. na polskiejbudowie.mgr inż. JERZY J. ŁABĘDAdyrektor techniczny budowyelektrowni i zakładuodsalania wody morskiejw Benghazi.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA

FIDICOdwołania i protestyw zamówieniach publicznychPrzedstawione w artykule postulaty wykorzystałSIDiR wysłając do komisji sejmowej „Przyjaznepaństwo” konkretną propozycję zmian w Prawiezamówień publicznych wraz z uzasadnieniem.1kwietnia 2008 r. Rada Ministrówprzyjęła projektustawy o zmianie ustawy– Prawo zamówień publicznychoraz niektórych innych ustaw(zob. Kalendarium – str.42).Polskie przepisy o zamówieniachpublicznych z 1994 r., po licznychzmianach, uzupełnieniach i nowelizacjachprzybrały kształt ustawy.Prawo zamówień publicznychzawiera bardzo istotny Dział VI− Środki ochrony prawnejregulujący w szczegółowysposób środki przysługująceuczestnikom przetargów,którzy uważająsię (słusznie lub nie) zaposzkodowanych przezinstytucje udzielające zamówień.Postanowienia przepisówdotyczących zamówieńpublicznych w zakresieśrodków ochrony prawnejpoczątkowo zawartew krótkiej formie w zaledwieparu zdaniach byłyteż wielokrotnie przedmiotemzarzutów i z różnychpowodów modyfikowane,co z reguły prowadziło doich rozbudowania aż doobecnej formy.Nie ulega wątpliwości, żepostanowienia te stanowiąprawo, ale równie oczywistejest, że żadna z kolejnychnowelizacji nie usunęłaistotnych wad zawartychjuż w pierwszej wersji ustawy.Wady te sprowadzają się do tego,że postępowania przewidziane w celuochrony interesów podmiotów gospodarczychpochłaniają nieproporcjonalniedużo czasu opóźniając zawarcieumów i podjęcie realizacji zadań inwestycyjnychi w rezultacie szkodzą całejgospodarce, sporadycznie tylko przyczyniającsię do naprawy istotnych błędów.Nic nie zapowiada, aby te wadydały się usunąć bez zmiany głównegozałożenia obecnego PZP. Pozwalamsobie przedstawić całkiem inną propozycjęrozwiązania problemu.Ustawa słusznie zakłada, że zarównoprocedura, jak i decyzje podejmowaniew procesie zawierania umóww drodze przetargu lub innego postępowania,zakładającego konkurencję,może otwierać drogę do błędów, czyto przypadkowych czy też popełnianychw celu uzyskania nielegalnychkorzyści materialnych. Zaryzykujęjednak twierdzenie, że ukryte skutkiekonomiczne procedury przewidzianejustawą, związane z opóźnienieminwestycji, znacznie przekraczają skalęmożliwych skutków tych błędów,włącznie z zamierzonymi w celach jakwyżej. Przy tym stale słyszymy o tym,że nawet obecna forma ochrony legalnościinteresów wcale nie wykluczyłanadużyć. Czyli że wielkim kosztemspołecznym uzyskujemy niewielkitylko efekt pozytywny w postacizmniejszenia skali błędów i nadużyć.Popatrzymy na to inaczej:W celu lepszego rozwiązania tychproblemów załóżmy, że Zamawiającypowinien być jedyną instancją decydującąo zawarciu umowy. Na tematzapytania ofertowego, czy to ogłoszonegow Biuletynie Zamówień Publicznych,czy rozpowszechnionego w innysposób wszyscy zainteresowani mogązgłaszać zapytania i protesty, ale tylkodo zamawiającego. Mogą także składaćwnioski o charakterze skargi doosób trzecich, zarówno nadrzędnychw stosunku do zamawiającego, jegorady nadzorczej, policji, prokuraturyczy instytucji finansujących, a adresacimuszą te zapytania, protesty czy38 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

FIDICskargi rozpatrywać i odpowiadać nanie, a także wprowadzać wyjaśnienia,uzupełnienia, zmiany w dokumentachprzetargowych, ale Zamawiającynie ma obowiązku wstrzymywaniapostępowania, jeśli sam nie uzna tegoza konieczne.W wyniku takiego działania Zamawiającydokonuje wyboru oferti zawiera umowę z wybranym oferentemna warunkach, które zostałyustalone w zapytaniu ofertowym,z uwzględnieniem zmian wprowadzonychw toku postępowania, oczywiściez zachowaniem przejrzystościi otwartości tego postępowania i odpowiednichterminów.Zawarta umowa może nadal byćprzedmiotem skarg i protestów, ależaden z nich nie może podważaćważności zawartej umowy. Podmiotygospodarcze mogą bowiem zawieraćumowy w drodze deklaracji woli,przy czym musi to być ich własnawola, wyrażona w granicach przysługującegoim prawa, a nie wypadkowadecyzja różnych osób i instytucji,z których część nie jest w żadnymstopniu odpowiedzialna materialnieza skutki swoich działań.Jeżeli da się udowodnić, że zostałnaruszony interes prawny stron umowybądź interes publiczny, a nawetskarbu państwa, to pozostaje droga dochodzeniaprawdy i wyciągania z niejkonsekwencji na drodze prawnej. Jakieinteresy mogą tu być naruszone i jakiepowinny być tego konsekwencje?■ Najprostszy i najczęściej wysuwanyzarzut dotyczący naruszeniainteresu uczestnika postępowaniao udzielenie zamówienia publicznegodotyczy interesu oferentów,których oferty nie zostały akceptowane.W udowodnionych przypadkachpokrzywdzonym niewątpliwienależy się rekompensata,ale tylko do wysokości racjonalnieponiesionych kosztów opracowaniai złożenia oferty i tylko wtedy, kiedyzamawiającemu udowodnionobłąd w wyborze najkorzystniejszejoferty. Ponadto taka rekompensatamoże być należna tylko jednemuoferentowi, mianowicie temu, którypowinien być wybrany, gdybybłąd nie został popełniony.■ Inny zarzut, który może być udowodnionyw stosunku do zawartejumowy, polega na użyciuniezgodnych z prawem środkóww celu zawarcia umowy. Jeżelitaką drogą zawarto umowę, tosąd mógłby albo obniżyć kwotęnależności (takie rozwiązanie jeststosowane w zamówieniach publicznychw USA), albo nałożyćna wykonawcę grzywnę w wysokościnieprzekraczającej różnicymiędzy ceną wynikającą z zawartejumowy a ceną, jaka byłby należna,gdyby nie popełniono czynuzabronionego.Wyżej opisane środki dotycząwyłącznie ekonomicznych skutkówzawartych umów, nie zakładają jed-nak unieważnienia zawartych umówani wstrzymywania ich realizacji, aninie dotyczą konsekwencji osobistychczy karnych. Co do tych ostatnich tonie widzę powodu, aby w jakikolwieksposób modyfikować czy uzupełniaćistniejące prawo, które jest wystarczającorepresyjne.Nie jest celem tego artykułu przedstawieniegotowego tekstu nowelizacjipostanowień obowiązującego prawa.Mam jednak nadzieję, że zajmą się tymosoby mające tytuł prawny do podjęciainicjatywy ustawodawczej, zwłaszczaże w obecnej chwili poważne interesypaństwowe i społeczne są zagrożoneprzez utrzymywanie status quo. Możnabyłoby sobie także wyobrazić równoległestosowanie zaproponowanychwyżej rozwiązań, np. dla pakietu zamówieńzwiązanych z MŚ 2012.Jedno wydaje mi się pewne:przyjęcie proponowanego sposoburozstrzygania odwołań i skarg pozwoliłbyna znaczne przyśpieszenieinwestycji, z zabezpieczeniem legalnychinteresów stron oraz skarbupaństwa nie gorzej, a może lepiej niżsystem obecny.ADAM HEINEPełny tekst przyjętego przez rządprojektu ustawy o zmianie ustawyPrawo zamówień publicznych znajdujesię na:www.inzynierbudownictwa.plPRZEGLĄ Dułatwia kontrole obiektów budowlanych,także wielkopowierzchniowych, wykonywanych 2 razy w rokuProgram komputerowy PRZEGLĄD składa się z dwóch zasadniczych części: roboczej i edukacyjnej. W części roboczejmożna wykonać (i wydrukować) protokoły z kontroli obiektu budowlanego: kontroli 5-letniej, kontroli 1-rocznej, kontroliwykowywanej 2 razy w roku (do 31 maja i 30 listopada) obiektów wielkopowierzchniowych, przeglądu roboczego przed zimą,kontroli dodatkowej, we wszystkich zakresach technicznych: stanu konstrukcyjno-budowlanego, instalacji centralnego ogrzewania, instalacji gazowej,instalacji i aparatów w lokalu, estetyki obiektu i otoczenia itd.W tej części programu znajdują się: Terminarz zadań, Książka adresowa i Identyfikator dat.Część edukacyjna zawiera zbiory przepisów i orzeczeń sądów dotyczące kontroli obiektów budowlanych, opracowane w formiehipertekstu. W części edukacyjnej są także: Kurs kontroli obiektów budowlanych w 5-ciu lekcjach, publikacja – Jak prowadzićksiążkę obiektu budowlanego, Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych, quizy, mnemoniki i wiele dodatkowych opracowań.Program obejmuje ostatnie nowelizacje Prawa budowlanego. Program PRZEGLĄD jest przeznaczony zarówno dlawłaścicieli i zarządców, jak i też dla uprawnionych do prowadzenia kontroli obiektów budowlanych w każdej z wymienionychw Prawie budowlanym specjalności.Lokus Andrzej Jan Wiktor • 33-300 Nowy Sącz • ul. Marii Dąbrowskiej 16www.lokus.com.pl • e-mail: aw@lokus.com.pltel. (0 18) 443 93 28 • tel. kom. 606 354 825 • faks: (0 18) 443 93 28MAJ 2008 INŻYNIER BUDOWNICTWA39

40NA CZASIECztery kąty dla ubogich7 mld dol. król JordaniiAbdallah II przeznaczył naprojekt budowy mieszkańdla ludzi najuboższych.Lokale powstaną w Szunehnad Morzem Martwym.Źródło: RzeczpospolitaSzerokie torySłoneczne Sady……to osiedle, które docelowoma mieć 129 domów jednorodzinnych,w zabudowiewolno stojącej i szeregowej,zlokalizowanych w Sadkowiekoło Wrocławia.Wieżowiec rozmiarówMariotta……powstanie w Warszawie przy pl.Zawiszy, pod warunkiem że ratuszzdecyduje się na schowanie Alei Jerozolimskichw tunelu pod placem.Źródło: Gazeta WyborczaFabryka kosmetykówW Aleksandrowie ŁódzkimProcter & Gamblebuduje fabrykę kosmetyków.50 mln dol. to szacowanykoszt inwestycji.PM Group współpracujez inwestorem przy realizacjitego projektu.Wrocławska firma AKME……została laureatem XVI edycjiMedalu Europejskiego BusinessCentre Club.Most o 12pasmach ruchu……i linię metra łączącąBur Dubai z Deirapostanowił zbudowaćEmirat Dubaju.Źródło: RzeczpospolitaJak zapowiedział premier Rosji WiktorZubkow – za dwa lata ruszy budowaprzez Słowację kolejowej liniiszerokotorowej do Wiednia.Źródło: Portal internetowyFinngard NanoprimerW recepturze farby akrylowejFinngard Nanoprimerprzeznaczonej do gruntowaniaelewacji, TikkurilaPolska SA zastosowała innowacyjnątechnologię NanoPriming Technology.KonstancinGardenvilleW podwarszawskimKonstancinie powstanieinwestycja GhelamcoResidential – pełne zieleniekskluzywne osiedle59 domów wolno stojącychoraz bliźniaków.Projekt osiedla opracowaliarchitekci z firmyINVI. Jest to połączenieKwintesencjaelegancjiDąb palony to jeden z nowychwzorów paneli podłogowychmarki Classen,stanowiący wytworną mozaikąwyrazistego brązuz delikatnymi refleksamibeżu. Wysoka wytrzymałośćpaneli i ich odporność naścieranie umożliwiają stworzenieeleganckiego wnętrzanp. w instytucjach użytecznościpublicznej.ObwodnicaBiałej PodlaskiejOtwarto oferty w przetarguna przebudowędrogi krajowej nr 2 Warszawa–Siedlce–Terespolna odcinku obwodnicyBiałej Podlaskiej.Źródło: GDDKiAwięcej na www.inzynierbudownictwa.plwysokiej jakości cegły,drewna z nowoczesnymielementami szkła orazmetalu.O racjonalizacji procesu inwestycyjnegow GUNBSeminaria dla architektówi firm wykonawczychOdbył się wiosenny cyklseminariów dla architektówi firm wykonawczych„Systemy fasadpodwieszanych, wentylowanych,rewitalizacjibalkonów oraz systemówzabudowy wnętrz nabazie produktów oferowanychprzez Thyssen-Jak grzyby podeszczuDolny Śląsk wzbogacisię o kilkadziesiąt elektrowniwiatrowych.Źródło: Gazeta Wrocławska1 kwietnia br. podsekretarzstanu OlgierdDziekoński spotkał się zkierownictwem GłównegoUrzędu NadzoruBudowlanego. Spotkaniepoświęcone było projektowiracjonalizacji procesuinwestycyjnego. Wiceministerprzedstawiłzamierzenia legislacyjnew zakresie racjonalizacjiprocesu inwestycyjnegooraz pakiety zmianmające na celu wsparciezorganizowanego budownictwamieszkaniowegoi zintegrowanegozarządzania rozwojemmiast.Źródło: MinisterstwoInfrastruktury-Krupp Energostal”. Cyklseminariów obejmował13 największych miastPolski.INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

tekstfotoaudiowideoNA CZASIEBezpieczeństwo na budowachFirma Hünnebeck opracowałaspecjalnie dostosowanydo wymogów bezpieczeństwafirm budowlanychOsiedle Kwiatowei przemysłu budowlanegosystem zabezpieczenia bocznegoo nazwie PROTECTO.Rozwiązanie spełnia wymaganiaklasy ochrony Anormy EN 13374 i składa sięz niewielkiej liczby dopasowanychelementów. Stabilny,ocynkowany ogniowosłupek z automatycznymzabezpieczeniem służy domocowania desek balustradylub siatki zabezpieczającej,która nawet przy większychodstępach słupkówdaje zabezpieczenie na całejpowierzchni.Młoty kombiFirma Hilti wprowadziłana rynek dwa nowe młotykombi TE 70-ATC orazTE 70. Maszyny przeznaczonesą do wykonywaniaotworów pod kotwy, puszkipodtynkowe, otworówprzebiciowych. Dziękiwysokim obrotom młotyznakomicie spisują siępodczas wiercenia w drewniei stali. Również dłutowanie,zarówno wyburzeniowejak i precyzyjneprzy użyciu dłut płaskich,szpicaków, żłobaków, rowiakówi groszkowiaków,nie stanowi najmniejszegoproblemu.Nowy dyrektorgeneralny ScaniaPolska SA1 kwietnia 2008 r. AlexanderVlaskamp objąłfunkcję dyrektora generalnegoScania PolskaSA.Firma AKME wraz z pracowniąARCH – E, któraprzygotowała projekt,buduje Osiedle Kwiatowew Mirkowie. Budowa realizowanabędzie etapami.Pierwsze mieszkania zostanąoddane do użytkujesienią tego roku, a całośćinwestycji ma się zakończyćw pierwszej połowie2009 r. Powierzchnia 3--kondygnacyjnych mieszkańw zabudowie szeregowejbędzie wynosićod 100 do ponad 160 m 2 .Do tego będą tarasy, balkonyi ok. 50-metrowe ogrody.W jednej szeregówcebędą dwa oddzielne wielopoziomowemieszkania.Pod każdym z nich będziegaraż o powierzchni ok.38 m 2 z wejściem bezpośrednioz mieszkania.O drogach wpodkarpackiemPodsekretarz stanu ZbigniewRapciak uczestniczyłw konferencji nt.inwestycji drogowychna sieci dróg krajowychwojewództwa podkarpackiego,która odbyła się4 kwietnia br. w oddzialeGDDKiA w Rzeszowie.Źródło: MinisterstwoInfrastrukturyHotele w ryzach prawaNa wyspie Lanzarote1/3 hoteli jest nielegalna,stąd też sąd nakazałich zburzenie.Źródło: RzeczpospolitaNajwiększa na świecie?Żyła złota?Polscy deweloperzy zaczynająbudować naWschodzie. W wielukrajach Europy Środkowo-Wschodniejboombudowlany dopiero sięzaczyna.Źródło: RzeczpospolitaFot. WikipediaSvevind planuje otworzyć w Piteĺ elektrownięwiatrową, która będzie wytwarzała6 proc. szwedzkiej energii. Ma byćto największa elektrownia wiatrowa naświecie. 40 mld koron szwedzkich toszacowany koszt przedsięwzięcia.Źródło: Puls BiznesuOceanarium wewrocławskim zooW największym zoow Polsce powstaniekompleks, który będziepołączeniem oceanariumoraz ekspozycjiafrykańskich zwierząt.Źródło: MetroUmowa na dokumentacjęgeologiczną autostrady A1Podpisano umowę nawykonanie dokumentacjigeologicznej uszczegóławiającejdla autostradyA-1 na odcinkuod węzła „Stryków” dogranicy województwaśląskiego.Źródło: GDDKiAModernizcja zakładówXella Polska modernizuje zakładyw Miliczu i Pile, przechodząc z produkcjibetonu komórkowego na produkcjęYTONGa i zwiększając równocześniemoce produkcyjne.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAOpracowała Małgorzata Skura

PRAWOKalendariumKwiecień1 kwietnia2008 r.Rada Ministrówprzyjęła8 kwietnia2008 r.ogłoszonoProjekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiskaNowe przepisy dotyczą przede wszystkim przeznaczenia środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej oraz funduszy wojewódzkich na inne cele, w tym np. na finansowanie organizacjikonferencji międzynarodowych poświęconych tematyce ekologicznej. W projekcie nowelizacji określonorównież, że na podobne cele mogą zostać wykorzystywane pieniądze zgromadzone na tzw. specjalnymsubfunduszu wrakowym, utworzonym z opłat pobieranych na podstawie ustawy o recyklingu pojazdówwycofanych z eksploatacji, powiększonym o przychody z oprocentowania.Proponowane zmiany umożliwią sfinansowanie organizacji XIV Konferencji Stron Ramowej Konwencji NarodówZjednoczonych w sprawie zmian klimatu, która odbędzie się w grudniu 2008 r. w Poznaniu.Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustawNowelizacja ustawy ma na celu dostosowanie polskich przepisów dotyczących zamówień publicznych doprawa unijnego, usprawnienie procedur przetargowych oraz zmniejszenie liczby odrzucanych ofert i unieważnionychpostępowań.Zgodnie z projektem wydłużeniu do 10 dni ulegnie termin na wnoszenie protestu i odwołania w postępowaniachpowyżej progów unijnych, tj. 133 tys. euro i 206 tys. euro dla dostaw i usług oraz 5 mln 150 tys.euro dla robót budowlanych. Będą też nowe zasady dokonywania zmian w treści ogłoszenia o zamówieniu– nie będzie już żadnych ograniczeń w tym zakresie. Także w specyfikacji istotnych warunków zamówieniabędzie można zmienić wszystkie jej elementy, w tym m.in. kryteria oceny ofert, warunki udziału w postępowaniu.Jeżeli zmiany będą istotne, zamawiający będzie musiał przedłużyć termin składania ofert. Niebędzie można natomiast dokonywać modyfikacji w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, prowadzącychdo zmiany ogłoszenia o zamówieniu, jeżeli postępowanie będzie prowadzone w trybie przetarguograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem i upłynął już termin składania wniosków o dopuszczenie doudziału w postępowaniu.Istotne zmiany dotyczą też sposobu poprawiania oczywistych omyłek pisarskich i rachunkowych. Zrezygnowanoz zamkniętego katalogu sposobu ich poprawiania pozostawiając zamawiającemu prawo do zrobieniakorekty.Rozszerzono także możliwość korzystania z licytacji elektronicznej. Zamówień w tym trybie będzie możnaudzielać również na roboty budowlane. Wykonawcy będą mogli składać oferty elektronicznie bez koniecznościposiadania bezpiecznego podpisu elektronicznego.W projekcie przewidziano też nowe zasady wnoszenia odwołań i protestów. Możliwe będzie wnoszenieodwołań w postępowaniach o wartości mniejszej niż progi unijne. Skarżone będą mogły być wyłączniete czynności zamawiającego, które bezpośrednio dotyczą wykonawcy wnoszącego dany środek ochronyprawnej.Ważną zmianą jest wprowadzenie nowych zasad dotyczących kontroli prowadzonej przez prezesa UZPwobec postępowań o zamówienie publiczne. Obowiązujące obecnie dwa rodzaje kontroli zastąpiono kontrolądoraźną, odnoszącą się do wszystkich postępowań, oraz kontrolą uprzednią, dotyczącą wyłączniezamówień współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej.Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 marca 2008 r. sygn. akt SK 17/05, dotyczący nadania licencjizawodowej w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami (Dz.U. z 2008 r. Nr 58, poz. 358)Trybunał orzekł, że:Art. 179 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami jest zgodny z art. 65ust. 1 w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 22i art. 45 Konstytucji.W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.Skarżący, któremu odmówiono nadania licencji zawodowej w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami,zakwestionował przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami twierdząc, że na ich podstawiem.in. został pozbawiony wolności w zakresie wykonywania zawodu. Zdaniem skarżącego wprowadzenielicencji naruszyło konstytucyjnie chronioną zasadę wolności gospodarczej.Trybunał Konstytucyjny uznał, że realizacja zasady wolności gospodarczej, rozumianej jako możliwość swobodnegopodejmowania i prowadzenia działalności zarobkowej, nie zwalnia podmiotów zamierzających jąprowadzić od zachowania wymogów przewidzianych w przepisach prawa. W opinii Trybunału Konstytucyjnegolicencja pośrednika w obrocie nieruchomościami powinna być traktowana właśnie jako wymóg, a nieograniczenie, podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Potwierdza bowiem posiadanie przezosobę zajmującą się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami niezbędnych do tego kwalifikacji. W ocenieTrybunału wolność wykonywania zawodu nie ma charakteru absolutnego i musi być poddana reglamentacjiprawnej, w szczególności gdy chodzi o uzyskanie prawa wykonywania określonego zawodu.42 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

11 kwietnia2008 r.ogłoszonoweszło w życie14 kwietnia2008 r.weszło w życieUchwała składu 7 sędziów SN z 11 kwietnia 2008 r. sygn.akt III CZP 130/07Nabywcą nieruchomości, o którym mowa w art. 68 ust. 2ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami(tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603) przed jejzmianą ustawą z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawyo gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórychinnych ustaw (Dz.U. Nr 173, poz. 1218), jest wyłącznie kupującynieruchomość od Skarbu Państwa lub jednostki samorząduterytorialnego.Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 marca2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunkówtechnicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadaćzbiorniki bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczonedo magazynowania materiałów ciekłych zapalnych(Dz.U. z 2008 r. Nr 60, poz. 371)Zgodnie z nowym brzmieniem § 73 rozporządzenia zbiornikipodziemne oraz zbiorniki naziemne stykające się z gruntem,wykonane ze stali węglowych lub stopowych, zabezpieczasię przed działaniem korozji poprzez stosowanie ochrony katodowejspełniającej kryteria określone w Polskich Normach.Ochrona katodowa nie jest wymagana, jeżeli zewnętrznapowierzchnia ścianek zbiornika ma powłokę ochronną,której szczelność w czasie użytkowania jest potwierdzanaprzez jej monitorowanie. Wymagania dotyczące ochronyprzed korozją zbiorników w bazach i stacjach paliw płynnych,w zakresie stosowania ochrony katodowej, określająodrębne przepisy dotyczące warunków technicznych, jakimpowinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych.Rozporządzenie weszło w życie po upływie 14 dni od dniaogłoszenia, tj. 26 kwietnia 2008 r.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się ocenyjakości powietrza (Dz.U. z 2008 r. Nr 52, poz. 310)Rozporządzenie weszło w życie po upływie 14 dni od dniaogłoszenia.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 kwietnia2008 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielaniapomocy publicznej na przedsięwzięcia będące inwestycjamisłużącymi zastosowaniu technologii zapewniającychczystszą i energooszczędną produkcję oraz oszczędzaniesurowców (Dz.U. z 2008 r. Nr 61, poz. 385)Rozporządzenie określa szczegółowe warunki udzielaniapomocy publicznej na przedsięwzięcia z zakresu ochronyśrodowiska, będące inwestycjami służącymi zastosowaniutechnologii zapewniających czystszą i energooszczędnąprodukcję oraz oszczędzanie surowców. Zgodnie z rozporządzeniempomoc może być udzielana w szczególności nanastępujące rodzaje inwestycji:- zmiany technologii służące eliminowaniu lub ograniczaniuoddziaływań szkodliwych dla środowiska;- zmiany technologii służące zmniejszeniu zapotrzebowaniana energię, wodę oraz surowce, ze szczególnym uwzględnieniemodzysku różnego rodzaju energii oraz ograniczaniailości wytwarzanych odpadów;- zastosowanie technologii służących oszczędzaniu energiiwykorzystywanej w obiektach budowlanych;- zastosowanie lub przebudowa urządzeń służących eliminowaniulub ograniczaniu oddziaływań szkodliwych dlaśrodowiska.Pomoc może być udzielana w formie dotacji; pożyczek preferencyjnych;preferencyjnych kredytów bankowych, dopłatNewsletterPrawaBudowlanegoBezpłatny przeglądaktualności na e-maila!zmiany w prawieorzeczeniaodpowiedzi na pytaniawww.ABC.com.pl/newsletterDo wyboru 3 tematy:prawo budowlaneprawo nieruchomościzamówienia publiczneMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWANewsletter wysyłamy co 7 dni. Dla wymagającychinformacji na bieżąco także w trybie pilnym.cych informacji na bieżąco także w trybie pilnym

PRAWOdo oprocentowania preferencyjnych pożyczek lub preferencyjnych kredytów bankowych lub częściowychumorzeń preferencyjnych pożyczek lub preferencyjnych kredytów bankowych. Pomoc może być udzielana,jeżeli stanowi uzupełnienie środków własnych. Rozporządzenie obowiązuje do dnia 31 grudnia 2012 r.15 kwietnia2008 r.weszły w życieRozporządzenie weszło w życie z dniem ogłoszenia.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych warunkówudzielania pomocy publicznej na przedsięwzięcia będące inwestycjami służącymi ograniczeniu emisjilotnych związków organicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 62, poz. 392)Rozporządzenie określa szczegółowe warunki udzielania pomocy publicznej przeznaczonej na przedsięwzięciaz zakresu ochrony środowiska będące inwestycjami służącymi ograniczeniu emisji lotnych związkóworganicznych. Zgodnie z rozporządzeniem pomoc może być udzielana w szczególności na następującerodzaje inwestycji:■■■■przebudowa zbiorników i instalacji do magazynowania oraz dystrybucji surowców i produktów naftowych;hermetyzacja urządzeń i instalacji do magazynowania oraz dystrybucji surowców i produktów naftowych;przebudowa stacji benzynowych w celu ograniczenia emisji węglowodorów do środowiska;przebudowa instalacji lub zmiany technologii prowadzące do ograniczenia lub wyeliminowania emisjilotnych związków organicznych.Pomoc może być udzielana w formie dotacji; pożyczek preferencyjnych; preferencyjnych kredytów bankowych,dopłat do oprocentowania preferencyjnych pożyczek lub preferencyjnych kredytów bankowychlub częściowych umorzeń preferencyjnych pożyczek lub preferencyjnych kredytów bankowych. Pomocmoże być udzielana, jeżeli stanowi uzupełnienie środków własnych. Rozporządzenie obowiązuje do dnia31 grudnia 2012 r.Rozporządzenie weszło w życie z dniem ogłoszenia.Ustawa z dnia 12 marca 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 60, poz.371)Ustawa przewiduje m.in. dodanie rozdziału 2a – „Zarządzanie tunelami położonymi w transeuropejskiejsieci drogowej”. W myśl nowych przepisów zarządzanie tunelem położonym w transeuropejskiej sieci drogowej,będącym na etapie projektowania, budowy lub w użytkowaniu, o długości powyżej 500 m, należydo zarządcy drogi, zwanego „zarządzającym tunelem”, jeśli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.Do obowiązków zarządzającego tunelem należy w szczególności: - sporządzanie dokumentacji bezpieczeństwatunelu i jej aktualizowanie; sporządzanie sprawozdań z każdego pożaru oraz wypadku, w którymsą ranni lub zabici albo naruszona została konstrukcja tunelu, który wydarzył się w tunelu, i przekazywanieich w terminie 2 tygodni od wystąpienia pożaru lub wypadku do wojewody, urzędnika zabezpieczenia,służb ratowniczych i policji; - organizowanie szkoleń i ćwiczeń dla pracowników, służb ratowniczych i policji;- przygotowywanie planów bezpieczeństwa określających zasady postępowania w razie pożaru, wypadku,awarii technicznej lub katastrofy budowlanej. Nadzór nad zapewnieniem bezpieczeństwa tunelusprawuje wojewoda. Do niego należy m.in.: - wydawanie pozwolenia na użytkowanie tunelu; wyłączaniez użytkowania lub ograniczenie użytkowania tunelu, jeżeli nie są spełnione wymagania bezpieczeństwa;określanie warunków umożliwiających wznowienie użytkowania tunelu; - przeprowadzanie regularnychbadań i kontroli tunelu oraz opracowywanie odnośnych wymagań bezpieczeństwa.Wojewoda w trybie art. 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, na wniosek zarządzającegotunelem, może udzielić odstępstwa od wymagań zawartych w przepisach techniczno-budowlanych, dotyczącychwarunków bezpieczeństwa w tunelu, w przypadku możliwości zastosowania rozwiązań technicznycho wyższych parametrach bezpieczeństwa. Zasadność wniosku ocenia minister właściwy do sprawtransportu i w przypadku pozytywnej oceny przekazuje go Komisji Europejskiej. Jeżeli Komisja w terminie3 miesięcy od dnia przekazania jej wniosku nie zgłosi sprzeciwu na odstępstwo, minister właściwy do sprawtransportu upoważnia wojewodę do udzielenia zgody na odstępstwo. W przypadku sprzeciwu Komisjiupoważnienie do udzielenia zgody na odstępstwo nie może być udzielone.Ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.ANNA NOSEKredaktor newslettera Serwisu BudowlanegoPatronem Kalendarium jest Serwis Budowlany www.serwisbudowlany.comWięcej w newsletterze Prawo Budowlane na stronie www.ABC.com.pl44 INŻYNIER BUDOWNICTWA KWIECIEŃ 2008

EKONOMIKA W BUDOWNICTWIECeny w budownictwie ogólnymKażda inwestycja, modernizacjaczy remont budowlanywymaga odpowiednichnakładów finansowych.Informacje o wysokości tych nakładówsą niezbędne do podjęcia właściwychdecyzji zarówno przez zamawiającego,jak i przez wykonawcę robót.W tym numerze „IB” omówionezostaną aktualne wybrane cenyczynników produkcji, robót i obiektówbudowlanych z obszaru budownictwaogólnego. Znajomośćtych cen lub źródeł ich pozyskaniajest niezbędna dla ustalenia m.in.:budżetu inwestycji (wartości kosztorysowejinwestycji – WKI), oszacowaniawartości zamówienia jakoplanowanej wartości robót budowlanychi prac projektowych – W RB+W PPlub wartości robót w kosztorysieinwestorskim – W K, a także cenyofertowej za zlecony do wykonaniazakres robót.Informacje cenowe dlakalkulacji szczegółowychKoszty te można oszacować metodąszczegółową stosując odpowiednie normynakładów rzeczowych (np. z KNRówlub KNNR-ów) oraz stawki robociznykosztorysowej, ceny materiałów i cenypracy sprzętu z branży budownictwaogólnego. Do wyliczenia ceny obiektubudowlanego niezbędne są też narzutystosowane w kalkulacji szczegółowej:narzut kosztów pośrednich, kosztówzakupu i zysku. Sekocenbud publikujete wielkości w swoich wydawnictwachna podstawie analizy danych zbieranychz rynku. Na podstawie badań przeprowadzonychw styczniu br. przedstawiamyw tabeli 1 ceny wybranych materiałówogólnobudowlanych (bez kosztówzakupu) oraz wskaźniki zmian tych cenw stosunku do IV kwartału 2007 r.:Więcej informacji nt. cen materiałówbudowlanych można znaleźć w wydawnictwiekwartalnym Sekocenbud„Informacja o cenach materiałów budowlanych– IMB” oraz w internetowymportalu cenowym e-Sekocenbud,gdzie znajdują się ceny materiałówKWIECIEŃ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWATabela 1. Ceny materiałów budowlanych i ich zmianyLp.Nazwa materiałuz ofert producentów i przedstawicielihandlowych.Informacje cenowe dlakalkulacji uproszczonejObecnie na rynku budowlanym corazczęściej spotykamy się z kalkulacjąkosztorysową robót oraz szacowaniemwartości zamówienia na podstawiemetody uproszczonej.W metodzie tej stosuje się cenyjednostkowe robót (w kosztorysachinwestorskich i w kosztorysach ofertowych)lub wskaźniki cenowe (dlaJedn.miaryCena średniaw I kw. 2008 r. w złZmiana cen do IVkw. 2007 r. w %1 2 3 4 51Pręty okrągłe gładkiedo zbrojenia betonu fi 8-14 mmkg 2,45 -3,22Pręty żebrowane skośnie do zbrojeniabetonu fi 8-10 mmkg 2,46 -1,63 Farba akrylowa fasadowa biała dm 3 13,06 0,84 Płyty styropianowe EPS 70-040 m 3 149,41 -5,85 Okna z PCW 2-szybowe „Veka” O14/O15VE szt. 402,67 0,86Cement portlandzki zwykłybez dod. CEM I 32,5 - luzemt 388,57 1,07 Płyta gipsowo- karton. zwykła gr. 9,5 mm m 2 6,96 0,68Cegła budowlana pełna 25x12x6,5 cm- kl.15szt. 1,30 -3,79 Pustak MAX/220-18,8x28,8x22 cm kl.15 szt. 4,59 -6,910Cegła POROTHERM 44 P+W -44,0x25,0x23,8 cmszt. 8,31 1,011 Dachówka ceram. karpiówka, standard szt. 2,10 0,012 Belki nadprożowe żelbetowe L19 N/150 szt. 36,62 1,4131415Płyta dachowa żelbetowa korytkowaotwarta DK-180/30Bloczek z betonu komórkowego M 500-700 59x24x24 cmPapa asfaltowa na welonie szklanymwierzchniego krycia 100/1600szt. 44,16 2,1szt. 9,02 1,2m 2 6,47 1,416Płyty z wełny mineralnej do dociepleńmetodą lekką suchą grub.100 mmm 2 26,38 3,417 Beton zwykły B-15 (C12/15) m 3 211,82 3,318 Szkło płaskie float grubości 4 mm, gat. I m 2 28,87 4,319Okno 1-ramowe 2-szybowe niskoemisyjnemalowane ostatecznie O14/JN, O15/JNszt. 589,00 3,0Źródło: „Informacja o cenach materiałów budowlanych – IMB”, I kwartał 2008 r.oszacowania wartości kosztorysowejinwestycji – WKI lub planowanychkosztów robót i prac projektowych).W tabeli 2 przedstawiamy wybraneceny jednostkowe robót w I kwartale2008 r. oraz wskaźniki zmianytych cen do II półrocza 2007 r.Więcej informacji o cenach jednostkowychrobót budowlanych inwestycyjnychmożna znaleźć w wydawnictwieSekocenbud „Biuletyn Cen Robót BudowlanychInwestycyjnych– BRB”.W przypadku szacowania wartościrobót na wyższych poziomach agregacji(niż poziom robót podstawowych),45

EKONOMIKA W BUDOWNICTWIETabela 2. Ceny jednostkowe robót budowlanych i ich zmianyLp.Opis robotyJedn.miaryCena jedn. robotyw I kw. 2008 r. w złZmiany cen do IIpół. 2007 r. w %1 2 3 4 51Ściany budynków jednokondygnacyjnych o wys. do 4,5 m i grub. 1 1/2 cegły z cegiełbudowlanych pełnych na zaprawie cementowo-wapiennejm 2 300,48 -3,42 jw. lecz z cegieł wapienno-piaskowych 1-NF kl. 15 m 2 245,64 -3,63Ściany budynków wielokondygnacyjnych z bloczków z betonu komórkowegona zaprawie cementowo-wapiennej o grubości 24 cmm 2 105,16 5,44 Ściany warstwowe podziemia z bloczków betonowych o wym. 25x25x14 cm m 2 276,25 3,45 Ścianki działowe o grubości 12 cm z pustaków ceramicznych Pd 2 m 2 78,98 1,76 Fundamenty z bloczków betonowych na zaprawie cementowej m 3 604,20 3,57 Ławy fundamentowe betonowe prostokątne o szerokości do 0,6 m z betonu B-10 m 3 401,36 5,78 Ściany betonowe proste o grubości 20 cm, wysokości do 3 m z betonu B-10 m 2 157,95 8,79 Ściany żelbetowe proste o grubości 12 cm, o wysokości do 6 m z betonu B-15 m 2 170,45 9,410 Pokrycie dachów dachówką karpiówką ceramiczną o wym. 38,0x18,0 cm m 2 116,64 1,611 Izolacje przeciwwilgociowe powłokowe, poziome, z lepiku asfaltowego m 2 11,90 6,312 Tynki zwykłe II kategorii na ścianach i słupach wykonywane mechanicznie m 2 12,48 9,013Okna drewniane dla budownictwa mieszkaniowego, jednoram.,1-dzielne 2-szybowe, fabrycznie malowanem 2 1 890,62 6,714Skrzydła drzwiowe, płytowe, wewnętrzne, wewnątrzlokalowe,pełne o pow. do 1,60 m 2 , fabr. wyk.m 2 238,50 8,515 Posadzki z płytek ceramicznych podłogowych terakotowych szkliwionych m 2 94,62 8,9161718Malowanie dwukrotne bez gruntowania tynków wewnętrznychgładkich farbą gładką emulsyjnąDocieplenie ścian budynków z cegły płytami styropianowymio grub. 12 cm metodą lekką mokrą CERESIT wyprawą z tynku mineralnegoOcieplanie ścian budynków płytami z wełny mineralnejo grubości 10 cm w systemie ECOROCK MAXŹródło: „Biuletyn Cen Robót Budowlanych Inwestycyjnych – BRB”, I kwartał 2008 r.m 2 4,87 11,4m 2 134,81 5,9m 2 193,75 6,7jak np. stan robót lub element scalonyw obiektach kubaturowych, możnazastosować wskaźniki cenowe kosztówwykonania tych robót z tablic cen„Biuletynu Cen Obiektów Budowlanych– BCO” cz. I obiekty kubaturowePrezentowane w wydawnictwachSekocenbud ceny czynników produkcji,robót, elementów scalonych orazcałych obiektów zawierają wskaźnikizmian cen (w %), co w znakomitysposób pozwala waloryzować wynagrodzeniaza roboty budowlane orazaktualizować wartości zamówieniaobliczone w kosztorysach inwestorskichlub w tzw. budżecie inwestycjiszacowanym we wstępnej fazie przygotowaniainwestycji do realizacji.mgr MARIOLA GALA-VACQUERETTabela 3. Ceny obiektów budowlanych i ich zmianyLp.ObiektCena jednostkowana 1 m 2 p.uż. w złZmiany doIV kwartału 2007 r. w %1 2 3 41Budynek mieszkalny wielorodzinny2-segmentowy z łącznikiem 2 715 zł/m 2 p.uż. 1,9(wersja w stanie developerskim)2Budynek mieszkalny wielorodzinny2-segmentowy z łącznikiem 3 116 zł/m 2 p.uż. 1,9(wersja z pełnym wykończeniem)3Apartamentowiec mieszkalno-biurowo--usługowy XV-kondygnacyjny 4 077 zł/m 2 p.uż. 1,2(wersja w stanie developerskim)4Dom jednorodzinny wolno stojący bezpodpiwniczenia o wysokim standardzie3 096 zł/m 2 p.uż. 2,25 Kino wielosalowe 4 250 zł/m 2 p.uż. 2,06Szkolna sala sportowao podwyższonym standardzie2 353 zł/m 2 p.uż. 1,97 Budynek biurowo-handlowy 3 862 zł/m 2 p.uż. 1,68Parking – garaż wielopoziomowytypu otwartego (nieogrzewany)755 zł/m 2 p.uż. 3,19 Supermarket 1 730 zł/m 2 p.uż. 2,2Źródło: „Biuletyn Cen Obiektów Budowlanych – BCO”, cz. I – obiekty kubaturoweI kwartał 2008 r.Patronem cyklu„Ceny w budownictwie”jest OWEOB Promocjawww.sekocenbud.pl46 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

Specjalnie dla inżynierów budownictwaTylko dla członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa oferujemy specjalne zniżkina produkty Allianz:30% na ubezpieczenia wyposażenia mieszkania,30% na ubezpieczenia budynków i lokali prywatnych,10% na ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków,10% na ubezpieczenie OC posiadacza samochodu osobowego.Infolinia: 0 801 10 20 30www.allianz.plAllianz – ubezpieczenia od A do Z.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA47

BEZPIECZEŃSTWO PRACYPaństwowa InspekcjaPracy na UEFA EURO 2012Chcemy, aby obiekty budowane na Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012nie były… uświęcone krwią pracowników.Dla mojego pracownikapraca pod tą belkąjest uciążliwa. Nie maon tam dość miejsca,żeby swobodnie sięporuszać, co sprawia,że jego praca jestniebezpieczna. Czynie trzeba było o tymwcześniej pomysleć?Od pewnego czasu widocznyjest staływzrost wypadków przypracy w budownictwie.Jedną z przyczyn takiej sytuacji jestutrzymujący się od kilku lat bumw budownictwie. Biorąc pod uwagę,że w kolejnych latach oczekuje siędalszego wzrostu inwestycji w budownictwie,prognozy na przyszłośćnie są najlepsze. A przecież czekająnas jeszcze Mistrzostwa Europyw Piłce Nożnej UEFA EURO 2012,które na inwestycje z nimi związanenakładają dodatkową trudność,którą jest presja czasowa. Wymógukończenia przed 2012 r. wszystkichinwestycji wymaganych przez UEFApowoduje, że inwestorzy, biura projektóworaz firmy budowlane będązmuszone do dotrzymywania terminu„za wszelką cenę”. PaństwowaInspekcja Pracy zrobi wszystko, abytą ceną nie było życie lub zdrowierobotników budowlanych! Dlategow Głównym Inspektoracie Pracyoraz Okręgowych InspektoratachPracy zostali wyznaczeni i przeszkoleniinspektorzy pracy, do którychw latach 2008–2012 będzie należałoprowadzenie i koordynowaniewszelkich działań kontrolno-nadzorczychdotyczących inwestycjizwiązanych z UEFA EURO 2012. Sąto inspektorzy ze specjalistycznymprzygotowaniem oraz wieloletnimdoświadczeniem w prowadzeniuczynności kontrolno-nadzorczych nabudowach. Inspektorzy ci już w 2007r. w ramach działań prewencyjnychnawiązali (tam gdzie to było możliwe)bezpośredni kontakt z przedstawicielamiwładz miast gospodarzyUEFA EURO 2012 – celem poinformowaniawładz samorządowycho spoczywającym na nich obowiązkustworzenia i zapewnienia warunkówdo utrzymania odpowiedniego poziomubezpieczeństwa pracy na budowach.Te działania prewencyjnesą szczególnie istotne, gdyż w wieluprzypadkach samorządy będą współfinansowałyi koordynowały inwestycjezwiązane z UEFA EURO 2012.Należy podkreślić, że podjęte przezinspekcję działania spotkały się z zainteresowaniemwładz samorządowychi zaowocowały zaproszenieminspektorów pracy do dalszej współpracy,w tym uczestnictwa w spotkaniachorganizowanych przez władzelokalne a dotyczących problematykimistrzostw.W przypadku inwestycji związanychz UEFA EURO 2012 działaniaprewencyjne będą miały kluczoweznaczenie, gdyż zapewnienie bezpieczeństwaprzy pracach budowlanychbędzie w dużym stopniuNiestety, nie otrzymaliśmy odkoordynatora ds. bhp żądnejopinii na ten temat.To on powinien nam wcześniejsygnalizować tego typuproblemu.UWAGA!WYKOPYuwarunkowane tym, na ile uda sięuświadomić inwestorom, projektantomi wykonawcom, że sprawy bezpieczeństwapracy są równie ważne,jak jakość i terminowość oraz kosztwykonania projektu. Koniecznośćpostawienia bezpieczeństwa pracyna równi z terminowością, jakościąi kosztami podyktowana jest tym,że zlekceważenie przez inwestorówproblematyki związanej z bezpieczeństwempracy może mieć negatywnekonsekwencje nie tylko dlapracowników zatrudnionych na48 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

BEZPIECZEŃSTWO PRACYUWAGA!PRZEBYWANIEW ZASIĘGU ŻURAWIAZABRONIONEpie projektowania koordynatorówdo spraw bezpieczeństwa i ochronyzdrowia. Koordynatorzy powinniczuwać, aby projektanci uwzględnialimożliwość bezpiecznego wykonywaniarobót budowlanych.Brak koordynacji działań w obszarzebezpieczeństwa i higienypracy już na etapie projektowaniaspowoduje nie tylko zwiększeniemożliwości zaistnienia sytuacji potencjalniewypadkowych, lecz takżeprzyczyni się do spowolnieniaprocesu budowlanego i zwiększeniakosztów budowy.Tym samym prewencja w obszarzebezpieczeństwa i higieny pracyjest ważnym działaniem nie tylkoze względu humanitarnych, lecztakże ekonomicznych. Przekonabudowach,lecz także dla inwestoróww postaci opóźnień w realizacjiprac. Państwowa Inspekcja Pracychce, aby do inwestorów i wykonawcówdotarł jasny komunikat, żeinspekcja pracy nie będzie przyzwalaćna działania niezgodne z przepisamibezpieczeństwa pracy i będziepodejmować zgodnie ze swoimuprawnieniem działania nadzorcze,łącznie z korzystaniem z uprawnieniaokresowego wstrzymywaniaprac w przypadku stwierdzenia bezpośrednichzagrożeń życia i zdrowiapracowników. Dlatego też takważnym jest, aby już na etapie przygotowaniainwestycji inwestorzy,projektanci i wykonawcy podejmowalidziałania eliminujące możliwośćzaistnienia sytuacji niezgodnychz przepisami bezpieczeństwai higieny pracy. Uświadomienie tychzależności leży w głównym nurciedziałań inspekcji pracy. W pierwszejkolejności inspektorzy pracy będąprzekonywać inwestorów do koniecznościpowoływania już na etanieinwestorów o istnieniu tychzwiązków jest aktualnie najistotniejsząsprawą. PIP dostrzega bowiem,że motywacje ekonomicznesą znacznie istotniejsze niż strachprzed karami.DARIUSZ SMOLIŃSKIDoradca w GłównymInspektoracie PracyIlustracje − źródło: „Koordynacja działańw zakresie bezpieczeństwa i higienypracy na budowie”; publikacja sfinansowanaprzez Europejską Agencję Bezpieczeństwai Higieny Pracy.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA49

NORMALIZACJA I NORMYNORMY EUROPEJSKIE Z ZAKRESU BUDOWNICTWA UZNANE (W JĘZYKU ORYGINAŁU)ZA POLSKIE NORMY (W OKRESIE: 19 MARCA DO 15 KWIETNIA 2008 R.)Lp. Numer i tytuł normy, zmiany, poprawki Norma zastępowanaData ogłoszeniauznaniaKT*1PN-EN 13108-3:2006/AC:2008Mieszanki mineralno-asfaltowe − Wymagania − Część 3: Bardzomiękki beton asfaltowy (oryg.)− 2008-04-07 2122PN-EN 13108-4:2006/AC:2008Mieszanki mineralno-asfaltowe − Wymagania − Część 4:Mieszanka HRA (oryg.)−2008-04-07 2123PN-EN 263:2008Urządzenia sanitarne − Arkusze akrylowe ze środkiem sieciującymdo wanien i brodzików do użytku domowego (oryg.)PN-EN 263:2005**) 2008-04-04 2784PN-EN 1112:2008Armatura sanitarna − Wyloty natrysków do armatury sanitarnejdo systemu zasilania typu 1 i 2 − Ogólne wymagania techniczne(oryg.)PN-EN 1112:2001**)PN-EN 13904:2005*)2008-04-04 2785PN-EN 1113:2008Armatura sanitarna − Przewody natryskowe do armaturysanitarnej do systemu zasilania typu 1 i 2 − Ogólne wymaganiatechniczne (oryg.)PN-EN 13905:2005**)PN-EN 13905:2005**)2008-04-04 2786PN-EN 1857:2008Kominy − Części składowe − Betonowe kanały wewnętrzne(oryg.)PN-EN 1857:2005**)PN-EN 1857:2005/AC:2006PN-EN 1857:2005/AC:20072008-04-04 279*) Numer komitetu technicznego.**) Norma ważna do 31 lipca 2008 r.AC – poprawka europejska do normy (wynika z pomyłek niemerytorycznych popełnionych w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej,zauważonych po jej opublikowaniu). Jest wprowadzana jako identyczna do zbioru Polskich Norm lub włączana do treści normy podczas jejtłumaczenia na język polski.Uwaga:Poprawki i erraty do Polskich Norm można pobrać i wydrukować bezpłatnie wchodząc na stronę www.pkn.pl http://sklep.pkn.pl wybrać normę, do której opracowano erratę lub poprawkę pobrać plik.ANKIETA POWSZECHNAPełna informacja o ankiecie dostępna jest na stronie: www.pkn.pl/index.php?pid=b8f80c2e987Przedstawiony wykaz projektów PN jest oficjalnym ogłoszeniem ich ankiety powszechnej.Uwagi do prPN-prEN należy zgłaszać na specjalnych formularzach, których szablony, instrukcje ich wypełniania są dostępne nastronie internetowej PKN oraz w czytelniach Ośrodka Informacji Normalizacyjnej (OIN) oraz Punktów Informacji Normalizacyjnej(PIN). Adresy ich są dostępne na stronie internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl.Ewentualne uwagi prosimy przesyłać wyłącznie w wersji elektronicznej pod adres poczty elektronicznej Zespołu Budownictwa: zbdsekr@pkn.pl.Ankieta obejmuje projekty Polskich Norm – tłumaczonych na język polski (wcześniej uznane za Polskie Normy w oryginalnejwersji językowej) (prPN-EN), oraz projekty Norm Europejskich, które są traktowane jako projekty przyszłych Polskich Norm (prEN= prPN-prEN).Lp.Numer i tytuł (po polsku i angielsku) projektu PolskiejNormy, zmiany, poprawkiOpis zawartości projektu normyTerminzgłaszaniauwagKT*1prPN-EN 1767Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych− Metody badań − Analiza w podczerwieniProducts and systems for the protection and repair ofconcrete structures − Test methods – Infrared analysisPodano metodę zapisu widma promieniowaniapodczerwonego. Metoda ta jestprzeznaczona do wyrobów zawierającychsyntetyczne żywice przed ich zastosowaniem,a w przypadku wyrobów dwuskładnikowych,do każdego składnika osobno przedwymieszaniem. Metodę stosuje się również doemulsji polimerów (lateksów), które mają byćzmieszane ze spoiwami hydraulicznymi2008-06-02 27450 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

NORMALIZACJA I NORMY2prPN-EN 12637-1Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych− Metody badań − Kompatybilność wyrobówiniekcyjnych − Część 1: Kompatybilność z betonemProducts and systems for the protection and repair ofconcrete structures − Test methods − Compatibility ofinjection products − Part 1: Compatibility with concreteOkreślono metodę oznaczania kompatybilnościz betonem poliuretanowych wyrobówiniekcyjnych lub innych elastycznych wyrobówiniekcyjnych wrażliwych na działaniealkaliów zawartych w betonie. Określonowzorcową procedurę badania.2008-06-02 2743prPN-EN 13578Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych− Metody badań − Kompatybilność z betonemwilgotnymProducts and systems for the protection and repair ofconcrete structure − Test method − Compatibility on wetconcreteOkreślono metodę badania przyczepnościi dostrzegalnych zmian w powłoce podczasdziałania wody od spodniej strony. Badanieobejmuje takie sytuacje, jak: nakładanie powłokina młody, nasycony wodą, alepowierzchniowo suchy beton(np. po 7 dniach); nakładanie powłoki na stary,nasycony wodą, ale powierzchniowo suchybeton; beton z nałożoną powłoką, z wilgociądziałającą od spodu (bez dodatkowegociśnienia hydrostatycznego) powodującąagresję alkaliczną na powłokę.2008-06-02 2744prPN-EN 13687-1Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych− Metody badań − Oznaczanie kompatybilnościcieplnej − Część 1: Cykliczne zamrażanie-rozmrażanieprzy zanurzeniu w roztworze soli odladzającejProducts and systems for the protection and repair ofconcrete structures − Test methods − Determination ofthermal compatibility − Part 1: Freeze-thaw cycling withde-icing salt immersionPodano ocenę kompatybilności termicznejwyrobów i systemów naprawczych, w tymzaczynów, zapraw i betonów oraz systemówochrony powierzchniowej, stosowanych donapraw i ochrony konstrukcji betonowych.Określono metodę, która jest odpowiednia dowyrobów i systemów naprawczych opartychna spoiwach CC, PCC i PC oraz systemówochrony powierzchniowej2008-06-02 2745prPN-EN 13687-2Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych− Metody badań – Oznaczanie kompatybilnościcieplnej − Część 2: Cykliczny efekt burzy (szok cieplny)Products and systems for the protection and repair ofconcrete structures − Test methods – Determination ofthermal compatibility − Part 2: Thunder-shower cycling(thermal shock)Podano ocenę kompatybilności cieplnejwyrobów i systemów naprawczych, w tymzaczynów, zapraw i betonów oraz systemówochrony powierzchniowej, stosowanych donapraw i ochrony konstrukcji betonowych.Określono metodę, która jest odpowiednia dowyrobów i systemów naprawczych opartychna spoiwach CC, PCC i PC oraz systemówochrony powierzchniowej2008-06-02 2746prPN-EN 14845-1Metody badania włókien w betonie − Część 1: BetonywzorcoweTest methods for fibres in concrete − Part 1: ReferenceconcretesOkreślono skład i właściwości betonówwzorcowych stosowanych do ocenyużyteczności włókien do betonu.2008-06-02 2747prPN-prEN 15768Identyfikacja GC-MS substancji organicznych wypłukiwanychprzez wodę z materiałów będących w kontakciez wodą przeznaczoną do spożycia przez ludziThe GC-MS identification of water leachable organic substancesfrom materials in contact with water intendedfor human consumption* Numer komitetu technicznego.Podano metodę identyfikacji chemikalióworganicznych, które są poddawane analizieGCMS z zastosowaniem opisanych proceduri które mogą migrować z wyrobu do wodyprzeznaczonej do spożycia przez ludzi.Podano również metodę obliczania przybliżonychstężeń określonych substancji organicznych.Norma nie ma zastosowania do ocenytoksykologicznej chemikaliów2008-06-30 278JANUSZ OPIŁKAdyrektor Zespołu BudownictwaPolski Komitet NormalizacyjnyMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA51

ARTYKUŁ SPONSOROWANYKomfort życia i oszczędność energiiSystem ociepleń MAPETHERM®System ociepleń zewnętrznych ścian budynkówMAPETHERM®, proponowany przez MAPEI, stanowiskuteczną odpowiedź na wymagania stawianeenergooszczędności budynków i jest rozwiązaniem, którebez trudu może być zastosowane w istniejących budynkach,aby umożliwić im sprostanie wymogom energetycznym.System ten polega na wyłożeniuzewnętrznych ścian budynku– przez które ucieka ponad50 % ciepła – następującymielementami (rys. 1):■■■■■■warstwa kleju,płyta izolacyjna ze styropianu EPS 70lub EPS 80,pierwsza warstwa zaprawy wyrównującej,warstwa siatki z włókna szklanego,druga warstwa zaprawy wyrównującej,warstwa wykończeniowa – tynk.Ponieważ system składa się z wieluróżnych elementów, niezwykle istotnajest ich kompatybilność. Stanowi onagwarancję trwałości oraz efektywnościcałego systemu.Rys. 1. Schemat systemu ociepleń Mapetherm®Niestety, firmy budowlane mają zwyczajkupowania poszczególnych składnikówsystemu ocieplającego od różnych dostawców.MAPEI usilnie przestrzegaprzed takim podejściem. Chemicznązgodność (kompatybilność) poszczególnychskładników systemu można ocenićwyłącznie drogą trudnych badań w dobrzewyposażonych laboratoriach, a badaniate muszą przeprowadzić wykwalifikowanipracownicy laboratorium,mający duże doświadczenie. Mimo tego,że pozornie oszczędza się na kosztachzakupu, wystawia się klienta na ryzyko,którego wielkości nie jesteśmy w stanieocenić na początkowym etapie prac.Uproszczeniem byłoby sprowadzenieskutków wprowadzenia systemu ocieplającegodo samej oszczędności energii.Korzyści są znaczniewiększe i zróżnicowane,co zostanie wykazanewe wnioskachtego artykułu.Najpierw zajmijmysię analizą stratenergii przez ścianyzewnętrzne, odgraniczającepomieszczenia,w których centralnysystem ogrzewaniautrzymuje temperaturę20 ºC od środowiskazewnętrznego,w którym panuje temperatura-5 ºC.Gdy przyjmiemy dorozważań ścianę zewnętrznąo systemietakim jak pokazano narys. 2, strumień uciekającegociepła będziewynosił 28 W/m 2 .Gdy na taką ścianępołożymy izolacjęcieplną MA-PETHERM® o grubości 8 cm, strumieńuciekającej energii cieplnej spadnie do8 W/m 2 . Z każdym zjawiskiem transportuobserwowanym w przyrodzie,w tym przypadku transportu ciepła,wiąże się problem siły napędowej. Siłąnapędową jest oczywiście różnica temperaturmiędzy dwoma środowiskami– wewnętrznym i zewnętrznym. Rozkładtych sił napędowych wokół i wewnątrzściany, który bardzo się różniw obydwu przypadkach, ma wpływ nazmniejszenie strumienia uciekającegociepła, spowodowany zastosowaniemsystemu izolacyjnego. Z kolei rozkładtemperatur związany jest z mechanizmamitransportu energii wokół i wewnątrzściany, a mianowicie:■ naturalną konwekcją i promieniowaniemze środowiska wewnętrznegona wewnętrzną powierzchnię ściany,■ przewodzeniem ciepła przez ścianę,■ konwekcją i promieniowaniem z zewnętrznejpowierzchni ściany do środowiskazewnętrznego.Gdy patrzymy na profil temperaturw ścianie bez izolacji cieplnej (rys. 3),widzimy, że:1.2.3.Temperatura wewnętrznej powierzchniściany jest o 3,5 ºC niższaod temperatury otoczenia. Ta różnicatemperatur ma bardzo istotnywpływ na komfort mieszkania.Przeciętna temperatura zewnętrznejpowierzchni muru jest około 15 ºCniższa od wewnętrznej powierzchnimuru. Ta różnica temperatur i związanyz nią skurcz lub rozszerzeniemateriału wywołują naprężeniaw konstrukcji budynku.Temperatura zewnętrznej powierzchnimuru jest na ogół bardzo niska i sięgatemperatur poniżej zera. Warunkite powodują kondensację pary w przestrzeniachmiędzyziarnowych i niszczenieściany, gdy utworzy się lód.Gdy patrzymy na profil temperaturw ścianie mającej izolację cieplną MA-PETHERM® (rys. 4), widzimy różnice,a mianowicie:1.Różnica między temperaturą wewnętrznejpowierzchni ściany i temperaturąotoczenia wynosi 1º C, cooznacza istotną poprawę komfortumieszkania.52 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

ARTYKUŁ SPONSOROWANYRys. 2. Schemat typowej ściany budynku2. Przeciętna temperatura zewnętrznejpowierzchni muru zbliżona jestdo temperatury jego powierzchniwewnętrznej. Fakt ten eliminuje warunkido powstawania naprężeń powodowanychprzez skurcz i rozszerzalnośćcieplną.3. Temperatura zewnętrznej powierzchniściany jest taka, że nie zachodziw niej kondensacja pary wodnej.4. Duże różnice temperatur występująwewnątrz systemu izolującego, któryje doskonale znosi, gdy jest odpowiedniozaprojektowany i gdy jestprawidłowo zainstalowany.Z tego ostatniego zdania widać, jakwielką rolę odgrywa projekt i wykonanietakiego systemu i że tylko takie podejściezapewnia sprawność i trwałośćsystemu ocieplającego.Różnice między prawidłowym i nieprawidłowymwykonaniem najlepiej widaćw miejscach gdzie, tworzą się mostkitermiczne. W takich miejscach następujewielka strata ciepła, a są to najczęściejzłącza między belkami i kolumnami orazmiejsca styku stropów ze ścianami nośnymi– sytuacje zawsze spotykane w budownictwie.Patrząc na rysunki 5 i 6 można zauważyć,że mostek cieplny, obniżającylokalnie temperaturę wewnętrznej powierzchniściany do poniżej 14 ºC nieRys. 3 i 4. Profil temperaturma istotnego znaczenia, gdy ściana jestizolowana. Jest tak, ponieważ zmniejszenietemperatury ogranicza się do 0,1 o C,a więc jest to różnica, którą ledwie możnazauważyć.Chciałbym tu zwrócić uwagę na to,że nawet niewielka powierzchnia ściany,której temperatura wynosi 14 o C, powodujezawilgocenie i sprzyja wzrostowipleśni, co z punktu widzenia komfortumieszkania jest niedopuszczalne, a dodatkowopogarsza warunki sanitarnei higieniczne.Na koniec należy zwrócić uwagę na to,że gdy ściana nie posiada izolacji, strumieńcieplny jest prawie dwukrotnie większy,podczas gdy w przypadku ściany izolowanejzmiana wynosi w granicach 10 %.Teraz chciałbym dokładniej przeanalizowaćzwiązek między temperaturąwewnętrznej powierzchni ściany i komfortemmieszkania, o czym pokrótcewspominałem omawiając profile temperaturowewokół i wewnątrz ścian zewnętrznych.Przy omawianiu tego związkuposłużymy się modelem Langera, któryopiera się na danych doświadczalnychzwiązanych z subiektywnym odczuciemtemperatury i na bilansie cieplnym ludzkiegociała. Zgodnie z modelem Langera,osoba pracująca w pozycji siedzącej traci126 W poprzez oddychanie, parowanie,konwekcję i promieniowanie.Model ten uwzględnia następująceparametry środowiska:■ temperaturę powietrza,■ wilgotność względną,■ prędkość ruchu powietrza,■ temperaturę ściany.Należy brać również pod uwagę standanej osoby charakteryzowany przez:■■poziom aktywności,ubiór.Co do temperatury ściany, modelten pokazuje, jak poczucie komfortu lubdyskomfortu wiąże się z ilością energiipromieniowanej przez człowieka w kierunkuściany.Przy tej samej temperaturze otoczenia,wynoszącej 20 o C, ilość wypromieniowywanejenergii wynosi43 W, gdy temperatura ściany wynosi19 o C, a wzrasta do 58 W gdy temperaturaściany wynosi zaledwie 16,5 o C.Mechanizm termoregulacyjny człowiekakompensuje tę zwiększoną stratęciepła, ale dana osoba odczuwa chłód,co stanowi ostrzeżenie, że warunki niesą idealne.Gdy dana osoba odczuwa chłód, będziemiała skłonność do zwiększenia temperaturyotoczenia powyżej wartości uznanejza optymalną tj. 20 ºC. W ten sposób jednaknastąpi zmiana warunków oddychania,parowania i konwekcji i dochodzi siędo sytuacji, w której czujemy ciepło.W rezultacie możemy stwierdzić, żemaksymalny poziom komfortu mieszkaniauzyskuje się, gdy temperaturaściany jest możliwie zbliżona do temperaturyotoczenia, tj. gdy zapewnimydostateczną izolację cieplną.Sytuacje, w których istnieje duża różnicamiędzy temperaturą ściany i temperaturąotoczenia, można skorygowaćzmieniając temperaturę otoczenia, alew ten sposób nie uzyska się poczuciakomfortu, a koszty wzrosną.Przeanalizujmy teraz sytuację,w której temperatura otoczenia zmienisię wskutek wyłączenia centralnegoogrzewania (rys. 7).MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA53

ARTYKUŁ SPONSOROWANYZmiany temperatury następującew pomieszczeniu po wyłączeniu systemucentralnego ogrzewania możnascharakteryzować dwiema wyraźnymifazami:■■pierwsza faza, trwająca zaledwie kilkanaścieminut, w której temperaturaw pomieszczeniu spada do temperaturypowierzchni ściany;druga faza, w której spadek temperaturyotoczenia jest proporcjonalnydo wielkości strumienia ciepła uchodzącegoprzez ścianę.Z przedstawionego tu wykresu widzimy,że obecność izolacji cieplnej jestskutecznym sposobem zapewnieniakomfortu w czasie snu, nawet przy wyłączonymna noc systemie ogrzewania, cowiąże się z oszczędnością energii. Wartośćdodaną, która wiąże się z systememizolacji cieplnej MAPETHERM®, możnaprzedstawić jako:■■■■■komfort mieszkania związanyz istnieniem warunków optymalnychutrzymywanych w sposób ciągły,nawet po wyłączeniu ogrzewaniana noc;zwiększenie trwałości materiałukonstrukcyjnego dzięki zlikwidowaniunaprężeń cieplnych w ścianach,zmniejszeniu ujemnych skutków istnieniamostków cieplnych i zjawiskakondensacji pary w porach tego materiału;zmniejszenie poboru energii w okresiezimowym i wydatku energii na klimatyzacjęw okresie letnim (są to oszczędnościobliczane na około 30 %);wzrost wartości nieruchomości, gdyznajduje się w budynku mającym wysokąsprawność energetyczną;zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych,zgodnie z aktualnymi zaleceniamiczołowych naukowców.Zalety, które podano powyżej,mają znaczenie dużo większe niż samaoszczędność energii, mimo tego że jestto czynnik bardzo istotny. Powodująone, że inwestowanie w system ocieplającyMAPETHERM® staje się atrakcyjnez ekonomiczno-finansowego punktuwidzenia. Staje się to może nawet bardziejatrakcyjne w przypadku planowaniakonserwacji istniejących już ścianzewnętrznych, bowiem wówczas ponosisię tylko koszt zakupu i założenia samejizolacji cieplnej.MAPEI, ze swym systememMAPETHERM®, oferuje klientom certyfikowanysystem spełniający najwyższewymagania jakościowe.OpracowałRADOSŁAW MOCZKOWSKI,Kierownik ds. ProduktówLinii OciepleńRys. 5 i 6. Profil temperaturRys. 7. Wykres spadku temperaturyArtykuł powstał na bazie wykładu, jaki wygłosił prof. Amilcare Collina, któryjest w MAPEI kierownikiem działu relacji ze światem naukowym, podczaskongresu „Changing City” zorganizowanego podczas targów Build-Upw Mediolanie. Kongres ten odbył się dzięki zaangażowaniu Federacji StowarzyszeńNaukowych i Technicznych FAST. Poszczególne sesje kongresudotyczyły różnych zmian, jakie współcześnie wymuszają transformację przestrzenimiejskich. Każdej z sesji patronowało inne stowarzyszenie wchodzącew skład FAST.Wykład prof. Collina był częścią sesji o problematyce: „Technologia i materiałyzmieniające miasto”, zorganizowanej przez lombardzką sekcję WłoskiegoStowarzyszenia Przemysłu Chemicznego.54 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA55

JĘZYK ANGIELSKIWaterproofingA fool and water will go the way they are diverted.African proverbWaterproofing refers to a variety of techniques and materialsused to prevent harmful water penetration in buildings andother engineering structures. As most standard buildingmaterials hardly ever provide sufficient and permanentimpermeability, the application of extra hydro-isolation,sealers, drainage and ventilation is unavoidable.Condensation, leaks and dampness can be caused byseveral factors. The structure of a building is affectedby the processes of shifting and settling, changes in thesurrounding landscape, paths, roads and driveways.Other aspects contributing to insufficient waterresistance include gutters next to the building walls, soiland groundwater conditions, water tables, inappropriatematerials and poor design or workmanship.Water can enter a building through small openings, aswell as structural connections or joints in walls, floorsand roofs, whereas water vapour can penetrate mostbuilding materials. Unprotected structures can sufferserious moisture-related problems, develop structuralhazards like steel corrosion and incur increased cost ofmaintenance. As the cost of eliminating water intrusionis very high, it is crucial to take necessary precautions atthe outset of a construction project.The most commonly used watertight materials are membranesof various types which possess numerous advantages overother insulating products like reinforced concrete or timber.The insulation coating must adhere tightly to the sublayerand overlay, be suitable for a wide range of temperatures andbe able to withstand severe weather conditions. Ułóż zdania w odpowiedniej kolejności tak, aby kolejnostanowiły tłumaczenie powyższego tekstu.Następnie, na podstawie polskiego tłumaczenia,postaraj się odtworzyć tekst angielski.Jako że koszt usuwania wtargnięcia wody jest bardzowysoki, bardzo istotne jest podjęcie niezbędnych środkówzapobiegawczych na wstępie budowy.Jako że większość standardowych materiałów budowlanychprawie nigdy nie zapewnia wystarczająceji trwałej nieprzepuszczalności, zastosowanie dodatkowejhydroizolacji, szczeliwa, systemu kanalizacyjnegooraz wentylacji jest nieuniknione.Na strukturę budynku ma wpływ jego osiadanie, zmianyw otoczeniu, ścieżki, drogi i podjazdy.Najczęściej stosowanymi materiałami izolacyjnymi sąróżnego rodzaju powłoki, które mają wiele zalet w stoa)b)c)d)e)f)g)h)i)j)sunku do innych materiałów izolacyjnych, jak żelazobetonczy drewno przemysłowe.Niezabezpieczone budowle mogą mieć poważne problemyzwiązane z wilgotnością, być narażone na zagrożeniekonstrukcji budynku, takie jak rdzewienie stali, orazponosić zwiększone koszty utrzymania i konserwacji.Powłoka izolacyjna musi ściśle przywierać do podłożai warstwy wierzchniej, być odpowiednia dla szerokiegozakresu temperatur i wytrzymać trudne warunki pogodowe.Skraplanie pary, przecieki i zawilgocenie mogą byćspowodowane przez kilka czynników.Woda może dostać się do budynku poprzez małe otworyjak również przez podłączenia i złącza w ścianach,podłogach i dachach, podczas gdy para wodna możeprzeniknąć przez większość materiałów.Wodoszczelność odnosi się do różnych sposobów i materiałówstosowanych w celu zapobieżenia szkodliwemuwnikaniu wody do budynków i innych konstrukcji.Wśród innych aspektów przyczyniających się do niewystarczającejodporności na wodę są rynny i rynsztoki wpobliżu ścian budynku, stan gleby i wód gruntowych,poziom wód gruntowych, nieodpowiednie materiały,kiepski projekt lub wykonawstwo. Dopasuj następujące słowa i wyrażenia do poszczególnychkategorii występujących w tekście. Liczbaw nawiasie oznacza ilość odpowiedzi.atticsbacteriabasementsbitumenbridge abutmentsdecaydeteriorated thermalinsulationfissuresflexibilityfoundationsfungigapsheat losshumiditymouldodourspersistencePVCreservoirsresistancerubberised sheetseamless surfacesewage systemsshrinkage crackssplitstartensile strengtha) buildings and other engineering structures (6)b) moisture-related problems (6)c) increased cost of maintenance (2)d) types of membranes (5)e) advantages of membranes (5)f) small openings (4)56 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

JĘZYK ANGIELSKI Słowotwórstwo. Korzystając ze słownika, przetłumaczpodane wyrażenia na język angielski, stosując kolejnoodpowiednią formę podanych słów: corrosion,variety, sufficient, impermeability, drainage, hazard,adhere, suitable, deteriorate, flexibility, strength.0. substancja korozyjna – a corrosive substance1. różne rodzaje2. wystarczy powiedzieć3. nieprzenikalna warstwa4. osuszyć piwnicę5. niebezpieczne warunki pracy6. przyleganie do każdej powierzchni7. sprawdzić przydatność8. pogorszenie się (stanu) budynku9. giętka powłoka10. silna woń (nieprzyjemna) Dopasuj do siebie słowa o zbliżonym znaczeniu:1. adhere a. additional2. affect b. application3. extra c. beginning4. impermeable d. constant5. inappropriate e. enough6. outset f. influence7. penetration g. intrusion8. permanent h. resist9. sublayer i. stick10. isufficient j. substrate11. use k. watertight12. withstand l. wrong Uzupełnij poniższe zdania podanymi wyrażeniami:out of water, running water, tap water, water theflowers, mouth-watering, like water, hold water,still water, watering eyes, hot water.Glossary:abutment – wspornikattics – strych, poddaszecrack – pęknięciedecay – gnicie, butwieniefissure – szczelinafoundation – fundament, –yfungi – grzybgap – przerwa, odstępheat – ciepłohumidity – wilgoćincur – ponosić, narażać(się)loss – utratamould – pleśńpersistence– wytrzymałośćreservoir – zbiornik(na wodę)resistance – odpornośćrubber, rubberised– gumowa, gumowanaseamless – gładki,jednolity, bez szwówi przerwsewage – ściekisewage system– kanalizacjasheet – płachtashrinkage – kurczenie sięsplit – pęknięcie, szczelinatar – smoła, smołobetontensile – rozciągliwyANETA KAPROŃ1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.Can you look after my flat and .............................regularly?He got into ............................. with the police and hadto flee the country.I remember my grandma making her............................. pancakes.I wish I could spend money ............................. insteadof this never-ending saving up.It doesn’t make any sense! This explenation simplydoesn’t .............................It’s said ............................. is better for you thansparkling.She didn’t know anyone at the party and felt like afish .............................The ball hit me in the face and I could hardly see[ledwo widziałem] through my ..............................There’s been a problem with the pipes and we haven’thad ............................. for two days now!Would you like some juice or shall we just order.............................?MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAKlucz do zadań1. i), b), g), c), j), h), e), a), d), f). a) – attics, basements,bridge abutments, foundations, reservoirs, seweragesystems b) – bacteria, decay, fungi, humidity, mould,odours c) - deteriorated thermal insulation, heat loss d)asphalt, bitumen, PVC, tar, rubberised sheet e) – flexibility,persistence, resistance, seamless surface, tensile strength f)– fissures, gaps, shrinkage cracks, splits 1. various types/kinds/ sorts 2. it’s suffice to say 3. an impermeable layer4. to drain a basement 5. hazardous working conditions6. adhesion to any/ every surface 7. check suitability 8.building/ structure deterioration 9. flexible membrane 10.a strong odour. 1- i, 2 – f, 3 – a, 4 – k, 5 – l, 6 – c, 7 – g, 8 – d,9 – j, 10 – e, 11 – b, 12 – h. 1 - water the flowers (podlewaćkwiaty), 2 - hot water (tarapaty), 3 - mouth-watering(rozpływające się w ustach) 4 - like water, 5 - hold water(nie trzyma się kupy), 6. still water (woda niegazowana) 7.out of water (nie na miejscu, niezręcznie) 8. watering eyes(załzawione oczy) 9. running water (bieżąca woda) 10. tapwater (woda z kranu – w wielu krajach w restauracjach prosisię o podanie dzbanka z wodą z kranu, zamiast np. wodymineralnej)57

NA CZASIEZdrowa i trwała elewacja17 kwietnia br. odbyłasię konferencja prasowafirmy Ceresit nt.nowatorskiej formułytynków i farb elewacyjnych.Silk CityPrzy granicy z Iranemi Irakiem nad brzegiemZatoki Arabskiej ma powstaćSilk City, czyli JedwabneMiasto. Inwestycjapochłonie 77 mld dol.i zajmie powierzchnię200 km 2 .Źródło: RzeczpospolitaPrzebudowa krajowej„czwórki”Podpisana została umowa na zarządzaniei nadzór przebudowy drogikrajowej nr 4 na odcinku Machowa– Łańcut.Źródło: GDDKiARozbudowa lotniskaWojewoda dolnośląskizmienił zdanie i wydapozwolenie na rozbudowęnowego terminaluna lotnisku weWrocławiu.Źródło: Gazeta WrocławskaBezpłatne ciepłoz ziemiKrajobraz inspirujedeweloperaWchodzący na łódzkirynek deweloper – TreeDevelopment Group, wewspółpracy z MiędzynarodowymCentrumEkologii przy PolskiejAkademii Nauk, pracujenad projektem osiedla,które ma powstaćwięcej na www.inzynierbudownictwa.plGruntowy WymiennikCiepła (GWC) oferowanyprzez firmę Dospel zostałtak stworzony, aby wykorzystywaćdarmową energięzgromadzoną w ziemii współpracować z układamiwentylacji mechanicznejz odzyskiem ciepła.GWC odpowiada za wymianęenergii cieplnej międzygruntem a powietrzemdostarczanym do pomieszczeńpoprzez system wentylacji.Ma on za zadaniewstępne ogrzanie powietrzazimą, a schłodzenialatem, zanim dotrze ono docentrali wentylacyjnej.w renaturalizowanymobszarze doliny rzekiZaawansowanieprac naautostradzieA-4 Zgorzelec- Krzyżowa9 kwietnia br. w Bolesławcupodsekretarz stanuZbigniew Rapciak uczestniczyłw spotkaniu dotyczącymzaawansowaniaprac na autostradzie A-4Zgorzelec – Krzyżowa.Źródło: MinisterstwoInfrastrukturySokołówki na łódzkichBałutach.58PlanyHydrobudowyW tym roku spółka budowlanaplanuje osiągnąćprzychody netto zesprzedaży na poziomie748, 9 mln zł.Źródło: PolskaMorską farmę wiatrową...…chce wybudować CNOOC – największychiński koncern naftowy.Źródło: Puls BiznesuTrakcja Polska na parkiecieW dniu debiutu walory nowejfirmy z branży budowlanejzdrożały o 23 proc.Źródło: RzeczpospolitaNowapodsekretarzstanu w MIZ dniem3 kwietnia2008 r.PrezesRady MinistrówDonaldTusk powołał Patrycję Wolińskąna stanowisko podsekretarzastanu w MinisterstwieInfrastruktury.Źródło: MinisterstwoInfrastrukturyCZARNA MAMBA i GLASS 200GLASS 200 towprowadzonaprzez fimę SWIS-SPOR Polska nielaminowanamataizolacyjna wykonanaz wełny szklanej,przeznaczonado izolacji termiczneji akustycznejdachów skośnych,poddaszy, sufitówpodwieszonychi lekkichścianekdziałowych.Firma dokonałarównieżzmiany parametrów technicznychpapy termozgrzewalnejCZARNA MAMBASBS MAX.45 pięter za 1 mld złSpółka Mennica zamierza w centrum Warszawyzbudować biurowiec o 45 piętrach.Źródło: ParkietINŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

tekstEiffage Polskaintegruje spółkiGrupy Eiffagew PolsceOd kwietnia 2008 r.Grupa Eiffage w Polsceposiada nową strukturęorganizacyjną.W ramach Eiffage Polskazintegrowane zostaływszystkie działającew Polsce firmynależące do Grupy.„Problemyrzeczoznawstwabudowlanego”W Miedzeszynie podWarszawą w dniach22–24 kwietnia br. odbyłasię X konferencjanaukowo-techniczna„Problemy rzeczoznawstwabudowlanego”.Organizatoramikonferencji byli: InstytutTechniki Budowlanej,Polska Izba InżynierówBudownictwaoraz Zarząd GłównyPZITB.Park elektrowniwiatrowych……koło Sokółki w podlaskiemchce wybudowaćfirma z Elbląga.Źródło: Gazeta WspółczesnaMAJ 2008fotoINŻYNIER BUDOWNICTWAaudioPM Group Polska współpracujez firmą PhilipMorris Polska SA przyrozbudowie fabryki w Krakowie.PM Group Polskaodpowiedzialna jest zawideoSystem stężeńNa rynku polskim pojawiłsię nowy innowacyjnysystem stężeń, któregodostawcą jest firmaINTOP TarnobrzegSp. z o.o. W odróżnieniuod innych systemów naciągtężnika realizowany jest poprzezobrót prętem, a nienakrętką.Rozbudowa fabryki w KrakowieAmfiteatr naBemowieW dniach 25–27 kwietniabr. odbyło się uroczysteotwarcie amfiteatruwybudowanego wwarszawskiej dzielnicyBemowo w Parku Górczewska.Inwestoremobiektu jest Urząd DzielnicyBemowo.prace projektowe. W składinwestycji wchodzi rozbudowabudynku biurowegooraz budowa nowych budynkówmagazynowychi produkcyjnych.Niwelatory laseroweNa początku kwietnia wadziła do sprzedaży dwafirma TPI Sp. z o.o. wpro-nowe niwelatory laseroweRL-100 1S i RL-100 2S.Umożliwiają one precyzyjnewyznaczanie poziomui spadków w jednymlub dwóch kierunkach– wzależności odmodelu.Obwodnica Międzyrzeca Podlaskiegooddana do ruchuWykonawcą robót była firma J&P AVAX S.A.Źródło: GDDkiAOpracowała Małgorzata SkuraNA CZASIEPrzetarg na dokumentacjęprzyrodniczą……do budowy obwodnicyAugustowaGDDKiA ogłosiła wdniu 7 kwietnia br.Źródło: GDDKiAMontownia wywrotek KAMAZKAMAZ TRUCKSPolska jeszcze w tymroku zamierza rozpocząćbudowę w Polscemontowni nowejgeneracji wywrotekKAMAZ.Hotele na Euro 2012Do początku roku 2012 powstanie blisko280 nowych hoteli. Szacowany kosztbudowy nowych obiektów oraz modernizacjistarszych to ok. 4 mld.Źródło: Dziennik ZachodniOsiedlena GórzeCzarownicOlsztyńscy archeolodzyodkopali naMazurach fragmentyosady obronnejsprzed 2500 lat.Źródło: RzeczpospolitaŻoliborska stacja metranajładniejsza na świeciePrzystanek metra Fot. Metro Warszawskieplac Wilsona zostałuznany za najlepszy,który powstałw ostatnich latach.Wręczenie nagrodynastąpiło na kilkudniowejkonferencji„Metrorail” w stolicyDanii, która poświęcona była rozwojowimetra w miastach.Źródło: Gazeta WyborczaPrzebudowawieżowcaCB31……ma kosztować ponad300 mln euro.Źródło: Rzeczpospolita59

ARTYKUŁ SPONSOROWANYPróbne obciążenia paliformowanych w grunciePrzeprowadzenie próbnych obciążeń pali fundamentowych jest planowane z dużym wyprzedzeniemi powinno być wykonane dokładnie w wyznaczonym terminie. Prawidłowe i terminowe wykonaniebadań jest uzależnione od właściwego ich przygotowania. Kontynuacja wszystkich pozostałych robótjest uzależniona od uzyskanych rezultatów, dlatego wyniki powinny być przedstawione niezwłoczniepo zakończeniu badania. W artykule przytoczono najważniejsze wytyczne pomocne w realizacjipionowych próbnych obciążeń statycznych na wciskanie pali żelbetowych formowanych w gruncie.Termin wykonaniapróbnych obciążeńSprawdzenie nośności pali formowanychw gruncie powinno się odbyć w terminie30 dni od daty wykonania, czyli pookresie w którym beton osiąga założonągwarantowaną wytrzymałość na ściskanie.Okres ten można skrócić po laboratoryjnympotwierdzeniu dostatecznejwytrzymałości próbek betonu pobranychprzy formowaniu trzonu pala próbnego,nadbetonowanej głowicy, jak również palikotwiących. W celu przyspieszenia terminubadań stosuje się beton wyższej klasy,bądź dodatki przyspieszające wiązanie.W przypadku zastosowania iniekcji podstaw,pal próbny można obciążać w terminie2 tygodni od przeprowadzenia iniekcji,a pale kotwiące należy iniektować dopieropo przeprowadzeniu badania. W zasadachogólnych normy znajduje się zapis, iż gdyliczba pali jest większa niż 100 „Sprawdzenienośności pali próbnie obciążanychnależy przeprowadzać przed przystąpieniemdo wykonania pozostałych pali”.Ta zasada rzadko znajduje zastosowaniez uwagi na okres, jaki powinien upłynąćod daty uformowania pali do wykonaniabadania, wpływający na rozciągnięcieharmonogramu, jak również na kosztyponownego sprowadzenia wiertnicy. Dalszestwierdzenie normy nie powinno byćjednak pomijane: „Należy wówczas zapewnićtaką kolejność wykonywania pali,aby w przypadku stwierdzonej zmianynośności można było wykonać niezbędnezmiany w projekcie palowania”.Liczba i wybór paliprzeznaczonychdo próbnych obciążeńLiczba pali przeznaczonych do próbnychobciążeń jest określona w PN-83/B-02482 i powinna wynosić co najmniej2 pale, gdy w skład fundamentu wchodzido 100 pali, oraz co najmniej 1 palna każde rozpoczęte dalsze 100 pali.Większą liczbę badań stosuje się w przypadkuwystępowania szeregu różnychstref geotechnicznych, bądź z uwagi naszczególne wytyczne Projektanta. Próbnemuobciążeniu należy poddawać palew miejscach najniekorzystniejszych warunkówgeotechnicznych. Wyboru dokonujesię też często według kryteriumzapewnienia dojazdu sprzętu ciężkiegodo stanowisk badawczych. Najbardziejekonomicznie uzasadnione jest wykonaniepróbnych obciążeń z użyciem palikotwiących (koszty stanowisk balastowychsą o wiele wyższe), dlatego i tenaspekt jest często brany pod uwagę przyustalaniu pali próbnych.Norma pozwala na odstąpienie odpróbnych obciążeń, jeżeli nośność podłożai jakość wykonanych pali nie budzązastrzeżeń. Można też rozważać przeprowadzeniebadania dynamicznegobądź typu Statnamic, o ile zaistniejemożliwość przeprowadzenia badańTabela 1. Minimalne odległości w próbnych obciążeniach statycznych.Minimalna odległośćPN-83/B-02482 PN-EN 1536 ICE 2007od pala próbnego do:pali kotwiącychkrawędzi podpórbalastupodpór bazypomiarowej2.0 m i 1/10 L palakotwiącego (do pobocznicypala próbnego)2.5 m lub 4 D dla D ≤ 0.6 m(od osi)3.0 m lub 4 D dla D ≤ 0.6 m(od osi)3.0 m i 3 D(w świetle)3 D od pobocznicyNie określono2.0 m i 3 D(osiowo)*1.3 mod pobocznicy2.0 m od pobocznicyi 3 D od osi*nie dotyczy przypadku, gdy pale kotwiące są dłuższe od pala próbnego. Minimalna odległośćosiowa wynosi wtedy 5 D, o ile nośność podstawy pala jest mniejsza niż 20% całkowitej nośności pala.korelacyjnych. W przypadku prostychwarunków geotechnicznych próbneobciążenia można zastąpić badaniamiciągłości pali metodą Crosshole SonicLogging na 100% ogólnej liczby pali.Projekt próbnego obciążeniaOpracowanie szczegółowego projektupróbnego obciążenia statycznego jestkonieczne, nawet w przypadku gdy badaniewydaje się proste do przeprowadzenia.Z uwagi na zróżnicowanie sprzętubędącego w posiadaniu wykonawców,projekt powinien być opracowany przezfirmę, która została wybrana do przeprowadzeniabadania. Podstawą opracowaniaprojektu próbnego obciążenia jestprojekt fundamentu palowego, w którympowinny być zawarte obliczenia nośności,dopuszczalne obciążenia obliczenioweoraz przewidywane dopuszczalneosiadania pali. Niezbędne jest także uzyskaniewyników badań geotechnicznych,szczególnie w przypadku koniecznościobliczenia nośności pali kotwiących.Zarówno projekt jak i wyniki badań powinnybyć sprawdzone przez Projektantafundamentu palowego.Ważne odległościUsytuowanie pali kotwiących, podpórbalastu oraz podpór bazy pomiarowejpowinno być tak dobrane, aby niewpływało na przebieg próbnego obciążeniastatycznego i na odczyty przemieszczeń,jak również aby nie powodowałonakładania się stref naprężeń w gruncie.Każda norma w inny sposób określa minimalneodległości (Tabela 1).W normach i wytycznych nie określasię minimalnej odległości podpór bazypomiarowej od pobocznic pali kotwiącychi krawędzi podpór balastu, choć maona znaczący wpływ na przebieg badania.Należy jednak zwrócić na to uwagęi starać się zachować możliwie duży dystans.60 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

Maksymalna siłado uzyskania w próbnymobciążeniuMaksymalna siła do uzyskania w próbnymobciążeniu wg PN-83/B-02482 powinnawynosić 150% nośności na wciskanie.Istnieją jednak odstępstwa od tejreguły. Próbne obciążenia pali o nośnościznacznie przekraczającej maksymalneobciążenia, można projektować na siłęrówną 150% obciążenia. Z drugiej strony,w przypadku zastosowania dużych współczynnikówbezpieczeństwa (szczególnaważności budowli, zagrożenia sejsmiczneitp.) Projektant może ustalić przeciążenieo wartości do 300% obciążenia.Program próbnegoobciążenia statycznegoTradycyjnie wg PN-83/B-02482przyjmuje się stopnie obciążeń wynoszące1/12-1/8 nośności pala. Na każdymstopniu należy uzyskać stabilizację osiadańprzyjmowaną jako 0,30 mm/godz.Uzasadnione w niektórych przypadkachmoże być zastosowanie bardziej dokładnegoprogramu obciążenia zalecanego przezICE (Tabela 2), gdzie kryterium stabilizacjidla osiadań nie przekraczających 10 mm jestokreślone na 0.10 mm/godz. Wielogodzinneutrzymywanie pala na maksymalnych obciążeniachpozwala określić wpływy: konsolidacjigruntu, pełzania pod obciążeniem,oraz ciśnienia wody w porach gruntu.Urządzenia do sprawdzanianośności paliW celu wyeliminowania błędów wszelkiepomiary powinny być wykonywanez dwóch niezależnych źródeł. Odczytysiły z dynamometru potwierdza się notującciśnienie w układzie hydraulicznym,natomiast odczyty przemieszczeń wykonujesię zarówno z czujników o dokładności0.01mm jak i z niwelatora precyzyjnego.Wszystkie urządzenia pomiarowepowinny mieć ważne atesty.Wykonanie wykopówi skucie głowic paliMechanizacja robót nie powinna miećwpływu na ich jakość. Przykładem złegozastosowania mechanizacji jest wykonywaniewykopów wokół pali i rozkucia ichgłowic sprzętem ciężkim, co w połączeniuz niedoświadczeniem operatora skutkujeczęsto naruszeniem struktur pali. Częstymidefektami są wtedy pęknięcia i rysybetonu, oraz zdeformowane zbrojenie.Wyniki badań takich pali dają negatywnerezultaty, a co najważniejsze: pale nie będąspełniały swojej funkcji w konstrukcji.Ostatnie 50 cm betonu należy rozkuwaćmłotami ręcznymi. Należy zwracać teżuwagę pracownikom wykonującym betonpodkładowy, aby nie układali go na głowicachpali. Głowice powinny być rozkute dopoziomu +3 do +5 cm nad projektowanympoziomem betonu podkładowego.Przygotowaniegłowic pali próbnychKonieczność nadbetonowania głowicpali próbnych może zaistnieć z uwagi nazapewnienie równej, gładkiej i odpowiedniodużej powierzchni oparcia siłownika,z pozostawieniem miejsca dla oparciaczujników przemieszczeń. Zbrojenie palaogranicza tą powierzchnię, dlatego głowicapowinna być zabetonowana ponad poziomzbrojenia. Najlepiej jest wykonać głowicew opasce stalowej. Ułatwia to uformowaniegłowicy, jak i zdecydowanie poprawia jejtrwałość pod obciążeniem. W celu przeniesieniaobciążenia na większą powierzchnięi zmniejszenia naprężeń w głowicy, stosujesię pod siłownikiem grube blachy stalowe.Głowicę należy wykonać możliwienajszybciej (zwykle 3–7 dni) od daty betonowaniapala. W dniu badania zarównobeton trzonu pala jak i głowicy powinnymieć wymaganą nośność na ściskanie,dlatego warto pobrać próbki betonu i potwierdzićwytrzymałość laboratoryjnie.Wykorzystanie w konstrukcji palipróbnych i kotwiącychPodczas prawidłowo wykonanego badanianie powinno nastąpić zniszczenie pali.Przyjmuje się, iż przy osiadaniu przekraczającym10% średnicy pala próbnego, lubuniesieniu pali kotwiących wynoszącym 5mm obciążenie powinno zostać przerwane.Zachowanie tych kryteriów pozwala nawykorzystanie pali do konstrukcji budowliz wykorzystaniem ich 100% obciążeń obliczeniowych.Zniszczeniu może natomiastulec źle przygotowana głowica pala, należywtedy ją rozkuć i odtworzyć.Wyniki próbnychobciążeń statycznychNa podstawie zależności osiadania od obciążenia,wykreślana jest krzywa pomocniczasłużąca do określenia nośności palazgodnie z PN-83/B-02482. Nośność nie jestjednak jedynym parametrem bezpośredniozwiązanym z funkcjonalnością pali. Analizastanu granicznego nośności powinnabyć poprzedzona analizą stanu granicznegoużytkowania, ponieważ równie ważne jaknośność są dopuszczalne osiadania pojedynczychpali oraz dopuszczalne różniceosiadań pomiędzy podporami. Projektancifundamentów palowych rzadko jednak zamieszczająw projektach wymagania dotyczącedopuszczalnych osiadań.ARTYKUŁ SPONSOROWANYFot. 1. Ustawienie siłownika, dynamometrui czujników przemieszczeń na głowicy pala.Tabela 2. Program obciążenia wg ICE*Stopień obciążeniaMinimalny czasutrzymywania25% DVL 30 minut50% DVL 30 minut75% DVL 30 minut100% DVL 6 godzin75% DVL 10 minut50% DVL 10 minut25% DVL 10 minut0 1 godzina100% DVL 1 godzina100% DVL+ 25% SWL1 godzina100% DVL + 50%SWL6 godzina100% DVL+ 25% SWL10 minut100% DVL 10 minut75% DVL 10 minut50% DVL 10 minut25% DVL 10 minut0 1 godzina*DVL: Design Verification Load, SWL: SpecifiedWorking LoadBadania ciągłości paliBadania ciągłości można wykonaćmetodą Pile Integrity (Echo) Test (PIT/PET), bądź metodą Crosshole SonicLogging (CSL). Badania ciągłości metodąPIT/PET wykonuje się na minimum20% - 100% ogólnej liczby pali. BadaniaCrosshole Sonic Logging wykonuje sięw liczbie określanej na każdej budowieindywidualnie (minimum 5% pali).Dobrą praktyką jest obligatoryjne przeprowadzeniebadań ciągłości metodą PIT/PET na wszystkich palach użytych w trakciepróbnych obciążeń statycznych (napalach próbnych i kotwiących) zarównoprzed jak i po badaniu, nawet jeżeli specyfikacjanie określa takiej konieczności. Rezultatytych badań mogą być szczególniepomocne w przypadku problematycznychwyników próbnych obciążeń pali.mgr inż. RYSZARD RIPPELtel. +48 33 822 22 88fax +48 33 822 22 46MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA61

ARTYKUŁ SPONSOROWANY62 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

TECHNOLOGIEBeton architektoniczny– praktyczne uwagi – cz. IPrzemyślenia wynikające z nabytych doświadczeń, dotyczące wykonywania betonuarchitektonicznego, obejmujące procesy projektowania konstrukcji, projektowaniamieszanki betonowej, przygotowania deskowania, stosowania środków antyadhezyjnych,układania i zagęszczania mieszanki oraz pielęgnacji i napraw.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWABeton przebył długą drogęod „zwykłego”, „szarego”,by stać się architektonicznym.Początkowouważany za materiał konstrukcyjny,mimo że już w początkach XX w. pojawiłysię pierwsze konstrukcje z zastosowaniem„nagiego” betonu, polatach ciężkiej pracy i wytrwałości architektów,wykonawców i dostawcówzaczął być uważany za równorzędnyinnym materiałom dekoracyjnym.Również w Polsce w ostatnich latachpojawiła się tendencja pojmowaniabetonu nie przez pejoratywne określenie„betonowe osiedla”, lecz przezbudzące pozytywne skojarzenie pojęcie„beton dekoracyjny”.Czym jest beton architektoniczny?Nazwa sugeruje związek z architekturą,jednak w Polsce pojawiająsię również określenia: elewacyjny,fasadowy i licowy. Brak precyzjiw określeniu nazwy nie jest tylkonaszą domeną. W języku angielskimoprócz pojęcia „architectural concrete”funkcjonują również „decorativeconcrete” i „visual concrete”. Dlategobardziej precyzyjne będzie określenie,czym charakteryzuje się ten materiał.Amerykańskie StowarzyszenieBetonu definiuje go jako beton,którego zewnętrzna i/lub wewnętrznapowierzchnia jest eksponowanaw obiekcie i wpływa na jego wizualnycharakter. Stwierdza również, że jeston w tym celu specjalnie projektowanyna etapie tworzenia dokumentacjiarchitektonicznej i specyfikacji [2].Natomiast Federalne StowarzyszenieProducentów Cementu podaje,że betonem architektonicznym możnanazwać beton, dla którego określonesą wymagania odnośnie dopowierzchni. Przez powierzchnię rozumiepowierzchnię elementu, którapo wykończeniu budowli pozostajewidoczna i są na niej dostrzegalneszczegóły takie jak: tekstura, kolor,rysunek deskowania, fugi itd., którew rezultacie określają wygląd elementulub architektoniczne oddziaływanieelementu w budowli [2].Tyle definicje. Jak jest jednakz rzeczywistym podejściem do betonu,mającego stanowić o wyglądziearchitektonicznym konstrukcji? Jakiewłaściwości decydują o tym, żebeton może być traktowany jako betonarchitektoniczny? Czy o betonie,na który została nałożona powłokamalarska, również możemy mówićjako o architektonicznym? Te i innepytania stoją przed gronem „betonistów”,jak określił Bolesław Prusw swoich „Kronikach” osoby związanez procesem tworzenia konstrukcjiz betonu.Otóż z praktyki wynika, że odpowiedzina powyższe pytania nie sąjednoznaczne. Zależą od podejściainwestorów, architektów i wykonawców,a dokładniej od ich różnegopoziomu wiedzy na temat procesupowstawania betonu architektonicznegoi ich odmiennych wyobrażeńo ostatecznym wyglądzie konstrukcji.Jednak niezależnie od stawianychpytań i uzyskiwanych odpowiedziwydaje się oczywiste, że jedynymsposobem uczynienia procesu tworzeniakonstrukcji z zastosowaniembetonu architektonicznego łatwiejszymi bardziej przejrzystym jest wy-Fot. 1. Beton pokryty kolorową powłokąFot. 2. Nowa faktura betonu powstaław skutek usunięcia jego wierzchniejwarstwy63

TECHNOLOGIEFot. 3. Odwzorowanie teksturydeskowania na powierzchni betonuFot. 4. Łączenie różnych rodzajówpowierzchni w jednym elemencieFot. 5. Przykład ściany wykonanejz zastosowaniem matrycrównanie poziomu wiedzy na jego tematu wszystkich, którzy biorą udziałw tym przedsięwzięciu.Rozwój technologii betonu spowodował,że obecnie mamy do dyspozycjiwiele różnych odmian betonuzgromadzonych pod jedną nazwą– beton architektoniczny. Jego dekoracyjnośćmożna uzyskać m.in. przezpozostawienie go w jego naturalnejformie, pod warunkiem że będzieon wykonany z zachowaniem odpowiedniegoreżimu technologicznego,który ma spowodować uzyskaniepowierzchni bez porów i odbarwień,zastosowanie koloru poprzez użyciebarwników nanoszonych na powierzchniębetonu (fot. 1) bądź dodawanychdo mieszanki, a także przezzastosowanie kolorowych cementów,kolorowego kruszywa, wykonanieobróbki powierzchni (groszkowanie– fot. 2, skuwanie, szlifowanie,spiekanie, spłukiwanie zaczynu,rozpuszczenie zaczynu), a wreszciezastosowanie form o dekoracyjnymkształcie lub też kombinacje wymienionychmetod.W ostatnich latach najbardziejrozpowszechnionymi metodami uzyskaniaarchitektoniczności betonuw Polsce jest pozostawienie betonuw jego naturalnej formie. Sposób tenłączony jest często z zastosowaniemdeskowania wykonanego z naturalnegodrewna lub sklejki, co umożliwiauzyskanie odbicia ich strukturyna powierzchni wykonywanych elementów(fot. 3).Uwagi do projektowaniaSukces przy wykonywaniu konstrukcjibetonowych zależy od starańwszystkich grup uczestniczącychw procesie budowy. Efekt końcowyjest w równym stopniu wynikiempracy zarówno projektanta, jak i wykonawcy.Proces tworzenia betonu architektonicznegopowinien rozpocząćsię na etapie projektowania. Już wtedynależy przemyśleć nie tylko to, jakielement chce się zaprojektować i jakiefekt końcowy ma zostać uzyskany,ale również, jakimi metodami możnago wykonać, by w trakcie realizacjiobiektu nie stawiać przed wykonawcąwymagań przewyższających jego możliwości.Niesprecyzowanie oczekiwańdotyczących wyglądu powierzchnipociąga za sobą w dalszej kolejnościmiędzy innymi niezabezpieczenieodpowiednich środków finansowychprzez wykonawcę, a w konsekwencjizastosowanie niewłaściwych form,środków antyadhezyjnych, zamówieniemieszanki betonowej o nieodpowiednichwłaściwościach. Bardzoczęsto okazuje się, że proces ten jestjuż nieodwracalny. Jedynym rozwiązaniemstaje się wówczas zmiana sposobuwykończenia powierzchni lub jejnaprawa.Niezwykle istotnym czynnikiemwpływającym na właściwe wykonaniebetonu architektonicznego jestnadzorowanie przez projektantacałego procesu jego powstawania.Pozwala to na wprowadzanie lubuzupełnianie wytycznych już w trakciebudowy i bardzo często staje sięjedynym gwarantem uzyskania właściwego/oczekiwanegoefektu. Procesten można ograniczyć ustanawiającwzorzec jakości powierzchni przezwykonanie elementu próbnego. Pozwolito na uniknięcie konfliktuzwiązanego z niedoprecyzowaniemwymagań odnośnie do jakości wykonanialub też ich różną interpretacją.Innym czynnikiem wpływającymna efekt końcowy powstaniabetonu architektonicznego, którypowinien zostać uwzględniony naetapie projektowania, jest rozmiarwykonywanych elementów orazwielkość i rozmieszczenie zbrojenia.Obecnie utrwala się tendencjado „zalewania” konstrukcji w bardzodużych sekcjach. Jest to odpowiedniew przypadku betonu nieeksponowanego,lecz nie jest zalecane dla betonuarchitektonicznego, ponieważprzedłużający się czas betonowaniaprowadzi najczęściej do wystąpieniabłędów w postaci odbarwień na powierzchnibetonu. Do potęgowaniadefektów struktury prowadzić możerównież nieuwzględnienie przedłużającegosię czasu wbudowania mieszanki,wynikającego z długiej drogitransportu pionowego w trakcie prowadzeniaprac na placu budowy. Jużna etapie projektowania należałobywziąć pod uwagę, czy wykonanieściany długości 20 m i wysokości 7 mw okresie podwyższonych temperaturnie jest z góry skazane na niepowodzenie.Podobnie rzecz się ma ze zbrojeniemkonstrukcji. Wykonanie betonuklasy B-50 czy B-60 w skomputeryzowanymwęźle produkcyjnym, z zastosowaniemnowoczesnych rozwiązańmateriałowych nie stanowi już większegoproblemu. Dlatego kształtujesię tendencja do projektowania cienkichelementów o skomplikowanymzbrojeniu z użyciem wysokich klasbetonu. Niestety powoduje to trudnościz ułożeniem i zawibrowaniemmieszanki, co może być przyczynąpowstania różnic w kolorze, a także64 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

Fot. 6. Problem z odpowietrzeniem przy poziomym głebokimfakturowaniu matrycyMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAraków na powierzchni betonu.Już na etapie projektowanianależałoby przewidzieć,jaka konsystencjabędzie najwłaściwsza dlawykonania danego elementukonstrukcji orazjaki maksymalny wymiarkruszywa pozwoli na prawidłowejego zaformowanie.W takim przypadkupowinno się rozważyć, czynajwłaściwszym rozwiązaniemnie jest zastosowaniebetonu samozagęszczalnego,powodującego idealnewypełnienie form.Kolejnym problememwystępującym przy wykonywaniuelementówkonstrukcji są cykliczniewystępujące pionowe rysy,które pojawiają się na krótkopo zdjęciu deskowaniai w istotny sposób wpływająna wygląd elementów,szczególnie ścian. Mimoże rysy te bardzo częstookreślane są jako rysy skurczowe,to najczęściej powstająw wyniku naprężeńtermicznych. W trakciewiązania betonu wskutekhydratacji cementu wydzielasię ciepło, w wynikuczego element ogrzewasię. Po zdjęciu deskowaniaustrój ulega ochłodzeniu,co może prowadzić do powstaniadużego gradientutemperatur pomiędzy jegopowierzchnią a wnętrzemelementu. W konsekwencjimoże to spowodowaćjego zarysowanie. Dlategoprzy wykonywaniu betonuarchitektonicznego szczególniez zastosowaniem cementówz grupy CEM I korzystnejest wykonywanieelementów o mniejszychgabarytach lub stworzeniedla nich tzw. termosów ażdo momentu osiągnięciaprzez konstrukcję bezpiecznejtemperatury.Na etapie tworzenia projektupowinno się równieżwziąć pod uwagę użycieelementów prefabrykowanych,szczególnie dla konstrukcji,przy których wykonaniunie można zastosowaćdeskowań systemowych(np. skomplikowanebiegi schodów). Wybierającten typ rozwiązania należyjednak zwrócić uwagęna to, czy prefabrykacjajest prowadzona przez doświadczonąkadrę, czy używasię form o wysokiej jakości,a także czy wykonaneelementy są odpowiedniozabezpieczone przeduszkodzeniem w trakcietransportu. W przeciwnymwypadku produkt końcowymoże znacznie różnić sięod oczekiwań projektanta.DeskowanieOstateczny efekt, jakiuzyskuje beton wykonywanyna budowie, jest 65

TECHNOLOGIEFot. 7. Wycieki spowodowanenieprawidłowym montażem deskowaniaFot. 8. Odbarwienia spowodowanemieszczelnością deskowaniabezpośrednio uzależniony od jakoścideskowania, ponieważ oddajeon prawie wszystkie detale formy.Właściwość ta może być zaletą, jeślido danej pracy zostanie wybrany odpowiednityp deskowania.Z punktu widzenia projektantaod tekstury powierzchni w ogromnymstopniu zależy wygląd betonuarchitektonicznego. W celu osiągnięciaodpowiedniego efektu wizualnegomożliwe jest zastosowaniekilku rodzajów tekstury w jednejkonstrukcji (fot. 4). Jedną z metodzmiany wyglądu betonu jest wyeksponowaniekruszywa. Faktury kruszywowemożna uzyskać w wynikuszlifowania, usunięcia wierzchniejwarstwy za pomocą kwasu, jednaknajczęściej spotykanym sposobemjest zastosowanie opóźniacza naniesionegona deskowanie, a następnieusunięcie wierzchniej warstwy betonuprzy użyciu wody pod ciśnieniem.Środek opóźniający nanoszonyjest w postaci pasty lub lakieru nadeskowanie bądź w postaci arkuszypapieru nasączonego opóźniaczem,umieszczanych na powierzchnideskowania. Głównym zadaniemopóźniacza jest spowolnienie lubniedopuszczenie do wiązania powierzchniowejwarstwy betonu, bypo rozformowaniu można było wyeksponowaćkruszywo, usuwającwarstwę niezwiązanego zaczynu.Inne rodzaje tekstury betonumożna uzyskiwać przez zastosowanieróżnych typów deskowaniadrewnianego, matryc plastikowych,gumowych (fot. 5) lub wykonanychz włókna szklanego czy deskowaniafiltracyjnego (selektywnego). Deskowanieto pokryte jest nasiąkliwą tkaninąo włóknistej budowie. W trakciemigracji wody z betonu do tkaninyniesie ona cząstki cementu, któreuszczelniają warstwę powierzchniowąbetonu. Deskowanie filtracyjnepowoduje również odprowadzeniepowietrza z powierzchni betonu,przez co staje się on prawie zupełniepozbawiony porów powierzchniowych.Ten typ deskowania nie wymagarównież stosowania środkówantyadhezyjnych, co w znacznymstopniu ułatwia uzyskanie nienagannegowyglądu powierzchni betonu[5]. Mankamentem tego rodzaju rozwiązańjest jednak wysoki koszt, któryogranicza jego stosowanie tylkodo wyjątkowych przypadków.Przy stosowaniu deskowania z zastosowaniemmatryc należy zwrócićuwagę na głębokość fakturowaniai ułożenie matrycy przy wykonywaniuelementów pionowych. Niektórerodzaje matryc o grubej fakturzemogą powodować zatrzymywaniepowietrza w mieszance w trakcie jejwibrowania (fot. 6).Z wymienionych rozwiązań deskowaniedrewniane wydaje się byćnajbardziej ekonomiczne w zastosowaniui pozwala na wykonywanieskomplikowanych elementów, trzebajednak być ostrożnym w wyborzerodzaju drewna, bowiem jego różnegatunki powodują powstawanie innychodcieni powierzchni betonu.Jest to spowodowane wysokim stopniemabsorpcji drewna. Dlatego nienależy łączyć jego różnych rodzajóww deskowaniu jednego elementu,chyba że uzyskanie zróżnicowanejkolorystyki powierzchni jest zamierzeniemprzewidzianym w projekcie.Podobny efekt daje połączeniew jednym elemencie deskowaniawcześniej używanego z deskowaniemnowym. Przy deskowaniu,które wykorzystano po raz pierwszy,uzyskamy barwę zdecydowanieciemniejszą. W celu uniknięcia tegotypu przebarwień nowe elementy deskowanianależy postarzyć przez pomalowaniego mleczkiem cementowym.Plamami wynikającymi równieżz rodzaju zastosowanego deskowaniasą tzw. marmurki powstającew wyniku osadzania się kropel wodyna niechłonnej powierzchni deskowania.Lokalnie powstają wówczasmiejsca o różnych wartościach stosunkuw/c, które prowadzą do powstaniajasnych i ciemnych plam.Beton o mniejszym w/c ma ciemniejszykolor, zaś beton o wyższym w/cjest jaśniejszy [12].Kolejnym czynnikiem, wpływającymna zmianę barwy betonu, możebyć niewłaściwy montaż deskowania,powodujący jego nieszczelność(fot. 7). W wyniku wyciekaniamleczka cementowego lub zaprawypowstaje beton o zdecydowanieciemniejszym kolorze (fot. 8), co jestskutkiem miejscowej redukcji zawartościwody w mieszance. Większewypływy mogą prowadzić nie tylkodo zmian barwy betonu, ale takżedo odsłonięcia ziaren kruszywa i powstaniatzw. gniazd żwirowych (fot.9), a w konsekwencji w szczególnych66 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

u d o w n i c t w o„KATALOG INŻYNIERA budownictwo ogólne”,wraz z najnowszymi aktualizacjami, dostępnyjest również w formie elektronicznej na naszej stronie:www.kataloginzyniera.plo g ó l n eISSN 1898-4916TECHNOLOGIEFot. 9. Tzw. gniazda żwirowe powstałe w wyniku nieszczelnoścideskowaniaFot. 10. Tzw firanki będące skutkiem wykonywania elementóww poziomych sekcjach i nieuwzglednienia skurczu dolnejwarstwy betonuprzypadkach do osłabienia nośnościkonstrukcji.Ten potencjalny problem jest zwykleredukowany, pod warunkiem że wykonawcazapewni wysoką jakość deskowaniai jego montażu. Dodatkowymzabezpieczeniem może być zastosowanieuszczelek na łączeniach elementówdeskowania, które zapewnią jego pełnąszczelność i pozwolą uniknąć nawetnajmniejszych wycieków.Uszczelnienie deskowania jestrównież jedynym sposobem nauniknięcie tzw. firanek na powierzchnibetonu (fot. 10). Zjawiskoto powstaje w wyniku wykonywaniaelementu w poziomych sekcjach,co ogranicza wysokość „zalewania”elementu. Po wykonaniu pierwszejsekcji ustawiane jest deskowanie kolejneji na związany już beton układasię jego kolejną partię. Niestetywskutek skurczu betonu pierwszejsekcji powstaje szczelina pomiędzyjego powierzchnią a deskowaniem,w którą to przestrzeń wpływamleczko z kolejno wbudowywanejmieszanki. Mleczko to tworzy naciekina powierzchni niższej sekcji.Rozwiązaniem jest poluzowaniedeskowania pierwszej sekcji jużpo związaniu betonu, przyklejenieuszczelek, ponowne jego skręceniei dopiero wówczas przeprowadzenieprac nad kolejną sekcją.W trakcie projektowania powinnosię również uwzględnić szerokośćdeskowania, kierunek jego ułożenia,podział na odcinki, rozstawi rozmieszczenie kotew (fot. 11). Zewzględu na właściwość betonu doodwzorowywania powierzchni de-MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAskowania brak planu jego ułożeniamoże doprowadzić do wizualnegozaburzenia zaplanowanej kompozycjiarchitektonicznej.mgr inż. KRZYSZTOF KUNICZUKCEMEX PolskaZdjęcia autoraLiteratura1. M. Jagiełło-Kowalczyk, Z. Jamroży,Beton architektoniczny, „Surowcei Maszyny Budowlane” nr 2/2005, s.41–43.2. Beton architektoniczny. WytyczneFederalnego Stowarzyszenia ProducentówCementu dotyczące przetargów,wykonania i odbiorów betonuo zmodyfikowanych wymaganiachoptycznych, Köln 1997.3. Architectural Concrete, R-Con TechLetter, Vol. II No. 2, 2000, Wichita-Kansas.4. Visual concrete. Specifying concreteto BS EN 206-1/BS 8500, British CementAssociation, 2000.5. A. Chudan, P. Woyciechowski, Metodyi środki pielęgnacji betonu w formachi „in situ”, XVII OgólnopolskaKonferencja „Warsztat pracy projektantakonstrukcji”, Ustroń, 20–23 lutego2002 r.6. J. Wójcik, S. Osowski, Matryce do betonuarchitektonicznego, „Polski Cement”nr 3 /2004, s. 14–15.7. Z. Jamroży, Beton i jego technologie,PWN Warszawa 2005.8. H. Michalik, Beton w architekturze,www.kalejdoskopbudowlany.pl, 22maja 2006 r.9. L.A. Boyer, Decorative Concrete HasCome a Long Way!, “Concrete International”,Vol. 24 No. 6, June 2002.10. B. Boehle, M. Hart, DecorativeFot. 11. Planowanie rozmieszczenia deskowaniaConcrete at the Getty Villa, “ConcreteInternational”, Vol. 28 No. 4, April2006.11. A. Nunes, Jose A. Alvarez, ArchitectonicConcrete Repair and Rehabilitation,Proceedings of the 12th EuropeanReady Mixed Concrete Congress,Volume 2, 23–26 June 1998,Lisbon, Portugal.12. P. Schmincke, Sichtbeton – gewußtwie, „Beton” nr 40/1990, s. 285–290.13. Y. Zhang, Mathodology for AestheticRepair and Rehabilitation of ArchitecturalConcrete, University of Johannesburg,February 2005.Artykuł publikowany w nr. 1/2007kwartalnika „Budownictwo TechnologieArchitektura”Katalog InżynieraSzczegółowe parametrytechniczne materiałówbudowlanych znajdzieszw „KATALOGUINŻYNIERABudownictwo Ogólne”oraz na stronie20072008www.kataloginzyniera.pledycja67

ARTYKUŁ SPONSOROWANYBuildDesk Energy Audit– rozwiązania wspierające pracę audytorówZakres i forma audytu jako dokumentu dołączanego do wniosku o premię termomodernizacyjnązostały szczegółowo określone w rozporządzeniu. Mimo tegow audytach pojawiają się błędy, czego wynikiem jest prawie 20% wniosków odrzuconychz powodów merytorycznych.BuildDesk Energy Audit pozwala uniknąć większości podstawowychbłędów. Dzięki zastosowanym rozwiązaniomi elementom aplikacji nie tylko skraca czas, ale werykujedane i nie pozwala na przygotowanie audytu w przypadkubraku jakichkolwiek opisów lub informacji wymaganychzapisami rozporządzenia.Częstym problemem występującym w procesie tworzeniaaudytu są pomyłki przy przenoszeniu danychz aplikacji obliczającej bilans cieplny. Tutaj pracujemyw jednym programie, nie ma więc możliwościwystąpienia tego typu błędu. Program automatyczniewprowadza podstawowe opisy, np. konstrukcji wielkopłytowejbudynku. Korzystając z szerokich baz danychkonstrukcji, począwszy od tradycyjnej, monolitycznej,poprzez technologie wielkiej płyty: OWT, PBU, SMB,W, WK, WUF, czy też WWP kończąc na dedykowanych:Ratajska Wielka Płyta czy Wielka Płyta Winogradzka,program proponuje standardowy opis. Jeżeli audytorposiada dodatkowe informacje może ten opis edytowaći uzupełniać. Opis ten znajduje się oczywiście nagotowym wydruku. Tak więc audytor nie ma koniecznościobliczania zapotrzebowania na ciepło w jednymprogramie, a tworzenia opisów i składania kompletnegoaudytu w innym. Pozwala to uniknąć wielu podstawowychbłędów przenoszenia danych i braku opisów.Powierzchnie i wymiana powietrzaJako iż Ustawa Termomodernizacyjna nie określa, kto może,a kto nie wykonywać audyty – powstają z tego powoduliczne problemy natury merytorycznej. Częstym błędem sąBuildDesk Energy Auditpozwala na wykonanieaudytu za pomocą tylkojednej aplikacjipomyłki w określaniu powierzchni oraz wyliczeniach wentylacjii krotności wymian powietrza. BuildDesk Energy Auditzawiera Kalkulator pomieszczeń i wentylacji. Korzystającz intuicyjnie zaprogramowanego interfejsu i bazy pomieszczeńtypowych dla wybranego rodzaju budynku,wprowadzamy tylko konieczne dane (nazwę pomieszczenia68 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

ARTYKUŁ SPONSOROWANYBuildDesk Energy Auditlub mieszkania, ilość, wymiary, przeznaczenie), a programwylicza powierzchnię, kubaturę i oblicza normową wymianępowietrza. Strumień powietrza jest określany zgodnie z pkt.2.1.2. Polskiej Normy PN-83/B-03430 „Wentylacja w budynkachmieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użytecznościpublicznej” (z późniejszymi zmianami). Podobniejak w przypadku opisów dane te mogą oczywiście zostaćręcznie zmienione przez audytora.Po wprowadzeniu wszystkich pomieszczeń w budynkuprogram automatycznie zlicza powierzchnie użytkowe,usługowe, ruchu i ogrzewane oraz kubaturę zgodniez normą PN-ISO 9836 „Właściwości użytkowe w budownictwie”.Według powyższej normy powierzchnia całkowitakondygnacji składa się z powierzchni kondygnacji nettoi powierzchni zajętej przez konstrukcję. Powierzchniacałkowita netto budynku jest sumą powierzchni nettowszystkich kondygnacji budynku. Jest ponadto powierzchniąograniczoną przez elementy zamykające i niejest określona dla następujących przestrzeni:• pustej przestrzeni między powierzchnią terenu, a dolnączęścią budynku, np. kanały przełazowe,• przestrzeni wewnętrznej stropodachów wentylowanych,• poddasza nieużytkowego, nie nadającego się do poruszaniaw pozycji wyprostowanej.Jednocześnie program oblicza wymiany powietrza poniżej12h i powyżej 12h, pozwalając oczywiście na ręcznezdeniowanie krotności wymiany w przypadku każdegoz pomieszczeń czy mieszkań.Oprócz tego audytor może skorygować wyniki obliczeńKalkulatora pomieszczeń i wentylacji współczynnikamikorekcyjnymi.Mostki termiczneJednym z najbardziej „niedocenianych” powodów wysokiejenergochłonności starych budynków są tzw. mostkitermiczne. Do dziś audytor musiał wprowadzać korektywynikające z mostków termicznych ręcznie.W BuildDesk Energy Audit mamy możliwość wprowadzenianastępujących poprawek:- własnej - umożliwia uwzględnienie poprawek w sytuacjinie objętej normami, wynika z doświadczeniaużytkownika;- wynikająca z łączników mechanicznych przebijającychizolację - pozwala obliczyć typowe poprawki wynikającez montażu izolacji w metodzie lekkiej mokrej, zakotwieniawarstwy osłonowej ściany trójwarstwowej lubmocowania izolacji na dachu płaskim;- wynikające z nieszczelności w warstwie izolacji - w programieumożliwiono obliczanie wpływu nieciągłości;- nieszczelności izolacji termicznej na współczynnikprzenikania ciepła przegrody. Wybierając poziomnieszczelności, program oblicza poprawkę wynikającąz nieszczelności izolacji. Zadeklarowane zostały zgodniez normą PN-EN ISO 6946:2004;- stropodachu odwróconego - obliczenie współczynnikaprzenikania ciepła dla stropodachu odwróconego wymagawprowadzenia dodatkowych informacji. Zgodniez procedurą obliczeniową z normy PN-EN 6946:2004Lp. - jest numerem warstwy, która jest uznawana zamembranę. Należy najpierw wprowadzić wszystkiewarstwy przegrody, a następnie wskazać warstwę stanowiącąmembranę. Średnia wielkość opadu podczassezonu grzewczego [mm/dzień], pochodzi ze stacjihydrologicznej lub podana jest w przepisach lokalnych.Dodatkowo należy podać współczynnik ltracji podającyfrakcję p osiągającą membranę dachową orazwspółczynnik dla zwiększenia strat ciepła, spowodowanychprzez wodę opadową płynącą po membranie[(W x dzień)/(m 2 x K x mm)];- wynikającą z mostków liniowych - pozwala obliczyćmostki liniowe zgodnie z normami PN-91/B-02020,PE-EN ISO 6949 i PN-EN 12831. Dla normPN-91/B-02020, PE-EN ISO 6949 wybrać wystarczyz listy rozwijanej przypadek, odpowiadający analizowanejsytuacji. Dla PN-EN 12831 możemy określićelementy budynku przecinające izolację, rodzaj podłogi(lekka, ciężka), powodujące powstanie mostków orazliczbę boków obejmujących obliczany element.To tylko niektóre elementy oprogramowaniaBuildDesk Energy Audit ułatwiające prace, a jednocześniezapobiegające powstawaniu podstawowych błędów. Dziękikompleksowym rozwiązaniom audytor w trakcie tworzeniaaudytu nie tylko oszczędza czas, ale jednocześnie unikabłędów. Wykorzystanie technologii mieszanej onlinei ofine i werykacja danych na serwerze BuildDeskpozwala na zachowanie aktualności programu w przypadkuzmian prawnych lub normowych, bez koniecznościingerencji ze strony audytora. BuildDesk Energy Audit jestoprogramowaniem dedykowanym specjalistom z zakresuauditingu energetycznego i oszczędza czas i energię,zarówno audytorów jak i nas wszystkich.BuildDesk Polska Sp. z o.o.ul. Kwiatowa 1466-131 CigacicePolskatel.: (+48) 68 385 00 22fax: (+48) 68 385 00 22info@builddesk.plwww.builddesk.plMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA69

TECHNOLOGIESzczególne przypadkinapraw stropów AckermanaStropy Ackermana są dość często spotykane w budynkachpochodzenia międzywojennego i pierwszej dekady powojnie.Do najbardziej powszechnychprzyczyn uszkodzeństropów Ackermana należyich przeciążenielokalne, nadmierne zawilgocenie orazodkształcenia termiczne przy pożarze.Uszkodzenia występują w żebrachoraz wypełnieniach między nimi (pustakachceramicznych). Do typowychuszkodzeń należą klawiszowania żeberwynikające z braku zbrojenia rozdzielczego,nadmierne ugięcia, korozja zbrojenia,odpadanie lub spękanie dolnychpłytek ceramicznych pustaków. Sposobynapraw stropów szeroko omówionow literaturze technicznej, m.in. [1, 2, 4].Są jednak przypadki uszkodzeń wymagająceniekonwencjonalnych rozwiązańnaprawczych. Dotyczy to szczególniestropów nad nieużytkowanymi piwnicami,gdyż z uwagi na koniecznośćciągłego użytkowania parteru naprawastropów możliwa jest tylko od stronypiwnic.Stan techniczny stropówW większości przypadków przybraku właściwego utrzymania nieużytkowanychpiwnic ze stropamiAckermana następuje ich przyspieszonadegradacja. Wynika to z nadmiernejwilgotności powietrza w piwnicach,która spowodowana jest:■ przenikaniem wody gruntowejna skutek niedostatecznej izolacjiprzeciwwilgociowej ścian i posadzekpiwnic,■ miejscowymi awariami instalacjiwodnej i kanalizacyjnej,■ przenikaniem opadów atmosferycznychprzez otwory okienne piwnic,■ braku właściwej wentylacji piwnic– niekiedy przez zamurowanieotworów okiennych lub wymianęstolarki drewnianej na szczelnąz PCV (fot. 1).Wilgoć wnikająca w pory ceramikioraz betonu żeberek stropów powodujekorozję zbrojenia. Narastająca ilość produktówkorozji i zwiększająca się ich objętośćprowadzi do odspojenia otulinyi w konsekwencji po jej odpadnięciu doprzyspieszonych procesów bezpośredniejkorozji zbrojenia żeber. Efektemtych procesów korozyjnych jest zmniejszenieprzekroju nośnego zbrojenia lubich całkowitego zniszczenia. Taki stropnie posiada właściwości nośnych, comoże spowodować jego zawalenie. Procesyte niekiedy potęguje środowiskoagresywne w piwnicach, np. na skutekawarii instalacji kanalizacyjnej, magazynowaniaagresywnych materiałóworaz panujące w nich ujemne temperaturyw okresie zimowym. Wrażliwe naww. oddziaływania są również pustakiceramiczne.Nagminnie można obserwowaćspękania i odpadanie ich dolnych płytekoraz żeberek pośrednich (rys.1b).Poza drastycznym obniżeniem nośnościtak uszkodzonych stropów malejerównież ich izolacja cieplna. Ich tymczasowepodstęplowanie, niestety częstowykonywane niefachowo, nie rozwiązujeproblemu trwałości. Dowodzątemu znane przypadki katastrof budowlanychrozpatrywanych stropów.Doświadczenie wykazuje również, żenie każdy użytkownik zdaje sobie sprawęz istniejącego zagrożenia.Wynika to często z braku wyraźnychobjawów przekroczenia stanów granicznychnośności lub użytkowalności,np. nadmiernych ugięć stropów. Niekiedyużytkownik po luksusowym remonciepomieszczeń parterowych „zapomina”o piwnicach. W przypadkachtych zawsze istnieje wysokie prawdopodobieństwogwałtownego zawaleniasię stropów w sposób nie ostrzegawczy.Naprawa takich stropów od strony piwnicjest zawsze droższa i kłopotliwa.Sposoby naprawPrzy wyborze sposobu napraw należybrać pod uwagę:■ trwałość konstrukcji nośnej stropów,która po naprawie nie powinnabyć mniejsza niż trwałośćposzczególnych elementów nośnychbudynku,■ osiągnięcie trwałości konstrukcjistropów z uwagi na warunki eksploatacjipomieszczeń piwnicznychpowinno być uzyskane przez zwiększenienośności oraz przez właściweich zabezpieczenie przed wpływemwilgoci i zmian temperatury,■ ograniczenie postępu korozji w elementachstropów przez uwzględnieniew naprawie zabiegów hamującychten proces,■ możliwość łatwego wykonaniarobót naprawczych z uwagi nautrudniony dostęp do elementówpodlegających remontowi spowodowanylicznymi przebiegającymibezpośrednio pod stropami instalacjamiwodno-kanalizacyjnymi,wodnymi i elektrycznymi.W zależności od stopnia zużyciai charakteru uszkodzeń stropówmożliwe są następujące sposoby ichnapraw:■wzmocnienie stropów przez uzupełnienieskorodowanego zbrojeniaoraz otuliny betonowej żeber. Wymagato odkrycia zbrojenia na całejpowierzchni stropów oraz rozkuciabetonu i pustaków w strefie kotwieniazbrojenia. W tym przypadkupowstaje zagrożenie zawalenia sięstropów, co może nastąpić wskutekutraty przyczepności betonu do70 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

TECHNOLOGIEa)odkrytego zbrojenia. Poza tym zewzględu na częściowe lub całkowiteskorodowanie poszczególnychprętów zbrojeniowych możliwośćdopasowania odcinkowego nowejsztukowanej stali jest zadaniemniełatwym. Do problematycznegoetapu tego typu napraw należy takżekotwienie zbrojenia wzmacniającegow betonie. Podkreślić równieżnależy, iż ten sposób napraw jestbardzo pracochłonny i kosztowny,■ przy nieuszkodzonych żeberkachżelbetowych lecz odpadniętych,lub spękanych dolnych płytkachceramicznych pustaków (np. popożarze) wystarczy osiatkowaćpołać stropu od spodu prętamio średnicy 3÷5 mm i otynkowaćzaprawą cementowo-wapiennąmarki M3 z gładkim zatarciem,■ wykonanie rusztu stalowego, któregozadaniem miałoby być podpieranieistniejących stropów.Zastosowanie np. w środku rozpiętościstropu stalowej belki powodujezmniejszenie momentu zginającegob)Fot. i rys. 1. Stan techniczny wybranych stropów Ackermana nad piwnicami nieużytkowanymi: a) widok stropów, b) poglądowy schemat uszkodzeń elementów stropów.■■czterokrotnie, sił tnących przypodporowychdwukrotnie, zaś ewentualneugięcia szesnastokrotnie.W strefach między belkami rusztupołać stropu naprawia się jak wyżej,zastąpienie istniejącego stropunowym stropem odcinkowymwykonanym w postaci osadzonychw ścianach dwuteowników– przestrzeń, między którymia istniejącym stropem, wypełniasię sklepieniem odcinkowym, np.z betonu natryskowego,zastąpienie istniejących stropównowymi płytami żelbetowymiwykonanymi od spodu. Płyty tepowinny przenieść ciężar własny,ciężar istniejących stropówi obciążenia użytkowe. Wykonanietych płyt wymaga następującychczynności: wykonaniedeskowania, ułożenie zbrojeniai wypełnienie betonem przestrzenimiędzy deskowaniem a istniejącymstropem; technologia ta niedaje całkowitej pewności dotyczącejszczelnego wypełnienia orazuzyskania właściwej otuliny orazmrozoodporności,■ wykonanie metodą torkretowanianowej nośnej płyty, co daje w skutkachmożliwość uzyskania właściwejnośności betonu natryskowego, jegoszczelność oraz mrozoodpornoć.Niezależnie od wyboru sposobuwykonania nowych płyt nośnych takiMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA71

u d o w n i c t w o„KATALOG INŻYNIERA budownictwo ogólne”,wraz z najnowszymi aktualizacjami, dostępnyjest również w formie elektronicznej na naszej stronie:www.kataloginzyniera.plo g ó l n eISSN 1898-4916TECHNOLOGIEUwagi końcoweNiewłaściwe utrzymanie nieużytkowanychpiwnic ze stropami gęstożebrowymiAckermana powodujeich przyspieszoną degradację i gwałtowneobniżenie nośności. Naprawatakich stropów wymaga specjalnychrozwiązań konstrukcyjnych, jest drogai niełatwa.Rys. 2. Wzmocnienie stropów za pomocą sklepienia odcinkowego: 1 – istniejący strop,2 – belki stalowe, 3 – sklepienie z torkret-betonu, 4– zbrojenie robocze, 5 – prętydystansowe.sposób napraw ma następujące mankamenty.Powstaje problem oparcianowych płyt na istniejących ścianach;oparcie takie powinno zapewnić kotwienieprętów nośnych zbrojenia w strefiepodporowej oraz przenosić siły tnące;te warunki można zapewnić przezwykucie bruzd o grubości nowej płytyi głębokości zależnej od jej rozpiętości,co osłabia w znacznym stopniu przekrójścian piwnic, które podpierają istniejącystrop. Możliwe jest oparcie stropu nadomurowane lub dobetonowane do istniejącychścian warstwy nośne. Nowepłyty stanowią dodatkowe obciążeniefundamentów. Przy takim sposobie występujeutrudnienie prac wykonawczychlub brak dostępu, aby prace te wykonaćze względu na przebiegające niejednokrotniebezpośrednio pod stropem piwnicinstalacje. W związku z tym kosztywykonania płyt „od spodu” są znacznei przekraczają wielokrotnie cenę wylaniapłyt „od góry”Warto zaznaczyć, że wzmocnieniestropów Ackermana taśmami lub matamiz kompozytów włóknistych jestbezskuteczne w przypadku zamocowaniatych elementów do pustaków ceramicznych.Jest to oczywiste, tym niemniej podobny sposób „wzmacniania”niestety można napotkać w praktyce.Przykład naprawNaprawiany strop stanowił przekryciepiwnic parterowego budynkumurowanego wznoszonego w okresiemiędzywojennym. Z uwagi na niewłaściwąeksploatację niezagospodarowanychpiwnic (ciągłe zawilgocenieprzy braku wentylowania) stropyAckermana uległy całkowitej degradacji,co spowodowało w jednym z pomieszczeńkatastrofę budowlaną. Nawiększej powierzchni stropu zbrojenieuległo całkowitemu skorodowaniu, natomiastdolne płytki pustaków odpadły(fot. 1). Ponieważ na naprawę stropuod strony parteru użytkownik niewyrażał zgody, przez autorów zostałopracowany projekt jego wzmocnieniaod strony piwnic. Koncepcja wzmocnieniapolegała na wbudowaniu nowegostropu odcinkowego przenoszącegociężar własny, obciążenie istniejącegostropu oraz obciążenie użytkowe. Powbudowaniu nowego stropu wysokośćużytkowa piwnic była nie mniejszaniż 2,2 m. Przed wzmocnieniem zostałyusunięte zdegradowane częścidolne pustaków ceramicznych orazbetonu żeberek stropów Ackermanawraz ze skorodowanymi i odspojonymiod żeberek prętami zbrojeniowymi(przy zabezpieczeniu stropu poprzezpodstęplowanie). Komory pustakóww miejscach odpadniętych denek uzupełnionoprzyklejonymi wkładkami zestyropianu. Wypełnienie to wykonanow celu obniżenia ciężaru własnego nowejkonstrukcji nośnej wraz ze zwiększeniemizolacji cieplnej stropów.Nowa konstrukcja nośna składa sięze stalowych belek dwuteowych I 200i ceowych 200 osadzonych w wykutychgniazdach ścian nośnych murowanychpiwnic. Pomiędzy nimi wykonanosklepienie żelbetowe odcinkoweo grubości w zworniku 6,0 cm. (rys.2).Beton do wykonania sklepień odcinkowychB-35 został nałożony metodątorkretowania z zatarciem dolnej powierzchni.Zbrojenie robocze wykonanoz prętów o średnicy 8 w rozstawie co10 cm przyspawanych do belek stalowych.Zbrojenie rozdzielcze co 15 cm.Dla zabezpieczenia przed penetracjąwilgoci powierzchnia betonu zostałapokryta powłoką zabezpieczającą.prof. dr. hab. inż. ROMAN ORŁOWICZWydział Budownictwai ArchitekturyPolitechniki Szczecińskiejdr inż. ANDRZEJ RZESZOTARSKIWydział Budownictwai ArchitekturyPolitechniki Szczecińskiejmgr inż. AGATA KRUCKAWARBUD SALiteratura1.2.3.4.5.6.„Remonty budynków mieszkalnych”.Poradnik Arkady, Warszawa 1987.Małyszko L., Orłowicz R.: „Konstrukcjemurowe, zarysowania i naprawy”,UWM, Olsztyn 2000.Jarmosztowicz R., Sieczkowski J.: „Elementystropowe”, XVIII OgólnopolskaKonferencja. Warsztat Pracy ProjektantaKonstrukcji, Ustroń 2003.Zieliński J.W., Wilczyński R.: „Wzmacnianiestropów tradycyjnych przy zastosowaniuzespolenia. Obliczeniai konstrukcja”, XIII OgólnopolskaKonferencja. Warsztat Pracy ProjektantaKonstrukcji, Ustroń 1999.Masłowski E., Spiżewska D.: „Wzmocnieniakonstrukcji budowlanych”, ArkadyWarszawa 2000.Pająk Z., Drobiec L.: „Konstrukcjai obliczanie wzmocnień płaskich stropówceramicznych”, XIII OgólnopolskaKonferencja. Warsztat Pracy ProjektantaKonstrukcji, Ustroń 1999.Artykuł był opublikowany w nr 1/2008„Biuletynu Informacyjnego ZachodniopomorskiejOIIB”Katalog InżynieraSzczegółowe parametrytechniczne opisywanychmateriałówbudowlanych znajdzieszw „KATALOGU INŻYNIERABudownictwo Ogólne”oraz na stronie20072008www.kataloginzyniera.pledycja72 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA73

LITERATURA FACHOWAPODRĘCZNIKPROJEKTOWANIAARCHITEKTONICZNOBUDOWLANEGOErnst Neufert, kontynuatorzyPeter Neufert i Ludwig Nefforaz partnerzyPrzekład z niem., str. 648, ilustr.i tabl. ponad 6400, format A4, oprawatwarda laminowana. WydawnictwoArkady, Warszawa 2007 r.Jest to dzieło zasługujące na szczególną uwagę, gdyż jegocenność dla architektów i inżynierów budowlanych, inwestoróworaz studiujących i nauczających na wydziałach architekturyi budownictwa została doceniona niemal na całymświecie. Dotychczas ukazało się ono w 18 najbardziej rozpowszechnionychjęzykach świata, w tym chińskim i japońskim.Ogólne omówienie polskiego wydania z 2003 r. zamieściliśmyw nr 5/2004 IB, przy okazji prezentacji wydawnictwa Arkady.Ta edycja z 2007 r. umożliwia bardziej szczegółową prezentacjętej monografii. Jej treść tworzy 50 rozdziałów, które możnaprzedstawić w następujących blokach tematycznych:■ Podstawy projektowania i realizacji obiektów budowlanych:normy i podstawy wymiarowania architektonicznegoi proporcje.■ Części budynku, a więc m.in.: fundamenty, ściany, stropy,podłogi, dach i różnego rodzaju przekrycia.■ Fizyka i ochrona budowli, w tym m.in.: ogrzewanie,źródła energii cieplnej, architektura słoneczna, chłodnie,technika wentylacyjna, ochrona (cieplna, przedhałasem, drganiami, odgromowa), oświetlenie, światłodzienne.■ Elementy budynków – m.in.: okna i drzwi, balkony,schody, pochylnie, schody ruchome, dźwigi osobowei towarowe w różnego rodzaju budynkach.■ Elementy otoczenia budynków: ulice i drogi, ścieżki rowerowe,sieci komunikacyjne oraz ogrody i ich częściskładowe.PODSTAWY PROJEKTOWANIABUDOWLI MOSTOWYCHArkadiusz Madaj,Witold WołowieckiWyd. 2, rozszerzone i zaktualizowane.Str. 552, rys. 407, tabl. 80,format B5, oprawa twarda laminowana.Wydawnictwa Komunikacjii Łączności, Warszawa 2007 r.Jest to dzieło znanego duetu mostowców o niebagatelnymdorobku autorskim, prezentowanym wcześniej rówieżprzez nas (IB nr 1 i 2/2008). Wzbogaconą i znowelizowanąw stosunku do pierwszego wydania z 2003 r. treść jedenasturozdziałów tworzą następujące grupy tematyczne:■■■■Podstawowe problemy projektowania przepraw mostowych,m.in.: uwarunkowania budowy, studia i zakresdokumentacji, dane terenowe, lokalizacja i kształtowanietrasy oraz materiały i wyroby stosowane do budowyi wyposażenia mostów.Obliczanie światła mostów i przepustów, pomiary,badania i obliczenia geodezyjne i hydrauliczne orazprojektowanie komunikacyjne mostu: kształt przekrojupoprzecznego, przepustowość, skrajnie taborui budowli, kształtowanie przejścia mostowego w planiei profilu oraz przestrzeni podmostowej.Podstawowe informacje dotyczące elementów składowychi wyposażenia mostów, klasyfikacja mostów wg12 różnych kryteriów, formy konstrukcyjne i estetykamostów oraz podstawy metod budowy mostów.Obliczenia mostów: charakterystyka ogólna, klasyfikacja,układy obciążeń wg PN, zasady przyjmowaniaPRAWO AUTORSKIEI PRAWA POKREWNE,Z OMÓWIENIEM OCHRONYPRAW AUTORSKICHW BUDOWNICTWIEHeliodor Jerzy OrłowskiWyd. 1, str. 144, format A5, oprawakartonowa. Oficyna WydawniczaPOLCEN, Warszawa 2008 r.Publikacja wydana w serii „Prawo na co dzień” zawierakolejno:■ Tekst ujednolicony ustawy z dn. 4 lutego 1994 r. Oprawie autorskim i prawach pokrewnych, opracowanyprzez POLCEN (autor: G. Ziomek), uwzględniającypóźniejsze zmiany wg stanu prawnego na dn. 1 stycznia2008 r.■ Omówienie, autorstwa mgr H. J. Orłowskiego, prawnikaz uprawnieniami budowlanymi, który wewprowadzeniu do swojego tekstu krytycznie oceniaaktualną sytuację na obszarze ochrony praw74 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

LITERATURA FACHOWA■■■■■■Dom i jego pomieszczenia funkcjonalne, rodzaje zabudowymieszkaniowej, domy letniskowe oraz modernizacjastarych budynków.Obiekty wychowania i nauczania: żłobki, przedszkola,świetlice, place zabaw, schroniska młodzieżowe, szkoły,wyższe uczelnie, laboratoria.Budynki o ściśle określonych funkcjach, ich elementyi wyposażenie (m.in.: banki, budynki biurowe, bibliotekioraz budynki użyteczności publicznej) oraz obiektyhandlu i przemysłu (sklepy, magazyny, warsztatyi zakłady przemysłowe).Budownictwo wiejskie: fermy drobiu, owczarnie, stajnie,obory, tuczarnie świń, składy pasz itp.Obiekty komunikacji i ich elementy: autostrady, koleje,parkingi, garaże itp.Obiekty hotelowe i gastronomiczneoraz obiekty kultury,sportu, ochrony zdrowia i kultu religijnego, m.in.:teatry, kina, muzea, stadiony, obiekty do uprawianiawszelkiego rodzaju dyscyplin sprotowych, szpitale,domy seniora, kościoły i inne.■ Profilaktyka i ochrona przeciwpożarowa oraz jej poszczególnenowoczesne urządzenia.Krótko mówiąc, jest to warsztatowy zasobnik informacji,którego kolejne wydania można znaleźć w pdręcznychbibliotekach każdego czynnego zawodowo architekta i inżynierabudowlanego.Przed wydawcą tej edycji stoi pilne nowe zadanie, gdyżw Niemczech ukazało się już kolejne gruntownie zmienionei rozszerzone wydanie tego podręcznika. Cała treść tejksiążki jest oparta na niemieckich normach i przepisachfederalnych i krajowych. Dlatego polska edycja tego nowegowydania powinna być – moim zdaniem – konieczniewzbogacona umieszczonymi na końcu ksiązki przedrukaminajnowszych polskich przepisów normatywnychwynikających z położenia geograficznego Polski, a więcdotyczących: głębokości przemarzania gruntu, obciążeniawiatrem i śniegiem, oświetlenia światłem dziennymi nasłonecznienia oraz podstawowymi przepisami będącegow opracowaniu nowego prawa budowlanego, któregoukazanie się spodziewane jest jeszcze w tym roku.■■■i rodzaje obciążeń (ruchome i montażowe).Modele obliczeniowe, m.in.: obciążeń, geometriii konstrukcji, zasady wyznaczania sił wewnętrznychi szacowania efektów dynamicznych obiążeń oraz wymiarowaniamostów wg metody stanów granicznychw systemie PN i EN.Kształtowanie i projektowanie przepustów.Podstawy przebudowy i wzmacniania mostów.Autorzy wzbogacili poszczególne rozdziały (m.in.o informacje dotyczące projektowania dróg i analizy dynamicznejmostów), znacznie roszerzyli rozdziały o zasadachobciążania mostów wg Eurokodu 1 cz. 2. z 2003 r.w powiązaniu z podstawami PN-EN 1990 oraz o elementywyposażenia mostów i dodali 2 rozdziały wymienionejako ostatnie w opisie treści.Jest to „klasycznie” opracowany, napisany prostymjęzykiem, podręcznik akademicki. Dzięki komplekso-wemu ujęciu i nasyceniu treści tablicami, rysunkami,wytycznymi i najnowszymi normami będzie on równieżwartościowym źródłem informacji dla młodych projektantówi budowniczych mostów. Spełniając oczekiwaniaAutorów na krytyczne uwagi proponuję, aby trzecie wydanieuwzgledniało w szerszym zakresie uwarunkowaniaśrodowiskowe i ekonomiczne (w tym również czasbudowy i koszty eksploatacji). „Ukryte” w rozdziale 5przykłady wariantu tras przeprawy mostowej przez Renw oraz analizy porównawczej kosztu budowy „WiaduktuEuropa” proponuję znacznie wzbogacić innymi analogicznymiprzykładami i wynieść do rangi rozdziału,a podrozdział o estetyce mostów koniecznie zilustrowaćbarwnymi fotografiami krajowych i zgranicznych mostówuznanych powszechnie za piękne (patrz „IB” nr1/2008, str 66: „Mosty. 3000 lat zmagań z naturą”).autorskich w szeroko rozumianym budownictwiei w konkluzji stwierdza, że swoje wywody ogranicza:„...do uwarunkowań prawnych, rynkowych i zacytowanianiektórych wyroków sądowych (orzecznictwa)oraz do komentarza – w sprawach związanychz ochroną prawa autorskiego programistów i projektantóww budownictwie”. Po zapoznaniu się z treściątego omówienia mogę stwierdzić, iż jego autorzbyt skromnie ocenił wartość swojego opracowania.Zawiera bowiem ono szereg cennych spostrzerzeńi informacji.■ Słownik kilkudziesięciu terminów z zakresu prawa autorskiegoi praw pokrewnych.■ Wykaz aktów prawnych: związanych z prawem autorskim,powołanych w tej publikacji oraz związanychz budownictwem.W sumie jest to interesujący zbiór aktualnych informacjinie tylko dla projektantów.Recenzje opracowałmgr inż. EUGENIUSZ PILISZEKMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA75

TECHNOLOGIEKleje gipsowew nowoczesnym budownictwiePraktyczne zasady zastosowania klejów gipsowychnieodzownych w wykańczaniu wnętrz.We współczesnymbudownictwie docenianesą technologiewykończeniowe,które dają szybko zarównoefekty techniczne, estetyczne, jak teżekonomiczne. W dobie znacznej jużdynamiki budownictwa szczególniecenne są te technologie, które znakomicieprzyspieszają czasochłonneprace wykończeniowe. Jak wiemy,po wielu latach ciężkich technologiikonstrukcyjnych oraz wykończeniowychod kilkunastu lat znalazłyuznanie w wykańczaniu mieszkań,domów i biur nowoczesne produktyi technologie gipsowe doskonalesprawdzone w krajach zachodnich,a szczególnie takie jak:■ płyty gipsowo-kartonowe,■ mokre tynki gipsowe,■ gładzie gipsowe,■ kleje gipsowe.Obecnie już praktycznie w każdymprojekcie budowlanym i na każdejbudowie spotykamy te produktyjako jedne z podstawowych technologiistosowanych w budowlanychrobotach wykończeniowych wnętrz.Praktyką budowlaną jest też komplementarnedziałanie systemowe,czyli producenci oferują i polecająkomplet niezbędnych materiałów dozastosowania danej technologii. Jestto dla inwestora i wykonawcy praktycznei wygodne, bo nie musi szukaćpotrzebnych materiałów w wielupunktach handlowych, a zarazembezpieczne, ponieważ sprawdzonyoferowany system przez jednegoproducenta daje gwarancję nie tylkowysokiej jakości, ale też wieloletniejtrwałości technologii w czasie użytkowania.W niniejszej publikacji przeanalizujemypodstawowe praktycznezasady zastosowania klejów gipsowychnieodzownych w wykańczaniuwnętrz. Obecnie wielu producentówna krajowym rynku oferuje kleje gipsowepod różnymi nazwami i symbolami,np. klej gipsowy T, P, klej montażowy,Mocar T.Jednym z głównych kierunkówzastosowania klejów gipsowych jestprzyklejanie płyt gipsowo-kartonowychdo wewnętrznych i zewnętrznych(ale od strony wewnętrznej)ścian nośnych i działowych budynkówmieszkalnych, biurowych, użytecznościpublicznej, a także przemysłowych.Klejami gipsowymi przyklejamyteż gipsowe płyty dekoracyjne,sztukaterię gipsową, gzymsy gipsowe,jak też znane prefabrykaty, jakimisą płyty gipsowe ścienne typuPRO-MONTA.Do niedawna obowiązywała nanaszym rynku budowlanym polskanorma – PN-B-30042:1997 Spoiwagipsowe. Gips szpachlowy, gips tynkarskii klej gipsowy – która precyzowaławymagania techniczne dla tegoasortymentu spoiw. Jednak w procesienowelizacji polskich norm zmierzającychw kierunku zharmonizowanychnorm europejskich PN-ENopracowano już dwie nowe normy dlaklejów gipsowych. I tak w 2002 r. statuspolskiej normy otrzymała normaeuropejska PN-EN 12860 Kleje gipsowedo płyt gipsowych – Definicje,wymagania i metody badań. W ubiegłymroku weszła w życie kolejnanorma europejska dotycząca klejówPN-EN 14496:2006 Kleje gipsowe dopłyt zespolonych stosowanych w izolacjicieplnej i akustycznej oraz dopłyt gipsowo-kartonowych – Definicje,wymagania i metody badań, którapodaje właściwości i wymaganiaklejów produkowanych na bazie gipsuz rozszerzonym zakresem stosowania,np. do mocowania płyt zespolonychdo izolacji cieplnej i akustycznej,płyt gipsowo-kartonowych okładzinowychinnych produktów powstającychz przetwarzania płyt GK, np.gzymsów wykończeniowych.Aby prawidłowo interpretowaćparametry techniczne danego kleju,zarówno dozór, jak też pracownicyfirm wykonawczych powinni niezwłoczniezapoznać się z wymaganiaminowych norm, które się różniąod wymagań krajowej starej normygłównie w zakresie nazewnictwa, metodyi warunków badań, parametrówtechnicznych i zakresu stosowania.W pierwszej kolejności do dostosowaniaswojej produkcji do wymagańnowej normy zmuszeni byli producenciklejów, a dla wykonawców nadalnajważniejszą cechą dobrego klejupowinna być dobra przyczepnośćzarówno do podłoża mineralnego,jak też elementu przyklejanego orazwydłużony czas wiązania, stabilnośći trwałość wykonanych prac.Aby przystąpić do przyklejaniaelementu budowlanego, należyspełnić kilka warunków:■ zapewnienie w pomieszczeniu,gdzie będą przebiegały prace klejowe,temperatury powyżej + 5 o Cw całym okresie technologicznymrealizacji prac,■ przygotowanie podłoża – podłożemusi być suche, stabilne, mocnei czyste (odkurzone, odtłuszczone),■ czyste i suche powinny być równieżelementy budowlane, którezamierzamy przyklejać,■ zagruntowanie podłoża odpowiednimpreparatem gruntującym– wzmacnia podłoże, ograniczachłonność podłoża, wyrównujewłaściwości podłoża,■ przygotowanie zaprawy klejącejo odpowiedniej konsystencji gęstoplastycznej.76 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

TECHNOLOGIEKilka praktycznychwskazówek przy klejeniupłyt gipsowo-kartonowychFot. 1. Montaż płyt gipsowo-kartonowych z użyciem kleju gipsowegoZnana technologia – tzw. okładzinyz suchego tynku – szczególnie jestprzydatna, gdy nowa inwestycja czyremont lub modernizacja pomieszczeńmusi być wykonana w krótkimczasie. Technologia ta pozwalana niwelowanie nierówności ścian,a nie zabiera znacząco powierzchnipomieszczenia. Jest tańsza niż mocowaniepłyt na metalowych profilach.W praktyce budowlanej częstojest wykonywana też na poddaszachużytkowych, gdzie płyty gipsowo--kartonowe są przyklejane do ścianekdziałowych i podwieszane do stelażuna sufitach.Nieodzownym elementem tejtechnologii jest klej gipsowy, np. Tlub Mocar T. Są to przygotowane fabryczniegotowe suche spoiwa gipsoweo wyróżniających się parametrachtechnicznych i użytkowych,predysponujących je do szybkiego,precyzyjnego i trwałego przyklejeniapłyt. Główne zastosowanie klejówgipsowych T to właśnie przyklejaniepłyt gipsowo-kartonowychwewnątrz pomieszczeń do typowychpodłoży ściennych z cegły ceramicznej,silikatowej, betonu orazbetonu komórkowego.Kleje gipsowe są spoiwami produkowanymina bazie gipsu naturalnegobądź gipsu z odsiarczaniaFot. Archiwum firmy AtlasMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA77

TECHNOLOGIEFot. Archiwum firmy AtlasFot. 2 Wnętrze rezydencji wykończone sztukaterią gipsową przyklejaną klejemgipsowymspalin, tzw. REA gipsu, i wypełniaczymineralnych oraz specjalnychkomponentów, które powodują, żezaprawa jest dobrze urabialna, plastyczna,łatwa w obróbce, ma wydłużonyczas wiązania i odznaczasię dobrą przyczepnością zarównodo podłoża, jak też płyt gipsowo--kartonowych. Kleje gipsowe dająstabilność i długoletnią trwałośćpołączenia. Receptura klejów zazwyczajjest tak zaprojektowana,aby nałożona zaprawa klejowa miałabardzo dobrą przyczepność do powierzchniklejonych i równocześnienie niszczyła włókien celulozowychw kartonie płyty, które stanowiąo trwałości płyty.Jak przyklejać płytyMocowanie płyt gipsowo-kartonowychnależy prowadzić przyużyciu zaprawy wykonanej z jednegoz dostępnych na rynku klejówgipsowych zgodnie z wytycznymiproducenta płyt. Wytyczne te w zarysie,określają sposób przygotowaniapodłoża oraz pomieszczenia,przygotowania zaprawy klejowej,nałożenia gotowej zaprawy na płytyoraz ich montażu jak też ostatecznegowykończenia.1. W pomieszczeniu powinien byćzakończony montaż wszystkichinstalacji podtynkowych oraz pracemokre (wykonane wcześniejmokre tynki gipsowe oraz wylewkipowinny już być w stanie suchym).Pomieszczenie powinno być posprzątanei czyste, z zapewnieniemtemperatury powyżej + 5 o C.2. Prawidłowe przygotowanie podłoża.Podłoże, do którego będziemyprzyklejali płyty, powinno byćsuche, czyste, nośne i stabilne.Podłoża mocno nasiąkliwe (np.z betonu komórkowego, ceramiki)należy zagruntować emulsjągruntującą do podłoży chłonnych,a gładkie podłoża betonowe– preparatem gruntującymz wypełniaczem piaskiem kwarcowym,który zdecydowanie poprawiaprzyczepność zaprawy dopodłoża. Przygotowanie podłożanależy wykonać z całą starannością,szczególnie przy remontachi modernizacjach starych zniszczonychmurów.3. Przygotowanie zaprawy. Przygotowaniezaprawy polega na równomiernymwsypywaniu do czystegopojemnika, w odpowiedniejproporcji do wody, sypkiego klejugipsowego, a po kilkuminutowymnasiąknięciu wymieszaniuręcznym lub mechanicznym douzyskania jednorodnej gęstoplastycznejmasy. Musimy pamiętać,że zbyt długie mechanicznemieszanie powoduje skrócenieczasu wiązania zaprawy klejowej.Na etapie mieszania możemyjeszcze dokonywać korektykonsystencji zaprawy, tj. dodającniewielkimi porcjami suchegospoiwa lub wody. Powstała w tensposób zaprawa z kleju gipsowegozachowuje przydatność do użyciaprzez ok. 50 minut (otwarty czaspracy).4. Nakładanie zaprawy i montażpłyt. Przygotowaną zaprawę nanosimyw postaci placków i pasmna tylną stronę odpowiednioprzyciętej płyty (krótsza ok. 15mm od wysokości pomieszczenia)ułożonej na płaskim podłożu.Paski zaprawy powinny byćpołożone tuż przy krawędziachpłyt, a placki zaprawy punktowo– na pozostałej powierzchni płyty,w rzędach w odstępach ok. 30 cm.Przy planowanym ostatecznymwykańczaniu płyt, np. płytkamiceramicznymi, zaleca się zmniejszyćodległości pomiędzy plackamido 25 cm. Jeżeli przewidujemymontowanie na płytach ciężkichelementów, płyty powinny byćprzyklejane na całej powierzchni.Wówczas zaprawę najlepiej rozprowadzićza pomocą pacy zębatej,np. o grubości zębów 8 mm.Po naniesieniu zaprawy płytępodnosimy do pozycji pionowej,stawiając na położone przy ścianiepodkładki, następnie dociskamydo ściany, korygując ustawieniei położenie łatą oraz poziomnicą.Dalej postępujemy podobnie pamiętająco kontrolowaniu położeniakolejnych płyt w stosunku dopoprzednich, tak aby powstającapłaszczyzna była jednolicie płaskai nie uległa tzw. klawiszowaniu,czyli zygzakowatym położeniuwzględem siebie sąsiadującychpłyt. Producenci płyt zalecają zachowanie2–3 mm spoiny pomiędzypłytami. Korektę położeniapłyt należy wykonywać w czasienie dłuższym niż 10–15 minut odnałożenia masy, kiedy to zaprawaklejowa jest jeszcze dostatecznieplastyczna i nie rozpoczął się proceswiązania. Zaprawę klejowąmożna również nanosić bezpośredniona podłoże ściany.5. Szpachlowanie spoin płyt. Doszpachlowania płyt możemy przystąpićdopiero po kilku dniach,kiedy klej całkowicie wyschnie.Jest to bardzo ważne dla trwałościklejenia, ewentualnych pęknięć na78 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

u d o w n i c t w o„KATALOG INŻYNIERA budownictwo ogólne”,wraz z najnowszymi aktualizacjami, dostępnyjest również w formie elektronicznej na naszej stronie:www.kataloginzyniera.plo g ó l n eISSN 1898-4916TECHNOLOGIE6.złączach, a także estetyki – wodaz mokrych placków dyfunduje dopłyty, co może zniekształcić jejpowierzchnię oraz spowodowaćprzebarwienia widoczne nawetpo wymalowaniu. Złącza płytgipsowo-kartonowych przyklejonychdo podłoża szpachlujemyzaprawą gipsową wykonaną z odpowiedniegogipsu szpachlowegozbrojonego celulozowymi mikrowłóknami.Aby wzmocnić spoinyi zapobiec pęknięciom, należyw czasie szpachlowania złączawkleić odpowiednią taśmę zbrojącąo szerokości 5 cm.Zużycie kleju gipsowego. Uzależnionejest od staranności wykonaniapodłoża przez murarzy. Jeżelipodłoże jest proste i solidnie wykonane,zużycie kleju wynosi ok.2,5 kg na 1 m 2 płyty, w przeciwnymwypadku może dochodzić nawetdo 5 kg i więcej na każdy 1 m 2 .Warstwa kleju po zamocowaniupłyty nie powinna być większa niż2 cm. W przypadku znacznych nierównościściany prace wykonujemyw dwóch etapach, tj. najpierw wyrównujemypodłoże przyklejając tzw.pasy z 10-centymetrowych kawałkówpłyty w rozstawie co 60 cm, a pozwiązaniu kleju wykonujemy dopierowłaściwe przyklejanie płyt.Najczęściej popełnianebłędy wykonawcze w czasieklejenia płyt■Najczęściej spotykanym problemem,na który trafiają szczególniepoczątkujący wykonawcy, jest zbytszybkie wiązanie przygotowanejzaprawy z kleju gipsowego. Prawidłowoprzygotowany klej gipsowypowinien nadawać się do wykorzystaniaprzez ok. 30–40 minut,ale niekiedy ten czas skraca się do5–10 minut i już zaprawa stopniowotwardnieje. Powodem tego jestużywanie do przygotowania zaprawypojemnika i narzędzi zabrudzonychpozostałościami wcześniejprzygotowywanej zaprawy.Pamiętajmy, aby kleje gipsoweprzygotowywać w czystych pojemnikach,najlepiej w wiadrachz elastycznego materiału. Pozostawionew wiadrze resztki związanegokleju gipsowego, po wcześ-MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA■■■■niej przygotowanej zaprawie,skracają czas wiązania następnejpartii zaprawy i powodują niepotrzebnestraty materiałowe.Częstym błędem wykonawcówjest przyklejenie kilku płyt i dopierolicowanie przy użyciu łatyi gumowego młotka ich płaszczyzny,co powoduje miejscową utratęprzyczepności płyt najwcześniejpołożonych. Efektem tegojest całkowite zerwanie przyczepnościpłyty w okresie wysychaniai efekt „głuchej płyty” stojącejprzy ścianie.Brak stabilizacji położenia przyklejonychpłyt, czego powodemjest zbyt rzadka konsystencja zaprawyklejącej.Producenci ze względu na trwałośćklejenia oraz ograniczonebezpieczeństwo nie zalecają przyklejaniapłyt na sufitach. Do sufitupłyty przykręcamy wkrętami dowcześniej zamocowanego rusztuz profili metalowych.Mokra gipsowa zaprawa klejowaw bezpośrednim kontakcie powodujekorozję elementów stalowych.Dlatego też widoczne elementystalowe znajdujące się w podłożupowinny na etapie przygotowywaniapodłoża być zabezpieczoneantykorozyjne.Zastosowanie klejugipsowego do montażugzymsów i sztukateriigipsowejSztukateria gipsowa szeroko stosowanaw budownictwie sakralnymubiegłych wieków jest obecnie jakbyw zapomnieniu, ale wiele nowoczesnychrezydencji sięga do tych rozwiązańwnętrz. Ponieważ gzymsyi sztukaterie gipsowe to zazwyczajwyroby drobne i lekkie, ich montażnie nastręcza trudności i odbywa siępoprzez przyklejanie poszczególnychelementów do przygotowanego podłożazaprawą z kleju gipsowego. Abyjednak uzyskać zamierzony efektdekoracyjny, prace należy wykonywaćbardzo starannie we wszystkichfazach procesu montażowego. Przygotowanązaprawę w postaci pastynakładamy cienkim paskiem na tylnąstronę poszczególnych elementówdekoracyjnych i niezwłocznie doci-skamy do wyznaczonego miejsca nawytrasowanym i przygotowanympodłożu. Nadmiar kleju delikatnieusuwamy szpachelką metalową jeszczew fazie częściowo plastycznej,a następnie dokonujemy uzupełnieńzłączy i ubytków.… i do budowy ścianekdziałowych z płyt gipsowychściennychWażnym zastosowaniem klejugipsowego jest montaż ekonomicznychścian działowych z prefabrykowanychpłyt gipsowych ściennych.Są to gotowe gipsowe prefabrykatybudowlane w kształcie prostopadłościanubardzo wygodnego i szybkiegodo montażu ścianek działowych, którychjuż nie potrzeba z żadnej stronytynkować. W tej technologii cienkawarstewka zaprawy z odpowiedniegokleju gipsowego pozwala precyzyjniepołączyć poszczególne elementy budowlanew jedną gładką płaszczyznęo znacznych powierzchniach.PodsumowanieKleje gipsowe są nowoczesnymijuż powszechnie stosowanymi w budownictwiespoiwami montażowymi,umożliwiającymi szybki, precyzyjnyi stabilny montaż płyt gipsowo-kartonowychjako suchego tynku, a takżeinnych gipsowych elementów budowlanych.Ułatwiają pracę montażystom,pozwalają na uzyskanie dużejwydajności przy zachowaniu bardzodobrej jakości i trwałości zastosowanejtechnologii.mgr inż. MAREK TOMASIKKatalog InżynieraSzczegółowe parametrytechniczne opisywanychmateriałówbudowlanych znajdzieszw „KATALOGU INŻYNIERABudownictwo Ogólne”oraz na stronie20072008www.kataloginzyniera.pledycja79

ARTYKUŁ SPONSOROWANYPięćdziesiąt lat systemówmocowań fischerRzetelność i doświadczenie. Zamocowania wklejane.Spośród firm działających na rynku zamocowań silną pozycję zajmuje firmafischer. Niemiecki producent stawia przede wszystkim na innowacyjnośćswoich produktów, co odzwierciedla się w ogromnej ilości patentów orazopracowanych nowych technologiach. Pięćdziesięcioletnia tradycja w produkcjimocowań pozwala każdemu użytkownikowi mieć pełne zaufanie co dojakości, funkcjonalności oraz bezpieczeństwa produktów. Obecnie jednąz najdynamiczniej rozwijających się grup z dziedziny zamocowań budowlanych,w których firma fischer jest liderem, są mocowania chemiczne. Jest to najnowszysposób mocowania konstrukcji stalowych, drewnianych, fasad, elementówwyposażenia budynku oraz instalacji w klasycznych podłożach budowlanych.Zamocowania wklejane są najmłodszągrupą zamocowań budowlanych.Ich przeznaczeniemjest przenoszenie dużych obciążeńpraktycznie w każdym materiale budowlanym,poczynając od betonu (żelbetu),przez wszelkiego rodzaju cegły pełnelub otworowe, a kończąc na materiałachlekkich takich jak gazobeton lub płytykartonowo-gipsowe. Mocowanie z wykorzystaniemkotew wklejanych jest najbardziejuniwersalną metodą kotwieniaw porównaniu z pozostałymi metodamimocowań takich jak: mocowania metaloweczy nylonowo-metalowe. Metoda ta łączyw sobie wszystkie zalety pozostałychgrup zamocowań z dużą wytrzymałością,ograniczoną w wielu przypadkach, jedynieprzez wytrzymałość podłoża.Zamocowania wklejane należą do grupymocowań bezrozporowych. Sposób ichkotwienia polega na dopasowaniu się dootworu zaprawy iniekcyjnej ( FIS V, FISVT, FIS P, FIS EM lub FIS HB) służącej dowklejenia kotwy (RGM, FIS A, FHB II),a po utwardzeniu - do przenoszenia naprężeńpowstających z przyłożonego obciążenia- na podłoże. Z tej cechy wynikajedna z podstawowych zalet tego rodzajuzamocowań. W wyniku bezrozporowegodziałania kotwy możemy w pełni wykorzystaćwytrzymałość (zarówno materiałupodłoża jak i kotwy) do przeniesieniaprzyłożonego obciążenia oraz zbliżyć sięKotwa FHBII z ampułkąi zaprawąiniekcyjnąFIS HBmaksymalnie do krawędzi podłoża i zminimalizowaćodległości między kotwami.Ograniczając odległości między kotwamizyskujemy możliwość zaprojektowaniablachy kotwowej o mniejszych rozmiarach,przez co jesteśmy w stanie ograniczyć jejkoszt, co często nie jest bagatelną sprawą.Zminimalizowanie odległości kotwy dokrawędzi podłoża jest nieodzowne np. przymontażu wszelkiego rodzaju barierek, w wynikuczego pełniej możemy wykorzystaćprzestrzeń zaprojektowanych powierzchnistropów, czy biegów schodowych.Następną zaletą kotew wklejanych jestich uniwersalność. Za pomocą zaprawżywicznych możemy wkleić nie tylkospecjalnie zaprojektowane trzpienie metalowe,ale również, gdy zajdzie taka potrzeba,pręty zbrojeniowe żebrowane orazpręty gwintowane na dowolne głębokości.Firma fischer posiada w swojej ofercie systemgłębokiego kotwienia stali zbrojeniowejnawet do 1500 mm głębokości kotwienia,co często pozwala projektantomkonstrukcji „dokleić” zbrojenie w miejscu,gdzie akurat jest to potrzebne.W przypadku kotwienia w strefie zarysowanejżelbetu wymagane jest zastosowaniespecjalnego trzpienia (FHB II)oraz zaprawy chemicznej (FIS HB). Jestto jedno z najbezpieczniejszych rozwiązańtego problemu, również pozwalającemaksymalnie wykorzystać wytrzymałośćosłabionego podłoża.Sposób montażu kotew wklejanychzależy od rodzaju opakowania zaprawychemicznej, gdzie możemy wyróżnić:■ ampułki – ładunki jednostkowe (najeden otwór, o stałej głębokości) – np.ładunek RM,■ kartusze z zaprawą iniekcyjną – (nawiele otworów o różnej głębokości)– np. FIS V, FIS VT, FIS P, FIS EMlub FIS HB wyciskanych za pomocąpistoletu iniekcyjnego.PrętgwintowanyRGM wrazz zaprawąiniekcyjnąi ampułkążywicznąW obu przypadkach po nawierceniuotworu o odpowiednio większej średnicyod średnicy stosowanej kotwy oraz pooczyszczeniu z pyłu aplikujemy żywicę.W przypadku stosowania ampułki –rozbijamy ją w otworze za pomocą kotwyosadzonej w wiertarce udarowej. Trzpieńkotwy dochodząc do dna otworu, mieszajednocześnie dwa składniki (żywicęi utwardzacz) znajdujące się w ampułce.W przypadku stosowania kartuszaz zaprawą wyciskamy ją za pomocąodpowiedniego pistoletu iniekcyjnegoprzez mieszalnik statyczny nakręcany nakartusz. Ma on za zadanie odpowiedniowymieszać oba składniki, a po zakończonejpracy jest elementem traconym (wymieszanazaprawa u ujścia mieszalnikawiąże wraz z upływem czasu). Natomiastkartusz można używać wielokrotniew różnych odstępach czasu, aż do jegocałkowitego opróżnienia. Zaprawa iniekcyjnaw kartuszach ma jeszcze jednązaletę. Można jej używać do mocowaniaw podłożach otworowych (cegła dziurawka,pustak itp.) Do tego celu należyużyć specjalnych tulei siatkowych (np.FIS HK), które zabezpieczają przed niepotrzebnąstratą zaprawy i utrzymująją przy trzpieniu kotwy aż do momentuutwardzenia W tym przypadku o wytrzymałościukładu kotwa – podłoże decydujezawsze nośność podłoża.Zastosowanie kotew wklejanych chroniużytkownika, w dużej mierze, przedefektami błędów montażowych, którew przypadku innych grup zamocowańmają większy wpływ na bezpieczeństwoużytkowania. Jest to rodzaj zamocowań,który w nowoczesnym budownictwienajpełniej łączy łatwość i prostotę montażuz niezawodnością, co potwierdzająopinie użytkowników zarówno wśródprojektantów, jak i wykonawców na placachbudów.PIOTR BERTMANFischerpolska Sp. z o.o.ul. Albatrosów 230-716 Krakówtel.012 290 08 80fax. 012 290 08 88www.fischerpolska.plinfo@fischerpolska.pl80 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

Zabezpieczenia ogniochronnekonstrukcji stalowychTECHNOLOGIEPożar wywołuje obciążenia o charakterze wyjątkowym, wymagające uwzględnienia przyprojektowaniu w zakresie bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji budynku. Istotnymzmianom w czasie pożaru ulegają m.in. właściwości stali.Niezabezpieczone ogniochronnieprofile stalowejuż po 10–15 minutachnagrzewania w warunkachpożaru standardowego osiągajątemperaturę ok. 650–700 o C. Jest totemperatura, w której następuje spadekcech wytrzymałościowych do poziomu20–30% wytrzymałości w temperaturzenormalnej, a w konsekwencji utratanośności elementów konstrukcyjnych.Sposoby zabezpieczaniaogniochronnego konstrukcjistalowychZapewnienie nośności konstrukcjistalowych w warunkach pożarurealizowane jest poprzez chłodzenielub izolowanie elementów konstrukcjinośnej.Chłodzenie polega na ograniczeniuefektów oddziaływań wysokiejtemperatury pożaru za pomocąspryskiwania elementów stalowychwodą. Rozwiązanie to jest rzadkostosowane, gdyż wymaga odpowiednichurządzeń pompowych i rurowejinstalacji wodnej.Izolowanie elementów konstrukcjinośnej polega na oddzieleniu konstrukcjistalowej od stref narażonychna pożar lub/oraz zabezpieczeniupojedynczych elementów.Do pierwszej grupy należy zaliczyćzabezpieczenia grupowe, tj. membranypoziome (np. sufity podwieszone),membrany pionowe (np. ściany oddzielające)oraz sytuowanie elementów nośnychpoza obrysem budynku (rys. 1).W drugiej grupie można wyróżnićdwa typy środków ogniochronnych:■ środki aktywowane termicznie,takie jak powłoki pęczniejące i powłokiabsorbcyjne,■ środki pasywne termicznie, takiejak masy natryskowe i okładzinyMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWApłytowe, a także zabezpieczeniahybrydowe polegające na połączeniuokładzin płytowych oraz masnatryskowych.Wymagania w zakresieodporności ogniowejOdporność ogniowa jest to zdolnośćelementu do spełnienia w określonymczasie określonych funkcji użytkowychw warunkach pożaru. Funkcjete oznacza się symbolami, a przedziałyczasu, w ciągu którego spełnionejest kryterium lub kryteria, określasię liczbowo. W odniesieniu do konstrukcjistalowych, które składają sięzazwyczaj z elementów prętowych, jakbelki czy słupy, stosuje się kryteriumnośności ogniowej oznaczone literą R(Resistance). Kryterium to związanejest z utratą nośności lub statecznościelementu, fragmentu konstrukcji lubcałej konstrukcji oraz przekroczeniemdopuszczalnych wartości granicznychprzemieszczeń, odkształceń orazprędkości ich narastania.Wymagania w zakresie odpornościogniowej konstrukcji budowlanychsformułowane w rozporządzeniuMinistra Infrastrukturyz dnia12 kwietnia 2002 r.w sprawie warunkówtechnicznych,jakim powinny odpowiadaćbudynkii ich usytuowanie,nakazują w budynkachzaliczonychdo klasy odpornościpożarowej A, B, C, Dstosowanie elementówkonstrukcyjnycho odpornościogniowej określonejklasą R 240–R 15.Systemy zabezpieczeńogniochronnychŚrodki aktywowane termicznie– powłoki pęczniejącePowłoki pęczniejące pod wpływemtemperatury wytwarzają warstwęporowatej pianki ograniczającejdopływ ciepła do stali. Procesyzachodzące w materiałach ogniochronnychaktywizowanych termiczniew większości stosowanychtechnologii oparte są na chemiizwiązków węgla i fosforu. Pęcznieniepowłoki rozpoczyna się w temperaturzeok. 250 o C. Woda powstaław wyniku reakcji rozkładu związkóworganicznych w obecności kwasu fosforowegoulega odparowaniu, a powstałepęcherzyki formują „piankę”o właściwościach termoizolacyjnych.„Pianka” ulega dalszemu spęcznieniuw wyniku wydzielania gazów ześrodków pęczniejących. Wielkość powstałychpęcherzyków jest kontrolowanaprzez spoiwo wiążące „piankę”(materiał akrylowy lub epoksydowy)i nadaje jej odpowiednią sztywność.Obecność kwasu fosforowego zapobiegaprzed utlenieniem węglowegoRys. 1. Konstrukcja stalowa poza obrysem budynkuStalowa konstrukcja nośna81

TECHNOLOGIERys. 2. Zabezpieczenie ogniochronne masą natryskowąRys. 3. Zabezpieczenie ogniochronne za pomocą płytcementowo-wapiennym ze zbrojeniemrozproszonym najczęściejz włókien szklanych oraz z różnegorodzaju wypełniaczami. Ograniczenieoddziaływania strumieniacieplnego wywołanego przez pożarzapewnia zamknięta obudowa orazwłaściwości termoizolacyjne płyt.Środki pasywne – zabezpieczeniahybrydoweZabezpieczenia te polegają na połączeniupłytowych systemów zabezpieczeńogniochronnych z masaminatryskowymi (rys. 4)Najczęściej wykorzystywane sąpłyty ze skalnej wełny mineralnej orazmasy natryskowe z wypełniaczamiw postaci włókien mineralnych lubgranulatu ze skalnej wełny mineralnej.Rys. 4. Zabezpieczenie ogniochronnehybrydowe (płyty oraz natrysk)szkieletu i erozji powłoki pod wpływemwysokiej temperatury.Środki aktywowane termicznie– powłoki absorbcyjneDziałanie środków absorpcyjnychpolega na pochłanianiu ciepła w procesietopnienia lub sublimacji, czyliprzy przejściu materiału bezpośrednioz fazy stałej w gazową. Przemianyte powodują zmniejszenie strumieniaenergii cieplnej docierającej do powierzchnistali. Środki absorbcyjneznacznie szersze zastosowanie niżw budownictwie znalazły w przemyślelotniczym i technologii kosmicznej.Środki pasywne termicznie – masynatryskoweNatryskowe masy ogniochronneprodukowane są w postaci suchejmieszanki. W skład mieszankiwchodzą: spoiwo (na bazie cementulub gipsu) oraz wypełniacz lub wypełniacze(np. wermikulit, włóknamineralne lub granulat ze skalnejwełny mineralnej) oraz różnego rodzajuzwiązki modyfikujące (rys. 2).Właściwości termoizolacyjne masnatryskowych uzyskuje się dzięki wysokiejizolacyjności materiału wypełniającegooraz dzięki pochłanianiudużej ilości ciepła w procesie podgrzewaniai odparowywania wody zawartejw materiale ogniochronnym.Środki pasywne– zabezpieczenia płytoweOgniochronne zabezpieczenia płytowepolegają na obudowaniu elementówkonstrukcji stalowej za pomocąpłyt (rys. 3).Stosowane są płyty ze skalnejwełny mineralnej, płyty gipsowo--kartonowe, różnego rodzaju płytyna spoiwie gipsowym, cementowym,Oddzielenie elementów konstrukcjistalowej – zabezpieczenia grupoweW celu zabezpieczenia elementówpoziomych, takich jak belki,podciągi, dźwigary, stosuje się membranypoziome, najczęściej ogniochronnesufity podwieszone z prasowanychpłyt z wełny mineralnej,zbrojonych płyt gipsowo-kartonowychlub płyt na spoiwie gipsowym,cementowym lub cementowo-wapiennymz różnego rodzaju wypełniaczami(rys. 5). Rozwiązaniemembran powinno obejmować zabezpieczenieopraw oświetleniowychoraz innych elementów zaburzającychciągłość przegrody.Elementy pionowe, takie jak słupy,można zabezpieczać za pomocąmembran pionowych w postaci ścianbetonowych, murowanych lub lekkichścian warstwowych (rys. 6).Zasady stosowaniazabezpieczeńogniochronnychGrubość zabezpieczenia ogniochronnegojest zróżnicowana i zależyod wskaźnika masywności zabezpieczanegoprzekroju, wymaganej klasyodporności ogniowej oraz temperaturykrytycznej stali.Wskaźnik masywności U/A zabezpieczanegoprzekroju to:■ w przypadku „profilowego wskaźnikaprzekroju” – stosunek nagrzewanegoobwodu zewnętrznego„U” elementu stalowego do pola82 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

Kingspan ThermaroofARTYKUŁ SPONSOROWANYPerfekcja w izolacjiNowoczesne systemy termoizolacyjne i hydroizolacyjnenie tylko zabezpieczają dach przed działaniem czynnikówzewnętrznych, ale również w istotny sposób poprawiająbilans energetyczny całego budynku. Dobór właściwegomateriału izolacyjnego ma zasadniczy wpływ na trwałośćdachu, obciążenie konstrukcji nośnej oraz czas potrzebnyna wykonanie prac izolacyjnych.Minimalna grubość,minimalny ciężarStosując nowoczesną izolacjęKingspan Thermaroof TR26/TR27 LPC/FM (ze sztywnych płytz rdzeniem PIR) uzyskujemy ten samwspółczynnik przenikania ciepła (U)przy grubości płyty blisko dwukrotniemniejszej od grubości tradycyjnychmateriałów izolacyjnych. Płytyte mają także blisko dziesięciokrotniemniejszy ciężar, w porównaniudo tradycyjnych materiałów izolacyjnych,co umożliwia ich sprawny rozładunek,ułatwia transport po dachubez konieczności stosowania specjalistycznegosprzętu oraz zwiększakomfort i szybkość montażu.Maksymalna wytrzymałośćW trakcie eksploatacji dachu płaskiego,na którym zastosowano tradycyjnysystem izolacji termicznej, przywzmożonym ruchu pieszym mogą powstaćodkształcenia i zagłębienia najego powierzchni. Doprowadza to dozalegania wody opadowej, a wierzchniamembrana często zostaje uszkodzonaprzez kołki montażowe. Kumulującasię wilgoć obniża parametryizolacyjności dachu, przyspieszającrozwój pleśni i procesów powstawaniakorozji. To z kolei zmniejsza trwałośćkonstrukcji nośnej i długość użytkowaniadachu. Dzięki podwyższonejwytrzymałości na ściskanie – trzyrazy większej w porównaniu do tradycyjnychizolacji (150 kPa vs 50 kPa)– płyty PIR Kingspan Thermaroof sąwytrzymałe na ruch pieszy w trakciemontażu jak i prac konserwacyjnych.Wysoka odporność ogniowaPłyty Kingspan Thermaroof to nietylko łatwa w montażu izolacja cieplna,przeznaczona do stosowaniapod jednowarstwowe lub dwuwarstwowesystemy hydroizolacyjne,ale także trwałe i pewne rozwiązaniepodnoszące odporność ogniowącałej przegrody dachowej. Spełniająwarunki klasy odporności ogniowejREI15/REI20/REI30 w aplikacji.Posiadają również klasyfikacjęEuroclass B Roof (t1) w aplikacji z większościąmembran stosowanych narynku polskim, w zakresie odpornościdachu na ogień zewnętrzny. Jako jedynaizolacja PIR mają dwa najbardziejrestrykcyjne atesty ogniowe na rynkuFM & LPCB Approval.Nowoczesna izolacjaSeria produktów KingspanThermaroof TR26/TR27 LPC/FMto jeden z najnowocześniejszych,najbardziej efektywnych termiczniei najlżejszych systemów izolacyjnychna rynku. Jego wyjątkowe parametrywytrzymałościowe gwarantująutrzymanie wysokiej trwałościi właściwości technicznych produktuna stałym, określonym w specyfikacjipoziomie, w zależności od warunkówużytkowania budynku.KINGSPAN IZOLACJEW celu uzyskania dalszych informacji na temat opisanych produktówzapraszamy do kontaktu z regionalnymi szefami sprzedaży Kingspan Izolacje:■■■■■woj. dolnośląskie, opolskie, śląskie – kom: +48 (0) 662 271 659woj. małopolskie, podkarpackie, lubelskie, świętokrzyskie– kom: +48 (0) 694 757 307woj. łódzkie, mazowieckie, podlaskie – kom: + 48 (0) 664 479 782woj. wielkopolskie, lubuskie, zachodniopomorskie– kom: +48 (0) 664 479 785woj. kujawsko-pomorskie, pomorskie, warminsko-mazurskie– kom: +48 (0) 664 479 776lub do odwiedzenia strony internetowej www.izolacje.kingspan.pl,e-mail: info.pl@insulation.kingspan.com.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA83

dostępny jest również w formieelektronicznej na stronie:www.kataloginzyniera.pl„KATALOG INŻYNIERA Inżynieria Środowiska”Nie czekaj na ostatnią chwilę...Zamów koniecznie!BEZPŁATNE KATALOGIWydawnictwa Polskiej Izby Inżynierów BudownictwaKatalogi tylko dla członków PIIBIlość egzemplarzy ograniczona – decyduje kolejność zgłoszeń20082009Pols k aI z b aInżynierówBudownictwab u d o w n i c t w o o g ó l n e ISSN 1898-4916ISSN 1898-4916KATALOG INŻYNIERABudownictwo Ogólne – edycja 2008/2009Ponad 500 stron na temat materiałów budowlanych ze szczególnymuwzględnieniem parametrów technicznych prezentowanychproduktów. Format A5, nakład 30 000 egzemplarzy.„KATALOG INŻYNIERA Budownictwo Ogólne”20082009Pols k aI z b aKATALOG INŻYNIERAInżynieria Środowiska– edycja 2008/2009Około 250 stron o tematyce grzewczej, wodociągowej,kanalizacyjnej, ochronie środowiska, wentylacjii klimatyzacji – opisy materiałów, urządzeń i technologiidostępnych na polskim rynku. Format A5,nakład 15 000 egzemplarzy.InżynierówBudownictwaISSN 1899-1580dostępny jest również w formie elektronicznej na stronie:www.kataloginzyniera.plZłóż zamówienie na stroniewww.formularze.inzynierbudownictwa.plW związku z bardzo dużą ilością zamówień złożonych na KATALOGI INŻYNIERA 2007/2008,zgłoszenia przyjmowane są wyłącznie w formie elektronicznej.84 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

TECHNOLOGIERys. 5. Zabezpieczenie ogniochronne grupoweza pomocą sufitu podwieszonegoRys. 6. Zabezpieczenie ogniochronnegrupowe za pomocą ścianpowierzchni przekroju poprzecznego„A” elementu stalowego lub■ w przypadku „skrzynkowegowskaźnika przekroju” – stosuneknagrzewanego obwodu „U”najmniejszej możliwej obudowyprostokątnej lub kwadratowejelementu stalowego do pola powierzchniprzekroju poprzecznego„A” elementu stalowego.Zasady ustalania wskaźnika U/Aprzedstawiono w tab. 1.Temperatura krytyczna stali elementujest to temperatura, w którejnastępuje wyczerpanie nośności elementukonstrukcyjnego. Jest to więctemperatura, która nie powinna byćprzekroczona, aby element nie uległzniszczeniu. Temperatura krytycznazależy od poziomu wytężenia elementu,gatunku stali (rodzaju materiału)oraz klasy przekroju.Grubości izolacji w przypadkuzabezpieczeń pojedynczych elementówpodawane są dla poszczególnychklas odporności ogniowej w AprobatachTechnicznych w tablicach, którejprzykład przedstawiono w tabl. 2.Wartości w tablicy są fikcyjne.Środki aktywowane termicznie– powłoki pęczniejącePowłoki pęczniejące są to najczęściejzestawy farb pęczniejących, składająceMAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAsię zwykle z trzechwarstw (rys. 7).Warstwa podkładowa,o grubości 40–100 μm, nakłada sięna wypiaskowanądo odpowiedniegostopnia czystościpowierzchnię stali,pełni funkcję antykorozyjnąi przygotowujeprzyczepnepodłoże pod warstwępęczniejącą.Ogniochronnawarstwa pęczniejącajest zróżnicowanejgrubości i wahasię od 300 do 4000μm. W przypadkudużych grubościnakładanie powłokiodbywa się warstwami(nawet do 8warstw), a niektórzyproducenci zalecająstosowanie zbrojenia powłoki siatkamiz włókien stalowych lub szklanych.Nakładanie zestawu ogniochronnegokończy warstwa nawierzchniowao grubości 40–120 μm, którejzadaniem jest ochrona powłokipęczniejącej przed oddziaływaniemśrodowiska w temperaturach normalnychoraz wykończenie dekoracyjnepowłoki. Niekiedy producenci rezygnująze stosowania farb nawierzchniowych.Nanoszenie powłok odbywa sięręcznie (wałkiem lub pędzlem) albonatryskowo (najczęściej producenci dopuszczająobydwa sposoby aplikacji).O skuteczności ogniochronnej powłokpęczniejących decydują właściwościtermoizolacyjne i mechaniczne,trwałość oraz jakość. W wynikuspęcznienia powłoka powinna utworzyćwarstwę jednolitej grubości,zwartą, bez pęknięć i przyczepną dopodłoża.Właściwości termoizolacyjne powłokipowinny zapewnić przez założonyczas nieprzekroczenie w staliokreślonej temperatury krytycznej.Powłoki ogniochronne w postacifarb pęczniejących mogą być stosowanedo zabezpieczania ogniochronnegostalowych elementówkonstrukcji w klasach R 15–R 60.Środki pasywne termicznie– ogniochronne masy natryskoweMasy natryskowe są przygotowywanei nanoszone wg jednej z dwóchtechnologii:■■„technologia sucha” – sucha mieszanka,przygotowana fabrycznie,jest transportowana pneumatyczniei mieszana z wodą lub ciekłymspoiwem u wylotu końcówki agregatunatryskowego lub„technologia mokra” – sucha mieszankajest zarabiana wodą, a nanoszeniemasy na elementy staloweodbywa się mechanicznie zapomocą agregatów pompowo-natryskowychw sposób zbliżony domechanicznych prac tynkarskich.Izolacje ogniochronne z mas natryskowychstosowane są zwykle o grubości15–60 mm. W celu zapewnieniaodpowiedniej przyczepności i trwałościtych zabezpieczeń stosuje sięodpowiednie podkłady zapewniająceprzyczepność natrysku do powierzchnistali lub wykonuje się siatkowaniezabezpieczanych profili. Technika natryskowapozwala wykonywać izolacjeogniochronne szybko, chociaż wiążesię to z zabrudzeniami i zamoczeniemotoczenia, co jest charakterystycznedla procesów mokrych.Gęstość mas natryskowych zależyod rodzaju spoiwa oraz wypełniaczai wynosi 260–800 kg/m 3 .Natrysk ogniochronny w zależnościod grubości wykonywany jestw jednej lub kilku warstwach, najczęściejsą to 2 lub 3 warstwy.Masy natryskowe pozwalają zabezpieczyćogniochronnie elementykonstrukcji stalowych w klasachR 15–R 240.Środki pasywne termicznie– zabezpieczenia płytowePłytowe zabezpieczenia ogniochronnemontowane są do elementówkonstrukcji stalowej za pomocą klejenialub połączeń mechanicznych alboprzez połączenie klejenia oraz mocowaniamechanicznego. Elementy płytowe„docinane” są do odpowiednichwymiarów i łączone ze sobą bezpośredniona budowie, co w przypadku2- lub 3-warstwowej obudowy przystosowaniu wielu łączników sprawia,że prace instalacyjne trwają dłużej niżnp. przy aplikacji mas natryskowych.Jednak obudowane elementy stalowe85

TECHNOLOGIEwyglądają estetycznie i nie potrzebadodatkowego wykończenia. Gęstośćpłyt ze skalnej wełny mineralnej wynosiok. 150 kg/m 3 , a płyt gipsowo--kartonowych zbrojonych rozproszonymwłóknem szklanym ok. 800 kg/m 3 . Gęstość płyt silikatowo-cementowychjest zróżnicowana i wynosi ok.450–900 kg/m 3 .Zabezpieczenia płytowe wykonywanesą jako jedno- lub wielowarstwowe,a ich grubość wynosi od 10do 120 mm.Obudowy płytowe pozwalają zabezpieczyćogniochronnie elementykonstrukcji stalowych do klasy odpornościogniowej R 15–R 240.Tablica 1Konfiguracja profilu stalowego Wskaźnik masywności U/A [m -1 ]UA2=( h + 2b− g)AA – pole powierzchni przekrojupoprzecznego profilu stalowego( h b)U +A A= 2 ( )Badania oraz ocenaskuteczności ogniochronnejzabezpieczeńogniochronnych konstrukcjistalowychU h + bA ASkuteczność ogniochronna zabezpieczeńkonstrukcji stalowych ocenianajest wg metodyki ustalonej normąPN-ENV 13381-4:2004 [3]. W normietej określono metodę badania wpływunałożonych systemów zabezpieczeniaogniochronnego na odpornośćogniową konstrukcyjnych elementówstalowych w postaci belek, słupów lubelementów rozciąganych.Ocena dokonywana jest na podstawiewyników badań ogniowych przeprowadzonychna nieobciążonychsłupach oraz obciążonych belkach.Przed przystąpieniem do badańogniowych dokonuje się wizualnejoceny jakości nałożenia izolacji. Kontrolujesię grubości powłok. Wynikipomiarów porównuje się z grubościądeklarowaną przez zleceniodawcę.Ocenia się także rozrzut wynikówpomiarów.W trakcie badań prowadzonajest rejestracja temperatury stali,a w przypadku badania belek podobciążeniem dodatkowo mierzone sąugięcia. Zaleca się prowadzenie obserwacjizachowania powłok podczasnagrzewania. Po badaniu dokonuje sięoględzin próbek, rejestrując stan izolacjioraz wielkość odsłonięcia stali.Badania prowadzone są w piecudo badań ogniowych, w znormalizowanychwarunkach, przy nagrzewaniuwg określonej krzywej temperatura–czas.PodsumowanieKażdy z omówionych środków dozabezpieczeń ogniochronnych konstrukcjistalowych ma swoją specyfikęi zalecany zakres stosowania.Powłoki wykonywane z farb pęczniejącychsą obecnie szeroko stosowanena polskim rynku budowlanym.= 2U 2h+ 3b− 2g=A AU h + b= 2 A AU h + b= 2A AZaletą farb pęczniejących jest ich estetycznywygląd i mała grubość powłoki.Ze względów architektonicznychpowłoki z materiałów pęczniejącychsą często nie do zastąpienia.Należy jednak podkreślić, że prawidłowenałożenie farb na konstrukcjęjest trudne i pracochłonne. Wymagastaranności, doświadczenia i właści-86 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

u d o w n i c t w o„KATALOG INŻYNIERA budownictwo ogólne”,wraz z najnowszymi aktualizacjami, dostępnyjest również w formie elektronicznej na naszej stronie:www.kataloginzyniera.plo g ó l n eISSN 1898-4916TECHNOLOGIEwego sprzętu. Prace mogą wykonywaćwyłącznie specjalistyczne, przeszkoloneekipy, pod ciągłą kontrolą osoby odpowiedzialnejza jakość. Kontrola dotyczywszystkich faz pracy, a szczególnieoczyszczenia stali, przygotowaniaantykorozyjnego podłoża oraz sprawdzaniagrubości nakładanych warstw.Konieczne jest ścisłe przestrzeganiewymaganych warunków termicznowilgotnościowychpodczas malowaniaoraz przerw pomiędzy nakładaniemkolejnych warstw. Niespełnienie technologicznychzaleceń może powodowaćprzedwczesne odpadanie powłokilub jej nierównomierne pęcznieniew warunkach pożarowych, a w efekcieutratę własności ogniochronnych.Stan techniczny zabezpieczeń pasywnychmożna określić na podstawieoględzin i odkrywek. Stan technicznypowłok z farb pęczniejących,jeżeli nie nastąpiły odspojenia lubinne uszkodzenia, jest bardzo trudnydo oceny. Wiele czynników, które niesą uwzględniane w badaniach, możewpłynąć na częściową lub całkowitąutratę zdolności izolacyjnych. Powłokipęczniejące są wrażliwe na różne oddziaływaniamogące wystąpić podczaspożaru. Silne ruchy powietrza, drgania,woda mogą powodować, że odpadaniepowłok, rejestrowane podczas badańw ograniczonym zakresie, będzie postępowaćznacznie gwałtowniej w warunkachpożaru rzeczywistego.Również w przypadku mas natryskowychoraz okładzin płytowych, czylipasywnych środków ogniochronnych,wykonawstwo odgrywa dużą rolę dlaTablica 2.MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWARys. 7. Zabezpieczenie ogniochronne farbą ogniochronnąwarstwa podkładowaMinimalne grubości zabezpieczenia [mm]U/A[m -1 ]Temperatura krytyczna [ o C]350 400 450 500 550 600 650 700

ARTYKUŁ SPONSOROWANYKeramzytowewypełnienia stropówFot.1Keramzyt maxit z Gniewu toobecnie jedno z najlżejszychkruszyw stosowanych w budownictwie.Ciężar objętościowy keramzytuuzależniony jest od rodzaju frakcji. Jakowypełnienia, warstwy izolacyjne i wyrównawczena stropach najczęściej stosowanesą trzy rodzaje kruszywa o różnejgranulacji (patrz tabela).Keramzyt w stropach może pełnićkilka funkcji:■■■izolacji cieplnej,izolacji akustycznej,lekkiego wypełnienia w stropachłukowych, Kleina, WPS itp.Stropy Kleina, WPS,odcinkowe, sklepieniaDo wypełniania stropów i sklepień łukowychkiedyś zazwyczaj stosowano gruzceglany lub różnego typu polepy. Te ciężkiewypełnienia często powodują spękaniai niszczenie dawnych konstrukcji. Obecniemożna do nich użyć keramzytu. Jest kilkakrotnielżejszy, dzięki czemu znaczącozmniejsza się obciążenie starych konstrukcjistropów, ścian i fundamentów (fot. 1).Fot. 2Rodzaj kruszywafrakcja [ mm]Keramzytmaxit 0–4Keramzytmaxit 5–10 SKeramzytmaxit 10–20 SŚredniciężar[kg/m 3 ]510320290Sposób wykonania:1. Na dolnej płycie stropu należy ułożyćparaizolację z folii.2. Przestrzeń do poziomu górnej półkidwuteownika należy wypełnić keramzytem;rodzaj keramzytu uzależnionyjest od grubości wypełnienia(patrz tabela) – najczęściej jestto Keramzyt maxit 10–20 S.3. Na wierzchu lekko zagęszczonegokeramzytu zaleca się ułożenie izolacjiakustycznej ze styropianu, piankipoliuretanowej itp.4. Kolejną warstwą jest szlichta cementowao grubości 4–6 cm (wskazanejest dozbrojenie jej siatką do podłoży),którą należy dylatować obwodowo odścian i poprzecinać w progach. Dowykonania szlichty można zastosowaćsuchą mieszankę Optiroc 1000.5. Na wyschniętej szlichcie możnaukładać każdy rodzaj posadzki.Stropy drewnianeW stropach drewnianych, na deskachślepego pułapu stosowano dawniejwypełnienia z ciężkich polep– najczęściej byłato mieszanina gliny,sieczki i wapna. Wymianaciężkiej polepyna lekki keramzytodciąża stropy,a tym samym prze-Zastosowaniei zalecana grubość warstwyPodsypki pod suchy jastrych,warstwy wyrównawczei izolacyjne 0–6 cmWarstwy wyrównawczei izolacyjne 4–9 cmWarstwy wyrównawczei izolacyjne powyżej 8 cmdłuża żywotnośćtych konstrukcji.Rodzaje kruszywastosowanego do stropówdrewnianych:– Keramzyt maxit10–20 S jakowarstwa zamiennaza polepę.– Keramzyt maxit0–4 jako warstwapod suchyjastrych (płytygipsowo-kartonowesystemówpodłogowych).Sposób wykonania:1. Po rozebraniu desek podłogowychi usunięciu polepy należy stroppoddać szczegółowym oględzinom,następnie wzmocnić belki stropowei zaimpregnować wszystkie odkryteelementy drewniane.2. Na deskach ślepego pułapu (wsuwki)trzeba ułożyć papier woskowanylub inny materiał paroprzepuszczalny.W tym miejscu nigdy nie należystosować folii!3. Następnym krokiem jest ułożenie Keramzytumaxit 10–20 S pomiędzy belkamitak, aby jego warstwa znajdowałasię ok. 1 cm poniżej górnej krawędzibelki stropowej. Układany keramzytmusi być suchy. Kruszywo można kilkukrotnieprzegrabić w różnych odstępachczasu, które uzależnione są odmożliwości dosuszania, tj. pory roku,wilgotności w pomieszczeniach itp.4. Do belek stropowych należy przybićrozebraną wcześniej podłogę z deseki dokonać niezbędnych uzupełnień.5. Na podłodze należy ułożyć warstwędrobnego, suchego Keramzytumaxit 0–4. Grubość warstwy powinnawynosić ok. 2–6 cm. Keramzytmusi być suchy.6. Kolejną warstwą są płyty gipsowo--kartonowe systemów podłogowych,na których można układać prawiekażdy rodzaj posadzki (fot. 2).Uwaga! Stropy drewniane muszą byćparoprzepuszczalne. Dlatego przy układaniukolejnych warstw należy zachowaćnieszczelności przy ścianach tak, abywilgoć z pomieszczenia mogła zawszeprzejść przez strop do pomieszczenia nawyższej kondygnacji i tam wyparować.ANDRZEJ DOBROWOLSKIDoradca technicznymaxit sp. z o.o.Zakład Produkcji Keramzytuul. Krasickiego 9, 83–140 Gniewtel. 058 535 25 95www.maxit.pl maxit@maxit.pl88 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

DAWNO, DAWNO TEMUCo wiemy o budowieWielkiej PiramidyNa skraju płaskowyżu po zachodniej stronie Nilu, przy miejscowości Giza obecnie jużwchłoniętej przez rozrastający się Kair, stoi grupa trzech piramid władców IV dynastii(ok. 2780–2680 p.n.e.) oraz pozostałości związanych z nimi obiektów kultowych.Piramidy – a zwłaszczanajwiększa z nich, WielkaPiramida faraona Chufu,znanego pod „zgreczonym”imieniem Cheopsa – przez starożytnychuznane zostały za jeden z cudówświata. Jako jedyne z antycznych cudówprzetrwały do dziś w niemal nienaruszonymstanie. Wielka Piramidajest ostrosłupem o kwadratowej podstawie,boku mierzącym pierwotnie230 m, a obecnie (po zdarciu kamienilicówki) – 227 m. Jej wysokość wynosiła146 m, a dziś wynosi 137 m, gdyżz jej szczytu zniknęło granitowe zwieńczenie,tzw. piramidion. Szacuje się, żezbudowano ją z ok. 2,3 mln kamiennychbloków o przeciętnym ciężarze2,5 t (największe, odciążające komoręgrobową, ocenia się na 15 t). Do czasuwzniesienia największego hangarupojazdów kosmicznych na przylądkuCanaveral (przecież pustego w środku)była budowlą o rekordowej kubaturze.Na jej podstawie zmieściłyby się razemBazylika św. Piotra w Rzymie, katedryFlorencji i Mediolanu oraz katedraśw. Pawła i opactwo westminsterskiew Londynie. Obrazowe porównaniailustrujące ogrom piramid w Gizie zapoczątkowałNapoleon, który obliczył,że z zawartego w nich kamienia możnaby zbudować wokół całej Francji muro grubości 1 m i wysokości 3 m.Nieodparcie nasuwa się więc pytanie,jak zdołano w epoce o tak ograniczonychśrodkach technicznych– dysponującej jedynie saniami,linami, narzędziami kamiennymi (narzędziaz brązu upowszechniły sięw Egipcie dopiero ok. 2000 r. p.n.e.) i siłąludzką – spiętrzyć tak ogromne i trwałekamienne góry. Wiemy już dziś dobrze,MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWAże nie można w tej sprawie wierzyć Herodotowi,którego zdezinformowano.Jego opis jest ahistoryczny i przypisujewcześniejszym o przeszło dwa tysiącelat budowniczym piramid znajomośćmetod i sprzętu charakterystycznychdla jego epoki (m.in. dźwigów i żelaza).Mimo to jest nadal lansowany, takżew Polsce, jako pomoc szkolna.Wiarygodny wydaje się przekazDiodora Sycylijczyka z I w. p.n.e.:Mówi się, że kamienie zostałyprzywleczone aż z Arabii, a budowlęwzniesiono za pomocą kopców, ponieważżadne maszyny do dźwiganiaciężarów nie były jeszcze wówczaswynalezione. A najbardziej zdumiewafakt, że wokół miejsca, gdzie zbudowanoto kolosalne dzieło, nie widaćżadnych śladów ani owych kopców,ani obróbki kamienia – nie ma tamniczego poza piaszczystym terenem.Tak więc można by pomyśleć, iż całejowej kamiennej bryły nie spiętrzałystopniowo ludzkie ręce, ale że zostałaona umieszczona na tej piaszczystejrówninie już w gotowej postaciprzez jakieś bóstwo. (...)Bardziej jest prawdopodobne,że te samemnogie ręce,które usypałyowekopce, usunęły je i oczyściły teren. Powiadają,iż zatrudniono przymusowoprzy tej pracy 260 tysięcy ludzi i żecałe dzieło ledwie zdołano ukończyćw ciągu dwudziestu lat...Wspomniane przez Diodora „kopce”to oczywiście rampy, solidne pochylnieziemne wznoszone na szkieleciez cegły mułowej. Zachowały się onem.in. przy niedokończonej piramidziekróla Sechem-cheta w Sakkara, odkrytejw 1954 r., i przy jednym z pylonóww Karnaku. Miały zawsze pochylenie1:12. To za ich pomocą rozwiązywanoproblem transportu pionowego.Ale znając metody i środki nadalnie mamy pojęcia, jak wyglądała organizacjaplacu budowy. Musiała byćnader efektywna, gdyż czas budowybył ograniczony – wedle zgodnychrelacji najpierw przez dziesięć latbudowano rampę zaopatrzeniową(musiała miećponad 1,5 kmdługości),a potem89

DAWNO, DAWNO TEMUprzez dwadzieścia lat piramidę. Zapewnena placu budowy działałastosunkowo nieliczna grupa wykwalifikowanychspecjalistów, ale wciągaćbloki po rampie musiało łącznieparę tysięcy ludzi. Z prostego rachunkuwynika, że jeśli pracowanopo 12 godzin dziennie (od świtu dozachodu słońca) bez żadnych świąt(co daje ok. 7300 dniówek), to średniotrzeba było umieszczać w konstrukcji26 przeciętnych bloków nagodzinę.Dzisiejszych turystów dziwi, żewłożono tak wielki wysiłek w stworzeniebudowli nie mającej żadnegopraktycznego zastosowania. Podnoszonotę kwestię już od czasów rzymskich.Pliniusz Starszy pisze o piramidachjako o „pomniku bogactwafaraonów, niepotrzebnym i głupim”,podając jako jeden z powodów „pragnieniezaabsorbowania ludu pracą”.Ten ostatni motyw kołata się do dziś,nawet w pracach uznawanych za naukowe,choć wiadomo, że grupowanielicznych ludzi w jednym miejscuprzy ówczesnych problemach zaopatrzeniowychbyłoby stwarzaniemsytuacji potencjalnie niebezpiecznej.A szef zaopatrzenia Rzymu w wodęFrontinus stwierdza: Porównaj, jeślizechcesz, tak liczne i niezbędneGFEBPrzekrój piramidy Cheopsa: A - wejście do piramidy umieszczone na północnejstronie, ok. 17 m nad ziemią, B - dolna komora położona na końcu korytarzazstępującego (długość łączna korytarza ok. 114 m), C - początek korytarzawstępującego, ok. 18 m od wejścia, D - Wielka Galeria, długości ponad 46 m,E - środkowa komora, tzw. Komora Królowej, F - Komora Królewska i tzw. komoryodciążające nad nią, G - tzw. kanały wentylacyjne, H - szyb ewakuacyjny, I - rodzimaskała pod piramidą, pozostawiona w części jako wypełnienie piramidy, J - okładzina.IHGDJogromne budowle tylu akweduktówz zaiste zbytecznymi piramidami...Istota sprawy polega zaś nie natym, że każda epoka spożytkowujeczęść energii na cele pozaracjonalne(np. średniowieczne katedry), ale natym, że starożytni Egipcjanie inaczejukierunkowywali swój wielokrotniepoświadczony pragmatyzm. Wszystko,co o nich wiemy, wskazuje, żegłęboko i bez zastrzeżeń wierzyliw życie pozagrobowe. Poświadcza towspomniany Diodor:Egipcjanie życie doczesne bardzomało cenią, wielką zaś wagę przykładajądo życia pozagrobowego. (...)Dlatego też niezbyt przykładają siędo budowy domów, a za to na swegrobowce najogromniejszych kosztówi starań nie szczędzą.Jedną z pierwszych decyzji wstępującegona tron faraona było zlokalizowanieswej piramidy i rozpoczęciejej budowy. Wznoszono ją główniez miejscowego wapienia, więc większośćbudulca znajdowała się w niedalekimsąsiedztwie. Granitowe elementy– piramidion i sarkofag – sprowadzanoz Asuanu. Wyłamywanie kamienia byłoprzy ówczesnych środkach zajęciembardzo żmudnym. Zapoczątkowująceksploatację ściany skalnej, doprowadzanodo jej spękania – albo wbijającCAw nią kliny drewniane, które następniepolewano wodą, by uległy spęcznieniu,albo rozpalając pod nią ognisko, by jąrozgrzać, a potem chlustając na niązimną wodą. Przy budowie ramp i poziomymtransporcie budulca zatrudnianomasowo niewykwalifikowanąsiłę roboczą, zapewne chłopów, w okresiekiedy Nil wylewał (Herodot mówio stu tysiącach ludzi, co akurat możebyć prawdą). Była to praca przymusowa,ale niewykluczone, że spełnianachętnie z przyczyn religijnych. Jednocześnieprojektowano piramidę, wyrównywanopod nią teren, drążono jejpodziemia i orientowano ją względemstron świata (wyznaczając kierunekpółnocny metodą tzw. sztucznego horyzontu).Wiemy, że budową WielkiejPiramidy kierował wezyr Hemon, alemógł to być jedynie nadzór formalny.Trudno się oprzeć refleksji, że – naprzekór utyskującym racjonalistom– piramidy spełniły swe zadanie, zapewniającnieśmiertelność faraonomStarego Państwa. Wielu przecieżkrólów władało w ich epoce porównywalnymiz Egiptem obszarami,a jednak nic o nich dziś nie wiemy.A o Cheopsie i grupie innych wiemywłaśnie dzięki ich piramidom. Możenie o taką nieśmiertelność im chodziło,ale realizacje rzadko spełniająnadzieje tych, którzy je podejmują.prof. BOLESŁAW ORŁOWSKIInstytut Historii Nauki PANFot. Wikipedia90 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008

MAJ 2008INŻYNIER BUDOWNICTWA91