plik pdf 9.60MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

92010NR 09 (76) | WRZESIEŃPL ISSN 1732-3428MIESIĘCZNIK POLSKIEJ IZBY INŻYNIERÓW BUDOWNICTWAOSUSZANIEFUNDAMENTÓWPO POWODZIWentylacja pożarowa parkingów podziemnych ■ Systemy rynnowe

SPIS TREŚCI2INŻYNIER BUDOWNICTWA

Sztuka PrefabrykacjiNCS/Fot.J.KośnikStadion Narodowy w WarszawieBez ryzyka dla wielkich projektówwww.pekabex.pl

Spis treści92010Umacnianie inżynierskiej samorządnościRozmowa z prezesemAndrzejem R. Dobruckim8Prezydium KR PIIBUrszula Kieller-Zawisza 11Zaświadczenie elektroniczneo przynależności do PIIB 11Zakres uprawnień budowlanychAndrzej StasiorowskiStop korupcji w budownictwieMirosława Niedziałek1315Gwarancja i rękojmiaEdyta Targońska 16Rola stowarzyszeńw ochronie praw autorskichRafał GolatBudynek a granica działki – cz. IIWładysław KorzeniewskiListy do redakcjiOdpowiadają: Anna Macińska, Witold CiołekOsuszanie fundamentów po powodziMaciej RokielArtykuł sponsorowanyPoliuretanowa zaprawa murarskaBHP w elektroenergetyce – cz. IRadosław SchmidtJakość komunikacji językowejTomasz TomlikKalendariumAneta Malan-WijataArtykuł sponsorowanyWesterwelle. Elementy z betonuNormalizacja i normyJanusz OpiłkaRatujmy domy przysłupoweWojciech NitkaWentylacja pożarowaBogdan Mizieliński, Grzegorz KubickiWybór systemu rynnowegoMariusz PółtorakArtykuł sponsorowanyMyślisz konkretnie – wybierz prefabrykatOchrona elewacjiBolesław WęgrzynArtykuł sponsorowanyZabezpieczanie fundamentów20242832384144565961666772777881na dobry początek...Urządzenia klimatyzacyjne – cz. IIBartłomiej AdamskiSiding winylowyWojciech NitkaArtykuł sponsorowanyKalkulacje kosztorysoweOcena wytrzymałości betonuJerzy KowalewskiArtykuł sponsorowanyNDIArtykuł sponsorowanyFarba, która oczyszcza powietrzeModernizacja kolektora ściekówLeszek Chojnowski828688899395964INŻYNIER BUDOWNICTWA

ZAREZERWUJTERMIN8Umacnianie inżynierskiej samorządnościTargi „DOM I OTOCZENIE”(Budownictwo, Instalacjei Wyposażenie Wnętrz)Termin: 10–12.09.2010Miejsce: ChorzówTermin: 17–19.09.2010Miejsce: TarnówKontakt: tel. 33 873 21 92, 33 873 11 70biuro@promocja-targi.pl„...Środowisko budowlane zawsze chciało mieć swój samorząd, przedstawicielstwomające głos doradczy w kluczowych sprawach dotyczących budownictwa na szczebluministerialnym czy samorządowym. Przed powołaniem samorządu zawodowegofunkcjonowaliśmy w stowarzyszeniach naukowo-technicznych, z którymi nadal ściślewspółpracujemy, jednak ich „siła przebicia” w różnych ważnych dla środowiska sprawachnie zawsze była adekwatna do wagi problemu. W ciągu ostatnich lat zmieniłasię ranga naszego zawodu, wzrósł jego prestiż oraz ponoszona odpowiedzialność.“ –– z Andrzejem R. Dobruckim rozmawia Barbara Mikulicz-TraczykMiędzynarodowe EnergetyczneTargi BielskieENERGETAB 201016Gwarancja i rękojmia w kontraktachbudowlanychTermin: 14–16.09.2010Miejsce: Bielsko-BiałaKontakt: tel. 33 813 82 31, 33 813 82 32http://www.ziad.bielsko.plOdpowiedzialność z tytułu gwarancji i rękojmi to temat, z którym również na co dzieńspotykają się inżynierowie w swojej pracy zawodowej. Warto go przybliżyć właśnieod strony tzw. praktyki inżynierskiej, tym bardziej, że pojęcia gwarancji i rękojmi sąszeroko stosowane w zapisach i realizacjach kontraktów budowlanych. Znajomość tejproblematyki i zabezpieczenia w postaci odpowiednich zapisów w umowach możezapobiec lub ograniczyć ewentualne ryzyka powstałe w okresie gwarancji i rękojmi.56. Konferencja Naukowa KomitetuInżynierii Lądowej i Wodnej PANi Komitetu Nauki PZITBKRYNICA 2010Termin: 19–24.09.2010Miejsce: KrynicaKontakt: tel. 41 342 45 03, 41 342 43 77www.krynica2010.tu.kielce.plEdyta TargońskaSeminarium „Zabezpieczeniaantykorozyjne konstrukcji”32Osuszanie fundamentów w budynkachpopowodziowychTermin: 27.09–29.09.2010Miejsce: Huta Żabiowolska k. WarszawyKontakt: tel. 600 457 498www.ibdim.edu.plZagadnienia związane z naprawą uszkodzonych przez wodę powłok wodochronnychsą skomplikowane i kosztowne. I tak ocenę stanu hydroizolacji należy wykonać na etapiepopowodziowych oględzin budynku (dobrze, jeżeli właściciel budynku dysponujedokumentacją techniczną, znacznie ułatwia to przeprowadzenie oceny stanu technicznego),nieskuteczne izolacje wodochronne uniemożliwiają odsuszenie budynku.Maciej RokielIII Konferencja Naukowo-SzkoleniowaBezpieczeństwo i Ochrona ObiektówBudowlanych na Terenach GórniczychTermin: 4–6.10.2010Miejsce: Ustronie ZawodzieKontakt: tel. 32 259 25 29, 32 259 23 33www.gig.eu

WydawcaSPIS TREŚCIP O L S K AI Z B AINŻYNIERÓWBUDOWNICTWAwrzesień 10 [76]Wydawnictwo Polskiej Izby InżynierówBudownictwa sp. z o.o.00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01www.inzynierbudownictwa.pl,biuro@inzynierbudownictwa.plPrezes zarządu: Jaromir KuśmiderOkładka: Powódź w Austrii.Powodzie w maju, czerwcu i sierpniu tego roku spowodowały wielkie szkody. Przy remontachuszkodzonych obiektów pracuje wielu członków PIIB, wielu z oddaniem i nierzadko bezinteresownieudziela fachowej pomocy powodzianom.Fot. Gina Anders – Fotolia.comRedakcjaRedaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczykb.traczyk@inzynierbudownictwa.plRedaktor prowadząca: Krystyna Wiśniewskak.wisniewska@inzynierbudownictwa.plRedaktor: Magdalena Bednarczykm.bednarczyk@inzynierbudownictwa.plOpracowanie graficzne: Formacja, www.formacja.plSkład i łamanie: Jolanta Bigus-KończakBiuro reklamySzef biura reklamy: Marzena Sarniewicz– tel. 22 551 56 06m.sarniewicz@inzynierbudownictwa.plP.o. szefa biura reklamy: Małgorzata Roszczyk-Hałuszczak– tel. 22 551 56 11m.haluszczak@inzynierbudownictwa.plBarbara Mikulicz-Traczykredaktor naczelnaZespół:Dorota Błaszkiewicz-Przedpełska – 22 551 56 27d.blaszkiewicz@inzynierbudownictwa.plRenata Brudek – tel. 22 551 56 14r.brudek@inzynierbudownictwa.plOlga Kacprowicz – tel. 22 551 56 08o.kacprowicz@inzynierbudownictwa.plJolanta Ratkowska – tel. 22 551 56 07j.ratkowska@inzynierbudownictwa.plAgnieszka Zielak – tel. 22 551 56 23a.zielak@inzynierbudownictwa.plDrukElanders Polska Sp. z o.o., Płońsk, ul. Mazowiecka 2tel.: 23 662 23 16, elanders@elanders.plRada ProgramowaPrzewodniczący: Zbysław KałkowskiZastępca przewodniczącego: Andrzej OrczykowskiCzłonkowie:Leszek Ganowicz – Polski Związek Inżynierówi Techników BudownictwaTadeusz Malinowski – StowarzyszenieElektryków PolskichBogdan Mizieliński – Polskie ZrzeszenieInżynierów i Techników SanitarnychKsawery Krassowski – Stowarzyszenie Inżynierówi Techników Komunikacji RPJacek Skarżewski– Związek Mostowców RPTadeusz Sieradz – Stowarzyszenie Inżynierówi Techników Wodnych i MelioracyjnychWłodzimierz Cichy – Polski Komitet GeotechnikiStanisław Szafran – Stowarzyszenie Naukowo--Techniczne Inżynierów i Techników PrzemysłuNaftowego i Gazowniczego6OD REDAKCJICzy w zapowiadanym przez rząd jesiennym boomie legislacyjnymznajdą się propozycje zmian dla drogownictwa? Środowisko jasnokomunikuje – bez zdecydowanych działań w tym obszarze nie możebyć mowy o nowoczesnym i bezpiecznym transporcie, a chodzi o:aktualizację przepisów techniczno-budowlanych w zakresie drógpublicznych z uwzględnieniem podziału na inwestycje w obszarachzurbanizowanych i pozamiejskich, uporządkowanie norm, nowelizacjętzw. specustawy, zmniejszenie ograniczeń środowiskowych,zmianę niektórych przepisów ustawy – Prawo wodne i wreszciedyżurny postulat – zniesienie barier administracyjnych w procesieinwestycyjnym. Warto podkreślić, że problem nie dotyczy tylkobudowy autostrad, równie ważne są drogi wojewódzkie, powiatowei gminne.Nakład: 118 260 egz.Następny numer ukaże się: 05.10.2010 r.Publikowane w „IB” artykuły prezentują stanowiska, opinie i poglądy ich Autorów.Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i zmiany tytułów.Przedruki i wykorzystanie opublikowanych materiałów może odbywać sięJerzy Gumiński – Stowarzyszenie Inżynierów INŻYNIER BUDOWNICTWA za zgodą redakcji. Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca.i Techników Przemysłu Materiałów BudowlanychRedakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam.

samorząd zawodowyUmacnianie inżynierskiejsamorządności– rozmowa z Andrzejem R. Dobruckim, prezesem PIIBCzego powinniśmy się spodziewać teraz w Izbie – rewolucji czy ewolucji?Rewolucja zazwyczaj kojarzy się nam z ważnymi zmianami zachodzącymi w stosunkowokrótkim czasie, mającymi dokonać przełomu w dotychczasowym funkcjonowaniuczy to społeczeństw, czy to organizacji itp. Działania te mają najczęściej na celu odcięciesię od wcześniejszych wzorców. W przypadku izby inżynierów budownictwa niewidzę takiej potrzeby. Doceniam to, co udało się dokonać przez minione dwie kadencje.Proszę pamiętać, że był to czas budowania naszego samorządu, tworzenia struktur,opracowania zasad funkcjonowania. Uczyliśmy się też samorządności, współpracyz organami władzy państwowej i samorządowej, wspólnego działania z uczelniamiwyższymi i organizacjami społecznymi itp. To, że jesteśmy pozytywnie postrzeganiw tych gremiach, to efekt pracy w poprzednich dwóch kadencjach.Wiadomo, że ten okres mamy już za sobą, przed nami kolejny. Będzie to na pewnoumacnianie funkcjonującego już samorządu i doskonalenie jego działania oraz wychodzenienaprzeciw potrzebom inżynierów.Dlatego też, odnosząc się do Pani pytania, powiedziałbym, że ani rewolucja ani ewolucja,ale raczej kontynuacja ze zmianami nastawionymi m.in. na umacnianie inżynierskiejsamorządności oraz pozytywnego wizerunku zawodu inżyniera budownictwa wśródspołeczeństwa, podnoszenie kwalifikacji naszych członków, wykonujących zawód zaufaniapublicznego, egzekwowanie należytego wykonywania zawodu przez inżynierów.Jakie sprawy chciałby Pan „załatwić” inżynierom?Proszę pamiętać, że jesteśmy samorządem zawodowym zrzeszającym osoby wykonującezawód zaufania publicznego, wobec tego, o ile mowa o „załatwianiu”, to chciałbym„załatwić” wysoką społeczną ocenę pracy naszych inżynierów, którzy będą sumienniei należycie wykonywali swój zawód, a społeczeństwo będzie zadowolone z efektów ichdziałalności. Dlatego też na pewno będziemy egzekwować solidną i odpowiedzialnąpracę, pod groźbą odpowiedzialności zawodowej i dyscyplinarnej włącznie. Kodeks zasadetyki zawodowej członków PIIB to wyznacznik, jak powinien postępować każdyczłonek naszej Izby.Wzorem innych samorządów zawodowych chciałbym wprowadzić obowiązek samokształceniasię członków. Jest to niezmiernie ważna kwestia w związku z funkcjonowaniemna nowoczesnym rynku pracy. Chciałbym także stworzyć możliwościotrzymywania uprawnień do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeńosobom posiadającym wykształcenie wyższe (nie wyłącznie magisterskie) na kierunkuodpowiednim dla danej specjalności.Uważam, że obecne regulacje w tym zakresie dyskryminują naszych inżynierów narynku pracy. Tak wysokie kryterium wykształcenia nie jest wymagane w żadnym krajueuropejskim, a przecież dąży się do likwidacji zbędnych barier utrudniających rozwójbudownictwa.Sądzę, że wiele jeszcze inżynierskichspraw pojawi się podczas tej kadencjii będziemy się starali na bieżąco na niereagować.Prestiż zawodu – co trzeba zrobić,aby nie był to pusty dźwięk, nic nieznaczącyzarówno dla społeczeństwa,jak i dla samych inżynierów?Nie zgodzę się z Panią, że prestiż zawoduinżyniera to pusto brzmiące słowa,gdyż zawsze zawód ten cieszył się dużymszacunkiem wśród społeczeństwa.Diametralnie zaś zmieniła się ta sytuacjaw ciągu kilku ostatnich lat. Potwierdzająto także badania. W 2009 r. znanebyły na przykład wyniki badania prestiżowychzawodów przeprowadzoneprzez firmę GfK Polonia dla czasopisma„Rzeczpospolita”. Podkreślono w nich,że największy sukces wyrażony awansemna liście najbardziej uznanych profesjiFot. Krzysztof BiałoskórskiINŻYNIER BUDOWNICTWA8

samorząd zawodowyw Polsce odniósł inżynier. Zawód naszw ciągu trzech lat awansował z szóstegona trzecie miejsce. Dziś aż 65 proc.Polaków obdarza inżyniera szacunkiem,podczas gdy przed trzema laty była toniewiele ponad połowa badanych.O tym, że rośnie prestiż zawodu inżyniera,świadczy także raport z naborówna uczelnie w 2009 r. Z podsumowaniaMinisterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższegowynikało, że coraz więcej studentówrozpoczyna naukę na kierunkachinżynierskich. Po raz pierwszy od latw pierwszej piątce najchętniej wybieranychkierunków studiów znalazło siębudownictwo, natomiast w dwudziestcenajpopularniejszych specjalności byłyteż biotechnologia, ochrona środowiska,budowa maszyn oraz zarządzanie i inżynieriaprodukcji.Szacunek, którym społeczeństwo darzykonkretne grupy zawodowe, jest cenionyprzez każdy samorząd zawodowy i bardzopożądany. Dlatego też musimy dbaćteraz o to, aby tego szacunku nie stracić.Z naszej strony nie będzie przyzwoleniana złe wykonywanie pracy, uwłaczającenaszemu zawodowi, zaś niezdyscyplinowanibędą pociągani do odpowiedzialnościzawodowej, a w drastycznychprzypadkach – karnej. Duży nacisk położymytakże na podwyższanie kwalifikacjizawodowych. Wykonywany przez naszawód to zawód zaufania publicznegoi łączy się ściśle z poczuciem bezpieczeństwabudowli i jej użytkowników, o tymkażdy członek naszego samorządu musipamiętać.Czy ma Pan pomysł, jak zmusić członkówPIIB do ustawicznego kształcenia?Celowo używam słowa „zmusić”,bo przekonać się nie dają.Nie sądzę, że trzeba zmuszać, natomiastkoniecznym jest podjęcie systemowychdziałań na rzecz podnoszenia wiedzytechnicznej i kwalifikacji członkówIzby. Chcemy to uczynić poprzez m.in.inicjowanie i organizowanie większejliczby szkoleń, seminariów i konferencji zawodowych o zróżnicowanej tematyce orazzapewnienie powszechnego dostępu do bazy normatywnej i do publikacji techniczno-prawnych.Będziemy także wspomagać działalność wydawniczą własną i stowarzyszeńnaukowo-technicznych. Została powołana Komisja Ustawicznego Szkolenia,która będzie inspirować i koordynować działania okręgowych izb, związane ze szkoleniamioraz zajmie się problemem obligatoryjnego podnoszenia kwalifikacji przezczłonków naszej Izby.Warto dodać, że średnio co roku ponad 30 tys. członków PIIB uczestniczy w szkoleniuzawodowym, co stanowi ok. 25 proc. ogólnej ich liczby. Marzeniem moim jest objęcieszkoleniem wszystkich członków Izby…Technicy w PIIB – temat dyżurny.Nie rozumiem, co Pani ma na myśli mówiąc temat dyżurny. Chciałbym jednak zwrócićuwagę, że technicy stanowią 41 proc. członków naszej Izby i mają takie same prawa jakpozostali członkowie. Są to osoby przygotowane do wykonywania zawodu, specjaliściz doświadczeniem. Wydaje mi się, że ma Pani na myśli problem dotyczący nadawaniauprawnień budowlanych dla techników, bo od 2006 r., na skutek złej nowelizacjiustawy Prawo budowlane z 2005 r., nie mogą oni uzyskiwać uprawnień budowlanychw ograniczonym zakresie, do jakich mieli prawo wcześniej.Nasze stanowisko w tej sprawie przedstawiliśmy wspólnie z Polskim Związkiem Inżynierówi Techników Budownictwa w piśmie adresowanym do Ministra Infrastruktury z września2009 r. Uważamy, że technicy po spełnieniu określonych wymogów i zdaniu egzaminu nauprawnienia budowlane powinni otrzymywać uprawnienia budowlane w ograniczonymzakresie. Znacząco wzmocniłoby to szeregi kadry technicznej pracującej na krajowych budowach,na których odczuwalne są braki profesjonalistów techników.Na swojej pierwszej konferencji prasowej powiedział Pan: „nasz samorząd narodziłsię, bo tak chciała władza”, czy to oznacza, że środowisko nie chciało,a teraz nieco zmieniło zdanie?Nie tak należy to interpretować. Środowisko budowlane zawsze chciało mieć swój samorząd,przedstawicielstwo mające głos doradczy w kluczowych sprawach dotyczącychbudownictwa na szczeblu ministerialnym czy samorządowym, pozwalające reprezentowaćtakże interesy licznego przecież środowiska budowlanego. Przed powołaniem samorząduzawodowego funkcjonowaliśmy w stowarzyszeniach naukowo-technicznych,z którymi nota bene cały czas nadal ściśle współpracujemy, jednak ich „siła przebicia”w różnych ważnych dla środowiska sprawach nie zawsze była adekwatna do wagi problemu.W ciągu ostatnich lat zmieniła się ranga naszego zawodu, wzrósł jego prestiżoraz ponoszona odpowiedzialność. Przesłanki te sprawiały, że środowisko chciało miećswój samorząd, ale nie było sprzyjających ku temu warunków.Transformacja gospodarcza w Polsce, a następnie wejście naszego kraju do Unii Europejskiejprzyspieszyło niektóre decyzje ze względu na konieczność dotrzymania przezpaństwo polskie umów międzynarodowych i regulacji Unii Europejskiej, związanychz wykonywaniem zawodów: inżynier budownictwa, architekt oraz urbanista (DyrektywaRady 85/384/EWG). W związku z zaistniałą sytuacją Stowarzyszenie ArchitektówPolskich, Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa oraz Towarzystwo UrbanistówPolskich wnioskowały o podjęcie inicjatywy legislacyjnej przez Ministra SprawWewnętrznych i Administracji w sprawie stworzenia podstaw prawnych do utworzeniaizb zawodowych architektów, inżynierów budowlanych oraz urbanistów zrzeszającychi reprezentujących nasze zawody.wrzesień 10 [76]9

samorząd zawodowyPrezydium KR PIIB powołało Krajowe KomisjePrezydium Krajowej Rady PIIB powołało do życia Krajowe Komisje: Prawno-Regulaminową, Wnioskową,Ustawicznego Kształcenia i Współpracy Zagranicznej. Jest to odpowiedź Krajowej Rady PIIB na postulatyzgłaszane przez delegatów podczas IX Krajowego Zjazdu Sprawozdawczo-Wyborczego PIIB.W dn. 4 sierpnia br. w siedzibie Krajowej Rady PIIB odbyło sięposiedzenie Prezydium, któremu przewodniczył Andrzej RochDobrucki. W czasie obrad powołano do życia Krajowe Komisje:Prawno-Regulaminową z prof. Zbigniewem Kledyńskim naczele, Wnioskową pod przewodnictwem Krystyny Korniak-Figi,Ustawicznego Kształcenia, której pracami będzie kierował dr inż.Janusz Rymsza oraz Współpracy Zagranicznej z dr. inż. WojciechemRadomskim na czele.W czasie obrad Prezydium prezes KR PIIB A. R. Dobrucki przedstawiłdziałania na rzecz porozumienia samorządów zawodów zaufaniapublicznego, dotyczące rozwijania dotychczasowej współpracy,oraz omówił funkcjonowanie Grupy B-8, której członkowiena ostatnim posiedzeniu w dn. 2 lipca br. powierzyli jej prezydencjęPolskiej Izbie Inżynierów Budownictwa.W czasie sierpniowych obrad Prezydium Krajowej Rady PIIBzapoznało się także z informacją o realizacji budżetu za I półrocze2010 r. oraz ustaliło wysokość ryczałtów i ekwiwalentóww III kadencji. Został zatwierdzony schemat organizacyjny,tabela płac oraz regulamin pracy Krajowego Biura PIIB.Joanna Gieroba, zastępca sekretarza Krajowej Rady PIIB, zaprezentowałaterminarz posiedzeń Prezydium i Krajowej Radyw I półroczu 2011 r., który został zaakceptowany przez uczestniczącychw posiedzeniu.Na koniec obrad Tadeusz Durak, przewodniczący Krajowej KomisjiRewizyjnej, podkreślił, jak ważna okazała się pomoc naszych inżynierówi techników osobom, które ucierpiały wskutek tegorocznej powodzi.Aktywna postawa członków naszej Izby została z uznaniemprzyjęta nie tylko przez władze administracyjne i samorządowe, aleprzede wszystkim przez poszkodowanych w wyniku kataklizmu. Pomocnaszych fachowców jest nadal potrzebna i PIIB zwróci się jeszczeraz do swoich członków z prośbą o wsparcie powodzian, zwłaszczaprzy wykonywaniu opinii technicznych zniszczonych obiektów.W sierpniowym posiedzeniu Prezydium KR PIIB uczestniczył takżedr Jerzy Baryłka z Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego.Urszula Kieller-ZawiszaKOMUNIKATZaświadczenia elektroniczne o przynależności do Polskiej Izby Inżynierów BudownictwaZ początkiem listopada br. Polska IzbaInżynierów Budownictwa uruchomi internetowąusługę dającą możliwość uzyskaniaprzez członków oryginalnych zaświadczeńpotwierdzających członkostwow Izbie w postaci elektronicznej. Pobraniezaświadczeń o członkostwie możliwe będziebezpośrednio z portalu PIIB.Zaświadczenia o członkostwie w Izbiew postaci elektronicznej będą tworzone(generowane) zgodnie z rytmem opłacaniaskładek przez członków i będą dostępnedla zalogowanych użytkowników(członków Izby) portalu PIIB.Dostęp do zaświadczeń w postaci elektronicznejczłonkowie PIIB uzyskają po zalogowaniusię na stronie www.piib.org.pl (patrzrys. 1). Hasło tymczasowe do pierwszejZaświadczenie elektronicznePodaj login i hasło:Login:Hasło:zaloguj sięRys. 1 | Strona logowania do serwisu elektronicznych zaświadczeńwrzesień 10 [76]11

samorząd zawodowyrejestracji w portalu zostanie przesłane indywidualnie– dołączone do nr. 11 „Inżynierabudownictwa”. Aktywacja konta, opróczpodania dostarczonego hasła tymczasowego,wymagać będzie weryfikacji na podstawienumeru PESEL oraz adresu e-mailczłonka. Po zalogowaniu się do wewnętrznegoportalu członek PIIB uzyska dostępdo listy swoich zaświadczeń, które będziemógł zapisać na dysku twardym swojegokomputera lub na przenośnym elektronicznymnośniku danych.W roku 2011 Polska Izba Inżynierów Budownictwabędzie wydawać równoleglezaświadczenia członkowskie w dwóch postaciach:■ tradycyjne zaświadczenie w postaci papierowej,■ zaświadczenie w postaci elektronicznej.wZaświadczenie o członkostwie w postacielektronicznej będzie miało postać plikuPDF, zgodnego ze wzorem tradycyjnych papierowychzaświadczeń, i będzie opatrzonebezpiecznym kwalifikowanym podpisemcyfrowym przewodniczącego danej okręgowejizby lub innej upoważnionej osoby.Wzór elektronicznego zaświadczeniaprzedstawia rys. 2. Fakt podpisania dokumentubędzie symbolizowany przez ikonkępodpisu elektronicznego w lewym dolnymrogu pliku PDF.Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18września 2001 r. o podpisie elektronicznym(Dz.U. 2001 Nr 130 poz. 1450) dane w postacielektronicznej, opatrzone bezpiecznympodpisem elektronicznym, weryfikowanymprzy pomocy ważnego kwalifikowanegocertyfikatu, są równoważne pod względemskutków prawnych dokumentom opatrzonympodpisami własnoręcznymi.Rys. 2 | Wzór elektronicznego zaświadczenia członkostwa w IzbieAby zweryfikować podpis elektroniczny w dokumencie PDF zaświadczenia, należy otworzyćzaświadczenie w programie Acrobat Reader oraz kliknąć na symbol znajdujący sięw lewym dolnym rogu zaświadczenia. Zostanie otwarte okienko wyświetlające informacjeo złożonym na dokumencie podpisie z podaniem informacji o osobie podpisująceji dacie podpisania dokumentu.Dodatkowo zaświadczenia, niezależnie od formy, będą zawierać unikalny kod weryfikacyjny,dzięki któremu będzie można jednoznacznie sprawdzić wiarygodność zaświadczeniana stronie internetowej PIIB (www.piib.org.pl).krótkoI Światowy Zjazd Absolwentów PolitechnikiWrocławskiejW dniach 26–27 listopada 2010 r. odbędzie się pierwszy wielki światowy zjazd absolwentówuczelni, organizowany z okazji 65-lecia Politechniki Wrocławskiej oraz 100-lecia Uczelni Technicznychwe Wrocławiu. W programie zjazdu przewidziano wizyty na macierzystych wydziałach,projekcje filmów i prezentacje o Politechnice Wrocławskiej, wycieczki oraz spotkania towarzyskie,w tym Wielki Charytatywny Bal Stulecia. Więcej na www.100lecie.pwr.wroc.pl.INŻYNIER BUDOWNICTWA12

samorząd zawodowyZakres uprawnień budowlanychZadaniem okręgowych komisji kwalifikacyjnych jest m.in. wyjaśnianie wątpliwości co do treści uprawnieńbudowlanych członków izb.Ustawa o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistówprzewiduje zadania dla poszczególnych organów samorządu, w tym dla okręgowychkomisji kwalifikacyjnych. Statut Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa powielazapisy ustawy w tym zakresie.Regulamin okręgowych komisji kwalifikacyjnych przewiduje dodatkowe zadanie – wyjaśnianiewątpliwości co do treści uprawnień budowlanych.Ten ostatni zapis nakłada na komisję obowiązki szersze niż wynikające z art. 113 § 2 kodeksupostępowania administracyjnego (k.p.a.). Zgodnie z nim organ administracji publicznejma obowiązek wyjaśniania wątpliwości co do treści decyzji. Robi to w drodze postanowienia.Stanowisko organu wyrażone w postanowieniu jest wiążące. Według utrwalonegoorzecznictwa sądów na podstawie art. 113 k.p.a. nie można interpretować prawa,można tylko wyjaśniać wątpliwości co do sformułowań decyzji. W decyzjacho nadaniu uprawnień na ogół przepisane są sformułowania z obowiązujących przepisów.Dlatego na gruncie k.p.a. nie ma co wyjaśniać brzmienia decyzji. Zgodnie z zapisami regulaminukomisja ma wyjaśniać wątpliwości co do treści uprawnień, czyli musi dokonaćinterpretacji prawnej. Nie może jednak w tym wypadku wydać postanowienia.W kadencji 2006–2010 było wiele wniosków o wyjaśnienie zakresu uprawnień budowlanych.Najczęściej wynikały z problemów z przetargami o zamówienia publiczne, pozwoleniamina budowę i składaniem w organach nadzoru budowlanego oświadczeńkierowników budów i inspektorów nadzoru inwestorskiego.Przyczyną był brak wiedzy zarówno osób posiadających uprawnienia budowlane, jak i organówi zamawiających w postępowaniach przetargowych. W postępowaniach przetargowychczęste są przypadki, że zamawiający żąda zakresu uprawnień według aktualnych przepisów,na przykład w specjalności sanitarnej. Według aktualnego przepisu uprawnienia te obejmująsieci, instalacje i urządzenia cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne.Najczęściej przy konkretnym zamówieniu pełen zakres uprawnień nie jest potrzebny.Uroczystość nadania uprawnień budowlanych w Warmińsko-Mazurskiej OIIB w czerwcu 2010 r.(fot. archiwum WAM OIIB)Na podstawie poprzedniej ustawy częstowydawano uprawnienia w zakresie zawężonymodpowiednio do odbytej praktyki,na przykład tylko sieci wodociągowe i kanalizacyjne.W przypadku kiedy przedmiotemzamówienia jest sieć wodociągowa, niema powodu, żeby nie dopuszczać takichosób do realizacji zamówienia. Następnyproblem to funkcjonujące w aktualnejustawie pojęcie uprawnienia bez ograniczeń.Poprzednie ustawy nie używały tegopojęcia. Zakres uprawnień nadawanychna podstawie poprzednich przepisów jestinny niż według aktualnej ustawy. Z faktu,że ktoś ma uprawnienia na przykład tylkodo sieci wodociągowych i kanalizacyjnych,nie można wyciągać wniosku, że są touprawnienia w ograniczonym zakresie.Mówimy o uprawnieniach w ograniczonymzakresie, jeżeli są one ograniczoneco do wielkości i stopnia skomplikowaniaobiektu budowlanego. Jeżeli ktoś mauprawnienia do sieci wodociągowych i kanalizacyjnychi nie ma wpisanych dodatkowychograniczeń, ma uprawnienia bezograniczeń. Oczywiście może robić tylkosieci wodociągowe i kanalizacyjne.Na pewno pomocna jest opinia okręgowejkomisji kwalifikacyjnej na temat zakresuuprawnień. Ale komisja nie może się wypowiadaćna temat konkretnego przypadku,czy w danym przypadku uprawnieniasą wystarczające. Dlatego niecelowe jestwysyłanie do komisji projektu budowlanego,bo komisja nie jest uprawniona,żeby w tej sprawie orzekać.W konkretnym przypadku o tym, czy zakresuprawnień jest wystarczający, decydujezamawiający – w przypadku zamówieńpublicznych, czy też właściwy organw przypadku postępowań prowadzonychna podstawie Prawa budowlanego.wrzesień 10 [76]13

REKLAMAsamorząd zawodowySzanowni Państwo,podobnie jak w latach ubiegłych, Związek Zawodowy„Budowlani” wraz z największymi organizacjami sektora budowlanegoorganizujeCentralne Uroczystości z okazji„Dnia Budowlanych 2010”w Warszawie w Centrum Konferencyjnym Wojska Polskiegoprzy ul. Żwirki i Wigury 9/13 w dniu 8 października 2010 r.Centralne Uroczystości „Dnia Budowlanych 2010” objętesą honorowym patronatem Ministra Infrastruktury.W uroczystościach wezmą udział przedstawiciele PrezydentaRP, parlamentu, rządu, samorządów, instytucji naukowych,stowarzyszeń branżowych, pracodawcy oraz związkowcy.Tegoroczna uroczystość, podobnie jak poprzednie, będzie okazjądo spotkania przedstawicieli różnych środowisk budowlanych,wymiany poglądów na temat sytuacji i perspektyw naszego sektora,okazją do pogłębienia integracji ludzi na co dzień zajmującychsię budownictwem i decydujących o jego sprawach.W programie przewidujemy m.in. wystąpienie Ministra Infrastrukturyna temat rządowej polityki budowlanej i mieszkaniowej,wystąpienia okolicznościowe gości oraz prezentacje aktywnościwspółorganizatorów uroczystości. Przewidywane jest takżewręczenie odznaczeń osobom zasłużonym dla budownictwa.Serdecznie zapraszamy Państwa do wzięcia udziałuw uroczystości „Dnia Budowlanych 2010”w Warszawie.Karta zgłoszeniowa do pobrania na stroniewww.zzbudowlani.plZ poważaniem,/-/ Zbigniew JanowskiPrzewodniczącyZZ „Budowlani”Skład Komitetu Honorowego Centralnych UroczystościDnia Budowlanych 2010:1. Cezary Grabarczyk – Minister Infrastruktury2. Robert Dziwiński – Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego3. Tadeusz Zając – Główny Inspektor Pracy4. Andrzej Dobrucki – Prezes Polskiej Izby InżynierówBudownictwa5. Zbigniew Janowski – Przewodniczący Związku Zawodowego„Budowlani”6. Marek Kaproń – Dyrektor Instytutu Techniki Budowlanej7. Ksawery Krassowski – Prezes Izby ProjektowaniaBudowlanego8. Wiktor Piwkowski – Przewodniczący Polskiego Związku Inżynierówi Techników Budownictwa9. Mieczysław Soboń – Prezes Stowarzyszenia ProducentówBetonówPrawo zamówień publicznych daje możliwości, żeby nie zgadzaćsię z zamawiającym co do zakresu posiadanych uprawnień orazpotrzeby wymagania akurat takiego zakresu uprawnień.Gorzej jest z postępowaniami prowadzonymi na podstawie Prawabudowlanego. Projektant, kierownik budowy czy inspektornadzoru inwestorskiego nie są stroną w postępowaniu i nie mogąkwestionować stanowiska organu. Może to zrobić tylko inwestor,któremu na ogół się śpieszy i przeważnie ustępuje organowi, nawetgdy nie ma on racji. Dlatego brak orzeczeń sądów na tematzakresu uprawnień, które mogłyby być, gdyby inwestorzy nie spełnialiżądania organu, następnie odwoływali się od negatywnej decyzjii w przypadku negatywnej decyzji w drugiej instancji składaliskargi do sądu administracyjnego.Wiele problemów jest z decyzjami wydanymi na podstawie poprzedniejustawy, w latach 1975–1991, do dnia wejścia w życierozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwaz dnia 18 lipca 1991 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. z 1991 r.Nr 69, poz. 299). Rozporządzenie to likwiduje używane w decyzjacho stwierdzeniu przygotowania zawodowego pojęcie osóbfizycznych i podaje dokładną instrukcję, jak w konkretnym przypadkunależy to pojęcie zamienić. Często kwestionowany jest zapis § 2ust. 1 tego rozporządzenia. Na jego podstawie zmienia się zakresuprawnień uzyskanych na podstawie wcześniejszych decyzji.Osoby kwestionujące ten przepis przywołują art. 104 aktualnejustawy – Prawo budowlane zgodnie, z którym: „Osoby, które, przeddniem wejścia w życie ustawy, uzyskały uprawnienia budowlane lubstwierdzenie posiadania przygotowania zawodowego do pełnieniasamodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, zachowująuprawnienia do pełnienia tych funkcji w dotychczasowym zakresie”.Z przepisu tego wynika, że wejście w życie ustawy nie zmienia zakresuuprawnień wcześniej nabytych, czyli każdy posiadacz uprawnieńsprzed roku 1995 ma takie uprawnienia, jakie miał do końca roku1994. W latach 1991–1994 osoby te miały uprawnienia ze zmianamiwprowadzonymi rozporządzeniem z 1991 r.Następny problem to pojęcie „powszechnie znane rozwiązania konstrukcyjne”.Komisja może tylko wypowiedzieć swoje stanowiskow tej sprawie. Natomiast w konkretnym przypadku decyzję co dotego, czy mamy do czynienia z powszechnie znanym rozwiązaniemkonstrukcyjnym, podejmuje zamawiający w przypadku zamówieńpublicznych czy też właściwy organ w przypadku postępowań prowadzonychna podstawie Prawa budowlanego. Nie ulega wątpliwości,że zapis w decyzji „powszechnie znane rozwiązania konstrukcyjne”oznacza, że są to uprawnienia w ograniczonym zakresie.mgr inż. Andrzej StasiorowskiP O L S K AI Z B AINŻYNIERÓWBUDOWNICTWAIZBA P RO JEKTOWANIA BUDO WLANEG OArtykuł ukazał się w Biuletynie Warmińsko-Mazurskiej OIIB2006–2010.INŻYNIER BUDOWNICTWA14Instytut Techniki Budowlanej

samorząd zawodowyStop korupcjiw budownictwie„Ethicana” – film szkoleniowy ASCE przeciw korupcjiw budownictwie, dostępny w biurach izb okręgowychinżynierów budownictwa.ASCE – American Society of Civil Engineers (AmerykańskieStowarzyszenie Inżynierów Budownictwa), jedna z bardziej szacownychorganizacji inżynierów budownictwa w USA, z którąPIIB nawiązała kontakty oraz podpisała umowę o współpracyw 2004 r., rozpoczęła przed kilku laty zakrojony na szeroką skalęi wszechstronny program walki z korupcją w budownictwie nawszystkich szczeblach oraz kontynentach.Akcja ASCE ma na celu poprawę bytu najbiedniejszych społeczeństw,które są ofiarami skorumpowanych rządów, firm, a nawetorganizacji pomocowych, często mających swój niechlubnyudział w korupcji w budownictwie, obejmującej tak wiele dziedzin,urzędów i urzędników.ASCE zwróciła się do PIIB z prośbą o rozpropagowanie filmu„Ethicana”, wyjaśniającego liczne mechanizmy korupcji w budownictwiena wszystkich jego szczeblach – od rządu i organizacjimiędzynarodowych do koncernów międzynarodowych i firmlokalnych oraz zatrudnionych w nich pracowników. Ethicana tonazwa wyimaginowanego, symbolicznego państwa, któregospołeczeństwo pada ofiarą korupcji.Na prośbę ASCE PIIB rozpowszechnia film oraz zorganizuje dyskusjenawiązujące do sytuacji naszego kraju.Rodzaje nadużyć i obowiązujące w UE prawoKorupcja – (łac. Corruptio – dosł. zepsucie) to nadużycie stanowiskapublicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści, obiecywania,proponowania, wręczania, żądania, przyjmowania przez jakąkolwiekosobę nienależnej wartości majątkowej, osobistej lub obietnicytakich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działaniaw wykonywaniu funkcji publicznej lub działalności gospodarczej.Korupcja może powstawać niezależnie od formy rządów, a jejpoziom może być bardzo różny – od drobnych przypadków wykorzystaniawpływu lub nieusprawiedliwionego faworyzowaniajednostki lub przedsiębiorstwa do zinstytucjonalizowanego procesułapówkarskiego.Najbardziej jasna i prosta definicja łapówkarstwa zawarta jest w art.2 cywilnoprawnej konwencji o korupcji, sporządzonej w Strasburgu4 listopada 1999 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 244, poz. 2443):„korupcjąjest żądanie,proponowanie, wręczanielub przyjmowanie łapówki lub innej korzyści, co wypacza prawidłowewykonywanie jakiegokolwiek obowiązku”.StatystykaWedług badania Transparency International z 2004 r. Polska zajmowała67 lokatę ex aequo z Chorwacją, Peru i Sri Lanką wśród146 przebadanych pod względem „transparency” (przejrzystości)państw. W badaniu z 2006 r. poprawiliśmy wynik znajdującsię na 61 miejscu ex aequo z Jamajką. Podobne pozycje zajęły:Turcja – 60, Bułgaria – 57, Grecja – 54.Sąsiedzi Polski zajęli lokaty: Niemcy – 15, Czechy – 51, Słowacja– 57, Białoruś – 74, Ukraina – 122. Na końcu tej listy są: Haiti, Birma,Irak, Gwinea, Sudan, Kongo, Czad, Bangladesz, Uzbekistan,Gwinea Równikowa. Do najmniej skorumpowanych państw zaliczanesą w badaniach z ostatnich kilku lat niezmiennie: Finlandia,Nowa Zelandia, Dania, Islandia, Singapur, Szwecja, Szwajcaria,Norwegia, Australia i Holandia.Margines błędu w badaniach nie ma większego znaczenia dlaogólnych danych, dlatego trzeba przyznać, że ogólna tendencjajest prawidłowa i oddająca rzeczywistą sytuację.Kopie DVD „Ethicana” z polskimi podpisami zostały rozesłanedo izb okręgowych i są dostępne dla naszych członków.Serdecznie zachęcam do jego obejrzenia oraz dyskusji natemat „wszechogarniającej” korupcji.Mirosława Niedziałekwrzesień 10 [76]15

normalizacja prawo i normyGwarancja i rękojmiaw kontraktach budowlanychDla inżynierów, którzy na co dzień nie zajmują się problematyką prawną, bywa kłopotliwe rozróżnienie prawnejinstytucji rękojmi za wady fizyczne i gwarancji oraz związanych z nimi zasad odpowiedzialności i ich skutków.Gwarancja i rękojmia w kontraktach budowlanych– temat, co zapewne potwierdząśrodowiska prawnicze, z pograniczaprawa. I rzeczywiście – szeroko rozumianytemat odpowiedzialności z tytuługwarancji i rękojmi powinien omawiaćprawnik. Jednak jest to temat, z którymrównież na co dzień spotykają się inżynierowiew swojej pracy zawodowej. Wartogo przybliżyć właśnie od strony tzw. praktykiinżynierskiej, tym bardziej że pojęciagwarancji i rękojmi są szeroko stosowanew zapisach i realizacji kontraktów budowlanych.Znajomość tej problematykii zabezpieczenia w postaci odpowiednichzapisów umownych może również zapobieclub ograniczyć ewentualne ryzykapowstałe w okresie gwarancji i rękojmi.W naszych rozważaniach posługiwaćsię przy tym będziemy jedynie zapisamiprawa odnoszącymi się bezpośrednio doumów o roboty budowlane. Inne definicjei odniesienia będą pomijane.Definicja gwarancji, jaką można wyodrębnićopierając się na zapisach kodeksu cywilnego(art. 577 par. 1), brzmi: Gwarancjajest to odpowiedzialność sprzedawcyco do jakości rzeczy sprzedanejwynikająca z faktu umownego i fizycznegozobowiązania się do udzieleniatakiej gwarancji kupującemu.W odniesieniu do budownictwa należyprzyjąć, że gwarantem, czyli równieżwystawcą dokumentu gwarancyjnego,o którym mowa w tym artykule k.c., jestwykonawca robót. Zgodnie z zapisamiprawa cywilnego wystawca dokumentugwarancyjnego jest również zobowiązanydo usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad. A zatemjest to również rodzaj zobowiązania, w którym wykonawca robót podejmuje się naprawylub wymiany elementów rzeczy będącej przedmiotem umowy (w naszym przypadkubudynku i związanych z tym budynkiem elementów niezbędnych do prawidłowegofunkcjonowania tego obiektu, tj. m.in. zagospodarowania terenu i infrastruktury).Po co nam zatem rękojmia, skoro i tak zobowiązania gwarancyjne nakładają na wykonawcęobowiązek usunięcia wad fizycznych budynku? Rękojmia za wady fizyczne zdefiniowanazostała w art. 556 ustawy – Kodeks cywilny. Wynika z niej, że: rękojmią za wady fizycznejest odpowiedzialność sprzedawcy (wykonawcy) względem kupującego za wadyrzeczy zmniejszającą jej wartość lub użyteczność z uwagi na cel w umowie oznaczony(…). Te zasady odpowiedzialności mają charakter absolutny, polegający na tym, żesprzedawca nie może się z nich zwolnić, i obciążają one jego niezależnie od tego, czy toon spowodował wadliwość rzeczy. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi określa się mianemodpowiedzialności bezwzględnej, czyli opartej na zasadzie ryzyka.Widać zatem pewne podobieństwa obu tych pojęć. I rzeczywiście obie definicje traktująo odpowiedzialności sprzedającego za wady rzeczy. Z powołanych definicji wynika,że zarówno rękojmia, jak i gwarancja są formą zabezpieczenia kupującego (w naszymprzypadku inwestora lub innego nabywcę wytworzonej rzeczy) przed dostarczeniemrzeczy wadliwej. W umowach o roboty budowlane powszechne jest stosowanieobu tych zabezpieczeń naraz. Takie rozwiązania są bowiem powszechnie przyjmowanena podstawie tzw. swobody kontraktowej stron umowy o roboty budowlane(art. 353 1 k.c.).Wobec tak zbieżnych definicji obu pojęć zrozumiałe jest częste uważanie ich za tożsame.Dodatkowo zarówno pojęcie gwarancji, jak i rękojmi nie występują w Prawiebudowlanym. Niezależnie jednak od ich podobieństw istnieją zasadnicze różnice.Główne z nich, w podziale na kategorie, zostały pokazane w poniższej tabeli.Termin powstaniaodpowiedzialnościRodzajzobowiązaniaCzas trwaniaGwarancja jakości• Odpowiedzialność na etapie realizacjiumowy i po jej zakończeniu• Odpowiedzialnośćo charakterze umownym• Umowny czas trwania gwarancjiRękojmiaza wady fizyczne• Powstanie odpowiedzialnościpo zakończeniu świadczenia• Odpowiedzialność o charakterzeustawowym• 3-letni okres odpowiedzialnościza wady budynku od daty wydaniaForma • Forma pisemna • Brak formy pisemnejCesja• Możliwość przeniesienia na osobętrzecią• Brak możliwości cesjiWysokośćzabezpieczenia• Określona wysokość zabezpieczenia• Brak określonej kwoty i wysokościzabezpieczenia16INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawoPowstanie odpowiedzialnościW umowach o roboty budowlane spotykamy się z pojęciem gwarancji w różnorakiejformie. Zabezpieczenia (gwarancje) w trakcie realizacji robót dotyczą najczęściej zaliczekna roboty, gwarancji dobrego wykonania robót i wystawiane są w formie gwarancjibankowej, ubezpieczeniowej czy innej uprzednio zaakceptowanej przez inwestora.W trakcie realizacji robót nie ma mowy o odpowiedzialności z tytułu rękojmi, któreto zobowiązanie powstaje dopiero po zakończeniu świadczenia z umowy. Najczęściejtakim punktem jest podpisanie protokołu odbioru końcowego robót.Rodzaj zobowiązaniaPrawo cywilne nakłada na sprzedawcę 1 obowiązek udzielenia rękojmi. Jest to tzw. ustawowaodpowiedzialność za wady rzeczy mająca charakter absolutny, tzn. sprzedawcanie może się z nich zwolnić. Inaczej jest z gwarancją jakości, która jest zobowiązaniemumownym sprzedawcy co do zakresu, terminu czy wysokości świadczenia. W przypadkuumów o roboty budowlane gwarantem jest wykonawca robót. Czy wykonawca możezatem zrezygnować z udzielenia gwarancji na swoje roboty? Prawo cywilne nieprecyzuje obowiązku dostarczenia dokumentu gwarancyjnego ani udzielenia gwarancji.Mówi jedynie o przypadku gdy kupujący otrzymał dokument gwarancyjny co do jakościrzeczy sprzedanej (…). Wtedy jest zobowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub dodostarczenia rzeczy wolnej od wad z tytułu udzielonej gwarancji. W umowie inwestor–wykonawcawracamy jednak do zapisów tzw. swobody kontraktowej stron. Który z inwestorówpokusiłby się o zawarcie umowy bez tzw. zabezpieczenia gwarancją jakości, tymbardziej że może je realizować niezależnie od uprawnień wynikających z rękojmi. W mojejocenie takie żądania mają określone uzasadnienie w tych sytuacjach, kiedy zamawiający/inwestor pragnie uzyskać z mocy umowy uprawnienia np. dotyczące dłuższych terminówodpowiedzialności za wady, niż to wynika z przepisów dotyczących rękojmi.Czas trwania zobowiązaniaTerminy gwarancji stosowane w zobowiązaniach umownych o wykonanie robót budowlanychsą bardzo różne. W kontraktach budowlanych na ogół przyjmowane są 10-letnie okresyna konstrukcję budynku, izolację, dach oraz 3-letnie okresy na pozostałe roboty budowlanez wyjątkiem urządzeń, gdzie gwarancję wystawia się na okres zgodny z gwarancją udzielanąprzez producenta danego urządzenia. Jednak – i zwracam na to uwagę – w przypadkuwymiany jakiejkolwiek części (elementów budynku, np. koryt odwodnienia liniowego czyurządzeń domofonowych) lub dokonania istotnej naprawy – termin gwarancji dla tych częścibiegnie od nowa. W takim przypadku zamawiający powinien żądać wydłużenia dokumentugwarancyjnego. Brak żądania takiego dokumentu od wykonawcy wiąże się z ryzykiem postronie zamawiającego na przykład ponownej wymiany wadliwego elementu już na własnykoszt 2 . Stosownie do treści art. 568 par. 1 k.c. uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają – jeślichodzi o wady budynku – po upływie trzech lat, licząc od dnia wydania rzeczy. Trzeba zaznaczyć,że wskazane tu pojęcie budynku budzi wiele kontrowersji. Jedna z interpretacjitraktuje to bowiem szeroko i odnosi się do art. 3 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane – tzn.jako obiekt budowlany, inna natomiast rozumie budynek jako rodzaj obiektu budowlanego,który jest trwale związany z gruntem (art. 3 ust. 2 Prawa budowlanego). Drugą kontrowersyjnąsprawą jest charakter tzw. terminu rękojmi. W doktrynie prawa mówi sięo tych terminach, że mają one charakter terminów zawitych, tzn. takich, po upływie którychuprawnienia wygasają. Obecnie rozważany jest pogląd, na podstawie art. 558 k.c., że terminzawity określony na trzy lata strony mogą umownie zarówno skrócić, jak i wydłużyć. Sprawanie dotyczy jednak – jak było to wspomniane wcześniej – umów z udziałem konsumentów.Sytuacja taka ma miejsce, gdy np. umowadotyczy wykonania budynku mieszkalnego,gdzie pośredniczącym kupującym jest osobafizyczna nabywająca mieszkanie. Wątpliwajest w takiej sytuacji zgoda zamawiającegona skrócenie terminu rękojmi.Forma zabezpieczeńPrawne podstawy i zasady gwarancji jakościreguluje w swej treści normatywnej art.577 par. 1 i 2 k.c. podkreślający, iż fundamentalnądla gwarancji jakości zasadę odpowiedzialnościumownej wyprowadza sięz faktu otrzymania przez kupującego, czyteż w naszym przypadku zamawiającego,dokumentu gwarancyjnego. Zostaje tu zachowanazatem forma pisemna, przy czymnajczęściej jest to dokument wystawianyprzez towarzystwa ubezpieczeniowelub banki w zależności od akceptowalneji umownej formy zabezpieczeń. Wykonawcanie wystawia dokumentu rękojmi.Cesja prawPraktyka wskazuje, że zamawiający dopuszczaz gwarancji cesję na inny podmiot, najczęściejna podmiot finansujący inwestycję.Takie cesje są ogólnie przyjęte. Obecnie częstospotykamy się z faktem uzależniania zgodycesji od podmiotu wystawiającego dokumentgwarancyjny w imieniu wykonawcy.Wydaje się jednak, że gdy zapisy umownepozwalają na taką cesję (strony dobrowolniewyraziły taką wolę w umowie), zamawiającypowinien żądać dokumentu, którybyłby zgodny w całości z zapisami kontraktu.Dobrze zatem, aby strony umowy jużna etapie jej zawierania zabezpieczyły sięwobec takiej ewentualności – ograniczy topóźniejsze ryzyko odpowiedzialności z tytuługwarancji podmiotu, który np. przedwygaśnięciem ważności dokumentu zbyłnieruchomość. Często bowiem zdarza się,że ubezpieczyciel nie wyraża zgody nascedowanie gwarancji na inne podmioty,w szczególności wspólnoty mieszkaniowe.Te kwestię powinny szczególnie wziąćpod uwagę podmioty realizujące obiektymieszkalne. W takim wypadku przyjęcie odwrzesień 10 [76]17

normalizacja prawo i normywykonawcy dokumentu gwarancyjnegoumożliwiającego mu przeniesienie zobowiązańz tytułu gwarancji może być wygodne.W praktyce niekiedy okazuje się tokłopotliwe ze względu na trudności w znalezieniutakiego ubezpieczyciela i z drugiejstrony niechęci ewentualnych cesjonariuszydo przejmowania takiego zobowiązania.Wysokość zabezpieczeniaPrzepisy prawne nie regulują wysokości,do jakiej uprawniony z tytułu rękojmi zawady fizyczne może dochodzić swoichroszczeń. W umowach o roboty określasię wysokość gwarancji – najczęściejw postaci procenta wartości robót. Jednakz przepisów prawa wynika, że zarównow przypadku dochodzenia roszczeńz tytułu rękojmi, jak i gwarancji wykonawcama obowiązek usunięcia wadyfizycznej rzeczy (budynku czy innych elementówrobót będących przedmiotemumowy stron) lub dostarczenia rzeczywolnej od wad. Nie zakładam oczywiściezburzenia i wybudowania budynku odnowa, ale w skrajnym przypadku możedochodzić do wymiany istotnych elementówobiektu. Brak jest regulacji co do sytuacji,w których naprawa bądź wymiana(zamawiający może zlecić obie te czynnościosobom trzecim) przekracza wysokośćgwarancji, jaką wykonawca złożyłzamawiającemu.Konsekwencje błędnych zapisóww kontraktach budowlanychw odniesieniu do gwarancji i rękojmiAby zostały prawidłowo zrealizowaneuprawnienia obu stron wynikające z udzielonychzabezpieczeń w okresie trwającejgwarancji, należy w pierwszej kolejności zadbaćo właściwe zapisy umowne, biorąc poduwagę omówione wcześniej czynniki. Właściwezapisy pozwolą ograniczyć lub wyeliminowaćryzyko dla obu stron występującew okresie udzielonej gwarancji czy rękojmi.Poniżej wybrane błędy napotkane przez autorkęw praktyce inżynierskiej i metody ichograniczenia:■ Brak określenia terminu odbioru przedmiotu umowy (trudności w określeniudaty wydania rzeczy)Jak wspomniano wcześniej, prawo definiuje moment rozpoczęcia obowiązywania odpowiedzialnościod tzw. wydania rzeczy. Jeśli pomiędzy wykonawcą a zamawiającymjest to termin określony jako podpisanie protokołu odbioru końcowego, to w tym momenciegwarant, czyli wykonawca, powinien nam dostarczyć dokument gwarancyjny.W praktyce bywa jednak często tak, że dokument ten jest dostarczany z opóźnieniemwynikłym z czasu trwania jego wystawienia i jest różny w zależności od przybranejformy. W takim przypadku zamawiający powinien się zabezpieczyć bądź przez kaucjęgwarancyjną (kwoty zatrzymane) lub odpowiednio długą gwarancję w innej formie.W przypadku zamawiającego należy zwrócić jeszcze uwagę na inny aspekt. Zwyklezamawiający buduje obiekt w celu jego sprzedaży dalszym podmiotom. Bieg okresugwarancji czy rękojmi w takim przypadku będzie się rozpoczynał dla tych podmiotówznów od daty wydania mu tej rzeczy. Dotyczy to w szczególności umów z udziałemkonsumentów. Często w umowach zamawiający zapominają o tym fakcie.■ Brak definicji wady fizycznejW doktrynie wskazuje się, że wadą istotną jest taka wada, która wyłącza normalnekorzystanie z rzeczy. Wada fizyczna może polegać na takiej cesze rzeczy lub jej braku,która wywołuje:a) zmniejszenie wartości rzeczy ze względu na cel w umowie oznaczony lub cel wynikającyze zwyczajnego przeznaczenia rzeczy,b) zmniejszenie użyteczności rzeczy ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego przeznaczeniarzeczy,c) niekompletność.Orzecznictwo i literatura na ten temat akcentują, że podstawowe znaczenie dla ocenywad mają względy funkcjonalne. Orzecznictwo bowiem w tej sprawie precyzuje, żezgodność z normą techniczną nie przesądza o niewadliwości (SN z 20 maja 1997 r., IICKN 115/97, oraz SN z 27 listopada 2003 r., IIII CK 115/02). Przykładem może być miejscepostojowe w garażu, które spełnia wymogi techniczne pod względem parametrów technicznych,wymiarów, a jednak może być przedmiotem roszczenia ze strony kupującegojako rzecz posiadająca wady funkcjonalne (np. brak możliwości swobodnego zaparkowania).W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że wada fizyczna może także polegać nabraku takich właściwości rzeczy/budynku, o której wykonawca zapewnił zamawiającego.W kategorii „zapewnienia” można ująć termin trwałości danego elementu oraz właściwąjego jakość (wartość użytkową). Istotne zatem wydaje się być precyzyjne określeniedefinicji wady fizycznej oraz warunków właściwego użytkowania i odpowiedzialnościwykonawcy.■ Brak określenia zasad odpowiedzialności wykonawcy za wady■ Brak określenia warunków gwarancjiOdpowiedzialność gwaranta obejmuje okres po wydaniu rzeczy, często gdy trwa jużnormalna jego eksploatacja. Założeniem okresu gwarancyjnego jest dokonanie długotrwałejpróby funkcjonowania, w toku której powinny ujawnić się wady. Brak określeniawarunków, na jakich wykonawca udziela gwarancji zamawiającemu, w szczególnościich wyłączeń, będzie prowadzić do licznych sporów w tej materii. Szczególnieistotny wydaje się zapis umowny o obowiązku dostarczenia zamawiającemu instrukcjiużytkowania obiektu wraz z częściami wspólnymi. Dokument ten powinien obejmowaćw szczególności zapisy dotyczące zasady konserwacji (w tym koniecznośćodśnieżania dachów i chodników oraz pasów wokół budynków, które mogą doprowadzićdo zawilgoceń i zgłaszania roszczeń z tego tytułu) oraz zasady użytkowania18INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawobudynku i poszczególnych lokali w nim się znajdujących. Należy pamiętać, że pomimoiż ciężar dowodu faktu, że wady wyniknęły z przyczyn tkwiących w samej rzeczy,powinien spoczywać na osobie, która z tego faktu czerpie korzyści, to w praktyce– powołując się na piśmiennictwo w tym zakresie – został wyrażony pogląd, że zewzględu na funkcję społeczno-ekonomiczną rękojmi taki dowód obciąża niestety wykonawcę.Dlatego precyzyjne zapisy w tym kierunku zapewne mogą być podstawą dozwolnienia wykonawcy od odpowiedzialności za wady, które powstały w wyniku np.użytkowania.Podobnie sprawa ma się z rękojmią. Na podstawie art. 558 par. 1 stanowiącym o dyspozytywnościrękojmi strony mogą uzgodnić rozszerzenie, ograniczenie lub wyłączenieuprawnień z tytułu rękojmi (zaznaczam nie dotyczy to umów z udziałem konsumentów),ale w tym zakresie muszą być wyraźne postanowienia umowne. Nie może to nastąpićjednak po wydaniu rzeczy. Odradzam jednak zamawiającym korzystanie z takiego„prawa”.■ Brak określenia sankcji z tytułu niewykonania zobowiązania gwarancyjnegoi wynikającego z rękojmiTa kwestia jest raczej skierowana do zamawiającego i to jego interesy ma zabezpieczaćrównież w stosunku do innych podmiotów. Często w zapisach umowy brak jest określeniasankcji, np. w postaci kar umownych za nieterminowe usunięcie powstałych wadczy też niewykonanie właściwych obowiązków gwarancyjnych spoczywających na wykonawcy.Oczywiście możemy wykorzystać przekazany nam dokument gwarancyjny lubnp. zlecić osobom trzecim wykonanie danej naprawy bądź wymiany na koszt danegowykonawcy. Jednak bez szczegółowych zapisów w tej materii w warunkach gwarancjijest to trudne do zrealizowania. Pozostaje jeszcze dochodzenie swoich praw na drodzesądowej z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania umownego. Jednak tę kwestiępozostawiam prawnikom.Ryzyko braku właściwych zapisów w kontraktachbudowlanych w zakresie rękojmiczy gwarancji może być wbrew pozorombardzo duże. I nie dotyczy to tylko zamawiającego,ale i wykonawcy. Pojawienie sięryzyka np. wymiany istotnych elementówbudynku może być dotkliwe w skutkachi ma ogromny wpływ na ostateczny kosztcałej inwestycji. Aspekty te często są pomijanew zapisach umownych, gdzie stronymają na uwadze jedynie realizację budowy,zapominając o okresie gwarancji. Praktykainżynierska wymaga szerokiej wiedzy nietylko technicznej, bo kontrakt budowlanyto nie tylko wybudowanie obiektu.mgr inż. Edyta TargońskaBibliografia1. Komentarz do kodeksu cywilnego podred. G. Bieńska, wyd. LexisNexis, Warszawa2006.2. Ustawa – Prawo budowlane z dnia 7 lipca1994 r. z późniejszymi zmianami.1Tu sprzedawcą będzie podmiot wykonujący roboty budowlane, które – po ich wykonaniu – zostają „sprzedane” do inwestora czy deweloperapo czym inwestor/deweloper udziela rękojmi podmiotom nabywającym budynek lub jego część.2Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy wymiana elementu przez wykonawcę nastapiła pod koniec okresu gwarancyjnego, a element ponownieuległ awarii. Przypadki takie mają również miejsce, gdy zastosowany element nie nadaje się do swojego przeznaczenia i pomimo naprawciągle ulega usterkom czy awariom.REKLAMAPRODUCENT ELEMENTÓW BETONOWYCH I ŻELBETOWYCHUWAGA NOWOŚĆ !program "Projektuj z Matbetem"do wspierania projektowaniakanalizacji sanitarnych i deszczowychdo pobrania z naszej stronywww.matbet.plstudniekanalizacyjne TBzbiornikiwpustyuliczne TBoferujemy: kręgi - rury - dennice zbiorniki - szamba elementy drogowe elementy ściennekolektoryz rur Wibro TBkompleksowe rozwiązanie umożliwiające budowękanalizacji sanitarnych i deszczowychwrzesień 10 [76]Sady - 62-080 Tarnowo Podg., ul. Rolna 12, tel./fax 61 8 147 167, tel. 61 8 146 146, 61 8 162 007, office@matbet.pl, matbet@matbet.pl19www.matbet.pl

normalizacja prawo i normyRolastowarzyszeńw ochronieprawautorskichPrawa autorskie przysługująz reguły konkretnym, pojedynczympodmiotom, w tym wykonującymtwórcze projekty projektantom.Od aktywności uprawnionego twórcy zależy w pierwszej kolejności realizacja ochronyprzysługujących mu ustawowo praw wyłącznych, jakimi są prawa autorskie. Mimo tow przepisach prawa autorskiego (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawachpokrewnych – Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) przewidziana została,co prawda ograniczona, rola w ochronie przysługujących twórcom praw autorskich reprezentującychich stowarzyszeń. Rola ta zostanie poniżej pokrótce przedstawiona.Z tego punktu widzenia w interesie twórców, w tym projektantów, leży zatem organizowaniesię w drodze tworzenia środowiskowych stowarzyszeń, co pozwala im nawykorzystanie wynikających z powyższej ustawy możliwości, a tym samym zwiększaochronę przysługujących twórcom praw autorskich.Ponieważ w przepisach prawa autorskiego (por. uwagi dalej) mowa jest wyraźnieo stowarzyszeniach, nie mogą być one w tym zakresie wyręczane przez jednostkiorganizacyjne samorządów zawodowych, np. przez okręgowe izby inżynierówbudownictwa czy okręgowe izby architektów. Izby te stanowią bowiem odrębne od stowarzyszeńosoby prawne, działające nie na podstawie przepisów o stowarzyszeniach, alena podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów,inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 z późn. zm.).Zróżnicowany status stowarzyszeń w prawie autorskimUprawnienia w zakresie ochrony praw autorskich mogą realizować oczywiście stowarzyszeniazrzeszające twórców (projektantów). Mogą one zostać podzielone, z uwagi na ichzróżnicowany status w kontekście przepisów prawa autorskiego, na dwa podstawowerodzaje: 1) stowarzyszenia będące organizacjami zbiorowego zarządzania prawamiautorskimi oraz 2) pozostałe stowarzyszenia zrzeszające twórców, które organizacjamizbiorowego zarządzania nie są.Należy w tym miejscu wyjaśnić, czym jest organizacja zbiorowego zarządzania. Otóżzgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych organizacjątaką jest stowarzyszenie twórców, którego statutowym zadaniem jest zbiorowezarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich oraz wykonywanie uprawnieńwynikających z ustawy. Organizacją zbiorowego zarządzania jest m.in. StowarzyszenieArchitektów RP (organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi jest obecniew Polsce kilkanaście – przyp. red.).Aby dane stowarzyszenie zrzeszającetwórców (projektantów) mogło uzyskaćszczególny status organizacji zbiorowegozarządzania, powinno nie tylko posiadaćodpowiednio ukształtowany statut, przewidującyzadania w zakresie zbiorowegozarządzania i ochrony praw autorskich,ale także uzyskać stosowne zezwoleniena wykonywanie działalności zbiorowegozarządu, które wydaje Minister Kulturyi Dziedzictwa Narodowego.Nie każde zatem stowarzyszeniezrzeszające twórców może uzyskaćuprzywilejowany status organizacjizbiorowego zarządzania. Musi to byćstowarzyszenie dające rękojmię należytegozarządzania powierzonymi prawami (por.art. 104 ust. 3 ustawy o prawie autorskimi prawach pokrewnych), o czym decydująniewątpliwie takie m.in. okoliczności, jakczas i zakres działania oraz możliwościfinansowo-kadrowo-organizacyjne.Przepisy ustawowe określają pozycjęstowarzyszeń, będących organizacjamizbiorowego zarządzania, zarówno wobecosób, w interesie których działają,jak i podmiotów zobowiązanych do respektowaniapraw twórców. Na przykładz jednej strony organizacja zbiorowegozarządzania w zakresie swojej działalnościmoże domagać się udzielenia informacjioraz udostępnienia dokumentów20INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawoniezbędnych do określenia wysokościdochodzonych przez nią wynagrodzeńi opłat, z drugiej zaś strony organizacjazbiorowego zarządzania jest obowiązanado jednakowego traktowania prawswoich członków oraz innych podmiotówprzez siebie reprezentowanych w zakresiezarządzania tymi prawami lubdochodzenia ich ochrony (por. art. 105ust. 2 i art. 106 ust. 1 ustawy o prawieautorskim i prawach pokrewnych).Ustawodawca przewidział też w stosunkudo organizacji zbiorowego zarządzaniaszczególnego rodzaju uprawnienia.Na przykład zgodnie z art. 8 ust. 3 powyższejustawy dopóki twórca nie ujawniłswojego autorstwa, w wykonywaniuprawa autorskiego zastępuje go producentlub wydawca, a w razie ich braku –właśnie właściwa organizacja zbiorowegozarządzania prawami autorskimi.Jeżeli chodzi natomiast o pozostałe stowarzyszenia zrzeszające twórców (projektantów),tzn. stowarzyszenia niemające szczególnego statusu organizacji zbiorowego zarządzania,to przepisy prawa autorskiego przewidują w ich przypadku w zasadzie tylkojedno, choć bardzo istotne, uprawnienie. Chodzi o art. 78 ust. 4 ustawy o prawieautorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którym jeżeli twórca nie wyraził innej woli,z powództwem o ochronę osobistych praw autorskich po jego śmierci, poza określonymiustawowo osobami mu bliskimi (małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice,rodzeństwo, zstępni rodzeństwa – por. ust. 2 powyższego przepisu), może również wystąpićstowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacjazbiorowego zarządzania, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.Przepis powyższy nie wymaga zatem, aby zmarły twórca (projektant), o któregoochronę autorskich praw osobistych dane stowarzyszenie chce wystąpić,był w przeszłości członkiem tego stowarzyszenia. Wystarczy, że stowarzyszenieto zrzesza twórców tego samego rodzaju, czyli wykonujących ten samrodzaj twórczości co zmarły twórca.Konieczność stosowania przepisów o stowarzyszeniachDo zrzeszających twórców (projektantów) stowarzyszeń, aktywnych w zakresie ochronypraw autorskich swoich członków, stosować należy ogólne przepisy o stowarzyszeniach,czyli przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach(Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.). Dotyczy to zasadniczo także stowarzyszeńREKLAMAwrzesień 10 [76]21

REKLAMAnormalizacja prawo i normykwalifikowanych, takich jak StowarzyszenieArchitektów RP, mających statusorganizacji pożytku publicznego (por.uwagi wyżej), z tym że ustawa o prawieautorskim i prawach pokrewnychw art. 104 ust. 2 przewiduje w stosunkudo tych szczególnych stowarzyszeńokreślone zasady szczególne, zwłaszczadotyczące nadzoru nad nimi, którysprawowany jest przez Ministra Kulturyi Dziedzictwa Narodowego, podczas gdynadzór nad stowarzyszeniami w ogólnościrealizowany jest, co do zasady, przezstarostów (por. art. 8 ust. 5 Prawa o stowarzyszeniach).Aby doszło do powstania stowarzyszenia,musi podjąć inicjatywęw tym zakresie co najmniej piętnaścieosób (por. art. 9 Prawa o stowarzyszeniach),czyli założycieli,którymi mogą być twórcy (projektanci),np. działający w tej samejmiejscowości albo specjalizującysię w określonym zakresie twórczości(projektowania). Oczywiście pomysłpowołania stowarzyszenia możewyjść od jednego konkretnego twórcy,z tym że aby taka jednostkowa inicjatywazakończyła się powodzeniem, pomysłodawcamusi przekonać do swojejkoncepcji co najmniej czternaście innychosób. Po rozpoczęciu działalnościprzez stowarzyszenie liczba jego członkówmoże się powiększać, co bez wątpieniama znaczenie dla pozycji stowarzyszeniawobec innych podmiotóworaz możliwości skutecznej realizacjijego statutowych celów.Podstawowym aktem, na podstawiektórego stowarzyszenie działa,jest statut. Poza innymi kwestiami,które powinny zostać w nim uregulowane,takimi jak m.in. określenienazwy stowarzyszenia czy terenujego działania (por. art. 10 ust. 1Prawa o stowarzyszeniach), bardzoistotne jest sprecyzowanie w statuciecelów stowarzyszenia i sposobów ichrealizacji. Jeśli zatem stowarzyszeniezrzeszające twórców (projektantów)ma w założeniu zajmować się m.in.ochroną praw autorskich swoichczłonków, należałoby cel ten wyraźniew statucie określić, z jednoczesnymwskazaniem sposobów jego realizacji.Na przykład realizacja przez stowarzyszenieochrony praw autorskich swoichczłonków polegać może m.in. naudzielaniu im pomocy przy dochodzeniuroszczeń z tytułu naruszenia prawautorskich do dzieł ich autorstwa,choćby poprzez współpracę z konkretnymikancelariami prawnymi, czyteż na angażowaniu się przez stowarzyszeniew polubowne rozstrzyganiesporów swoich członków z innymipodmiotami w tym zakresie.Tworząc stowarzyszenie, któregocelem byłoby wspieranie własnychczłonków w ochronie przysługującychim praw autorskich, wartoponadto opracować odpowiedniewewnętrzne mechanizmy działaniazwiązane z kwestią reprezentacjiw obrocie prawnym. Chodzi zasadniczoalbo o odpowiednie umowymiędzy stowarzyszeniem a jego członkami,np. o zarząd ich prawami autorskimi,choćby w związku z czasowąnieobecnością danego członka, alboo odpowiednie upoważnienia (pełnomocnictwa)udzielane przez członkówswojemu stowarzyszeniu do podejmowaniaprzez nie w ich imieniu określonychczynności.W relacji między stowarzyszeniema jego członkami możliwe są takżemniej typowe relacje związane z zakresempraw autorskich. Na przykładczłonek stowarzyszenia, który nie maosób bliskich uprawnionych do dziedziczenia,może w testamencie zapisaćmajątkowe prawa autorskie do swoichdzieł właśnie stowarzyszeniu nabywającemuje dzięki temu na wyłączność.Rafał Golatradca prawny22INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawowrzesień 10 [76]23

normalizacja prawo i normyWarunki usytuowania budynkóww stosunku do granicy działki budowlanej – cz. IIPodstawy prawne1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwaz dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych,jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie(Dz.U. z 1995 r. Nr 10, poz. 46 z późn. zm.), zwane dalejWT-1994.2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. Nr 75, poz. 690), zwane dalejWT-2002.3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. Nr 75, poz. 690, zm. z 2003 r.Dz.U. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156), zwanedalej WT-2004.4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690,zm. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz.1156, z 2008 r. Nr 201, poz. 1238 oraz Nr 228, poz. 1514,z 2008 r. Nr 56, poz. 461), zwane dalej WT-2008.5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia2002 r. w sprawie jw. (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690,zm. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156,z 2008 r. Nr 201, poz. 1238, Nr 228, poz. 1514 oraz z 2009 r.Nr 56, poz. 461), zwane dalej WT-2009.W przepisach WT-1994 i WT-2002 oraz WT-2004 zostały w § 12ust. 5 określone dopuszczalne wielkości występów architektonicznych,gzymsów, okapów, balkonów, schodów zewnętrznych,ramp i pochylni w ścianach zewnętrznych od strony granicy z sąsiedniądziałką budowlaną. Intencją tych ograniczeń było pozostawieniewolnego pasa terenu o szerokości co najmniej 3 m, którybył przewidziany w projekcie lub mógłby być w przyszłości wykorzystanyjako dojazd od ulicy w głąb działki.Przepisy te nie artykułowały tego celu, a ich zapis mógł być różnie interpretowany,ponieważ nie rozróżniono w nim zastosowania niektórychwystępów uzasadnionych tylko w stosunku do ściany z otworamiokiennymi lub drzwiowymi, której usytuowanie wymaga zapewnieniaodległości co najmniej 4 m od granicy. Wprowadzenie w WT-2004do przykładów limitowanych wielkości występów również pochylnipozostawałoby w zgodzie z intencją zachowania możliwości dojazduwzdłuż działki, ale stwarza niepotrzebne ograniczenia racjonalnego zastosowaniapochylni do garaży podziemnych przy granicy działki w zabudowiebliźniaczej i zwartej.Nowa treść przepisów w § 12 ust. 5 pkt 1 WT-2009 usuwa pozorniete wątpliwości, ponieważ ustala jedynie warunek zachowaniaściśle określonej odległości od granicy z sąsiednią działkąbudowlaną do krawędzi występów architektonicznych. Jednakdopuszczenie minimalnych odległości skrajnych krawędzi tychelementów 1,5 m od granicy jest niedostateczne ze względówużytkowych, technicznych i estetycznych, jest trudne do akceptacjii powinno ulec zmianie, zwiększeniu odległości i uściśleniutych wymagań.W szczególności okapy, gzymsy i balkony, tarasy oraz schody zewnętrznepowinny być oddalone co najmniej o 2,5 m od granicy,co w relacji do ściany zewnętrznej z otworami, położonej 4 mod granicy, daje możliwość wykonania omawianych elementówarchitektonicznych o wysięgu do 1,5 m.Przepis ten powinien również zawierać zastrzeżenie, że odległościtych elementów nie powinny stanowić ograniczenia szerokościdojazdu w głąb działki, jeżeli jest on niezbędny użytkowolub wymagany zgodnie z przepisami odrębnymi.Wykusze i werandy powinny być oddalone co najmniej 4 m od granicy,analogicznie do wymogów § 12 ust. 1, w odniesieniu do ścianyzewnętrznej budynku z otworami okiennymi lub drzwiowymi.W odniesieniu do pochylni stanowiącej zjazd do kondygnacjipodziemnej garażu należy dopuścić usytuowanie jej bezpośrednioprzy granicy w zabudowie bliźniaczej i zwartej, a takżew zabudowie wolno stojącej, jeżeli na działce sąsiedniej znajdujesię analogiczna pochylnia zjazdowa albo dojazd w poziomieterenu.W odniesieniu do tarasów trzeba uściślić, że przepis dotyczytylko tarasów wysuniętych w kierunku granicy działki pozakrawędź ściany zewnętrznej i mających konstrukcję budowlanąopartą na gruncie, a nie dotyczy tarasów ziemnych(nasypowych).5. Odległość od granicy z sąsiednią działką budowlanąnie może być mniejsza niż:1) 1,5 m do okapu, gzymsu, balkonu lub daszkunad wejściem, a także do takich części budynku,jak galeria, taras, schody zewnętrzne, pochylnia lubrampa,2) 4 m do zwróconego w stronę tej granicyotworu okiennego umieszczonego w dachu lub połacidachowej.24INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawo6. Budynek inwentarski lub budynek gospodarczy,uwzględniając przepisy odrębne oraz zawartew § 13, 60 i 271–273, nie może być sytuowanyścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymiw odległości mniejszej niż 8 m od ściany istniejącegona sąsiedniej działce budowlanej budynkumieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowegolub budynku użyteczności publicznej lub takiego, dlaktórego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniuna budowę, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4.Rys. 1 | Na rysunku przedstawiono warunki dotyczące wielkości występówarchitektonicznych przy ścianie zewnętrznej z otworami od stronygranicy z sąsiednią działką budowlaną. Na przekroju pionowymzostały podane maksymalne wymiary w liczniku – wg WT-2004,a w mianowniku – wg przepisów WT-1994 i WT-2002.Pod rysunkiem zostały podane odległości wymagane wg przepisówWT-2009, które wskazują, że ustalenie dopuszczalnego zbliżenia krawędziwystępów architektonicznych na 1,5 m do granicy jest nieuzasadnionei powinno być skorygowane wg propozycji przedstawionych w komentarzu.W stosunku do ramp, czyli do urządzeń służących do przeładunkutowaru z samochodów, trzeba określić w przepisie,że odległość krawędzi rampy przeładunkowej odgranicy działki powinna zapewnić dogodne warunki dojazdui wykonywania prac przeładunkowych, jakie wynikająz warunków technologicznych. Warunek zachowaniaodległości co najmniej 4 m od granicy z sąsiednią działkąbudowlaną do okna (lukarny) w dachu lub okna połaciowego,czyli położonego w płaszczyźnie dachu, stanowipowtórzenie analogicznego przepisu określonegow WT-2002 i WT-2004. Takie uregulowanie stanowi konsekwentneuściślenie przepisu § 12 ust. 1 pkt 1.Przepis zawarty w ust. 5 pkt 2 uściśla warunki usytuowaniaotworu (lukarny lub okna połaciowego) w dachu od stronygranicy z sąsiednią działką budowlaną. Praktycznie przepisten odnosi się do budynku mającego od strony granicy ścianęzewnętrzną bez otworów i niebędącą ścianą oddzielenia przeciwpożarowego,usytuowanego w odległości mniejszej niż 4m od granicy i mającego spadek dachu skierowany w stronętej granicy.Podobny przepis znajdował się już we wcześniejszych regulacjachWT-1994 § 12 ust. 9 i WT-2002 § 12 ust. 10, który zostałuchylony w WT-2004 § 12 ust. 7. Przepisy te w WT-1994i WT-2002 określały wyraźnie odległości, w których dopuszczasię usytuowanie budynków gospodarczych i inwentarskich odgranicy z sąsiednią działką budowlaną. Oznacza to, że przepisyte stanowiły konsekwentne rozwinięcie regulacji określającychodległości budynków od tych granic.W WT-2004 nastąpiło uchylenie tych przepisów i wprowadzeniew ich miejsce w § 12 ust. 7, którego treść została w zasadzieutrzymana w przytoczonym wyżej § 12 ust. 6. WT-2009nie określa już odległości budynków gospodarczych i inwentarskichod granic działki, lecz wymaga zachowania odległościtakich budynków od budynków mieszkalnych, zamieszkaniazbiorowego i użyteczności publicznej położonych na sąsiedniejdziałce budowlanej.Taki zakres regulacji wykracza poza problematykę § 12 określającegowyłącznie odległości budynków od granic działki,a równocześnie pozostawia nadal otwarty problem odległościbudynków inwentarskich i gospodarczych od budynków, któreze względów sanitarnohigienicznych powinny być usytuowanew odpowiedniej odległości od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniamiprzeznaczonymi na pobyt ludzi oraz do przechowywaniaproduktów spożywczych i farmaceutycznych na działcewłasnej i na działkach sąsiednich.Z powyższych względów uregulowanie tego tematu powinnonastąpić w dziale VIII pt. „Higiena i zdrowie”, natomiastw § 12 ust. 1 powinno nastąpić powołanie na odpowiedni paragrafw tym dziale, analogicznie do powołanego tam już § 13, 60i 271–273. Przepisy w tym dziale powinny być odpowiednio skorelowanez przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i GospodarkiŻywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawiewarunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowlerolnicze i ich usytuowanie (Dz.U. z 1997 r. Nr 132, poz. 877).7. Odległości od granicy z sąsiednią działkąbudowlaną do podziemnej części budynku, a takżebudowli podziemnej spełniającej funkcje użytkowebudynku, znajdujących się całkowicie poniżej poziomuotaczającego terenu, nie ustala się.wrzesień 10 [76]25

Perforacjabez granicnormalizacja prawo i normyREKLAMAPpdTbGdsPppBLACHY PERFOROWANEDLA BUDOWNICTWA 800 poz. na magazynie możliwość produkcji „pod wymiar” oczka o średnicy od 0,5 mm arkusze/szpule usługi dodatkowe - wycinanie,gięcie, malowanie proszkowePpwRys. 2 | Zgodnie z § 12 ust. 7 WT-2009 wymagane odległości budynków od granicy z sąsiednią działkąbudowlaną nie obowiązują w odniesieniu do podziemnych części budynków. W przypadkudostatecznej szerokości działki budowlanej wskazane jest oddalenie projektowanej częścipodziemnej do granicy działki tak, aby nie zachodziła konieczność uzyskiwania zgodywłaściciela lub zarządcy sąsiedniej nieruchomości na zajęcie odpowiedniego pasa jej terenuna czas budowy, co może nastręczać wiele trudności formalnych i technicznych.Oznaczenia: Gds – granica działki, Ppd – poziom podłogi poddasza użytkowego, Ppp – poziompodłogi parteru, Ppw – poziom podłogi piwnicy, Tb – pas terenu potrzebny do wykonania robótbudowlanych.Przepis zawarty w § 12 ust. 7 WT-2009 stanowi powtórzenie przepisu wprowadzonegojuż w WT-2004 (§ 12 ust. 6), w którym określono warunki usytuowania podziemnychczęści budynku w stosunku do granicy. Zasady stosowania wymaganychodległości budynków od granicy sformułowane bez tego uściślenia w przepisachWT-1994 i WT-2002 były niekompletne. Mimo braku wcześniejszego uściślenia w praktycznymzastosowaniu tych przepisów przyjmowano zgodnie z logiką, że nie wymaga sięzachowania żadnej odległości od granicy części budynku znajdującej się całkowicie poniżejpoziomu terenu, ponieważ nie stwarza to zagrożenia pożarowego ani sanitarnego dlazabudowy na sąsiednich działkach budowlanych.Należy nadmienić, że warunki prawno-organizacyjne wykonywania robót budowlanychwymagających wejścia na teren sąsiedniej nieruchomości, np. budowy podziemnejczęści budynku, bezpośrednio przy granicy z tą nieruchomością, określają przepisyart. 47 Prawa budowlanego.mgr inż. arch. Władysław KorzeniewskiRMIG Sp. z o.o.ul. Ostrowska 46061-324 PoznańTel: 61 88 63 270Fax: 61 88 63 279biuro@rmig.comwww.rmig.com26Artykuł stanowi część znowelizowanej książki pt. „Warunki techniczne dla budynków i ich usytuowanie2010” autorstwa Władysława Korzeniewskiego, która będzie wydana przez wydawnictwoPOLCEN.Artykuł ukazał się w kwartalniku „Budownictwo i Prawo" nr 1/2010.INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawo wrzesień 10 [76]27

listy do redakcjiOdpowiada Anna Macińska – dyrektor Departamentu Prawno-Organizacyjnego GUNBPozwolenie na użytkowanie obiektu, gdy trwająjeszcze robotyCzy dopuszczalne jest złożenie wniosku o pozwolenie naużytkowanie obiektu przemysłowego, w przypadku kiedyzakończono związane z nim wszelkie roboty konstrukcyjno-budowlanei instalacyjne, a w obiekcie trwają nadalprace wyłącznie związane z montażem linii technologicznychdo produkcji, odpowiednich instalacji procesowychi „podkonstrukcji” procesowych związanych z tymiinstalacjami.Czy jeśli istnieje taka możliwość i budynek uzyska w opisanejsytuacji pozwolenie na użytkowanie, na jakiej zasadzieprowadzone są nadal wspomniane roboty montażuinstalacji procesowych (po uzyskaniu pozwolenia naużytkowanie budynku) i na kim spoczywa wtedy odpowiedzialnośćza stan konstrukcji, sposoby podwieszeniainstalacji do konstrukcji kotwienia urządzeń procesowychdo elementów konstrukcyjnych budynku itd.Przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane(Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) wiążą wystąpienieprzez inwestora z wnioskiem o pozwolenie na użytkowaniez zakończeniem inwestycji w całości, tzn. wykonaniemw całości decyzji o pozwoleniu na budowę, na podstawiektórej dana inwestycja była prowadzona. Ustawodawca przewidziałjednak w Prawie budowlanym (Pb) pewne wyjątki odpowyższej zasady. Zgodnie z art. 59 ust. 3 Pb istnieje możliwośćwydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanieobiektu budowlanego, w sytuacji gdy pozostały dowykonania jeszcze roboty wykończeniowe lub inneroboty budowlane związane z obiektem. Należy jednakzaznaczyć, że zakres niewykonanych robót może obejmowaćtakie roboty budowlane, objęte daną decyzją o pozwoleniu nabudowę, bez zrealizowania których cały obiekt może funkcjonowaćzgodnie z określonym w tej decyzji przeznaczeniem –a tym samym spełnione są przesłanki do zawiadomienia o zakończeniubudowy lub wystąpienia z wnioskiem o pozwoleniena użytkowanie.W takim przypadku decyzja o pozwoleniu na użytkowaniejest wydawana po przeprowadzeniu obowiązkowejkontroli, o której mowa w art. 59a (zob. art. 59 ust. 1 Pb).W sytuacji gdy właściwy organ nadzoru budowlanego stwierdzi,że obiekt budowlany spełnia warunki określone w art. 59ust. 1 Pb pomimo niewykonania części robót wykończeniowychlub innych robót budowlanych związanych z obiektem,w wydanym pozwoleniu na użytkowanie, stosownie do art.59 ust. 3 Pb, może określić termin wykonania tych robót.Przy tym nie dotyczy to realizacji instalacji i urządzeń służącychochronie środowiska, których wykonanie jest niezbędneprzed zawiadomieniem o zakończeniu budowy lub wystąpieniemz wnioskiem o pozwolenie na użytkowanie (art. 59ust. 4 Pb).Ponadto, zgodnie z art. 59 ust. 4a Pb, inwestor jest obowiązanyzawiadomić właściwy organ o zakończeniu robót budowlanychprowadzonych po przystąpieniu do użytkowania obiektubudowlanego na podstawie pozwolenia na użytkowanie. Tymsamym w powyższym przypadku na inwestorze ciąży jedynieobowiązek zawiadomienia właściwego organu o zakończeniurobót budowlanych. Natomiast zawiadomienia o zakończeniurobót budowlanych z art. 59 ust. 4a Pb nie należy utożsamiaćz zawiadomieniem o zakończeniu budowy, o którym mowaw art. 54 ww. ustawy. Dlatego też nie mają zastosowania doprzedmiotowego zawiadomienia regulacje prawne dotyczącezawiadomienia o zakończeniu budowy.Natomiast w przypadku gdy do wykonania pozostały robotybudowlane w szerszym zakresie niż określony w art. 59ust. 3 Pb, decyzja o pozwoleniu na użytkowanie powinna byćwydana na podstawie art. 59 ust. 1 w zw. z art. 55 pkt 3 niniejszejustawy po przeprowadzeniu obowiązkowej kontroli.Powyższe dotyczy sytuacji, gdy całe zamierzenie nie jest zakończone,a do wykonania pozostały roboty budowlane, bezzrealizowania których całość zamierzenia nie może funkcjonowaćzgodnie z określonym w decyzji o pozwoleniu na budowęprzeznaczeniem. Jednocześnie w takim przypadku na pozostałądo wykonania część robót budowlanych inwestor będziezobowiązany uzyskać decyzję o pozwoleniu na użytkowanielub dokonać zawiadomienia o zakończeniu budowy w zależnościod tego, czy zostaną spełnione przesłanki z art. 55 alboart. 54 Pb. Należy również zaznaczyć, że oddawana do użytkowania,na podstawie art. 59 ust. 1 w zw. z art. 55 pkt 3 Pb,część zamierzenia powinna samodzielnie funkcjonować.Należy podkreślić, że powyższe uwagi dotyczą oddawania doużytkowania obiektów budowlanych w rozumieniu przepisówPb. Zgodnie bowiem z art. 1 Pb nadzorowi i kontroli organównadzoru budowlanego podlegają jedynie te formy i rodzajedziałalności człowieka, które wiążą się z projektowaniem,28INŻYNIER BUDOWNICTWA

REKLAMAlisty do redakcjibudową, utrzymaniem i rozbiórką obiektów budowlanych.Wyposażenie techniczno-technologiczne zakładu produkcyjnego,co do zasady, nie jest traktowane jako część obiektubudowlanego, w związku z czym nie powinno być ono przedmiotempostępowania w sprawie udzielenia pozwolenia naużytkowanie obiektu, w którym ma się znajdować. Pojęcie„wyposażenie techniczno-technologiczne”, którego definicjanie występuje w przepisach budowlanych, można rozumiećjako układ urządzeń i instalacji technicznych i technologicznychzainstalowanych w obiekcie budowlanym, które mają zazadanie zapewnić wymagane warunki użytkowania obiektubudowlanego, zwiększyć jego komfort użytkowy, i służą docelów produkcji. Natomiast ostateczna ocena, co do możliwościwydania dla konkretnej inwestycji decyzji o pozwoleniu naużytkowanie, należy do organu nadzoru budowlanego prowadzącegopostępowanie administracyjne.Nawiązując do powyższych rozważań, trzeba również wspomniećo samej definicji budowli zawartej w art. 3 pkt 3 Pb.Ustawodawca, tworząc pojęcie budowli, nie definiuje samegopojęcia, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, żejest to obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektemmałej architektury (definicja negatywna), wyliczającnastępnie obiekty budowlane zakwalifikowane jako budowle.Jednak opierając się na tej definicji, która wskazuje,że budowlą są: części budowlane urządzeń technicznych (kotłów,pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innychurządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jakoodrębne pod względem technicznym części przedmiotówskładających się na całość użytkową, za budowle nie uznajesię urządzeń technicznych, np. całego układu technologicznegozakładu produkcyjnego, lecz jedynie ich części budowlane(takie jak fundamenty, słupy, maszty) jako odrębne podwzględem technicznym części przedmiotów składających sięna całość użytkową. Części budowlane urządzeń technicznychbędące budowlami, w rozumieniu przepisów Pb, będątak kwalifikowane bez względu na to, jakie będzie użyte(umieszczone na nich) wyposażenie techniczno-technologiczne.W konsekwencji reglamentacji Pb powinny podlegać wyłącznieczęści budowlane różnego rodzaju urządzeń i instalacjizwiązanych z wyposażeniem techniczno-technologicznymzakładu produkcyjnego.Niniejszy tekst nie stanowi oficjalnej wykładni prawa i nie jestwiążący dla organów administracji orzekających w sprawachindywidualnych.wrzesień 10 [76]29

listy do redakcjiOdpowiada mgr inż. Witold CiołekObliczanie wielkości pomieszczeń przynależnychNieruchomość budowana w latach 60. dzielona jest na dwaodrębne lokale. Strony przyjęły do obliczeń powierzchni poszczególnychlokali, a tym samym swoich udziałów w nieruchomościnormę PN-70/B-02365. Wysokość pomieszczeńprzynależnych (piwnice, pomieszczenie techniczne) wynosi2,18 m.Jak należy obliczyć wielkość tych pomieszczeń? Czy należybrać pod uwagę obowiązujące warunki techniczne, któreto warunki pomieszczenia przynależne, o których mowa,spełniają, czy też stosować się ściśle do treści normy? Wtedynależałoby podzielić wielkość tych pomieszczeń przezdwa, co wydaje się nielogiczne.Odpowiedź na tak postawione ogólne pytanie w sprawie podziałunieruchomości na dwa odrębne lokale nie może byćrozstrzygająca, ale jedynie doradcza. Podziału nieruchomościnależy dokonać z uwzględnieniem stanu faktycznego,w uzgodnieniu z zainteresowanymi stronami i wymaganiamiodpowiednich przepisów, które będą miały zastosowaniew tym przypadku. Przyjęta przez obie strony za podstawęobliczeń powierzchni poszczególnych lokali Polska NormaPN-70/B-02365 Powierzchnia budynków – Podział, określeniai zasady obmiaru (obecny zapis numeru PN-B-02365:1970)jest od października 1997 r. wycofana ze zbioru PolskichNorm i zastąpiona Polską Normą PN-ISO 9836:1997 Właściwościużytkowe w budownictwie – Określanie i obliczaniewskaźników powierzchniowych i kubaturowych. Aktualnanorma PN-ISO 9836:1997 wprowadziła w stosunku doPN-B-02365:1970 kilka istotnych zmian w sposobieobliczania powierzchni budynków i lokali, m.in. zasadęobliczania powierzchni na podstawie pomiarów w poziomieposadzki w stanie wykończonym zamiast na wysokości 1 mnad posadzką w stanie surowym oraz usunęła poprzednią zasadępomiaru powierzchni pomieszczeń o zmiennej wysokościi jej redukcji w pomieszczeniach o wysokości poniżej 2,20 m.Norma ta zaleca wyszczególnienie powierzchni pomieszczeńo różnej wysokości. Jeżeli w nieruchomości istnieją dwa wydzielonelokale mieszkalne, do każdego z nich należy zastosowaćpodane metody obliczeń, a pomieszczenia przynależneprzypisać do odpowiednich lokali i obliczyć ich powierzchnięwedług tych samych zasad. W szczególnym przypadku możesię to okazać podziałem przez dwa. Proponujemy zapoznaćsię z nowymi zasadami w normie, gdyż zmiany mogą powodowaćistotne różnice, albo odwołać się do pomocy uprawnionychrzeczoznawców. Polskie Normy są obecnie dokumentamidobrowolnymi, mogą być stosowane za zgodą obu stron, niemożna więc mówić o ścisłym stosowaniu się do treści norm.To samo odnosi się do norm wycofanych. Trzeba brać poduwagę przepisy prawne, bo mają pierwszeństwo przedPolskimi Normami.Z tej przyczyny warto zasygnalizować, że podzielenie nieruchomościna pewno będzie się wiązało z zastosowaniemprzepisów prawnych, wyznaczenie powierzchni lokali powinnowięc być zgodne z tymi przepisami. Przed zastosowaniemPolskiej Normy warto sprawdzić, jak definiują powierzchnięi jak zalecają ją obliczać np.: ustawa z dnia 12 stycznia1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 1991 r.Nr 9, poz. 31 z późn. zm.), ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r.o własności lokali (Dz.U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388 z późn.zm.), ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie prawlokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksucywilnego (Dz.U. z 2001 r. Nr 71, poz. 733 z późn.zm.), ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych(Dz.U. z 2001 r. Nr 71, poz. 734 z późn. zm.) czyustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn(tekst jednolity z dnia 6 czerwca 2009 r. Dz.U. z 2009 r.Nr 93, poz. 768). Tylko w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r.o ochronie praw lokatorów… mamy ogólne powołanie naPolską Normę: Pozostałe zasady obliczania powierzchni należyprzyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określaniai obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowychw budownictwie. Można domniemywać, że ustawodawca mana myśli aktualną Polską Normę, tj. PN-ISO 9836:1997, a niePN-70/B-02365.Więcej informacji na ten temat znajduje się m.in. w publikacji„Powierzchnia i kubatura budynku według normy PN-ISO9836:1997 Właściwości użytkowe w budownictwie – Określaniewskaźników powierzchniowych i kubaturowych” autorstwaAndrzeja Pogorzelskiego i Jana Sieczkowskiego, wydanejprzez PKN w 2002 r.30INŻYNIER BUDOWNICTWA

listy do redakcjiwrzesień 10 [76]31

technologieOsuszanie fundamentóww budynkach popowodziowychPrace związane z naprawą i osuszeniem budynków popowodziowych są zagadnieniami trudnymii skomplikowanymi. Wynika to z faktu, że niszczące oddziaływanie wody idzie zawsze w kilku kierunkach.Osuszanie budynków popowodziowych to czynność oczywista,ale w wielu przypadkach niestety niejedyna. Powódź może skutkowaćtakże uszkodzeniami mającymi bezpośredni wpływ nabezpieczeństwo użytkowania, takimi jak np. podmycie fundamentów,dlatego konieczne jest sprawdzenie:■ stanu gruntu przy fundamentach, chodzi o oznaki wypłukaniagruntu czy wręcz podmycia fundamentów;■ stanu samych fundamentów; należy szukać oznak uszkodzeniafundamentów (zarysowań, spękań, widocznych odkształceń,takich jak wyboczenia, zwichrowania itp.);■ czy nie wystąpiły uszkodzenia ścian, słupów, belek, stropów itp.;należy zwrócić uwagę na ewentualne rysy, spękania, odspojeniesię elementów od siebie („rozejście się ścian, ściany i stropu”),ugięcia, wyboczenia, zwichrowania, przemieszczenia itp.;■ czy nie występują odkształcenia konstrukcji, na co wskazujenp. klinowanie się skrzydeł okiennych i drzwiowych, spękania/zarysowania i odspajanie się tynku;■ na etapie diagnostyki stanu technicznego należy także ocenićstan izolacji wodochronnych budynku, bark skutecznie działającychhydroizolacji wymusza wykonanie odpowiednich robótnaprawczych.Działania naprawcze muszą być skorelowane z osuszeniowymi. Kolejnośćwykonywania czynności nie może być przypadkowa, równieistotne jest sprawdzenie skuteczności prac osuszeniowych przedrozpoczęciem prac wykończeniowych. Nasiąkliwość zanurzonegow wodzie muru z cegły wynosi dwadzieścia kilka procent (wilgotnośćsuchego muru nie przekracza zazwyczaj 3–5%), oznacza to,że w 1 m 3 muru może znajdować się nawet 250–350 litrów wody.W praktyce oznacza to, że mur został całkowicie nasycony wodą.W przypadku zanurzonych w wodzie elementów betonowych(ścian, posadzek, jastrychów) można mówić o wilgotności masowejrzędu 7–10%, dla betonu komórkowego może to być nawet50–60%. Dla porównania tzw. wilgotność równowagowa(sorpcyjna), czyli dla normalnych warunków eksploatacyjnych,wynosi: dla murów ceglanych 2–4%, dla betonu 2–3%, dla tynkówcementowo-wapiennych 2,5–3%, dla bloczków z betonukomórkowego 5–6%.Prace wykończeniowe wymagają suchego podłoża. Na przykładdopuszczalna wilgotność tynku w momencie wykonywaniawymalowania nie powinna przekraczać 3,5% dla farb olejnychi emulsyjnych, wilgotność podłoży cementowych pod okładzinyceramiczne nie powinna być wyższa niż 4–6%, natomiast wilgotnośćjastrychów anhydrytowych nie powinna przekraczać 0,5%(0,3% jeśli jest wykonywane ogrzewanie podłogowe). Ścianamoże być otynkowana tynkiem tradycyjnym, jeżeli jej wilgotnośćnie przekracza 3–4%.Próba wykonywania jakichkolwiek nieprzemyślanych działańmoże mieć przykre konsekwencje (fot. 1).Tab. | Spotykane w literaturze przedziały zawilgoceń murów ceglanychdo 3%Wilgotność masowaNorma zastępowanamur o dopuszczalnej wilgotności3–5% mur o podwyższonej wilgotności5–8% mur średnio wilgotny8–12% mur mocno wilgotnyObrazuje to skalę problemu, który pojawia się podczas prac naprawczo-osuszeniowych.Fot. 1 | Skutek zbyt szybkiego wykonywania warstw wykończeniowych(fot. autora)powyżej 12% mur mokry Skutkiem osłabienia nośności gruntu lub jego wypłukania, jakrównież naporu wody, są przede wszystkim spękania i rysy. Takistan bezwzględnie wymaga wykonania ekspertyzy określającej zarównoprzyczynę uszkodzenia, jak i sposób naprawy.32INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieProjektując sposób naprawy, trzeba przede wszystkim odpowiedziećna pytanie, co było przyczyną uszkodzenia. Drugąrzeczą jest zastosowanie materiałów kompatybilnych zarównoz zaprawą, jak i z cegłą/kamieniem czy betonem, dobranychdo konkretnego sposobu naprawy. Na przykład reprofilacja elementówżelbetowych/betonowych wymaga stosowania zaprawPCC. Tych samych zapraw nie można jednak użyć do naprawykonstrukcji murowych. Tu stosuje się także modyfikowane polimeramizaprawy cementowe, lecz o znacznie niższych parametrachwytrzymałościowych. Nierzadko są to zaprawy szybkowiążące.Rysę można zamknąć siłowo lub uszczelnić. Przez siłowe zamknięcie(sklejenie) należy rozumieć wypełnienie rysy takim materiałem,który po związaniu jest w stanie przenosić naprężenia. Do tegotypu iniekcji elementów żelbetowych stosuje się żywice epoksydowe.Wymagają one jednak suchego lub lekko wilgotnego podłoża,co jest niemożliwe do uzyskania dla budynków popowodziowych.Iniekty poliuretanowe lub na bazie hydrożeli wymagają wilgotnegolub mokrego podłoża, mogą jednak służyć jedynie do uszczelnienia(elastycznego zamknięcia) rysy, bez możliwości przenoszeniaobciążeń. Z kolei iniekcja preparatami na bazie cementu (mikrocementu)w mokry element może zaburzyć proporcje w/c iniektu,co wpływa na jego końcowe parametry wytrzymałościowe.Dla konstrukcji murowych iniekcji epoksydami w ogóle się niestosuje ze względu na niekompatybilność parametrów wytrzymałościowych.Naprawy tradycyjnymi metodami (sklamrowanie,ściągi, przemurowanie) jest czaso- i pracochłonne, co nie znaczy,iż niemożliwe (jeżeli elewacja jest z cegły, może się okazać, żeinnego sposobu naprawy nie ma).Rozwiązaniem może być zastosowanie specjalnych, polimerowo--cementowych cienkowarstwowych zapraw, w które wtapia sięspecjalną siatkę z włókna węglowego. Zaprawy te są chemicznie,fizycznie i mechanicznie kompatybilne z podłożem, a szczególniez murem ceglanym, natomiast materiałem wzmacniającymsą maty (siatki) z włókna węglowego. Metoda ta pozwala nawzmacnianie ścian zawilgoconych, zastosowane materiały sąbowiem odporne na czynniki atmosferyczne i sole oraz umożliwiajądyfuzyję pary wodnej. Można w ten sposób wzmacniaćzarówno całe powierzchnie, jak i fragmenty ścian, nadproży,fundamentów czy sklepień (fot. 2). Warstwa wzmacniająca magrubość 5–8 mm i nie stanowi przeszkody dla wykonania typowychwarstw wykończeniowych. W przypadku słupów rozwiązanieto pozwala na znaczne zwiększenie jego nośności przy prawieniezmienionym polu przekroju i wymiarach zewnętrznych.W skład tego typu systemu napraw wchodzą także zaprawy doprzygotowania i naprawy powierzchni pod miejsce wklejaniasiatki wzmacniającej. Tą metodą można także naprawiać zarysowania,i to niemal niezależnie od ich szerokości, zapewniającjednocześnie zdolność przenoszenia naprężeń dla fundamentówkamiennych i ceglanych, murów i słupów z kamieni i elementówdrobnowymiarowych (cegła, pustak, bloczek), murów mieszanych,stropów ceglanych (Kleina), sklepień i łuków z elementówceramicznych, nadproży itp.Analogiczne technologicznie rozwiązanie, jednak z zastosowanieminnych zapraw (także polimerowo-cementowych, ale o innychparametrach wytrzymałościowych) można zastosować donapraw elementów betonowych i żelbetowych. Wcześniejsza iniekcjarysy jest wówczas tylko jej wypełnieniem, ciągłość elementui zdolność do przenoszenia sił zapewnia warstwa naprawcza.Fot. 2 | Przykład wzmacniania/naprawy wybranych fragmentów ścian(fot. Ruredil)wrzesień 10 [76]33

technologieNaprawa hydroizolacji budynków popowodziowychZagadnienia związane z naprawą uszkodzonych przez wodę powłokwodochronnych są skomplikowane i kosztowne. Konstrukcjęi hydroizolację fundamentów projektuje się dla konkretnychwarunków gruntowo-wodnych. W zdecydowanej większości przypadkówsą to izolacje przeciwwilgociowe, projektowane, jak samanazwa wskazuje, dla obciążenia wilgocią. Oznacza to, że taka hydroizolacjanie jest odporna na wodę pod ciśnieniem, lecz jedyniena wsiąkającą wodę opadową oraz wilgoć podciąganą kapilarnie.Pionowe wykonywane są zazwyczaj w najprostszy sposób, z roztworówlub emulsji asfaltowych, niekiedy lepiku lub papy klejonejlepikiem do podłoża. Poziome na ławach wykonuje się z papy, napodposadzkowe stosuje się zazwyczaj folię lub papę. Tego typumateriały są niestety wrażliwe na obciążenie wodą (w przypadkuzalania mamy do czynienia z oddziaływaniem wody z obu stronbudynku, od zewnątrz i od wewnątrz), co powoduje, że w wieluprzypadkach dochodzi do przerwania ciągłości powłok hydroizolacyjnychobjawiających się późniejszymi przeciekami i zawilgoceniem.Może to być zauważalne już podczas prac osuszeniowych(brak możliwości osuszenia przegrody lub zawilgocenie pojawiającesię zaraz po wyłączeniu/przestawieniu osuszacza).Ocenę stanu hydroizolacji należy wykonać na etapie popowodziowychoględzin budynku (dobrze, jeżeli właściciel budynkudysponuje dokumentacją techniczną, znacznie ułatwia to przeprowadzenieoceny stanu technicznego), nieskuteczne izolacjewodochronne uniemożliwiają osuszenie budynku.Taka sytuacja jest niestety w wielu sytuacjach pokłosiem zaniedbańna etapie projektowania i wykonawstwa. Bezmyślna próbazaoszczędzenia kilku złotych, stosowanie niekompatybilnychmateriałów lub materiałów, które na hydroizolację fundamentówsię w ogóle nie nadają, powoduje, że koszt prac naprawczychznacząco rośnie. Gdyby na terenach zagrożonych nawet nie powodzią,lecz podtopieniami stosowano odpowiednie materiały,tzn. odporne na wodę i znajdujące się w niej agresywne związki,koszty usuwania skutków zalania można by zredukować.Istotne informacje można wysnuć z przedpowodziowej eksploatacjibudynku. Jeżeli w obszarze fundamentów nie było problemówz wilgocią czy przeciekami, jest duża szansa, że istniejące hydroizolacjepozostaną sprawne (jeżeli nie wykonano ich np. z papy asfaltowejna osnowie tekturowej, klejonej lepikiem do podłoża). Jeżelinatomiast źródłem wcześniejszych problemów były niesprawne hydroizolacje,ich naprawa przed rozpoczęciem zabiegów osuszeniowychjest niezbędna. Próba osuszania budynku z wadliwymi powłokamiwodochronnymi może doprowadzić do zwiększonej destrukcjimateriału przegród i będą one suche jedynie przez krótki okres.Na uszkodzenia popowodziowe najmniej wrażliwe są nowoczesnemateriały hydroizolacyjne, masy polimerowo-bitumiczne(zwane masami KMB), szlamy (mikrozaprawy) uszczelniające,papy modyfikowane polimerami (SBS, APP) czy samoprzylepnemembrany bitumiczne. W zasadzie można tu mówić o uszkodzeniachmechanicznych. Znacznie mniej odporne są powłoki z roztworówczy emulsji asfaltowych lub lepiku, w ogóle nieodpornajest papa na osnowie z tektury (niezależnie od tego czy zostałaułożona na lepiku czy na sucho) – osnowa takiej papy gnije podwpływem oddziaływania wilgoci. Także jeżeli fundamenty „zaizolowano”folią z tworzyw sztucznych, konieczne jest jej usunięcieoraz kompleksowe odtworzenie hydroizolacji.Drugą kwestią jest podłoże pod hydroizolację. Na skutecznośćhydroizolacji wpływ ma także stan podłoża. Masy KMB i szlamymogą być układane na nieotynkowanym murze, nie są więc wymaganeżadne warstwy wyrównujące (tynki). A zatem prawdopodobieństwouszkodzenia takiej powłoki wodochronnej jest mniejsze,chociażby ze względu na sztywność podłoża i zdolność powłokido mostkowania rys (niebezpieczne jednak może być w tym momencie„zamaskowanie” rysy). Bezwzględnego otynkowania ścianwymagają powłoki z roztworów czy emulsji. Ich stan zależy takżeod jakości wykonania warstwy wyrównującej. Grubość hydroizolacjiz emulsji czy roztworu asfaltowego wynosi 0,2–0,4 mm, wykluczato zarówno jakąkolwiek zdolność do mostkowania rys, jak i odpornośćna uszkodzenia podłoża. Do tego dochodzą często popełnianebłędy w wykonstruowaniu połączeń izolacji poziomej z podposadzkową,które nierzadko nie ujawniają się w normalnych warunkacheksploatacyjnych. Uszkodzenia hydroizolacji mogą powstać na skuteknaporu wody od strony podłoża (posadzki). Nieodporne są nato żadne materiały bitumiczne.Niekiedy uszkodzenia popowodziowe są tak duże, że koniecznejest usunięcie warstw podłogi na gruncie aż do odkrycia betonowejpłyty posadzkowej, choć czasem konieczne może być takżejej usunięcie (fot. 3). Taka sytuacja bezwzględnie wymaga odtworzeniaizolacji tej części budynku.Fot. 3 | Niekiedy uszkodzenia popowodziowe są tak duże, że konieczne jestusunięcie podłogi (fot. autora)34INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieRys. 1 | Układ hydroizolacji przy posadowieniu budynku podpiwniczonegona ławach fundamentowych:1 — płyta posadzki2 — ława fundamentowa3 — ściana piwnicy4 — izolacja cokołu z elastycznego szlamu5 — izolacja pionowa ścian fundamentowych6 — izolacja pozioma ław fundamentowych7 — izolacja pozioma posadzkiPrace naprawcze utrudnia fakt, że prace mogą polegać zarównona naprawie lokalnych uszkodzeń, np. połączeń, jak i na wykonaniunowych powłok wodochronnych. Sposób naprawymusi określić specjalista, jest to wymóg bezwzględny.Rys. 2 | Układ hydroizolacji przy posadowieniu budynkuniepodpiwniczonego na ławach fundamentowych:1 — płyta posadzki2 — ława fundamentowa3 — ściana fundamentowa4 — izolacja pozioma ław fundamentowych5 — izolacja pionowa ścian fundamentowych6 — izolacja cokołu7 — izolacja pozioma posadzkiHydroizolacje powinny tworzyć ciągły, szczelny układ oddzielającybudynek od wilgoci i wody. Jest to punkt wyjścia dla projektowaniaprac naprawczych. Układ hydroizolacji pierwotnych dlabudynku podpiwniczonego oraz niepodpiwniczonego pokazanona rys. 1 i 2. Układ izolacji wtórnych musi być identyczny (rys. 3).Izolacja pozioma ław fundamentowych, jeżeli została wykonanasolidnie i nie zastosowano tu papy na osnowie tekturowej lubzwykłej folii (tzw. izolacyjnej), zwykle nie wymaga naprawy. Jestto o tyle istotne, że odtworzenie izolacji poziomej jest najtrudniejszei najbardziej kosztowne. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce,to najczęściej stosuje się tu metody iniekcyjne. Polegają one nawywierceniu w ścianie rzędu otworów o średnicy 10–18 mm,w rozstawie 10–12,5 cm i wprowadzeniu pod ciśnieniem preparatuiniekcyjnego przerywającego podciąganie kapilarne (fot. 4).Nie wolno w tym przypadku stosować iniekcji grawitacyjnej (bezciśnieniowej).Technologię (materiały i sposób wykonywania prac,ciśnienie itp.) musi podać specjalista. Zdecydowanie zalecane jestwstępne osuszenie pasa iniekcji, np. za pomocą mikrofal (fot. 5).Miejsce wykonywania iniekcji musi być skorelowane z układemhydroizolacji pionowej oraz izolacji posadzkowej.Rys. 3 | Koncepcja technologiczna odtworzenia izolacji wodochronnychwrzesień 10 [76]35

technologieFot. 4 | Wykonywanie iniekcji ciśnieniowej (fot. Izoserwiss)Rys. 4 | Połączenie izolacji poziomej z papy i pionowej z masy KMB:1 — ława fundamentowa2 — ściana fundamentowa3 — papa4 — bitumiczna masa uszczelniająca KMB (w zależnościod wytycznych producenta może zaistnieć koniecznośćgruntowania podłoża lub stosowania wkładek ochronnowzmacniających)5 — faseta o promieniu R max = 2 cm z systemowej masy bitumicznej6 — systemowy gruntownik z posypką z piasku kwarcowegoo uziarnieniu np. 0,2 – 0,7 mmFot. 5 | Kompleksowe odtwarzanie hydroizolacji w budynkupopowodziowym – w wykopie widoczne generatory mikrofaloweosuszające strefę iniekcji (fot. Izoserwiss)Naprawa izolacji pionowej jest zwykle prostsza. To, czytrzeba usuwać całkowicie istniejąca hydroizolację, zależy od konkretnejsytuacji. W przypadku izolacji z papy na tekturze, izolacjiz tradycyjnego lepiku oraz folii z tworzyw sztucznych trzebazawsze je usunąć. Dla izolacji z roztworów i emulsji asfaltowychzdecydowanie zalecane jest jednak ich usunięcie. Teoretycznie materiałyte, po oczyszczeniu powierzchni, mogą być podłożem podinne materiały bitumiczne (masy KMB, membrany samoprzylepne,papy termozgrzewalne), jednak problemem może być ich przyczepnośćdo podłoża (lub przyczepność tynku wyrównawczego,na którym są ułożone, do ściany fundamentowej). Nowa powłokahydroizolacyjna może się odspoić razem ze starą hydroizolacją.Przystępując do wykonywania wtórnej izolacji pionowej,trzeba bardzo starannie oczyścić podłoże. Niestabilne i zniszczonewarstwy należy skuć, zanieczyszczenia usunąć, a ubytki naprawićnp. szybkowiążącą zaprawą cementową z dodatkiem polimerów.Przy stosowaniu materiałów bitumicznych trzeba pamiętać, żetolerują one niewielką wilgotność podłoża (maks. 6–7%), co możebyć (i będzie) w wielu sytuacjach problemem. Szlamy są pod tymwzględem dużo bardziej tolerancyjne. Z materiałów bitumicznychdo wykonywania wtórnych izolacji pionowych stosuje się w praktycemasy KMB, membrany samoprzylepne oraz papy termozgrzewalne.Nie stosuje się roztworów i emulsji asfaltowych, zawsze wymagająone otynkowanego podłoża, co komplikuje prace naprawcze (nowytynk tradycyjny powinien być III kategorii, konieczne jest ponadtojego sezonowanie przynajmniej przez 3–4 tygodnie). Często stosujesię tzw. wstępne uszczelnienie za pomocą sztywnych i/lub szybkowiążącychszlamów albo szpachlówek uszczelniających. Stanowią onebardzo dobre podłoże pod właściwą hydroizolację (w momencie jejnakładania powierzchnia podłoża jest sucha lub lekko wilgotna).Izolacja pionowa musi być połączona z poziomą, dlatego dobórmateriałów musi być przemyślany, aby uniknąć nakładania materiałówcementowych (szlamy) na materiały bitumiczne (rys. 4). W żadnymwypadku nie wolno stosować folii z tworzyw sztucznych.Większy problem może stanowić szczelne połączenie izolacjipoziomej z izolacją podposadzkową. Tym bardziej że zdarzająsię sytuacje, iż trzeba usunąć wszystkie warstwy podłogi aż do gruntu(fot. 3). Zawsze należy usuwać warstwy, które nie są odporne na wilgoć(parkiet, termoizolacje ze styropianu, płyty paździerzowej itp.).Należy także usunąć szczelne warstwy wierzchnie (np. wykladzinęz tworzyw sztucznych), które utrudniałyby (lub w skrajnych sytuacjachuniemożliwiały) wysychanie niżej położonych warstw. Skuć trzebatakże wykładziny ceramiczne, woda, która dostała się pomiędzypłytkę a podłoże (nie zawsze płytki układane są na pełne podparcie),stanowiłaby doskonałą pożywkę dla drobnoustrojów. Płytki stanowiątakże barierę uniemożliwiającą wysychanie, w praktyce wilgoć z podłożamogłaby się wydostawać tylko przez spoiny. Łatwiejsza sytuacjawystępuje, gdy usuwane są wszystkie warstwy posadzki, do odsłonięciapłyty posadzki. Na takiej płycie, po jej oczyszczeniu, osuszeniui ewentualnych naprawach, wykonuje się nową hydroizolację, którą36INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieRys. 5 | Detal połączenia izolacji podposadzkowej z izolacją poziomą ławfundamentowych:1 — ława fundamentowa2 — ściana piwnicy3 — beton podkładowy posadzki4 — izolacja pozioma ław fundamentowych z papy5 — izolacja podposadzkowa (masa KMB), z wstępnymuszczelnieniem podłoża z sztywnego szlamu lub szpachlówkiuszczelniającej6 — taśma uszczelniająca7 — sznur dylatacyjny8 — dylatacja obwodowa9 — hydroizolacja pionowa (masa KMB)10 — warstwa ochronnaUwaga: konieczne jest odpowiednie przygotowanie powierzchni papy (4) –zagruntowanie specjalnym gruntownikiem i posypanie suszonym piaskiemkwarcowym o uziarnieniu 0,2 – 1 mm. W miejscu polaczenia izolacjipionowej (9) z poziomą (4) zamiast taśmy (6) można wykonać fasetę.należy połączyć z izolacją poziomą ław (rys. 5). Dla budynków niepodpiwniczonychnależy pamiętać o wykonstruowaniu wewnętrznejizolacji pionowej (porównaj rys. 2), pominięcie tej czynności spowodujepóźniejszą penetrację wilgoci w ścianę i pojawienie się zawilgoceniapowyżej warstw posadzki (rys. 6).Nie wolno zapominać o wykonaniu warstw ochronnych dlaizolacji pionowej. Warstwy ochronnotermoizolacyjne mogą byćwykonane z zastosowaniem polistyrenu ekstrudowanego (XPS). Nazawilgocenie nie jest odporny styropian (EPS), nasiąka wodą i traci właściwościtermoizolacyjne, nie może on być zatem stosowany jako termoizolacja,gdy jest narażony na zawilgocenie (taka sytuacja ma miejscew przypadku termoizolacji fundamentów). Stosowanie styropianujest możliwe tylko wtedy, gdy pełni on jedynie funkcję ochronną.mgr inż. Maciej RokielLiteratura1. J. Ważny, J. Karyś, Ochrona budynków przed korozją biologiczną,Arkady, 2001.2. Z. Stramski, J. Kunert, Zabezpieczanie budynków przed korozjąbiologiczną ze szczególnym uwzględnieniem obiektów uszkodzonychw wyniku powodzi, PZiTB o/Wrocław, 1997.3. Z. Janowski, Metody i materiały stosowane do napraw tradycyjnychkonstrukcji murowych, XIV Ogólnopolska Konferencja WarsztatyPracy Projektanta Konstrukcji, Ustroń 1999.4. E. Masłowski, D. Spiżewska, Wzmacnianie konstrukcji budowlanych,Arkady, 2002.Rys. 6 | Poziom posadzki wyższy niż poziom ławy fundamentowej— penetracja wilgoci na skutek braku wewnętrznej izolacjipionowej łączącej izolację ławy i posadzki:1 — droga penetracja wilgoci2 — izolacja podposadzkowa3 — pozioma izolacja ław fundamentowych5. W. Domasłowski, M. Kęsy-Lewandowska, J.W. Łukaszewicz, Badanianad konserwacją murów ceglanych, Wydawnictwo UMK,2004.6. M. Rokiel, Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnieniaw praktyce, wyd. II, Dom Wydawniczy Medium, 2009.7. M. Rokiel, Wycena nowych technologii w budownictwie, Polcen,2010.8. C. Arendt, Die Instandsetzung tragenden Mauerwerks, „Bautenschutz+ Bausanierung“ nr 12/1989.9. KNR SEK 03-01 Systemy wzmacniania konstrukcji siatkami z włóknawęglowego.10. Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung vonBauteilen mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen(KMB) – erdberührte Bauteile. Deutsche Bauchemiee.V. 2001.11. Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung erdberührterBauteile mit flexiblen Dichtungsschlämmen. DeutscheBauchemie e.V. 2006.12. DIN 18195 – Bauwerksabdichtung, VIII 2000.13. WTA Merkblatt 4-5-99 Beurteilung von Mauerwerk. Mauerwerkdiagnostik.14. WTA Merkblatt 2-9-04 Sanierputzsysteme.15. WTA Merkblatt 4-4-04 Mauerwerksinjektion gegen kapillareFeuchtigkeit.16. WTA Merkblatt 4-6-05 Nachträgliches Abdichten erdberührterBauteile.17. Materiały firmy Ruredil.www.inzynierbudownictwa.pl/forumwrzesień 10 [76]37

artykuł sponsorowany38INŻYNIER BUDOWNICTWA

artykuł sponsorowanywrzesień 10 [76]39

artykuł sponsorowany40INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawoBezpieczeństwo pracyprzy urządzeniach elektroenergetycznych – cz. ICo i jak się zmieniło przez ostatnie dwa lata w zakresie przepisówbhp dotyczących prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych,jak te zmiany wpłynęły na bezpieczeństwo prac,czy jest to tylko nasz problem, czy też problem europejski i czyEuropa go dostrzega.Życie dopisało kolejne przykłady potwierdzające, że jedną z przyczyn wypadków są nieżycioweprzepisy bhp. Przedstawiając dwa lata temu stan prawny regulujący zagadnieniabezpieczeństwa prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, byłemprzekonany, że w najbliższym czasie zostaną dokonane istotne zmiany w regulacjachprawnych dotyczących tego zagadnienia. Przekonanie to opierałem na licznych sygnałachdochodzących ze środowiska elektroenergetyków, a także Państwowej InspekcjiPracy o opracowaniu i przekazaniu do konsultacji znowelizowanego rozporządzeniaMinistra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higienypracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.U. Nr 80, poz.912), zwanego dalej rozporządzeniem. Z drugiej strony zachodziła konieczność dostosowaniaprawa krajowego do wymagań dyrektyw Wspólnoty Europejskiej pośredniodotyczących zagadnień bezpieczeństwa pracy, w szczególności dyrektywy 2005/36/WEParlamentu Europejskiego i Rady z 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacjizawodowych oraz dyrektywy 2006/123 Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym.A tu nic! Przez dwa lata rozporządzenie nie zmieniło swojej treści ani o przecinek, a zestrony internetowej Ministerstwa Gospodarki wynika, że nie prowadzi się żadnych działańlegislacyjnych w tym temacie.Nie znaczy to, że w dziedzinie bezpieczeństwa pracy prawo stoi w miejscu. Zarównowspomniane wyżej dyrektywy WE, jak i inne uregulowania prawne Wspólnoty Europejskiejdoprowadziły do istotnych zmian w krajowych przepisach dotyczących bezpieczeństwapracy, o czym wspomnę dalej. Najważniejszą wszakże rzeczą jest to, że życie niestoi w miejscu. W naszej branży elektroenergetycznej nastąpiły i występują przekształceniawłasnościowe, zmiany organizacyjne w eksploatacji urządzeń i instalacji, a takżeinstalowane są nowoczesne urządzenia, które to czynniki w istotny sposób rzutują nabezpieczeństwo prowadzenia prac.Służę charakterystycznymi przykładami z mojej praktyki zawodowej.zakończył pracę w tym dniu i opuścił miejscepracy. Będąc jeszcze na terenie rozdzielni,usłyszał dźwięk wyładowania elektrycznego,odwrócił się i zobaczył otwarte drzwi celki. Namiejscu stwierdził, że Jan O. leży w kanale kablowymprzed celką nr 7. Podjęta bezzwłocznieakcja ratownicza była bezskuteczna.Przyczyną wypadku było spowodowanie zwarciawiertarką pomiędzy śrubą dolnego stykuwyłącznika małoolejowego typu WMSWS, pozostającympod napięciem od strony systemuszyn zbiorczych rozdzielni, a ciałem człowieka,mającym kontakt z uziemionymi częściamiobudowy rozdzielni. Zwarcie spowodowałozapalenie się łuku elektrycznego przy kolumniewyłącznika. Zakłócenia nie wykryła automatykazabezpieczeniowa. System szyn zbiorczych zostałwyłączony ręcznie.Należy dodać, że akcja ratownicza była utrudnionaze względu na miejsce, w którym znajdowałsię poszkodowany, który wpadł do kanałukablowego, oraz stale utrzymujące się zwarciedoziemne, które spowodowało zapalenie sięłuku przy kolumnie wyłącznika.Przykład 124 marca 2009 r. śmiertelnie porażony prądem elektrycznym został Jan O. pracownik zakładu eksploatującegourządzenia elektroenergetyczne na rzecz właściciela w miejscowości P.Jan O. elektryk z przeszło 20-letnim stażem w zawodzie, posiadający aktualne zaświadczenia kwalifikacyjnedo eksploatacji i dozoru urządzeń elektroenergetycznych, zatrudniony na stanowiskubrygadzisty i zastępujący w tym dniu kierownika działu elektrycznego zaplanował, przygotowałi osobiście wykonywał wraz z innym pracownikiem instalację elektryczną od przekładnika Ferrantiegodo celki nr 7 w rozdzielni 15 kV RG-A. Około godz. 13.00 towarzyszący mu pracownikFot. 1 | Zwarcie wystąpiło pomiędzy śrubądolnego styku skrajnej kolumnywyłącznika MSMWP a uziemionąobudową rozdzielniwrzesień 10 [76]41

normalizacja prawo i normyBezpośrednią przyczyną wypadku były błędypopełnione przez poszkodowanego. Jako poleceniodawcanie określił szczegółowo środkówi warunków wykonywania pracy. Przygotowaniemiejsca pracy wykonali pracownicy pod jegokierunkiem i według jego poleceń. W szczególnościnie otwarto odłącznika na systemie szynzbiorczych, wskutek czego na wyłączniku byłonapięcie. Jako kierujący zespołem nie przerwałprac w chwili opuszczenia miejsca pracy przezwspółpracownika, co wcześniej było planowane,mało tego, wszedł, co nie było planowanew tym dniu, do celki. Uziemiacze przenośne założonena szynach na dopływie z transformatorabyły widoczne, natomiast brak było uziemiaczyna szynach prowadzących do systemu.Jednak na ocenę zdarzenia istotny wpływ maogólna organizacja eksploatacji sieci zakładowej.Dział elektryczny eksploatuje wewnątrzzakładowąsieć dystrybucyjną średniego i niskiegonapięcia od granicy dostawcy – przedsiębiorstwasieciowego – do miejsca przyłączenia u odbiorców.Do obowiązków elektryków należy przedewszystkim wykonywanie czynności łączeniowychna rzecz odbiorców, pilnowanie efektywnegoz ekonomicznego punktu widzenia planowaniai wykorzystywania mocy zamówionej i współczynnikamocy. Pełnią więc przede wszystkimfunkcje elektryków dyżurnych. Urządzenia siecisą stare, pamiętają lata 70. XX w. Przedsiębiorca,nie będąc właścicielem urządzeń, nie możebez zgody i środków właściciela podejmowaćżadnych inwestycji w zakresie wymiany lub modernizacjiurządzeń. Pozostaje mu prowadzeniewłasnymi siłami bieżących napraw i konserwacjiurządzeń. Siłą rzeczy prace te są wykonywanez przerwami, jak gdyby z doskoku, wymuszonymiwykonywaniem podstawowych obowiązkówzwiązanych z utrzymaniem ruchu siecidystrybucyjnej.Przykład 2Podczas naprawy i konserwacji odłącznika liniowegow rozdzielni napowietrznej 30 kV w GPZw miejscowości G. urazu złamania nogi doznałpracownik przedsiębiorstwa energetycznego,spółki dystrybucyjnej. Przyczyną wypadku byłoprawdopodobne porażenie prądem elektrycznymi upadek z wysokości ok. 2 m.Fot. 2 | Odłącznik liniowy 30 kV w GPZZespół pracowników wykonywał prace naprawy i konserwacji odłącznika liniowego na polecenie pisemne.Na wspólnej konstrukcji posadowionej ok. 2,5 m nad poziomem terenu znajdują się dwaodłączniki. Napięcie pozostawało na skrajnych stykach lewego odłącznika widocznego na fot. 2 Pracewykonywano przy użyciu aluminiowej drabiny rozstawnej. W pewnym momencie pracownik Michał Z.wspiął się na najwyższy szczebel drabiny i przy użyciu preparatu w aerozolu „Multi Super 5” konserwowałwidoczne elementy napędu naprawianego odłącznika. Jego współpracownik usłyszał charakterystyczny,jak mu się wydawało, syk wyładowania elektrycznego i zobaczył, że kolega leży na ziemi.Poszkodowany, po udzieleniu pierwszej pomocy przedlekarskiej, w ogólnie dobrym stanie został odwiezionydo szpitala. Badania lekarskie nie potwierdziły porażenia prądem elektrycznym.Zdaniem inspektora pracy przyczyną wypadku było nieodpowiednie wyposażenie brygady roboczejw sprzęt do wykonywania prac na wysokości oraz „strach” przed porażeniem prądem elektrycznym. Natym samym GPZ kilka lat temu śmiertelnie został porażony pracownik tego samego zakładu. Wypadekten jest klasycznym przykładem problemu, do czego służy drabina i kiedy z drabiny można wykonywaćprace. Wszystko zależy od oceny ryzyka zawodowego dokonanego przez zlecającego pracę.42INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy prawoPrzykład 3W czasie prac elektromontażowych na budowie hali produkcyjnej w G. podczas układania kablaw korytkach upadł z wysokości i doznał obrażeń pracownik specjalistycznej firmy budowlanej elektromontażowejMirosław W.Przyczyną wypadku była zła koordynacja prac nabudowie. Koordynator dopuścił podwykonawcędo prac elektrycznych, podczas gdy nie było innychtechnicznych możliwości wykonania pracyjak z feralnego pomostu. Warto zwrócić uwagęna fakt, co widać na fot. 4, jak trudno zauważyćbrakujące płyty w podłodze pomostu. Dowypadku doszło, mimo że wykonawca robót jestjednym z większych w swojej branży, zatrudniapracowników o wysokich kwalifikacjach, a jegobrygady są wyposażone w najnowocześniejszysprzęt i narzędzia.inż. Radosław Schmidtnadinspektor pracyPaństwowa Inspekcja PracyOkręgowy Inspektorat Pracy w OpoluFot. 3 | Pomost, z którego spadł poszkodowanyFot. 4 | Słabo widoczne ubytki w podłodze pomostuPracownicy zakładu układali kabel w korytku kablowym pod stropem hali, korzystając ze specjalistycznegosprzętu – pomostu z napędem hydraulicznym. W pewnym miejscu hali korytko przechodziło nadstałym pomostem będącym częścią hali. Ponieważ nie można było się tam dostać, korzystając z własnegosprzętu, pracownik wszedł na pomost i posuwając się nim, układał kabel w korytku. Nagle wszedłw miejsce, gdzie brakowało płyt w podłodze pomostu, i spadł z wysokości ok. 7 m, doznając poważnychobrażeń. Inny podwykonawca pozostawił pomost z niepełnymi płytami w podłodze bez stosownegooznakowania i zabezpieczenia miejsc niebezpiecznych.Literatura1. Rozporządzenie Ministra Gospodarkiz dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwai higieny pracy przy urządzeniachi instalacjach energetycznych (Dz.U.Nr 80, poz. 912).2. Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiegoi Rady z dnia 7 września 2005 r.w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych(Dz.U. L 255 z 30.09.2005).3. Dyrektywa 2006/123 Parlamentu Europejskiegoi Rady z dnia 12 grudnia 2006 r.dotycząca usług na rynku wewnętrznym(Dz.U. L 376 z 27.12.2006).4. B. Dudek, Prace elektryczne w warunkachszczególnego zagrożenia, „INPE” nr 116,maj 2009 r.5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnejz dnia 26 września 1997 r. w sprawieogólnych przepisów bezpieczeństwa i higienypracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 ze zmianami oraz z 2008 r. Nr 108,poz. 690).6. B. Dudek, Kształtowanie odległości dla potrzebprac eksploatacyjnych przy urządzeniach0.4–800 kV, INPE nr 16, maj 2009 r.7. Polska Norma PN-EN 50110-1:2005 Eksploatacjeurządzeń elektrycznych.8. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawoenergetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89,poz. 625 ze zmianami oraz z 2008 r.Nr 227, poz. 1505).wrzesień 10 [76]43

moim zdaniemJakość komunikacji językowejJeśli zamieszczamy w internecie stronę w języku angielskim, zadbajmy o użycie właściwej terminologiiprzynajmniej tak samo jak o jej ładny wygląd.Sama obecność nie wystarczyNa początku marca serwisy informacyjnepodały wiadomość o wynikachsondażu przeprowadzonego przez BBCWorld Service, według których czterechna pięciu ludzi na świecie uważa dostępdo internetu za podstawowe prawoczłowieka. Internet staje się coraz ważniejsząsferą życia ludzi. Od lat rozumiejąto doskonale ludzie biznesu na całymświecie i odnoszą dzięki temu wymiernekorzyści. Także polscy przedsiębiorcy corazczęściej kierują swoją uwagę na tenobszar pozyskiwania klientów i docieraniaze swoją ofertą do odległych zakątkówświata. W Polsce z sieci korzysta ok.80% firm, jednak tylko 47% ma swojestrony www, przy czym niestety znacznaczęść spośród nich nie w pełni korzystaz możliwości, jakie daje im obecnośćw globalnej sieci, nie doceniając znaczeniaprecyzyjnej komunikacji językowej.Firmy często niedoceniają jakościprzekazu informacyjnegozawartego w tekstachzamieszczanychna witrynach.Jeśli lekceważymyznaczenie słów, na nasząstronę nikt nie wejdzieZałóżmy, że polski producent materiałówbudowlanych myśli o nawiązaniukontaktów z kontrahentamispoza granic Polski. Będąc świadomympotęgi marketingowej internetuw dobie niemal powszechnego do niego dostępu, tworzy świetnie wyglądającąstronę internetową i zwraca się na niej do potencjalnych klientów również w językuświatowego biznesu, czyli w języku angielskim. Aby osiągnąć swój cel, musi być jednakrównież świadomy tego, jak wielkie znaczenie dla powodzenia działań w każdejbranży, w tym branży budowlanej, ma jakość komunikacji językowej. Internet jestbowiem jak wielki las, w którym rosną setki milionów drzew i ciągle przybywa nowych.Łatwo stracić w nim orientację. Jeśli posadzimy w nim nasze drzewko, musimyinnym zapewnić wskazówki, jak do niego trafić.Drogi i ścieżki w internecie tworzą wyszukiwarki, tworząc nić, po której inni trafiądo naszej strony i która musi mieć punkt zaczepienia. Wyszukiwarki nie interesujeprzy tym wymyślna szata graficzna witryny, ignoruje fantazyjne czcionki, pięknekolory, fotografie czy obrazki, a także kojące dźwięki muzyki, które umilają namzapoznawanie się z zawartością danej strony, ale jak drapieżny ptak krążący nadpolami i łąkami w poszukiwaniu zdobyczy, systematycznie i z precyzją skanuje siećw poszukiwaniu SŁÓW. Dziwi więc, że firmy tak bardzo dbają o kolorystykę swoichstron, zamieszczają na nich efektowne zdjęcia swoich produktów (nierzadkoz ozdobnikami w postaci fotografii atrakcyjnych osób obojga płci), a tak częstolekceważą jakość przekazu informacyjnego zawartego w tekstach zamieszczanychna witrynach. Fachowcy od marketingu pewnie w tym miejscu nie powstrzymająsię od uwagi o znaczeniu właściwej prezentacji firmy dla pozyskania klienta. Pełnazgoda. Dobre wrażenie jest istotne. Potencjalny kontrahent może jednak nie miećnawet okazji go odnieść, ponieważ jeśli zlekceważymy znaczenie SŁÓW, to zwyczajnienigdy na naszą świetnie się prezentującą stronę nie trafi. Holandia, Wielka Brytania,Chiny, Indie czy Brazylia, wszędzie tam nasz produkt czy usługa mogą znaleźćpotencjalnych nabywców, jeśli tylko dotrzemy do nich z precyzyjnie i zrozumialepodaną informacją w języku angielskim.Aby zilustrować swoją tezę, posłużę się konkretnym, raczej typowym dla naszychrealiów, przykładem z sieci. Jeden z polskich producentów profili stalowychoferuje na swojej zapewne niemało kosztującej stronie produkt o nazwie„half-closed channel”. Polak znający język angielski domyśli się pewnie, że chodzio ceownik półzamknięty, niestety dla całej reszty świata tak brzmiąca nazwaangielska to prawdziwa enigma. Tłumacz nie miał pod ręką dobrego słownika, niemiał czasu, żeby poszperać w sieci i znaleźć poprawny odpowiednik? Nie wiem.Efekt jest jednak taki, że na stronie polskiego producenta zamiast terminu znanegona całym świecie mamy angielskobrzmiący termin zrozumiały prawdopodobnie jedyniedla Polaków i nikt, kto szuka ceowników półzamkniętych przez internetowąwyszukiwarkę, korzystając z poprawnego angielskiego terminu, na jego stronę nietrafi. Cel producenta, którym było wyjście ze swoim produktem do świata, nie zostałosiągnięty.44INŻYNIER BUDOWNICTWA

moim zdaniemWłaściwe słowa przede wszystkimPrzy odrobinie dbałości efekt mógłby być jednak zupełnie inny. Będąc obecnym w sieciz właściwym przekazem, stajemy się widoczni dla świata, wpisujemy się na wielką mapę,którą codziennie ogląda tysiące „wędrowców”. Nasz przekaz musi być jednak na niej czytelny.Wspomniane już ceowniki półzamknięte stosuje się w nowoczesnym budownictwie nacałym świecie, od Grenlandii po przylądek Horn. I wszędzie tam, gdzie ludzie mają dostępdo Internetu, wpisanie w wyszukiwarce ich poprawnej angielskiej nazwy, czyli „lipped channel”,mogłoby doprowadzić ich na stronę polskiego producenta tego materiału, gdyby tylkodał im szansę i zadbał o poprawność przekazu językowego na swojej witrynie. Jeśli więczamieszczamy w internecie stronę w języku angielskim, zadbajmy o użycie właściwej terminologiiprzynajmniej tak samo jak o jej ładny wygląd. Będziemy mieli wówczas pewność, żepieniądze wydane na atrakcyjną oprawę graficzną nie zostały wyrzucone w błoto.Być może zabrzmi to zbyt dramatycznie, ale śmiem twierdzić, że polska gospodarka ponosiwymierne straty wskutek zastosowania na stronach internetowych polskichfirm niewłaściwej i niefachowej terminologii anglojęzycznej, za sprawą której wielenaszych firm wciąż pozostaje dla świata niewidocznych. Trudno ocenić, ile zostało przez toutraconych możliwości nawiązania współpracy. Od lat natykam się na rażące błędy językowena anglojęzycznych stronach internetowych polskich firm i – co martwi – jakość tłumaczeńpoprawia się bardzo nieznacznie. Dlatego przy nadarzającej się sposobności uznałem, żewarto uwrażliwić przedsiębiorców na ten problem. Redakcji „Inżyniera Budownictwa” bardzodziękuję za zainteresowanie tematem i umożliwienie mi publikacji niniejszego artykułu.Historia lubi się powtarzać„Ale bardzo proszę o decyzję do końca tygodnia, bo tam już w kolejce czekają Japończycy”– to fragment rozmowy sprzed trzech lat, dotyczącej zakupu działki pod zabudowęprzemysłową, prowadzonej między przedstawicielem dużej amerykańskiej firmy planującejinwestycje w Polsce i polskiej firmy projektowo-budowlanej. Kolejka inwestorów zagranicznychustawiających się do właściciela działki lub wykonawcy w Polsce to dziś, z uwagina kryzys, już historia. Cykle koniunkturalne mają swoje prawa, ale historia podobno lubisię powtarzać. Miejmy nadzieję, że akurat w przypadku minionego boomu powtórzy sięw miarę szybko. Tymczasem my wykorzystajmy tę chwilę oddechu i nadróbmy zaległościw zakresie jakości naszej komunikacji językowej ze światem. Analiza sytuacji w tym obszarzew ciągu ostatnich kilkunastu lat skłoniła mnie do zainicjowania we współpracy z gronemfachowców z dziedziny szkoleń programu „Idea dla budownictwa”, który ma docelowozapewnić kompleksową obsługę językową firm budowlanych na najwyższym poziomie.Chodzi o stopniową likwidację barier komunikacyjnych umożliwiającą podniesienie konkurencyjnościpolskich firm z branży budowlanej na rynkach światowych.Uczyć się? – To się zawsze opłaca!Bariery te nie są wbrew pozorom nieistotne. Kwestie językowe często znacząco utrudniająpolskim firmom uczestniczenie w przetargach na równi z firmami zachodnimi. Tymczasem,przykładając do sprawy należytą wagę, można ten problem zminimalizować. W wielu sytuacjachw kontaktach z kontrahentem zagranicznym niezbędny jest tłumacz, w innych możnasię porozumieć całkiem efektywnie, dysponując jedynie fachową terminologią i podstawowąznajomością zasad gramatyki. Kluczem jest zawsze poprawna baza terminologiczna. O niąnależy zadbać bezwzględnie. Często się lekceważy tę sprawę, wychodząc z założenia, żeskoro obie porozumiewające się strony wiedzą, o co chodzi, precyzyjna terminologia madrugorzędne znaczenie. Sytuacja ta jednak rodzi poważne ryzyko. Wszystko dobrze, dopókiprzyjęty przez nas nieprecyzyjny termin jest używany w roboczych kontaktach werbalnych,w konkretnym kontekście sytuacyjnym. Innasprawa, gdy znajdzie się on na papierze.Taki brak precyzji może nas wówczas drogokosztować. Mogę tu przywołać przypadeknieprecyzyjnego przetłumaczeniaw dokumentacji słowa obiekt, w sensiebudynku, jako premises (posesja). Umowadotyczyła dociągnięcia mediów i w tymprzypadku różnica między dociągnięciemich do budynku (building) a do posesji (premises)wynosiła dwadzieścia kilka tysięcy złotych.Straty mniej więcej tego samego rzędumógłby teoretycznie ponieść wykonawca,który w anglojęzycznej wersji umowy zobowiązałsię zamontować „heat pump” –pompę ciepła, podczas gdy w wersji polskiejchodziło o pompę centralnego ogrzewania(cyrkulacyjną). Niedużo? Niestety, znane sąprzypadki sporów, wynikających z zastosowanianiewłaściwej terminologii, które opiewałyna sumy nieporównywalnie wyższe.Dopóki wszystko odbywa się na poziomiekomunikacji werbalnej, gdy obie stronywiedzą dokładnie, o czym mówią, możemynazwać centralę wentylacyjnąniepoprawnie „ventilation central”,inwestora tłumaczyć jako „investor”,projekt budowlany jako „constructiondesign”. Gdy jednak słowa te znajdą się napapierze, niepoprawnie użyte mogą w nasuderzyć znienacka, na przykład w momenciegdy sami wystąpimy z roszczeniem.Druga strona (np. inwestor) wykorzystawówczas każdą nieścisłość, aby powetowaćsobie ewentualne straty lub poprawić swojąpozycję negocjacyjną.Tak więc nie lekceważmy dbałości o jakośćkomunikacji językowej naszej firmy zeświatem. Uwzględnijmy tę sferę w planachrozwoju firmy, a nakłady na nią na pewnonie pójdą na marne. Świat raczej nie nauczysię naszego pięknego języka. Chcąc konkurowaćna globalnym rynku, to my, jakwielu innych, musimy się nauczyć korzystaćz języka globalnej komunikacji. Im bardziejsię do tego przyłożymy, tym bardziej i tymszybciej się nam to opłaci.Tomasz Tomliktłumacz języka angielskiegowrzesień 10 [76]45

na czasieMniej oddanych mieszkańWg danych GUS liczba oddanych w lipcu do użytkumieszkań wyniosła 10,187. Spadła rok do rokuo 34,2 %, miesiąc do miesiąca – o 6,9%. Od początkuroku 74,180 mieszkań zostało oddanych doużytkowania, co stanowi o 19% mniej rok do roku.Źródło: PAPJest wykonawca A1Świerklany – GorzyczkiWartość kontraktu to nieco ponad 555 mln zł.Poprzedni kontrakt z firmą Alpine Bau na realizacjętego samego zadania opiewał na prawie1,1 mld zł, z czego wykonawcy wypłacono ok.370 mln zł. Uprzedni kontrakt na budowę tegoodcinka A1 musiał zostać zerwany ze względuna złe zarządzanie projektem. Autostrada ma byćoddana do użytku w kwietniu 2012 r.Źródło: GDDKiA40 ton foliizniknęło z budowyFirma Xella Polska we współpracy z firmą InterserohOrganizacja Odzysku prowadzi proekologicznąakcję na rzecz ochrony środowiska „Folia znikaz budowy”. Efekt – po 18 miesiącach 40 ton foliizniknęło z polskich placów budów. Osoby zainteresowaneoddaniem folii z budowy mogą wypełnićformularz na http://www.xella.pl/html/pol/pl/8207.php.ACO DRAIN Monoblock RD 150VACO wprowadza na rynek kanał o szerokości150 mm w świetle, powstały w wyniku doświadczeńfirmy z kanałami monotlitycznymi. Produkcjęrozpoczęto w Legionowie, w jednej z najnowocześniejszychfabryk polimerbetonu w Europie.Nowa drewnopochodnapłyta MFPPłyta firmy Pfleiderer jest odporna na wilgoć(współczynnik pęcznienia 10%), odkształcaniai rozwarstwienia. Wszystko to dzięki strukturzepłyty – długich, cienkich wiórów, ułożonychw różnych kierunkach i spojonych najwyższejjakości żywicami. Płyta zapewnia też bardzodobrą izolację akustyczną i termiczną. Jest jużprodukowana w Polsce.Fot. MIO bezpieczeństwie na drogach12 sierpnia w Warszawie odbyła się konferencjaprasowa „Likwidacja Miejsc Niebezpiecznychna Drogach samorządowych – nowe zadania”,zorganizowana przez Krajową Radę BezpieczeństwaRuchu Drogowego. Celem programu jest wszczególności likwidacja niebezpiecznych miejscna drogach, w tym zmniejszenie prędkości pojazdóww miejscach szczególnie niebezpiecznychi poprawa płynności ruchu.Renesansowa Alegra 8Najnowsza dachówka ceramiczna marki Koramicw portfolio firmy Wienerberger. Do jej najważniejszychcech należą: małe zapotrzebowanie na1 m 2 połaci (już od 8,7 szt.) oraz szeroki zakreskątów nachylenia dachu, przy których produktten można stosować (od 12 stopni). Kolory: czerwony,czarna angoba. Model ten znajduje zastosowaniew budownictwie jednorodzinnym orazobiektach użyteczności publicznej.Revit Architecture 2011w polskiej wersjiJest już dostępna polska wersja najnowszej seriioprogramowania Revit Architecture 2011. Specjalniezaprojektowany pod kątem modelowaniainformacji o budynku (BIM), Revit Architecture pomagaw rozpatrywaniu różnych koncepcji i formoraz w lepszym utrzymaniu danych projektowychw dokumentacji, a także podczas budowy.Wodociąg o długości 3000 kmFred Ariel, australijski biznesmen, podpisał z rządemPapui Nowej Gwinei umowę na dostarczeniestamtąd wody do południowo-wschodniejczęści australijskiego stanu Queensland. Rurociągbędzie pompował 6 mln m³ wody na dobę, któraprzeznaczona zostanie zarówno do konsumpcji,jak i nawadniania terenów rolniczych. Termin realizacji– 2020 r. Projekt pochłonie 30 mld AUD.Źródło: inzynieria.com46INŻYNIER BUDOWNICTWA

na czasieNajwiększy rurociągdo przepompowywania ściekówNowa magistrala powstała w Gdańsku i będzietransportować ścieki z przepompowni Ołowiankado oczyszczalni ścieków Gdańsk Wschód.Rurociąg wykonano z rur GRP Flowtite o średnicyDN1200, PN10, SN10000 firmy Amitech Poland,a jego długość to 7585 m.Fot. Andrzej ŚwitalskiOgraniczenia w zabudowiena terenach zalewowychMinisterstwo Środowiska w projekcie zmianydo ustawy – Prawo wodne chce stworzyć mapyzagrożenia oraz ryzyka powodziowego. Pozwolito na wprowadzenie ograniczeń w wydawaniupozwoleń na budowę w miejscach objętych ryzykiem.Dzięki nim inwestorzy będą mogli dowiedziećsię także, w jakim stopniu dany teren jestzagrożony powodzią. Mapy mają powstać doroku 2013.Źródło: Gazeta PrawnaBudowa S3 w LubuskiemŹródło: inzynieria.comPodpisane zostały pierwsze umowy na budowędrogi ekspresowej S3 na terenie województwalubuskiego na odcinku od zrealizowanej już obwodnicyMiędzyrzecza do istniejącego odcinkadrogi ekspresowej S3 w okolicy Sulechowa, tj.niemal 43 km. Zakończenie robót planowane jestna maj 2013 r.Źródło: GDDKiAMokotów NovaFirma Ghelamco rozpoczęła budowę biurowcaprzy ul. Wołoskiej w Warszawie. Powierzchniabiurowa klasy A zajmie 40 000 m².W skład kompleksu wejdą trzy połączone zesobą budynki biurowe liczące od 7 do 12kondygnacji. 3 poziomy podziemne przeznaczonona garaż. Planowany termin oddaniado użytku to III kwartał 2011 r. Projekt:Jaspers & Eyers.Powstanie wieżowiec Żagielw WarszawieNajwyższy wieżowiec w Warszawie – Złota 44(192 m wysokości i 45 pięter) decyzją wojewodymazowieckiego zostanie jednak wybudowany.Budynek zaprojektował Daniel Lebeskind.Źródło: Życie WarszawyFolia w płynieWolf MarszałkowskaArchitektura 17-kondygnacyjnego budynku biurowo-usługowego nawiązuje do przedwojennejtradycji zabudowy ulicy. Biurowiec ma wypełniony światłem przeszklony wewnętrzny dziedziniec,a podziały elewacji oraz wykonane z alabastru nakładki dwupłaszczyznowej ściany osłonowejkorespondują ze słynnym „żyletkowcem” – budynkiem znajdującym się po przeciwnejstronie ulicy. Architekt: Stefan Kuryłowicz, APA Kuryłowicz & Associates. Inwestor: Wolf ImmobilienPolen Sp. z o.o.Źródło: Reynaers PolskaDen Braven SPECTRUM-FOIL EXTRA jest foliąizolacyjną stworzoną na bazie wodnej dyspersjipolimerowej, wzbogaconej o środki uszlachetniające.Dzięki temu tworzy ona wysoce elastycznąi bezspoinową warstwę hydroizolacyjną, zabezpieczającąpodłoże przed działaniem wilgoci,która może przeniknąć przez fugi. Dopracowanyskład oraz konsystencja gwarantują przyczepnośćdo różnych rodzajów podłoży, takich jak tynkicementowe, cementowo-wapienne, beton, betonkomórkowy, bloczki silikatowe czy posadzkicementowe.OpracowałaMagdalena BednarczykWIĘCEJ NA www.inzynierbudownictwa.plwrzesień 10 [76]47

samorząd zawodowy48INŻYNIER BUDOWNICTWA

samorząd zawodowywrzesień 10 [76]49

samorząd zawodowy50INŻYNIER BUDOWNICTWA

samorząd zawodowywrzesień 10 [76]51

samorząd zawodowy52INŻYNIER BUDOWNICTWA

samorząd zawodowywrzesień 10 [76]53

samorząd zawodowy54INŻYNIER BUDOWNICTWA

samorząd zawodowywrzesień 10 [76]55

prawoKalendariumLIPIEC9.07.2010weszła w życieUstawa z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutkówpowodzi z maja i czerwca 2010 r. (Dz.U. Nr 123, poz. 835)Przepisy ustawy mają zastosowanie w sprawach związanych z usuwaniem skutków powodzi z maja i czerwca 2010 r., a takżeodpowiednio w sprawach związanych z usuwaniem skutków osunięć ziemi wywołanych opadami atmosferycznymi, któremiały miejsce w maju i czerwcu 2010 r. Ustawa wprowadza rozwiązania prawne, które mają zagwarantować poszkodowanymniezbędną pomoc oraz uproszczenie procedur związanych z usuwaniem skutków klęski żywiołowej. Organy administracjipublicznej zostały zobowiązane do załatwiania spraw związanych z usuwaniem skutków powodzi w pierwszej kolejności i bezzbędnej zwłoki, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania. Wprowadzono możliwość odstąpieniaod trybu przetargowego przy zbywaniu nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa albo jednostek samorząduterytorialnego z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe dla osób poszkodowanych na skutek powodzi. Zrezygnowano zestosowania opłat adiacenckich w przypadku budowy lub odbudowy infrastruktury technicznej na terenach popowodziowych.Wprowadzono rozwiązania prawne mające na celu na szybszą odbudowę, remont lub rozbiórkę urządzeń wodnych, uszkodzonychlub zniszczonych na skutek powodzi. Przewidziano stworzenie szczególnego trybu przeprowadzania oceny oddziaływaniawykonania urządzenia wodnego na środowisko, w tym na obszar Natura 2000.16.07.2010weszły w życieRozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunkówtechnicznych kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadówkomunalnych (Dz.U. Nr 117, poz. 788)Rozporządzenie określa szczegółowe warunki techniczne kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcaniaodpadów komunalnych jako energii z odnawialnego źródła energii.Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 9 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania pomocyna rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz.U. Nr 117, poz. 787)Rozporządzenie określa szczegółowe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania pomocy publicznej na rewitalizację obszarówzdegradowanych w ramach regionalnych programów operacyjnych. Obszary zdegradowane w rozumieniu rozporządzeniato m.in. zdegradowane obszary miejskie, obszary poprzemysłowe, powojskowe oraz powstałe po likwidacji państwowychgospodarstw rolnych. Pomoc ma na celu wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego w obrębie tych obszarów. Pomocmoże być udzielana przedsiębiorcom w formie: regionalnej pomocy inwestycyjnej na rewitalizację obszarów zdegradowanych,pomocy na modernizację części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz pomocy na wspieranie kulturyi dziedzictwa kulturowego. Regionalna pomoc inwestycyjna na rewitalizację obszarów zdegradowanych może być udzielanana realizację nowych inwestycji i pokrywać będzie wydatki poniesione np. na roboty budowlane, prace konserwatorskie lubrestauratorskie oraz prace związane z przygotowaniem projektu. Pomoc na modernizację części wspólnych wielorodzinnychbudynków mieszkalnych może być udzielana jedynie w celu poprawy warunków mieszkaniowych osób fizycznych. Beneficjentamitej formy pomocy mogą być spółdzielnie mieszkaniowe, towarzystwa budownictwa społecznego oraz osoby fizycznei wspólnoty mieszkaniowe, które prowadzą działalność gospodarczą w budynku, na którego modernizację uzyskały pomoc.Z kolei pomoc na wspieranie kultury i dziedzictwa kulturowego obejmuje m.in. prowadzenie działań niezbędnych dla przywróceniaalbo utrzymania takiego stanu budynków lub budowli będących zabytkami wpisanymi do rejestru zabytków, któryodpowiada ich wartości historycznej, artystycznej lub naukowej i pozwala na ich wykorzystywanie zgodnie z programem rewitalizacyjnym.Pomoc udzielana jest na podstawie umowy o dofinansowanie projektu w formie bezzwrotnego dofinansowaniaprzeznaczonego na pokrycie części lub całości wydatków kwalifikowanych. Pomoc jest udzielana do 30 czerwca 2015 r.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych wymogówprogramowych dla studiów podyplomowych w zakresie wyceny nieruchomości, pośrednictwa w obrocienieruchomościami oraz zarządzania nieruchomościami (Dz.U. Nr 117, poz. 786)Rozporządzenie określa minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych w zakresie wyceny nieruchomości,pośrednictwa w obrocie nieruchomościami oraz zarządzania nieruchomościami.56INŻYNIER BUDOWNICTWA

prawoburmistrz albo prezydent miasta sporządzający projekt miejscowego planu miał wyznaczony 21-dniowy termin na rozpatrzeniewniosków składanych do miejscowego planu. Rozszerzono katalog wymaganych opinii i uzgodnień. Wójt, burmistrzalbo prezydent miasta, przekazując projekt studium albo planu miejscowego do zaopiniowania lub uzgodnienia, zobowiązanybędzie ustalić termin dokonania uzgodnień albo przedstawienia opinii przez organy, nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższyniż 30 dni od dnia udostępnienia projektu. Organ uzgadniający albo opiniujący będzie mógł w uzasadnionych przypadkachwystąpić o zmianę tego terminu, wskazując jednak termin nie dłuższy niż 30 dni. Zmieniono także przepis dotyczący początkuobowiązywania uchwały rady gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego. Uchwała będzie obowiązywała oddnia wejścia w życie w niej określonego, jednak nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowymwojewództwa. Ograniczono także możliwość zawieszania postępowania administracyjnego w sprawie ustaleniawarunków zabudowy na czas nie dłuższy niż 9 miesięcy (było 12 miesięcy) od dnia złożenia wniosku o ustalenie warunkówzabudowy. Uchylono dotychczasowy wymóg dotyczący zgodności planu z ustaleniami studium. Aktualnie przepis stanowi,że plan nie może naruszać ustaleń studium, co ma stwierdzać rada gminy. Istotną zmianą jest także możliwość sporządzaniaprzez gminę planu miejscowego dla terenów zamkniętych ustalanych przez Ministra Transportu.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawiewarunków bezpieczeństwa, jakie powinny spełniać stadiony, na których mogą odbywać się meczepiłki nożnej (Dz.U. Nr 121, poz. 820)Zgodnie z niniejszym rozporządzeniem stadiony muszą być wyposażone w elementy infrastruktury i urządzenia pozwalającena kierowanie przepływem i kontrolę osób uczestniczących w meczach piłki nożnej. Rozporządzenie szczegółowo określawymagania dotyczące ciągów komunikacyjnych, dróg ewakuacyjnych i pożarowych oraz zaplecza parkingowego.Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawiegmin i miejscowości, w których stosuje się szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórekobiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz.U. Nr 132,poz. 890)Rozporządzenie określa aktualny wykaz gmin i miejscowości, w których mają zastosowanie szczególne zasady odbudowy,remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu, określonew rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2009 r. w sprawie gmin i miejscowości, w których stosujesię szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wynikudziałania żywiołu.30.07.2010ogłoszonoObwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie ogłoszeniajednolitego tekstu ustawy o systemie oceny zgodności (Dz.U. Nr 138, poz. 935)W załączniku do obwieszczenia ogłoszono jednolity tekst ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności(Dz.U. Nr 166, poz. 1360).Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2010 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnychpodległych Ministrowi Infrastruktury lub przez niego nadzorowanych (MP Nr 52, poz. 714)W załączniku do obwieszczenia wymieniono jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Infrastruktury lub przez niegonadzorowane.SIERPIEŃ6.08.2010weszły w życieUstawa z dnia 6 maja 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 121, poz. 809)Ustawa stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 września 2009 r., sygn. akt P 46/08, poprzez usunięciez przepisu art. 49b ust. 2 ustawy – Prawo budowlane wymogu, aby decyzja o warunkach zabudowy, konieczna dolegalizacji samowoli budowlanej zbudowanej na obszarze bez miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, byłaostateczna już w dniu wszczęcia postępowania rozbiórkowego.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie doskonalenia kwalifikacjizawodowych przez rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościamioraz zarządców nieruchomości (Dz.U. Nr 140, poz. 945)Rozporządzenie określa: 1) sposoby doskonalenia kwalifikacji zawodowych przez rzeczoznawców majątkowych, pośrednikóww obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości; 2) sposób dokumentowania spełnienia obowiązkudoskonalenia kwalifikacji zawodowych przez rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami58INŻYNIER BUDOWNICTWA

prawooraz zarządców nieruchomości; 3) kryteria oceny spełnienia obowiązku doskonalenia kwalifikacji zawodowych przez rzeczoznawcówmajątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości; 4) formy i zasady zgłaszaniaprzez organizatorów doskonalenia programów seminariów, szkoleń lub kursów specjalistycznych, mających na celu doskonaleniekwalifikacji zawodowych oraz potwierdzania przez nich ich aktualności; 5) formy i zasady prowadzenia i publikacjirejestru zgłoszonych programów seminariów, szkoleń lub kursów specjalistycznych, mających na celu doskonalenie kwalifikacjizawodowych oraz 6) wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu dotyczącym doskonalenia kwalifikacji zawodowych.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 4 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawiefinansowego wsparcia na tworzenie lokali socjalnych, mieszkań chronionych i lokali wchodzącychw skład mieszkaniowego zasobu gminy niestanowiących lokali socjalnych (Dz.U. Nr 141, poz. 949)Rozporządzenie dostosowuje przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie finansowegowsparcia na tworzenie lokali socjalnych, mieszkań chronionych i lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminyniestanowiących lokali socjalnych, do potrzeb wynikających z ubytków w zasobach mieszkaniowych powstałych na skutekpowodzi. W wyniku nowelizacji gminy będą mogły ubiegać się o dofinansowanie odbudowy zniszczonych zasobów mieszkaniowychzniszczonych w wyniku powodzi.13.08.2010weszło w życieRozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszarui granic aglomeracji (Dz.U. Nr 137, poz. 922)Rozporządzenie określa sposób wyznaczania obszaru i granic aglomeracji w gminie lub na obszarach gmin. Podstawę wyznaczeniaobszaru i granic aglomeracji stanowią: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennegogminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego orazwieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Obszar i granice aglomeracji wyznaczasię, uwzględniając zasięg sieci kanalizacyjnych dla ścieków komunalnych zakończonych oczyszczalniami ścieków komunalnych.Rozporządzenie uchyla dotychczas obowiązujące rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawiesposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji.Aneta Malan-Wijataartykuł sponsorowanyFirma Westerwelle działa od 1955 r. jakoproducent betonowych elementów prefabrykowanych.Rozwój branży gotowych elementów betonowychukierunkował rozwój firmy na specjalizacjęw murach oporowych. Stały się one naszymiartykułami markowymi. Obok standardowychwsporników kątowych typu L, stosowanychgłównie do zabezpieczenia skarp i nasypóww budownictwie drogowym, dostarczamyelementy typu T stosowane np. przy budowieboksów na materiały sypkie. Każdy z typówprodukujemy według zamówień – o różnejgrubości (10–25 cm), wysokości (50–500 cm)i obciążeniu statycznym (od 5 do 75 KN/m²).Do produkcji elementów betonowych naszejfirmy stosowane są wysokiej jakości betonyklasy C 30/37 według normy Aprobata TechnicznaITB, a na życzenie istnieje możliwośćzastosowania każdej innej jakości betonu.Zastosowanie naszych elementów jest bardzoszerokie. Dostarczamy elementy do celów budownictwamieszkalnego, drogowego, mostowego,architektury krajobrazu oraz wieluinnych dziedzin. Produkty nasze stosowanesą przy budowie silosów i zbiorników, estakad,umocnień nabrzeży, trybun sportowych,klombów i innych elementów zagospodarowaniaterenu.Na szczególną uwagę zasługuje nasz systemPERONKANT, stosowany przy budowie i modernizacjiperonów kolejowych oraz przystankówtramwajowych, jak również przybudowie ramp rozładunkowych. System tenskłada się z muru oporowego typu L i szarejlub wiśniowej płyty peronowej o ryflowanejantypoślizgowej strukturze. Płyty produkowanesą w grubości 10 cm, a na ich powierzchniumieszczany jest pas ostrzegawczy. Oznakowanie to ma płaską lub guzikową strukturę,co wspomaga ruch pasażerów środków komunikacji, a zwłaszcza osób niewidomych.Pasy wykazują wysoką trwałość i żywotność w stosunku do oznakowania malowanego.Przewaga naszej firmy na rynku wynika z wielu dogodnych warunków, które oferujemy klientowi,obok podstawowej korzyści, jaką jest jakość. Krótki okres realizacji zamówienia, sprawne i terminowedostawy, konkurencyjne ceny, ukierunkowanie na indywidualne potrzeby klienta, precyzyjnedoradztwo techniczne – to silne strony naszego przedsiębiorstwa. Nasz dział techniczny częstowspomaga klientów w terenie, aby na podstawie warunków gruntowych ustalić klasę obciążeniai związane z nią zbrojenie elementów oraz pomóc w doborze najkorzystniejszego rozwiązania. Dosolidnego serwisu klienta należy też stały osobisty kontakt z klientem, który zagwarantowany jestprzez nasz zespół przedstawicieli handlowych, działający na terenie całego kraju.Informacje o naszych produktach znajdują się na:www.westerwelle.pl,a wszelkie szczegółowe informacje można uzyskaćpod numerem tel. (71) 77 67 640.wrzesień 10 [76]59

REKLAMAnormalizacja i normykrótkoINSTYTUT METEOROLOGIII GOSPODARKI WODNEJ w WARSZAWIEzatrudniHYDROTECHNIKAWymagania:• Wykształcenie wyższe,• Uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej,• Umiejętność pracy z komputerem,• Prawo jazdy kat. B,• Umiejętność pracy samodzielnej i pracy w zespole.Zakres obowiązków:• Interpretacja badań i pomiarów wykonywanych dla budowli piętrzących,• Wykonywanie ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwabudowli piętrzących,• Programowanie i nadzorowanie badań i pomiarów filtracjidla budowli ziemnych,• Udział w przeglądach budowli piętrzących i innych pracach terenowych.Preferowane osoby z doświadczeniem hydrotechnicznym.Miejsce pracy: Gdańsk, Katowice, Kraków, Opole, Warszawa,Wrocław.Zainteresowane osoby prosimy o przesłanie CV ze zdjęciemi listu motywacyjnego na adres:Instytut Meteorologii i Gospodarki WodnejOśrodek Komunikacji Społecznej,Marketingu i Współpracy z Zagranicą,ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawalub pocztą e-mail: praca@imgw.plProsimy o umieszczenie w dokumentach stosownej klauzuli o ochronie danych osobowych.Oferty jej nie zawierające nie będą rozpatrywane. Uprzejmie informujemy, że skontaktujemy sięwyłącznie z wybranymi kandydatami.Bankructwa firmbudowlanychW pierwszej połowie 2010 r. zbankrutowało dwa razywięcej budowlanych firm wykonawczych niż w pierwszympółroczu 2009 r. Wiele firm ma problemy z regulowaniemnależności w terminie. Najtrudniej jest małymfirmom, duże mają mocniejszą pozycję przetargową.Oprócz firm wykonawczych czy wykończeniowych upadalitakże deweloperzy, producenci oraz dystrybutorzymateriałów budowlanych. Dotyczy to głównie Śląskai Małopolski.Kłopoty narastają jednak także w związku z konkurencjąfirm, np. z Chin czy Litwy, które chcąc wejść na polskirynek zaniżają ceny.Źródło: „Rzeczpospolita”, Onet.plREKLAMA60INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normyNAJNOWSZE OPUBLIKOWANE POLSKIE NORMY Z ZAKRESU BUDOWNICTWA(W OKRESIE: OD 11 MAJA DO 6 SIERPNIA 2010 R.)Lp. Numer i tytuł normy, zmiany, poprawki Norma zastępowana Data publikacji KT*1PN-EN 1936:2010Metody badań kamienia naturalnego – Oznaczanie gęstości i gęstościPN-EN 1936:2007 (oryg.) 2010-05-12 108objętościowej oraz całkowitej i otwartej porowatości2PN-EN 1090-1:2010Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowychPN-EN 1090-1:2009 (oryg.) 2010-07-06 128– Część 1: Zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych3PN-EN 15254-5:2010Rozszerzone zastosowanie wyników badań odporności ogniowej– Ściany nienośne – Część 5: Konstrukcje z płyt warstwowychPN-EN 15254-5:2009 (oryg.) 2010-08-04 180w okładzinach metalowych4PN-EN 1279-5+A1:2010 **Metody badań kamienia naturalnego – Oznaczanie wytrzymałościPN-EN 1279-5+A1:2009 (oryg.) 2010-07-14 198na zginanie pod działaniem siły skupionej5PN-EN 12352:2010 **Urządzenia do sterowania ruchem drogowym – Świetlne urządzeniaPN-EN 12352:2006 (oryg.) 2010-05-19 212ostrzegawcze i sygnalizacyjne6PN-B-02361:2010Pochylenia połaci dachowychPN-B-02361:1999 2010-07-16 2347PN-EN 1337-3:2010 **PN-EN 1337-3:2005 (oryg.)Łożyska konstrukcyjne – Część 3: Łożyska elastomerowe2010-05-13 2518PN-EN 1337-5:2010 **Łożyska konstrukcyjne – Część 5: Łożyska garnkowePN-EN 1337-5:2005 (oryg.) 2010-05-13 2519PN-EN ISO 3382-2:2010Akustyka – Pomiar parametrów akustycznych pomieszczeńPN-EN ISO 3382-2:2008 (oryg.) 2010-05-14 253– Część 2: Czas pogłosu w zwyczajnych pomieszczeniach10PN-EN 934-2:2010 **Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu– Część 2: Domieszki do betonu – Definicje, wymagania, zgodność,PN-EN 934-2:2009 (oryg.) 2010-07-13 274oznakowanie i etykietowanie11PN-EN 934-3:2010 **Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu – Część 3: Domieszkido zapraw do murów – Definicje, wymagania, zgodność,PN-EN 934-3:2009 (oryg.) 2010-07-14 274oznakowanie i etykietowanie12PN-EN 934-4:2010 **Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu – Część 4: Domieszkido zaczynów iniekcyjnych do kanałów kablowych – Definicje,PN-EN 934-4:2009 (oryg.) 2010-07-13 274wymagania, zgodność, oznakowanie i etykietowanie13PN-EN 1504-9:2010Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych– Definicje, wymagania, sterowanie jakością i ocena zgodnościPN-EN 1504-9:2008 (oryg.) 2010-07-30 274– Część 9: Ogólne zasady dotyczące stosowania wyrobów i systemów14PN-EN 13263-1+A1:2010 **Pył krzemionkowy do betonu – Część 1: Definicje, wymagania i kryteria PN-EN 13263-1+A1:2009 (oryg.) 2010-07-30 274zgodności* Numer komitetu technicznego.** Norma zharmonizowana z dyrektywą 89/106/EWG Wyroby budowlane (ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – OJ 2009/C 152/9z 4 lipca 2009 r.).+A1; +A2; +A3… – w numerze normy tzw. skonsolidowanej informuje, że na etapie końcowym opracowania zmiany do Normy Europejskiejdo zatwierdzenia skierowano poprzednią wersję EN z włączoną do jej treści zmianą: A1; A2; A3.NORMY EUROPEJSKIE, ZMIANA I POPRAWKI Z ZAKRESU BUDOWNICTWA UZNANE (W JĘZYKU ORYGINAŁU)ZA POLSKIE NORMY (W OKRESIE: OD 11 MAJA DO 6 SIERPNIA 2010 R.)Lp. Numer i tytuł normy, zmiany, poprawki Norma zastępowana123PN-EN 12871:2010Płyty drewnopochodne – Wymagania dla płyt przenoszącychobciążenia, stosowanych na podłogi, ściany i dachy (oryg.)PN-EN 1998-3:2005/AC:2010Eurokod 8: Projektowanie konstrukcji poddanych oddziaływaniomsejsmicznym – Część 3: Ocena i rewaloryzacja budynków (oryg.)PN-EN 933-11:2009/AC:2010Badania geometrycznych właściwości kruszyw– Część 11: Klasyfikacja składników kruszywa grubegoz recyklingu (oryg.)Data ogłoszeniauznaniaKT*PN-EN 12871:2002 1) 2010-07-29 100– 2010-05-28 102– 2010-05-28 108wrzesień 10 [76]61

normalizacja i normy456789101112131415161718192021PN-EN 1999-1-4:2007/AC:2010Eurokod 9: Projektowanie konstrukcji aluminiowych– Część 1-4: Obudowa z blach profilowanych na zimno (oryg.)PN-EN 1999-1-5:2007/AC:2010Eurokod 9: Projektowanie konstrukcji aluminiowych– Część 1-5: Konstrukcje powłokowe (oryg.)PN-EN 1906:2010Okucia budowlane – Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami– Wymagania i metody badań (oryg.)PN-EN 15725:2010Raporty dotyczące rozszerzonego zakresu zastosowania wyrobówbudowlanych i elementów budynku z uwagi na ich właściwościogniowe (oryg.)PN-EN 1366-4+A1:2010Badania odporności ogniowej instalacji użytkowych – Część 4:Uszczelnienia złączy liniowych (oryg.)PN-EN 13747+A2:2010Prefabrykaty z betonu – Płyty stropowe do zespolonych systemówstropowych (oryg.)PN-EN 15368+A1:2010Spoiwo hydrauliczne do zastosowań niekonstrukcyjnych– Definicje, wymagania i kryteria zgodności (oryg.)PN-EN 15651-4:2010Kity stosowane do połączeń niestrukturalnych w budynkachi przejściach dla pieszych – Część 4: Kity stosowane do przejśćdla pieszych (oryg.)PN-EN 14224:2010Elastyczne wyroby wodochronne – Izolacja wodochronna betonowychpłyt pomostów obiektów mostowych i innych powierzchnibetonowych przeznaczonych do ruchu pojazdów – Określaniezdolności do zabezpieczania pęknięć w podłożu (oryg.)PN-EN 16002:2010Elastyczne wyroby wodochronne – Określanie wytrzymałości naobciążenie wiatrem elastycznych wyrobów do pokryć dachowychmocowanych mechanicznie (oryg.)PN-EN 13111:2010Elastyczne wyroby wodochronne – Wyroby podkładowe do nieciągłychpokryć dachowych i ścian – Określanie odporności na przesiąkaniewody (oryg.)PN-EN ISO 8970:2010Konstrukcje drewniane – Badania złączy na łączniki mechaniczne– Wymagania dotyczące gęstości drewna (oryg.)PN-EN 14081-2:2010Konstrukcje drewniane – Drewno konstrukcyjne o przekroju prostokątnymsortowane wytrzymałościowo – Część 2: Sortowanie maszynowe;wymagania dodatkowe dotyczące wstępnych badań typu (oryg.)PN-EN 534+A1:2010Faliste płyty bitumiczne – Charakterystyka wyrobu i metody badań(oryg.)PN-EN 1998-2:2006/AC:2010Eurokod 8: Projektowanie konstrukcji poddanych oddziaływaniomsejsmicznym – Część 2: Mosty (oryg.)PN-EN ISO 10052:2007/A1:2010Akustyka – Pomiary terenowe izolacyjności od dźwięków powietrznychi uderzeniowych oraz hałasu od urządzeń wyposażenia technicznego– Metoda uproszczona (oryg.)PN-EN 806-4:2010Wymagania dotyczące wewnętrznych instalacji wodociągowych doprzesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi– Część 4: Instalacja (oryg.)PN-EN 15664-2:2010Wpływ materiałów metalowych na wodę przeznaczoną do spożyciaprzez ludzi – Ocena wymywania metalu na stanowisku badawczymw warunkach dynamicznych – Część 2: Wody do badań (oryg.)– 2010-05-28 128– 2010-05-28 128PN-EN 1906:2003 3) 2010-07-29 169– 2010-07-29 180PN-EN 1366-4:2008 2) 2010-06-09 180PN-EN 13747+A1:2009 1) 2010-05-20 195PN-EN 15368:2009 4) 2010-07-29 196PN-EN 14224:2006 (oryg.) 2010-04-27 198PN-EN 14224:2006 (oryg.) 2010-06-29 214– 2010-06-29 214PN-EN 13111:2002 2) 2010-06-29 214PN-EN 28970:1997 4) 2010-07-29 215PN-EN 14081-2:2006 4) 2010-06-29 215PN-EN 534:2007 1) 2010-05-20 234– 2010-05-28 251– 2010-07-29 253– 2010-05-20 278– 2010-05-20 27862INŻYNIER BUDOWNICTWA

normalizacja i normy22232425PN-EN 15848:2010Urządzenia do uzdatniania wody wewnątrz budynków – Regulowanesystemy dozowania chemicznego – Wymagania dotyczące właściwościużytkowych, bezpieczeństwo i badanie (oryg.)PN-EN 15650:2010Wentylacja budynków – Przeciwpożarowe klapy odcinającemontowane w przewodach (oryg.)PN-EN 1857:2010Kominy – Części składowe – Betonowe kanały wewnętrzne (oryg.)PN-EN 15727:2010Wentylacja budynków – Wyposażenie techniczne sieci przewodów,klasyfikacja szczelności i badania (oryg.)– 2010-05-20 278– 2010-06-09 279PN-EN 1857+A1:2009 3) 2010-06-09 279– 2010-07-29 279PN-EN 13941:2009/AC:201026 Projektowanie i budowa sieci ciepłowniczych z systemu– 2010-05-28 279preizolowanych rur zespolonych (oryg.)* Numer komitetu technicznego.1)Norma ważna do 30 września 2010 r.2)Norma ważna do 30 listopada 2010 r.3)Norma ważna do 31 października 2010 r.4)Norma ważna do 31 grudnia 2010 r.AC – poprawka europejska do normy (wynika z pomyłek niemerytorycznych popełnionych w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej, zauważonychpo jej opublikowaniu). Jest wprowadzana jako identyczna do zbioru Polskich Norm. Poprawka taka może być również włączona do treści normypodczas jej tłumaczenia na język polski.A – zmiana europejska do normy. Wynika z pomyłek merytorycznych popełnionych w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej, zauważonych po jejopublikowaniu. Jest wprowadzana jako identyczna do zbioru Polskich Norm lub włączana do treści normy podczas jej tłumaczenia na język polski.ANKIETA POWSZECHNAPełna informacja o ankiecie dostępna jest na stronie: www.pkn.pl/index.php?pid=b8f80c2e987Przedstawiony wykaz projektów PN jest oficjalnym ogłoszeniem ich ankiety powszechnej.Uwagi do prPN-prEN należy zgłaszać na specjalnych formularzach, których szablony, instrukcje ich wypełniania są dostępne na stronieinternetowej PKN, w czytelniach PKN oraz w czytelniach Punktów Informacji Normalizacyjnej (PIN). Adresy ich są dostępne na stronieinternetowej PKN www.pkn.pl.Ewentualne uwagi prosimy przesyłać wyłącznie w wersji elektronicznej na adres poczty elektronicznej Zespołu Budownictwa:zbdsekr@pkn.pl.Ankieta obejmuje projekty Polskich Norm – tłumaczonych na język polski (wcześniej uznane za Polskie Normy w oryginalnej wersjijęzykowej), w których opiniowaniu na etapie projektu Normy Europejskiej Polska nie brała udziału (prPN-EN), oraz projekty NormEuropejskich, które są traktowane jako projekty przyszłych Polskich Norm (prEN = prPN-prEN).Janusz Opiłkadyrektor Zespołu BudownictwaPolski Komitet NormalizacyjnyGeotechnika na światowym poziomieREKLAMAZapraszamy do współpracywrzesień 10 [76]www.keller.com.pl63

literatura fachowaLITERATURA FACHOWAKODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGOPRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCHz komentarzami Andrzeja KalińskiegoWyd. 1, str. 234, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Polcen, Warszawa 2010.Publikacja z komentarzami radcy prawnego, będącego także doradcą ds. zamówień publicznych,może stanowić cenną pomoc dla przedsiębiorców i wszystkich osób załatwiających sprawyw urzędach oraz pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie.ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM BUDOWLANYMDavid Eaton, Roman KotarskiWyd. 1, str. 224, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Poltext, seria: Biblioteka MenadżerówBudowlanych, Warszawa 2009.Książka podzielona jest na dwie części: pierwsza dotyczy zarządzania biznesowego w przedsiębiorstwachbudowlanych (m.in. zarządzania ryzykiem, wartością, kosztami, problemów oceny wynikówi marketingu), a druga – budżetowania firmy budowlanej oraz budowy. Powstała w ramachprojektu Leonardo da Vinci, którego promotorem była Politechnika Warszawska, popierającapodnoszenie kwalifikacji menadżerskich inżynierów budownictwa.TECHNOLOGIE BEZWYKOPOWE W INŻYNIERII ŚRODOWISKAPraca zbiorowa pod redakcją Andrzeja KuliczkowskiegoWyd. 1, str. 735, oprawa twarda, Wydawnictwo Seidel-Przywecki Sp. z o.o., Józefosław 2010.W obszernej publikacji autorzy całościowo i szczegółowo przedstawili tematykę technologii bezwykopowychw zakresie budowy, wymiany oraz renowacji przewodów infrastruktury podziemnej, w tym m.in.problemy projektowania, doboru technologii, czyszczenia, diagnostyki sieci podziemnych, bezpieczeństwaprowadzenia prac. Książka powinna zainteresować inwestorów, projektantów i wykonawców.WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCHCZĘŚĆ B: ROBOTY WYKOŃCZENIOWEZeszyt 6 – Montaż okien i drzwi balkonowychKrzysztof MatejaWyd. 1, str. 43, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej,Warszawa 2010.Zeszyt 10 – Kraty zwijane żaluzjowe z napędem elektromechanicznymAndrzej Jurga, Krzysztof WinskowskiWyd. 1, str. 47, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2010.Zeszyt 11 – Szlabany z napędem elektromechanicznym i urządzeniami sterującymiAndrzej Jurga, Krzysztof WinskowskiWyd. 1, str. 31, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2010.Zeszyty mogą służyć jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót. Podająwymagania umożliwiające prawidłowe i na właściwym poziomie wykonanie robót.64INŻYNIER BUDOWNICTWA

artykuł sponsorowanywrzesień 10 [76]65

technologieRatujmy domy przysłupowew BogatyniZabytkowe domy przysłupowe na Dolnym Śląsku powinnypodlegać szczególnemu nadzorowi konserwatorskiemu.Domy przysłupowe to unikalny na miarę Europy typ budownictwadrewnianego, występujący na obszarze Euroregionu Nysa,obejmującym swoim zasięgiem Saksonię Wschodnią w Niemczech,kraj liberecki i ustecki w Czechach, a w naszym kraju – zachodniączęść Dolnego Śląska, głównie rejon Bogatyni.Historia powstania domów przysłupowych sięga XVII wieku, przyczym największy rozkwit nastąpił w wieku XIX i z tego okresupochodzi większość zachowanych do dziś, w naszym regionie,domów. Na dom przysłupowy składa się część mieszkalna i gospodarcza,przeważnie o dwóch kondygnacjach i dachu dwu-Fot. 1 | Dom przysłupowy, który oparł się powodzispadowym. Część mieszkalna wykonana jest z bali o konstrukcji zrębowej, część gospodarcza– w dużej mierze z kamienia. Piętro wykonane jest z drewnianej konstrukcji jednego! Historyczne budynki o drewnia-Ale, trzeba przyznać, nie zniszczyła aniryglowej, wzniesione na słupach („przysłupach”) przylegających do ścian, tworzących nej konstrukcji nie poddały się rzece Miedziance.Tymczasem zniszczonych zostałoniezależną od parteru konstrukcję budynku. To unikatowy, nie tyko na skalę europejską,system budowy domów.kilkanaście domów wzniesionych w technologiachtradycyjnych.Dziś w Euroregionie Nysa liczbę domów przysłupowych szacuje się na 17 tys., z czegotylko ok. 400 przypada na nasz kraj.Domy przysłupowe zostały nadwyrężoneprzez powódź. To jednak nie po-Powódź w Bogatyni nadwyrężyła stan techniczny niektórych budynków przysłupowych.wód, by bez jakichkolwiek ekspertyzkonstrukcyjnych i mykologicznychpodejmować decyzje o ich rozbiórce.A podobno zostały one już w Bogatynipodjęte. To niedopuszczalne. Domy tewinny podlegać szczególnemu nadzorowikonserwatorskiemu i w miarę możliwościbyć ratowane, a nie rozbierane.Wzywam zatem nie tylko nadzór budowlanyz Bogatyni, ale także MinisterstwoKultury i Dziedzictwa Narodowego:ratujmy domy przysłupowe,a nie pozwalajmy na podejmowaniepochopnych decyzji o ich rozbiórce.Wojciech NitkaCentrum Budownictwa DrewnianegoZdjęcia autoraFot. 2 | Dom przysłupowy – ozdoba BogatyniArtykuł ukazał się w „Gazecie Dom”z dnia 25 sierpnia 2010 r.66INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieWentylacja pożarowaparkingów i garaży podziemnychSystem wentylacji w garażach i parkingach powinien zapewniać właściwą jakość powietrzapodczas codziennego funkcjonowania obiektu oraz ochronę drogi ewakuacji i dostępu ekipratowniczych podczas pożaru.Budowa dużych budynków mieszkalnych i użyteczności publicznejłączy się, z przyczyn praktycznych oraz zgodnie z wymogamiprawa, z koniecznością uwzględnienia w takim obiekcie odpowiedniejliczby miejsc postojowych. Jednocześnie wskutek corazpowszechniejszego wykorzystywania samochodów, pomimo podejmowanychdziałań inwestycyjnych, deficyt miejsc parkowaniastanowi stale narastający problem. Ze względu na często występującąbardzo ograniczoną powierzchnię zabudowy oraz wysokącenę działek budowlanych (szczególnie w obszarach silnie zurbanizowanych)miejsca postojowe dla samochodów wykonywanesą coraz częściej w postaci parkingów lub garaży podziemnych.W nowo powstających garażach i parkingach podziemnych należyzaprojektować i wykonać skuteczny system wentylacji, którejfunkcją jest zarówno bezpieczne wykorzystywanie tej przestrzenipodczas jej normalnego użytkowania (wentylacja bytowa), jakrównież ochrona drogi ewakuacji oraz dostępu ekip ratowniczychpodczas pożaru (wentylacja pożarowa).Systemy wentylacji ogólnej (bytowej)Podczas normalnego funkcjonowania obiektu podstawowym zagrożeniemdla osób korzystających z zamkniętych parkingów sąemitowane przez silniki spalinowe toksyczne produkty spalaniapaliwa, takie jak: tlenki węgla, tlenki azotu, tlenki siarki, związkimetali ciężkich i inne związki chemiczne. W związku z powyższymkonieczne jest wentylowanie tej przestrzeni, a zaprojektowanainstalacja spełnić powinna wymogi przepisów techniczno-budowlanych.W odniesieniu do garaży podziemnych zastosowaniema rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaćbudynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690) orazrozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r.zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych,jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr56, poz. 461) (uwaga: w tekście będą dalej przywoływane tylkoodpowiednie paragrafy). Nakłada się obowiązek stosowaniawentylacji mechanicznej, sterowanej czujkami niedopuszczalnegopoziomu stężenia tlenku węgla. Intensywność wymianypowietrza (ilość powietrza nawiewanego i usuwanego z garaży)powinna zostać określona na podstawie obliczeń uwzględniającychwiele zmiennych, takich jak m.in. liczba miejsc postojowych,czas pracy na biegu jałowym, długość dojazdu do bramy, typsilników pracujących samochodów, współczynnik wykorzystaniamiejsc postojowych, dobowy rozkład wykorzystania parkingu(praca silników rozgrzanych i zimnych) itd. Według standardówprojektowania i dla garaży o różnej kubaturze otrzymać możnawyniki wahające się w zakresie od 1,5 do 6 wymian powietrzana godzinę. Ilość powietrza wentylacyjnego ustala się równieżna podstawie badań, na przykład według źródeł amerykańskichdla przeciętnych warunków użytkowania średniej wysokościzamkniętego garażu strumień objętości czystego nawiewanegopowietrza wynosi około 27 m 3 /h na metr kwadratowy powierzchnipodłogi. Poprawnie przeprowadzone obliczeniastanowią solidną podstawę do doboru wielkości głównychwentylatorów zasilających instalację wentylacyjną,natomiast o skuteczności systemu w równej mierze decydujeorganizacja przepływu powietrza w przestrzenigarażu. Dostępne systemy organizacji przepływu powietrzaw przestrzeni garażu zamkniętego zostały omówione w dalszejczęści artykułu.Oddzielny problem dla zabezpieczenia garaży zamkniętych stanowią(szczególnie w polskich realiach) samochody wyposażonew instalację gazową. Paliwo LPG (Liquefied Petroleum Gas), któregogłównymi składnikami są propan i butan, jest gazem cięższymod powietrza i w przypadku wycieku z instalacji samochodowejgromadzi się w dolnej części pomieszczenia, stwarzając niebezpieczeństwowybuchu. Przy powszechnym braku odpowiedniejsygnalizacji (detektorów LPG) jest to przyczyna, dla której w wielugarażach podziemnych zabrania się parkowania samochodówwyposażonych w tego typu instalację. Należy również wspomnieć,że instalacje wentylacji garaży podziemnych, w których dopuszczasię parkowanie samochodów zasilanych gazem propan-butan,zgodnie ze znowelizowanymi przepisami techniczno-budowlanymi,muszą być sterowane czujnikami niedopuszczalnego poziomustężenia gazu propan-butan (§ 108 ust.1 pkt 4).wrzesień 10 [76]67

technologieSystemy wentylacji pożarowejGaraże zamknięte stanowią poważne zagrożenie pożarowe w budynku,wystarczy wspomnieć, że przeciętnie występujące obciążenieogniowe (uzależnione od stopnia wykorzystania powierzchnigarażu przez parkujące samochody) ocenia się w przedziale 115do 150 KW/h/m 2 . Z tego względu poprawna ochrona tej przestrzenirównież systemem wentylacji oddymiającej jest bardzo ważna i regulowanastosownymi przepisami. Zabezpieczenie pożarowe w garażachpodziemnych narzuca konieczność mechanicznego usuwaniadymu dla garaży o więcej niż 10 stanowiskach, przy czym ponowelizacji rozporządzenia MI (§ 277 ust. 4) obligatoryjniesystemy oddymiania należy stosować dla garaży podziemnycho powierzchni całkowitej przekraczającej 1500 m 2 .Aby ograniczyć skutki ewentualnego pożaru, instalacja wentylacjioddymiającej powinna usuwać lub ukierunkować przepływ dymuw taki sposób, żeby stworzyć warunki do ucieczki ludzi z zagrożonejstrefy. Cel ten określany jest przez zapewnienie odpowiedniegopoziomu widoczności oraz utrzymanie na drogach ewakuacji akceptowalnejtemperatury powietrza. Jednocześnie konieczne jest zapewnieniestałego dopływu powietrza zewnętrznego, kompensującegostrumień powietrza usuwanego. Do niedawna na skutek funkcjonującegowówczas w warunkach techniczno-budowlanych zapisudotyczącego ilości powietrza na potrzeby wentylacji pożarowejprzyjmowane było „co najmniej 10 wymian na godzinę”. W obecnejwersji przepisów (§ 270 ust. 1) mowa jest o konieczności usuwaniadymu z intensywnością zapewniającą, że w czasie potrzebnymdo ewakuacji ludzi na chronionych przejściach i drogach ewakuacjinie wystąpi zadymienie lub temperatura umożliwiająca bezpiecznąewakuację. W praktyce oznacza to, że należy udowodnić za pomocąobliczeń oraz ewentualnych symulacji komputerowych poprawnośćzastosowanych rozwiązań i niekoniecznie musi to być 10 h -1 . Obliczeniastrumienia powietrza wentylacyjnego oraz dobór konkretnychrozwiązań technicznych uwzględniać powinny takie czynniki,jak przewidywana moc pożaru, układ architektoniczny garażu,lokalizację dróg ewakuacji, wpływ instalacji tryskaczowej, lokalizacjędróg napływu powietrza kompensacyjnego itp. Ponieważ w Polscebrak jest uznanego standardu projektowania dla systemu wentylacjipożarowej garaży, obliczeń dokonać można na podstawie tzw.uznanej wiedzy technicznej, np. normy brytyjskiej BS 7346-7:2006stanowiącej materiał wyjściowy do opracowywanej normy europejskiejEN 12101-11. Poprawne obliczenia i na ich podstawie dobórelementów systemu wentylacji pożarowej w wielu przypadkach spełniająwymóg § 270 ust. 1. Jednak w przypadku rozległych garażyo skomplikowanym układzie architektonicznym poprawnośćwykonanych obliczeń można, a nawet należy sprawdzić, wykorzystującsymulacje komputerowe oparte na technice numerycznejmechaniki płynów (Computation Fluid Dynamice).Warto również wspomnieć o zmianie w przepisach (§ 277 ust. 1),zgodnie z którą powierzchnia strefy pożarowej garaży podziemnychnie powinna przekraczać 5000 m 2 . Na mocy cytowanego przepisupowierzchnię strefy pożarowej można powiększyć o 100% przyzastosowaniu do ochrony tej strefy instalacji tryskaczowej lub wykonanie– oddzielającej od siebie nie więcej niż po dwa stanowiskapostojowe – ściany o klasie odporności ogniowej co najmniej EI30(od posadzki do poziomu zapewniającego pozostawienie prześwitupod stropem o wysokości 0,1 do 0,2 m na całej długości).Systemy wentylacji garaży podziemnychZe względów praktycznych i ekonomicznych powszechnie stosowanesą systemy wentylacji łączące funkcje bytowe i pożarowe. W takimprzypadku warunki ochrony przeciwpożarowej stanowić powinnypriorytet przy projektowaniu tego dwufunkcyjnego układu.Do niedawna jedynym stosowanym rozwiązaniem wentylacji garażybyły instalacje kanałowe spełniającą funkcję wentylacji i oddymianiaw przypadku wystąpienia pożaru. Obecnie coraz częściej wykorzystywanesą również nowe systemy oparte na odpowiednio rozmieszczonychwentylatorach strumieniowych ukierunkowującychprzepływ dymu i napływ czystego powietrza w całej przestrzenigarażu lub parkingu podziemnego, czyli systemy bezprzewodowe.Co ważne, po korzystnej nowelizacji przepisów układy bezprzewodowemogą być stosowane już bez konieczności występowaniao odstępstwo od warunków technicznych.© Cora Reed - Fotolia.com68INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieOddymianie kanałoweKanałowy system wentylacji składa się z sieci przewodów wyciągowychzakończonych kratkami wyciągowymi oraz instalacjinawiewu powietrza zewnętrznego. Omawiany system, spełniającdwie funkcje, musi zapewnić wyciąganie powietrza w normalnychwarunkach pracy (pracując z wydajnością przykładowo4–6 wymian powietrza na godzinę) oraz w warunkach pożaru,kiedy konieczne będzie przetłaczanie powietrza w ilości np.10 h -1 . Dlatego też system ten wyposażony powinien byćw wentylator dwubiegowy lub sterowany falownikiem(ze zmienną prędkością obrotów). Kratki wywiewne usytuowanemuszą być na dwóch wysokościach: usuwające lżejsze frakcjezanieczyszczeń na wysokości ponad 1,8 m oraz zanieczyszczeniacięższe od powietrza na wysokości mniejszej od 0,8 mponad poziomem podłogi. Podczas normalnej pracy ok. 60%powietrza usuwanego jest z przestrzeni podstropowej, natomiast40% z poziomu posadzki. Podczas pożaru wyciąg dolnyzostaje odcięty, a 100% pożarowego wydatku powietrza wyciąganepowinno być przez kratki górne. Zaprojektowanie takiegoukładu ze względu na gwałtowną zmianę charakterystyki sieci(zmianę oporów przepływu wywołaną większym strumieniemprzetłaczanego powietrza) jest bardzo kłopotliwe i często spotkaćmożna systemy kanałowe, które nie działają prawidłowow jednym lub obu trybach pracy.Jeżeli system kanałowy łączy funkcję bytową z pożarową, koniecznejest również zastosowanie odpowiednich przewodówi wentylatorów. Oznacza to, że przewody wentylacyjne musząmieć klasę odporności ogniowej z uwagi na szczelność ogniowąi dymoszczelność E 600S co najmniej taką jak klasa odpornościogniowej stropu. Do systemów wentylacji garaży najczęściejstosowane są wentylatory o odporności ogniowej F 400120 (czylizdolne do pracy w temperaturze 400 O C w okresie 120 min). Jeżelijednak z przeprowadzonych obliczeń lub symulacji wynikawyższa temperatura dymu, konieczne staje się zastosowaniewentylatorów F 60060. Należy pamiętać o takiej lokalizacji wyrzutnizadymionego powietrza, żeby spaliny nie mogły powrócićdo obiektu oddymianego.Równie ważnym jak instalacja wyciągowa elementem systemujest nawiew powietrza kompensacyjnego. Ze względu naefektywność działania systemu wentylacji pożarowej korzystnejest, jeżeli kratki nawiewające powietrze kompensacyjne znajdująsię w dolnej części pomieszczenia, dzięki czemu podczas oddymianiaczyste powietrze zewnętrzne podnosi warstwę dymu dostrefy podstropowej.Teoretycznie zastosowanie systemu kanałowego do oddymianiapowinno wytworzyć przestrzeń wolną od dymu o wysokości co najmniej1,8 m, jak wykazują jednak prowadzone badania i eksperymentypodczas pożaru spełnienie tego założenia jest bardzo trudne.Wiąże się to m.in. z ograniczoną wysokością garaży podziemnych(w krajowej praktyce rzadko przekraczającej 2,5–3,0 m),podczas gdy np. według badań i przepisów belgijskich garaż wyposażonyw wentylację kanałową powinien mieć wysokość conajmniej 3,8 m! Kolejny problem stanowi duża dynamika pożarusamochodu, na skutek której dym bardzo intensywnie miesza sięz powietrzem, w krótkim czasie wypełniając ograniczoną przestrzeńmiędzy stropem i posadzką. I wreszcie praca często rozległejinstalacji kanałowej doprowadzić może do „rozciągnięcia” dymuprzez kratki wyciągowe na znaczne odległości od źródła pożaru.Rys. 1 | System kanałowy w funkcji oddymianiaW tym kontekście bardzo ciekawym rozwiązaniem alternatywnymsą opisane poniżej systemy bezprzewodowe.System bezprzewodowy tłokowySystem ten oparty jest na zastosowaniu układu zamontowanychrównolegle wentylatorów osiowych transferowych (strumieniowych).Są to najczęściej urządzenia o przekroju kołowymi średnicach od 315 do 450 mm, wyposażone w tłumiki zarównopo stronie wlotowej, jak i wylotowej. Wentylatory te usytuowanesą w podstropowej przestrzeni garażu oraz w strefieprzebywania ludzi.Rys. 2 | Porównanie skuteczności działania systemu kanałowegoi bezprzewodowegowrzesień 10 [76]69

technologieNajwiększą skuteczność omawiany układ osiąga w garażacho kształcie prostokątnym, gdzie z jednej strony istnieje możliwośćdoprowadzenia niezadymionego (czystego) powietrza,a z drugiej strony można zlokalizować wyrzutnie usuwającezanieczyszczone powietrze lub dym podczas pożaru. Powstajew całym przekroju garażu kontrolowany przepływ powietrza,który w zależności od zadanych parametrów pracy wentylatorówtransferowych pełni funkcje wentylacji bytowej, a w sytuacjipożaru – intensywnego oddymiania.Działanie bezprzewodowego systemu tłokowego w funkcji oddymianiawygląda następująco: po pojawieniu się sygnału alarmowegoz systemu detekcji pożaru następuje automatyczne otwarciebramy wjazdowej lub żaluzji w kratach nawiewnych, przez którewskutek podciśnienia wywołanego pracą wentylatorów wyciągowychdo przestrzeni garażu napływa powietrze zewnętrzne.Alternatywnym rozwiązaniem może być uruchomienie nawiewumechanicznego. Wentylatory wyciągowe i transferowe przechodząw tryb pracy pożarowej. W zależności od lokalizacji pożaruformowane są odpowiednio strumienie wzdłuż przestrzeni garażu,przekazywane przez kolejne wentylatory transferowe aż dowentylatorów usuwających zadymione powietrze do wyrzutni i nazewnątrz budynku. Główną zasadą jest tu takie uruchomieniekonfiguracji systemu (kierunku przepływu), aby dym jak najkrótsządrogą został usunięty z kubatury garażu przy jednoczesnej ochroniedróg ewakuacji ludzi. Jedną z ważnych zalet tego systemu jestbrak konieczności stosowania sieci kanałów wentylacyjnych, którew pewnym stopniu ograniczają przestrzeń użytkową garażu.Dla prawidłowego funkcjonowania opisywanego układu istotneznaczenie ma dobór właściwej liczby wentylatorów przetłaczających,ich wielkość oraz usytuowanie w chronionej przestrzeni garażu.W celu zaprojektowania takiego układu posłużyć się możnajedną z dwóch metod: pierwsza oparta jest na doświadczeniachz instalacjami w podobnych architektonicznie obiektach orazpraktycznej wiedzy projektanta, druga natomiast polega na zastosowaniusymulacji komputerowej CFD. Numerycznej analiziepodlegają przepływy zadymionego powietrza przy wstępnymrozmieszczeniu oraz wyliczeniu wielkości otworów wyciągowychi nawiewnych oraz wentylatorów strumieniowych w przestrzenigarażu. Symulacja komputerowa pozwala na analizę wielu różnychwariantów przepływów powietrza i dymu przy uwzględnieniumocy pożaru, jego lokalizacji oraz w konsekwencji weryfikacjęi optymalizację wielkości i usytuowania wentylatorówtransferowych, wyciągowych oraz urządzeń nawiewnych wprowadzającychstrumień powietrza kompensacyjnego. Prawidłowewykonanie symulacji komputerowych wymaga jednak starannegoopracowania wstępnych założeń do modelu matematycznego,a przy procesie weryfikacji wyników niezbędne staje siędoświadczenie projektanta, które pozwoli na ograniczenie liczbyrozpatrywanych w symulacji wariantów.System bezprzewodowy mieszanySystem bezprzewodowy mieszany składa się z takich samychelementów i działa w podobny sposób jak omówiony powyżejsystem tłokowy, przy czym wentylatory transferowe w tymrozwiązaniu usytuowane są w przestrzeni garażu w sposóbpozornie nieuporządkowany. Podobnie jak w poprzednim systemieurządzenia te spełniają podwójną funkcję, to jest wentylacjibytowej i pożarowej. Układ strumieni powietrza kształtowanychprzez wentylatory powinien zostać zaprojektowanyw taki sposób, żeby kierunki przepływu powietrza zapewniałydokładne przemywanie wszystkich rejonów przestrzeni garażoweji w końcowym etapie powodowały przepływ zadymionegopowietrza do wentylatorów wyciągających dym na zewnątrz.Bezprzewodowy system mieszany jest zalecany do stosowaniaw niewielkich garażach o skomplikowanym układzie architektonicznym,gdzie kłopotliwe może być zaprojektowaniesystemu tłokowego.Rys. 3 | Zasada działania systemu bezprzewodowego mieszanego [1]Główne wentylatory wyciągowe powinny być tak zlokalizowane,aby usuwany dym nie przedostawał się do górnej częścibudynku. Dla prawidłowego funkcjonowania omawianegosystemu podstawowe znaczenie ma dobór odpowiedniej liczbywentylatorów, ich kierunkowe rozmieszczenie oraz wielkośćrozwijanego strumienia powietrza. Szczególnie w tym przypadkuużytecznym narzędziem projektowym jest symulacjakomputerowa oparta na oprogramowaniu CFD pozwalająca namodelowanie i analizowanie przepływu powietrza w przestrzenigarażu i stanowiąca właściwie jedyną metodę weryfikacjiprzyjętych rozwiązań.Współdziałanie systemów ochrony przeciwpożarowejgarażySkuteczne działanie systemów wentylacji bytowej i pożarowejgaraży zamkniętych uwarunkowane jest ponadto ich pełnym70INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologiewspółdziałaniem z innymi elementami i układami ochronyprzeciwpożarowej budynku, takimi jak systemy detekcji, stałeurządzenia gaśnicze, system DSO itd. Przykładowo szybkiei pewne wykrycie pożaru wymaga stosowania odpowiedniodobranego systemu detekcji. Badania wykonane przez CentrumNaukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej wykazały, żedla garaży podziemnych najbardziej wskazane jest zastosowaniewspółdziałania optycznych rozproszeniowychczujek dymu umieszczonych nad stanowiskamipostojowymi oraz nadmiarowo-różnicowych czujek ciepław przestrzeni nad ciągami komunikacyjnymi. Urządzeniawykrywające przekazują sygnał do układu alarmowegosygnalizacji optycznej i akustycznej oraz sterowania układemoddymiania, gdy w jednej strefie zadziałają dwie czujki, wtedyzaczynają być uruchamiane urządzenia i systemy przewidzianew scenariuszu pożarowym dla danej strefy.jest poprawny wybór i staranne wykonanie sytemu wentylacjitej przestrzeni. Opisane powyżej rozwiązania oddymiania garażymogą ułatwić projektantowi wybór najbardziej efektywnegodla konkretnego przypadku rozwiązania. Projektując omawianesystemy, szczególną uwagę należy zwrócić na organizację przepływui kierunków ruchu strumieni powietrza. Uwzględnionepowinno być także oddziaływanie towarzyszących zjawisk, takichjak: charakterystyka dymu, moc źródła pożaru, gradienttemperatury, wahania ciśnienia, stopień zanieczyszczenia powietrzadoprowadzanego z zewnątrz jako powietrze kompensacyjne.Przy projektowaniu systemów wentylacji i oddymianiagaraży warto posiłkować się najnowocześniejszą techniką komputerowegowspomagania projektowania.prof. dr hab. inż. Bogdan Mizielińskidr inż. Grzegorz KubickiPolitechnika WarszawskaUwagi końcoweGaraże podziemne stanowią szczególną część budynków, w którejwystępują toksyczne dla ludzi zanieczyszczenia, a ewentualnypożar może mieć bardzo niebezpieczne konsekwencje dlawszystkich użytkowników obiektu. Z tych powodów tak istotnyBibliografiaB. Mizieliński, G. Kubicki, Kontrolowany przepływ powietrza w bezprzewodowymoddymianiu garaży, referat, Konferencja Naukowo--Techniczna SGSP, Warszawa 2005.REKLAMAZgodnie z wieloletnią tradycją, w dniach 3-4 listopada 2010 roku, już po raz ósmy odbędąsię Dni Oszczędzania Energii (DOE) pod nazwą „Energia w Budownictwie”.Organizatorami DOE są: Stowarzyszenie Na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, DolnośląskaAgencja Energii i Środowiska oraz Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.Podczas VIII DOE prezentowane będą dwa główne zagadnienia:I DZIEŃ: Zrównoważone budownictwo, strategia rewitalizacji i termomodernizacji przestrzeni zurbanizowanej.II DZIEŃ: Efektywność energetyczna budynkach mieszkalnych, użyteczności publicznej oraz w przemyśle.Tematyka wykładów i wystąpień prezentowanych na DOE włącza się w światowedziałania stawiające osiągnięcie celu generalnego, jakim jest redukcja emisji gazówcieplarnianych poprzez kontrolowanie zapotrzebowania na energię, zmianę źródełenergii oraz postęp technologiczny.Do prezentowania tych zagadnień zaproszeni zostali specjaliści z Polski oraz Europy,którzy dzielić się będą swoim doświadczeniem i wiedzą. W przedsięwzięciu wezmąudział przedstawiciele regionów: Jutlandia, Saksonia, Berlin-Brandenburgia, Ukraina,Szwecja, Alzacja.W trakcie DOE obędą się równolegle dwa panele:‣ panel doradców - skierowany dla zainteresowanych pogłębieniem wiedzy w zakresiezagadnień związanych z efektywnością i poszanowaniem energii, termomodernizowanychi rewitalizowanych istniejących budynków, oraz z realizacją budownictwazrównoważonego o racjonalnie niskim poziomie zapotrzebowania na ciepło.‣ panel regionów - adresowany do przedstawicieli samorządów, którzy mająwpływ na politykę energetyczną w swoim regionie. W trakcie panelu poruszonezostaną zagadnienia związane z planowaniem energetycznym oraz efektywnościąenergetyczną w skali makro.Patronat honorowy: Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Gospodarki, MinisterstwoInfrastruktury, Dolnośląska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa, DolnośląskaOkręgowa Izba Architektów, Zrzeszenie Audytorów Energetycznych.Patronat medialny: Izolacje, Energia i Budynek, Inżynier Budownictwa, Materiały Budowlane,Administrator, Rynek Instalacyjny, chronmyklimat.pl, Grupa e-budownictwo.pl,ogrzewnictwo.pl .Zapraszamy inwestorów, deweloperów, przedstawicieli samorządów, producentów,projektantów, zainteresowanych efektywnością energetyczną w budownictwiei chcących poszerzyć swoją wiedze na temat zrównoważonegobudownictwa i jego otocznia.Więcej informacji o konferencji uzyskać można:Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwojuul. Pełczyńska 11, 51-180 WrocławNatalia Palkowskae – mail: natalia@cieplej.pltel. 71 326 13 43 kom. 509 202 887wrzesień 10 [76]71

technologieWybór systemu rynnowegoOrynnowanie stanowi element odpowiedzialny za bezpieczne odprowadzenie wody opadowej poza dachi skierowanie jej w odpowiednie miejsca. To naprawdę ważna część dachu.W wyborze pokrycia dachowego decyzje zapadają szybciej i mająlepsze umocowanie, natomiast w przypadku wyboru orynnowanianajczęściej inwestorzy zdają się na opinię dekarza lub sprzedawcyw hurtowni. Jednak ta ostatnia nie zawsze jest zgodnaz prawdą i czasami jest mocno naciągana.Aby móc porównać systemy rynnowe, należy pokrótce przeprowadzićcharakterystykę tych dostępnych na rynku. Omówionezostaną te najbardziej znane.Orynnowanie dzielimy na systemy PCV, stalowe powlekane orazz metali szlachetnych. Stopniując to, możemy powiedzieć, żePCV niesie ze sobą najlepszą cenę, lecz jednocześnie najsłabsząjakość, stal powlekana jest droższa od PCV, ale napewno znacznie bardziej żywotna. Systemy z metali szlachetnychoraz aluminium są najdroższe, ale jednocześnienajbardziej trwałe i tak naprawdę trudno pisać o ich zaletach,ponieważ posiadają praktycznie same zalety. Jedyną wadą, jeżelitak można powiedzieć, jest ich cena.Systemy PCVPierwszym systemem rynnowym, jaki mi przychodzi do głowy,jest system Marley. Ta marka stała się synonimem orynnowaniaw naszym kraju. Od dłuższego czasu ich produkt nie uległ jakimśzasadniczym zmianom. Podstawowy kształt rynny Continentaljest taki sam jak na początku produkcji. Czy jest jakaś wada?Oczywiście, że nie. Powiedziałbym, że jest to zaleta, ponieważmając to orynnowanie kupione parę lat temu, z łatwością dopasujemydo niego nowy element, który uległ jakiejś awarii. Tojednak charakteryzuje w zasadzie wszystkie systemy rynnowe.Kolejny ważny czynnik to trwałość koloru. To jest pięta achillesowakażdego systemu z PCV. Często zadawane pytanie brzmi– czy Marley się odbarwia? Odpowiedź – tak. Nie ma systemuPCV, który by się nie odbarwiał. Ważne jest natomiastto, czy ten proces przebiega równomiernie. Jeżeli po dwóch czytrzech latach kupimy nowy element orynnowania i przyłożymygo do starej rynny czy rury spustowej, to zobaczymy różnicę. Jakwspomniałem, jeżeli odbarwianie przebiega równomiernie, topraktycznie tego nie zobaczymy. Tak więc nawet najlepszy systemw opinii wielu inwestorów będzie się odbarwiał. Firma Marleywprowadziła kilka nowości do swojej oferty. Są to m.in. systemyrynnowe przeznaczone na duże obiekty przemysłowe orazorynnowanie z aluminium. Systemy na obiekty przemysłowecharakteryzują się przede wszystkim atrakcyjną ceną. A właśnieteraz o cenie. Marley wbrew pozorom nie jest drogim systememrynnowym i tutaj ma naprawdę przewagę nad konkurencją, ponieważwykazuje optymalne dostosowanie jakości i ceny.Kolejnym systemem PCV jest orynnowanie firmy Plastmo. Jestto chyba jeden z pierwszych systemów PCV w Polsce. Większośćnaszych dekarzy niestety nie potrafi tego systemu prawidłowozmontować. Jest to system trwale łączony (za pomocą specjalnegokleju), który naprawdę wytrzyma praktycznie wszystko. Wadąjego jest niewątpliwie trwałość koloru. Co prawda nowa wersjaPlastmo, znana pod nazwą Plasa, jest bardziej odporna na procesyodbarwiania, lecz jest jeszcze zbyt krótko na rynku, aby możnabyło to zweryfikować. Jeżeli jednak wierzyć zapewnieniom producenta,system powinien się dużo lepiej sprawować niż stary systemPCV. Jeżeli chodzi o obsługę sprzedażową i posprzedażową, tojest naprawdę na wysokim poziomie, można go dostać praktyczniew każdym punkcie handlowym. Jednak wpadka z rdzewiejącymi,metalowymi uchwytami rynien „ciągnie się za nimi”. Sporojeszcze pracy przed firmą Plastmo, aby zatrzeć to niekorzystnewrażenie, jakie zrobili, dekarze polecali ten system, a tu proszę– po kilku latach na rynajzie wychodziła żywa rdza. Mam nadzieję,że te problemy firma ma za sobą i będzie się rozwijać,ponieważ naprawdę sprzedaje dobry produkt.Nie sposób również nie wspomnieć o systemie Galeco. Krakowskafirma ma w swojej ofercie system PCV oraz ze stali powlekanej.System PCV jest o tyle ciekawym produktem, że posiada charakterystycznydla siebie kształt rynny. Zewnętrzna rolka, którazwyczajowo jest wywinięta na zewnątrz rynny, tutaj jest zagiętado wewnątrz. Umożliwia to dodatkowe wyhamowanie pewnejilości wody, która spływa z dachu. Jednak w przypadku kiedyw zimie są duże opady śniegu, ta sama rolka może powodowaćpowstawanie nawisów śniegowo-lodowych, ponieważ zlodowaciałyśnieg nie będzie się mógł oderwać od rynny i będzie sięw niej gromadził. Poza tym duża różnorodność kolorów (podobniejak w systemie Marley) sprawia, że produkty Galeco sąciekawe dla inwestora. Jeżeli chodzi o ich odporność na promienieUV, to zastosowano tam ciekawe rozwiązanie. Mianowiciewewnętrzna część rynny jest wykonana w jasnoszarym kolorze.Ma to spowodować, że rynna nie będzie absorbowała dużej ilościpromieniowania, przez co będzie dłużej „żyła” na dachu. Rozwiązaniezweryfikuje czas, jest dość przemyślane, co jest ważnymargumentem przemawiającym za wyborem właśnie tego systemu.Jeżeli chodzi o poziom cenowy, to jest to pułap prezentowany72INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieprzez dwa wcześniejsze systemy. Podobnie jak w przypadku Plastmootrzymujemy 10-letnią gwarancję producenta.Wavin. Co można powiedzieć złego o dobrym systemie rynnowym?Pewnie nic. I tak jest właśnie w przypadku Wavina. Jestto dobry system PCV, który sprawdza się doskonale w każdychwarunkach. Oczywiście się odbarwia, ale jak już powiedziałemwcześniej, jest to domeną wszystkich systemów wykonanychz PCV. Do jego wad można zaliczyć na pewno cenę, ponieważjest on stosunkowo najdroższy z przedstawionych dotychczas.Oczywiście ma unikalną konstrukcję rynny oraz duży wybór rozmiarówi kolorów. Jednak sieć dystrybucji jest mało rozbudowanai czasem trudno jest coś dostać. Ale gdy już zdecydujemysię na system Wavin, naprawdę otrzymamy wysokiej jakości produkt.Ktoś powie, że jest to system uszczelkowy i że jest to wada.Oczywiście się zgodzę, ale dokładnie to samo można powiedziećo Marleyu oraz Galeco i każdym innym systemie uszczelkowym.Ale coś za coś. Uszczelka oczywiście będzie najsłabszym ogniwemw całej układance. Producenci starają się wymyślać różnepatenty mające na celu poprawienie tego elementu. Czasamiz różnym skutkiem. W systemie Wavin uszczelki są akurat wykonanew bardzo dobry sposób i naprawdę można to orynnowaniepolecić z czystym sumieniem – jeżeli oczywiście ktoś chce zapłacićwięcej niż normalnie.Orynnowanie Bryza – system mało odporny na promieniowanieUV i z powodu wykonania z cienkiego PCV może nastręczaćdekarzom problemów. Jest dość rozpowszechniony i znany, leczjeżeli zadamy pytanie o jego jakość, to nikt nie potrafi udzielićjednoznacznej odpowiedzi. Myślę, że system rynnowy Bryza powinienbardziej zmierzać w kierunku jakości, a nie tylko utrzymanianiskiej ceny.Jak widać z opisów, tak naprawdę trudno jest się rozeznać w tymgąszczu produktów. Na rynku można jeszcze spotkać orynnowaniafirm takich jak: Gamrat, Nicoll, Kaczmarek czy Profil. Jednakto są systemy raczej preferowane przez konkretnych dekarzylub firmy. W tej branży, podobnie jak w wielu innych, działa silnelobby, które wymusza na sprzedawcach preferowanie takiego,a nie innego produktu. Podobnie dekarze. Mając do wyboru orynnowanieobjęte jakąś promocją, często powiedzą, że orynnowanieX jest lepsze od pozostałych, bo dzięki niemu zarobią na nowenarzędzia czy maszyny. Nie mówię, że jest to złe, natomiast nicnie zastąpi zdrowego myślenia i trzeźwego wyboru.Fot. 1 | Montaż rynny stalowejFot. 2 | Rynna drewniana drążonaFot. 3 | Rynna stalowa – przykład nietypowego rozwiązaniaSystemy staloweCoraz częściej inwestorzy decydują się właśnie na orynnowaniewykonane z materiału innego niż PCV. Orynnowanie stalowe najczęściejjest wykonane z blachy o grubości 0,6 mm i powlekanejpowłoką puralową. Kolorystyka jest porównywalna z tą, którąoferują producenci blach dachówkopodobnych. Praktyczniekażdy producent blachodachówki ma w swojej ofercieFot. 4 | Rynna stalowawrzesień 10 [76]73

technologieorynnowanie stalowe. Jest to jakby naturalna kolej rzeczy, ponieważwystarczy zaopatrzyć się w odpowiednie maszyny i jużmożna produkować orynnowanie. Jeżeli chodzi o czołowychproducentów orynnowania ze stali powlekanej, to na pewnonależy wymienić firmy: Plastmo, Galeco, Pruszyński, Lindab,Siba, Ruukki, Budmat.Jak widać, spektrum producentów jest dość duże. Czym zatemnależy kierować się przy wyborze systemu? Na pewno nie należystawiać tylko na cenę. Chociaż orynnowanie firmy Budmato handlowej nazwie Flamingo jest bardzo atrakcyjne cenowow stosunku do konkurencji, a w żaden sposób nie ustępuje jejjakością. Być może jest to spowodowane tym, że marka Flamingodopiero wchodzi na rynek. System jest dość nowoczesny i jestw stanie konkurować z systemami, które są na rynku najdłużej.Natomiast jeżeli możemy mówić o jakichkolwiek wadach, to systemFlamingo rozmiarami jest zbliżony do systemów skandynawskich,czyli rynna jest raczej płytka. Może to czasem skutkowaćprzelewaniem się wody opadowej przy dużych opadach. Pisząco systemach skandynawskich, mam na myśli takich producentów,jak Lindab, Siba oraz Ruukki.Orynnowanie firmy Lindab na pewno może się poszczycić największągamą kolorów, w jakich jest dostępne. Praktycznie każdy znajdziecoś dla siebie. Jeżeli chodzi o trwałość, to jest porównywalnaz innymi. Lindab Rainline na pewno nie należy do systemów najtańszych.Powiedziałbym nawet, że jest jednym z najdroższych. Jednakklient za odpowiednią opłatę otrzymuje produkt wykonany przezznaną i cenioną markę, jaką bez wątpienia jest Lindab.Odnośnie do Ruukki można powiedzieć, że jest to chyba jedenz pierwszych systemów tego typu w Polsce. Początkowe kłopotyz przeciekającymi złączkami rynny zostały wyeliminowane i obecnienie występują. Orynnowanie naprawdę bardzo dobrej klasy. Poziomcenowy jest jednak porównywalny z Lindabem. Jako ciekawostkępowiem, że firma Ruukki sprzedaje swoją blachę innym producentomorynnowań stalowych. Z blach Ruukki swoje orynnowaniewykonuje np. Galeco oraz Plastmo. Teoretycznie więc można kupićrynnę wyprodukowaną przez Ruukki w niższej cenie.Plastmo ze swoim systemem Plastal jest równie dobrym orynnowaniemco Ruukki czy Lindab. Poziom cenowy jest w tymwypadku atrakcyjny dla klienta. Rynna jest dużo głębsza niżw systemach skandynawskich, ryzyko jej przepełnienia jest więcmniejsze. Jak wspomniałem, jest wykonywane z surowca dostarczanegoprzez Ruukki, więc o jakość stali też można być spokojnym.Kolorystyka jest dość bogata. Jeżeli chodzi o możliwościaranżacji różnych nietypowych elementów, to firma Plastmo niema sobie w tym równych. Jeżeli zatem ktoś potrzebuje wykonaćnp. łuk bądź inny element o skomplikowanym kształcie, należyzdecydować się właśnie na tego producenta.Najciekawsze rozwiązanie, jeżeli chodzi o kształt orynnowania,oferuje firma Galeco. Ich rynny mają inny kształt niż wszystkiepozostałe. Zewnętrzna rolka, która usztywnia rynnę, w tym wypadkujest zawinięta do środka rynny (zresztą taki sam kształtma ich rynna PCV). W tym wypadku również ma to powodować,że uformowana w ten sposób rolka jest w stanie wyłapać częśćwody opadowej. Jeżeli chodzi o surowiec, to również jest towsad produkowany przez Ruukki, czyli najwyższa jakość. Systemłatwy w montażu, wszystkie elementy (łącznie z narożnikami)są montowane na uszczelki i nie potrzeba do nich dodatkowychzłączek jak w przypadku Plastmo. Pozwala to ograniczyć kosztyinstalacji rynnowej.Jeżeli mogę pokusić się o małe podsumowanie, to trzeba stwierdzić,że system stalowy jest trwalszy od systemu PCV. Jestbardziej odporny na promieniowanie UV, czyli wolniejsię odbarwia. Natomiast jest bardziej wymagający, jeżelichodzi o montaż. Niedoświadczeni dekarze mogą mieć zatemproblemy z montażem orynnowania ze stali. Te systemy sprawiająrównież trochę kłopotów magazynowych, ponieważ elementymożna łatwo uszkodzić i później jest kłopot z ich sprzedażą.Natomiast jedno jest pewne – poprawnie zamontowany systemze stali powlekanej na pewno posłuży długie lata i nie będziewymagał ingerencji użytkownika w jego konserwację.Kolejnymi systemami są systemy wykonane z aluminium. W tymsegmencie przoduje firma Prefa. Orynnowanie dostępne jestw powłoce naturalnego aluminium oraz w dużej palecie kolorów.Rozmiar systemu jest dokładnie taki sam jak w przypadku stali.Żywotność aluminium jest naprawdę długa i nie trzeba się martwić,że coś skoroduje. Jednak aby orynnowanie posłużyło, musi być prawidłowozamontowane. Firma przeprowadza szkolenia z zakresumontażu tego systemu. Oczywistą zaletą aluminium jest niewątpliwiejego waga. Jeżeli ma to jakieś znaczenie w doborze systemu, totutaj otrzymujemy idealne zestawienie – mała waga, wysoka jakośćoraz estetyka.Obecnie firma Marley wprowadziła również bardzo ciekawy systemwykonany właśnie w technologii powlekanego aluminium.Grubość ścianki rynien i rur spustowych wynosi aż 1,5 mm, cojest niespotykane u żadnego innego producenta. Bardzo dużagama kolorystyczna sprawia, że można dobrać kolor orynnowaniapraktycznie do każdego koloru dachu, nawet żółtego. Jedynąwadą tego systemu jest jego dość wysoka cena. Aczkolwiek jeżelikomuś zależy na kupieniu bardzo trwałego systemu w danymkolorze, to odpowiedni jest system Alutec firmy Marley.Na koniec przedstawiam najdłużej stosowane systemy – czyliwykonane z tytan-cynku i miedzi. Trudno mówić cokolwieko jakości tych materiałów, ponieważ trwałość cynku czy miedzijest najwyższa. W tych systemach wszystkie elementy są trwalełączone za pomocą lutu i tylko nieprawidłowy ich montaż możespowodować jakieś zniszczenia czy rozszczelnienia. Z racji swojejceny (błędnie ocenianej na podstawie metra bieżącego) oczywiścienie należą do popularnych. Natomiast jeżeli ktoś wykonuje dach74INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologiewrzesień 10 [76]75

technologiew technologii rąbka stojącego z blachy miedzianej, jest skazany naorynnowanie wykonane z tego samego materiału, ponieważ niemożna łączyć miedzi z innymi metalami. Problem ten nie dotyczyblachy tytanowo-cynkowej. Jeżeli chodzi o kolorystykę, to tytan-cynkwystępuje tak naprawdę w dwóch odmianach. Jest to wersja gołowalcowana(ulegająca naturalnemu patynowaniu) oraz fabryczniepatynowana, najczęściej w kolorze szaroniebieskim lub grafitowym.Patyny różnią się od siebie w zależności od tego, przez kogo są produkowane.Dwie największe firmy produkujące orynnowanie z tytan-cynkuto niemiecki Rheinzink oraz francuski Vm-Zink.A zatem jeżeli ktoś stawia na jakość i jest w stanie wydaćtrochę więcej pieniędzy na lepszy produkt, to śmiało powinienwybrać orynnowanie ze stali powlekanej albo aluminium.Kto zaś chce na naprawdę długi czas zapomniećo konserwacji orynnowania, powinien się zdecydować natytan-cynk bądź miedź.Chcąc poznać realny koszt systemu odwadniającego dla dachu,należy zestawić dwie wielkości: parametry, cechy fizyczne i użytkowesystemu oraz cenę kompletnego systemu. Nie należy porównywaćjedynie cen rynny i rury spustowej, są przecież jeszczehaki rynnowe, dylatacje, narożniki, mocowania rur spustowych.To zmienia ostateczny koszt odwodnienia dachu. Najlepszą wycenęuzyskuje się na przykładzie konkretnego projektu.Warto oprócz ceny surowca systemu porównać żywotność elementówpodczas pracy na dachu – żywotność złączki jest bowiemo wiele krótsza od żywotności rynny (a to złączki najczęściejprzeciekają).Rynny są najbardziej eksploatowanym elementem pokrycia dachowego,ponieważ woda spływająca z połaci dachu razemz brudem działa jak papier ścierny, usuwając z czasem nawetbardzo dobre powłoki w środku rynny. Spadający z dachu śniegpotrafi niekiedy urwać rynny.Jak w każdym systemie dla trwałości ważna jest odpornośćnajsłabszego elementu – np. połączenia.Przykładowy koszt połączenia dwu rynien:■ dla systemu PCV (najtańszego) wynosi 13,24–48,04 zł netto,będzie to łącznik z PCV z uszczelką;■ dla systemu stalowego powlekanego (umiarkowanego cenowo)będzie to łącznik metalowy z uszczelką EPDM kosztujący16,70–29,30 zł netto;■ dla systemu cynkowo-tytanowego lub miedzianego będzie tokoszt lutowania (2 gr kwasu i 50 gr cyny) = 2,60 zł netto.Charakterystyka sytemówWiększość systemów rynnowych zarówno PCV, jak i ze stalipowlekanej, ocynkowanej oraz metali szlachetnych występujew znormalizowanych rozmiarach. Jest to 100/75, 125/90,125/100, 130/100, 150/100, 150/110 oraz 180/120. Zasada stosowaniajest mniej więcej taka: małe powierzchnie (do 100 m 2 )orynnowania do rozmiaru 125/100, dachy ośredniej wielkości,czyli 100–350 m 2 , orynnowanie 125/100 lub 130/100,dachy powyżej 350 m 2 orynnowania w największych rozmiarach.Te same rozmiary orynnowań stosuje się również w przypadkuobiektów przemysłowych. Oddzielną gałęzią jest sam sposóbmontażu. Zdecydowaną większość systemów stanowią systemyuszczelkowe. Trwałość systemu jest tak długa jak trwałośćjego najsłabszego elementu. W tym wypadku samej uszczelki.Żywotność gumy (najczęściej EPDM) jest szacowana na ok.15–20 lat. Po tym czasie traci ona swoje właściwości. Wtedyw miejscach łączeń mogą pojawić się przecieki. Wykonawcyczęsto stosują jeszcze dodatkowe uszczelnienie w postaci sylikonudekarskiego. Ale tutaj już proponuję zajrzeć do konkretnejinstrukcji montażu danego systemu. Bezdyskusyjnie najlepszymisystemami są systemy trwale łączone. Może odbywać sięto za pomocą kleju lub uszczelniaczy dekarskich. Takie systemywymagają jednak od montażysty trochę większych umiejętnościi wiedzy, a z tym, jak wiemy, bywa różnie. Prostota i łatwośćmontażu większość dekarzy skłania do wyborusystemów uszczelkowych, natomiast jeżeli ktoś stawia natrwałość – proponuję systemy trwale łączone.Najczęstszym błędem popełnianym przy montażu systemówklejonych jest brak dylatacji. PCV, jak powszechniewiadomo, ma dużą rozszerzalność temperaturową. Rynna o długości4 m.b. (takie są najczęściej stosowane) potrafi zmienić swójrozmiar o 1,5 cm przy różnicy temperatur wynoszącej 40 o C. Jestto pokaźna różnica. Dlatego właśnie tak ważne jest stosowaniezłączek dylatacyjnych oraz stosowanie specjalnych stoperów,którymi blokuje się rynnę, aby ta rozszerzała się w pożądanymprzez nas kierunku. Te problemy nie dotyczą oczywiście dachówdwuspadowych, ponieważ tam rynna jest otwarta z obu końców.Znane mi są przypadki, kiedy rynna została rozerwana przezjej kurczenie się właśnie z powodu braku dylatacji. Oczywiściewszystko to odnosi się również do rur spustowych, które są narażonena działanie takich samych sił.Odnośnie do wyboru orynnowania na pewno warto posłuchać raddekarza (może nawet kilku dekarzy) i skonfrontować zebrane informacjez informacjami producenta – bardzo często dekarze montujątylko to, co umieją, zasłaniając opowieściami swój brak umiejętnościw innych systemach. Mam jednak radę dla tych, którzy cenią sobiejakość i trwałość – wybierajcie raczej orynnowanie ze stali powlekanejlub orynnowanie z metali szlachetnych. Te ostatnie na pewno wasnie zwiodą, pod warunkiem że będą prawidłowo zamontowane.Mariusz Półtorakwww.inzynierbudownictwa.pl/forum76INŻYNIER BUDOWNICTWA

artykuł sponsorowanyMyślisz konkretnie– wybierz prefabrykatPrzemysł prefabrykacji betonowej zapewnia zrównoważone rozwiązania dla budownictwa i tworzy dodatkowewartości dla lokalnej gospodarki oraz uczestników procesu budowlanego.Prefabrykat betonowy to wytworzony w fabryce element, głównie z betonu, który później wraz z innymiwyrobami staje się częścią konstrukcji budowlanej. Prefabrykaty betonowe mogą być stosowane we wszystkichprojektach budowlanych i na wszystkich etapach procesu budowlanego.Prefabrykacja betonowa oferuje:■ trwałość, wytrzymałość oraz niekwestionowanyzrównoważony rozwój,■ wysoką jakość, dzięki wytwarzaniu prefabrykatóww fabryce, w połączeniuz innowacyjnością i różnorodnościąrozwiązań,■ szerokie możliwości różnorodnych zastosowań,rozmiarów, barw i kształtów,zaprojektowanych i wykonanych zgodniez życzeniem odbiorców,a także:■ niskoenergetyczne budownictwo mieszkaniowei komunalne,■ budowanie systemów przesyłu wodypitnej i kanalizacji,■ infrastrukturę komunikacyjną i transportową,■ ochronę przed działaniami sił natury,■ tworzenie systemów dostaw czystejenergii.Przemysł prefabrykacji betonowejoferuje:■ systemy odwadniające (rury, studnie,przykrywy…) i kanalizacyjne (osadniki...)■ elementy konstrukcyjne (belki, słupy…)■ wyroby pokryciowe, stropowe (dachówka,płyty stropowe…)■ wyroby architektury miejskiej i ogrodowej(ławki, donice ogrodowe…)■ nawierzchnie (przepuszczalne elementydrogowe i chodnikowe…)■ infrastrukturę transportową (barierybezpieczeństwa, ekrany wygłuszające,pokłady kolejowe…)■ inne specyficzne wyroby (garaże, kabinyelektryczne…)Zastosowanie prefabrykacji jest najbardziejoptymalnym rozwiązaniem w budownictwiei infrastrukturze uwzględniającymoszczędności czasu, energii i surowców.Wszystkie surowce, głównie nieorganiczne, używane do prefabrykacji betonowej, sąpochodzenia naturalnego lub z recyklingu.Stowarzyszenie Producentów Betonów jest ogólnopolską organizacją grupującąproducentów prefabrykatów betonowych i autoklawizowanego betonukomórkowego. Ze strony internetowej Stowarzyszenia www.stow-bet.com.plmożna trafić do naszych Producentów.wrzesień 10 [76]77

technologieJak się uchronićprzed soplamii zaciekami elewacjiAutor opracował i wdrożył metodę ochrony przed soplami i zaciekami elewacji na budynkach o dachachpłaskich krytych papą na betonie.Ostatnia zima, 2009/2010, śnieżnai mroźna, obnażyła niedoskonałość teoriii praktyki walki z zaciekami i oblodzeniamielewacji oraz okapów. Gremia zawodowei instytucjonalne w naszym kraju majączęsto do tego problemu stosunekobojętny. Zagadnieniem tym zajmuję sięod początku lat osiemdziesiątych ubiegłegowieku. Mój wniosek racjonalizatorskidotyczący przeciwdziałaniom zaciekomudało mi się wdrożyć z powodzeniem nabudynkach (zwłaszcza prefabrykowanych),gdzie byłem inspektorem nadzoru.Bardzo ważnym problemem jest projektowanie wentylacji zarówno stropodachów pełnych,jak i dwupowłokowych, tj. z przestrzenią powietrzną. Wielkość i liczbę otworówwentylacyjnych należy tak dobrać, aby były zdolne do odprowadzenia pary wodnejze szczelin powietrznych lub kanałów powietrznych stropodachu, nie dopuszczającdo tworzenia się tam rosy. Jednocześnie nie powinny one powodować nadmiernegoochłodzenia się powietrza w szczelinach lub kanałach. Według przeprowadzonychobliczeń powierzchnia otworów wentylacyjnych powinna wynosić 5–10 cm 2 na 1 m 2stropodachu.O fizyce stropodachów pełnychi dwupowłokowychRysunek 1 obrazuje mechanizm tworzeniasię sopli na obróbce blacharskiej gzymsui pod obróbką w stropodachach zarównopełnych, jak i dwupowłokowych. Zjawiskoto występuje zawsze przy niewłaściwymdoborze oporności cieplnej wymienionychstropodachów (dotyczy to w zasadzie całegobudownictwa okresu PRL). Obecnie, coprawda, wykonuje się termomodernizację,opierając się nawet na certyfikatach i audytachenergetycznych, lecz nikt nie przejmujesię fizyką stref okapowo-rynnowo--gzymsowych. Postulat docieplenia tej strefyw budynkach zarówno o technologii tradycyjnej,jak i prefabrykowanej (wielka płyta)stwarza trudny problem techniczny, któryna razie nie został rozwiązany.Rys. 1 | Tworzenie się sopli i oblodzenia gzymsu i rynien na stropodachu pełnym i dwupowłokowym,tj. z przestrzenią powietrznąOpis niedoskonałości rozwiązań normowych i katalogowychNadal w normach i katalogach funkcjonują wzory niedoskonałych rozwiązań. Największymbłędem jest sposób postępowania, podany na rys. 21, w normie PN-61/B-10245,Roboty blacharskie budowlane z blachy stalowej ocynkowanej i cynkowej, która nadalbywa stosowana. Przeskalowany rysunek i zdjęcie unaoczniają brak szczelnego połączeniafartucha gzymsowego z okapem pokrycia połaci dachowej.Zalecane przez PN-61/B-10245 klocki lub rowki do umocowania rynhaków są rozwiązaniemniepoprawnym technologicznie, uniemożliwiającym uzyskanie szczelności nastyku okap–fartuch gzymsowy.78INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieARys. 2 | Rynna wisząca i wpust rynnowy oraz miejsce występowania nieszczelnościOpis zracjonalizowanej obróbki w strefie gzymsowo-okapowejIstotą zracjonalizowania wymienionych obróbek jest wyłożenie ok. 10-centymetrowegofartucha gzymsowego, z przybiciem gwoździami na krawędzi połaci do nasyconej deski(z kotwami z gwoździ), wtopionej uprzednio w świeży beton, a następnie dokładneprzyklejenie pierwszej warstwy papy, np. termozgrzewalnej. Kolejno mocuje się rynhakido ww. deski, a pomiędzy wąsami rynhaków przykleja się paski papy o szerokości 15 cmw celu wyrównania poziomu (to rozwiązanie dotyczy budownictwa nowego).Przy wymianie, remoncie ww. obróbek, gdy nie można wtopić deski okapowej, wyłożeniefartucha i rynhaków przybić można stalowymi gwoździami do betonu za pomocąpistoletu. W ten sposób uzyskuje się szczelność w strefie gzymsowo-okapowej.W naszym kraju jest tysiące kilometrów opisanych obróbek, wykonanych metodąwedług nieudanego rys. 21 w normie PN-61/B-10245 (rys. 2). Wydawać by się mogło,że prezentacja dzisiaj proponowanego rozwiązania jest cokolwiek spóźniona. Tymczasemjednak wymieniane podczas remontów obróbki blacharskie, wykonane według wspomnianegorysunku, można poratować poprzez wyspoinowanie silikonem sanitarnymna styku fartucha i okapu, jak pokazuje szczegół A, rys. 21 w normie PN-61/B-10245,oczywiście, po uprzednim demontażu rynien i ponownym ich montażu.Rys. 3 | Propozycja zracjonalizowania rozwiązania podanego na rys. 2 (rys. 21 w PN-61/B-10245)1 — wyłożenie fartucha gzymsu na połać dachu2 — wyłożenie pierwszego krycia z papy na fartuch gzymsowy – ok. 5 cm3 — mocowanie rynhaków do deski lub betonu4 — odcinki pasków papy termozgrzewalnej, dla wyrównania poziomu5 — okap z blachy przybity według PN-61/B-102456 — wierzchnie krycie papąinż. Bolesław Węgrzynrzeczoznawca budowlanyLiteratura1. Z. Pieniążek, Fizyka stropodachów pełnychi wentylacyjnych, „Przegląd Budowlany”nr 10/1965.2. Elementy przegród budowlanych – projektowanieklimatyczne – ocena właściwościfizycznych, Zeszyt 9 „Stropodachy i stropypoddasza”, Zjednoczenie Biur ProjektówBudownictwa MBiPMB, Warszawa 1971.wrzesień 10 [76]79

technologiekrótkoNajwiększa w PolsceW Gryźlinach k. Olsztyna ma powstać największa w Polsce elektrowniasłoneczna. Koszt budowy elektrowni o mocy 1 MW jestszacowany na 20 mln zł, zajmie ona powierzchnię ok. 1 ha. Systemfotowoltaiczny będzie wykonany w technologii ogniw z krzemukrystalicznego (dominującej obecnie na świecie). Elektrowniadostarczy energii do zasilania ok. 500 gospodarstw domowych. Jejsystem fotowoltaiczny będzie największym scentralizowanym systememw Polsce. Przygotowaniem koncepcji elektrowni, projektusystemu fotowoltaicznego oraz instalacji elektrycznej zajmują siępracownicy Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych PolitechnikiWarszawskiej. Planowany termin oddania inwestycji do użytkuto koniec 2013 r.Źródło: Ekoinfo.plFot. WikipediaZapraszamy do prenumeraty miesięcznika„Inżynier budownictwa”.Aby zamówić prenumeratę prosimy wypełnić poniższyformularz. Ewentualne pytania prosimy kierowaćna adres: prenumerata@inzynierbudownictwa.plZAMAWIAMPrenumeratę roczną na terenie Polski(11 ZESZYTÓW W CENIE 10) od zeszytu:_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _w cenie 99 zł (w tym VAT)PREZENT DLA PRENUMERATORÓWOsoby, które zamówią roczną prenumeratę„Inżyniera budownictwa” otrzymająbezpłatny Katalog Inżyniera – proszęo zaznaczenie wybranego tomu(opcja dla każdej prenumeraty): „KATALOG INŻYNIERA Budownictwo Ogólne”edycja 2010/2011(wysyłamy 01/2011) „KATALOG INŻYNIERA Instalacje”edycja 2010/2011 (wysyłamy 11/2010)Numery archiwalne:_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _w cenie 9,90 zł za zeszyt (w tym VAT)UWAGA! Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej jestprzesłanie na numer faksu 0 22 551 56 01 lub e-mailem(prenumerata@inzynierbudownictwa.pl) kopii legitymacji studenckiejImię:Nazwisko:Nazwa firmy:Numer NIP:Ulica:nr:miejscowość:Kod:Telefon kontaktowy:e-mail:Adres do wysyłki egzemplarzy:Prenumeratę roczną z wysyłką za granicę(11 ZESZYTÓW W CENIE 10) od zeszytu:_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _w cenie 160 zł (w tym VAT)Wyliczoną kwotę prosimy przekazać na konto:54 1160 2202 0000 0000 9849 4699Prenumerata będzie realizowana po otrzymaniunależności. Oświadczam, że jestem płatnikiem VAT i upoważniamWydawnictwo Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Sp. z o.o.do wystawienia faktury bez podpisu. Oświadczam, że wyrażamzgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przezWydawnictwo Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Sp. z o.o.dla potrzeb niezbędnych z realizacją niniejszego zamówieniazgodnie z ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danychosobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926).Prenumeratę roczną studencką(50% rabatu) od zeszytu_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _w cenie 54,45 zł (w tym VAT)Z pierwszym egzemplarzem otrzymają Państwo fakturę.Wypełniony kupon proszę przesłać na numer faksu22 551 56 01INŻYNIER BUDOWNICTWA80

artykuł sponsorowanyZabezpieczanie fundamentówprzed zawilgoceniem spowodowanym przez podciąganie kapilarne– wybrane metody firmy RemmersWykonywanie izolacji poziomych skuteczniezabezpieczających przed zawilgoceniemwynikającym z kapilarnego podciąganiawody nie zawsze było uznawane za obowiązkowe.Przez to w wielu starych budynkachkonieczne jest dzisiaj wbudowywanietakich izolacji podczas prac remontowych.W przeciwnym wypadku zabiegi renowacyjnenie przynoszą trwałej poprawy sytuacji.Jednym ze sprawdzonych sposobówodtworzenia izolacji poziomej jest wywierceniew murze rzędu odpowiednio gęstorozmieszczonych otworów i nasączeniepasa muru preparatem chemicznym zmieniającymwłaściwości materiału, z któregowykonano ścianę, czyli wykonanie iniekcjiprzeciw wilgoci podciąganej kapilarnie.Iniekcja BEZCIŚNIENIOWA(grawitacyjna)W przypadku murów o gr. do 60 cm otworywierci się z jednej strony (dowolnie od stronyzewnętrznej lub wewnętrznej), a koniecotworu powinien być oddalony 5–10 cm odprzeciwległej powierzchni. W murach o gr.powyżej 60 cm wierci się z dwóch stron,a głębokość otworów powinna być równa2/3 grubości muru. Wystarcza jeden rządotworów. Odstęp pomiędzy środkami otworówpowinien wynosić 10–12,5 cm. Średnicaotworów wynosi co najmniej 25 mm (najlepiej30 mm). Otwory są nachylone, zalecasię, aby przecinały co najmniej dwie warstwy1Fot. 1–3 | Zabezpieczanie fundamentów przed wilgocią: iniekcjabezciśnieniowa z zastosowaniem zasobników (1), iniekcjaciśnieniowa przez pakery z tworzywa sztucznego (2), iniekcjakremu Injektionscreme (3).23spoiny. Minimalny kąt nachylenia wynosi 25º,w cienkich ścianach powinien być większy(45º). Przed iniekcją otwory należy oczyścićz pyłu wiertniczego przedmuchując je sprężonympowietrzem. Zaleca się stosować specjalnepojemniki dozujące, umożliwiające lepsząkontrolę nasączania muru. Pojemniki wieszanesą nad otworami, a następnie wlewa sięw nie odmierzoną ilość płynu, wynikającąz wymaganego zużycia. W razie braku pojemnikówdozujących preparat iniekcyjny wlewasię dwa lub trzy razy bezpośrednio w otwory.Wlewanie kolejnej porcji preparatu musi odbywaćsię natychmiast po wsiąknięciu porcjiwcześniejszej (mokre w mokre). Po zakończeniuiniekcji otwory należy wypełnić zaczynemcementowym. Metodą bezciśnieniową możnastosować zarówno krzemianowy preparatKiesol, jak i emulsję siloksanową Kiesol IK.Skuteczność działania preparatów firmy Remmers,stosowanych metodą bezciśnieniową,została udowodniona przy stopniu zawilgoceniamuru wynoszącym 80%.Iniekcja CIŚNIENIOWAIniekcje ciśnieniowe dają wymagany efekt nawetprzy wysokim stopniu zawilgocenia orazumożliwiają szybsze wykonanie prac. Podobniejak w metodzie grawitacyjnej, w muracho gr. do 60 cm otwory wierci się z jednejstrony (dowolnie od strony zewnętrznej lubwewnętrznej), a koniec otworu powinienbyć oddalony 5–10 cm od przeciwległej powierzchni.W muracho gr. powyżej60 cm wierci sięz dwóch stron,a głębokość otworówpowinna byćrówna 2/3 grubościmuru. Wystarcza jedenrząd otworów.Odstęp pomiędzyśrodkami otworówpowinien wynosić10–12,5 cm. Różnicew stosunku dometod bezciśnieniowychpolegająna tym, że średnicaotworów musibyć dopasowanado używanych pakerówiniekcyjnychi wynosi 10–20 mm(najczęściej 12 mm), a otwory wierci sięzazwyczaj poziomo. W otworach należyzamontować pakery iniekcyjne (niskociśnieniowe).Najczęściej stosowane są jednorazowepakery z tworzywa sztucznego, tzw.wbijane lub pakery metalowe, tzw. wkręcane,z uszczelką gumową. Preparat iniekcyjnypodawany jest za pomocą pompy, pododpowiednim ciśnieniem. Do metod ciśnieniowychnadają się preparaty Kiesol i KiesolIK. Preparaty te wtłaczane są w mur z odpowiedniegourządzenia przez wąż ciśnieniowyz końcówką chwytakową. Ilość podawanegopreparatu kontroluje się czasem podawania.Iniekcja KREMU iniekcyjnegoW przypadku kremu iniekcyjnego Injektionscremestosowana jest specjalna odmianametody bezciśnieniowej. Otwory wierci siępoziomo, w spoinie. Głębokość otworówjest o 3 cm mniejsza od grubości ściany.Średnica otworów jest zazwyczaj mniej więcejrówna szerokości spoiny. W razie wywierceniaotworów o średnicy 24 mm wystarczajednokrotne napełnianie. W przypadkuotworów o mniejszej średnicy koniecznejest kilkakrotne napełnianie. Krem iniekcyjnywprowadza się za pomocą opryskiwaczaz tworzywa sztucznego z długą, prostąlancą. Stosowanie kremu iniekcyjnego jestzalecane szczególnie w murach licowychkamiennych lub ceglanych, gdy chcemy dominimum ograniczyć uszkodzenia związanez wierceniem otworów i nasączaniem muru.Ograniczeniem tej metody jest koniecznośćwstępnego osuszenia muru w pasie iniekcjido stopnia zawilgocenia poniżej 65%.Remmers Polska Sp. z o.o.ul. Sowia 862-080 Tarnowo Podgórnetel.: 61 816 81 00fax: 61 816 81 34budowle@remmers.plwww.remmers.plwrzesień 10 [76]81

technologieAktualne trendy i rozwójurządzeń klimatyzacyjnychw dobie certyfikacji energetycznej budynków – cz. IIMonoblokowe centrale przeznaczone do przygotowaniapowietrza świeżegoMonoblokowe urządzenia przeznaczone do przygotowania powietrzaświeżego to centrale klimatyzacyjne uzdatniające powietrzepierwotne, czyli pracujące tylko i wyłącznie na powietrzuświeżym. Urządzenie to usuwa zużyte powietrze z pomieszczeńna zewnątrz budynku, a do pomieszczenia wprowadza świeżepowietrze zewnętrzne odpowiednio oczyszczone i uzdatnione.Do zalet tego rozwiązania należy:■ Możliwość zastosowania filtrów elektronicznych po stroniepowietrza zewnętrznego działających jak wysokosprawne filtryelektrostatyczne obniżających do minimum zawartość bakterii,wirusów, dymu i kurzu. Ich zastosowanie powoduje redukcjękosztów eksploatacyjnych związanych z wentylacją, gdyż tegotypu filtry cechują się bardzo niskimi oporami po stronie powietrzaprzy zachowaniu bardzo wysokiej sprawności w klasiehepa (H10). Niższe koszty eksploatacji wynikają również z faktu,iż przy zabrudzeniu powierzchnia filtracyjna filtrów elektronicznychmoże zostać wyczyszczona pod bieżącym strumieniemwody, podczas gdy przy filtrach tradycyjnych występujekonieczność ich wymiany przy ich zabrudzeniu.■ W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów zastosowanywysokoefektywny termodynamiczny odzysk ciepła odzyskujeprzez cały sezon energię zawartą w powietrzu usuwanymz pomieszczeń, a następnie zwiększa ją wielokrotnie poprzezzastosowanie technologii pompy ciepła i przekazuje ją do powietrzauzdatnianego.■ Dzięki monoblokowej konstrukcji wszystkie niezbędne komponentysą zawarte wewnątrz urządzenia, co powoduje uproszczeniesystemu i podwyższenie jego efektywności. Dodatkowozastosowanie układu pompy ciepła powoduje ograniczeniekonsumpcji zużycia energii elektrycznej i kosztów pracy systemuklimatyzacyjnego. Zużycie energii pierwotnej może zostaćzmniejszone nawet o 50%.Wewnątrz urządzenia zamontowane są wszystkie niezbędne dopracy elementy konstrukcyjne:– wentylator nawiewny i wyciągowy,– sekcja nawiewna i wywiewna są od siebie odseparowane stalowąprzegrodą,– komponenty układu pompy ciepła (sprężarki, zawór rozprężny,panel elektryczny i elektroniczny) są rozlokowane oddzielniewzględem siebie i łatwo dostępne do przeprowadzenia nawetprostych czynności serwisowych.Budowę i konstrukcję przykładowej monoblokowej centrali przygotowującejpowietrze pierwotne przedstawiono na rys. 1.Rys. 1 | Budowa przykładowej monoblokowej centrali klimatyzacyjnejprzeznaczonej do przygotowania powietrza świeżego, wyposażonejw aktywny termodynamiczny odzysk ciepła (pompę ciepła)Przed wyrzuceniem powietrza na zewnątrz powietrze usuniętez pomieszczeń przepływa przez wymiennik zewnętrzny (skraplaczw okresie letnim; parowacz w okresie zimowym). Aktywnytermodynamiczny obieg chłodniczy odzyskuje ciepło z powietrzausuwanego w okresie zimowym (chłód w okresie letnim) i przekazujeje do powietrza świeżego dostarczanego do obsługiwanychpomieszczeń w budynku.W okresie letnim zewnętrzny wymiennik D pracuje jako skraplacz.Moc chłodnicza wytworzona przez układ odzysku jestprzekazywana do strumienia powietrza świeżego na wymiennikuC umieszczonym w sekcji uzdatniania.W okresie zimowym obieg chłodniczy zostaje odwrócony i tymsamym wymiennik zewnętrzny D pracuje jako parowacz. WymiennikC umieszczony w sekcji uzdatniania przekazuje wytworzonąmoc cieplną do powietrza świeżego.82INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieW okresie przejściowym urządzenie pracuje w trybie freecoolingu,dostarczając świeże powietrze zewnętrzne do pomieszczeń,pracując tylko z załączonymi wentylatorami, bez aktywacjisprężarek w układzie chłodniczym, tym samym w większymstopniu oszczędzając energię elektryczną.Ze względu na to, iż maksymalne zapotrzebowanie na moc chłodnicząjest wymagane tylko przez krótki okres, fundamentem pracyurządzeń staje się uzyskanie wysokich efektywności dla warunkówczęściowego obciążenia cieplnego. Najnowsze konstrukcje wykorzystująwysokosprawne sprężarki typu spiralnego (scroll). Zaletytego typu rozwiązania można opisać w sposób następujący:– sprężarki wytwarzane na skalę przemysłową posiadają określoneprocedury kontrolne i wysoką niezawodność dzięki dużejskali produkcji,– obieg chłodniczy wykorzystuje dwie różnej wielkości sprężarkipozwalające na uzyskanie trzech stopni regulacji wydajności, dlabardziej dokładnej regulacji. Tym samym możliwe jest doprowadzenietylko takiej mocy elektrycznej, jaka jest wymagana.Ponadto można zwrócić uwagę, że efektywność wzrasta o ponad50% podczas pracy z częściowym obciążeniem cieplnym,dzięki dostępnej większej powierzchni wymiany ciepła.Zastosowanie monoblokowych central klimatyzacyjnych zostałoomówione przez autora w wielu publikacjach [np. 5, 6, 7].Korzyści wynikające z tego typu rozwiązań wynikają po pierwszez bardzo wysokich efektywności energetycznych wynikającychz korzystnych temperatur dla pracy układu pompy ciepła,Stopniowe wyłączaniesprężarek typu scrollpowoduje wzrost efektywnościenergetycznejukładu chłodniczegoRys. 2 | Aktywny termodynamiczny odzysk ciepła oprócz bardzo wysokiejefektywności przy maksymalnym obciążeniu cieplnym cechujesię jeszcze wyższą efektywnością energetyczną zarówno w trybiegrzania, jak i chłodzenia w warunkach częściowego obciążeniacieplnego. Stopniowa sekwencyjna dezaktywacja poszczególnychsprężarek powoduje zatem dalszy wzrost efektywnościpo drugie z uwagi na dużo niższe spadki ciśnienia na wymiennikuodzysku ciepła z powietrza usuwanego, które w centrali wyposażonejw układ termodynamicznego odzysku ciepła stanowią ok.10% wartości spadków dla wymiennika płytowo-krzyżowego.Dla porównania w tradycyjnych układach przygotowania powietrzaskraplacz układu chłodniczego w okresie letnim jest omywanypowietrzem o temperaturze zewnętrznej np. 32 O C, w omawianejkonstrukcji centrali temperatura powietrza na skraplaczu odpowiadatemperaturze powietrza usuwanego z pomieszczeń, tj. ok. 24–26 O C. Jak wiadomo, efektywność energetyczna układu chłodniczegojest tym wyższa, im niższa jest temperatura skraplania w obieguchłodniczym. O ile tradycyjne układy schładzania powietrza cechujeefektywność energetyczna układu chłodniczego określona współczynnikiemEER na poziomie 2,5–3,5, o tyle w omawianej konstrukcjicentrali efektywność ta wynosi od ok. 4,0 do 6,0. Powyższewartości dotyczą pełnego obciążenia cieplnego. Dla warunków częściowegoobciążenia cieplnego wartości wskaźników EER będą jeszczewyższe! Z kolei efektywności energetyczne określone w okresiezimowym przez wskaźniki COP są jeszcze wyższe niż wartości EER ioscylują wokół wartości ok. 5,0–8,0. Żadne dostępne na rynku sprężarkoweurządzenie chłodnicze (klimatyzacyjne) nie pracuje osiągającpodobnych wartości.Występujące zmniejszone opory wewnętrzne centrali wpływają nazmniejszone zapotrzebowanie energii elektrycznej przez układ wentylacyjny.Jak wynika z wielu analiz autora, ma to bardzo duże znaczenie,gdyż 40–50% zużycia energii elektrycznej przez centrale na wieluobiektach jest związane z pracą wentylatorów. Pozostałe wyposażenie,takie jak wentylatory z elektronicznie komutowanymi silnikami,filtry elektroniczne, powoduje dalsze oszczędności energetyczne.Centrale dachowe typu roof-topW tym zakresie urządzeń oszczędności można dopatrywać się w zastosowaniuukładu aktywnego termodynamicznego odzysku ciepłai usytuowaniu wymiennika skraplacza częściowo w strumieniu powietrzausuwanego (podobnie jak w monoblokowych centralachdo przygotowania powietrza świeżego), rezultatem są wysokieefektywności energetyczne EER i COP, małe opory wewnętrznecentrali oraz możliwość pracy w bardziej ekstremalnych temperaturachzewnętrznych w okresie zarówno letnim, jak i zimowym. Nowoczesnekonstrukcje tego typu urządzeń powinny, podobnie jakagregaty chłodnicze, posiadać możliwość dopasowania się do występującychzmiennych obciążeń cieplnych obiektu. W tym zakresiemożna spotkać zatem konstrukcje z wielosprężarkowymi układamichłodniczymi wraz z elektronicznymi zaworami rozprężnymi lub zesprężarkami o płynnej regulacji wydajności (np. typu digital scroll).W sekcji wentylacyjnej występować mogą wentylatory z elektroniczniekomutowanymi silnikami (brak strat na przekładni pasowej),dalszych oszczędności doszukiwać się można na podzespołacho zmniejszonych spadkach ciśnienia (elektroniczne filtry itp.).wrzesień 10 [76]83

technologieCiekawe rozwiązanie konstrukcyjne central dachowych typuroof-top stanowią ich wersje przeznaczone do współpracyz systemem WLHP (rys. 6) oraz ich rozbudowane wersjewykorzystujące metodę aktywnego termodynamicznego odzyskuciepła (rys. 7 i 8). Ze względu na to, że w okresie letnimwszystkie urządzenia pracują w trybie chłodzenia (rys. 7),powietrze wyrzucaneprzekazują one zatem całkowite ciepło skraplania do pierścieniowejinstalacji WLHP. Zastosowanie funkcji odzysku ciepłapowoduje, że ciepło w pierwszej kolejności jest przekazywanedo strumienia powietrza usuwanego (odzysk chłodu), a tylkota ilość, która nie zostanie usunięta, jest przekazywana dopierścieniowej instalacji WLHP. W rezultacie źródło chłodu dlatego typu systemów, jakie najczęściej stanowi wieża chłodniczatypu zamkniętego, może zostać zwymiarowane na mniejszeobciążenia cieplne, co oprócz zwiększenia efektywnościsystemu redukuje koszty inwestycyjne.wyciągnawiewczujnik ciśnieniapowietrześwieżeWyciągpowietrzewyrzucaneNawiewdo systemuWLHPpowietrze świeżeRys. 3 | Centrala dachowa typu roof-top z wbudowanym układem pompyciepła jako systemem odzysku ciepła z powietrza usuwanego.Wymiennik zewnętrzny omywany strumieniem powietrzausuwanego z pomieszczeń, co powoduje zwiększenie efektywnościukładu chłodniczego oraz wysłużenie warunków pracy okresachekstremalnych temperatur letnich i zimowych. Ze względu nawypływ powietrza usuwanego od dolnej strony wymiennikazapobiega to tworzeniu się lodu na powierzchni wymiennika,gdy urządzenie pracuje w trybie pompy ciepłapowietrze zewnętrzneRys. 6 | Centralne urządzenie klimatyzacyjne typu roof-top przeznaczonedo współpracy z pierścieniową instalacją hydrauliczną WLHP.Wersja konfiguracyjna z dwoma wentylatorami: nawiewnymi wyciągowym oraz pompą ciepła typu woda-powietrzewzrost wydajnościWyciągpowietrzewyrzucaneaktywacjasprężarekNawiewdo systemuWLHPRys. 4 | Schemat dopasowania wydajności chłodniczej centrali typuroof-top wyposażonej w wielosprężarkowy układ chłodniczywraz ze sprężarką typu digital scroll do aktualnego obciążeniacieplnego pomieszczenia. Sprężarka C1 jest sprężarką o płynnejregulacji wydajności – digital scroll. W miarę dalszego wzrostuzapotrzebowania na moc chłodniczą zostają dołączane kolejnesprężarki o stałym wydatku w dwóch układach chłodniczychTemperatura [ O C]Regulacja temperaturydla tradycyjnych urządzeńRegulacja temperaturydla urządzeń z sprężarkąDigital scroll0.6 O CWartośćnastawytemperaturypowietrzanawiewanegoczasRys. 5 | Wykres obrazujący precyzję dotrzymania zadanej wartościtemperatury powietrza dla central typu roof-top wyposażonychw tradycyjne rozwiązania ze sprężarkami o stałym wydatkui zasadzie regulacji załącz/wyłącz oraz układy chłodniczewyposażone w sprężarkę o płynnej regulacji wydajności typudigital scrollpowietrze zewnętrzneRys. 7 | Zasada działania aktywnego odzysku chłodu z powietrzausuwanego dla okresu letniego w połączeniu z pracą centraliw układzie pierścieniowym WLHP. Zastosowanie aktywnegotermodynamicznego odzysku ciepła powoduje zwiększenieefektywności systemu oraz zmniejszenie obciążenia cieplnegocentralnego źródła chłodu, jakim jest wieża chłodnicza typuzamkniętego, i w rezultacie redukcję kosztów inwestycyjnychzwiązanych z zakupem wieżyWyciągNawiewpowietrze zewnętrznepowietrzewyrzucanedo systemuWLHPRys. 8 | Zasada działania aktywnego odzysku ciepła z powietrzausuwanego dla okresu zimowego w połączeniu z pracą centraliw układzie pierścieniowym WLHP84INŻYNIER BUDOWNICTWA

P O L S K AI Z B AINŻYNIER ÓWBUDOWNICTWAISSN 2080-2188technologiePodobnie wygląda zachowanie się urządzenia w okresie zimowym(rys. 8). Ciepło w pierwszej kolejności zostaje pozyskane zestrumienia powietrza usuwanego, a dopiero w dalszej kolejnościw miarę potrzeby z pierścieniowej instalacji WLHP. Redukuje tozapotrzebowanie na moc cieplną centralnego źródła grzewczego,jakim jest zazwyczaj kocioł grzewczy.PodsumowanieOmówione zagadnienia przedstawiają wybrane nowoczesnerozwiązania konstrukcyjne w pewnym segmencie urządzeń klimatyzacyjnych.Omówiono potrzeby nowoczesnych budynków,potrzebę dopasowania źródła chłodu do ich charakterystyk,a także nowe podejście producentów do projektowania urządzeńklimatyzacyjnych będące odpowiedzią na wdrażane certyfikatyenergetyczne budynków.Bartłomiej AdamskiPZITS O/Kraków4. B. Adamski, Systemy free-coolingu pośredniego. Analiza i symulacjaoszczędności pod kątem nakładów eksploatacyjnych, cz. 2, „RynekInstalacyjny” nr 6/2009.5. B. Adamski, Pompy ciepła – system odzysku ciepła i zimna w centralachklimatyzacyjnych, „Rynek Instalacyjny” nr 7/2007.6. B. Adamski, Aktualne trendy i rozwój urządzeń klimatyzacyjnychw dobie certyfikacji energetycznej budynku, cz. 1, „Chłodnictwo i Klimatyzacja”nr 10/2009.7. B. Adamski, Aktualne trendy i rozwój urządzeń klimatyzacyjnychw dobie certyfikacji energetycznej budynku, cz. 2, „Chłodnictwoi Klimatyzacja” nr 12/2009.8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r.w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznejbudynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącejsamodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzaniai wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej.9. Biuletyny techniczne firmy CLIVET i innych producentów.Referat został przygotowany na Forum Wentylacja 2010, organizowaneprzez Stowarzyszenie Polska Wentylacja, oraz opublikowany w materiałachseminaryjnych.Literatura1. B. Adamski, Wartość wskaźnika ESEER a realne koszty eksploatacji.Studium przypadku i propozycja analizy kosztów eksploatacji agregatówchłodniczych w dobie certyfikacji energetycznej budynków,„Rynek Instalacyjny” nr 1-2/2010.2. B. Adamski, Free-cooling w sprężarkowych agregatach chłodniczych,„Rynek Instalacyjny” nr 7-8/2007.3. B. Adamski, Systemy free-coolingu pośredniego. Analiza i symulacjaoszczędności pod kątem nakładów eksploatacyjnych, cz. 1, „RynekInstalacyjny” nr 5/2009.KATALOG INŻYNIERA20092010www.kataloginzyniera.pl„KATALOG INYNIERA Instalacje” dostpny równie w formie elektronicznejSzczegółowe parametry techniczneurządzeń klimatyzacyjnych znajdzieszw KATALOGU INŻYNIERA Instalacje2009/2010.Zamów kolejną edycję katalogu– formularz na stronie:www.kataloginzyniera.plREKLAMAwrzesień 10 [76]85

technologieSiding winylowyCzęść budynków pokrytych okładziną winylową po latach wymaganapraw. Znajomość popełnionych podczas elewacji błędów znacznieułatwia naprawy.Początek lat osiemdziesiątych wprowadził w naszym kraju modę na elewacje wykonywanew sidingu winylowym. Powyższe bez wątpienia związane było z emigracją doStanów Zjednoczonych, gdzie wielu Polaków podejmowało pracę na budowach. Popowrocie zaczęli promować okładziny winylowe na krajowym rynku. Wtedy też kilkuamerykańskich producentów weszło ze swoimi produktami na rynek Polski.Siding winylowy, jako łatwy w montażu, odporny na warunki atmosferyczne i łatwyw utrzymaniu, szybko się przyjął na naszym rynku nie tylko w budownictwie jednorodzinnym.Szczególną popularnością cieszył się w tych rejonach naszego kraju, skąd emigracjaPolaków była największa, tj. na wschodnich kresach – Podkarpaciu i Podlasiu.Jednak już w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych okładzina winylowa zaczęła wychodzićz mody, a przedstawicielstwa firm amerykańskich wycofały się z rynku polskiego.Pozostały na rynku dwie polskie firmy produkujące siding winylowy. Do dzisiaj pozostałatylko jedna, która jednak bardziej nastawiona jest na produkcję wentylowanych paneliwinylowych stosowanych na podbitki okapowe niż na okładzinę elewacyjną.Jeszcze dziś wiele budynków pokrytych jest okładziną winylową. Część z nich po latachwymaga napraw. Warto zatem się zastanowić, jakie mogły być popełnione błędy podczasich montażu. Znajomość popełnionych błędów powinna ułatwić ewentualne naprawy.Fot. 1 | Brak wiatroizolacjiBrak wiatroizolacji (fot. 1)Zadaniem wiatroizolacji jest ochrona budynku przed napływem zimna i wilgoci z zewnątrz.Okładzina elewacyjna nie spełnia tego zadania. Przez nieszczelności na stykupaneli wody opadowe wciskane są przez wiatr pod powierzchnię sidingu, zagrażająctrwałości drewnopochodnych płyt poszycia.Fot. 2 | Papa zamiast wiatroizolacjiMontaż papy zamiast wiatroizolacji (fot. 2)Wiatroizolacja oprócz ochrony budynku przed napływem zimna i wilgoci zapewniaoddychanie ścianom zewnętrznym, tj. umożliwia wyprowadzenie ze ścian wilgoci nazewnątrz. Tej funkcji nie spełnia papa, która co prawda chroni budynek przed zimnemi wilgocią, ale jednocześnie zatrzymuje parę wodną w ścianach. To doprowadzić możedo zagrzybienia drewnianej konstrukcji budynku i zawilgocenia izolacji cieplnej, a tymsamym do pozbawienia jej właściwości izolacyjnych.Montaż na listwach w przypadku braku dodatkowej izolacji cieplnej (fot. 3)Powyższe rozwiązanie może być traktowane jako błędne z powodu niepotrzebnie ponoszonychkosztów.Siding mocuje się na listwach wówczas, gdy elewację dodatkowo dociepla się styropianemlub wełną. W pierwszym przypadku listwy i styropian należy mocować do poszyciapokrytego wiatroizolacją. Natomiast w drugim przypadku listwy i wełnę mocuje się bezpośredniodo poszycia, pokrywając całość wiatroizolacją przed montażem sidingu.Fot. 3 | Montaż na listwach w przypadku brakudodatkowej izolacji cieplnej86INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieMocowanie na sztywnoSiding ze względu na właściwościrozszerzania się podczas zmian temperaturymusi zachować możliwośćprzesuwu. Dlatego poważnym błędemprzy montażu sidingu jest:■ bicie gwoździ do końca, bez pozostawienia1,5 mm odstępu między łepkiema materiałem,■ bicie gwoździ po brzegach, a nie pośrodkuotworu mocującego,■ bicie gwoździ bezpośrednio przez panelsidingu,■ brak luzu w kanałach listew wykończeniowych.Rys. 1 | Montaż z zakładkami w jednej liniipionowejźledobrzeMontaż paneli w kolejnychrzędach bez przesunięcia zakładówwzględem siebie lub montażz zakładkami w jednej linii pionowejPanele powinny tworzyć wspólną, zespolonąwzajemnie płaszczyznę. Daje to lepszyefekt estetyczny, a także uniemożliwiapoderwanie okładziny przez wiatr.Klejenie na stykach (fot. 4)Przy zmianach temperatury siding podlegaskurczom lub rozszerzaniu. A zatempołączeń sidingu nie należy kleićlub uszczelniać jakimikolwiek masami.Powyższe jak w przypadku mocowaniasidingu na sztywno ogranicza możliwośćprzesuwu paneli.Rys. 2 | Bicie gwoździ po brzegachFot. 4 | Klejenie na stykachStosowanie brązowej podsufitki naelewację ścienną, np. jako cokółBrązowa podsufitka jest nieodporna nadziałanie promieni ultrafioletowych, dlategonie należy stosować jej na elewacje,gdzie narażona jest na bezpośrednie działaniepromieni słonecznych.Układanie sidingu jako podsufitkipod okapem (fot. 5)W większości budynkach realizowanychnie tylko w technologii szkieletu,przy prawidłowo rozwiązanym wentylowaniudachu, w okapie powinnyznajdować się otwory nawiewowe dlapowietrza, przy czym wylot najczęściejznajduje się w kalenicy dachu. Założeniepełnych paneli sidingu, a nie podsufitkiwentylowanej uniemożliwi prawidłowewentylowanie połaci dachu, co w konsekwencjigrozić może zagrzybieniemkonstrukcji dachu i przegrzaniem siębudynku.Rys. 3 | Bicie gwoździ bezpośrednio przez panelsidinguFot. 5 | Układanie sidingu jako podsufitki pod okapemWojciech NitkaCentrum Budownictwa DrewnianegoZdjęcia autorawrzesień 10 [76]87

artykuł sponsorowanyKalkulacje kosztorysowe dla technologiiWeber DEITERMANNO profesjonalnym podejściu producenta materiałów budowlanychdo zagadnień związanych z nowoczesnymi hydroizolacjami czypracami renowacyjnymi świadczy m.in. oferowanie kompleksowegorozwiązania technologiczno-materiałowego. To rozwiązanie powinnozawierać materiały: podstawowe (np. szlamy, masy bitumiczne,preparaty iniekcyjne), uzupełniające, pozwalające przedewszystkim na uszczelnienie trudnych i krytycznych miejsc (dylatacji,przejść rurowych), a także zabezpieczające mur przed wykwitamikrystalizujących soli (w przypadku renowacji).Jednym z etapów procesu technologicznego jest przygotowanie precyzyjnejkalkulacji robót budowlanych. Sprawa bardzo istotna, zarównodla wykonawcy, jak i inwestora. Złożoność robót budowlanych, ich zaawansowanietechnologiczne oraz specyfika stosowanych materiałówpowodują, że często bez sporządzenia kosztorysu nie jest możliwe nawetoszacowanie wartości robót. Z drugiej strony skalkulowanie koszturobót bardzo specjalistycznych, nietypowych jest niezmiernie trudne,także dla osoby zajmującej się kosztorysowaniem zawodowo.Poprawna kalkulacja (należy przez to rozumieć uwzględnieniew kosztorysie wszystkich niezbędnych z technologicznego punktuwidzenia czynności) jest istotna z jeszcze jednego punktu widzenia.Każdy materiał jest skuteczny, o ile jego zastosowanie jestzgodne z kartą techniczną. Oznacza to, że jego zużycie (np. dlaizolacji przeciwwilgociowej i przeciwwodnej) powinno zawieraćsię w pewnych, precyzyjnie określonych granicach. W tej sytuacjiniezastąpionym narzędziem staje się dobrze opracowany, aktualnyKatalog Nakładów Rzeczowych (KNR). Dlatego nowe KNR-y:■ KNR AT-40 Hydroizolacje i renowacje budynków w technologiimarki Weber DEITERMANN,■ KNR na wykonanie okładzin z płytek ceramicznych,■ KNR na wykonanie cementowych posadzek przemysłowych,– „prowadzą kosztorysanta za rękę”. Ich tabele zostały opracowanew sposób podpowiadający prawidłowe przyjęcie i skalkulowanie konkretnychrobót, np. poprzez podanie minimalnych grubości możliwychdo nałożenia warstw. Umożliwiają także skalkulowanie wszystkichprac niezbędnych z technicznego punktu widzenia. Wyszczególnieniarobót nad poszczególnymi tablicami są precyzyjne i jednoznaczne.Bardzo istotna jest część rozdziału opisująca zarówno technologię robót,jak i ważniejsze zalecenia wykonawcze, zawierająca kilkanaścieszczegółowych rysunków. Znajomość technologii to podstawowy wymógrzetelnego sporządzenia kosztorysu.KNR AT-40 zawiera:■ w rozdziale 4 – nakłady na kompleksowe wykonanie bezszwowychhydroizolacji. Są tu ujęte przeciwwilgociowe i przeciwwodnepowłoki wykonywane z elastycznych (weber.tec Superflex D2,weber.tec 824 (Superflex D1)) i sztywnych (weber.tec 930 (DeitermannDS)) szlamów uszczelniających, polimerowo-bitumicznychmas uszczelniajacych KMB (weber.tec Superflex 10, weber.tec Superflex100 S), uszczelnień podpłytkowych z polimerowej masy– tzw. folii w płynie weber.tec 822 (Superflex 1) oraz elastycznejżywicy epoksydowej weber.tec 827 S (Superflex 40 S). Nie są tojedynie prace związane z naniesieniem materiału hydroizolacyjnego,lecz także czynności obejmujące wklejenie taśm i kształtek,uszczelnienie dylatacji, wykonanie fasety, uszczelnienie przejśćrurowych itp.,■ w rozdziale 1 – nakłady na kompleksowe przygotowanie podłoża.Prace hydroizolacyjne są wykonywane w nowych oraz remontowanychbudynkach. Kosztorysant znajdzie tu nakłady na usunięcestarych hydroizolacji, skucie zmurszałego tynku, naprawęspoinowania oraz oczyszczenie podłoża,■ w rozdziale 2 – nakłady na odtworzenie izolacji poziomej metodąiniekcji w wariancie grawitacyjnym, ciśnieniowym oraz tzw. wielostopniowym,z uwzględnieniem iniekcji jednorzędowej, dwurzędowej,jednostronnej i dwustronnej,■ w rozdziale 3 – nakłady na wykonanie tynków renowacyjnych.Układ tabel uwzględnia układ warstw i ich minimalne grubościw zależności od stopnia zasolenia oraz systemowe warstwy wykańczające(szpachla oraz wymalowania dyfuzyjne),■ w rozdziale 5 – nakłady na wykonanie dachowych powłokochronnych.Równie kompleksowo do zagadnienia podchodzi Katalog NakładówRzeczowych, dotyczący wykonania okładzin ceramicznych. Ujmujeon podstawowe prace związane z przygotowaniem podłoża (oczyszczenie,szpachlowanie nierówności, gruntowanie), tradycyjne praceglazurnicze (okładziny podłóg i ścian, dylatacje), a także prace glazurniczew basenach i przy okładzinach schodów. Katalog uwzględniakonieczność układania płytek na pełne podparcie w pomieszczeniachmokrych, nieckach basenowych oraz na tarasach i balkonach.Tablice dedykowane tym ostatnim miejscom wbudowania uwzględniająminimalną szerokość fugi. Z obszaru prac przy basenach przedstawionotakże nakłady na montaż rynien przelewowych typu Wiesbaden,montaż płytek w systemach przelewów typu fińskiego orazwykonanie bariery przerywającej podciąganie kapilarne.KNR na wykonanie cementowych posadzek przemysłowychjest drugim katalogiem dotyczącym posadzek przemysłowych– w 2009 r. ukazał się KNR AT-33 „Posadzki przemysłowe z żywicHarz w technologii Weber DEITERMANN”. Obejmuje on wykonaniesamopoziomujących posadzek jedno- i dwuwarstwowych dla obciążeńlekkich, średnich i dużych. Tablice pozwalają na kalkulację pracwykonywanych ręcznie, bądź z zastosowaniem pompy. Kosztorysantznajdzie tu także nakłady na powierzchniowe utwardzenie posadzekbetonowych z zastosowaniem posypki korundowej.Saint-Gobain Construction Products PolskaWeber DEITERMANN – Biuro we Wrocławiuul. Mydlana 7, 51-502 Wrocławtel.: (71) 372 85 75, fax: (71) 375 14 19infolinia: 801 62 00 00, e-mail: info@deitermann.plwww.deitermann.pl, www.netweber.pl88INŻYNIER BUDOWNICTWA

technologieOcena wytrzymałości betonuna podstawie badań sklerometrycznychOcena wytrzymałości betonu na podstawie badań sklerometrycznychzawsze miała swoich zwolenników orazprzeciwników. Zwolennicy widzieli w niej możliwość łatwegookreślania wytrzymałości betonu w konstrukcji, przeciwnicy dostrzegalibardzo małą wiarygodność.Zastosowanie do wyników badań sklerometrycznych reguł rachunkuprawdopodobieństwa i statystyki matematycznej powodowało,że oceny były praktycznie bezużyteczne. Stosowanesztuczne zabiegi, np. odrzucanie wyników obarczonych dużymibłędami czy skalowanie (wzorcowanie), tylko w niewielkim stopniupoprawiły reputację metody sklerometrycznej.Niżej przedstawiono przypadek oceny wytrzymałości betonu napodstawie badań sklerometrycznych bez stosowania zbędnychi budzących wątpliwości zależności.Badania nieniszcząceW realizowanym obiekcie o konstrukcji żelbetowej przewidzianow projekcie zastosowanie prefabrykowanych słupów żelbetowycho klasie wytrzymałości betonu C40/50. Dla partii składającejsię z 15 słupów wyniki badań próbek kontrolnych betonuwskazywały, że mogą być niespełnione wymagania projektowe.Dodatkowe badania i analizy nie doprowadziły do wyjaśnieniawątpliwości i dlatego zwrócono się do Instytutu Techniki Budowlanej(ITB) o ocenę wytrzymałości betonu w prefabrykowanychsłupach.Na podstawie wyników badań kontrolnych próbek betonu wybranosłup o najgorszych (najniższych) wynikach wytrzymałości.Słup ten został zdemontowany z konstrukcji (fot. 1) i służył dopobrania (odwiercenia) próbek do laboratoryjnych badań niszczącychbetonu. Wzdłuż długości leżącego słupa wytypowanopięć miejsc dla wykonania (pobrania) odwiertów. Dla wytypowanychmiejsc – po obu przeciwległych ścianach słupa – wykonanopomiary liczby odbicia młotkiem Schmidta typu N.Odwierty wykonane były w kierunku prostopadłym do kierunku betonowania.Otrzymano pięć odwiertów o średnicy około 100 mmi długości około 500 mm.Dla pozostałych słupów wykonano pomiary liczby odbicia na wysokościokoło 1,5 m ± 0,2 m, na trzech powierzchniach słupa(pomijano powierzchnię zacieraną), wybierając gładkie miejsca.Otrzymane z pomiarów średnie wartości liczby odbicia dla poszczególnychsłupów przedstawiono w tablicy 1.Badania na budowie wykonano jednego dnia, przy temperaturzepowietrza około 3ºC. Wszystkie pomiary liczby odbicia wykonanotym samym młotkiem Schmidta typu N.Tab. 1 | Średnia liczba odbicia dla słupówMiejsce badaniaLiczba odbiciaSłup 1 50,4Słup 2 47,7Słup 3 48,7Słup 4 51,3Słup 5 49,3Słup 6 46,0Słup 7 44,5Słup 8 53,6Słup 9 50,6Słup 10 50,1Słup 11 42,7Słup 12 44,5Słup 13 46,7Słup 14 43,0Słup 15 (zdemontowany) 43,1Badania niszczącePobrane z elementu konstrukcyjnego odwierty do badań niszczącychzostały dostarczone do ITB i przechowywane przezosiem dni w laboratorium w temperaturze około 18ºC. Następniez każdego z odwiertów wykonanych zostało po dwiepróbki o średnicy około 100 mm i wysokości około 100 mm.Próbki pochodziły ze środkowej części słupa. Skrajne części odwiertów(przy czołowych powierzchniach) zostały odrzucone zewzględu na znajdujące się tam fragmenty prętów zbrojeniowych.Powierzchnie czołowe próbek zostały zeszlifowane.Badania niszczące próbek zostały wykonane w laboratoriumna maszynie wytrzymałościowej przy zakresie siłomierza1000 kN. Wyniki badań niszczących dziesięciu próbek przedstawionow tablicy 2 (f ci - wytrzymałość betonu).Ze względu na niesymetryczną postać zniszczenia odrzucono wynikipróbek o numerach 5, 8 i 10 (fot. 2). Dla pozostałych siedmiupróbek wyniki uznano za miarodajne i uwzględniono w zestawieniachstatystycznych i analizach. Średnia wytrzymałość z badańniszczących próbek betonu wynosi 50,0 MPa, odchylenie standardowe– 6,5 MPa, minimalna zaś wartość – 41,1 MPa.Warto zwrócić uwagę na następujące fakty.Oceny wytrzymałości betonu na podstawie wyników badań niszczącychprzyjmują założenie, że na całej powierzchni przekroju poprzecznegorozkład naprężeń w badanej próbce jest równomierny.W rzeczywistości nawet niewielkie, niewidoczne zaburzenia i niedokładnościpowodują, że w próbce występują bardzo zróżnicowanenaprężenia. W miejscach występowania dużych naprężeń powstająlokalne pęknięcia, uszkodzenia i zniszczenia dużo wcześniej niżwrzesień 10 [76]89

technologieTab. 2 | Wyniki badań niszczących próbekLp.OznaczeniepróbekWymiary próbkiwaga Ø h ASiła F f ciUWAGIg mm mm mm 2 kN MPa1 1.1 1874,0 104,3 100,3 8546,2 485,0 56,8 –2 1.2 1851,0 104,3 100,6 8534,7 405,0 47,5 –3 2.1 1846,0 104,3 100,3 8544,5 466,0 54,5 –4 2.2 1826,0 104,6 100,9 8595,4 353,0 41,1 –5 3.1 1849,0 104,9 100,8 8636,5 365,0* 42,3* odrzucono6 3.2 1842,0 104,4 100,8 8560,9 373,0 43,6 –7 4.1 1875,0 104,3 99,5 8544,5 493,0 57,7 –8 4.2 1861,0 104,6 100,8 8580,6 347,0* 40,4* odrzucono9 5.1 1908,0 104,6 100,4 8595,4 420,0 48,9 –10 5.2 1870,0 104,4 100,6 8560,9 280,0* 32,7* odrzucono* Odrzucono ze względu na nieprawidłowe zniszczenie próbki wg PN-EN 12390-3:2001.Wytrzymałość średnia f cm [MPa] 50,0Odchylenie standardowe [MPa] 6,5zniszczenie przy równomiernych naprężeniach. Szczegółowe, specjalistycznebadania próbek betonowych oraz przede wszystkimpróbek gruntu w badaniach trójosiowych wskazują, że niedostrzegalneokiem uchybienia mogą w zasadniczy sposób obniżać wynikipomiarów. Wszelkie nierówne powierzchnie, nieosiowe ustawieniapróbek w maszynie wytrzymałościowej, większe ziarna kruszywaitp. powodują lokalne zaburzenia, zróżnicowanie naprężeń, lokalneprzekroczenie nośności, niesymetryczne postacie zniszczenia i zaniżeniewyników w stosunku do rzeczywistej wytrzymałości betonu.Otrzymaną w wyniku badań niszczących średnią wytrzymałość betonu50,0 MPa należy traktować jako dolne oszacowanie rzeczywistejwytrzymałości.W tablicy 1 normy PN-EN 13791 Ocena wytrzymałości betonuna ściskanie w konstrukcjach i prefabrykowanych wyrobach betonowychpodane jest, że dla klasy wytrzymałości betonu C40/50minimalne f ck,is,cube wynosi 43 MPa. W normie tej (pkt 7.1 orazA.3.1) stwierdza się, że wytrzymałość z badań na odwierconychpróbkach o średnicy i wysokości 100 mm odpowiada wynikom nakostkach sześciennych o boku 150 mm (czyli f ck,is,cube ).Korzystając z zależności podanych w pkt 7.3.3 normy PN-EN13791, wartość charakterystyczna wytrzymałości betonu na ściskaniew konstrukcji wynosi:f ck,is = min(f m(n),is – k ; f is,lowest + 4)W naszym przypadku mamy k = 6 (tablica 2 normy PN-EN 13791)i otrzymujemy:f ck,is = min(50,0 - 6; 41,1+4) = min (44,0; 45,1) = 44,0 MPaPonieważ f ck,is = 44,0 MPa > f ck,is,cube = 43 MPa, to spełniony jestwarunek dla klasy wytrzymałości betonu C40/50 podany w normiePN-EN 13791.liczba odbicia wynosi 43,1. Na podstawie badań niszczącychpróbek z odwiertów dla tego słupa oceniono, że klasa wytrzymałościbetonu wynosi co najmniej C40/50.Dla 12 słupów z tabeli 1 średnia wartość odbicia jest większa niżdla słupa zdemontowanego. Wynika z tego, że dla tych słupówklasa wytrzymałości betonu jest większa niż dla słupa zdemontowanego,a więc że wynosi nie mniej niż C40/50.Dla dwóch słupów średnia liczba odbicia wynosi mniej niż 43,1(słup 15 zdemontowany). Dla słupa 11 średnia liczba odbicia wynosi42,7 (różnica 0,4) oraz dla słupa 14 średnia liczba odbicia– 43,0 (różnica 0,1).Z równania krzywej regresji podanego w normie PN-EN 13791(pkt 8.3.3) można obliczyć, że dla różnicy w liczbie odbicia 0,1i 0,4 wytrzymałość zmienia się odpowiednio o:1,73 x 0,1 = 0,2 MPa oraz 1,73 x 0,4 = 0,7 MPaMając na uwadze, że dla słupa 15 (zdemontowany) o liczbie odbicia43,1 wytrzymałość wynosi 44,0 MPa, to dla słupa 11 o liczbieodbicia 42,7 można przyjąć wytrzymałość 44 - 0,7 = 43,3 MPa. Takwięc dla słupa 11 spełniony jest warunek normy PN-EN 13791 dlaklasy wytrzymałości betonu C40/50 (f ck,is = 43,3 > 43 = f ck,is,cube ).Oceny klasy wytrzymałości betonuW tablicy 1 przedstawiono średnią liczbę odbicia z badań młotkiemSchmidta dla poszczególnych słupów. Dla słupa, z któregozostały pobrane odwierty (słup 15 zdemontowany), średniaFot. 1 | Słup zdemontowany dla pobrania próbek90INŻYNIER BUDOWNICTWA

REKLAMAtechnologieFot. 2 | Próbki po badaniach niszczącychDla słupa 15 z oszacowaną wytrzymałością betonu 44,0 - 0,2= 43,8 MPa również spełniony jest warunek normy PN-EN 13791dla klasy wytrzymałości betonu C40/50.Reasumując, z powyższych analiz wynika, że dla wszystkich 14przedmiotowych słupów spełnione jest kryterium normy PN-EN13791 dla klasy wytrzymałości betonu C40/50.Warto zwrócić uwagę, że wszelkie badania sklerometryczne wytrzymałościbetonu wykorzystują fakt dodatniej korelacji między wytrzymałościąbetonu i liczbą odbicia w badaniach betonu. Oznaczato, że dla betonu tego samego typu (skład, wilgotność, wiek itp.)wraz ze wzrostem wytrzymałości betonu rośnie liczba odbicia. Nieodnotowano nigdy przypadków, aby korelacja była ujemna, tzn.aby ze wzrostem wytrzymałości betonu malała liczba odbicia. Maławiarygodność metod sklerometrycznych polega na ustaleniu właściwejkrzywej regresji. Nie ma uniwersalnej zależności dla wszystkichbetonów, lecz dla różnych typów betonu obowiązują różne zależności.W omawianym przypadku badanych prefabrykatów zamontowanychw konstrukcji nie ma żadnych podstaw, aby przyjmowaćzróżnicowanie typu betonu i potrzebę stosowania różnychkrzywych regresji. Dlatego stwierdzenie, że wyższa średnia liczbaodbicia w elemencie prefabrykowanym oznacza wyższą wytrzymałośćbetonu w tym elemencie, jest fundamentalną zasadą leżącąu podstaw wszelkich dalszych analiz, rozważań i ocen.Wszystkie pomiary liczby odbicia wykonywano jednym (tym samym)młotkiem Schmidta typu N. Wszystkie badania in situ wykonywanow tych samych warunkach obniżonej temperatury. W efekciewpływ temperatury był identyczny dla wszystkich pomiarów i niemiał wpływu na relacje między wynikami z tych pomiarów.W konkluzji opinii ITB stwierdzono, że na podstawie przeprowadzonychbadań i analizy, uwzględniając wymagania normi odpowiednich przepisów oraz biorąc pod uwagę własne doświadczeniaz podobnymi zagadnieniami, należy uznać, iż dlawszystkich badanych słupów spełnione są wymagania w zakresieklasy wytrzymałości betonu C40/50.mgr inż. Jerzy KowalewskiInstytut Techniki BudowlanejZdjęcia wykonane przez autora w ramach prac realizowanych w ITB.• • • • • • • • • • • • • wrzesień 10 [76] 91

artykuł sponsorowanyKładka dla pieszych przez Sołęw Węgierskiej Wólce;fot. Piotr Rychlewski (IBDiM).Zdjęcie wyróżnione w konkursiena najlepsze zdjęcie mostu w Polsce w 2009 r.,organizowanym przez Związek Mostowców RP.PREZENTUJEMY WYNIKI SONDY ZAMIESZCZONEJNA WWW.INZYNIERBUDOWNICTWA.PL: Czy przy wyborze materiału budowlanego kierujesz się w pierwszym rzędzie:Ceną 34,38%Marką 23,44%Oznakowaniem i dostępnymiinformacjami o jakości42,19%Zachęcamy do wzięcia udziału w kolejnej sondzie na naszej stronie internetoweji odpowiedzenia na pytanie: Co najbardziej przeszkadza Ci na co dzień w pracy?92INŻYNIER BUDOWNICTWA

artykuł sponsorowanyJesteśmy polską, prywatną spółką dewelopersko-realizacyjną,jedną z wiodących firmna polskim rynku inwestycyjnym. Wspieramyuczestników rynku nieruchomości oraz rynkurozwoju infrastruktury w trakcie planowaniai realizacji inwestycji.Mamy dwudziestoletnie doświadczeniew organizacji i realizacji inwestycji na rynkunieruchomości i rozwoju infrastruktury. Zrealizowaliśmyszereg inwestycji, m.in. biurowych,hotelowych, bankowych, usługowychi infrastrukturalnych, których łączna wartośćprzekracza 2,5 mld EURO.Nowoczesne Centrum Sopotu jest naszą wizytówkąna Pomorzu.Jako jedni z pierwszych w Polsce wspólniez Urzędem Miasta Sopotu oraz Bankiem PKOBP zrealizowaliśmy spektakularny projektw ramach partnerstwa publiczno-prywatnego– przebudowę centrum miasta Sopotu.W ramach nowo wybudowanego kompleksupowstało pięć obiektów:■ Hotel Sheraton z Centrum Konferencyjnym,■ Dom Zdrojowy, centrum handlowo--usługowe,■ budynek biurowo-parkingowy, będącyjednocześnie nową siedzibą NDI SA,■ Kamienica Morska,■ tunel samochodowy pod ulicą MonteCassino.Tworzymy z najlepszymi nową jakość, budująci zarządzając autostradą A1 z Gdańskado Torunia oraz autostradą A4 na południuPolski. Autostrady stają się istotnym czynnikiemstymulującym rozwój gospodarczyregionów, na których terenie budujemy bezpiecznei nowoczesne drogi.Realizując kolejne znaczące projekty łączymyunikalne doświadczenie i kompetencje z innowacjamitechnologicznymi.NDI SAul. Powstańców Warszawy 19, 81-718 Sopottel. +48 58 771 77 00, fax +48 58 771 77 01e-mail: ndi@ndi.com.pl, www.ndi.com.plwrzesień 10 [76]93

fotostronaEuropejskie Centrum Bajkiim. Koziołka Matołka w PacanowieArchitekci: Kulczyński Architekt sp. z o.o., Warszawa(Bogdan Kulczyński, Agnieszka Chmielewska, Włodzimierz Dyl)Generalny wykonawca: Eiffage Budownictwo MitexWykonawca ślusarki aluminiowej: KLM AluprojektPowierzchnia całkowita: 2365 m 2Realizacja: 2008–2010 r.94INŻYNIER BUDOWNICTWAŹródło: Reynaers Polska

Zamówartykuł sponsorowany– już czas!„KATALOG INŻYNIERA Budownictwo Ogólne”edycja 2010/2011zawiera szczegółowe parametry techniczne materiałów konstrukcyjnych, hydro- i termoizolacyjnych, elewacyjnychi wykończeniowych, ponadto są opisane pokrycia dachowe, stolarka, dźwigi i schody, posadzki, nawierzchnie,bramy, ogrodzenia, chemia budowlana oraz sprzęt budowlany.W Katalogu znajdują się również firmy oferujące oprogramowanie komputerowe oraz usługi budowlane.Katalogbezpłatnydla członków PIIB„KATALOG INŻYNIERA Instalacje”edycja 2010/2011zawiera szczegółowe informacje o produktach z branży sanitarnej, grzewczej, gazowej, wentylacyjnej i klimatyzacyjnej oraz elektrycznej.W Katalogu są również opisane firmy z oprogramowaniem komputerowym i oferujące usługi budowlane.Ilość egzemplarzy ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszeń.Złóż zamówienie – wypełnij formularz na stroniewww.kataloginzyniera.plwrzesień 10 [76]95

ciekawe realizacjeModernizacja kolektoraprzerzutowego ściekówW wyniku ogłoszonego przez Spółkę Wodno-Ściekową „Prosna”we wrześniu 2008 r. przetargu nieograniczonego na udzieleniezamówienia publicznego pn. „Modernizacja kolektora przerzutowegościeków z Kalisza do oczyszczalni ścieków w Kucharach(etap IV)” wykonawcą robót został Zakład Instalacji Sanitarnychi Budownictwa Drogowego (ZISBD) z Wrocławia.Podpisana w październiku 2008 r. umowa obejmowała następującyzakres prac:■ modernizację kolektora przerzutowego ścieków DN1600 z Kaliszado oczyszczalni ścieków w Kucharach – od komory W1 doK39 i od komory K51 do KR1 – o łącznej długości 3712,09 m,■ renowację części odcinka DN1200 od komory K40 do K39o długości 20 m.Zgodnie z ekspertyzą wykonaną przez Instytut Inżynierii LądowejPolitechniki Wrocławskiej renowacja betonowego kanałuDN1600 miała być wykonana metodą reliningu, rurami GRPDN1400 SN05. Wszystkie komory oraz studnie na odcinkupoddawanym renowacji również miały zostać odnowione poprzezwprowadzenie do ich wnętrza rur GRP DN1000, łączonychz rurociągiem za pomocą specjalnych siodeł. Dodatkowymwymogiem postawionym w ekspertyzie było wykonaniewypełnienia przestrzeni międzyrurowej iniektem o wytrzymałościna ściskanie nie mniejszej niż 5 MPa. Odcinekkanału DN1200 pomiędzy komorami K40 i K39 miał zostaćpoddany renowacji za pomocą tzw. rękawa o sztywnościobwodowej minimum 5 kPa. Dodatkowym utrudnieniem przyFot. 1 | Rurociąg tymczasowyFot. 2 | Nowa rura GRP DN1400Fot. 3 | Renowacja metodą relininguFot. 4 | Renowacja rękawem96INŻYNIER BUDOWNICTWA

ciekawe realizacjerenowacji był fakt, iż tylko jeden z końców kanału przewidzianegodo renowacji znajdował się w komorze (rękaw miałkończyć się w środku odcinka między komorami).Po podpisaniu umowy rozpoczęto prace przygotowawcze orazdokonano wyboru dostawcy rur i kształtek. Zdecydowano się naofertę czołowego producenta rur GRP na rynku polskim – firmęAmitech Poland Sp. z o.o.Jednocześnie została podjęta decyzja, iż jako tymczasowy rurociągdo przerzutu ścieków na czas prowadzenia remontu zastosowanezostaną rury polietylenowe DN630 zgrzewane doczołowo.Ponieważ z dokumentacji technicznej wynikało, że należybyć przygotowanym na maksymalne natężenie przepływu ściekówna poziomie 2500 m 3 /h, wykonawca prac przygotował zestaw6 pomp o wydajności od 150 do 400 m 3 /h. Zestaw tychpomp podłączonych do tymczasowej instalacji tłocznej DN630wraz z zasuwami i zaworami zwrotnymi stanowił pompownię,która w miarę postępu robót przewożona była na kolejne odcinkikanału.5 stycznia 2009 r. ZISBD przystąpił do właściwych robót renowacyjnych.Całość prac została podzielona na trzy etapy: etap Io długości 1447 m od komory W1 do komory K17, etap IIo długości 893 m od komory K17 do komory K26 oraz etapIII o długości 1371 m od komory K26 do K39 oraz od K51 doKR1. Montaż rękawa DN1200 grubości 21 mm wykonanegoz włókna szklanego miał być zrealizowany w trakcie prowadzeniaprac na etapie III.Prace rozpoczęto od etapu obejmującego odcinek kanału odkomory W1 do komory K17. Po wykonaniu rurociągu zastępczegodo przerzutu ścieków, o długości około 1,5 km, na odcinkuod komory W1 do komory K17, przystąpiono do systematycznegooczyszczania kolektora z nagromadzonych w nimosadów. Wydobyte zostały duże ilości osadów sedymentacyjnychwymieszanych z okruchami skorodowanego betonu pochodzącegoze ścian kanału. Po przeprowadzeniu czyszczeniadokonano inspekcji kanału w obecności inspektora nadzoru. Nawielu odcinkach stwierdzono poważne uszkodzenia konstrukcjikolektora, zwłaszcza w obrębie sklepienia kanału, wywołanekorozją siarczanową. Stopień uszkodzenia ścian kanału był bardzozmienny – od lokalnych ubytków wielkości 2–3 cm aż doodsłonięcia prętów zbrojeniowych i ich korozji.Po pozytywnej weryfikacji odcinka jako nadającego się do zastosowaniazaprojektowanej metody zapadała decyzja o podjęciuREKLAMAZISBDOferujemy bezwykopowąrenowację i wymianę:• kanalizacji,• wodociągów,• gazociągów,• rurociągówprzemysłowych.www.zisbd.com.plbiuro@zisbd.com.pltel./fax wrzesień 10 71/352 [76] 86 13 (14)97

P O L S K AI Z B AINŻYNIER ÓWBUDOWNICTWAISSN 2080-2188ciekawe realizacjeFot. 5 | Ruruciąg tymczasowywłaściwej renowacji. Nowe rury GRP DN1400 w odcinkach o długości3 m wprowadzane były do starego kanału poprzez komorystartowe zlokalizowane co około 300 m. W komorach montażowychistniejący kanał DN1600 został rozcięty i zdemontowanojego górną połowę. Po zainstalowaniu nowych rur GRP DN1400we wnętrzu istniejącego kanału przestrzeń pomiędzy obiema ruramizostała wypełniona iniektem o wymaganych parametrach.Kolejny etap robót ZISBD rozpoczął na początku maja 2009 r.Technologia prac była identyczna jak przy poprzednim etapie:wybudowano tymczasową przepompownię o wydajnościmaksymalnej 2500 m 3 /h wraz z rurociągiem zastępczym z rurPE o średnicy DN630, wyczyszczono betonowy kanał DN1600z zalegających w nim osadów, a następnie po pozytywnej weryfikacjiodcinka przez inspektora nadzoru wprowadzono nowerury GRP DN1400, wykonano iniekcję przestrzeni międzyrurowejoraz poddano renowacji 21 komór. Ten etap prac zakończono15 września.W III etapie, trwającym od 16 września 2009 r. do 20 kwietnia2010 r., oprócz renowacji rurami GRP DN1400 odcinka o długości1371 m wykonawca zrealizował również renowację rękawemszklanym odcinka 20 m kanału DN1200 ułożonego pod drogąpoznańską.Już w trakcie trwania prac ich zakres został rozszerzony o wykonanierenowacji około 60 m.b. kanału stalowego DN1200, zlokalizowanegobezpośrednio na oczyszczalni ścieków „Prosna”.Modernizację przeprowadzono metodą tzw. rękawa termoutwardzalnegowykonanego z tkaniny filcowej o grubości22 mm nasączonej żywicą poliestrową.Leszek ChojnowskiZdjęcia: Archiwum ZISBD Systemy Renowacji RurociągówKATALOG INŻYNIERA20092010www.kataloginzyniera.pl„KATALOG INYNIERA Instalacje” dostpny równie w formie elektronicznejSzczegółowe parametry technicznerur kanalizacyjnych i informacjeo firmach z branży bezwykopowychtechnik budowy i renowacjirurociągów znajdziesz w KATALOGUINŻYNIERA Instalacje 2009/2010.Zamów kolejną edycję katalogu– formularz na stronie:www.kataloginzyniera.plINŻYNIER BUDOWNICTWA98

ciekawe realizacjeELIXION ZAPEWNIADWUKROTNIE WY˚SZÑOSZCZ¢DNOÂåPALIWA NI˚ JEGOKONKURENCI.UDOWODNIONE.2.2%1.1%W przeciwieƒstwie do innych producentów Êrodków smarnych, Castrol prowadzi badania swoich produktów opierajàc si´ nie tylkona testach laboratoryjnych.W niezale˝nych testach drogowych obejmujàcych ponad 1,6 miliona przejechanych kilometrów przez okres 9 miesi´cy, udowodniono,˝e olej Castrol Elixion Low SAPS 5W30 w porównaniu ze zwyk∏ym olejem Low SAPS 10W40 podnosi oszcz´dnoÊç spalanego paliwa o 2,2%.To dwukrotnie wi´kszy wynik w porównaniu do produktu konkurencji.W pewnych warunkach Castrol Elixion dzi´ki unikalnej technologii Low Friction pozwala zaoszcz´dziç nawet do 4% paliwa. Zapewniawyjàtkowà ochron´, maksymalne osiàgi, przed∏u˝a trwa∏oÊç silnika i redukuje emisj´ szkodliwych substancji. W standardowych testach zu˝yciaoleju przekracza limity o ponad 10%. Oznacza to, ˝e stosujàc Castrol Elixion Twoje roczne zu˝ycie oleju, podobnie jak rachunek za paliwomo˝e si´ znaczàco zmniejszyç.Olej Castrol Elixion uzyska∏ rekomendacj´ m.in: Mercedes-Benz, MAN, Renault i Volvo.W celu uzyskania dodatkowych informacji o produkcie Castrol Elixion oraz testach zu˝ycia paliwa, zapraszamy na stron´www.castrol.pl*niezale˝ne testy drogowe zosta∏y przeprowadzone podczas regularnych przejazdów 28 samochodów ci´˝arowych spe∏niajàcych Euro4, które nale˝à do europejskiej firmy transportowej König.Nie wprowadzono, ˝adnych dodatkowych zmian, które mog∏yby wp∏ynàç na iloÊç spalanego paliwa w trakcie tych testów.wrzesień 10 [76]99

technologie100INŻYNIER BUDOWNICTWA