kształtowania aktywności społecznej (wdrażanie uczniów do samodzielnego działaniai aktywności obywatelskiej, rozwijania kreatywności oraz dążenia do realizacji własnychpotrzeb i aspiracji; kształcenie samodzielnych postaw i umiejętności wypowiedzi;respektowanie zasad demokratycznego uczestnictwa w życiu publicznym);rozwijania tożsamości narodowej i europejskiej (szacunek dla dziedzictwa narodowegoi europejskiego, tradycji oraz kultury; ukazywanie wkładu narodowego w dziedzictwoogólnoeuropejskie i wpływu tego dziedzictwa na kulturę polską);kształtowania tolerancji oraz poszanowania dla innych poglądów i odmienności kulturowej(przygotowanie do współpracy i zrozumienia międzynarodowego, nauczanie szacunku dlakażdego człowieka, pluralizm poglądów);samodzielnej aktywności edukacyjnej i kształcenia ustawicznego (rozwijanie własnychzainteresowań, umiejętność samodzielnego zdobywania wiedzy ze środków masowegoprzekazu, samodoskonalenie i samorealizacja).6
3. ZGODNOŚĆ „ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI” Z PODSTAWĄ <strong>PROGRAM</strong>OWĄKSZTAŁCENIA OGÓLNEGO<strong>Nowa</strong> podstawa programowa zobowiązuje do pogłębionego i wszechstronnego oglądu zjawiskhistorycznych. Świadczy o tym sformułowanie celów szczegółowych nauczania w trzydziestudziewięciu chronologicznie uszeregowanych jednostkach tematycznych (treść dostępna na s. 9). Caływiek XX został przeniesiony do szkół ponadgimnazjalnych. W wyniku tego dotychczasowy podziałchronologiczny, obowiązujący w gimnazjum, musi ulec zmianie. Oczywiście, będzie istniałapokusa rozszerzania treści w taki sposób, aby pozostawić tradycyjne cezury czasowe. Zabieg tenspowoduje jednak powrót do podejścia faktograficznego i okaże się sprzeczny z zapisami nowejpodstawy programowej. Co więcej, zachowanie tradycyjnych przedziałów czasowych znacznieutrudni proces nauczania i ograniczy kształcenie umiejętności. Nauczyciel bowiem nadal będzierealizował materiał w pośpiechu.Propozycja cezur przedstawiona w programie „Śladami przeszłości” pozostawia nauczycielowii uczniowi czas niezbędny dla pełnej realizacji celów kształcenia związanych nie tylko zezdobywaniem wiedzy, lecz także z rozwijaniem umiejętności. Liczba rozdziałów i jednostektematycznych (materiał nauczania na s. 19) zapewnia logikę i ciągłość narracji, a jednocześnieogranicza rolę przekazywania wiedzy encyklopedycznej na rzecz kształcenia umiejętności. Trzebapamiętać, że wiele treści, zwłaszcza dotyczących epok wcześniejszych, uczeń pozna tylko raz w całymcyklu kształcenia. Z tego powodu konieczna jest ich bardziej wnikliwa analiza.Na zamieszczonym schemacie przedstawiono różnice między przedziałami czasowymiokreślonymi w poprzedniej i aktualnie obowiązującej podstawie programowej.GimnazjumLiceumK lasa Iok. 1500 r.K lasa II1914 r.K lasa IIIK lasa Ipoprzedniapodst a w ap r o g r am o w a476 r. 1492 r. 1789 r. 1918 r.wiek XIXok. 1140 r.ok.1700 r. 1918 r.n o w apodst a w ap r o g r am o w a476 r. 1492 r. 1789 r.wiek XIXProgram „Śladami przeszłości” przewiduje następujący podział treści nauczania w gimnazjum:klasa I – prahistoria, historia starożytna, historia średniowiecza (do rozbicia dzielnicowego),klasa II – historia średniowiecza (od rozbicia dzielnicowego), historia XVI i XVII wieku,klasa III – historia XVIII i XIX wieku.Szczególną uwagę należy zwrócić na wiedzę i umiejętności, które, zgodnie z podstawąprogramową, uczeń musi zdobyć na trzecim etapie kształcenia, oraz na wiadomości mające istotneznaczenie dla rozwijania tożsamości i kształtowania sfery wartości. Stwarza to większe możliwościzastosowania efektywnych metod dydaktycznych, które pomagają angażować młodzież w pracępodczas lekcji.Zaproponowane w programie rozwiązania pozwalają na kształcenie kompetencji nie tylkoprzydatnych podczas poznawania przeszłości i przyswajania wiedzy historycznej, lecz takżerozwijających aktywny i krytyczny stosunek młodzieży do otaczającej rzeczywistości. Ważną rolęw procesie nabywania tej zdolności odgrywają teksty źródłowe, często umieszczane w podręcznikach.Dzięki zmianom w zakresie materiału dla gimnazjum nauczyciele zyskują czas, aby kształciću uczniów krytyczne podejście do informacji zawartych w tego typu źródłach. Oznacza to, że nietrzeba ograniczać się do odczytania podstawowych wiadomości i można rozwijać umiejętność7