2 Zajmuj¹ca geologiaBudowa geologiczna Gór Z³otych na po³udnie od Z³otego Stoku jest bardzo interesuj¹ca.Przebiega tu w kierunku NNE–SSW w¹ska strefa ska³ metamorficznych,zwana stref¹ tektoniczn¹ Z³oty Stok–Skrzynka, stanowi¹ca pó³nocny fragment metamorfikul¹decko-œnie¿nickiego, którego ska³y ods³aniaj¹ siê w Górach Z³otych i Bialskich,w masywie Œnie¿nika i w Krowiarkach. Od zachodu struktury strefy Z³otyStok–Skrzynka s¹ œcinane przez kontakt ze znacznie m³odszymi, karboñskimi granitamimasywu k³odzko-z³otostockiego. Masyw ten, o charakterystycznym pó³ksiê¿ycowymzarysie na wspó³czesnej powierzchni intersekcyjnej, jest wciœniêty miêdzymetamorfik l¹decko-œnie¿nicki na wschodzie i po³udniu oraz metamorfik k³odzkii jednostkê bardzk¹ na zachodzie.Ska³y, które obserwowaæ mo¿na na po³udnie od Z³otego Stoku w licznychska³kach w Z³otym Jarze, na zboczach Mikowej, Trzebonia, Haniaka, przy szosie zeZ³otego Stoku do L¹dka Zdroju, odznaczaj¹ siê bardzo silnymi przebra¿eniami dynamicznymi– ulegaj¹ tzw. mylonityzacji, czyli pokruszeniu i zmieleniu ziaren mineralnychoraz ich równoczesnej lub póŸniejszej rekrystalizacji. Dziêki takim procesomska³y metamorficzne, takie jak ³upki ³yszczykowe i gnejsy przesz³y w tzw. blastomylonityz³otostockie. Tworz¹ one podstawowy zespó³ skalny strefy Z³otego Stoku. S¹ toska³y drobnoziarniste, ciemnoszare, o charakterystycznej ³upkowej oddzielnoœciwywo³anej przez gêsto wystêpuj¹ce w skale powierzchnie foliacji. Tworz¹ je u³o¿onew równoleg³e pasemka zespo³y ³yszczyków (biotytu i muskowitu) „op³ywaj¹ce” ziarnisteagregaty kwarcu i skaleni (plagioklazów), na ogó³ z objawami strzaskania (kataklaza),ale tak¿e rekrystalizacji (blasteza). Typowo wykszta³cone blastomylonity mo-¿na obserwowaæ w nieczynnym dziœ, du¿ym kamienio³omie w Z³otym Jarze, oko³o500 m na po³udnie od rynku w Z³otym Stoku (dojazd ul. S. Staszica) (PD 2 – fot. 5).Kamienio³om ten, o 6 poziomach eksploatacyjnych, ma wysokoœæ do 75 m, przyd³ugoœci œciany ponad 200 m. Dziœ za³o¿ony jest w nim i w s¹siaduj¹cej dolinie erozyjnejZ³otego Potoku Leœny Park Przygody „Skalisko” oferuj¹cy, m.in. zjazdy na linachpomiêdzy pó³kami skalnymi kamienio³omu. Foliacja w ska³ach przebiega w kierunkuNNE–SSW do N–S i NNW–SSE przy stromym nachyleniu pod k¹tem 50–75 o .Na powierzchniach foliacji obserwowaæ mo¿na lineacje w postaci delikatnych prêcików,zmarszczkowania lub wyd³u¿onych w jednym kierunku agregatów mineralnych.Analiza kierunku przebiegu i charakteru foliacji i lineacji w ska³ach metamorficznychma dla geologów wielkie znaczenie. Pozwala ona na odtworzenie procesówdeformacji, którym podlega³y ska³y, ich nastêpstwa wiekowego i geometrii strukturtektonicznych. W œcianie ³omu widoczne s¹ uskoki rozdzielaj¹ce j¹ na kilka bloków.S¹ to struktury znacznie m³odsze od tych, które powsta³y na etapie procesów metamorficznychw g³êbi skorupy ziemskiej, w warunkach wysokich ciœnieñ i temperatur.30
K³odzko-z³otostocki masyw granitowy … 2Fot. 5. Nieczynny kamienio³om blastomylonitów w Z³otym Jarze. Foliacja stromo nachylonaw prawo. Widoczne liczne uskoki i spêkania (PD 2). Fot. S. CwojdziñskiUskoki s¹ efektem roz³adowywania naprê¿eñ w p³ytkich strefach skorupy i deformacjisztywnych ograniczonych przestrzennie do w¹skich stref. W strefach takich pojawiaj¹siê partie ska³, które uleg³y mechanicznemu skruszeniu tworz¹c brekcje tektoniczne,albo wyg³adzone i wyœlizgane lustra tektoniczne z rysami œlizgowymi, wskazuj¹cymikierunek przemieszczeñ mas skalnych. Liczne przyk³ady takich strukturmo¿na obserwowaæ w kamienio³omie.W blastomylonitach z³otostockich wystêpuj¹ liczne wk³adki ska³ o odmiennymsk³adzie i wygl¹dzie. S¹ to jasnoszare i zwiêz³e gnejsy leptytowe o oddzielnoœci cienkop³ytowej,ciemnozielone p³ytowe amfibolity i ³upki amfibolitowe oraz wapieniekrystaliczne. Te ostatnie s¹ ska³ami, którym warto siê bli¿ej przyjrzeæ. Ich wychodniewystêpuj¹ na zachodnich zboczach Pasieki i Kiko³a oraz w podszczytowych partiachMikowej i Ciecierzy. Znane s¹ tak¿e z podziemnych wyrobisk kopalni Z³oty Stok. S¹to ska³y jasnoszare, zwiêz³e, drobnoziarniste lub œrednioziarniste, delikatnie smugowane.Smugowanie to, wywo³ane przez u³o¿enie ziarenek grafitu lub ³usek serycytu,jest prawdopodobnie œladem pierwotnego warstwowania wapieni powsta³ych w p³ytkimzbiorniku morskim, zachowanego w skale mimo póŸniejszych przeobra¿eñ metamorficznych.Takie w³aœnie wapienie wystêpuj¹ w starym, ju¿ wspomnianym, kamienio³omieponad drog¹ z Paczkowa do Z³otego Stoku (PD 1). Dalej ku zachodowi wapieniomkrystalicznym towarzysz¹ oryginalne, zielonawe i bia³o-zielonawe grubokrystaliczneska³y zwane skarnami. S¹ one zbudowane z takich minera³ów jak diopsyd,tremolit, flogopit, dolomit i kwarc.Ze ska³ami krystalicznymi pó³nocnej czêœci strefy Z³oty Stok–Skrzynka zwi¹zanejest znane od œredniowiecza z³o¿e z³ota i arsenu. W pierwszym okresie, a¿ po wiek31