Przewodnik geoturystyczny - Instytut Nauk Geologicznych PAN

Jak geolodzy widz¹ œwiat?twarza siê w wyniku bezpoœrednich obserwacji geologicznych, ze skal¹ czasu. Zawszejednak podstaw¹ interpretacji jest sformu³owana jeszcze w XIX wieku zasada aktualizmu:obserwowane dziœ procesy geologiczno-fizyczne dzia³a³y w podobny sposóbw przesz³oœci geologicznej Ziemi. Dziêki tej zasadzie geolodzy potrafi¹ odtwarzaæprzebieg procesów geologicznych i ich nastêpstwa.Wspó³czesna geologia to tak¿e szeroko wprowadzane, nowoczesne metody badañgeochemicznych, petrologicznych i mineralogicznych, oparte na wykorzystaniuskomplikowanej i dok³adnej aparatury laboratoryjnej. Daj¹ one informacje o zakresieciœnieñ i temperatur, w których przebiega³y procesy ska³otwórcze, umo¿liwiaj¹ udowodnieniewspólnych Ÿróde³ pochodzenia ska³ oraz, razem z danymi o wieku radiometrycznym,odtworzenie przebiegu ewolucji kompleksów skalnych w jednostkachczasu bezwzglêdnego.Mimo ogromnego postêpu technologicznego badañ laboratoryjnych podstaw¹wnioskowania w geologii s¹ zawsze obserwacje terenowe. Iloœciowe wyniki badañ fizycznychi chemicznych musz¹ byæ jednak interpretowane na podstawie twardychfaktów geologicznych – tych stwierdzanych bezpoœrednio w terenie. Zasadniczymefektem pracy geologa w terenie jest powierzchniowa mapa geologiczna. Mapa takaprzedstawia zasiêg ska³ ró¿nego typu i wieku na powierzchni Ziemi. Linia przeciêciasiê granic miêdzy wydzielonymi kompleksami skalnymi a powierzchni¹ terenu, zwanalini¹ intersekcji, jest niezwykle wa¿nym narzêdziem w interpretacji budowy geologicznej.Analiza intersekcyjna umo¿liwia trójwymiarowe spojrzenie na strukturêgeologiczn¹, czyli odtworzenie geometrii cia³ geologicznych, wyci¹ganie wnioskówo ich mi¹¿szoœci, kszta³cie i wzajemnych relacjach przestrzennych w g³êbi Ziemi.W zale¿noœci od charakteru budowy geologicznej i zró¿nicowania rzeŸby terenu mo-¿liwe jest spojrzenie wg³¹b nawet do g³êbokoœci kilku kilometrów. Im wiêksze s¹ wysokoœciwzglêdne na danym obszarze, tym pewniejsze s¹ wnioski dotycz¹ce wg³êbnejbudowy obszaru. Analiza intersekcyjna jest wiêc ³atwiejsza na obszarach górskich.Dodatkowych informacji dostarczaj¹ pomiary przebiegu warstw skalnych lub ró¿-nych, kierunkowych struktur tektonicznych wystêpuj¹cych w ska³ach. Razem z danymiintersekcyjnymi s¹ podstaw¹ wszelkich interpretacji wg³êbnej budowy geologicznej.Tak wiêc geolog, nawet pozbawiony otworów wiertniczych, nie jest bezradnyw spojrzeniu w trzeci wymiar.W przewodniku wykorzystane s¹ szczegó³owe mapy geologiczne Sudetów opracowanepierwotnie w skali 1:25 000 przez Pañstwowy Instytut Geologiczny w drugiejpo³owie XX wieku. Mapy te, zrzutowane na mapê cieniowanego reliefu, daj¹ plastycznyobraz stosunków geologicznych na poszczególnych odcinkach trasy przewodnika.Przy opisie poszczególnych ods³oniêæ i punktów widokowych objaœnione s¹podstawowe cechy budowy geologicznej wynikaj¹ce z analizy intersekcyjnej. Tymsamym Czytelnik ma szansê lepszego zrozumienia budowy geologicznej i jej relacjido rzeŸby terenu.7