Teritorijalna agenda Evropske unije copy 6

i saobraćajnih raskrsnica i naseljenih i kulturnih područja. Oni su, takoñe, i centrirekreacije i prirodna staništa, čak i kada se radi o sezonskim tokovima. Urbaniindustrijski regioni koji se nalaze pored evropskih reka ulaze u sve jačukonkurenciju sa područjima širom sveta.Situacija u Istočnoj Evropi(91) U istočnom delu Evrope institucionalni uslovi za očuvanje najvrednijihelemenata prirodnog nasleña već postoje i stvorena je široka mrežanacionalnih parkova. Više od polovine područja koja su u EU proglašena zanacionalne parkove se nalaze u novim zemljama članicama i zemljamakandidatima, ali u pogledu upravljanja i održavanja još uvek ima prostora zapoboljšanja. Mreža fleksibilnije zaštićenih predela još uvek nije velika, a njihovoregulisanje u mnogim slučajevima još uvek nije detaljno definisano. Posebnupažnju treba posvetiti područjima u kojima su vredni ekosistemi, ekološkiosetljive oblasti ili kulturni pejzaži ugroženi poplavama, sušama, erozijom,požarima, zemljotresima i klizištima. Delta Dunava, kao najveće prirodno vlažnopodručje u Evropi, može da posluži kao primer. Područja koja su izložena takvimrizicima od elementarnih nepogoda je potrebno utvrditi, registrovati i za njihdefinisati pravila za adekvatno kultivisanje, izgradnju, zaštitu i iznenadnesituacije.Restitucija zemljišta kao novi izazov(92) U istočnom delu EU, restitucija (privatizacija) zemljišta predstavlja noviizazov za očuvanje prirodnog nasleña. Nekoliko područja koja su proteklihdecenija proglašena zaštićenim vraćena su nekadašnjim vlasnicima ili njihovimnaslednicima. U tom smislu, potrebno je doneti adekvatne pravne i finansijskemere koje bi motivisale ili primorale sadašnje vlasnike da ova područja koriste uskladu sa ciljevima zaštite životne sredine.Pogranična područja kao centralna područja(93) Velik broj najvrednijih ekosistema se nalazi u pograničnim područjima.Granice se tradicionalno pružaju duž reka, planina ili planisnkih lanaca,odnosno duž mesta koja su najpogodnija za razvoj pomenutih ekosistema.Pored toga, mnoge granice su decenijama bile zaboravljene za turizam,putovanja i ekonomske aktivnosti, zahvaljući čemu su ekosistemi moglinesmetano da se razvijaju.Rizici koji ugrožavaju kulturno nasleñe(94) Rizik od zagañivanja životne sredine, poplave, zemljotresi, vibracije,oštećivanje i „sakupljanje suvenira“ su prateće pojave masovnog turizma.Glavni rizici se mogu definisati i za njih se mogu pripremiti zajedničke strategijeupravljanja rizicima. Ali, postoji rizik za koji je prevencija moguća samo uzmeñunarodnu saradnju. U citatu deklaracije UNESCO-a stoji: „Prateći svetskedogañaje, postali smo svedoci tragičnog uništavanja kulturnog nasleña, jernasleñe može postati glavna meta, posebno u slučajevima unutarnacionalnihkonflikata, iz razloga simbolike, identiteta, agresivnosti, pogrešnog tumačenja iodbacivanja.“ Nažalost, takvi dogañaji su se desili i na području proširene EU(Centralna i Jugoistočna Evropa, Kipar), kao i u njenom susedstvu. Čak i kada60