Il Ticino in breve - Repubblica e Cantone Ticino

4Živeti u TićinuVećina stanovnika Tićina iznajmljuje stanove,odnosno živi u kućama ili stanovima koji nisu unjihovom vlasništvu. Oglasi sa stanovima zaiznajmljivanje uglavnom se mogu naći u novinamai na posebnim internet stranicama.Pogledati «Korisne informacije»Nezavisno od nacionalnosti i toga da li se osobaseli unutar istog kantona, ili u druge deloveŠvajcarske ili inostranstvo, pre preseljenjaneophodno je prijaviti se opštinskoj Službi zakontrolu stanovništva (Servizio controllo abitanti)iz koje se osoba odseljava i onoj u koju sedoseljava; obavestiti odgovarajći regionalni biroza strance (Ufficio regionale degli stranieri),službu zdravstvenog osiguranja (cassa malati)Švajcarci sve više pažnje poklanjaju preradiotpada (riciclaggio). U mnogim kantonimaplaća se komunalna taksa koja jeproporcionalna količini otpada odloženogu vreće. Glavni cilj takve vrste oporezivanjajeste da se građani podstaknu da u najvećojmeri sortiraju različite materijale koji se mogureciklirati, a čije je odnošenje besplatno.Najveći deo otpada iz gradova reciklira se,što je korisno ne samo za stanovništvo već i zaživotnu sredinu. U materijal koji se prerađujeulaze hartija, staklo, plastična PET-ambalaža,limenke, konzerve, metal, biljni otpad.Svaka opština ima centre za sortiranje otpada.U recikliranju ne učestvuju samo građani.I preduzeća su veoma posvećena sortiranjuotpadaka.Pogledati «Korisne informacije»i poštansku službu (Ufficio postale) u vezi sapromenom adrese, kao i operatera fiksne telefonije(kako bi se otkazao stari odnosno potpisao noviugovor za telefon, internet ili digitalnu televiziju);kontaktirati «Billag» (nacioanlni TV operator)radi radio i televizijske pretplate; zatražiti odposlodavca slobodan dan, na koji zaposleniuglavnom ima pravo; informisati Biro za saobraćaj(Ufficio della circolazione), kontaktirati nastavnikei školske službe, u slučaju da u porodici postoje ideca školskog uzrasta.Pre useljenja u stan ili kuću, neophodno jepotpisati ugovor o najmu. U velikoj većini slučajevaneophodno je uplatiti kauciju na posebandepozitni bankarski račun. Prilikom raskidaugovora o najmu potrebno je poštovati otkaznerokove koji su u njemu naznačeni. Stanodavactreba da primi otkaz dan pre početka otkaznogroka, koji u slučaju stanova uglavnom iznosi trimeseca. Ugovor je moguće raskinuti i ranije,u slučaju da postoji druga osoba spremnada iznajmi stan. U slučaju nesuglasica sastanodavcem (najmodavcem) tokom trajanjaugovora ili po isteku ugovora, moguće je obratitise službama za posredovanje koje stoje naraspolaganju i stanodavcima i podstanarima kadasu u pitanju stručni saveti vezani za iznajmljivanjenekretnina. Osim stanarine, potrebno je plaćati itroškove vezane za utrošak električne energije,vode, grejanja, kablovske televizije, parkingai odnošenja otpada. Stanodavac te troškovemože uključiti u cenu stanarine, navodeći ih kao«dodatne troškove». Svi koji poseduju radio-aparatili televizor, kompjuter, mobilni telefon ili drugeelektronske aparate putem kojih je moguće primatiradio i televizijske signale obavezni su da plaćajutelevizijsku pretplatu («Billag»).Komšijske odnose uglavnom reguliše internistambeni pravilnik ili su isti regulisani na osnovuprihvaćenih običaja. Posebnu pažnju trebaposvetiti izbegavanju stvaranja buke, galamei nereda, pogotovo u toku večernjih i noćnihsati, kao i tokom praznika. Treba poštovati iraspored korišćenja zajedničkih prostorija zapranje rublja, raspored parking mesta i rasporedčišćenja zajedničkih prostora zgrade (stepeništa,lifta, garaže, vrta, itd.). Treba obratiti pažnju i dakuhinjski mirisi ne remete život susedima, što važii za dim prilikom pravljenja roštilja na terasi. Trebaobratiti pažnju na pravilno odlaganje otpada, kaoi poštovanje satnica otključavanja i zaključavanjaulaznih vrata zgrade.U slučaju da susedi prave preteranu buku inered, svoja prava možete zastititi obraćajući senadležnim organima. Renoviranje susednog stanaili gradnja objekata na placu do vaše kuće čestomogu biti izvor neprijatnosti (buka, skele). Iako jereč o neprijatnostima, potrebno ih je istolerisati,jer je neke stvari nemoguće eliminisati. U slučajuda radovi u susedstvu rezultiraju štetom po vašuimovinu, moguće je, uz poštovanje određenihuslova, tražiti odštetu.Državljani EU/EFTA sa švajcarskom boravišnomili prebivališnom dozvolom imaju ista prava kaoi švajcarski državljani kada je u pitanju kupovinanekretnina za privatne potrebe.10