Il Ticino in breve - Repubblica e Cantone Ticino

6Škola i obrazovanjeŠvajcarska ima malo prirodnih resursa, štoznači da svoj prosperitet duguje inteligencijisvog stanovništva, zbog čega mnogo polaže nakvalitetno javno obrazovanje.Švajcarski školski sistemŠvajcarski školski sistem je decentralizovan.Osnovne i srednje škole su u nadležnosti kantona,ali je trajanje obaveznog osnovnog obrazovanjaisto na teritoriji cele zemlje. Obrazovni sistemje podeljen na četiri nivoa: predškolski (jaslicei obdanište), osnovna škola (viši i niži razredi),srednja škola i univerzitetsko i permanentnoobrazovanje (usavršavanje).Učenicima čiji maternji jezik nije italijanski, ikojima je potrebna dodatna pomoć, školeu Tićinu nude kurseve italijanskog jezika iaktivnosti integracije. Novopridošli studenti,stariji od 16 godina, mogu pohađati programPredstažerske integracije (Pretirocinio diintegrazione).Pogledati «Korisne informacije»Stefano Franšini rođen je u Bodiju (Bodio)1796. godine. Izabran je u Federalnuvladu 1848. godine. On je glavni stvaralacobrazovnog sistema Kantona Tićino. Aktivnose založio za stvaranje prvih državnih škola,odvojenih od crkve. Učestvovao je i u osnivanjupolitehničkog instituta u Cirihu, doprineoproučavanju istorije Švajcarske konfederacije ipostavio temelje Federalnog biroa za statistiku(Ufficio federale di statistica). Kao rezultatnjegove inicijative, uspostavljen je i Švajcarskifederalni arhiv (Archivio federale svizzero).Obavezno obrazovanjeObavezna osnovna škola traje 9 godina ipodeljena je na niže razrede (scuola elementare)i više razrede (scuola media). Iako postoji dostaprivatnih škola, većina dece pohađa državneškole. Minimalni uzrast za upis u osnovnu školuvarira od jednog do drugog kantona. u Tićinu jeto šest godina, dok se za teritoriji cele zemlje ubudućnosti planira smanjenje na četiri godine.U višim razredima osnovne škole učenici stičuosnovno opšte obrazovanje. Neke škole imajupraktičnu nastavu, koja učenike sprema zapripravništvo u određenim poslovima, dok drugetežište stavljaju na razvijanje opšte kulture, kojaće biti korisna za nastavljanje obrazovanja navišim nivoima. Državna škola ima važnu ulogui u procesu integracije, budući da se u njuupisuje 95% dece u celoj zemlji, učenici koji semeđusobno razlikuju po društvenom statusu,kulturi i maternjem jeziku. Budući da je država sačetiri zvanična jezika, Švajcarska veliku pažnjupoklanja učenju jezika. Tokom osnovne školedeca, osim maternjeg, uče bar još jedan odzvaničnih jezika. u Tićinu su to, pored engleskog,francuski i nemački jezik.Srednja školaSa 16 godina, učenici koji žele da nastaveobrazovanje upisuju se u srednju školu, koja možetrajati tri ili četiri godine. Mogu pohađati praksu(tirocinio attitudinale) koja će ih pripremiti za ulazakna tržište rada, ili nastavu koja će ih pripremitiza univerzitetske studije. Gimnazije nude opšteobrazovanje i pripremaju za maturski ispit nakončega je moguće upisati jedan od deset švajcarskihuniverziteta, među kojima se nalazi i Univerzitetitalijanske Švajcarske u Luganu (Università dellasvizzera italiana – USI) i Mendriziju Akademijaza arhitekturu (Accademia di architettura), ilijedan od dva politehnička univerziteta u Lozanii Cirihu. Učenici koji su završili praksu na krajustaža dobijaju Federalnu diplomu o stručnojosposobljenosti (attestato federale), priznatu usvim kantonima.Univerzitetsko obrazovanje iusavršavanjeMnogi učenici obrazovanje nastavljaju upisujućise na univerzitete ili univerzitetske profesionalneškole. Osim toga, u ponudi postoje i brojni kurseviprofesionalnog usavršavanja i specijalizacije, kojeorganizuju profesionalna udruženja i sindikati.Univerzitet i ostale institucije visokog obrazovanjatakođe nude kurseve usavršavanja.Univerzitet u Tićinu ima ekonomski, arhitektonski,informatički i teološki fakultet, kao i fakultet zakomunikacije. Takođe postoji i Univerzitetskastručna škola italijanske Švajcarske (ScuolaUniversitaria Professionale della Svizzera Italiana -SUPSI), koja organizuje nastavu sa praktičnimusmerenjem. Od važnih istraživačkih centara tu suInstitut CIM (Computer Integrated Manufacturing),tj. Institut za kompjuterizovanu proizvonjuitalijanske Švajcarske, Švajcarski centar za naučnekalkulacije (Centro Svizzero di Calcolo Scientifico),Institut «Dalla Molle» za veštačku inteligenciju(Istituto Dalla Molle per l’Intelligenza artificiale)i Istraživački institut za biomedicinu (Istituto diRicerca in Biomedicina).13