Akoma janë të paqarta pikëpamjet e para për shoqërinë ... - Gazetaria

Ligjërata nga lënda e Sociologjisë~ Institucionet shoqërore janë njësitë themelore organizative të çdo shoqërie, të cilat krijohen përshkak të plotësimit më të lehtë dhe më të shpejtë të nevojave të shumta njerëzore: ekonomike,shëndetësore, arsimore, politike. Jeta zhvillohen nëpërmjet institucioneve: lindim në spitale,edukohemi në familje e çerdhe, shkollohemi etj.~ Politika (politesa-politikos = çështje qytetare, shtetërore a shoqërore. Është shkathtësi përpërvetësimin e pushtetit, rregullimin e marrëdhënieve shoqërore dhe udhëheqjen e shtetit.~ Shteti është institucion real abstrakt i cili disponon fuqi politike konkrete për rregullimin emarrëdhënieve shoqërore në mes të njerëzve. Për herë të parë e ka përdorur Nikolla Makiaveli nëshek. XV në veprën “Sundimtari”, duke e filluar me fjalët ‘tuti stati’ – të gjitha shtetet.~ Partitë (lat.partio-ndaj, pjesëzoj ose copëtoj) politike janë organizata që bashkohenideologjikisht për veprim të përbashkët, në realizimin e synimeve dhe interesave të caktuarakombëtare, klasore, grupore dhe personale. Parakusht për ekzistimin e çfarëdo partie politikeështë e drejta demokratike e qytetarëve që bashkohen politikisht në çfarëdo qoftë baze. Partitëpolitike si struktura të individëve dhe grupeve shoqërore, gjithmonë synojnë realizimin enevojave dhe interesave të caktuara.~ Në sociologji partitë politike klasifikohen sipas tri parimeve: 1) Masovitetit të pjesëmarrjes: a.Parti masovike, ku hyjnë të gjithë shtetasit e pjekur pa përjashtim b. Parti kadrovike, ku hyjnëvetëm pjesëtarët e përzgjedhur të shoqërisë 2) Ideologjisë partiake: a. Parti të djathta, që janëkonservative, nacionaliste dhe radikale b. Parti qendrore, që kanë orientime demokratike,qytetare dhe liberale dhe c. Parti të majta, janë të gjitha ato parti që kanë bindje socialiste,komuniste dhe revolucionare 3) Përkatësisë sociale-klasore: parti fshatare, borgjeze, të klasës sëmesme, të inteligjencës, të të papunësuarve.~ Sistemi politik paraqet rregullimin e brendshëm të shtetit, gjegjësisht formën e organizimitpolitik të tij. Sistemet njëpartiake ndryshe quhen moniste ose totalitariste. Nuk janë efikase,sepse s’kanë opozitë, kundërshtarë politikë që i korrigjojnë gabimet e pushtetarëve dhe s’kaopsione alternative. Sistemet shumëpartiake, pluraliste nuk janë efikase, sepse në mes rivalëvepolitikë vështirë arrihet konsensusi, pajtimi i përbashkët dhe se zakonisht krijohen me koalicione,që i bën mjaft të brishta dhe jostabile. Sistemet dypartiake janë treguar si më efikase (SHBA:demokratike dhe republikane; Angli: konservative e laburiste). Kemi sisteme demokratike dhejodemokratike.~ Llojet e sistemeve politike: 1) Monarkia-mbretëria: a. absolute, është qeverisje e pakufizuar embretit dhe b. Kushtetuese, kur pushteti i mbretit kufizohet nga kushtetuta ose parlamenti. 2)Demokracia, është sundimi i popullit: a.direkte, ku përfaqësuesit e popullit zgjedhen me votim tëatypëratyshëm dhe b. Indirekte, ku populli sundon përmes të zgjedhurve të vetë-deputetëve. 3)Aristokracia ku sundon një pakicë e pasur dhe e fuqishme. 4) Autokracia, kur pushteti gjendennë duar të një grushti njerëzish dhe 5) Totalitarizmi, forma më e ashpër e autokracisë oseautoritarizmit, struktura udhëheqëse kontrollon tërë sferat e jetës shoqërore.34