Gänc ailälärä ipoteka krediti verilmäsi qaydaları sadäläşdiriläcäk

Sözün CövhäriHansý möminin märifäti, yäni Allahýn mübaräkcamalýný tanýmasý nä qädärdirsä, Allahýgörmäsi dä o nisbätdä olacaq. Çünki märifätelä bir nemätdir ki, nä qädär olsa, insanýn gözündäkipärdäni o qädär qaldýrmýþ olar.30 APREL - 2 MAY 2011 SÄHÝFÄ 12 WWW.ZAMAN.AZSözün CövhäriAllahý sevänlär dünyanýn bütün naz-nemätiniälinin arxasý ilä geri itänlärdir. Allahý fizikiþäkli ilä täsävvür etmäk insanýn täxäyyülü,täsävvürü xaricindädir. Allah deyändä aðlýnýzahansý þäkil gälirsä, bilin ki, o Allah deyil.Ýnsanýn säadäti märifätdän keçir, yäni Allahý tanýmaqdanÄLÝ ÇÄRKÄZOÐLUQädim yunanlar deyiblär ki, dünyada1bircä elm var: fälsäfä. Yerdä qalan bütünelmlär bu elmin þöbäläridir. Fälsäfä haqqýndaisä belä deyiblär ki, bu elm häqiqäti axtarmaqtälimidir.Äslinä qalanda elmin bu modeli ilä razýlaþmaqolar. Amma bizim 1500 illik elmimiz, mänäviyyatýmýzfälsäfänin yerinä baþqa ad yazýr:märifätullah. Bäli, dünyada bircä elm var: märifätullah.Yerdä qalan bütün elmlär märifätullahýnþöbäläri, bölmäläri, oxuyaný, öyränäni häqiqätäyetirän yollardýr.üüüBizdä märifät deyändä äxlaq, ädäb-ärkanaðla gälir. Halbuki märifät daha yüksäk bir anlayýþdýr,özü dä bizim bildiyimiz äxlaqý da, märifätidä tänzimläyir.“Märifät” sözü “tärif” sözü ilä eyni kökdändir.Biz “märifät” sözünü düzgün anlamda iþlätmädiyimizkimi, heç “tärif” sözünü dä öz yerinäoturtmuruq. Märifätin dä, tärifin dä kökündä arifvar. Arif-bilän demäkdir, tärif bildirmäk, öyrätmäk,tanýtmaq, märifät isä bilmäk, öyränmäk,tanýmaq tälimi anlamýndadýr. Märifätullah, yäniAllahý tanýmaq.Bäli, här þeyin baþý Allahý tanýmaqdýr. Bändäüçün bundan böyük väzifä vä täslimiyyätdän üstündäräcä yoxdur. Allahý tanýyan, Onun buyurduqlarýnýyaþayan täslimiyyäti özü üçün azadlýq,þäräf vä säadät bilir. Xoþbäxtliyin sözlä ifadäedilmäyäcäk zövqünü, läzzätini dä o täslimiyyätdätapýr.üüüHär bir þey sistemli þäkildä öyrädildikdä näticäverir. Ýslam dinini äsasän üç äsas üzärindäöyrädirlär: iman, ibadät, äxlaq. Ýman här þeyinbaþýdýr. Bu anlayýþ haqqýnda belä tärif verirlär ki,iman Allahýn varlýðýný, birliyini, þäriki-ortaðý olmadýðýný,heç bir þeyin, heç bir käsin Ona räqibvä ya bänzär ola bilmädiyini qälbän vä dili ilätäsdiq etmäkdir.La-Ýlahä-Ýllällah, yäni “Allahdan baþqaibadät ediläcäk kimsä yoxdur” häqiqäti bäþärüçün än ali gerçäkdir. Täbii ki, bu inamýn ardýncaimanýn digär þärtläri dä sýralanýr. Ammahär xeyrin baþý, här mäntiqin mahiyyäti La-Ýlahä-Ýllällahdýr.üüüAllahý bizä tanýdan yenä Allahýn Özüdür.Göndärdiyi Qurani-Kärimlä Allah-Täala bizäbizim ehtiyacýmýz olduðu qädär Özünü tanýdýr.Quranda zikr edilän Allah-Täalanýn Äsmail-Hüsnasý, yäni gözäl adlarý äslindä bütün kainatýn,bütün yaradýlmýþlarýn üz tutduðu aynalar kimidir.Deyirlär ki, Allah-Täalanýn doxsan doqquzadý var. Bizä elä gälir ki, Allah-Täala bizä doxsandoqquz adýný bildirmäyi murad edib. Çünki bizimbütün mäsälälärimiz o çärçivädä öz hällinitapa bilir. Yoxsa, Allah-Täalanýn özälliklärini,gözälliklärini doxsan doqquz ada sýðýþdýrmaq,müäyyän çärçivä ilä mähdudlaþdýrmaq bizim insanolaraq häddimiz vä haqqýmýz deyil. Allah-Täala o qädär mäslähät görüb, o qädärini dä bildirib.Här þeyin doðrusunu Allah bilir.üüüBizi xälq edän, yaradan Odur, bizi yaþadanOdur, bizi yedirän Odur, bizim här halýmýzý görän,bilän, eþidän Odur, bizi qoruyan Odur. Bizim“bizim” dediyimiz här þeyin gerçäk SahibiOdur. Bizim ehtiyaclarýmýzý ödäyän Odur, bizimgünahlarýmýzý örtän Odur, bizi hifz edän, qoruyanOdur, bizim dualarýmýza qarþýlýq veränOdur, bizim tövbälärimizi qäbul edän Odur, bizibaðýþlayan Odur, bizä qarþý märhämäti, qäzäbinikeçmiþ olan Odur. Bütün alämlärin yaradýcýsýOdur, bizi öldüräcäk olan da Odur, bizi öldürändänsonra bizi dirildib, sorðu-suala çäkäcäkolan da Odur. O, sonsuz ävväl, sonsuz axýrdýr,Onun ävväli-axýrý yoxdur, täk äbädi olanOdur. O daim diridir, daim yaradýr. Görünän,görünmäyän här þey - yerdäkilär, göydäkilär,külli-kainat Onun äsäridir. O ölümsüzdür, Otäkdir, bänzäri, ortaðý, þäriki, räqibi olmayandýr.O än ädalätlidir, än märhämätlidir. O än böyük,än ulu, än gözäldir. O bizim Allahýmýzdýr.üüüÝnsanýn yaradýlýþýnýn äsas qayäsi Allahý tanýmaq,Onun varlýðýna iman etmäk, ibadät etmäkdir.Bu gerçäyi Allah-Täala Qurani-Kärimdäbildirir. Ýnsaný imana yetiþdirän än mühümyollardan biri Allahý tanýmaqdýr vä tanýdýqdansonra da xalis bir täslimiyyät ruhu ilä buyurduðuyolu tutmaqdýr. Ýxlas ruhu, yäni xalis bir täslimiyyätruhu ilä Allahýn yolunu tutmayanlar nämärifätä yetiþä bilärlär, nä dä märifätin, yäni Allahýtanýmaðýn verdiyi zövqü, säfaný öz ruhlarýndahiss edä bilärlär. Allaha iman edänlär här cürþübhäni, etirazý yaxýn buraxmaz, o Ýlahi nurunfeyzindä äriyib Allaha qovuþarlar.üüüMöminlär cännätdä Cänabi-Haqqý müþahidäedä biläcäklär. Räsulullah (s.ä.s.) bu mänzäränitäsvir edärkän, “Buludsuz bir gecädä 14 gecälikAyý görürmüþ kimi” täbirini iþlädir. Täbii ki,möminin cännätdä Allah-Täalaný görmäsi Allahýbir mäkana sýðdýrmaq anlamýna gälmäz.Çünki Allah-Täala här cür zaman vä mäkanbaðlýlýðýnýn üzärindädir, Onun üçün mäkanmähdudiyyäti olmadýðý kimi, zaman mähdudiyyätidä yoxdur.Hansý möminin märifäti, yäni Allahýnmübaräk camalýný tanýmasý nä qädärdirsä, Allahýgörmäsi dä o nisbätdä olacaq. Çünki märifät eläbir nemätdir ki, nä qädär olsa, insanýn gözündäkipärdäni o qädär qaldýrmýþ olar. Onun üçündürki, bir peyðämbärin, bir övliyanýn vä ya sýradanbir insanýn cännätdäki müþahidäsi, yäni Allah-Täalaný görmäsi eyni däräcädä olmayacaq. Demäk,insanýn Allah haqqýnda bilgisi, Onu dahayaxýndan tanýmasý çox önämli mäsälädir. Çünkiinsan Allahý tanýdýqca Ona daha çox ibadät, itaätedir. Bu mänada Allahdan än çox qorxan, Allahaän çox ibadät edän bändälär peyðämbärlärdir.Çünki peyðämbärlär Allahý digär insanlardandaha çox tanýyýrlar.üüüQurani-Kärimdä Allah-Täala dönä-dönäsoruþur: “Heç täfäkkür etmäzsinizmi?”Häqiqätän dä, doðru istiqamätdä düþünmäk,Allahý tanýmaða säy göstärmäk ibadätdir.Ýnsan aðýlla, iradä ilä, täfäkkürlä Allahýný tapýr.Yeri gälmiþkän, onu da söyläyäk ki, insanyaradýlýþ etibarilä elä yaradýlýb ki, aðlýn kömäyiilä Allahýný axtarmaða yönälmälidir. Här cürcähalätin, azðýnlýðýn hakim olduðu bir cämiyyätdädoðulan Ýbrahim ätrafýndakýlar kimiaðacdan, daþdan düzälmiþ bütlärä boyun äymir.Ýnanýr ki, insan äli ilä düzälmiþ bir heykälAllah ola bilmäz. Ona görä dä Allahý axtarmaðabaþlayýr.Häzräti Mähämmädä (s.ä.s.) hälä peyðämbärlikväzifäsi verilmämiþdi, amma dövrün azðýnänänälärinä baþ äymäyän insanlar Käbäyä doldurulmuþbütlärä itaät etmädilär. Onlar Allahýaxtarýr, Onun göndäräcäyi son peyðämbäri gözläyirdilär,Kus bin Säidä, Zeyd bin Ömär kimi.ÝLLÜSTRASÝYA: CEM KIZILTUÐüüüQurani-Kärim: “Allah göylärin vä yerin nurudur”buyurmaqdadýr. Alämdä här þey O nursayäsindä görünür.Könlünü dünyaya baðlayanlar Allahý görä,tanýya, sevä bilmäzlär. Allahý sevänlär dünyanýnbütün naz-nemätini älinin arxasý ilä geri itänlärdir.Allahý fiziki þäkli ilä täsävvür etmäk insanýntäxäyyülü, täsävvürü xaricindädir. Allah deyändäaðlýnýza hansý þäkil gälirsä, bilin ki, o Allahdeyil. Qurani-Kärimdä bildirilän Äsmai-Hüsna,yäni o gözäl adlar insana Allahý tanýdan sifätlärdir.Buyurulur ki, özünü tanýyan Allahýný da tanýyar.Demäk, Allahýný tanýmayanlar özünüdoðru-düzgün tanýmayanlardýr. Ýnsan özününfiziki, mänävi ehtiyaclarýný öyrändikcä anlayýr ki,o ehtiyaclarý tämin edäcäk täk varlýq, qüvvä Allahdýr.Bizim xästäliklärimiz, acizliyimiz äslindäbizä Allah-Täalaný göstärän än gözäl vasitälärdänbiridir. Biz xästälänmäliyik ki, Allah-Täalanýnþäfi, yäni þäfa verän olduðunu biläk. Biz günahetmäliyik ki, Allah-Täalanýn Qafur, yäni günahlarýbaðýþlayan olduðunu öyränäk. Biz acqalmalýyýq ki, Allah-Täalanýn Räzzaq, yäni ruziverän olduðunu därk edäk, yäni hansý yöndänözümüzä baxsaq, o nöqtädän bizim älimizdäntutub Allahýn Äsmaül-Hüsnasýna aparan bir qapývar vä borcumuz o qapýný tapmaq vä oradankeçmäkdir.üüüYuxarýda dedik ki, här þeyin baþý imandýr.Allahýn gerçäk iman edän birisi üçün ibadät mänäviehtiyac halýna gälir. Ýman vä ibadät insandaäxlaqý formalaþdýrýr. Peyðämbärimiz (s.ä.s.) buyururki, Ýslam än gözäl äxlaqdýr. Baþqa bir yerdäisä: “Män gözäl äxlaqý tamamlamaq üçüngöndärildim” buyurmaqdadýr. Yäni bu üç äsasinsaný insan edän amillärdir. Äxlaq nädir, bilirsinizmi?- Xaliqin (Allahýn) xälq etdiyi (yaratdýðý)mäxluq üçün seçdiyi xilqät qanunlarýdýr (yaradýlýþvä yaþayýþ normalarý).üüüBir savaþdan sonra Räsulullah(s.ä.s.) sähabälärlä meydanýgäzärkän ananýn itirdiyivä yenicä tapdýðý övladýný baðrýnabasaraq necä öpdüyünü,sevdiyini göstäräräk belä buyurur:“O ana övladýný oda atarmý?”Här käs bir aðýzdan: “Äslaatmaz, ya Räsulullah”, - deyä cavabverir. Räsulullah qiyamätä qädärvicdan sahibi olan bütün insanlarýnkönlünü isidäcäk bu müjdäniverir: “Bilin ki, o ana öz övladýný näqädär çox sevirsä, Allah-Täala da özbändälärini o ananýn öz övladýnýsevdiyindän dahaçox sevir”.üüüÝnsanýn Allahhaqqýndamälumatý vämärifäti, yänibilgisi nä qädärdirsä,Allahaqarþýo qädäretimadlý,ädäbli bändä olacaq. Än dindar müsälmandanän qatý kafirä qädär här käsin Allahý tanýmaðaehtiyacý var. Ancaq märifät yolu ilä kafir imanedäräk zälalätdän, azðýnlýqdan qurtaracaq, möminlärdä ibadät vä itaätlärin därinliyinä, gerçäkmahiyyätinä vara biläcäklär. Ýnsanlara qarþýhaqsýzlýq edänlärin, azðýnlarýn, dünyanýn zövqünädalmýþlar, mänfäätpärästlärin, axirätinidünyaya satanlarýn än böyük bälasý ondadýr ki,onlar Allahý tanýmýrlar, Onun haqqýnda yetärlimälumata, biliyä sahib deyillär.“Biz Allahý bilirik vä tanýyýrýq. Mäscidä gedir,ibadät edir, oruc tuturuq. Bunlar onu tanýmaðýmýzýnälamätläridir” dedikläri halda, ard-ardaxäta edir, günah iþläyirlärsä vä o qüsurlarý üçüniztirab çäkmirlärsä, demäk, söylädikläri doðrudeyil, Allahý tanýmýrlar.Bu täsbit böyük Ýslam alimlärindän birinämäxsusdur vä bu yazý boyunca biz onu reseptkimi däqiq vä däyärli fikirlärindän istifadä etdik.Allah-Täala bizläri Özündän uzaq tutmasýn,Özünü bizä sevdirsin. Bizä sevmäkkimi bir nemät verän Allah osevgimizi bizi säadätä çýxaracaqtäk ünvana, yäniÖzünä yönältsin.Yerdä qalan här þey fani,ötäri, yalandan baþqa birþey deyil, elä bu dünyanýnözü kimi. Vässalam!