You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
วิกฤตการณ์<br />
ร.ศ. ๑๑๒<br />
พลตรี ชัยวิทย์ ชยาภินันท์<br />
ใ<br />
นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอม<br />
เกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ แห่ง<br />
ราชวงศ์จักรี ถือได้ว่าเป็นยุคที่<br />
ราชอาณาจักรสยามต้องเผชิญวิกฤตการณ์<br />
หนักที่สุด เรียกได้ว่าจวนเจียนที่จะต้องตกเป็น<br />
อาณานิคมของประเทศมหาอำนาจตะวันตก<br />
ที่เข้าแสวงหาอาณานิคมในภูมิภาคอุษาคเนย์<br />
หรือดินแดนภาคตะวันออกเฉียงใต้ของทวีป<br />
เอเชีย จนสามารถครอบครองประเทศเพื่อนบ้าน<br />
ของสยามโดยรอบไว้จนหมดสิ้น กล่าวคือ<br />
อังกฤษครอบครองพม่ากับมาเลเซีย ส่วน<br />
ฝรั่งเศสครอบครองเวียดนาม ลาว เขมร ซึ่งที่<br />
สำคัญที่สุดคือทั้งสองประเทศนี้ล้วนมีเป้าหมาย<br />
ตรงกันที่จะเข้ายึดครองราชอาณาจักรสยาม<br />
โดยมีการกำหนดหลักการสำคัญของทั้งสอง<br />
ประเทศคือ ความประสงค์ที่จะใช้แม่น้ำ<br />
เจ้าพระยาแบ่งเขตอิทธิพลระหว่างกัน ทั้งนี้<br />
อังกฤษมีเป้าหมายที่จะยึดครองป่าไม้สัก<br />
ที่อุดมสมบูรณ์ในภาคเหนือของสยามที่ติดกับ<br />
พม่าและยังมีพื้นที่ช่องทางออกทะเลที่เหมาะสม<br />
แก่การตั้งสถานีการค้าทางทะเลในแหลม<br />
มลายู สำหรับฝรั่งเศสมีเป้าหมายที่จะยึดครอง<br />
ดินแดนอันอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรของลุ่ม<br />
แม่น้ำสายสำคัญ ๕ สาย ประกอบด้วย แม่น้ำ<br />
โขง แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำสาละวิน แม่น้ำ<br />
อิรวดี และแม่น้ำแดง (บริเวณอ่าวตังเกี๋ย)<br />
อย่างไรก็ตาม ปัญหาการแสวงหา<br />
อาณานิคมทางด้านของอังกฤษก็นับว่า<br />
น่าหวาดกลัวไม่น้อย แต่เนื่องจากพระ<br />
ราชวิเทโศบายขององค์พระบาทสมเด็จ<br />
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ได้ทรงสาน<br />
พระราชไมตรีกับสมเด็จพระบรมราชินีนาถ<br />
วิคตอเรีย แห่งราชวงศ์วินเซอร์ของอังกฤษ จึง<br />
ทำให้ความรุนแรงจากอังกฤษมีเส้นแบ่งและ<br />
ขอบเขตที่ชัดเจน ในขณะที่ฝรั่งเศสกลับใช้เล่ห์<br />
เพทุบายทางการทูตและกำลังทหารเข้ามาบีบ<br />
บังคับพื้นที่ทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงอยู่ตลอด<br />
เวลา จนนำมาสู่เหตุการณ์ปะทะกันระหว่าง<br />
ทหารของประเทศสยามกับทหารฝรั่งเศสที่<br />
เมืองไล (บริเวณแคว้นสิบสองจุไทในปัจจุบัน)<br />
จนเกิดเป็นกรณีพิพาทในเหตุพระยอด<br />
เมืองขวางที่ประวัติศาสตร์สยามได้จารึกไว้<br />
อย่างน่าขมขื่นอีกตอนหนึ ่ง เหตุการณ์ดังกล่าว<br />
จึงเป็นข้ออ้างที่ฝรั่งเศสนำเรือรบ ๑ ลำ ที่ชื่อว่า<br />
เรือลูแตง (Lutin) เข้าสู่ราชอาณาจักรสยาม<br />
ว่าเพื่อคุ้มครองคนฝรั ่งเศสในสยาม แต่ด้วย<br />
ความย่ามใจจึงคิดส่งเรือรบอีก ๒ ลำ คือ เรือ<br />
แองคองสตังค์ (Inconstant) และเรือโคแมต<br />
(Comete) เข้ามาในราชอาณาจักรสยาม<br />
ซึ่งในช่วงค่ำของวันที่ ๑๓ กรกฎาคม<br />
๒๔๓๖ เรือรบฝรั่งเศส ๒ ลำ ก็ทำอำนาจบาตรใหญ่<br />
แล่นผ่านสันดอนปากแม่น้ำเจ้าพระยาและ<br />
ฝ่าแนวป้องกันของป้อมพระจุลจอมเกล้า ที่<br />
จังหวัดสมุทรปราการ เข้ามาจอดที่หน้าสถานทูต<br />
ฝรั่งเศสในกรุงเทพฯ สมทบกับเรือรบฝรั่งเศส<br />
จอดอยู่ ๑ ลำ รวมเป็น ๓ ลำ ในลักษณะ<br />
ข่มขู่ว่าจะจมเรือพระที่นั่งมหาจักรีที่จอดอยู่<br />
ในแม่น้ำเจ้าพระยา และจะระดมยิงพระบรม<br />
มหาราชวัง หากสยามไม่ยอมจ่ายค่าทำขวัญ<br />
บุตรภรรยาทหารเรือฝรั่งเศสที่บาดเจ็บล้มตาย<br />
จากการปะทะครั้งนั้น เป็นเงิน ๒ ล้านฟรังก์<br />
โดยบังคับให้สยามจ่ายมัดจำก่อน ๓ ล้านฟรังก์<br />
และไม่ขอรับเป็นธนบัตรด้วย ( หมายเหตุ :<br />
ตัวเลขทั้ง ๒ รายการนั้น พิมพ์ไม่ผิด คือหนี้ ๒<br />
ล้าน แต่มัดจำ ๓ ล้าน ซึ่งไม่ใช่ธรรมเนียมที่ชาติ<br />
ใดเขาทำกันในโลกนี้) หรือไม่สยามต้องยินยอม<br />
ให้ฝรั่งเศสเก็บภาษีเอาเองที่เมืองพระตะบอง<br />
และเสียมราฐ ที่สำคัญกว่านั้น ฝรั่งเศสยังระดม<br />
เรือรบที่จอดอยู่ที่ท่าเรือเมืองไซ่ง่อน จำนวน<br />
๑๒ ลำ มาปิดอ่าวไทย และส่งทหารขึ้นยึด<br />
เกาะสีชัง ยื่นเงื่อนไขให้สยามถอนทหารออก<br />
จากฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงภายใน ๑ เดือน แม้ว่า<br />
สยามจะยอมรับตามข้อเรียกร้องของฝรั่งเศส<br />
ทุกข้อ เพราะไม่มีทางปฏิเสธได้ ฝรั่งเศสก็ยัง<br />
ขอยึดจันทบุรีไว้เป็นประกัน จนกว่าการปักปัน<br />
ดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงที่สยามจะต้องมอบให้<br />
ฝรั่งเศสนี้เสร็จสิ้น ! เป็นอย่างไรครับ แสบสันต์<br />
เพียงใด ? ท่านคงเข้าใจกันดีนะครับ<br />
10 พลตรี ชัยวิทย์ ชยาภินันท์
Change language