ortak_miras1

Common Heritage
456
Ortak Miras
bulunan bu halılar oldukça ince kalite dokunmuştur.
Avrupa saraylarını da süsleyen ipek ve yün Hereke halıları
dünyaca ünlüdür. Kocaeli(İzmit)-Hereke merkez olmak
üzere 2000’li yıllara kadar devlet kontrolünde Sümerhalı
bünyesinde üretimini sürdürmüş olmakla birlikte günümüzde
özel firmalar tarafından Hereke’de ve Anadolu’daki belirli
dokuma merkezlerinde dokunmaya devam edilmektedir.
Fotoğraf 30. İpek halı, Yedi dağın çiçeği, Hereke, 20.yy. Özel
Koleksiyon.
Fotoğraf 31. Gördes İpek halı seccade, 20.yy. özel Koleksiyon.
Türk dokuma sanatları elbette halı, kilim, kolan ve benzerlerinden
ibaret değildir.
Ayrıca evde kurulan tezgâhlarda yapılan dokumacılık ve el
aletleriyle yapılan örmecilik ev sanatı olarak kadınlar tarafından
yapılırdı. Bu iş daha çok ev halkının ihtiyacını karşılamaya
yönelikti. Kullanılan hammadde çevre şartlarına ve
yetiştirilen hayvan ve tarım imkânlarına göre değişkenlik
göstermekteydi. Yün, pamuk, keten veya ipek yetiştirilen
bölgelerdeki dokumalarda kullanılırdı. Örneğin Karadeniz
bölgesinde yetiştirilen ketenden üretilen çeşitli bez dokumaların
Şile bezi, Ayancık keteni, elpek keten, İhram(feretiko),
Rize bezi gibi çeşitleri vardır. İpek üretilen yörelerde de
ipekli dokuma iç göynekliği, mahrama, örtme, vs. kumaşlar
yapılmıştır.
Ev dokumalarından bir kısmı kullanım amacına göre üretilirdi.
Örneğin uçkur, peşkir, çevreler, bürümcük-bükülü bez ve
sarı kıvrak-kıvratma gibi kumaşlar iç giyimde kullanılıyordu.
Günlük dış giyim, yatak çarşafı, yorgan yüzü kumaşları olan
alaca ev dokumalarından sayılabilir. Ayrıca erkeklerin dış giyiminde
kullanılan aba ve şayak ev veya çarşı zanaatı olarak
üretilen kumaşlardandır.
Fotoğraf 32. İkat (beş bağlamalı), suna gül desenli saf ipek
atlas kumaş, 19.yy. Özbekistan(Harvey, 1997).
Hangi hammaddeden üretilirse üretilsin her yörenin kumaşları
kendi özellikleriyle öne çıkar o yörenin adıyla bilinir.
Orta Asya’da Özbekistan coğrafyası, özellikle Semerkant’tan
başlayarak ipek ve pamuklu kumaşlarıyla öne çıkmıştır. Orta
Asya’nın özellikle de Özbekistan’ın ikat(çözgü boyamalı)
desenli ipeklileri hâlâ en ünlü kumaşlarıdır.
Çin’den Avrupa’ya uzanan ipek yolunu kontrol edenler daima
Türk devletleri olmuştur. İpek ticareti devletin önemli
gelir kaynakları arsında yer almıştır. Anadolu Türk Kumaşların
ilk örneklerine Selçuklu dönemine ait, Avrupa’da Lyon
ve Berlin’deki Müzelerinde sergilenmektedir. Bu kumaşlarcause
of both the value of raw materials and extra fine quality
and the weaving frequency which can be over 100x100
knots. The silk carpet which requires expensive materials
and skilled craftsmanship is the tradition of the Ottoman
palace. These carpets are the examples of semi-naturalistic
flowers and written ornaments as well as Hatayî and
Rumi designs in other decorative arts. These carpets with
100x100 knot numbers per square desimeter are woven in
very thin quality.
The silks and wool Hereke carpets that also decorate the
European palaces are famous in the world. These carpets
is continued to be woven in Hereke and specific weaving
center in Anatolia by the private companies today as well
as they were produced within the body of Sümerhalı under
the control of the state especially in Kocaeli(İzmit)-Hereke
until the year 2000.
Picture 30. Silk carpet with the motif of yedi dağın çiçeği
(flowers from seven mountains), Hereke, 20. century, Private
Collection.
Picture 31. Silk prayer rug from, 20.century, Private Collection.
Of course, Turkish weaving arts do not consist of only carpets,
rugs, belt and so on.
In addition, weaving made by the looms set up at home
and knitting by hand tools were done by women as home
art. This was mostly aimed at meeting the needs of the
household. The raw materials used varied according to the
environmental conditions and the animal and agricultural
possibilities grown by them. Wool, cotton, linen or silk were
used in the weavings in the cultivated regions. For example,
various cloth made with wefts in the Black Sea region are
produced in various forms such as Şile bezi, Ayancık linen,
Elpek linen, ihram (hessian), and Rize bezi (Feretiko). Silk
weaving, thermal underwear, mahrama meaning head scarf
(worn by village woman), dressing and other kind of fabrics
are made in silk-producing areas.
Some of the home textiles were produced for the purpose of
use. For example, fabrics such as belt, napkin, girth, crimped
fabric and kıvratma fabric (cotton hand woven fabric) are
used in underwear. Daily outerwear, bed linen, quilt cover
fabric can be counted among the household weaving. In
addition, coarse woolen cloth used in outerwear of men is a
kind of fabric produced as house or bazaar handicraft.
Picture 32. Pure silk atlas fabric with rose pattern and ikat (a
kind of painting technique), 19. Century, Uzbekistan (Harvey,
1997).