Fachowy Elektryk 6/2017

6/2017 

Grudzień 2017 

ISSN 1643-7209

-

Dogodne 

warunki 

handlowe 

dla klientów 

Silna pozycja 

hurtowni 

na rynkach 

lokalnych 

Sprawna 

logistyka 

Wspólne akcje 

marketingowe 

i promocyjne 

Szeroki 

asortyment 

produktów 

32 hurtownie 

175 oddziałów 

LIDER RYNKU 

POLSKIEGO 

Laureat 

plebiscytu 

Złoty Płatnik 

Obroty 

za 2016 r. 

ok. 1,7 mld PLN 

16 lat 

na rynku 

Rzetelność 

kupiecka 

Udział w rynku 

powyżej 20% 

100% 

polski kapitał 

www.el-plus.com.pl 

Dane 

w formacie 

BMEcat 

MEGA 

CENNIK 

www.megacennik.eu 

Podgląd 

wszystkich 

stanów 

magazynowych 

Klasyfikacja 

produktów 

wg ETIM 

2,5 mln 

odwiedzin 

rocznie 

Zdjęcia, karty 

katalogowe, 

certyfikaty, 

dane techniczne 

Szybka 

przeglądarka 

1.151.764 

produktów 

457 

producentów 

SOG 

System 

Organizacji 

Grupy 

Łatwe 

zamawianie 

produktów 

Możliwość 

eksportu 

danych 

EDI 130 

dostawców 

Automatyczny 

system 

powiadomień

PRODUKTY 

Fachowego Elektryka 

Jak ten czas leci! Słyszymy to często, nawet 

za często. Ale cóż począć. Codzienny rytm nie 

daje nam zwolnić. Na szczęście z końcem roku 

przychodzi taki moment kiedy możemy choć na parę 

dni zwolnić, a przynajmniej zjechać na inne tory. Wydawałoby się, że ten 

czas to podsumowanie i zamknięcie pewnego etapu. W gruncie rzeczy tak nie 

jest. Jest to tylko – jakże przyjemna i potrzebna – przerwa od codzienności. 

Kilka chwil po odkorkowaniu szampana wracamy w wir stałych obowiązków. Stwierdzenie 

„coś się kończy – coś się zaczyna” nie jest tu trafione, zwłaszcza w odniesieniu do branży 

instalacyjnej. Zmiany jakich jesteśmy świadkami to ciągła ewolucja. Rozwój, który dąży do 

minimalizacji niemalże wszystkiego. Nie tylko gabarytowo – minimalizujemy zużycie energii, 

emisję szkodliwych substancji, wykorzystanie surowców naturalnych, a nawet wkład naszej 

pracy np. w instalację i obsługę systemów. I właśnie – mając na uwadze to ostatnie – życzę 

Wam, Drodzy Czytelnicy, byście w ten świąteczny czas energię zużywali tylko na przyjemności 

a napełnione w ten sposób akumulatory przygotowali na przyszłoroczne ciekawe wyzwania. 

Małgorzata Dobień 

redaktor naczelna 

Wydawca: 

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k. 

Gromiec, ul. Nadwiślańska 30 

32-590 Libiąż 

Biuro w Warszawie: 

ul. Przasnyska 6 B 

01-756 Warszawa 

tel. +48 22 635 05 82 

tel./faks +48 22 635 41 08 

Redaktor Naczelna: 

Małgorzata Dobień 

malgorzata.dobien@targetpress.pl 

Dyrektor Marketingu i Reklamy: 

Robert Madejak 

tel. kom. 512 043 800 

robert.madejak@targetpress.pl 

Dział Promocji i Reklamy: 

Andrzej Kalbarczyk 

tel. kom. 531 370 279 

andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl 

Marcin Sikora 

tel. kom. 515 251 052 

marcin.sikora@targetpress.pl 

Ryszard Staniszewski 

tel. kom. 503 110 913 

ryszard.staniszewski@targetpress.pl 

Marcin Kostyra 

tel. kom. 530 442 033 

marcin.kostyra@targetpress.pl 

Dyrektor Zarządzający: 

Robert Karwowski 

tel. kom. 502 255 774 

robert.karwowski@targetpress.pl 

Adres Działu Promocji i Reklamy: 

ul. Przasnyska 6 B 

01-756 Warszawa 

tel./faks +48 22 635 41 08 

Prenumerata: 

prenumerata@fachowyinstalator.pl 

Skład: 

As-Art Violetta Nalazek 

as-art.studio@wp.pl 

Druk: 

MODUSS 

www.fachowyinstalator.pl 

inne nasze tytuły: 

Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie 

prawo ich re da gowania oraz skracania. 

Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam. 

2 

Fachowy Elektryk 6 • 2017

Siedle Basic

FOT: TM TECHNOLOGIE 

TEMAT NUMERU 

Oświetlenie 

awaryjne 

czytaj od str. 44 

Spis treści 

6–9 Aktualności 

10–12, 58 Nowości 

14 Łączenie kabli i przewodów za pomocą muf 

18 Drukujemy oznaczenia 

20 Przegląd drukarek etykiet 

22 Dobór puszek instalacyjnych w zależności 

od aplikacji 

25 Dobór puszek odgałęźnych do instalacji 

wewnętrznych Jak ustrzec się błędów 

podczas montażu? 

28 Puszki elektroinstalacyjne firmy Kopos 

30 Wyłączniki różnicowoprądowe 

32 Sterowanie oświetleniem biurowym 

36 Oświetlenie powierzchni handlowych 

42 Ergonomia montażu – oszczędność i wygoda 

44 Oprawy i sterowanie w oświetleniu ewakuacyjnym 

49 Produkty INTELIGHT w oświetleniu awaryjnym 

52 Nowoczesne rozwiązania w oświetleniu 

awaryjnym 

56 Sprawny system oświetlenia awaryjnego 

podstawą bezpiecznej ewakuacji 

59 Co warto wiedzieć o detektorach gazu? Część II* 

62 Jaki falownik wybrać do instalacji fotowoltaicznej? (cz.1) 

65 Chemiczne źródła prądu, przegląd rynku, trendy 

rozwojowe: technologia i rynek 

68 Profesjonalne systemy Rhino 

dla energetyki i kolejnictwa 

70 Warsztat 

71 ENERGOTYTAN – promocje 2017 

72 Pozytywne wibracje 

4 Fachowy Elektryk 6 • 2017

AKTUALNOŚCI 


Najnowsze rozwiązania w zakresie 

sprzętu elektrycznego, automatyki 

i systemów zabezpieczeń po raz 16-sty w Warszawie! 

Warszawa, 31 stycznia – 2 lutego, EXPO XXI 

MATERIAŁY PRASOWE FIRM 

Targi ELEKTROTECHNIKA skierowane 

są do producentów i użytkowników sprzętu 

niskiego, średniego i wysokiego napięcia 

oraz systemów alarmowych i rozwiązań 

umożliwiających instalację przewodów 

elektrycznych w nowoczesnych budynkach. 

Równolegle odbędą się Targi ŚWIATŁO 

oraz Wystawa TELETECHNIKA. 

Wystawcy Targów ELEKTROTECHNIKA 

mają możliwość współprowadzenia konferencji, 

warsztatów i szkoleń skierowanych 

do prawie 2000 specjalistów – inżynierów 

budownictwa, inżynierów elektryków, inspektorów 

nadzoru oraz instalatorów. 

Współpraca z takimi organizacjami i stowarzyszeniami 

jak: Polska Izba Inżynierów 

Budownictwa, Stowarzyszenie Elektryków 

Polskich, Izba Architektów R.P., Stowarzyszenie 

Architektów Polskich, mobilizuje nas 

do działań zapewniających najwyższy profesjonalizm 

i gwarantuje dotarcie z ofertą 

do profesjonalistów branży elektrotechnicznej 

i budowlanej. 

Konferencje, szkolenia i warsztaty od lat są 

integralnym elementem Targów ELEKTRO- 

TECHNIKA. Najważniejsze wydarzenie to 

cykl szkoleń dla projektantów 

instalacji elektrycznych oraz 

wyższej kadry menadżerskiej 

odpowiedzialnej za nadzór, 

wykonawstwo, inwestycje oraz 

eksploatację instalacji w różnego 

typu obiektach organizowany 

wspólnie z Polską Izbą 

Inżynierów Budownictwa. 

Tematyka szkoleń w 2018 roku: 

• Systemy utrzymania i zabezpieczenia 

budynków 

• Ochrona odgromowa i przeciwporażeniowa 

• Dobór i układanie kabli i przewodów 

w sieciach nn 

• Dobór Zabezpieczeń 

• Nowe wymagania w odniesieniu do kabli 

i przewodów i zespołów kablowych 

• Sprawdzanie instalacji elektrycznych 

po wykonaniu i w trakcie eksploatacji 

w budynku 

• Opłacalność inwestycji w OZE w obiektach 

użyteczności publicznej i małych 

firmach 

• Inteligentne Sieci Sn i nn – praktyczne 

rozwiązana Smart Grid 

• Rozwiązania inteligetnego oświetlenia 

• Kompensaja mocy biernej w układach 

nn – teoria i praktyka 

• Nowoczesne systemy wentylacyjne 

• Instalacja teletechniczna budynków 

mieszkalnych 

• Inteligetny budynek – wytyczne projektowe 

i rozwiązania 

• Wymagania techniczno-eksploatacyjne 

dla systemów zasilania gwarantowanego 

budynków 

• Narzędzia do projektowania 

• Aspekty Prawne 

Uczestnicy spotkań dzięki takiej formule 

Targów mają możliwość skonfrontowania 

uzyskanych informacji z praktyczną ofertą 

producentów na stoiskach targowych. Dodatkowo, 

każdy z uczestników otrzymuje certyfikat 

potwierdzający udział w szkoleniu. 

W ramach Targów ELEKTROTECHNIKA 

2018 odbędzie się kilkanaście szkoleń skierowane 

do 100–150 osób każde. W sumie 

Targi odwiedzi około 15 000 branżystów. 

Szczegółowe informacje na temat nadchodzącej 

edycji Targów można uzyskać 

na stronie www.elektroinstalacje.pl • 

6 


FIRE SYSTEM 

FZLV 24V 

WIĘCEJ INFORMACJI: 

WWW.AWEX.EU

AKTUALNOŚCI 


TYTAN LED otrzymał certyfikat ENEC 

TYTAN LED z oferty LanaLighting, oprawa 

przemysłowa nowej generacji, została 

doceniona przez niezależnych ekspertów. 

Jej potencjał i walory zostały zweryfikowane 

i potwierdzone certyfikatem. TYTAN 

LED uzyskał znak jakości produktów elektrycznych 

ENEC. Możliwość oznaczania 

oprawy tym znakiem świadczy o najwyższej 

jakości i bezpieczeństwie produktu 

oraz potwierdza spełnianie wymagań właściwych 

norm europejskich EN. 

ENEC to potwierdzenie wysokiej jakości 

produktu, jego bezpieczeństwa elektrycznego 

oraz zgodności z wymaganiami norm 

europejskich. Jest to europejski 

znak, który powstał ponad 20 lat 

temu. ENEC jest uzupełnieniem 

obowiązkowego oznakowanie 

CE, jednak możliwość 

posługiwania się znakiem 

ENEC jest obwarowane wieloma 

warunkami. Testy produktów 

pod kątem przyznania 

ENEC prowadzone są w niezależnych, 

zatwierdzonych laboratoriach 

badawczych, które bardzo ostrożnie 

i z wielką starannością testują bezpieczeństwo 

produktu i jego zgodność z normami 

europejskimi. Zgodność ta jest sprawdzana 

w okresie obowiązywania certyfikatu. 

LenaLighting 


TIM z nagrodą za cyfrową transformację 

Na zdjęciu od lewej: Anna Staszewska – Polska Izba 

Informatyki i Telekomunikacji (PIIT), Michał Kostrowicki 

– TIM SA, Borys Stokalski – prezes PIIT, prof. 

Piotr Płoszajski – przewodniczący kapitułu konkursu 

„Digital Champions 2017”. Fot. Materiały prasowe 

PIIT – Gala Konkursu Digital Champions 2017 

Zmiana modelu działania i udane wejście 

w sektor e-commerce przyniosły TIM SA kolejne 

trofeum – Nagrodę Główną w konkursie 

„Digital Champions 2017” w kategorii „Cyfrowa 

transformacja”. 

Konkurs, którego głównym organizatorem 

była w tym roku Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, 

jest nieodłącznym elementem 

konferencji „Digital Champions”. Jej czwarta 

edycja odbyła się 22–23 listopada 2017 r. 

w warszawskim kampusie Google. 

Do konkursu w czterech kategoriach (Cyfrowy 

produkt/usługa, Cyfrowa transformacja, 

Cyfrowy ekosystem, Osobowość cyfrowego 

biznesu) zgłoszono łącznie 50 firm 

i osób. TIM starał się o nagrodę za „Cyfrową 

transformację”, która – jak napisali 

organizatorzy – jest przyznawana: „za 

skuteczne wykorzystanie innowacyjnych 

modeli biznesowych wykorzystujących 

koncepcję „API Economy”. Za stworzenie 

i rozwój ekosystemu biznesowego wykorzystującego 

platformy usług cyfrowych 

i współdzielenie danych aby wytworzyć, 

dostarczyć klientom i skutecznie zmonetyzować 

innowacyjne usługi/produkty”. 

Warto dodać, że od momentu uruchomienia 

e-sklepu TIM.pl w 2013 r. TIM 

otrzymał wiele prestiżowych nagród 

i wyróżnień. 

Nowa hala produkcyjno-magazynowa firmy ZAMEL 

TIM SA 

Spółka Zamel zakończyła budowę nowoczesnej 

hali produkcyjno-magazynowej 

w Pszczynie. Nowa inwestycja to ponad 

3300 m² powierzchni produkcyjnej, ponad 

1600 m² powierzchni magazynowej wzbogaconej 

systemem wiat o powierzchni 800 m², łącznie 

to prawie 6000 m² zadaszonej powierzchni. 

Innowacyjna, dostosowana do potrzeb produkcyjnych 

i magazynowych przestrzeń, wraz 

z zapleczem socjalnym, znacząco podniesie 

możliwości produkcyjne przedsiębiorstwa oraz 

komfort pracy pracowników. Koszt inwestycji 

to ponad 12 mln złotych. 

– W ciągu niespełna 30 lat małe, rodzinne 

przedsiębiorstwo przekształciliśmy w firmę 

o ugruntowanej pozycji rynkowej eksportującej 

produkty do 60 krajów na całym świecie. 

Budowa nowej hali to krok milowy w naszej 

działalności. Mamy nadzieję, że zwiększona powierzchnia 

produkcyjno-magazynowa pozwoli 

na dalszą ekspansję na rynki międzynarodowe, 

a przede wszystkim długofalowy rozwój firmy 

– podsumował Wojciech Dzida, Wiceprezes 

Zamel Sp. z o.o. 

Oddana do użytku hala nie zamyka planów 

inwestycyjnych pszczyńskiego producenta, kolejnym 

etapem rozbudowy firmy ZAMEL jest 

zwiększenie powierzchni biurowca. 

Zamel 


AKTUALNOŚCI 


EcoStruxure Building – innowacyjne rozwiązania 

Schneider Electric w Centrum CEZAMAT 

Schneider Electric, lider cyfrowej transformacji 

w zarządzaniu energią i automatyce, wdrożył 

innowacyjny system automatyki budynkowej 

EcoStruxure Building, w jednej z największych 

polskich inwestycji w obszarze badań i rozwoju 

– Centrum Zaawansowanych Materiałów 

i Technologii – CEZAMAT. Dzięki czemu administrator 

centrum może zarządzać obiektem 

w sposób bezpieczny i efektywny. 

Misja jaka przyświeca Centrum Zaawansowanych 

Technologii i Materiałów CEZAMAT 

dotyczy utworzenia interdyscyplinarnej platformy 

w zakresie badań nad przyszłościowymi 

materiałami i technologiami. Integracja środowiska 

naukowego, w połączeniu ze świetną 

infrastrukturą i wyposażeniem technologicznym 

budynku, ma umożliwić prowadzenie 

badań na najwyższym, światowym poziomie. 

Dlatego też największym wyzwaniem projektu 

było odpowiednie wyposażenie zaawansowanych 

laboratoriów, które muszą spełniać najwyższe 

normy i standardy w zakresie czterech 

istotnych elementów: temperatury, wilgotności 

powietrza, jakości energii i prądu, a także ilości 

i rodzaju światła, jak również bieżąca kontrola 

środowiska laboratoryjnego. 

Wychodząc naprzeciw tej potrzebie, specjaliści 

Schneider Electric już na etapie nakreślania 

planu potrzebnych do zaimplementowania 

rozwiązań proponowali te, które firma miała 

wprowadzić na rynek w kolejnych latach. Dlatego 

też Centrum Zaawansowanych Technologii 

i Materiałów CEZAMAT to jeden z pierwszych 

obiektów, w którym zastała wdrożona 

nowoczesna platforma do zarządzania budynkiem 

– EcoStruxure Buliding. Jest to innowacyjne, 

elastyczne rozwiązanie łączące wysokiej 

klasy sprzęt ze sprawdzonym oprogramowaniem 

do zarządzania budynkiem. Platforma 

umożliwia użytkownikom uzyskanie cennych 

informacji na podstawie danych budynku, 

dzięki czemu jego środowisko może być bezpieczniejsze, 

bardziej komfortowe oraz wydajniejsze. 

Łącząc wszystko razem, od czujników 

po usługi, to kompleksowe rozwiązanie integruje 

kluczowe systemy budynku, takie jak zasilanie, 

ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja, 

oświetlenie, ochrona przeciwpożarowa, ochrona 

miejsca pracy i zarządzanie nim, w celu jak 

najlepszego wykorzystania nowych możliwości 

oferowanych przez Internet Rzeczy. 

Schneider Electric 

REKLAMA 

WSZYSTKO CO 

POTRZEBNE. 

- uchwyty do 

mocowania puszki 

- linka zapobiegająca 

upadkowi pokrywy 

- zatyczki uszczelniające 

Nowe puszki odgałęźne firmy Hensel 

Więcej informacji na stronie www.hensel-electric.pl 

winner

PRODUKTY 


NOWOŚCI 

Sterowanie oświetleniem choinkowym za pomocą smartfona 

Choinka rozświetlona mnóstwem lampek dekoracyjnych 

to z całą pewnością symbol Świąt Bożego Narodzenia niezbędny 

w każdym domu. Teraz tradycyjna choinka świąteczna, 

a dokładnie oświetlenie choinkowe może być sterowane 

z poziomu smartfona. Taką możliwość daje nowe rozwiązanie 

firmy ZAMEL – przycisk nożny Wi-Fi z modułem sterowania oświetleniem 

PNW-01. 

Produkt ten to nie lada gratka dla wszystkich osób lubiących nowinki 

techniczne. Dzięki PNW-01 można z łatwością włączać i wyłączać 

oświetlenie choinkowe będąc nie tylko w domu, ale także w dowolnym 

miejscu na świecie. Przycisk nożny jest doskonałym rozwiązaniem 

w sytuacji, gdy gniazdko do którego podłączone jest oświetlenie 

świąteczne znajduje się w miejscu trudno dostępnym. PNW-01 to 

także niezastąpiony gadżet dla osób, które notorycznie zapominają 

o wyłączeniu oświetlenia choinkowego przed wyjściem z domu. 

Przycisk nożny można zainstalować w kilku prostych krokach. Najpierw 

należy pobrać i zainstalować bezpłatną aplikację, kolejny krok 

to tworzenie konta, bądź zalogowanie się do aplikacji. Następnie 

należy podłączyć PNW-01 do prądu, dodać urządzenie i już można 

komfortowo sterować oświetleniem za pomocą smartfona. Oświetlenie 

można włączyć/wyłączyć również z poziomu przycisku nożnego. 

Święta, święta…, a po świętach przycisk nożny PNW-01 można 

z powodzeniem zastosować do komfortowego sterowania dowolnym 

źródłem światła. 

www.zamel.pl 


Automatyka bram wjazdowych – oszczędność czasu 

Jednym z dostępnych i popularnych inteligentnych systemów sterowania 

bramami wjazdowymi i garażowymi jest proste urządzenie Connexoon 

Access firmy Somfy. Dzięki specjalnej aplikacji zainstalowanej w smartfonie 

i skonfigurowanej z centralą Connexoon możemy korzystać z funkcji 

geolokalizacji. Dzięki niej brama zawsze otworzy się kilka sekund 

przed naszym dojazdem do domu i automatycznie zamknie, gdy wjedziemy 

na posesję. Chwilę później na smartfona otrzymamy potwierdzenie 

wykonania zadania. Wygodę, prostotę i szybkość działania z pewnością 

doceni każdy kierowca. 

Inteligentne rozwiązania pozwalają na jeszcze więcej. Wybierając zaawansowaną 

centralę sterującą domem TaHoma Premium możemy zaprogramować 

bramę tak, aby automatycznie otwierała się i zamykała 

o wybranej porze. 

www.somfy.pl 

Zaktualizowane oprogramowanie Building Integration System 

Bosch zaktualizował oprogramowanie Building Integration System 

(BIS) do wersji 4.5. Najnowsza wersja BIS oferuje: kontrolę dostępu, 

która jest łatwiejsza w obsłudze, bardziej elastyczna, a także 

lepiej zabezpieczona, integrację nowych lub zmodernizowanych systemów 

dozoru wizyjnego, sygnalizacji pożaru i DSO, a także audyt 

zmian dokonywanych w konfiguracji. Wersja BIS 4.5 może komunikować 

się i sterować większą niż dotychczas liczbą podsystemów 

Bosch. Wśród nowości znajdują się: 

• wtyczki wideoalarmów dla najnowszych kamer Bosch i ONVIF 

oraz rejestratorów sieciowych i hybrydowych Bosch DIVAR 

• wykrywanie dymu i ognia w kamerach Bosch AVIOTEC 

• monitoring i zarządzanie połączeniami dźwiękowego systemu 

ostrzegawczego Bosch PAVIRO 

Wszystkimi tymi komponentami może zarządzać z poziomu centrali 

jeden operator. 

Dzięki optymalizacjom, które znalazły się w wersji 4.5, oprogramowanie 

BIS zyskuje status oferty premium na rynku. Jest łatwe 

w obsłudze, elastyczne i jeszcze lepiej zabezpieczone. 

www.bosch.pl 


NOWOŚCI 

PRODUKTY 


Gira E2 we własnym domu 

– konfigurator wzorniczy 

Konfigurator wzornictwa Gira w szybki i łatwy sposób daje realistyczne 

wrażenie tego, jak program stylistyczny Gira E2 wygląda 

w prawdziwym otoczeniu, i jak pasuje on do indywidualnego wystroju 

mieszkania. Fascynujący tryb „Live View” w konfiguratorze 

wzornictwa Gira wykorzystuje do tego celu kamerę smartfona 

lub tabletu. Konfigurator wzornictwa Gira pozwala połączyć różne 

warianty wzornictwa Gira E2 oraz innych programów stylistycznych 

z wybranymi funkcjami z asortymentu Gira. 

Konfigurator wzornictwa Gira jest dostępny w internecie oraz 

jako bezpłatna aplikacja do urządzeń mobilnych z systemem iOS 

i Android. 

Program stylistyczny Gira E2, cieszący się niezwykłą popularnością 

wśród architektów, łączy w sobie proste wzornictwo i inteligentną 

technologię. Gira E2 montowany na płasko (w specjalnych 

puszkach) ma grubość zaledwie 3 mm, a klawisze łączników mogą 

być zlicowane z ramkami (tj. zawsze równoległe do ściany). Nowe 

ramki i urządzenia z wysokiej jakości stali szlachetnej poszerzają 

program stylistyczny, dając nowe możliwości projektowania. 

Użytkownik może stworzyć w budynku spójne wzornictwo i wyróżnić 

jednocześnie różne obszary według ich wartości. Ramki 

przekonują precyzyjną obróbką powierzchni w estetycznym, 

chłodnym odcieniu srebrnym z jedwabistym połyskiem. Elegancki 

wygląd sprawia, że Gira E2 w stali szlachetnej nadaje się do wyrafinowanych 

domów prywatnych i obiektów publicznych. 

Konfigurator znajduje się pod linkiem: https://www.gira.com/ 

pl_PL/schalterprogramme/designkonfigurator.html 

www.gira.pl 

REKLAMA 

Fachowy Elektryk 6 • 2017 

11

PRODUKTY 


NOWOŚCI 

Nowe modele zasilaczy UPS w zakresie jednostek małej mocy 

Eaton 93PS jest najbardziej zaawansowanym 

trójfazowym zasilaczem UPS i został zaprojektowany 

z myślą o zapewnieniu wysokiej 

dostępności i niskich kosztów użytkowania 

dla serwerowni i krytycznych aplikacji IT, takich 

jak szpitale, budynki komercyjne i zakłady 

przemysłowe. Dla tych zastosowań, Modele 

8 i 10 kW gwarantują najlepsze parametry, 

w kompaktowych wersjach o obniżonej mocy. 

Zwiększenie zakresu dostępnych jednostek 

małej mocy pozwala na wybór optymalnego 

zasilacza UPS, w wersji modułowej lub monoblokowej, 

dostosowanego do ich potrzeb. 

Pomaga to zmniejszyć koszty sprzętu i energii 

oraz umożliwia bardziej elastyczne podejście 

do zarządzania systemem. Model 93PS charakteryzuje 

się sprawnością powyżej 96% i czasem 

zwrotu inwestycji krótszym niż 1,5 roku 

w porównaniu z innymi mniej wydajnymi modelami. 

Ponadto, korzystając z systemu Energy 

Saver System (ESS) firmy Eaton, który jest najszybciej 

działającym rozwiązaniem tego typu 

dostępnym na rynku, seria 93PS może osiągnąć 

sprawność do 99%, umożliwiając jeszcze 

większe oszczędności energii i niższe całkowite 

koszty użytkowania. 

www.eaton.eu/93PS 


Trójfazowe rejestratory energii elektrycznej 

Fluke wprowadza do sprzedaży jednocześnie 

trzy urządzenia z linii 1740 – modele 1742, 

1746 i 1748. Trójfazowe rejestratory jakości 

energii elektrycznej Fluke z serii 1740 ułatwiają 

gromadzenie najważniejszych danych 

związanych z jakością zasilania jak również 

tworzenie raportów. Zapewniają szybki i łatwy 

dostęp do danych pomagających na bieżąco 

podejmować kluczowe decyzje dotyczące 

jakości zasilania i innych parametrów 

energii. Zaawansowane oprogramowanie 

automatyzuje proces analizowania i raportowania 

danych zgodnie z międzynarodowymi 

normami w celu oceny zużycia energii oraz 

wykonywania analiz i rozwiązywania problemów 

związanych z systemami dystrybucji 

zasilania. Dzięki zoptymalizowanemu interfejsowi 

użytkownika, elastycznym sondom 

prądowym oraz funkcji inteligentnej weryfikacji 

pomiarów, która pozwala technikom 

cyfrowo sprawdzić poprawność połączeń 

i skorygować ewentualne błędy, konfiguracja 

jest łatwa, a niepewność pomiarów zredukowana. 

Błędy połączeń są automatycznie sygnalizowane 

Dzięki możliwości wyświetlania 

pomiaru i rejestrowanych danych za pośrednictwem 

połączenia bezprzewodowego Wi- 

Fi seria 1740 ogranicza czas spędzany przez 

techników w potencjalnie niebezpiecznych 

warunkach do minimum i zmniejsza potrzeby 

związane ze środkami ochrony osobistej. 

Rejestratory mają kategorię bezpieczeństwa 

600 V, CAT IV / 1000 V, CAT III, dzięki czemu 

można ich używać już na przyłączu elektrycznym 

oraz w dalszej części instalacji. 

www.fluke.pl 

Rozdzielnica Smart Panel 

Schneider Electric poszerza ofertę cyfrowej 

architektury zarządzania budynkiem, 

dostarczając tym samym nową jakość specjalistom 

w przemyśle energetycznym. 

Rozdzielnica Smart Panel idealnie wpisuje 

się w ideę tworzenia otwartego i zintegrowanego 

systemu, który poprzez współpracę 

inteligentnych urządzeń zwiększa funkcjonalność 

budynków. Łącząc najnowocześniejszy 

sprzęt z innowacyjnym oprogramowaniem, 

Schneider Electric stworzył 

produkt umożliwiający skuteczne ograniczenie 

przestojów oraz szczegółowy monitoring 

zasobów i energii. 

Inteligentne rozdzielnice Smart Panel to 

proste rozwiązania do zarządzania rozdziałem 

energii elektrycznej. Dzięki nim 

urządzenia elektryczne w przedsiębiorstwie 

wysyłają informacje o swoim stanie w czasie 

rzeczywistym, a dane prezentowane są 

w przejrzysty sposób na ekranie komputera 

lub inteligentnego urządzenia. Dzięki temu 

możliwy jest monitoring instalacji elektrycznych 

w budynku – wskazanie źródeł 

przeciążeń i obszarów o niższej efektywności. 

Udostępnione informacje ułatwiają 

podejmowanie decyzji oraz identyfikację 

przyczyn alarmów. 

www.schneider-electric.pl 


Projekt produktu, projekt interfejsu: schmitz Visuelle Kommunikation hgschmitz.de 

Gira G1 

Wszechstronna obsługa 

technicznego wyposażenia 

budynku 

Nowy panel Gira G1 to inteligentne 

centralne urządzenie 

do obsługi całego technicznego 

wyposażenia budynku. 

Dzięki oferującemu doskonałą 

jakość obrazu wyświetlaczowi 

wielodotykowemu wszystkie 

funkcje systemu KNX można 

łatwo obsługiwać jednym dotknięciem 

palca lub gestem. 

W połączeniu z bramką domofonową 

IP panel Gira G1 może 

służyć również jako wideodomofon. 

Zaprojektowany całkowicie 

od nowa, intuicyjny interfejs 

użytkownika Gira 

sprawia, że obsługa technicznego 

wyposażenia budynku 

jak łatwiejsza, niż kiedykolwiek 

dotąd. Panel Gira G1 

można w łatwy sposób zainstalować 

jak normalny łącznik 

instalacyjny w jedynej puszce 

podtynkowej. 

Więcej informacji pod 

adresem: www.gira.com/pl 

Wyróżnienia 

Gira G1: 

iF Design Award 2015, 

German Design Award 2015 

Good Design Award 

Chicago 2014, 

ICONIC Awards 2014, 

Plus X Award 2014, 

Design Plus 2014 

Interfejs Gira: 

ADC Award 2015, 

Red Dot Award 2014 

Best of the Best

PORADY 


Łączenie kabli i przewodów 

za pomocą muf 

W zależności od potrzeb i wymagań technicznych wykorzystywane są mufy taśmowe, 

termokurczliwe, zimnokurczliwe i zalewane. Oprócz tego elektroinstalatorzy niejednokrotnie 

montują szereg rozwiązań hybrydowych. 

Ponadto do łączenia kabli i przewodów 

wykorzystuje się złączki kablowe, 

dzięki którym można łączyć oraz 

zakańczać żyły robocze i powrotne. 

Ciekawe rozwiązanie techniczne stanowią 

głowice kablowe o dużej wytrzymałości 

na działanie czynników 

mechanicznych, trwałości elektrycznej 

oraz skutecznym uszczelnieniu 

kabla w przypadku wycieku syciwa 

i działania wilgoci. Głowice kablowe 

wybiera się uwzględniając takie 

czynniki jak napięcie znamionowe 

oraz przeznaczenie, bowiem specjalne 

głowice wykorzysta się w liniach 

napowietrznych a inne w kablowych. 

Przy wyborze odpowiedniej głowicy 

trzeba przeanalizować przekrój, 

rodzaj i ilość żył kabla, a także technologię 

wykonania głowicy – termokurczliwa, 

taśmowa, zalewana, zimnokurczliwa. 

Mufy taśmowe 

i taśmowo-żywiczne 

Mufy taśmowe najlepiej dobierać 

w odniesieniu do konkretnego zastosowania. 

Np. specjalne mufy 

dobiera się do łączenia żył poprzez 

złączki zaprasowywane. Z kolei 

izolacja kabla jest odtwarzana poprzez 

specjalną taśmę samospajalną. 

Nie mniej ważna jest przy tym 

możliwość połączenia ekranów 

przewodów i izolacji za pomocą 

taśmy przewodzącej. Do połączenia 

ekranu w obrębie złączki wykorzystywana 

jest specjalna taśma, którą 

cechuje wysoki poziom względnej 

przenikalności dielektrycznej. Przy 

łączeniu przewodów za pomocą 

muf taśmowych eliminowane jest 

stożkowanie izolacji. 

FOT. ENSTO POL 

Fot. 1. 

Termokurczliwe mufy przelotowe HJ11 do kabli jednożyłowych (osprzęt średniego 

napięcia) 

Mufy taśmowe umożliwiają także odtworzenie 

powłoki zewnętrznej taśmą wzmocnioną 

włóknami szklanymi a niektóre mufy 

jako powłokę zewnętrzną wykorzystują rurę 

termokurczliwą z klejem. 

Ważne jest aby mufy taśmowe dobierać pod 

kątem konkretnego przewodu, który będzie 

łączony lub naprawiany. Stąd też odpowiednie 

mufy są oferowane do kabli jednożyłowych 

z izolacją wykonaną z polietylenu termoplastycznego 

lub usieciowanego. Ważne 

jest przy tym napięcie znamionowe – np. 

8,7/15 i 12/20 kV. 

Przy łączeniu kabli i przewodów dużym 

uznaniem cieszą się mufy taśmowo- 

-żywiczne, które najczęściej znajdują zastosowanie 

przy łączeniu trójżyłowych 

kabli energetycznej bazujących na izolacji 

papierowej przesyconej syciwem nieściekającym. 

Oprócz tego takie mufy stosuje się 

w przypadku kabli z powłoką ołowianą. Do 

łączenia powłok i pancerzy kabli wykorzystywane 

są rękawy plecionki natomiast izolacje 

dowinięte i ekrany na żyłach odtwarza 

się poprzez taśmę półprzewodzącą z impregnatem 

z syciwa. 

Mufę taśmowo-żywiczną dobiera się pod 

kątem konkretnej aplikacji. Na przykład 

odpowiednio dobraną mufą można łączyć 

ekranowane trójżyłowe kable w izolacji 

papierowej ze wspólną powłoką ołowianą 

przy wykorzystaniu dwuskładnikowej żywicy 

epoksydowej i taśmy – papierowej 

półprzewodzącej impregnowanej, papierowej 

izolacyjnej impregnowanej, strukturalnej, 

separującej, uszczelniającej, 


PORADY 


wzmacniającej, miedzianej ekranującej. Kompletne zestawy 

montażowe muf zawierają również sprężynę dociskową, plecionkę 

miedzianą, dysze wtryskowe, zawór oraz rurki przeznaczone 

do odpowietrzania. Specjalny pistolet umożliwia 

ciśnieniowy wtrysk żywicy, dzięki czemu korpus mufy jest 

wypełniony równomierne także w przypadku poziomo ułożonego 

kabla. Innym rozwiązaniem jest wtrysk żywicy przy wykorzystaniu 

rękawa wtryskowego. Należy podkreślić, że bezpośrednio 

po wypełnieniu żywicą na łączony kabel można 

podać napięcie. 

REKLAMA 

Mufy żywiczne 

Dużą popularnością wśród elektroinstalatorów cieszą się 

mufy żywiczne. Typowa mufa tego typu zawiera dwuczęściową 

formę, a także żywicę poliuretanową i taśmę izolacyjną. 

Najważniejszym elementem zestawu jest żywica 

w postaci dwuskładnikowej mieszanki poliueratanowej z żywicą 

i utwardzaczem. Substancje te najczęściej znajdują się 

dwóch opakowaniach, zapewniając szybkie ich zmieszanie. 

Dzięki powstałej w ten sposób mieszance można dokładnie 

wypełnić mufę jednocześnie ją izolując, uszczelniając i zabezpieczając. 

Zaletą oferowanych na rynku muf żywicznych jest wyeliminowanie 

konieczności używania źródła ciepła i specjalistycznych 

narzędzi montażowych. Forma mufy, której nie trzeba przycinać, 

jest idealnie dopasowana do złącza oraz zapewnia dobrą 

widoczność złącza przed zalaniem. Odpowiednią mufę można 

wybrać do instalacji wymagających rozdzielenia kabli – tzw. 

mufy rozgałęźne, przy czym nie trzeba przecinać kabli. Mufy 

żywiczne mają również dobre parametry wytrzymałościowe. 

Chodzi tutaj przede wszystkim o odporność na działanie czynników 

chemicznych i promieni UV, a także wysoki poziom izolacji 

elektrycznej. Do zestawu najczęściej są dołączane złączki 

i rękawice. 

Obudowy stojące 6XS 

Obudowy 4XP160 

FOT. RADPOL 

Obudowy hermetyczne GT 

Fot. 2. 

Mufa żywiczna (komplet) 


15

PORADY 


FOT. RADPOL 

Fot. 3. 

Przekrój mufy kablowej 

Mufy termo- i zimnokurczliwe 

Na rynku nie brakuje muf termo- i zimnokurczliwych. 

Typowa mufa termokurczliwa 

przybiera postać rur, których materiałem 

wykonania są usieciowane poliolefiny. Ponadto 

rury tego typu od wewnątrz pokrywa 

się termoplastycznym klejem. Pod wpływem 

działania wysokiej temperatury mufa 

obkurcza się. Zaletą takiego połączenia 

jest przede wszystkim dobre uszczelnienie 

przed wilgocią i elastyczność. Mufy termokurczliwe 

są gwarancją odpowiedniej wytrzymałości 

elektrycznej łączonych przewodów 

i odporności na działanie olejów. 

Mufy termokurczliwe dobiera się w zależności 

od rodzaju kabla łącznie z kablami 

zbrojonymi i ekranowanymi. Oprócz tego 

za pomocą odpowiednich muf można łączyć 

i naprawiać kable opancerzone bazujące 

na ekranowanej izolacji papierowej z syciwem 

nieściekającym i wspólnej powłoce 

metalowej. Nie brakuje również muf zapewniających 

wysterowanie pola elektrycznego 

na elementach takich jak zakończenia 

powłoki metalowej, zakończenia ekranów 

indywidualnych czy złączki. 

Fot. 4. 

Fot. 5. 

Sposób łączenia ekranu w przewodzie ekranowanym 

Sposób izolowania ekranu w kablu ekranowanym 

W razie potrzeby można zastosować mufę, 

która umożliwi odtworzenie ekranów żył 

poprzez termokurczliwe rury podwójne. 

Ważna jest przy tym specjalna siatka miedziana 

i plecionki uziemiające, umożliwiające 

przepływ wysokich prądów zwarciowych 

przy równomiernym odprowadzaniu 

ciepła ze złącza. Do odtwarzania osłon 

służy rura grubościenna z klejem. Masy 

uszczelniające chronią dodatkowo mufę 

przed wilgocią. 

Nieco inną technologię montażu mają mufy 

zimnokurczliwe, które również dobiera się 

pod kątem konkretnej aplikacji. Np. trójżyłowe 

kable z izolacją tworzywową i opancerzoną 

można łączyć poprzez samospajalną 

taśmę i zimnokurczliwe rurki. Ważna cecha 

takich muf to odporność na działanie wilgoci 

i wpływ uszkodzeń mechanicznych. Ponadto 

specjalne mufy dobiera się do miejsc 

o podwyższonej temperaturze otoczenia np. 

przy temperaturze stałej do 90°C i temperaturze 

krótkotrwałej do 130°C. Żyły powrotne 

łączy się ocynowanym rękawem 

miedzianym i przy wykorzystaniu sprężyny 

ze stałą siłą docisku. Rura zimnokurczliwa 

FOT. RADPOL 

FOT. RADPOL 

pozwala również na odtworzenie powłoki 

zewnętrznej. 

Zaletami muf zimnokurczliwych jest przede 

wszystkim stały docisk radialny, możliwość 

montażu w niskich temperaturach, a także 

brak konieczności stosowania źródła ciepła 

i lutowania rękawa uziemiającego. Ważna 

jest również odporność na działanie wilgoci 

i elastyczność aplikacyjna. 

Mufy specjalne 

Warto zwrócić uwagę na mufy zaprojektowane 

z myślą o instalacjach teletechnicznych. 

Niektóre wersje muf wyposaża się 

w osłony z wbudowanymi wskaźnikami 

instalacyjnymi w postaci białych linii przy 

spince metalowej, wypływu kleju termotopliwego 

na końcach osłony czy farby termochromatycznej 

na powierzchni arkusza. 

Mufy telekomunikacyjne mogę mieć formę 

kompozytowych, termokurczliwych osłon 

przeznaczonych do ochrony złączy telefonicznych 

sieciowych kabli kanałowych, 

ziemnych lub napowietrznych zarówno 

żelowanych jak i nieżelowanych łącznie 

z powłokami aluminiowymi, stalowymi, 

ołowianymi i polietylenowymi. W mufach 

tego typu ważna jest wielowarstwowa struktura 

arkuszy co w dużej mierze przyczynia 

się do wysokiego poziomu odporności 

na uszkodzenia mechaniczne, bardzo często 

występujące przy montażu i eksploatacji 

instalacji. Mufy mają barierę przeciwwilgociową 

zintegrowaną z osłoną, zapewnia to 

całkowite odtworzenie struktury powłoki 

kabli na całym złączu. Nie mniej ważny 

jest klej termotopliwy odpowiedzialny za 

wodoszczelność połączenia osłon z powłoką 

kablową. Dzięki wkładce wewnętrznej 

ośrodek złącza jest izolowany i ma odpowiedni 

kształt. Przydatne rozwiązanie stanowią 

trójpalczaste klamry z klejem termotopliwym. 

Każda strona osłony umożliwia 

wprowadzenie do trzech kabli. 


FOT. RADPOL 

Fot. 6. 

Mufa kablowa z połączeniem skręcanym 

REKLAMA 

FOT. RADPOL 

Fot. 7. 

Mufa kablowa zalewana 

Niektóre mufy telekomunikacyjne pozwalają wykonać złącza 

z pojemnością wynoszącą do 800 par. Typowa mufa tego typu 

bazuje na arkuszu termokurczliwym, spinkach suwakowych 

z łącznikiem, elastycznej wkładce ochronnej oraz chusteczce 

czyszczącej. Oprócz tego w skład mufy wchodzi foli aluminiowa, 

pasek włókna ściernego, przewód do łączenia ekranów 

kabli, przymiar i zestaw odgałęzień. 

Warto wspomnieć o mufach przeznaczonych do pracy z instalacjami 

średniego napięcia (3,6/6 kV, 6/10 kV, 8,7/15 kV, 

12/20 kV). Przykładowe mufy tego typu mają konstrukcję 

przelotową i są przeznaczone do łączenia oraz naprawy kabli 

o nieekranowanej izolacji polimerowej (3,6/6kV). Oprócz tego 

można łączyć opancerzone kable z nieekranowaną izolacją 

polimerową (3,6/6 kV), 1-żyłowe kable z ekranową izolacją 

polimerową (6/10 kV, 8,7/15 kV i 12/20 kV) i opancerzone 

kable 3-żyłowe z nieekranowaną izolacją papierową ze wspólną 

powłoką metalową (3,6/6 kV, 6/10 kV). Niejednokrotnie zastosowanie 

znajdują mufy do 3-żyłowych kabli opancerzonych 

z ekranowaną izolacją papierową (8,7/15 kV, 12/20 kV) oraz 

do kabli z ekranowaną izolacją gumową (3,6/6 kV, 6/10 kV). 

Ponadto odpowiednie mufy wykorzystuje się przy łączeniu 

oraz naprawie kabli i przewodów górniczych, zasilających 

pompy głębinowe, a także sygnalizacyjnych i trakcyjnych. 

Podsumowanie 

Oferowane na rynku mufy wykorzystuje się do łączenia, rozgałęziania 

i zakańczania kabli. Zapewniają one właściwości połączenia, 

które są zbliżone do parametrów kabla gdyby zachował on 

swoją ciągłość. Zatem stojąc przed koniecznością wyboru odpowiedniej 

mufy należy ściśle kierować się zaleceniami jej producenta 

zarówno na etapie właściwego wyboru jak i montażu. 

Damian Żabicki

PRZEGLĄD 


Drukujemy oznaczenia 

Ręczne czy gotowe oznaczniki zastępowane są nowszymi, bardziej elastycznymi systemami 

identyfikacji, bazującymi na drukowanych zindywidualizowanych opisach. 

Fot.:BROTHER 

Fot. 1. 

Nowoczesne drukarki gwarantują stworzenie trwałych i czytelnych opisów w prosty i wygodny sposób 

Stwierdzenie, że druk termotransferowy 

zrewolucjonizował 

segment oznaczeń przewodów, 

wcale nie jest przesadą. Metoda ta 

gwarantuje trwałość i odporność 

oznaczenia na szerokie spektrum 

czynników (pyły, oleje, promieniowanie 

UV, wilgoć, kwasy). 

Rozwój technologii druku termotransferowego 

pociągnął za sobą również 

poruszenie w segmencie specjalistycznych 

drukarek oraz bardzo trwałych taśm 

barwiących. 

Coraz chętniej wykorzystujemy drukarki 

przenośne, czyli umożliwiające zaprojektowanie 

i wykonanie oznaczenia na miejscu 

przeprowadzania prac. Ręczne, przemysłowe 

drukarki etykiet pozwalają 

na wydruk etykiet o różnych szerokościach 

– od ok. 3,5 do 18 mm – oraz z różną 

prędkością (do ok. 20 mm/s). Duży 

wyświetlacz LCD, wygodne w obsłudze 

przyciski i intuicyjna obsługa sprawiają, 

że z łatwością stworzymy własną etykietę, 

wybierzemy formę obramowania, styl 

druku, rozmiar czcionki oraz niezbędne 

do opisania instalacji czy urządzenia 


PRZEGLĄD 


symbole (bazy symboli liczą nawet do kilkuset elementów, 

instalator może też wgrać lub zaprojektować swoje własne). 

Warto wspomnieć również o możliwości uwiecznienia 

na oznaczniku logo firmy instalatora. 

Wydrukowanie większej liczby oznaczników bądź opracowanie 

indywidualnego opisu czy symbolu to kwestia naciśnięcia 

kilku przycisków. Stworzony projekt zostaje zapisy 

w pamięci urządzenia – w razie potrzeby możemy do niego 

powrócić, wydrukować ponownie lub edytować. Producenci 

tworzą przeznaczone do współpracy z drukarkami oprogramowania, 

w związku z czym wszystkie wymienione czynności 

można przeprowadzić także z poziomu komputera czy też 

innego urządzenia mobilnego (aplikacje dostępne są do bezpłatnego 

pobrania w Google Play lub App Store). Istotnym 

usprawnieniem jest możliwość przesyłu plików do pamięci 

drukarki przez internet, np. bezpośrednio z serwisu Dropbox 

lub poczty e-mail. 

Oczywiście, nadal niezbędne są drukarki stołowe, których 

zalety docenimy w przypadku drukowania większej liczby 

powtarzalnych oznaczeń, np. kilkudziesięciu lub kilkuset, 

przeznaczonych do rozdzielnicy piętrowej lub budynkowej. 

Tego rodzaju urządzenia współpracują ponadto ze specjalnymi 

materiałami czy szyldami, odpornymi m.in. na wysoką 

temperaturę. 

REKLAMA 

Kody kreskowe i QR 

Coraz większe jest zainteresowanie instalatorów możliwością 

drukowania kodów kreskowych i QR. Wiąże się to z dużą 

ilością informacji, jakie musimy zawrzeć na oznaczeniu. 

Uwzględnienie wszystkich niezbędnych danych dotyczących 

instalacji, historii kabla, jego producenta, roli czy parametrów 

sprawia, że opisy stają się o wiele dłuższe – nawet, 

gdy posługujemy się symbolami. Niejednokrotnie opis może 

zmieścić się na oznaczeniu tylko pod warunkiem, że „skrócimy” 

go do formy kodu. Kody projektowane są na komputerze 

lub bezpośrednio na drukarce przenośnej, a ich sczytanie 

odbywa się za pomocą specjalnego skanera lub po prostu 

smartfona z zainstalowaną aplikacją. 

Niezawodne materiały 

eksploatacyjne 

Nie sposób nie wspomnieć również o taśmach przeznaczonych 

do drukarek termotransferowych, które zachowują 

trwałość nawet użytkowane w warunkach przemysłowych. 

Najnowsze rozwiązania bazują na technice cienkiej folii, 

w której przejście barwnika z fazy stałej do fazy ciekłej 

i jego transfer z taśmy na oznaczenie odbywa się w bardzo 

krótkim czasie. Niektóre z oferowanych przez producentów 

taśm składają się aż z sześciu warstw materiału, wyróżniając 

się przy tym niewielką grubością. Taśmę barwiącą dobieramy, 

biorąc pod uwagę przede wszystkim wymagania druku, 

czyli np. odporność na ścieranie oraz zarysowania. 

• 


19

PRZEGLĄD 


Przegląd drukarek etykiet 

Producent/dystrybutor BROTHER BROTHER PHOENIX CONTACT 

Model PT-E110VP PT-E550WVP Thermofox 

Technologia druku Termotransfer Termotransfer Termotransfer 

Drukarka 

Przenośna /Stacjonarna 

Masa (bez baterii 

i kasety z taśmą) 

Wymiary urządzenia 

(wysokość x szerokość 

x głębokość) 

Zasilanie 

Przenośna Przenośna Przenośna 

400 g 1,05 kg 620 

111 x 204 x 58 mm (szer. x gł. x wys.) 126 x 250 x 94 mm (szer. x gł. x wys.) 230 x 98 x 69 

Zasilacz sieciowy AD-24ES 

Baterie 6 x AAA 

Zasilacz sieciowy AD-E001 

230 V/akumulator/6 baterii alkaicznych 

AA 

Komunikacja 

(urządzenia/technologie) 

USB 2.0, Wi-Fi 

USB 

Oprogramowanie P-touch Editor, iPrint&Label, Cable Label Tool Clip Project 

Prędkość druku 

(przesuwu taśmy) 

20 mm/s 30 mm/s (przy użyciu zasilacza) 12 m/s 

Druk czarno-biały 

/kolorowy [Cz-B/K] 

Cz-B Cz-B Czarno-biały 

Rozdzielczość druku 180 180 200 dpi 

Szerokość taśm 3,5 / 6 / 9 / 12 mm 3,5 / 6 / 9 / 12 / 18 / 24 mm 10 – 24 mm 

Oznaczanie na 

powierzchniach płaskich 

/zakrzywionych 

Rozwiązania 

ułatwiające 

eksploatację 

i zwiększające 

przydatność 

urządzenia 

Opis materiałów 

eksploatacyjnych 

P i Z P i Z Płaskich 

PT-E110VP oferuje szereg funkcji, dzięki którym 

drukowanie czytelnych etykiet jest proste 

i wygodne przy oznaczaniu kabli czy powierzchni 

płaskich. Model może drukować standardowe 

etykiety, jak również flagi i owijki. Specjalna 

klawiatura QWERTY z dużym graficznym 

wyświetlaczem LCD oraz wyróżnionymi 

5 klawiszami skrótowymi pozwala na obsługę 

urządzenia w szybki i intuicyjny sposób. Pozwala 

m.in. na wygodną zmianę wielkości i kroju 

czcionki oraz szerokości tekstu. Urządzenie 

oferuje obsługę języka polskiego. Model 

PT-E110VP charakteryzuje się wysoką 

prędkością druku, wynoszącą aż 20 mm 

na sekundę. Dostępna funkcja drukowania 

sekwencyjnego pozwala otrzymać do 9 etykiet, 

a wbudowana ręczna gilotyna umożliwia 

szybkie odcinanie wydrukowanych etykiet. 

Model drukuje do 2 linijek tekstu i oferuje 

200 symboli, w tym oznaczenia elektryczne, 

teleinformatyczne, audio-wizualne i 

bezpieczeństwa. Umożliwia szybkie przywołanie 

7 ostatnio wykorzystanych symboli. Urządzenie 

oferowane jest w pomarańczowo-czarnej wersji 

kolorystycznej. Może być zasilane 6 bateriami 

typu AAA lub za pomocą zasilacza sieciowego. 

Drukarka P-touch E110VP jest kompatybilna 

z taśmami o szerokości: 3.5, 6, 9 i 12 mm 

i drukuje na taśmach Brother TZe, w których 

została opatentowana przez producenta 

technologia laminowania, zapewniająca 

odporność na zarysowania. Laminowane 

taśmy TZe składają się z sześciu warstw, 

tworzących cienką i wytrzymałą etykietę. 

Tego typu rozwiązanie zabezpiecza wydruk 

przed działaniami cieczy, tarcia, temperatury, 

chemikaliów i światła słonecznego. Taśmy 

TZe dostępne są w wielu różnych kolorach 

i rozmiarach. 

Doskonale sprawdzi się w pracy instalatorów, elektryków oraz 

monterów sieci teleinformatycznych, telekomunikacyjnych, systemów 

audio/wideo i bezpieczeństwa, potrzebujących niezawodnego 

narzędzia do profesjonalnego drukowania etykiet. Urządzenie 

pozwala na szybkie i bezproblemowe drukowanie oznaczeń kabli, 

przewodów, gniazdek elektrycznych, przełączników oraz paneli 

krosowniczych. Model P-touch E550WVP oferuje wysoką prędkość 

druku, wynoszącą do 30 mm/s. Urządzenie umożliwia druk na 

etykietach o szerokości od 3,5 mm do 24 mm. Drukarka, posiadająca 

wytrzymałą obudowę, wyposażona została w mocną automatyczną 

gilotynę z funkcją nacinania i możliwością ustawienia pożądanej 

długości etykiet. Po podłączeniu do komputera przy użyciu kabla USB, 

drukarka P-touch E550WVP umożliwia kompleksowe projektowanie 

zindywidualizowanych etykiet – użytkownicy mają możliwość 

dodawania logotypów oraz symboli przemysłowych. Urządzenie 

pozwala także na pobieranie oraz przechowywanie etykiet oraz baz 

danych, dzięki czemu nie zachodzi konieczność tworzenia oznaczeń 

za każdym razem przed wydrukowaniem. P-touch E550WVP może 

być połączona drogą bezprzewodową z tabletami bądź smartfonami, z 

poziomu których można wykonywać edycję i druk etykiet. Model oferuje 

obsługę aplikacji Brother iPrint & Label oraz Mobile Cable Label Tool, 

umożliwiających wybieranie szablonów etykiet i dodawanie obrazów za 

urządzeń mobilnych. Z kolei aplikacja Mobile Transfer Express pozwala 

na wysyłanie plików bezpośrednio z poczty e-mail lub serwisu Dropbox 

do pamięci drukarki. Wszystkie aplikacje można bezpłatnie pobrać z 

witryn App Store lub Google Play. 

Drukarka P-touch E550WVP jest kompatybilna z taśmami 

o szerokości: 3.5, 6, 9, 12, 18 i 24 mm i drukuje na taśmach 

Brother TZe, w których została opatentowana przez producenta 

technologia laminowania, zapewniająca odporność na zarysowania. 

Laminowane taśmy TZe składają się z sześciu warstw, tworzących 

cienką i wytrzymałą etykietę. Tego typu rozwiązanie zabezpiecza 

wydruk przed działaniami cieczy, tarcia, temperatury, chemikaliów i 

światła słonecznego. Taśmy TZe dostępne są 

w wielu różnych kolorach i rozmiarach. 

Thermofox charakteryzuje proste wprowadzanie 

danych bezpośrednio z klawiatury lub po 

podłączeniu do oprogramowania Clip Project 

Marking. Drukarka posiada ponad 300 znaków 

specjalnych oraz pamięć wewnętrzną dzięki, 

której możemy zapamiętać do 20 projektów, 

dodatkowo możemy wygenerować 

aż 8 różnych typów kodów kreskowych. 

Dzięki zastosowaniu systemu automatycznego 

rozpoznawania materiałów, minimalizujemy 

możliwość popełnienia błędu i oszczędzamy 

czas. Drukarka posiada może być wyposażona 

w akumulator lub może być zasilana za pomocą 

zwykłych baterii alkalicznych. 

Praktyczne akcesoria, takie jak specjalna 

torba na ramię, zaczep na pasek i uchwyt 

magnetyczny sprawiają, że transport lub 

mocowanie w miejscu pracy jest jeszcze 

łatwiejszy. 

Bardzo szeroki zakres materiałów opisowych 

do 24 mm szerokości i aż 8 m długości, w tym 

rurek termokurczliwych o średnicy przewodu 

do 9,5 mm, pozwoli na kompleksowe 

oznaczenie urządzeń, złącz, przewodów, kabli 

i instalacji. 

- oznaczniki złącz klejone MM-TML ; 

- oznaczniki złącz wsuwane MM-TMT; 

- oznaczniki przewodów termokurcze 

MM-WMS; 

- oznaczniki przewodów wsuwane MM-EMT; 

- oznaczniki kabli klejone MM-WML; 

- etykieta elastyczna winylowa MM-EMLF; 

- etykieta elastyczna tkaninowa MM-EMLC; 

- etykieta poliestrowa MM-EML 


PRZEGLĄD 


Przegląd drukarek etykiet 

PHOENIX CONTACT WEIDMÜLLER WEIDMÜLLER 

Thermomark Prime THM MMP PrintJet ADVANCED 

Termotransfer 

Termotransferowy 

Atramentowa kolorowa CMYK (InkJet) ze 

zintegrowanym termicznym systemem utrwalania 

Przenośna/stacjonarna P/S S 

6 kg 3,8 kg 37.2kg 

292 × 224 ×122 253 × 253 × 320 310 x 950 x 555 

230 V 230 V AC 230 V AC, 115 V AC 

LAN/USB/SDHC USB, LAN, USB Host (obsługa pendrive) USB, LAN, USB Host (obsługa pendrive) 

Clip Project M-Print ® PRO M-Print ® PRO 

Max. 127 mm/s 125 mm/s Zależna od jakości nadruku 

Czarno-biały/kolorowy Cz-B K 

300 dpi 300 600 lub 1200 

110 100 60 

Płaskich P/Z P/Z 

Thermomark Prime jest to termotransferowa drukarka do kart 

z oznacznikami, która dzięki swoim licznym zaletom znakomicie 

sprawdza się zarówno jako system stacjonarny jak i przenośny. 

Thermomark Prime umożliwia kompleksowe oznakowanie szafy 

sterowniczej, niezależnie od miejsca gdzie się znajduje, a to dzięki 

zintegrowanemu oprogramowaniu do oznaczania, niezależnemu 

zasilaniu oraz intuicyjnemu interfejsowi użytkownika. 

Bezpośrednie wprowadzanie danych jest możliwe poprzez 

oprogramowaniu zainstalowanemu w drukarce oraz duży ekran 

dotykowy, dodatkowo liczne interfejsy pozwalają na przesyłanie 

do drukarki gotowych projektów stworzonych w Clip Project Marking. 

Wydajna bateria umożliwia wydruk aż 500 kart z oznacznikami i 

pracę do 6 godzin bez konieczności ładowania. 

THM MMP wykorzystuje efektywną technologię druku 

termotransferowego. Umożliwia szybki i niezawodny 

wydruk praktycznie wszystkich typów etykiet do opisu 

elementów szafy sterowniczej. Oznaczenia charakteryzują 

się doskonałą jakością, są czytelne i odporne na ścieranie. 

Zintegrowane narzędzia do cięcia i perforacji umożliwiają 

tworzenie oznaczników o dowolnej długości z rolki, ułatwiając 

tym samym prace z cięciem i przyporządkowywaniem 

poszczególnych etykiet. 

PrintJet ADVANCED charakteryzuje się długoterminową 

niezawodnością. Drukowane za jego pomocą markery są 

odporne na działanie wysokich temperatur w zakresie 

–50 °C... 120 °C, czynniki takie jak: promieniowanie UV, 

ścieranie, wibracje, oleje, etanol, nitro i wiele innych, 

oznaczniki kablowe mogą być zakopywane pod ziemią bez 

utraty trwałości. Dzięki wbudowanemu automatycznemu 

podajnikowi może pracować w trybie bez nadzoru 

użytkownika. 

Thermomark Prime umożliwia tworzenie oznakowań 

złączek szynowych Phoenix Contact oraz złączek innych 

producentów, przewodów, kabli oraz urządzeń i instalacji. 

Ponad 600 dedykowanych materiałów opisowych UCT, US 

oraz UM pozwoli na pełne oznakowanie szafy sterowniczej 

oraz najwyższą elastyczność dla najróżniejszych aplikacji. 

Taśma barwiąca do Thermomark Prime jest zabudowana 

w kasecie, dzięki czemu jej wymiana zajmuje jedynie kilka 

sekund. Żeby zagwarantować użycie właściwej taśmy 

barwiącej do materiału opisowego, każda kaseta z taśmą 

posiada kod kreskowy, który jest identyfikowany przez 

drukarkę podczas montażu. 

Dzięki MultiMark zyskujemy szybki i pewny system opisujący 

dający możliwość zastosowania praktycznie dowolnego typu 

opisu. Oznaczanie złączek, przewodów, kabli lub urządzeń 

. Drukarka może pracować z oznacznikami i etykietami z 

rodziny MultiMark, a także z innymi materiałami ciągłymi, 

etykietami tekstylnymi i poliestrowymi, koszulkami 

termokurczliwymi czy etykietami sterowników PLC. 

Kompaktowa budowa i mała waga umożliwiają zastosowanie 

drukarki THM MMP praktycznie wszędzie. 

PrintJet ADVANCED umożliwia wydruk w kolorze dowolnych 

symboli, grafik, kodów matrycowych oraz innego typu 

oznaczeń na oznacznikach MetalliCard wykonanych ze stali 

nierdzewnej i aluminium oraz na oznacznikach wykonanych 

z plastiku PA66 rodziny MultiCard dostępnych w ponad 220 

formatach dostosowanych do znakowania przewodów, kabli 

oraz urządzeń i złączek. 


21

PORADY 


Dobór puszek instalacyjnych 

w zależności od aplikacji 

Puszki łączeniowe są nieodzownym elementem instalacji elektrycznych, teletechnicznych 

oraz systemów wykrywania i sygnalizowania pożaru. Wiele rodzajów puszek produkuje się 

z myślą o zastosowaniu w przemyśle. 

FOT. KOPOS 

Fot. 1. 

Puszki łączeniowe wpuszczane w podłogę 

Odpowiednią puszkę łączeniową 

dobiera się nie tylko w zależności 

od cech funkcjonalnych, ale 

i uwzględniając rodzaj materiału z jakiego 

jest wykonane podłoże montażowe. 

Stąd też odpowiednia puszka 

zostanie wybrana do podłoża wykonanego 

z ceramiki, betonu, drewna, 

płyt gipsowo-kartonowych czy koryt 

kablowych. W zależności od potrzeb 

instalacyjnych dobiera się puszkę 

rozgałęźną lub osprzętową. 

Puszki instalacyjne podtynkowe 

Oferowane na rynku puszki przeznaczone 

do montażu podtynkowego 

praktycznie można instalować w ścianach 

bez względu na technologię ich 

wykonania. Najczęściej zastosowanie 

znajdują nakładane pokrywy o zastosowaniu 

uniwersalnym, które również mogą 

być przykręcane. Do zamykania niektórych 

puszek można wykorzystać pokrywy wyposażone 

w elastyczną listwę rozporową, 

natomiast dekle sygnalizacyjne znajdują 

zastosowanie w instalacjach systemów bezpieczeństwa. 

Dzięki jasnym barwom puszkę 

w razie potrzeby można szybko znaleźć. 

Jeżeli jest więcej przewodów do podłączenia, 

to warto zadbać o puszki z konstrukcją modułową 

i pogłębianą. Ilość łączonych ze sobą 

puszek dobiera się w zależności od potrzeb instalacyjnych. 

Ciekawe rozwiązanie techniczne 

stanowią listwy gwoździowe pozwalające 

na montaż za pomocą gwoździ stalowych. 

Puszki podtynkowe nabyć można w postaci 

skrzynek rozgałęźnych, które mają nieco 

inną konstrukcję w porównaniu z puszkami 

osprzętowymi. Jednak bez względu 

na rodzaj puszek łączy się je między sobą 

poprzez otwór tunelowy, a jeżeli grubość 

tynku jest grubsza od zakładanej to warto 

zastosować pierścienie wyrównawcze. 

Na rynku oferowane są puszki instalacyjne nie 

wymagające montażu gipsem. Takie rozwiązanie 

pozwala przede wszystkim na oszczędność 

czasu wykonania instalacji. Specjalna 

szczecinka znajdująca się na pokrywie pozwala 

łatwo znaleźć puszkę po położeniu tynku. 

Ogranicznik głębokości zapewnia jednakowe 

ustawienie puszek. Ponadto jest możliwe 

szybkie wyrównanie puszek już bezpośrednio 

przed położeniem tynku. 

O odpowiednie puszki należy zadbać 

w przypadku gdy w miejscu eksploatacji 

instalacji będą występowały niskie temperatury. 

To właśnie specjalnie dobrany materiał 

wykonania pokryw zapewnia ich elastyczność 

i wytrzymałość w skrajnie ujemnych 

temperaturach. Trzeba mieć na uwadze fakt, 


PORADY 


Fot. 2. 

Puszki łączeniowe do montażu w płytach gipsowo-kartonowych 

że nie wszystkie puszki instalacyjne można 

pokrywać tynkami wapiennymi. 

Przy montażu puszek podtynkowych należy 

ściśle uwzględnić zalecenia producenta. 

Przy instalacji typowej puszki w pierwszej 

kolejności trzeba wstępnie wywiercić otwór 

o mniejszej średnicy niż otwór docelowy. 

W następnej kolejności wierci się 

otwór o średnicy właściwej wynoszącej 

82–84 mm, przy czym warto zadbać o oszlifowanie 

diamentowe otworu. Mając wydłutowany 

rdzeń otworu umieszcza się puszkę 

wykorzystując element zatrzaskujący. Na 

końcu nakładana jest pokrywa. 

Puszki instalacyjne natynkowe 

Nieco inne rozwiązanie konstrukcyjne mają 

puszki natynkowe, przy czym wysoki komfort 

montażu zapewnią puszki wyposażone 

w pokrywę samozatrzaskującą. W zależności 

od potrzeb instalacyjnych puszkę montuje się 

w dowolnej pozycji. Oprócz tego odpowiednio 

jest dobierana ilość wpustów i średnica 

wprowadzanych kabli. Przydatne rozwiązanie 

stanowią również wpusty elastyczne oraz 

wpusty z zakończeniem w postaci gwintu. 

Niektóre wersje puszek mają wytłoczone 

osłabienia ułatwiające wykonanie wpustu, 

który bez problemu można zrobić nożem lub 

przebijając specjalną końcówką wlotową. 

Jednak spektrum zastosowania puszek natynkowych 

jest znacznie szersze. Bardzo 

często montuje się je nie tylko na ścianach 

ale i na korytach kablowych. Zastosowanie 

znajdują przy tym elementy mocujące zapewniające 

stabilność montażu. Instalacja 

puszek nie wymaga używa dodatkowych 

narzędzi a dzięki dużej ilości miejsca we 

wnętrzu zyskuje się łatwy montaż okablowania. 

Przy łączeniu przewodów w zależności 

od preferencji instalatora wykorzystywane 

są zaciski śrubowe lub szybkozłączki. 

Ponadto w zależności od aplikacji dobiera 

się odpowiedni stopień ochrony IP. Oprócz 

tego przy doborze puszki należy uwzględnić 

materiał wykonania, wymiary, rodzaj 

przejścia na przewód oraz średnicę otworu 

w przypadku montażu dławika. Ważna jest 

również pojemność wnętrza, a także sposób 

montażu puszki i łączenia przewodów. 

Puszki do trudnych warunków 

eksploatacyjnych 

Specjalne puszki sprawdzą się w miejscach 

o wyjątkowo trudnych warunkach pracy. Zastosowanie 

znajdują przy tym materiały odporne 

na promieniowanie UV i działanie wysokich 

i niskich temperatur oraz dużej wilgotności 

powietrza. Oprócz tego odpowiednie puszki 

dobiera się pod kątem pracy w miejscach narażonych 

na działanie agresywnych substancji 

chemicznych oraz miejsc gdzie może wystąpić 

mieszanina wybuchowa. Uwzględnia się przy 

tym nie tylko wysoki stopień ochrony IP, ale 

i odpowiednią klasę izolacji. 

Specjalne puszki łączeniowe przewiduje się 

przy montażu w ziemi. W rozwiązaniach 

tego typu szczególnie ważny jest wysoki 

poziom ochrony przed wilgocią. 

Dodatkowe uszczelnienie 

W przypadku gdy na puszkę będzie działać 

wilgoć albo znajdzie się w wodzie to warto 

zadbać o specjalną masę, która zapewni 

szczelność puszki i zagwarantuje bezpieczne 

połączenie elektryczne. Oprócz tego takie 

substancje bardzo często są wykorzystywane 

w aplikacjach gdzie występują wibracje 

i wstrząsy. Wygodę montażu zapewnią 

masy nakładane pistoletem budowlanym 

Typowa masa uszczelniająca zapewni stopień 

ochrony IP 68. Oprócz tego masę 

dobiera się w zależności od wymaganego 

napięcia znamionowego i wytrzymałości 

FOT. KOPOS 

FOT. KOPOS 

FOT. KOPOS 

FOT. ELEKTROPLAST 

Fot. 3. Puszka łączeniowa natynkowa Fot. 4. Puszka łączeniowa natynkowa Fot. 5. Puszka z listwą łączeniową 

ekranowana 


23

PORADY 


na przebicie elektryczne. Ważny jest szeroki 

zakres temperatury pracy wynoszący od -40 

do +90°C. Substancja jest również elastyczna 

i miękka. Takie rozwiązania sprawdzą się 

np. przy podłączeniach pomp wody. 

Puszki do zalania betonem 

Specjalne puszki są przeznaczone do połączeń 

przewodów elektrycznych zalewanych betonem. 

Puszkę tego typu dobiera się w zależności 

od wymaganej ilości miejsca do podłączenia 

przewodów. Oprócz tego można zastosować 

puszki z wprowadzeniem na przewody, koryta 

kablowe lub rury elektroinstalacyjne. 

Do instalacji przeciwpożarowych 

W instalacjach wykrywania i sygnalizacji pożaru 

stosuje się puszki instalacyjne wykonane 

z blachy ocynkowanej. Dla łatwej identyfikacji 

pokrywy są pokryte farbą w kolorze czerwonym. 

To właśnie dzięki puszkom tego typu 

zyskuje się możliwość wykonania trwałego 

połączenia obwodów instalacji przeciwpożarowych. 

Niektóre wersje puszek mają bezpiecznik 

przeciążeniowy jednorazowego zadziałania 

i ceramiczne kostki połączeniowe. W razie 

potrzeby można zastosować osobne zaciski 

przeznaczone do podłączenia sygnałów a inne 

do zasilania. Przy instalacji puszki najczęściej 

wykorzystuje się fabryczne otwory montażowe. 

Niektóre puszki mają specjalne otwory 

przeznaczone do odprowadzania kondensatu. 

W instalacjach elektrycznych i sygnałowych, 

od których wymaga się odporności na działanie 

ognia zastosowanie znajdują puszki bezhalogenowe. 

Puszki tego typu można łatwo 

połączyć ze sobą i nie trzeba używać przy 

Fot. 6. 

tym dodatkowych elementów mocujących 

oraz specjalistycznych narzędzi. Ścianki 

boczne mogą być podwójne, dzięki czemu 

konstrukcja puszki jest sztywna. 

Specjalne puszki łączeniowe dobiera się 

do systemów odpowiedzialnych za podtrzymanie 

funkcji instalacji i urządzeń elektrycznych 

przez określony czas (przez 30 min) 

na potrzeby ewakuacji. W tym czasie nie 

powinno dojść do zakłóceń w pracy oświetlenia 

awaryjnego, a także wind, urządzeń 

alarmowych i wyciągów dymu. Z kolei 

FOT. KOPOS 

Fot. 7. 

Puszki łączeniowe natynkowe z listwami łączeniowymi 

Puszka do montażu w płytach 

gipsowo-kartonowych 

FOT. ELEKTROPLAST 

przez 90 min. powinny działać urządzenia 

przeznaczone do zwalczania pożaru. Są to 

przede wszystkim instalacje odpowiedzialne 

za podwyższanie ciśnienia wody, a także 

windy wykorzystywane przez straż pożarną. 

Puszki ekranowane 

Puszki ekranowane są montowane w aplikacjach 

wymagających ochrony połączenia 

przed zakłóceniami elektromagnetycznymi. 

Zabezpieczenie w tym zakresie gwarantuje 

specjalna listwa ochronna oraz powłoka 

przewodząca. Zapewnia to ochronę przed 

zakłóceniami, które bardzo często są efektem 

emisji i napromieniowania z elektrycznym 

polem przemiennym. W zależności 

od wymagań instalacyjnych dobiera się 

puszki podtynkowe zarówno osprzętowe jak 

i rozgałęźne oraz przeznaczone do budownictwa 

szkieletowego. Są również puszki 

montowane na szynę montażową. Odpowiednią 

konstrukcję mają pokrywy puszek 

ekranowanych. Wykorzystuje ona bowiem 

przewód pozwalający na połączenie elektryczne 

odprowadzające zakłócenie. Puszki 

tego typu są dostępne w wersji ogniotrwałej. 

FOT. KOPOS 

Fot. 8. 

Kaseta dystrybucji energii podłogowa 

Podsumowanie 

Co prawda montaż typowych puszek łączeniowych 

jest prosty to jednak warto zadbać 

o kilka narzędzi, które zapewnią wygodną 

instalację. Przede wszystkim przydatne będą 

koronki do wiercenia. Większość narzędzi tego 

typu nie wymaga wiercenia z udarem. Ponadto 

konstrukcje nowoczesnych koronek zapewniają 

skuteczne odprowadzanie pyłu podczas 

wiercenia otworu. Oprócz tego przydatne będą 

przymiary wiertarskie, dzięki którym zachowuje 

się dokładny odstęp między puszkami. Przymiary 

mogą być wyposażone w poziomicę oraz 

rozkładany kołek prowadzący dla pierwszego 

otworu. Wielu instalatorów korzysta również 

z głowicy odsysającej z uchwytem. 

Damian Żabicki 


PORADY 


Dobór puszek odgałęźnych 

do instalacji wewnętrznych 

Jak ustrzec się błędów podczas montażu? 

Puszki odgałęźne bardzo często postrzegane są przez pryzmat stopnia ochrony IP 

wymaganego w miejscu ich montażu. Jest to jednak tylko jeden z kilku ważnych parametrów, 

jakie należy brać pod uwagę przy doborze puszek. 

W praktyce, przy doborze puszek odgałęźnych, 

najczęściej pomijane są 

parametry mające decydujący wpływ 

na bezpieczeństwo pracy całej instalacji. 

Nie dotyczy to jedynie wymagających 

aplikacji przemysłowych, 

lecz również standardowych instalacji 

w pomieszczeniach suchych i niezapylonych. 

Zacznijmy jednak od utartego w praktyce 

kryterium IP puszki. W pomieszczeniach, 

gdzie występuje zapylenie 

lub strugi wody zależy nam na dużym 

stopniu ochrony IP, na przykład IP66. 

Taki stopień zapewni ochronę przed 

silnymi strugami wody z dowolnego 

kierunku oraz pełną ochronę przed 

pyłem. Stopień IP66 do niedawna 

zarezerwowany był dla puszek stosowanych 

w przemyśle, wyposażonych 

w dławnice skręcane. 

W 2017 roku firma Hensel wprowadziła 

nową serię puszek DK, 

gdzie stopień IP66 uzyskano dzięki 

zastosowaniu specjalnej konstrukcji 

zintegrowanych dławnic membranowych. 

W instalacjach wewnątrz 

pomieszczeń jest to rozwiązanie 

bardzo chętnie stosowane przez 

elektryków, gdyż skraca czas montażu 

i zmniejsza koszty – nie ma konieczności 

stosowania dodatkowych 

dławnic. 

Wróćmy jednak do aspektów bezpieczeństwa. 

Każde pomieszczenie 

powinno zapewniać odpowiednie 

bezpieczeństwo pożarowe dla przebywających 

w nim osób. Niestety 

Rys. 1. 

Nie tylko instalacje przemysłowe wymagają precyzyjnego doboru puszek instalacyjnych 

Rys. 2. Do niedawna puszki ze stopniem Rys. 3. 

ochrony IP66 należało wyposażyć 

w dławnice skręcane. Obecnie ten 

stopień ochrony zapewniają zintegrowane 

dławnice membranowe 

Puszki serii DK firmy Hensel 

ze zintegrowanymi dławnicami membranowymi 

zapewniają stopień IP66. 

W razie potrzeby z łatwością można 

je zastąpić dławnicami skręcanymi 


25

PORADY 


Rys. 4. 

Rys. 5. 

Wszystkie modele puszek firmy Hensel poddawane są rygorystycznym testom próby 

rozżarzonego drutu wg IEC 60695-2-11 

Pierwsza puszka wyprodukowana w roku 1931 przez firmę Hensel. Idea jest rozwijana do 

dziś i ma swoje odzwierciedlenie w najnowszych modelach puszek DK 

w przeszłości wydarzyło się wiele tragedii, 

które wynikały z wad w instalacjach 

elektrycznych, a ich źródłem były między 

innymi źle dobrane puszki odgałęźne. 

Jak powszechnie wiadomo, zwarcie 

lub przegrzanie obwodów na zaciskach 

wywołuje nagły wzrost temperatury wewnątrz 

puszki. W przypadku, gdy puszka 

jest wykonana z materiału niskiej jakości, 

który z łatwością rozprzestrzenia płomień, 

istnieje duże ryzyko samozapłonu. Puszki 

wykonane z materiałów wysokiej jakości 

np. z polipropylenu lub poliwęglanu są 

samogasnące, a więc nie rozprzestrzeniają 

płomienia. Ponadto nie bez znaczenia 

jest bezpieczeństwo prowadzenia akcji 

ratunkowej i gaśniczej. W czasie pożaru 

puszki nie powinny wydzielać trujących 

gazów, żrących substancji i powodować 

zadymienia, a więc powinny być oznaczone 

jako bez halogenowe, czyli niezawierające 

chloru, fluoru, bromu i jodu w swojej 

strukturze. 

Ponadto bardzo ważnym parametrem 

wpływającym na bezpieczeństwo pożarowe 

jest wynik tzw. próby rozżarzonego 

drutu, który określany jest temperaturą 

w jakiej puszka zaczyna się topić lub palić. 

Norma zaleca, aby nie była ona niższa niż 

650°C, jednak puszki odgałęźne serii DK 

firmy Hensel testowane są w temperaturze 

750°C, a więc zapewniają większe bezpieczeństwo. 

Obok bezpieczeństwa i trwałości bardzo 

ważną cechą współczesnych puszek jest 

łatwość i szybkość ich montażu. Doświadczenia 

w produkcji puszek odgałęźnych ze- 

Rys. 6. 

Podwójne zaciski pozwalają bez przeszkód połączyć na przykład przekroje 1,5 oraz 10 mm 2 


PORADY 


Rys. 7. 

Rys. 8. 

Uchwyty montażowe są standardowym wyposażeniem puszek serii DK 

Zastosowanie zamków zamiast tradycyjnych śrub pozwala na wzrokową kontrolę prawidłowego 

zamknięcia puszki. Wystarczy ¼ obrotu wkrętaka co znacząco przyspiesza 

montaż. Puszkę można opisać za pomocą oznacznika 

brane na przestrzeni lat przez firmę Hensel 

zaowocowały produktem innowacyjnym 

pod każdym względem. 

Nowe modele puszek DK firmy Hensel 

posiadają podwójne zaciski przyłączeniowe 

dla każdego bieguna przez co właściwe 

podłączenie dwu żył o znacząco różnych 

przekrojach nie stanowi problemu. To 

samo dotyczy połączenia przewodów różnego 

rodzaju np. typu drut, linka wielodrutowa 

lub przewód z zaprasowaną tulejką. 

Uniwersalność rozwiązania to nie tylko 

ułatwienie i uproszczenie montażu, ale 

również znaczące obniżenie ryzyka błędów 

podczas wykonywania połączeń. 

Same zaciski są umieszczone na demontowanych 

uchwytach przez co możemy 

zmieniać ich położenie lub dołożyć dodatkowe. 

Ewentualne wibracje występujące 

w miejscu zainstalowania puszki również 

nie stanowią problemu. Zaciski mają budowę 

zapewniającą sprężynowy docisk 

przewodów, co zabezpiecza je przed odkręceniem. 

Producent przewidział również ułatwienia 

podczas mocowania puszki. Możemy skorzystać 

z dwóch możliwości wybierając 

montaż za pomocą wkrętów przechodzących 

przez podstawę puszki lub zamocować 

ją wykorzystując uchwyty montażowe dostarczane 

wraz z puszką jako wyposażenie 

standardowe. 

W przypadku mocowania podstawy puszki 

do podłoża za pomocą wkrętów należy zastosować 

zaślepki otworów montażowych, 

które są dostarczane w komplecie. W ten 

sposób mamy pewność, że zachowany jest 

stopień szczelności IP66. 

W artykule zostały poruszone tylko niektóre 

aspekty związane z zachowaniem 

bezpieczeństwa i niezawodności. Firma 

Hensel jako prekursor innowacji w sferze 

puszek instalacyjnych nieustannie pracuje 

nad zapewnieniem najwyższej jakości 

swoich produktów spełniających różnorakie 

wymagania i uwarunkowania. Gama 

puszek instalacyjnych do zastosowań 

wewnętrznych DK stanowi tylko część 

oferty, którą uzupełniają puszki do zastosowań 

na zewnątrz budynków serii KF, 

puszki wodoodporne serii WP oraz puszki 

pożarowe serii FK. 

Rys. 9. 

Elastyczna linka do mocowania pokrywy zapobiega jej spadnięciu podczas prac na 

wysokości 

• 


27

PRODUKTY 


Puszki elektroinstalacyjne firmy Kopos 

Producent materiałów elektroinstalacyjnych Kopos stara się odpowiedzieć na stale 

rosnące potrzeby rynku, co jest impulsem do poszukiwań nowych rozwiązań w materiałach 

i konstrukcjach. 

Specjalizacja produktów elektroinstalacyjnych 

takich jak puszki 

czy rury postępuje bardzo szybko, 

a większość fachowców bardzo dobrze 

orientuje się w rodzajach i odmianach 

puszek o różnych sposobach 

montażu i dla różnych typów budownictwa. 

Puszki podtynkowe 

Zdecydowanie dominują w budownictwie 

ogólnym. Wykonane są z twardego, 

samogasnącego materiału PCV 

(najczęściej w kolorze szarym), który 

jest odporny na temperatury od -5°C 

do +60°C. 

Puszki te spełniają wymogi badania 

odporności na działanie wysokich 

temperatur oraz próby rozżarzoną 

pętlą o temperaturze 850°C 

(wg normy CSN EN 60 670-1 wrt.18). Są 

przeznaczone dla przewodów o napięciu 

maks. 400 V i natężeniu prądu maks. 16 A. 

Możemy wyróżnić puszki do instalacji 

docieplających. Przykładem może być 

chroniona europejskim wzorem przemysłowym 

KUZ-V, która może być używana 

również jako uniwersalna puszka pod 

tynk. Instrukcję montażu możemy obejrzeć 

w filmie znajdującym się na stronie 

www.kopos.com 

Ważną grupę stanowią puszki do ścian pustych, 

najczęściej gipsowo-kartonowych, 

nadające się do instalacji elektrycznych 

w budownictwie drewnianym, zarówno 

w domkach drewnianych, chatach, domkach 

z bali, jak również w budowie domów rodzinnych 

prefabrykowanych o konstrukcji 

drewnianej, niskoenergetycznych oraz domów 

pasywnych. 

Puszki natynkowe 

Są to puszki przeznaczone do bezpośredniej 

instalacji na powierzchni bez konieczności 

umieszczania podkładki izolacyjnej. 

Z uwagi na mniejsze walory estetyczne 

puszki natynkowe najczęściej używane 

są budownictwie przemysłowym np. 

magazynach, pomieszczeniach gospodarczych, 

technicznych itp. W tym przypadku 

najważniejsze jest bezpieczeństwo. 

Większość puszek w wykonaniu zamkniętym 

firmy KOPOS przeznaczonych jest 

do montażu w środowisku o podwyższonej 

wilgoci, zapyleniu, odporności na działanie 

środków chemicznych i korozyjnych 

oraz wysokim zagrożeniem uszkodzenia 

mechanicznego np. Szczelność puszek 

określa klasyfikacja IP. Firma Kopos 

w swojej ofercie zawiera puszki o bardzo 

wysokiej szczelność. Przykładem może być 


PRODUKTY 


KSK 80, której odporność wynosi IP 66. 

Istnieje możliwość instalacji specjalnej 

szeregowej listwy zaciskowej (S-KSK 1). 

Przeznaczona jest do montażu w środowiskach 

wymagających stopnia osłony 

IP 66. Dzięki zastosowaniu podkładki izolującej 

ciepło można stosować dla instalacji 

na materiale o klasie reakcji na ogień 

E lub F. 

Puszki przeciwpożarowe 

Firma Kopos posiada również puszki przeciwpożarowe. 

Jednym z najważniejszych 

problemów w przypadku pożaru jest konieczność 

podtrzymania przez określony 

czas zasilania energią elektryczną, służącą 

dla układów sygnalizacji pożarowej, wentylacji, 

pompowania wody, pracy wind 

ewakuacyjnych oraz oświetlenia dróg 

ewakuacyjnych. Zachowanie tych funkcji 

zapobiega panice oraz zapewnia, że interwencja 

jednostek straży pożarnych jest 

bardziej efektywna i sprawniej eliminowane 

są szkody dotyczące zdrowia, ludzi oraz 

majątku. 

W oparciu o szereg prób, firma KOPOS 

wykazała funkcjonalność w przypadku pożaru 

w odniesieniu do szerokiego portfolio 

swoich wyrobów i klasyfikuje te wyroby 

w oparciu o wymagające normy europejskie, 

oparte na normie DIN 4102-12. 

Odpowiednio do tego – zgodnie z rosnącymi 

wymaganiami rynku – oferujemy w kilku 

grupach produktowych wyroby, zapewniające 

podtrzymanie zasilania w energię 

elektryczną przez okres 90 minut w sytuacji, 

kiedy temperatura przekracza 1000°C. 

Firma Kopos posiada szeroki wybór materiałów 

elektroinstalacyjnych, a powyższy 

artykuł stanowi jedynie zarys oferty. Nasi 

eksperci wychodzą naprzeciw oczekiwaniom 

klientów i nie ustają w ciągłym ulepszaniu, 

oraz tworzeniu coraz bardziej innowacyjnych 

produktów. 

• 

REKLAMA 


29

PORADY 


Wyłączniki różnicowoprądowe 

Wyłączniki różnicowoprądowe stanowią nieodzowny element instalacji elektrycznych. Nic 

w tym dziwnego, bowiem od skuteczności ich działania zależy ochrona przeciwporażeniowa, 

a co za tym idzie bezpieczeństwo ludzi. Wyłączniki różnicowoprądowe o znamionowym prądzie 

różnicowym 500 mA stanowią też pomocniczy środek ochrony przeciwpożarowej, zmniejszając 

ryzyko powstania pożaru spowodowanego przez niesprawną instalację elektryczną. 

Ważnym elementem w typowym 

wyłączniku różnicowoprądowym są 

zestyki torów prądowych wraz z zamkiem 

i dźwignią załączającą. Na budowę 

wyłącznika RCD składa się 

również wyzwalacz różnicowoprądowy 

(najczęściej przekaźnik spolaryzowany) 

oraz przekładnik Ferrantiego, 

którym najczęściej jest pierścień ferromagnetyczny. 

To właśnie przez niego 

przechodzą przewody fazowe i przewód 

neutralny. Z kolei dzięki obwodowi 

testowania wyłącznika można go 

sprawdzić podczas eksploatacji. 

Należy pamiętać, że wyłącznik różnicowoprądowy 

znajduje zastosowanie 

jako ochrona dodatkowa, obok „samoczynnego 

wyłączenia zasilania”, które 

działa w przypadku bezpośredniego 

zwarcia pomiędzy fazą a obudową. 

Wykrywane są przy tym znacznie 

mniejsze prądy upływu niż te, które 

mogłyby spowodować zadziałanie zabezpieczeń 

nadprądowych. 

Wyłączniki różnicowoprądowe są 

montowane w układach sieci TN-S 

oraz TN-C-S na odcinku z rozdzielonymi 

przewodami ochronnym PE 

i neutralnym N. Oprócz tego wyłączniki 

RCD montuje się w sieciach TT oraz 

nieco rzadziej w IT. 

Parametry 

Ważnym parametrem technicznym 

wyłączników różnicowoprądowych 

jest napięcie znamionowe. Biorąc pod 

uwagę zdolność łączenia, napięcie znamionowe 

wyłącznika nie powinno być 

mniejsze od napięcia znamionowego 

sieci, w której on jest zainstalowany. 

Oprócz tego wyłączniki RCD określa 

znamionowy prąd różnicowy zadziałania 

– 0,03, 0,1, 0,2, 0,3, 0,5 A. Z kolei 

prąd znamionowy ciągły stanowi 

Fot. 1. 

Wyłącznik różnicowoprądowy 

CFI6-25_2_003-B 

Fot.: EATON ELECTRIC 

największy prąd, jakim wyłącznik może być 

obciążony długotrwale w stanie zamkniętym. 

Znormalizowane wartości prądu znamionowego 

wynoszą 6, 10, 13, 16, 20, 25, 32, 40, 

50, 63, 80, 100 i 125 A. Oprócz tego produkuje 

się wyłączniki RCD na prądy znamionowe 

ciągłe – 160, 200, 250, 400, 630 A. 

Parametrem wyłączników różnicowoprądowych 

jest częstotliwość znamionowa, która 

w przypadku standardowych urządzeń wynosi 

50 i/lub 60 Hz. 

Biorąc pod uwagę obciążalność zwarciową, 

wyróżniamy wyłączniki różnicowoprądowe 

bez wyzwalaczy nadprądowych (RCCB) ze 

zdolnością wyłączania wynoszącą co najmniej 

10-krotną wartość prądu znamionowego, ale 

nie mniejszą niż 500 A. Ważne jest, aby takie 

wyłączniki były dobezpieczone. Są też wytwarzane 

i stosowane wyłączniki różnicowoprądowe 

ze zintegrowanymi w jednym aparacie 

wyzwalaczami nadprądowymi (RCBO) 

o zdolności wyłączania porównywalnej z wyłącznikami 

nadprądowymi. 

Wybierając wyłącznik różnicowoprądowy, 

trzeba zwrócić uwagę na liczbę biegunów. 

Typowy wyłącznik jest w stanie przerywać 

wszystkie przewody czynne (L1, L2, L3, N). 

Stąd też oferowane i stosowane bywają wyłączniki: 

• dwubiegunowe (w obwodach jednofazowych), 

• czterobiegunowe (w obwodach trójfazowych 

z przewodem neutralnym), 

• trójbiegunowe (w obwodach trójfazowych 

bez przewodu neutralnego). 

Jest przy tym możliwe wykorzystywanie wyłączników 

czterobiegunowych w obwodach 

jednofazowych, jeżeli przewody L i N przyłączono 

w sposób zapewniający działanie obwodu 

kontrolnego. 

Typ wyzwalania (oznaczany wielkimi literami 

– AC, A, B) określa, przy jakich kształtach 

przebiegu prądu różnicowego wyłącznik 

różnicowoprądowy reaguje prawidłowo. Wyróżnia 

się więc wyłączniki różnicowoprądowe 

o wyzwalaniu typu AC (przystosowane 

do działania przy prądzie uszkodzeniowym 

przemiennym) oraz wyłączniki różnicowoprądowe 

o wyzwalaniu typu A przystosowane 

do działania przy prądzie uszkodzeniowym 

przemiennym oraz przy prądzie uszkodzeniowym 

pulsującym jednokierunkowym, 

mającym dowolną biegunowość ze składową 

stałą do 6 mA. Wyłączniki różnicowoprądowe 

o wyzwalaniu typu B można stosować, gdy 

w chronionym obwodzie płynąć będzie prąd 

różnicowy przemienny, prąd uszkodzenioniowy 

pulsujący jednokierunkowy, mający 

składową stałą nie większą niż 6 mA oraz prąd 

stały o niewielkim tętnieniu. 

Biorąc pod uwagę czułość, wyłączniki różnicowoprądowe 

mogą być wysokoczułe 

(znamionowy prąd różnicowy: ≤ 30 mA, 

średnioczułe (znamionowy prąd różnicowy: 

30 mA-500 mA), niskoczułe (znamionowy 

prąd różnicowy: > 500 mA). Z kolei w kontekście 

opóźnienia wyzwalania rozróżnia się 

wyłączniki bezzwłoczne (bez określonego 

czasu przetrzymywania i bez dodatkowych 


PORADY 


oznaczeń) oraz wyłączniki krótkozwłoczne, 

które mają gwarantowany czas podtrzymania 

wynoszący co najmniej 10 ms. Wyłączniki 

tego typu znajdują zastosowanie w obwodach 

odbiorczych o dużym przejściowym 

prądzie różnicowym. Z kolei wyłączniki 

zwłoczne (selektywne) mają gwarantowany 

czas przetrzymywania wynoszący nie mniej 

niż 40 ms. Zapewniają one wybiórczość 

działania z wyłącznikami bezzwłocznymi 

lub krótkozwłocznymi. 

Warto również wspomnieć o przekaźnikach 

różnicowoprądowych współpracujących 

z wyłącznikami nadprądowymi. Mają 

one wpływ na możliwość ustawiania wartości 

znamionowego prądu różnicowego zadziałania 

(np. 0,03, 0,1, 0,3, 1, 3, 5, 10 A) oraz nastawiania 

zwłoki zadziałania (np. 0, 06, 0,1, 0,3, 

1, 5 s). 

Trzeba pamiętać o dopuszczalnym dla danego 

aparatu zakresie temperatury otoczenia. 

Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy 

urządzenie będzie pracowało na zewnątrz 

pomieszczeń. Wynika to stąd, że warunki otoczenia 

mają duży wpływ na działanie wyłączników 

różnicowoprądowych. Tym sposobem 

– zależnie od sytuacji – zastosowanie znajdują 

wyłączniki o budowie podstawowej lub mrozoodpornej. 

Warto wspomnieć o wyłącznikach różnicowoprądowych 

z zabezpieczeniem nadprądowym. 

Urządzenia tego typu stanowią kombinację 

wyłącznika przeciwporażeniowego i nadprądowego, 

zapewniając nie tylko ochronę przeciwporażeniową, 

ale również zabezpieczenie 

obwodu przed przeciążeniami i zwarciami. 

Różnicowy prąd zadziałania wynosi 10, 30 

i 300 mA, natomiast typ wyzwalania urządzeń 

to A oraz AC. 

Akcesoria do wyłączników RCD 

Interesujące rozwiązania stanowią również 

akcesoria, w które można wyposażyć wyłączniki 

różnicowoprądowe. Np. styki pomocnicze 

pozwalają na zdalną sygnalizację zadziałania 

wyłącznika lub na sterowanie obwodem 

kontrolnym. Dzięki stykom pomocniczym jest 

także możliwe sygnalizowanie położenia styków 

głównych wyłącznika. 

Interesujące rozwiązanie stanowią układy 

przeznaczone do ponownego załączania wyłącznika 

różnicowoprądowego w przypadku 

jego wyłączenia, spowodowanego zakłóceniem 

w pracy sieci. Urządzenie tego typu 

stanowią trójmodułowy aparat, składający się 

z napędu silnikowego i przekaźnika. Układ zapoczątkowuje 

sekwencję sześciu prób ponownego 

załączania w różnych odstępach czasu 

wynoszących 10, 20, 30, 60, 120 oraz 160 s. 

W momencie, gdy próba ponownego załączenia 

powiedzie się, czyli nie wystąpią kolejne 

wyłączenia w efekcie działania prądów upływu, 

przekaźnik kasuje pozostałe próby załączenia 

z sekwencji. Jeżeli próba sześciokrotnego 

załączenia nie przebiegnie pomyślnie, 

dochodzi do zablokowania układu. Ponowne 

automatyczne załączenie, możliwe jest jedynie 

po ręcznym odblokowaniu układu. 

Niejednokrotnie zastosowanie znajdują 

łączniki pomocnicze i styki sygnalizacyjne 

umożliwiające sygnalizowanie zadziałania. 

Przydatny może okazać się także wyzwalacz 

podnapięciowy, który na zadziałanie wyłącznika 

w przypadku spadku napięcia w sieci. 

Używając wyzwalacza nadnapięciowego, dochodzi 

do rozłączenia obwodu, jeżeli napięcie 

w instalacji elektrycznej jest zbyt wysokie. 

Wyzwolenie wyłącznika następuje wtedy, 

gdy osiągnie ono 266 V. Przydatna może okazać 

się także osłona zacisków z możliwością 

plombowania. 

Trochę praktyki 

Instalując wyłączniki różnicowoprądowe typu 

A, należy pamiętać, aby nie montować ich 

w obwodach odpowiadających za zasilanie 

trójfazowych prostowników oraz urządzeń 

przekształcających częstotliwość (na przykład 

Fot. 2. 

Wyłącznik różnicowoprądowy firmy 

ETI POLAM 

Fot.: ETI POLAM 

falowników). W instalacjach tego typu mogą 

bowiem wystąpić prądy upływowe o charakterystyce 

gładkiej, które nie będą wykryte 

przez wyłączniki typu A. Oprócz tego istnieje 

prawdopodobieństwo nasycenia się rdzenia 

magnetycznego wyłącznika, co w efekcie 

będzie przyczyną niewykrywania prądów 

upływowych. Tym sposobem bezpieczeństwo 

przeciwporażeniowe nie zostanie zapewnione. 

Wyłączników różnicowoprądowych typu Anie 

powinno się również instalować w obwodach, 

którymi jest dostarczana energia elektryczna 

do większej liczby urządzeń wyposażonych 

w zasilacze elektroniczne. W takim przypadku 

powstają bowiem nagłe przyrosty prądowe 

przy załączaniu napięcia. Efektem mogą być 

niepożądane zadziałania wyłącznika. Wynika 

to stąd, że konstrukcja zasilaczy elektronicznych 

bazuje na filtrach o niewielkiej pojemności, 

która jest uwzględniona pomiędzy 

przewodami N i PE. Przy większej kumulacji 

i jednoczesnym załączeniu dochodzi do przepływu 

prądu ładującego, który „rozpoznawany” 

jest przez wyłącznik RCD jako prąd 

upływowy. 

Okresowa kontrola 

Należy pamiętać, że wyłączniki różnicowoprądowe, 

które znajdują zastosowanie w instalacjach 

elektrycznych, muszą być poddawane 

okresowej kontroli pod kątem spełniania 

swoich parametrów technicznych. Mierzy się 

między innymi prąd oraz czas zadziałania wyłącznika. 

Celem zapewnienia należytego stanu 

technicznego wyłączników różnicowoprądowych 

i gwarantowania przez nie ochrony 

przeciwporażeniowej, konieczne jest przeprowadzanie 

okresowych przeglądów. W ramach 

sprawdzeń warto przeprowadzić pomiar impedancji 

pętli zwarciowej w obwodzie z wyłącznikiem 

RCD. 

Sprawdzenie zadziałania za pomocą przycisku 

„TEST”, pozwala określić sprawność wyłącznika. 

Jeżeli po naciśnięciu przycisku testowego 

urządzenie nie zadziała, konieczna jest jego 

wymiana. 

Powinno się sprawdzić, czy impedancja pętli 

zwarciowej L-PE ma wartość nie większą, 

niż ta, która jest dopuszczalna dla badanego 

obwodu. Należy skontrolować, czy wszystkie 

części przewodzące dostępne, podlegające 

ochronie, są pewnie połączone z przewodem 

ochronnym oraz pomierzyć różnicowy prądu 

zadziałania. 



31

OŚWIETLENIE 


Sterowanie oświetleniem biurowym 

Celami, którym od samego początku podporządkowano ideę sterowania oświetleniem, były 

energooszczędność i komfort. Do tego doszła ekologia – wszak nowoczesne oświetlenie LED, 

przejmujące palmę pierwszeństwa w pomieszczeniach biurowych, pobiera znacznie mniej 

energii elektrycznej, a więc generuje mniejsze zapotrzebowanie na energię elektryczną, przy 

produkcji której emitowane są do środowiska duże ilości dwutlenku węgla. 

Wymagania prawne, 

obowiązujące normy i zasady 

oświetlania stanowisk pracy 

Oświetlenie w miejscu pracy musi być 

tak zorganizowane przez pracodawcę, 

aby światło było zgodne z przepisami. 

Co to oznacza? – w dużym skrócie 

to, że natężenie światła powinno być 

odpowiednio wysokie, że światło powinno 

pozytywnie wpływać na samopoczucie 

pracowników i nie powodować 

dyskomfortu (np. efekt olśnienia 

wskutek ciągłego oślepiania) bądź 

pogłębiania ewentualnych wad wzroku. 

W gruncie rzeczy światło biurowe 

powinno jak najbardziej udanie naśladować 

światło dzienne. Z punktu 

widzenia polskiego prawa, gdy przychodzi 

do rozmowy o oświetleniu 

dla biur, należy wskazać na przepisy 

zawarte w Rozporządzeniu Ministra 

Pracy i Polityki Społecznej w sprawie 

ogólnych przepisów bezpieczeństwa 

i higieny pracy oraz na dwie polskie 

normy (zgodne z europejskimi): 

PN-EN 12665:2008, o nazwie „Światło 

i oświetlenie – Podstawowe terminy 

oraz kryteria określania wymagań 

dotyczących oświetlenia” i PN-EN 

12464-1:2012, o nazwie „Światło i oświetlenie 

– Oświetlenie miejsc pracy. Część 

1: Miejsca pracy we wnętrzach”. Z dokumentów 

tych wynika obowiązek zapewnienia 

pracownikom wymaganego natężenia 

światła na płaszczyźnie pracy wzrokowej, 

przy czym nie może dochodzić do zbyt dużych 

różnic luminacji w bliższym i dalszym 

otoczeniu powierzchni pracy. Oczywiście 

wymóg ten nie może stać w sprzeczności 

z aspektami energetycznymi, co oznacza, 

że działania zmierzające do zmniejszenia zużycia 

energii przez oświetlenie nie mogą powodować 

pogorszenia aspektów związanych 

z postrzeganiem. Rozporządzenie zaznacza 

ponadto, że wskazane jest wykorzystanie 

światła dziennego – i to w sposób maksymalny, 

gdyż jest ono najzdrowsze dla naszego 

zmysłu wzroku. 

Przede wszystkim czujniki 

Sterowanie oświetleniem i zautomatyzowanie 

jego zachowania to droga do oszczędności 

i wygody, oparta o całe zaplecze osprzętu 

towarzyszącego oprawom LED, bez którego 

sterowanie oświetleniem nie jest możliwe. 

I nie chodzi tu o piloty czy manipulatory 

montowane w ścianach – które są oczywiście 

niezbędne – lecz w głównej mierze o czujniki 

o różnych możliwościach i zróżnicowanym 

przeznaczeniu. 

Na ich czele stoją czujniki ruchu i czujniki obecności. 

Różnicę między nimi można najkrócej 

opisać w następujący sposób: czujniki obecności 

wykrywają nie tylko aktywne przemieszczanie 

się ludzi, ale przede wszystkim bardzo nikłe ruchy, 

niewielkie zmiany w pozycji osób przebywających 

niemal nieruchomo w polu wykrywania 

(pracownik przed komputerem), zaś czujniki 

ruchu to „specjaliści” od detekcji ruchu polegającego 

na aktywnym przemieszczaniu się osób 

w biurze (pracownik przechodzący od biurka 

do kserokopiarki). Ich działanie oparte jest najczęściej 

na technologii PIR (Passive Infra Red), 

czyli na detekcji promieniowania cieplnego wykrywanych 

obiektów. 

Ze względu na bardzo wysoką skuteczność 

w biurach z reguły stosuje się czujniki obecności 

oparte na falach ultradźwiękowych 

oraz na falach wysokiej częstotliwości. 

W tych pierwszych fale wysyłane są aktywnie 

przez czujnik i obejmują całe pomieszczenie. 

Ich odbicie analizowane jest zgodnie 

z zasadą Dopplera. Czujniki ultradźwiękowe 

reagują niezawodnie nawet na najmniejsze 

ruchy lub przemieszczenia obiektów w przestrzeni 

wykrywania. Wykrywają ruch nawet 

wtedy, gdy od poruszającej się osoby dzieli 

je np. typowa ścianka działowa. Ich wadą 

jest to, że nie odróżniają obiektów żywych 

od przedmiotów martwych, dlatego często 

łączy się je z czujnikami PIR. 

Fot. 1. 

Oprawy Solvan Flow dają możliwość 

przyłączenia do systemu zarządzania 

oświetleniem TRILUX LiveLink 

Fot. 2. Steinel – oprawa natynkowa LED Fot. 3. 

z czujnikiem obecności HF 

Steinel – liniowa oprawa LED Slave 

do biur i innych dużych pomieszczeń 

32 


OŚWIETLENIE 


Czujniki wysokich częstotliwości, zwane 

czujnikami HF (High Frequency) oparte 

są na emisji fal wysokiej częstotliwości 

(5,8 GHz), które mogą przechodzić przez 

szklane ściany lub ścianki z lekkich materiałów 

oraz przez drewno. Ich powracające 

do czujnika echo przechodzi analizę przez 

moduł elektroniczny i jeżeli wewnątrz obszaru 

wykrywania, ruch obiektu zmieni 

obraz echa, wówczas czujnik wyśle impuls 

do centralki systemu lub samej oprawy 

(wszystko zależy od konfiguracji systemu). 

Podstawą w systemach sterowania oświetleniem 

są też czujniki zmierzchowe, czyli 

takie, które badają ile światła dziennego jest 

w danym pomieszczeniu. Przy ustawionym 

przez użytkownika progu, po którego przekroczeniu 

dziennego światła jest już zbyt 

mało w pomieszczeniu, czujniki wysyłają 

sygnał o potrzebie uruchomienia oświetlenia 

które kompensuje brak dziennego światła. 

Oczywiście gdy powraca światło dzienne 

i jego natężenie notowane jest powyżej ustawionego 

progu, czujniki decydują o wyłączeniu 

oświetlenia. 

FOT. TRILUX 

Fot. 4. 

Oprawy Solvan Flow to możliwość 

przyłączenia do systemu zarządzania 

oświetleniem TRILUX LiveLink 

Sterowanie i automatyka 

– inteligentne światło w biurze 

Bazą dla systemów sterowania oświetleniem 

w biurach jest z reguły standard interfejsu 

dla elektronicznych układów zasilających, 

z możliwością regulacji strumienia świetlnego 

typu open-source, o nazwie DALI. Za 

jego pomocą można kontrolować indywidualnie 

do 64 elektronicznych układów zasilających 

przy pomocy dwużyłowej linii sterującej, 

która jest niezależna od linii zasilającej. 

Możliwości DALI są bardzo duże, gdyż jest 

on uniwersalnym interfejsem dla wszystkich 

składników: sterowników oświetleniowych, 

czujników ruchu i obecności, cyfrowych 

ściemniaczy, układów zasilających i samych 

opraw. W tym systemie grupy opraw oświetleniowych 

nie muszą być przypisywane 

na etapie projektowania – można je później 

ustawić przy pomocy sterownika, (pojedyncze 

oprawy jak i grupy opraw nie są ze sobą 

połączone na stałe lecz przypisywane przez 

sterownik, przy czym składy grup można 

w każdej chwili modyfikować). Do włączania 

oświetlenia nie używa się przekaźników 

– odbywa się to wyłącznie poprzez linię 

sterującą. Ważną cechą systemu DALI jest 

zgłaszanie przez uszkodzone oprawy swego 

aktualnego statusu do sterownika, który następnie 

prezentuje stosowny raport – jest to 

bardzo przydatne w przypadku dużych projektów. 

Producenci oświetlenia dla biur oferują 

często rodzime systemy oparte na DALI, 

sygnowane swoimi własnymi nazwami i pozwalające 

na kontrolę oświetlenia w pojedynczych 

pomieszczeniach biurowych jak 

też na całych piętrach. Praktycznie wszystkie 

zapewniają sterowanie z poziomu kontrolera 

naściennego, tabletu i smartfona, czy też 

komputera podłączonego do lokalnej sieci 

WiFi. Instalacje oparte na DALI dają niespotykaną 

elastyczność, pozwalają oprzeć się 

na czujnikach, które załączają światło przy 

zbyt małej luminacji w biurze i zawsze wtedy, 

gdy zostaną tam wykryte osoby, ale też 

dają możliwość zdalnego sterowania światłem 

bez oglądania się na czujniki. Co więcej 

– pozwalają ustawiać cykliczne i powtarzalne 

harmonogramy zachowania oświetlenia 

w danym pomieszczeniu lub w grupie pomieszczeń. 

Systemy oparte na protokole 

DALI łatwo też integrują się z istniejącymi 

systemami automatyki budynków i pomieszczeń 

i dotyczy to również współpracy z systemami 

KNX. Taką współpracę umożliwiają 

konwertery DALI-KNX, które pozwalają 

EKSPERT Fachowego 

Elektryka 

Czym różnią się obecnie stosowane czujniki obecności od swych protoplastów, którzy przed 

dwiema dekadami weszli na dobre na rynek polski? 

Marcin Czerwiński 

Product Manager w spółce 

Lena Lighting S.A. 

Czujniki obecności służą do sterowania 

oświetleniem głównie 

w ciągach komunikacyjnych oraz 

pomieszczeniach biurowych. Sensory 

te pozwalają nam inteligentnie 

korzystać z oświetlenia tzn., że lampy załączą się wtedy, 

gdy ilość światła naturalnego jest niewystarczająca oraz co 

oczywiste wtedy, gdy wykryją obecność człowieka. Czujniki 

obecności są oparte na detekcji podczerwieni (PIR) i przez 

ostatnie lata ewaluowały wraz z rozwojem techniki. Najnowszej 

generacji czujniki wyróżniają się np. 

– adaptacyjnym trybem opóźnienia wyłączenia – czujnik uczy 

się rozpoznawać zachowania użytkowników i dopasowuje 

swoją pracę do istniejących warunków, 

– kwadratowym obszarem detekcji co pozwala na redukcję 

martwych stref, 

– możliwością współpracy z wieloma odbiornikami, 

– zdalnym sterowaniem funkcjami / ustawieniami czujnika, 

– pomiarem natężenia oświetlenia wraz z rozróżnieniem na 

światło sztuczne i naturalne dzięki czemu możliwe jest zrealizowanie 

funkcji stałego natężenia oświetlenia, 

– możliwością integracji z systemami zarządzania budynkami 

i przesyłania danych na temat ilości przebywających w poszczególnych 

strefach osób. 

Czujniki PIR pierwszej generacji były prostymi układami które 

pozwalały realizować wyłącznie funkcję włącz / wyłącz, często 

nie posiadały regulacji ustawień oraz ich rozdzielczość była 

niewielka jak na dzisiejsze standardy. 


33

OŚWIETLENIE 


na wymianę informacji między obydwoma 

sieciami i są łatwe w konfiguracji. 

Skoro już doszliśmy do terminu KNX, warto 

zauważyć, że hasło „sterowanie oświetleniem” 

chyba częściej łączone jest w publikacjach internetowych 

właśnie z tym skrótem, przy czym 

najczęściej dzieje się tak, gdy dyskusja dotyczy 

sterowania całym budynkiem biurowym. 

Czym jest w takim razie KNX? – w najprostszych 

słowach niczym innym, jak integracją 

wszystkich funkcji zarządzania budynkiem. 

Ten europejski system oparty jest na obwodach 

sterujących (24 V, bezpieczne dla człowieka), 

poprowadzonych całkowicie oddzielnie od zasilających. 

Wszystkie informacje dla realizacji 

funkcji sterowniczych, pomiarowych, kontrolnych 

i regulacyjnych – kierowane do każdego 

odbiornika – przekazywane są w trybie szeregowej 

transmisji symetrycznej za pomocą jednego 

przewodu magistralnego, który dosłownie 

oplata cały budynek. Przy każdym odbiorniku 

znajduje się element magistralny z mikroprocesorem 

i właściwym rodzajem pamięci, dla 

którego główna magistrala jest źródłem informacji 

oraz oczywiście zasilania. W gruncie 

rzeczy KNX tworzy zdecentralizowany system 

automatyki budynku z rozproszoną inteligencją, 

multitaskingiem i relacjami peer to peer pomiędzy 

poszczególnymi elementami systemu, 

co oznacza, że pojedyncza wiadomość może 

powodować działanie dziesiątek wręcz urządzeń 

podłączonych do systemu KNX (na przykład 

gaszenie lamp w całym budynku przy użyciu 

jednego przycisku). 



Czy można wskazać jeden wiodący w Polsce system 

inteligentnego sterowania oświetleniem w biurach? 

Maciej Gronert, 

projektant oświetlenia 

TRILUX Polska 

W kontekście systemów inteligentnego sterowania 

oświetleniem w biurach opartych 

na DALI i sprzężonych z KNX, protokół ten 

pozwala na ogromne oszczędności dzięki powiązaniu 

tych systemów z systemami kontroli 

okien, rolet czy systemami wentylacyjnymi. 

Przykładem niech będzie jedno z rozwiązań 

możliwych do realizacji w średniej wielkości 

sali biurowej, w której znajduje się kilka poszczególnych 

boksów dla pracowników: 

• oświetlenie w biurze jest załączane manualnie 

i aktywuje w ten sposób czujnik 

ruchu ze stałą kontrolą natężenia oświetlenia, 

• oświetlenie gasi się automatycznie po 

wyjściu pracowników (reakcja na brak 

ruchu i obecności), 

• system kontroluje jednocześnie precyzyjne 

przysłanianie rolet dla osiągnięcia 

optymalnego poziomu światła dziennego 

w biurze, 

• gdy w biurze nie ma nikogo latem, rolety 

są zasłaniane, by pomieszczenie się nie 

nagrzewało, zimą zaś odwrotnie – są odsłaniane. 

Standardem zarządzania oświetleniem jest protokół 

DALI. To z nim kompatybilne są stateczniki 

opraw zdatnych do wykorzystania w inteligentnych 

układach. Na tej technologii opiera się 

służąca konfiguracji i sterowaniu pracą lamp 

z poziomu urządzeń mobilnych aplikacja TRILUX 

LiveLink oraz, z tego co wiem, produkty konkurencji. 

W oparciu o protokół KNX realizowane są całościowe 

realizacje budynków inteligentnych. 

Nawet kiedy jest on zastosowany, zarządzanie 

oświetleniem odbywa się najczęściej z użyciem 

systemu DALI. Dopiero na dalszym etapie układ 

jest integrowany z KNX. 

Gdy zepniemy taki system kontroli oświetlenia 

z pozostałymi systemami wchodzącymi 

w skład lokalnego KNX, osiągamy następujące 

przykładowe współzależności: czujniki 

i wprogramowane w nie wartości progowe 

powodują wysunięcie rolet przy zbyt mocnym 

nasłonecznieniu pomieszczenia biurowego, 

ale jeśli wywołuje to zbyt duże wychłodzenie, 

czujniki wymuszają domknięcie 

rozszczelnionych dotychczas okien i jednoczesne 

uruchomienie ogrzewania (system 

wentylacyjny). 

Jak wynika z powyższego, system KNX to 

sposób na sterowanie pomieszczeniami (biurami) 

lub budynkiem w sposób całościowy 

– jest to system, w którym oświetlenie to jeden 

z elementów całej układanki – jednakże 

bardzo ważny – na którą składają się również 

wentylacja, klimatyzacja, instalacja alarmowa, 

ogrzewanie, sterowanie roletami i oknami 

itp. Warto zauważyć, że liczba producentów 

oferujących wyroby gotowe do włączenia ich 

w strukturę KNX rośnie na świecie w tempie 

zawrotnym. Wśród nich są oczywiście producenci 

czujników i opraw – ci najlepsi już 

od dawna oferują swoje produkty w wersjach 

zwykłych i w wersjach przygotowanych zarówno 

dla systemu DALI, jak i KNX. 

Aktualne trendy 

W świecie automatycznego oświetlenia 

biurowego pojawiło się ostatnio kilka nowych 

trendów – i nie chodzi tu o tendencję 

do przestawiania się na energooszczędne 

źródła światła, na diody LED, bądź starania 

o maksymalnie wierne odwzorowywanie 

barw otoczenia dzięki zastosowaniu optymalnego 

światła, gdyż są to już działania 

mainstream’owe. Chodzi o kilka nowatorskich 

idei i rozwiązań dopiero zaznaczających 

swoją obecność na rynku, z których 

dwa najciekawsze zostały opisane poniżej. 

• Wiadomo, że światło wpływa na naszą 

psychikę, nastroje, nasze samopoczucie. 

Wiadomo też, że światło naturalne 

– słoneczne – zmienia się w ciągu całego 

dnia. Południowe silne światło jest 

dla nas naturalne i oczywiste o swojej 

właściwej porze, jednak późnym wieczorem 

spowoduje dyskomfort. Podobnie ze 

światłem wieczorowym – nie jest oczekiwane 

w porze wczesnego przedpołudnia 

– a gdyby wówczas się pojawiło, 

powodowałoby uczucie rozdrażnienia, 

wywołałoby poczucie, że „coś jest nie 

tak”. W biurach często spędzamy czas 

od godzin porannych do wieczornych, 

podczas których naturalne światło zmienia 

się stopniowo – pozornie w sposób 

niezauważalny, ale jednak podświadomie 

przez nas odczuwany. Producenci 

oświetlenia od pewnego czasu podejmują 

próby naśladowania zmian naturalne- 


OŚWIETLENIE 


go światła, by zapewnić nam większy 

komfort i robią to poprzez rozwiązania 

regulujące natężenie, temperaturę barwową 

czy stopień rozproszenia światła, 

udanie naśladując naturę. Takie produkty 

pozwalają też na zakłócanie cyklu, 

gdy jest to uzasadnione. Jeśli wieczorem 

pracowników czeka wytężony wysiłek 

umysłowy, to wówczas ich zmęczenie 

można w dużej mierze pokonać poprzez 

ustawienie światła typowego dla godzin 

przedpołudniowych, kiedy to z reguły 

pracują najintensywniej przy białym 

świetle. Narzucone w ten sposób ostre 

światło zmobilizuje mózgi pracowników 

do bardziej wytężonej pracy, niejako trochę 

je oszukując. 

• Inteligentne systemy oświetleniowe 

mogą się uczyć zwyczajów dotyczących 

korzystania z oświetlenia w określonych 

pomieszczeniach lub całych kompleksach 

pomieszczeń. Producenci takich 

rozwiązań dostarczają moduły, które 

zapamiętują w ciągu tygodnia lub kilku 

tygodni wszystkie powtarzające się praktyki, 

tworząc z nich swoistą mapę, czy 

też raczej program, na którym system zaczyna 

się coraz intensywniej opierać. Pozwala 

to często zwolnić użytkowników z 

nieco mozolnej chwilami pracy, jaką jest 

programowanie ustawień na dni robocze 

i na dni, gdy biura pozostają puste. System 

robi to za nich – sam się uczy i stopniowo 

wdraża dopracowany grafik oparty 

na autentycznej obserwacji tego, co się 

dzieje w określonych pomieszczeniach. 

Dzięki temu uruchomienie oświetlenia w 

kluczowych miejscach tuż przed rozpoczęciem 

prac w biurach oraz wygaszenie 

go po określonym czasie może odbywać 

się automatycznie bez potrzeby programowania 

tej funkcji przez człowieka. 

Oczywiście jeśli któryś pracownik zostaje 

dłużej po godzinach, czujniki pilnują, 

by jego stanowisko pracy było właściwie 

oświetlone. 

Podsumowanie 

Dzisiejsze sterowanie oświetleniem biurowym 

w ogóle nie przypomina tego, co rynek 

oferował zaledwie 20–25 lat temu. Postęp 

technologiczny dokonał istnej rewolucji, 

którą wsparła równoległa rewolucja w sferze 

źródeł światła (diody LED). Czy można 

wskazać jedną cechę tego przeskoku rozwojowego 

w świecie oświetlenia biurowego, 

która jest wyznacznikiem tych wszystkich 

zmian i która mogłaby stać się sloganem 

reklamującym możliwości? Czy byłaby to 

ENERGOOSZCZĘDNOŚĆ? – dla wielu 

obserwatorów zapewne tak. Lecz zdaniem 

autora jest przymiotnik, który trafniej odzwierciedla 

zmiany i jest nim ELASTYCZ- 

NOŚĆ. 

Łukasz Lewczuk 

Na podstawie materiałów publikowanych 

m.in. przez: Lange Łukaszuk Sp. j. sp. k., 

Steinel Vertrieb GmbH, Es-System S.A., 

Osram Lighting Sp. z o.o., 

Philips Lighting Poland, Lena Lighting S.A. 

i Trilux Polska Sp. z o.o. 

REKLAMA 


35

OŚWIETLENIE 


Oświetlenie powierzchni handlowych 

Światło dobiera się do powierzchni handlowych inaczej, gdy mamy do czynienia z ekskluzywnym 

butikiem średniej wielkości, a inaczej gdy projektowany jest wielkopowierzchniowy dyskont 

lub supermarket. Projektanci oświetlenia muszą brać pod uwagę wiele aspektów, takich 

jak branża, w której działa sprzedawca (czyli rodzaj oferowanych produktów), oczywiście wielkość 

obiektu i rozkład poszczególnych pomieszczeń oraz ich kształt, wiek i preferencje klientów 

docelowych, a także otoczenie samego sklepu, czyli sposób oświetlenia sąsiednich witryn, 

co ma szczególne znaczenie w dużych galeriach handlowych czy na popularnych pasażach. 

Już z powyższego opisu łatwo wywnioskować, 

że projektowanie 

oświetlenia dla sklepów średniej 

i małej wielkości – często wąsko 

sprofilowanych – jest trudniejsze 

i wymaga więcej kreatywności niż 

ma to miejsce w przypadku projektu 

oświetlenia dla dyskontu czy dużego 

marketu z branży FMCG (gdzie dominuje 

oświetlenie jednofunkcyjne). 

Za każdym jednak razem światła 

musi być tyle, by komfortowo czuli 

się zarówno klienci – często spędzający 

w wielkopowierzchniowym 

obiekcie dużo ponad godzinę – jak 

i sami sprzedawcy, przebywający 

tam nawet do 10 godzin. 

Dla projektanta oświetlenia – w każdym 

sklepie i na każdej powierzchni 

handlowej – numerem jeden jest jednak 

nie klient, nie sprzedawca, lecz 

towar. Światło musi zapewnić właściwą 

jego ekspozycję i zarazem aranżować 

wnętrze i w pewien sposób 

prowadzić klienta, lub przyciągać 

do określonych miejsc, półek i produktów. 

A to oznacza różnicowanie 

oświetlenia, pewną grę światłocieniem, 

a czasem też i barwą światła. 

Niemniej istotna od wnętrza sklepu 

jest sama witryna, która „poluje” 

na klienta, zatrzymuje go przed sobą, 

po czym nakłania do wejścia w głąb 

obiektu. Jej efektowność i to, jak 

wypada na tle obiektów wokół niej, 

to w dużej mierze klucz do sukcesu 

obiektu handlowego. 

Aktualnie stosowane 

źródła światła 

Jeszcze niedawno na dużych i średnich 

powierzchniach handlowych domino- 

Fot. 1. 

Wysoki współczynnik Ra ma kluczowe znaczenie w salonach odzieżowych i obuwniczych. 

Jego wysoka wartość gwarantuje, że kolory ubrań będą wyglądać niemal 

tak samo, jak w świetle naturalnym; Na zdjęciu sklep GL Die Mode w Arnsbergu 

z oprawami Grupy TRILUX 

FOT. WWW.TRILUX.COM 

wały liniowe świetlówki, czyli lampy / żarówki 

wyładowcze (fluorecencyjne), w których za 

emisję światła odpowiadała warstwa luminoforu, 

pokrywająca szklaną obudowę od wewnątrz. 

W tych dość szybko wycofywanych 

z rynku lampach, wypełnionych oparami rtęci 

i argonu, luminofor emitował widzialne światło 

o barwie białej (lub w innych odcieniach) 

w wyniku poddania go działaniu promieniowania 

ultrafioletowego, za które odpowiadały 

wyładowania zachodzące między elektrodami 

wolframowymi, umieszczonymi przy końcach 

żarówek. Świetlówki posiadały szereg 

zalet, ale też wad, które przeważyły nad tymi 

pierwszymi i uruchomiły już dekadę temu 

proces stopniowego przechodzenia administratorów 

obiektów handlowych na oświetlenie 

oparte na diodach LED. Do największych 

wad tego rozwiązania należały głównie te, 

które wynikały z wykorzystania w ich konstrukcji 

silnej trucizny, jaką jest rtęć – substancja 

trudna w utylizacji, z utrudnionego 

zapłonu przy nieco obniżonym napięciu i przy 

niskich temperaturach (plus coraz mniejsza 

wydajność świetlna w miarę spadku temperatury 

otoczenia) oraz z tzw. tętnienia strumienia 

świetlnego, czyli efektu stroboskopowego, 

bardzo męczącego wzrok. Na to wszystko 

nałożyły się wyższe koszty zakupu i koszty 

związane z utylizacją. W efekcie dopracowana 

już technologia LED – dekadę temu co 

prawda dość droga, ale szybko taniejąca – coraz 

szybciej zastępowała świetlówki i robi to 

do dziś. Oczywiście wciąż wiele powierzchni 

handlowych oświetla się dziś świetlówkami, 

lecz nie zmienia to faktu, iż są one „pieśnią 

przeszłości”. 

Wiele średnich i małych obiektów handlowych, 

w swej drodze od tradycyjnych żarówek 

lub świetlówek do opraw ledowych, 

36 


OŚWIETLENIE 


zatrzymało się na jakiś czas przy żarówkach 

halogenowych i metalohalogenkowych. 

Zwłaszcza te drugie, o wyższej trwałości 

i wymagające rzadszych wymian niż ma to 

miejsce w przypadku halogenowych, znalazły 

uznanie w sklepach odzieżowych, gdyż 

dzięki wskaźnikowi Ra w okolicach 90, 

oddają barwy oświetlanych materiałów niemal 

w skali 1:1. Ich wielką wadą jest jednak 

ogromna ilość ciepła, jakie wydzielają, co 

wpływa negatywnie na pracowników i klientów 

spędzających w obiekcie długi czas oraz 

to, że czasem ta wysoka temperatura powoduje 

odbarwienie produktu, który znajduje 

się zbyt blisko żarówki. Administratorzy powierzchni 

handlowych, w których korzysta 

się z żarówek metalohalogenkowych i halogenowych 

zmuszeni są też często do ponoszenia 

większych kosztów związanych z klimatyzowaniem 

swoich pomieszczeń – tak 

duży nadmiar ciepła są w stanie wygenerować 

te źródła światła. 

Mocno zakotwiczonym dziś na rynku źródłem 

światła – silnie wypierającym inne rozwiązania 

– są wspomniane już diody LED, 

które opisuje się zupełnie innymi parametrami 

niż tradycyjne źródła światła (klasyczne 

żarówki z żarnikiem, świetlówki, 

żarówki halogenowe itd.). Diody LED stosowane 

w nowoczesnych oprawach, montowanych 

w pomieszczeniach przeznaczonych 

do prowadzenia sprzedaży, to niemal 

zawsze diody skonstruowane na bazie masy 

fosforowo-silikonowej (fosfor odpowiada 

m.in. za temperaturę barwową światła), 

połączonej z półprzewodnikiem, płytką termiczną 

i wyposażonej w element chłodzący. 

Oczywiście oprawy oparte na diodach LED 

wyposaża się w ich sporą ilość (kilkanaście 

– kilkadziesiąt), gdyż pojedyncza dioda jest 

zdecydowanie zbyt słaba by zagwarantować 

właściwe oświetlenie. Dlatego w efekcie 

oprawy LED powinno się charakteryzować 

poprzez siłę strumienia świetlnego całej 

oprawy (wyrażoną w lumenach), a nie pojedynczej 

diody. Oprawy LED opisywane są 

też poprzez wskazanie poboru prądu, generowanego 

przez diody i układy ich zasilania, 

lecz należy pamiętać, że parametr ten nie 

mówi bezpośrednio o ilości uzyskiwanego 

światła, jest jedynie wskazaniem poboru 

prądu. To lumeny wskazują na siłę i ilość 

uzyskiwanego światła. 

Diody LED nie tylko wpływają bezpośrednio 

na siłę strumienia świetlnego oprawy, 

ale też na barwę samego światła (określaną 

w kelwinach), a poprzez to na współczynnik 

oddawania barw określany skrótem Ra. 

Zacznijmy od temperatury barwowej światła 

emitowanego przez diody LED (światło 

białe): może ona się mieścić w przedziale 

1500–10 000 K, przy czym poziom 1500 kelwinów 

to światło podobne do światła 

świecy woskowej, zaś poziom 10 000 K 

to światło słoneczne w okolicach godzin 

wczesnopołudniowych przy czystym niebie 

– a więc ostre i biało-błękitne. Jeśli chodzi 

o współczynnik oddawania barw – wyrażany 

liczbowo w przedziale od zera do 100 

– w przypadku opraw LED dla mniejszych 

powierzchni handlowych (odzież) nie powinien 

on schodzić poniżej poziomu 90, zaś 



Tomasz Milczarek 

Kierownik działu projektowo- 

-inwestycyjnego w spółce 

LŁ Sp. z o.o. sp.k.(dawniej 

Lange Łukaszuk – dystrybutora 

opraw MICOLED) 

Co sprawiło, że oprawy LED odnoszą taki sukces przy oświetlaniu 

wszelkich powierzchni handlowych – jakie czynniki o tym zadecydowały? 

W mojej ocenie sukces rozwiązań 

LEDowych, przy oświetlaniu 

powierzchni handlowych wynika 

w głównej mierze z energooszczędności, 

którą uzyskujemy 

przy zastosowaniu opraw wykonanych 

w technice LED. Żywotność 

źródeł LEDowych również 

na to wpływa. Możliwość łatwej 

zmiany barwy źródła oświetlenia 

LED (RGBW), pozwala oświetlać 

przestrzeń różnymi kolorami lub 

zaprogramować zmianę barw 

w zadany sposób, co dodatkowo 

pozwala zwiększyć zainteresowanie 

klientów daną przestrzenią. Kolejnym parametrem, 

którym możemy sterować (w niektórych rozwiązaniach) jest 

zmiana temperatury barwowej opraw świecących na „biało” – 

możemy dzięki tej funkcjonalności ustawić jakim biały światłem 

ma dana oprawa oświetlać przestrzeń: światłem zimnym 

– pobudzenie do działania, lub ciepłym – rozluźnienie. 

Oświetlenie LED niesie ze sobą również pewne zagrożenia, 

na przykład przy wymianie tradycyjnego oświetlenia żarowego 

na LEDowe – trzeba pamiętać o mocy biernej. Dobre 

rozwiązania oświetleniowe mają wysoki współczynnik cos fi 

(dla paneli LED oraz „hermetyków” marki MICOLED wynosi 

on 0,98), zaś przy gorszych rozwiązaniach – z niskim 

cos fi – możemy uzyskać wzrost opłat wynikających z generacji 

mocy biernej po zastosowaniu nowej oprawy LED. 

Podobne zagrożenie pojawia się przy zamianie oświetlenia 

świetlówkowego na LEDowe – trzeba wówczas pamiętać, by 

nie doszło do tzw. „przekompensowania”, co również objawia 

się m.in. wyższymi rachunkami za energię elektryczną. 

Drugim zagrożeniem może być wykorzystanie w oprawach 

LEDowych źródeł światła, które nie mają badań potwierdzających 

bezpieczeństwo fotobiologiczne (chodzi o nadwrażliwość 

niektórych osób na promieniowanie w nadfioletowym 

i niebieskim zakresie widma). 

Dlaczego współczynnik odwzorowania barw (Ra) jest taki ważny przy oświetlaniu miejsc, 

w których prowadzi się handel? 

Bardzo często Klienci dokonują zakupów wieczorem, po 

pracy, bez udziału światła słonecznego. Dlatego, w miejscach 

sprzedaży tak ważne jest oświetlenie – jego ilość, 

a także jego jakość. Współczynnik oddawania barw RA (CRI), 

jest jednym z parametrów określających jakość oświetlenia 

i daje nam informację, jak „wiernie” zobaczymy dany kolor, 

przy oświetleniu go daną oprawą (czy będzie to np. intensywna 

czerwień, czy wyblakłe bordo). 

Przy oświetlaniu wystaw, hal sprzedaży zależy nam, aby Klient 

zobaczył prawdziwy kolor produktu np., cienia do powiek, szminki, 

ale również swetra, czy lakieru samochodowego. Przyjmuje 

się, że wartość CRI powinna być większa od 80 (w skali 100-stopniowej), 

lecz w niektórych miejscach stosuje się oprawy ze współczynnikiem 

RA >90. Przy oświetlaniu działu z warzywami lub 

z mięsem stosowane są filtry, które dodatkowo wydobywają wybrany 

kolor, zwiększając atrakcyjność produktu. 


37

OŚWIETLENIE 


Fot. 2. 

dla wielkopowierzchniowych obiektów nie 

powinien spadać poniżej poziomu 80. Jak 

zapewne czytelnik się domyśla, poziom 100 

to wierność odwzorowania barw przy naturalnym 

świetle słonecznym w okolicach 

godzin przedpołudniowych lub wczesno 

popołudniowych. Olbrzymią zaletą oświetlenia 

LED jest to, że wiele opraw osiąga 

FOT. WWW.TRILUX.COM 

Canilo LED – projektory kierunkowe 

do nabudowania i oprawy zwieszane 

idealne dla obiektów handlowych 

współczynnik Ra na poziomie nawet nieco 

przewyższającym 90 i wówczas nadają się 

one nie tylko do ekskluzywnego butiku bądź 

salonu sprzedaży w galerii handlowej, ale 

także – co ciekawe – na przykład do sali chirurgicznej 

i operacyjnej – a więc do miejsc 

w których dokładna i wierna reprodukcja 

koloru to sprawa krytycznie istotna. 

Oprawy oparte na diodach LED już zdominowały 

rynek dzięki zaletom takim, jak wysoki 

stopień oddawania barw (nierzadko Ra 

85-95), szeroka oferta w kwestii temperatury 

barwowej, wysoka energooszczędność, 

niewielkie koszty konserwacji i zdolność 

do pracy w dużym zakresie temperatur czy 

też brak emisji ciepła (niska temperatura 

pracy). Przy współpracy z odpowiednimi 

układami optycznymi oprawy LED mogą 

oferować oświetlenie ogólne (szerszy kąt 

dystrybucji światła) bądź akcentujące czy 

wręcz punktowe, dzięki precyzyjnej i wąskiej 

wiązce światła padającego na poszczególne 

produkty. Nie bez znaczenia jest też 

to, że oświetlenie LED świetnie nadaje się 

do zamrażarek i chłodziarek, gdyż zdolne 

jest do skutecznej pracy w niskich temperaturach 

i zarazem nie wydziela ono ciepła, 

a jak wiadomo koszty związane z utrzymaniem 

właściwej temperatury w zamrażarkach 

są bardzo wysokie, szczególnie 

w sklepach oferujących żywność. Jeszcze 

jedną istotną dla inwestorów zachętą są coraz 

niższe koszty ponoszone na początku inwestycji, 

co jest konsekwencją efektu skali 

– produkcja opraw ledowych jest dziś całkowicie 

masowa, więc ich cena sukcesywnie 

obniża się. 

Fot. 3. 

Podtynkowa oprawa typu downlight 

– uniwersalny model DL 220 LED 

marki Lena Lighting m.in. do ciągów 

komunikacyjnych w handlu 

FOT. LENA LIGHTING S.A. 



Co sprawiło, że oprawy ledowe odnoszą taki sukces przy oświetlaniu wszelkich powierzchni 

handlowych – jakie czynniki o tym zadecydowały? 

Cezary Wichniewicz 

Product Manager w spółce 


Placówki handlowe działają ponad 

350 dni w roku, będąc otwartymi 

dla klientów po 12–14 godzin 

dziennie. Ten tryb pracy pokazuje 

jak duże wyzwanie stoi przed 

oprawami oświetleniowymi dedykowanymi do tego typu aplikacji. 

Cechami opraw LED, które powodują, że nasi klienci preferują je 

do takich zastosowań są: 

– szeroka oferta opraw zarówno do oświetlenia ogólnego, akcentującego 

jak i dekoracyjnego umożliwiająca odpowiednie 

wyeksponowanie różnego rodzaju produktów oraz stworzenie 

wnętrza posiadającego unikalną atmosferę i prowadzącego 

konsumenta po obiekcie; 

– energooszczędność – niższe zużycie energii elektryczne i niższe 

rachunki do 70%; 

– długa trwałość – mniejsze koszty serwisowe; 

– szeroki zakres oferowanych strumieni świetlnych oraz temperatur 

barwowych; 

- możliwość efektywnego sterowania i tworzenia optymalnych 

warunków oświetleniowych. 



W obiektach handlowych dominuje sztuczne oświetlenie, 

dlatego tak ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków 

oświetleniowych pozwalające na zbudowanie atmosfery 

mającej przyciągnąć klienta, wyeksponowanie produktów 

i zbudowanie linii prowadzenia wzrokowego by pomóc w wyborze. 

Jeżeli jednak chcemy by klient wracał do nas musimy 

być pewni, że wyboru dokonał świadomie i będzie zadowolony 

także po opuszczeniu naszego sklepu. Szczególnie ważne jest 

to w przypadku produktów, gdzie istotnym czynnikiem wyboru 

jest kolorystyka np. odzież. Tutaj pojawia się współczynnik oddawania 

barw (CRI), który określa jak dobrze postrzegane są 

barwy oświetlonych przedmiotów. Światło słoneczne lub też 

źródła żarowe osiągają maksimum – CRI=100, minimum dla 

oświetlenia handlowego to CRI>80. Ważne jest by wybierając 

oprawy oświetleniowe dla takich wrażliwych aplikacji wybierać 

te o jak najwyższym współczynniku. Jesteśmy w okresie gdzie 

na nowo definiujemy ten parametr by dopasować go do źródeł 

LED oraz oczekiwań klientów. Próbą taką jest metoda IES 

TM-30-2015 gdzie korzystamy z palety 99 kolorów zamiast 15 

przy wyznaczaniu CRI. Podsumowując, decydując się na zakup 

opraw do obiektów handlowych stosujmy produkty renomowanych 

producentów i zwracajmy uwagę nie tylko na lm/W, 

trwałość ale także jakość światła: współczynnik oddawania 

barw (CRI) oraz jednorodność światła (SDCM). 


OŚWIETLENIE 


Fot. 4. 

SWING to podtynkowa oprawa akcentująca idealna dla ekskluzywnych butików 

– oferuje regulację kierunku świecenia w pionie i poziomie 

Oświetlenie dużych 

powierzchni handlowych 

(supermarkety, dyskonty itp.) 

Wielkopowierzchniowe obiekty handlowe 

bardzo szybko sięgnęły po technikę 

LED, gdyż pozwala ona uzyskać wymierne 

oszczędności – wszak obiekty takie są 

w ciągu doby eksploatowane bardzo długo 

– zdarza się, że niektóre supermarkety otwierają 

się o godzinie 7:00 rano, zaś zamykają 

o północy, co daje aż 17 godzin 

nieprzerwanej pracy oświetlenia. Właśnie 

w tych szczególnie długo działających 

obiektach, koszty oświetlenia opartego 

na tradycyjnych źródłach światła potrafiły 

urastać nawet do jednej trzeciej kosztów 

całej zużywanej energii elektrycznej, co 

zmuszało administratorów do szybkiej przesiadki 

na technologię LED. To nowoczesne 

oświetlenie, przy swej energooszczędności 

(częsta redukcja kosztów o połowę!), wyjątkowej 

trwałości i niezawodności, eliminującej 

kosztogenną konserwację, stało się 

dla dużych obiektów wręcz idealne. Coraz 

częściej sięga się tu też po automatykę opartą 

na czujnikach ruchu i obecności, które 

montuje się w strefach przeznaczonych dla 

pracowników – to pozwala na osiągnięcie 

dalszych oszczędności energii, zaś powierzchnie, 

które korzystają częściowo ze 

światła dziennego (duże okna dachowe itp.), 

wyposaża się w inteligentne czujniki oparte 

na pomiarze natężenia światła, które w słoneczne 

dni wygaszają część opraw, pozwalając 

oświetleniu dziennemu na skuteczne 

kompensowanie ich czasowego braku. 

Wszystkie duże powierzchnie handlowe 

(centra handlowe, supermarkety, wielkie 

hale targowe, duże salony meblowe itp.) 

z reguły wyposaża się w oświetlenie ogólne, 

pozbawione wszelkich elementów akcentujących, 

oświetlenia punktowego czy 

oświetlenia o barwie odbiegającej od tej 

uzyskiwanej przy temperaturze barwowej 

4000-5000 kelwinów. Jest to tzw. oświetlenie 

jednofunkcyjne, neutralnie białe. Oczywiście 

czasem pojawiają się strefy przeznaczone 

na wszelkiego rodzaju okazjonalne 

wydarzenia (prezentacje, występy) lub strefy 

przeznaczone do konsumpcji czy też 

wypoczynku dla klientów, w których następuje 

zmiana oświetlenia, jego mocy świetlnej, 

barwy i temperatury barwowej, lecz 

na większości powierzchni zdecydowanie 

dominuje białe oświetlenie ogólne, o wskaźniku 

Ra w okolicach 80–85 (minimum 80 

wg normy polskiej) i rozsyłane w taki sposób, 

by klienci nie doznawali efektu olśnienia 

z powodu silnego światła kierowanego 

prosto w ich oczy. Idealnym rozwiązaniem 

dla takich obiektów są tzw. linie świetlne 

oparte na szynach szybkiego montażu, równomiernie 

rozmieszczone oprawy zwieszane 

ze stropu, bądź panele LED o dużych 

powierzchniach, udanie imitujące okna dachowe 

(tzw. świetliki). Często spotyka się 

kombinacje wszystkich tych trzech rozwiązań 

w obrębie jednego obiektu. 

FOT. LENA LIGHTING S.A. 

Oświetlenie średnich i małych sklepów 

branżowych (handel sprofilowany) 

Do oświetlania średnich i małych obiektów 

handlowych – szczególnie takich, w których 

wydzielone są poszczególne strefy – powinno 

się stosować zarówno oświetlenie ogólne, 

jak też akcentujące i punktowe, przy czym 

należy zadbać by klienci nie doznawali nieprzyjemnego 

olśnienia. Po prostu światło 

emitowane przez silne jego źródła musi być 

kierowane w stronę produktów i służyć ich 

najlepszej ekspozycji. Optymalna sytuacja 

jest wtedy, gdy w obiekcie korzysta się z kilku 

różnych rodzajów opraw oświetleniowych 

o różnym natężeniu światła, różnej barwie 

i temperaturze barwowej z możliwością regulowania 

kierunku świecenia. Umożliwia to 

dowolne projektowanie i aranżowanie stref 

w obiekcie i w efekcie tworzenie oświetleniowej 

gry między światłem i cieniem, poprzez 

dobieranie kontrastu między oświetlanym 

obiektem (dekoracyjne światło akcentujące) 

a tłem (neutralne światło ogólne). Pozwala to 

przyciągać uwagę klientów do określonych 

produktów lub półek, umożliwia podkreślanie 

atrakcyjności i jakości wybranej części 

oferty i w efekcie skutecznie kusi klientów 

do zainteresowania się wyróżnionymi produktami. 

Najlepszym projektantom udaje 

się osiągać efekt swoistej „dramaturgii” czy 

też „teatralności” w tej grze światła i cienia 

(np. w ekskluzywnych butikach), szczególnie 

gdy dochodzi do tego modyfikowanie 

barwy światła bądź sterowanie nim i kompleksowa 

automatyka. Zwłaszcza ta ostatnia 

robi coraz większą karierę w średniej wielkości 

obiektach handlowych (sklepy z odzieżą), 

gdyż dzięki wykorzystaniu czujników ruchu 

i obecności pozwala nie tylko na prowadzenie 

klienta po całej powierzchni obiektu (doświetlanie 

miejsc w których klient ogląda towary), 

ale też przy wykorzystaniu specjalnej 

aplikacji może dostarczać na smartfon klienta 

informacje o promocjach i ofercie dopasowanej 

do indywidualnych potrzeb klienta 

i zarazem skorelowanej z działem produktowym, 

w którym klient się znajduje. 

W średnich i małych obiektach coraz częściej 

korzysta się też z możliwości wpływania 

na temperaturę barwową opraw 

odpowiedzialnych za oświetlenie akcentujące. 

Pozwala to podkreślać barwę różnego 


39

OŚWIETLENIE 


rodzaju produktów (pieczywo, warzywa 

itd.), a także tworzyć w obrębie obiektu specjalne 

strefy, które kuszą klienta swoją odmienną 

barwą światła (odmienną od barwy 

oświetlenia ogólnego). Zaletą oświetlenia 

akcentowego i punktowego LED jest też to, 

że nie powoduje ono – w przeciwieństwie 

do lamp halogenowych – praktycznie żadnych 

przebarwień na produktach od dłuższego 

czasu wystawionych na działanie 

światła. 

Kluczowymi miejscami w średnich i małych 

obiektach handlowych są przymierzalnie 

i witryny. W przypadku tych pierwszych należy 

zadbać o odpowiednio mocne i zarazem 

rozproszone białe światło, emitowane z tylu 

miejsc, by uzyskać bezcieniowe przeglądanie 

się w lustrze. Oznacza to, że oświetleniu górnemu 

powinno towarzyszyć jeszcze oświetlenie 

boczne. Natomiast witryna sklepowa, to 

„wizytówka” obiektu, w której można śmiało 

sięgać po silne kontrastowanie światła pochodzącego 

z różnych źródeł i tworzenie efektu 

dramaturgii, dzięki grze akcentów, punktowaniu 

wybranych produktów, i innym zabiegom 

na które pozwala dzisiejsza technologia. W dużych 

galeriach handlowych, w których witryny 

– kuszące podobną grą świateł – ciągną się 

nieprzerwanie jedna za drugą, coraz częściej 

zauważa się jednak rezygnację z takich zabiegów 

na rzecz jednolitego i bardzo silnego 

białego oświetlenia. Stojąc w pewnej odległości 

od całego ciągu wystaw, taką niemal 

olśniewającą witrynę natychmiast się dostrzega, 

gdyż mocno się ona wyróżnia i w efekcie 

intryguje i zaciekawia swoją innością. 

Wybrane typowe błędy 

związane z oświetlaniem 

powierzchni handlowych 

Właściwe i profitogenne oświetlenie powierzchni 

handlowych – zwłaszcza w ekskluzywnych 

galeriach handlowych – nie jest 

łatwym zadaniem. Trzeba sporej praktyki 

by ustrzec się wielu pułapek i nie popełnić 

ani jednego z poniżej opisanych najczęstszych 

błędów. 

Pierwszym typowym niedociągnięciem 

jest zbyt mocne doświetlenie witryny. 

Często projektanci i instalatorzy, mając 

świadomość ważności tej części sklepu, 

tracą obiektywizm i wyczucie, doprowadzając 

do tak mocnej iluminacji wystawy, 

że klienci patrząc na nią zaznają oślepienia 

blaskiem. Zdarza się to czasem w galeriach 

handlowych, na skutek pędu ku wyróżnieniu 

swojej witryny spośród wielu innych 

witryn sąsiadujących z nią bezpośrednio. 

Drugim typowym błędem jest tworzenie stałego 

i nieadaptacyjnego systemu oświetlenia 

w sklepie, w którym często następuje sezonowa 

rekonfiguracja oferty, wystawy i generalnie 

całego układu półek i ekspozycji. 

Przykładem są sklepy odzieżowe – tu warto 

postarać się na przykład o oświetlenie na szynoprzewodach, 

oraz takie, które jednocześnie 

pozwala na zmianę kąta padania światła 

i jego natężenia, zmianę miejsca zamocowania 

oprawy, barwy światła itd. Optymalna 

sytuacja to taka, gdy zmienność oferty jest 

wspierana zmiennością oświetlenia. 

W kwestii temperatury barwowej światła, 

zdarzają się pomyłki i błędy, które wpływają 

na zmniejszenie atrakcyjności towarów, 

co przekłada się na gorszą sprzedaż. Użycie 

oświetlenia tłumiącego barwy na przykład 

w sklepie z wędlinami, tworzy efekt nieświeżego 

towaru, co jest przysłowiowym 



Filip Gabryelczyk, 

menedżer sprzedaży 

segmentu retail TRILUX 

Polska i ekspert Polskiego 

Komitetu Oświetleniowego 

przekłada się to na wzrost sprzedaży. 

Co sprawiło, że oprawy ledowe odnoszą taki sukces przy oświetlaniu 

wszelkich powierzchni handlowych – jakie czynniki o tym zadecydowały? 

Czynników decydujących o popularności 

LED w sklepach jest kilka 

i akcenty są różnie rozłożone 

w zależności od branży sklepu. 

W przypadku żywności świeżej najważniejsze 

są: brak negatywnego 

wpływu na wygląd i świeżość produktów 

dzięki minimalnej emisji 

ciepła, promieniowania ultrafioletowego 

i podczerwonego oraz łatwość 

modyfikowania barwy wiązki 

– tak, by światło podkreślało 

wizualne walory pieczywa, serów, 

mięs, owoców i warzyw. Wprost 

W przypadku branż, gdzie kluczowe znaczenie dla kupującego 

ma kolor eksponowanych towarów, tj. w butikach, salonach 

odzieżowych oraz sklepach meblarskich i wnętrzarskich, kluczowym 

czynnikiem doboru oświetlenia jest wysoki, przekraczający 

90% współczynnik odzwierciedlenia barw. Gwarantuje 

on, że ubrania i wyposażenie domu będą wyglądać prawie tak, 

jak w świetle naturalnym. 

Wszystkie branże łączy natomiast wątek ekonomiczny. Oprawy 

diodowe dają więcej światła przy takiej samej mocy pobieranej 

w watach i rozbieżność między nimi a konwencjonalnymi stale 

się zwiększa. Postęp technologiczny w tej dziedzinie dokonuje 

się w obszarze efektywności samych modułów LED, systemów 

chłodzenia pasywnego, stabilności jednostek zasilających oraz 

wykorzystania nowoczesnych materiałów, gwarantujących odbicie 

emitowanego światła na bardzo wysokim poziomie. 



Jak w każdym miejscu pracy, w którym stale przebywają ludzie, 

by zapewnić im dobre samopoczucie, konieczne jest utrzymanie 

współczynnika odwzorowania barw oświetlenia ogólnego 

(Ra lub CRI) na poziomie nie mniejszym niż 80%. Przy niższych 

wartościach obiekty mają nienaturalne, „przygaszone” kolory. 

Dlatego długotrwałe przebywanie w przestrzeniach oświetlonych 

lampami o niskim CRI pogarsza formę i nastrój. To efekty 

wysoce niepożądane także w placówkach handlowych – tym 

bardziej, że w dobrym humorze jesteśmy bardziej skłonni do 

wydawania pieniędzy. W przypadku sklepów odzieżowych, odwzorowanie 

barw zbliżone do takiego jak przy świetle naturalnym 

zyskuje szczególne znaczenie. 

Co ciekawe, w zakresie oświetlenia akcentującego nie zawsze 

dąży się do utrzymania wysokiego Ra. Przykładowo, w działach 

spożywczych manipuluje się barwą światła, by podkreślać pożądane 

cechy żywności. Przy zastosowaniu specjalistycznych 

opraw, mięso jest bardziej czerwone i zachęcające, a pieczywo 

wizualnie cieplejsze niż w białym świetle. 


OŚWIETLENIE 


FOT. LANGE ŁUKASZUK SP. Z O.O. SP. K. 

REKLAMA 

Fot. 5. 

Oprawa halowa em-H-EXHD z serii em-HALA PRO marki 

Micoled dedykowana dużym powierzchniom handlowym 

„strzałem w stopę”. W małych butikach, w których sprzedawcy potrzebują 

wejść w dłuższe i głębsze relacje z klientami oczekującymi 

indywidualnego traktowania (np. sprzedaż drogich trunków bądź 

wyszukanych wyrobów artystycznych) trafia się często na światło 

chłodno-białe, podczas gdy znacznie lepiej sprawdzi się oświetlenie 

o temperaturze barwowej w okolicach 2500-3000 K, gdyż swą ciepłą 

barwą stworzy klimat przytulności i spowoduje większe rozluźnienie 

klientów. 

Podczas wymiany oświetlenia tradycyjnego w obiekcie handlowym 

na oprawy LEDowe ze średniej i niskiej półki, dochodzi często 

do błędów gdy instalatorzy próbują porównywać w jakiś sposób 

oprawy LED z dotychczas zamontowanymi tradycyjnymi oprawami 

z żarówkami. Dość regularnie robią to w oparciu o popularną 

zasadę, głoszącą iż 100 lm = ~ 10 W, co oznacza, że diody emitujące 

strumień światła o sile 100 lm powinny dać mniej więcej tyle 

światła, co klasyczna żarówka o mocy 10W. Takie ślepe opieranie 

się na tym prostym algorytmie jest błędem, gdyż w praktyce tanie 

diody – odpowiadające nominalnie np. mocy 100 wat – z reguły nie 

świecą z siłą 1000 lumenów (wedle powyżej podanego wzoru), lecz 

osiągają zaledwie 70% oczekiwanego strumienia świetlnego. Przyczyna 

leży w słabej jakości taniego wyrobu. Opieranie się na przeliczniku 

„100 lm = ~ 10 W” i jednoczesne szukanie oszczędności 

poprzez zakup tańszych opraw LED odbija się niemal zawsze na jakości 

systemu oświetleniowego w obiekcie handlowym: światło jest 

zbyt słabe, a co gorsza temperaturze barwowej również zdarza się 

odbiegać od tej podanej w specyfikacji opraw. 

Podsumowanie 

Odpowiedni poziom jasności na powierzchniach handlowych to 

nie wszystko. Liczy się też to, jak oświetlenie wpływa na samopoczucie 

klientów, czy nadaje poszczególnym działom, bądź strefom 

właściwą atmosferę i czy pomaga klientom odprężyć się (ciepła biel 

wywołująca uczucie komfortu), bądź uaktywnić (biel chłodna mobilizująca 

do działania). Światło pozwala w dość istotnym stopniu 

wpływać na odczucia klientów i należy z tego korzystać ku obopólnej 

korzyści klientów i sprzedawców. 

Łukasz Lewczuk 

Na podstawie materiałów publikowanych m.in. przez: 

Lange Łukaszuk Sp. j. sp. k., Steinel Vertrieb GmbH, Es-System S.A., 

Osram Lighting Sp. z o.o., Lena Lighting S.A. i Trilux Polska Sp. z o.o. 

OPRAWY LINIOWE LED 

„QUALIS” 

 

do 150lm/W 

PRZYJDŹ I ZAPOZNAJ SIĘ Z OFERTĄ! 

TARGI ŚWIATŁO 

31 stycznia-2 lutego 2018 

technologia LED 

• oprawa modułowa 

• szeroka paleta kolorów obudowy 

• różne rodzaje kloszy 

• kilka wariantów optycznych 

• szeroki wybór akcesorii 

• możliwość instalacji modułów awaryjnych 

• dostępne temperatury barwowe w zakresie od 2700K do 6500K 

A ++ 

A + 

A 

Hala „1” 

Stoisko C38 

www.bemko.eu | bemko@bemko.pl 

L 

E 

D 


41

OŚWIETLENIE 


Ergonomia montażu 

– oszczędność i wygoda 

TYTAN LED reprezentuje generację opraw NEXT GEN, wyróżniającą się m.in. najwyższą 

energooszczędnością (A++) i doskonałymi parametrami świetlnymi. Sercem opraw z serii 

TYTAN LED jest wysokowydajny panel LED GO! wyposażony w najwyższe komercyjnie dostępne 

biny diod LED wiodących producentów, o trwałości do 100 000 h. Osiągnięto wyjątkową wydajność 

oprawy przemysłowej – 150 lm/W i wysoką jednorodność światła (SDCM≤3). 

Rodzina opraw przemysłowych 

TYTAN LED charakteryzuje się 

szerokim zakresem dostępnych wartości 

strumieni światła: od 4500 lm 

do 10 900 lm (moc świetlna od 29 W 

do 70W). Pozwala to na dobranie 

optymalnego rozwiązania dla danej 

aplikacji. 

TYTAN LED, oprawa przemysłowa 

nowej generacji, została doceniona 

przez niezależnych ekspertów. Jej potencjał 

i walory zostały zweryfikowane 

i potwierdzone certyfikatem ENEC. 

Producent LENA LIGHTING S.A. 

zadbał, aby nowy produkt był przyjazny 

elektroinstalatorom. 

Parametry świetlne oprawy gwarantują 

ponad 50% oszczędności kosztów 

energii elektrycznej. 

Inwestycja w modernizację oświetlenia 

przy zastosowaniu TYTANa LED 

zwraca się najpóźniej w ciągu 2 lat. 

Ergonomia montażu pozwala zdecydowanie 

skrócić czas montażu opraw 

i zredukować koszty instalacji. 

Szczególnie warte polecenia są wersje 

dedykowane do zastosowań specjalnych. 

TYTAN LED HALL to wersja 

przeznaczona do oświetlania hal 

magazynowych wysokiego składowania 

(do 12 m). Specjalnie pod kątem tego zastosowania 

zaprojektowany rozsył światłości 

ma znaczący wpływ na ergonomię pracy 

i zapewnienie komfortowego światła. 

TYTAN LED ENDURA PLUS to lampa 

zaprojektowana do oświetlania powierzchni 

w pomieszczeniach, gdzie panują wysokie 

temperatury (do +55°C). 

Niekorzystne warunki otoczenia pozostają 

bez wpływu na niezawodność oprawy i jej 

efektywność. 

We wnętrzach charakteryzujących się bardzo 

niskimi temperaturami mogą zostać zastosowane 

oprawy specjalnie przystosowane 

do pracy w takich warunkach TYTAN LED 

ENDURA MINUS pracuje w minimalnej 

temperaturze -35°C. 

TYTAN LED ANTYWANDAL. W miejscach, 

które w sposób szczególny narażone 

są na uszkodzenia mechaniczne, czy akty 

wandalizmu polecane jest zastosowanie 

oświetlenia opcją zabezpieczającą przed 

ingerowaniem we wnętrze oprawy osób 

do tego nieuprawnionych. 


42 


OŚWIETLENIE 


By maksymalnie ułatwić 

i przyspieszyć natynkowy 

montaż 

lampy, wprowadzono 

regulowane uchwyty 

posiadające tolerancję 

montażową +/- 40 mm. 

Z myślą o wygodzie i oszczędności czasu osób montujących 

i serwisujących, TYTAN LED posiada zwieszaną płytę 

montażową, która powoduje, że nie ma konieczności jej 

podtrzymywania czy odkładania w trakcie montażu 

i demontażu. Ponadto niweluje niebezpieczeństwo 

uszkodzenia diod LED podczas procesu transportu i montażu. 

Jako jedyny produkt na rynku ma możliwość wymiany 

kompletnego panelu świetlnego wraz z kloszem. 

Montaż, nawet w trudno 

dostępnych miejscach, 

ułatwia doprowadzenia 

zasilania z różnych stron. 

Oprawy w prosty sposób mogą być łączone liniowo, dzięki zastosowaniu okablowania przelotowego LS2. 

Dodatkowe systemy sterujące 

oświetleniem (DIMM DALI, radiowy 

czujnik ruchu RCR), pozwalają 

dostosować natężenie oświetlenia, 

zoptymalizować pracę opraw oraz 

obniżyć koszty eksploatacji. 

Istnieje możliwość dostosowanie 

oprawy do konkretnych wymagań 

projektowych (możliwość 

podłączenia sterowania, 

strefowego uruchamiania 

opraw połączonych w linie) – 

zastosowane kostki: trójpolowe 

bądź pięciopolowe. 

Doprowadzenie 

zasilania może 

być wyjątkowo 

szybkie i łatwe, 

nie wymagające 

zdejmowania klosza 

– szybkozłącze 

Rapid-A. 

Jeszcze prostsze 

i szybsze 

doprowadzenie 

zasilania bez 

demontażu 

klosza zapewnia 

zastosowany rodzaj 

podłączenia Rapid-D. 


43

OŚWIETLENIE 


Oprawy i sterowanie 

w oświetleniu ewakuacyjnym 

44 


OŚWIETLENIE 


FOT. TM TECHNOLOGIE 

Nowoczesne systemy oświetlenia ewakuacyjnego to instalacje dynamiczne, 

dzięki którym można realizować ściśle zaplanowane scenariusze 

ewakuacji. Stąd też takie rozwiązania sprawdzają się w dużych 

obiektach zapewniając bezpieczną ewakuację użytkowników 

budynku w przypadku zagrożenia. 

Dynamiczne systemy odbierają informacje 

z systemów sygnalizacji pożaru, przy czym 

ważna jest stabilna wymiana danych pomiędzy 

poszczególnymi urządzeniami systemu – centralą, 

czujnikami i sygnalizatorami, poprzez 

magistralę RS-485 i odpowiednie protokoły 

komunikacyjne. W centrali ważna jest pamięć 

uwzględniająca podział stref pożaru i pamięć 

wszystkich opraw zarówno dynamicznych jak 

i p.poż. Sygnały przesyłane instalacją transmisji 

danych powodują sekwencje pracy każdej 

z opraw. W systemach dynamicznych oprawy 

p.poż. załączają się wraz z wykryciem pożaru. 

Obsługa systemów 

sterujących oprawami 

Nowoczesne systemy sterowania pracą opraw 

można obsługiwać poprzez przeglądarkę internetową. 

Typowa funkcjonalność takiego 

systemu obejmuje możliwość wykonania 

testu, zablokowania lamp, zresetowania ustawień 

lampy oraz załączania/wyłączenia lampy. 

Użytkownik harmonogramuje zadania łącznie 

z testami funkcjonalnymi. Np. programuje się 

test uwzględniając wymagania bezpieczeństwa 

przy częstotliwości wykonywania raz 

na miesiąc. Zadania są planowane w odniesieniu 

do grupy lamp lub jednej lampy a testowanie 

systemu może być przeprowadzane 

w etapach. Czas realizacji zadań programuje się 

uwzględniając również ilość cykli i interwały. 

Nowoczesne systemy sterowania oprawami 

umożliwiają generowanie raportów dotyczących 

poprawności pracy grup opraw oraz 

pojedynczej oprawy. W raporcie są zawarte 

informacje dotyczące czasu wykonywanego 

testu i jego wyniku. Administrator systemu 

zyskuje również informacje o ewentualnej 

utracie komunikacji z lampą oraz o innych 

nieprawidłowościach w działaniu systemu. 

Dziennik zdarzeń gromadzi wszelkie informacje 

o logowaniach do systemu, edytowaniu 

grup, a także o historii automatycznie 

wygenerowanych raportów. Użytkownik ma 

możliwość prezentowania schematu obiektu 

nie tylko ze statycznymi obrazami ale i aktywną 

wizualizacją opraw rozmieszczonych 

na planie budynku. Aktywna wizualizacja 

powoduje, że lampy naniesione na planie 

wraz z ich adresami wykorzystują dynamicznie 

przydzielane kolory. Informują one o stanie 

pracy lampy – poprawnie zdefiniowana 

w systemie, uszkodzona, sprawna. Użytkownik 

ma więc dostęp do informacji o lampach, 

które są niesprawne oraz o ich szczegółowej 

lokalizacji. Klikając na ikonę lampy na ekranie 

komputera udostępniają się szczegółowe 

informacje o konkretnej oprawie. Do wyszukiwania 

lamp służy również tabela, gdzie 

w odpowiedniej rubryce wpisuje się numer 

lampy i następuje automatyczne wyszukiwanie 

oprawy na planie obiektu. 

FOT. HYBRYD 

Fot. 1. 

Oprawa oświetlenia ewakuacyjnego z testem inicjowanym z pilota. 


45

OŚWIETLENIE 


Fot. 3. 

Oprawa oświetlenia awaryjnego do 

wbudowania. 

Oprawy w oświetleniu ewakuacyjnym 

Najprostsze oprawy stosowane w oświetleniu 

ewakuacyjnym pozwalają oznaczać 

drogi ewakuacyjne i wyjścia awaryjne dzięki 

odpowiednim piktogramom. Stąd też takie 

oprawy uwzględnia się chociażby w obiektach 

użyteczności publicznej czy w zakładach 

przemysłowych. W zależności od wersji 

urządzenia źródłami światła mogą być 

świetlówki T5 lub T8. Dzięki oprawom drogi 

ewakuacyjne są doświetlane. W miejscach 

narażonych na działanie czynników atmosferycznych 

zastosowanie znajdują urządzenia 

o podwyższonym stopniu ochrony IP. 

Oprawy ewakuacyjne jako źródła światła coraz 

częściej wykorzystują diody LED. W zależności 

od potrzeb instalacyjnych zastosowanie 

znajdują urządzenia montowane natynkowo 

lub podtynkowo. Oprócz tego oferowane są 

również oprawy doświetlające i kierunkowe. 

Bezpieczeństwo 

oświetlenia ewakuacyjnego 

Ewakuacyjne systemy oświetlenia muszą być 

przede wszystkim bezpieczne, a ich montaż 

szybki i łatwy. Chodzi tutaj np. o oprawy 

z odpowiednimi systemami, które pozwalają 

na przeprowadzenie testów zgodnie z wyma- 

FOT. HYBRYD 

FOT. ESSYSTEM 

FOT. HYBRYD 

Fot. 2. Oświetlenie ewakuacyjne w centrum handlowym Fot. 4. Oprawa oświetlenia ewakuacyjnego. 


OŚWIETLENIE 


Fot. 5. 

Oprawa ewakuacyjna z piktogramem 

ganiami normy PN-EN 50172. Przeprowadzić 

można zatem funkcję autotestu funkcjonalnego 

(comiesięcznego) oraz testu czasu świecenia. 

Testy mogą być również wykonywane automatycznie. 

Funkcjonalność w tym zakresie zapewnia 

mikroprocesor a wyświetlacze i diody 

LED informują o wynikach przeprowadzonych 

testów. Nowoczesne systemy sterowania 

umożliwiają rejestrowanie wyników wykonanych 

testów. 

Oprawy oświetlenia awaryjnego 

Od opraw ewakuacyjnych należy odróżnić 

oprawy doświetlające drogi ewakuacyjne. 

Specjalne obudowy opraw są dedykowane 

dla obiektów użyteczności publicznej, 

fabryk, magazynów oraz miejsc narażonych 

na działanie skrajnych czynników atmosferycznych. 

Oprócz tego odpowiednie oprawy 

można nabyć z myślą o wbudowaniu w sufit 

gipsowo-kartonowy. 

Źródła światła opraw awaryjnych 

W nowoczesnych oprawach awaryjnych jako 

źródło światła coraz częściej uwzględnia się 

diody LED. Wiele opraw bazuje na soczewkach 

typu road plus. Tym sposobem oprawa, 

która jest zawieszona na wysokości 3 m 

oświetla 11 m drogi ewakuacyjnej zachowując 

wymagane natężenie o wartości 1 lx. Ważna 

jest przy tym szybka wymiana akumulatorów 

i łatwy montaż. W wielu obiektach montuje się 

oprawy typu downlight z możliwością zabudowy 

w sufitach gipsowo-kartonowych. 

Zasilanie z centralnej baterii 

Niektóre systemy oświetlenia awaryjnego 

wykorzystują baterie centralne, które mogą 

bazować na akumulatorach VRLA. Taki sposób 

zasilania parametryzuje się uwzględniając 

całość lub wybrane elementy oświetlenia. Istotną 

rolę odgrywa specjalny sterownik obsługujący 

i kontrolujący poziom naładowania akumulatora. 

Oprócz tego sterownik samoczynnie 

przeprowadza odpowiednie testy funkcjonalne. 

FOT. INTELIGHT 


FOT. HYBRYD 

FOT. EATON 

Fot. 6. Oprawa oświetlenia awaryjnego. Fot. 7. Oprawa oświetlenia awaryjnego. 

Fot. 8. 

Centrala systemu oświetlenia awaryjnego. 


47

OŚWIETLENIE 


FOT. AMATECH 


Fot. 9. Oprawa ewakuacyjna do zastosowań przemysłowych. Fot. 10. Oprawa oświetlenia ewakuacyjnego. 

Jeżeli nastąpi głębokie rozładowanie akumulatorów 

to sterownik będzie nadzorował ich naładowanie 

do ok. 80% pojemności znamionowej. 

Z kolei gdy dojdzie do całkowitego naładowania 

to zostanie zainicjowana praca w trybie buforowym 

przy wykorzystaniu ładowarek utrzymujących 

pełną pojemność baterii. 

W oferowanych na rynku systemach oświetlenia 

awaryjnego bazujących na baterii centralnej 

przewiduje się budowę modułową zatem 

osobne moduły przełączające są przypisane 

do poszczególnych obwodów wyjściowych. 

Sieć zasilająca i akumulatory mają zapewnioną 

ochronę za pomocą odrębnych bezpieczników. 

W efekcie jeżeli podczas pracy w trybie 

AC dojdzie do zwarcia jednego z przewodów 

zasilających do przewodu ochronnego 

to system samoczynnie zostanie przełączony 

Fot. 11. 

FOT. EATON 

Nowoczesne oprawy ewakuacyjne 

oprócz cech funkcjonalnych cechuje 

wysoki poziom estetyki 

na tryb DC. Należy podkreślić, że każda pojedyncza 

oprawa jest adresowalna. 

Systemy ze sterowaniem 

centralnym opraw 

Dzięki systemom z centralnym sterowaniem 

opraw integruje się i monitoruje wiele lamp 

systemu oświetlenia awaryjnego. Ważne jest 

przy tym wykorzystanie odpowiednich sieci 

komunikacyjnych z różnymi topologiami. 

Centralne urządzenie takiego systemu wykorzystuje 

specjalną centralę lub komputer 

PC z odpowiednim oprogramowaniem. 

Nowoczesne centrale są w stanie zarządzać 

lampami dynamicznymi, LED i świetlówkowymi. 

Ważna jest przy tym możliwość realizowania 

różnorodnych funkcji w postaci 

wizualizacji, zdalnego zarządzania oraz zapisywania 

raportów dotyczących pracy systemu. 

Jest możliwe skonfigurowanie: powiadomień 

na email, wykonywania zapisów 

historycznych, planowania testów, automatycznego 

tworzenia raportów a uprawnienia 

nadawane użytkownikom można definiować. 

Magistrala komunikacyjna łącząca poszczególne 

urządzenia do transmisji danych 

wykorzystuje kabel dwuprzewodowy. 

Oprawy można grupować automatycznie 

uwzględniając fizyczną topologię połączeń. 

Strukturę logiczną tworzy się poprzez 

dowolne grupowanie lamp uwzględniając 

różne kryteria w postaci liczby 

pięter, sekcji, pomieszczeń, korytarzy itp. 

Na etapie tworzenia struktury logicznej 

powinno się zapewnić możliwość łatwego 

poruszania po systemie. Realizowanie 

funkcji jest inicjowane zarówno w odniesieniu 

do wybranej grupy opraw jak i pojedynczej 

oprawy. Czynności realizowane 

przez oprawy są samoczynnie zapisywane 

w dzienniku zdarzeń. 

Integracja z BMS 

Nowoczesne urządzenia sterowania oprawami 

niejednokrotnie integruje się systemami 

klasy BMS. Chodzi tutaj o możliwość 

nadrzędnego realizowania funkcji 

w postaci załączania oraz wyłączania 

testów funkcjonalnych zarówno codziennych 

jak i okresowych. Oprócz tego nadrzędnie 

może być inicjowany test baterii 

oraz sygnalizowanie głębokiego rozładowania 

akumulatora. Wymiana danych 

z systemami nadrzędnymi jest realizowana 

poprzez odpowiedni interfejs komunikacyjny 

– np. RS-232 czy Ethernet. 

Podsumowanie 

Oprawy awaryjne rozpoczynają pracę wraz 

z zanikiem zasilania podstawowego opraw, 

przy czy czym takie oprawy wykorzystują 

niezależne źródło zasilania. Z kolei oświetlenie 

ewakuacyjne ma za zadanie wskazywanie 

drogi ewakuacji w przypadku wystąpienia 

pożaru lub innego zagrożenia. 

Systemy oświetlenia awaryjnego aby mogły 

być eksploatowane muszą spełniać 

wymagania odpowiednich norm. Stąd też 

oferowane na rynku rozwiązania tego typu 

spełniają wymagania normy PN-EN 1838 

i PN-EN 50 172. 

Na etapie wyboru odpowiedniego rozwiązania 

najlepiej skorzystać z pomocy 

specjalistów. W pierwszej kolejności 

po sprecyzowaniu założeń użytkownika 

i uwzględnieniu wymagań prawnych 

i norm technicznych projektanci opracują 

projekt na bazie rzutu budynku. Wybierając 

system warto zadbać o nowoczesne 

sterowanie systemem oświetlenia ewakuacyjnego 

i awaryjnego. 



Produkty INTELIGHT 

w oświetleniu awaryjnym 

OŚWIETLENIE 


INTELIGHT to polska dynamicznie rozwijająca się firma z branży oświetleniowej. Specjalizuje 

się w produkcji i dystrybucji oświetlenia ewakuacyjnego, awaryjnego i LED-owego. Stabilną 

pozycję osiągnęła dzięki dbałości o wysoką jakość proponowanych rozwiązań oraz wsparciu, 

jakie zapewnia swoim klientom. 

Główną ofertę firmy stanowi oświetlenie 

awaryjne, czyli produkty wskazujące 

lub oświetlające drogę ewakuacji. 

Intelight oferuje w tej grupie produktowej 

bardzo szeroki asortyment – są 

to zarówno klasyczne oprawy kierunkowe 

jak i oprawy wnętrzowe typu 

panele LED, oprawy hermetyczne, czy 

plafoniery. 

Do jednej z ciekawszych propozycji 

należy oprawa Carina LED – nowoczesna 

plafoniera wyposażona w źródło 

światła LED, moduł awaryjny oraz 

czujnik ruchu. 

Wysoka klasa szczelności 

(IP65) pozwala 

na stosowanie 

jej w miejscach 

o wysokim zapyleniu 

lub wilgotności, 

natomiast dzięki 

zastosowaniu czujnika 

ruchu idealnie nadaje się 

do montażu zarówno na klatkach 

schodowych jak i w korytarzach. Obudowa 

oprawy została wykonana z wysokiej 

jakości poliwęglanu, dzięki czemu charakteryzuje 

się wysoką odpornością na uszkodzenia 

mechaniczne. 

Kolejną interesującą oprawą awaryjną 

jest Starlet White z funkcją 

autotest, która wchodzi w skład 

rodziny opraw (Starlet) typu 

oczka natynkowe i podtynkowe. 

Lampa występuje 

w dwóch mocach 3W i 5W oraz 

z dwoma rodzajami optyki – korytarzową 

i do stref otwartych. Obudowa Starlet 

White wykonana jest z malowanego na biało 

aluminium. Dzięki ponadczasowemu wzornictwu 

i kompaktowym rozmiarom, świetnie 

nadają się do montażu w nowoczesnych budynkach 

użyteczności publicznej, ale również 

w prywatnych domach. 

Wszystkie awaryjne oprawy posiadają niezbędne 

certyfikaty, a w szczególności świadectwa 

dopuszczenia wydawane przez CNBOP. 

Pełną ofertę opraw awaryjnych można znaleźć 

na stronie producenta www.intelight.pl 

• 

Producent oświetlenia 

awaryjnego, ewakuacyjnego i LED 

Chcesz wiedzieć więcej? Zadzwoń lub napisz! +48 22 100 35 10 | sprzedaz@intelight.pl | www.intelight.pl 


49

OŚWIETLENIE 


Nowoczesne rozwiązania 


W XXI wieku będziemy świadkami wielu cyfrowych rewolucji. Jedną z nich jest z pewnością 

Internet Rzeczy. Termin ten (z ang. Internet of Things, w skrócie IoT) oznacza koncepcję, 

w której różne przedmioty, w tym te codziennego użytku, komunikują się z komputerami. 

Dynamiczny rozwój urządzeń posiadających dostęp do sieci to idea, która wskazywana jest 

jako kluczowy motor rozwoju światowej gospodarki. Skala zastosowania Internetu Rzeczy 

jest ogromna. Objęła branżę modową, sprzęt elektroniczny, inteligentne produkty RTV i AGD, 

a nawet całą automatykę budynkową i inteligentne miasta. 

Firma ES-SYSTEM, jako lider branży oświetleniowej, 

kładzie duży nacisk na opracowywanie 

nowych, skutecznych, energooszczędnych 

i ergonomicznych rozwiązań w zakresie 

oświetlenia awaryjnego. Połączenie sterowania 

komputerowego oraz nowoczesnych 

i niezawodnych źródeł LED zaskutkowało 

powstaniem opraw oświetlenia awaryjnego 

wyposażonych w układy mikroprocesorowe, 

które umożliwiają sterowanie natężeniem 

światła, raportowanie o aktualnym stanie, wykonanie 

testów normatywnych oraz ułatwiają 

serwisowanie i nadzór nad budynkiem. Rozbudowany 

dział badań i rozwoju elektroniki, 

laboratorium badawcze działające w procedurze 

nadzorowanej SMTL i doświadczony dział 

konstrukcji opraw pozwolił firmie na wdrożenie 

wielu rozwiązań. Najnowszym produktem 

w ofercie ES-SYSTEM jest zaawansowany 

system automatyki budynkowej z opcją centralnego 

nadzoru oświetlenia awaryjnego. Połączenie 

najnowszej technologii LED-owej, 

uniwersalnego protokołu sterowania DALI 

i zaawansowanych układów elektronicznych 

pozwoliło na stworzenie narzędzia wykraczającego 

poza standardy oświetlenia awaryjnego 

– ES-CTI DALI. 

Stwórz przestrzeń bezpieczną 

Oświetlenie awaryjne jest bardzo istotnym 

elementem zapewnienia bezpieczeństwa. Dobrze 

zaprojektowane umożliwia ewakuację 

ludzi podczas zaniku napięcia i ułatwia pracę 

służbom ratunkowym. Dla zapewnienia odpowiednich 

warunków zostało ono szczegółowo 

opisane w normach. Producenci są zobowiązani 

do bezwzględnego przestrzegania tych 

przepisów i takiego projektowania opraw oraz 

systemów, aby spełniały one wszystkie wy- 

52 


OŚWIETLENIE 


magania. Firma ES-SYSTEM, poza normami, 

zwraca szczególną uwagę na wygodę użytkowania, 

wrażenia estetyczne, oszczędność 

energii i czasu oraz łatwość obsługi. 

Zalety technologii LED 


Od początku XXI wieku, kiedy technologia 

LED zagościła w oświetleniu, było oczywiste, 

że jest ona również przyszłością dla oświetlenia 

awaryjnego. Diody mają szereg zalet, których 

trudno szukać w stosowanych wcześniej 

niskoprężnych źródłach wyładowczych. Do 

najważniejszych należy żywotność, bardzo 

wysoka i wciąż rosnąca wydajność, większa 

odporność mechaniczna, większy zakres temperatur, 

w których mogą pracować, a także 

zdecydowanie mniejszy negatywny wpływ 

na środowisko. Dzięki wysokiej wydajności 

oświetlenie diodowe daje także oszczędność 

energii, a co za tym idzie również oszczędność 

finansową, która rośnie z czasem użytkowania. 

LED-y, w przeciwieństwie do świetlówek, 

stanowią jednostajne obciążenie, co 

w przypadku pracy z akumulatora ma wyjątkowe 

znaczenie. Charakterystyki starzeniowe 

LED-ów pokazują również znikomy ubytek 

strumienia, co pozwala na projektowanie 

opraw w pełni wydajnych w całym okresie 

użytkowania. Nie bez znaczenia jest również 

fakt natychmiastowego osiągania maksymalnego 

strumienia po załączeniu diod, a ilość 

cykli włącz/wyłącz nie wpływa na poprawne 

działanie oprawy. Rozmiary diod są zdecydowanie 

mniejsze od porównywalnych oświetleniowo 

lamp wyładowczych, co przekłada 

się na możliwość stosowania wzornictwa 

przemysłowego o niepowtarzalnym kształcie 

i niewielkich rozmiarach. Dodatkowo te 

same oprawy wyposażone w różne soczewki 

dają możliwość pozyskania nowych rozsyłów 

światła przy zasadniczo niezmienionej konstrukcji. 

Dzięki temu oprawy oświetleniowe 

oparte o technologię LED mogą zostać wpasowane 

w architekturę obiektu. 

Wspólna magistrala sterująca DALI 

Najnowsze projekty oświetleniowe wykorzystują 

zaawansowaną technologię opraw oświetleniowych 

oraz systemów sterowania. Obecnie 

najczęściej wykorzystuje się protokół DALI, 

który umożliwia szerokie możliwości sterowania, 

a dzięki ustandaryzowanym procedurom 

jest uniwersalny dla wielu rozwiązań. Za jego 

pomocą można nie tylko zmieniać natężenie 

oświetlenia, ale również ustawiać całe sceny 

świetlne zależne od pory dnia czy natężenia 

ruchu w budynku. Obecnie sterowanie DALI 

możemy znaleźć również w oświetleniu awaryjnym. 

Taka integracja przynosi dodatkowe, 

wymierne korzyści. Raportowanie stanu opraw 

oraz możliwość równoczesnego sterowania 

oświetleniem awaryjnym i podstawowym pozwala 

opracować bezpieczny i wydajny system 

oświetleniowy. Zastosowanie protokołu DALI 

w oświetleniu awaryjnym ma również tę przewagę 

nad innymi systemami, że nie jest konieczne 

prowadzenie dodatkowych przewodów magistrali, 

co relatywnie obniża koszty instalacji. 

Sterowanie grupami opraw 

i scenami świetlnymi 

Zarządzanie niewielką liczbą opraw nie stanowi 

problemu. Jednak w biurowcach, galeriach 

handlowych, szpitalach i innych dużych 

obiektach nadzór komputerowy jest nieodzowny. 

Aby ułatwić skomplikowany proces 

sterowania oprawami w całym obiekcie dzieli 

się je na powiązane ze sobą, mniejsze grupy. 

Taki model sterowania został zaadaptowany 

do oświetlenia awaryjnego. Oprawy, które 

zgodnie z normą muszą być okresowo testowane 

są łączone w grupy, które zapewniają 

bezpieczne przeprowadzenie testów. Inteligentny 

system sterowania oświetleniem pozwala 

na zaprogramowanie dowolnych scen 

świetlnych. Istnieje możliwość modyfikacji 

natężenia światła oraz uruchamiania poszczególnych 

opraw zgodnie z zaprogramowanymi 

wcześniej scenariuszami. Funkcja ta w znacznym 

stopniu ułatwia administrowanie nawet 

najbardziej skomplikowanymi i rozbudowanymi 

instalacjami oświetleniowymi. 


53

OŚWIETLENIE 


VERTEX 

– system do zadań specjalnych 

Wprowadzona przez ES-SYSTEM jednostka 

VERTEX jest zaawansowanym systemem 

automatyki oświetleniowej opartym o uniwersalny 

protokół sterowania DALI. Dzięki temu 

instalacja jest przejrzysta i intuicyjna w nadzorowaniu, 

a koszty montażu znacznie niższe. 

Przejrzysta obsługa systemu w połączeniu 

z zaawansowanymi możliwościami testowania, 

raportowania i konfigurowania dają możliwość 

pełnego wykorzystania najnowszych 

osiągnięć technologicznych z zakresu sterowania, 

nadzoru i łączności zarówno w oświetleniu 

awaryjnym, jak i podstawowym. 

Dzięki standaryzacji komunikacji do systemu 

DALI v2 Vertex umożliwia połączenie i zarządzanie 

oprawami podstawowymi oraz awaryjnymi 

wraz z czujkami ruchu, czujkami światła 

czy panelami sterującymi. Intuicyjne oprogramowanie 

pozwala na szybkie tworzenie 

dziennika raportów dla służb przeciwpożarowych, 

proste konfigurowanie całego systemu, 

wprowadzanie harmonogramów, a także uzyskanie 

informacji o aktualnym stanie każdego 

elementu instalacji. 

Jednostka VERTEX jest idealnym rozwiązaniem 

do sterowania oświetleniem zarówno 

w małych, jak i dużych obiektach. Jest ona jedynym 

urządzeniem potrzebnym do kompleksowego 

zarządzania instalacją oświetleniową. 

W małych obiektach sprawdzi się jako samodzielna 

jednostka sterująca, natomiast możliwość 

jej nieograniczonego skalowania pozwala 

na użycie jej nawet w największych 

inwestycjach. Każda jednostka pozwala 

na obsługę 192 opraw rozmieszczonych 

od siebie w odległości nawet 300 metrów. 

Ilość jednostek tworzących system ogranicza 

tylko wyobraźnia inwestora. VERTEX 

daje możliwość rozbudowy instalacji w każdym 

momencie, do dowolnych rozmiarów 

i umożliwia komunikację z systemami BMS 

za pomocą protokołu Modbus IP. 

Dzięki zastosowanemu systemowi komunikacji 

jednostek VERTEX z użytkownikiem 

obsługa obiektów staje się jeszcze prostsza. 

Urządzenie, dzięki zaszytemu oprogramowaniu, 

które umożliwia proste połączenie 

z dowolnym komputerem, tabletem czy 

smartfonem, jest bardzo intuicyjne w obsłudze. 

Sterowanie odbywa się z dowolnej przeglądarki 

internetowej. 

• 


Vertex 

 

specjalnych 

ALL-IN-ONE 

 

 

 

 

 

PLUG & PLAY 

 

 

 

 

systemowej 

SLS 

 

 

 

podstawowymi oraz awaryjnymi wraz

OŚWIETLENIE 


Sprawny system oświetlenia awaryjnego 

podstawą bezpiecznej ewakuacji 

W trakcie pożaru i zaniku zasilania podstawowego priorytetem jest szybka i bezpieczna ewakuacja 

osób z miejsca zagrożenia. Zasadniczym elementem jej sprawnego przeprowadzenia 

jest system oświetlenia awaryjnego, który powinien zapewnić takie natężenie oświetlenia na 

drogach ewakuacji, przestrzeniach otwartych i strefach wysokiego ryzyka, by w każdym z tych 

miejsc zagwarantować odpowiednią widoczność oraz wskazać właściwą drogę ewakuacji 

z budynku. 

Parametry techniczne i użytkowe 

systemu oświetlenia awaryjnego 

regulowane są przez szereg wymagań 

prawnych i normatywnych, 

które gwarantować mają niezawod- 

ność tej części zespołu urządzeń przeciwpożarowych. 

Na gruncie prawodawstwa 

krajowego kluczowe znaczenie w tym 

zakresie ma norma PN-EN 1838 Zastosowanie 

oświetlenia – oświetlenie awaryjne. Zawarte 

w niej wymagania określają wartości 

minimalne, które winny być spełnione przez 

system oświetlenia awaryjnego zainstalowany 

w obiektach użyteczności publicznej 

i wszystkich miejscach, w których takie 

Fot.: COMARCH, KRAKÓW 

56 


OŚWIETLENIE 



systemy są wymagane. Aby system oświetlenia 

awaryjnego spełniał swoje zadanie, 

rozmieszczenie opraw wchodzących w jego 

skład musi zostać poprzedzone odpowiednimi 

obliczeniami natężenia oświetlenia. 

Celem oświetlenia drogi ewakuacyjnej jest 

skuteczne rozpoznanie i bezpieczne użytkowanie 

środków ewakuacji przez osoby 

opuszczające miejsce przebywania. W przypadku 

dróg ewakuacyjnych o szerokości 

2 m, średnie natężenie oświetlenia na podłożu 

wzdłuż środkowej linii drogi ewakuacyjnej 

powinno być nie mniejsze niż 1 lx, 

a na centralnym pasie drogi obejmującym nie 

mniej niż połowę szerokości drogi natężenie 

powinno stanowić co najmniej 50% podanej 

wartości. Szersze drogi ewakuacyjne mogą 

być traktowane jako kilka dróg o szerokości 

2 m, mogą być także oświetlone jak strefy 

otwarte. Stosunek maksymalnego natężenia 

oświetlenia do minimalnego natężenia 

wzdłuż centralnej linii drogi ewakuacyjnej 

nie powinien być większy niż 40:1. Na drodze 

ewakuacyjnej 50% wymaganego natężenia 

oświetlenia powinno zostać wytworzone 

w ciągu 5 s, a pełen poziom natężenia oświetlenia 

w ciągu 60 s. Minimalny dopuszczalny 

czas pracy z baterii dla oświetlenia drogi 

ewakuacyjnej wynosi 1 h. 

Oświetlenie strefy otwartej to część awaryjnego 

oświetlenia ewakuacyjnego stosowana 

w celu uniknięcia paniki oraz umożliwienia 

dotarcia do miejsca, z którego droga ewakuacyjna 

może być rozpoznana. Natężenie 

oświetlenia na tym obszarze nie powinno 

być mniejsze niż 0,5 lx na poziomie podłogi, 

na niezabudowanym polu czynnym 

strefy otwartej z wyjątkiem wyodrębnionego 

przez wyłączenie z tej strefy obwodowego 

pasa o szerokości 0,5 m. Pozostałe 

parametry, tj. wskaźnik oddawania barw, 

szybkość osiągania właściwego natężenia 

światła i czas pracy opraw są takie same 

jak w przypadku oświetlenia dróg ewakuacyjnych. 

Warto podkreślić, iż koniecznym 

jest stosowanie oświetlenia strefy otwartej 

w pomieszczeniach dla niepełnosprawnych. 

Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka stosowane 

jest dla bezpieczeństwa osób biorących 

udział w potencjalnie niebezpiecznym 

procesie lub znajdujących się w potencjalnie 

niebezpiecznej sytuacji, a także w celu 

umożliwienia właściwego zakończenia 

działań w sposób bezpieczny dla osoby 


działającej i innych osób przebywających 

w strefie. W strefach wysokiego ryzyka eksploatacyjne 

natężenie oświetlenia na płaszczyźnie 

odniesienia nie powinno być mniejsze 

niż 10% eksploatacyjnego natężenia 

oświetlenia wymaganego dla czynności, 

jednak nie powinno wynosić mniej niż 

15 lx. Ma to na celu uniknięcie efektu stroboskopowego. 

Równomierność natężenia oświetlenia 

w strefie wysokiego ryzyka nie powinna 

być mniejsza niż 0,1. Minimalny czas stosowania 

oświetlenia powinien być ustalony 

zgodnie z okresem, w którym występuje 

ryzyko niebezpieczeństwa dla ludzi. 

Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka powinno 

zapewnić pełne wymagane natężenie 

oświetlenia w sposób ciągły lub w ciągu 

0,5 s w zależności od zastosowania. Wskaźnik 

oddawania barw Ra dla źródeł światła 

powinien wynosić co najmniej 40. 

Wymóg wdrożenia sprawnie działającego 

systemu oświetlenia awaryjnego dotyczy 

każdego budynku, w którym zanik zasilania 

podstawowego może stanowić zagrożenie 

zdrowia lub życia, niebezpieczeństwo dla 

środowiska oraz znaczne straty materialne. 

Właściwe, zgodne z powyższymi wymogami, 

zaprojektowanie instalacji oświetlenia 

awaryjnego umożliwia sprawne i bezpieczne 

opuszczenie miejsca zagrożenia i ma 

bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ludzi 

i użytkowanych przez nich obiektów. 

• 


57

OŚWIETLENIE 


NOWOŚCI 

Niezawodne narzędzie do pomiaru oświetlenia 

GL SPECTIS 1.0 Touch + Flicker to kolejny 

przyrząd z rodziny inteligentnych spektrometrów. 

Łączy pomiar tętnienia światła z jego analizą 

spektralną. Korzystanie z urządzenia jest 

niezwykle łatwe i nie wymaga specjalistycznej 

wiedzy technicznej lub optycznej. Jeden przycisk 

uruchamia pomiar, prezentując kluczowe 

dane: natężenie oświetlenia, wskaźnik oddawania 

barw zgodny z CIE i CRI, TM-30, temperatura 

barwowa, CCT, współrzędne barwy 

zgodnie z CIE 1931 i CIE 1964. Po wybraniu 

funkcji „Flicker” spektrometr natychmiast pokazuje 

dane tętnienia światła, tj. częstotliwość, 

Flicker Percent, Flicker Index i SVM (Stroboscopic 

Visibility Measure). Urządzenie ma wygodny 

ekran dotykowy oraz intuicyjny system 

operacyjny Android. Wyniki pomiarów są automatyczne 

zapisywane na karcie SD lub przesyłane 

za pomocą USB. Urządzenie ma funkcję 

ładowania przez USB. 

Dla każdego producenta, projektanta czy instalatora 

kluczową kwestią jest szybkość pomiarów. 

W GL SPECTIS 1.0 Touch + Flicker 

zastosowano zaawansowaną elektronikę oraz 

szybki układu fotodiody z wysoką częstotliwością, 

dzięki temu precyzyjne dane pomiarowe 

wyświetlają się na ekranie w kilka chwil. 

GL Optic dba o rzetelność pomiarową na dwa 

sposoby. Z Jednej strony jest to głowica z korekcją 

kątową do natężenia klasy B, która na życzenie 

może być zastąpiona klasą A. Z drugiej strony, 

to laboratoryjna kalibracja (wzorcowanie). 

Każdy spektrometr przed dostawą do klienta jest 

skalibrowany, przez co umożliwia dokonywanie 

dokładnych pomiarów różnych wartości bezwzględnych. 

Urządzenie zostało zaprojektowane i jest produkowane 

w podpoznańskim Puszczykowie. 

www.gloptic.com 


Oprawy do zadań specjalnych 

Portfolio firmy GTV rozszerzone zostało 

o oprawę OMNIA PLUS LED o stopniu 

ochrony IP65. Wysoka ochrona przed wnikaniem 

pyłu do oprawy i duża odporność 

na przenikanie do jej wnętrza wody sprawia, 

że OMNIA PLUS LED doskonale sprawdzi 

się w trudnych warunkach środowiskowych: 

w pomieszczeniach przemysłowych, 

technicznych i magazynowych, ale też 

warsztatach, piwnicach, garażach i kotłowniach. 

Oprawa OMNIA PLUS LED, w uniwersalnym 

białym kolorze, wykonana została 

z wytrzymałego poliwęglanu (IK08). 

Zintegrowane źródło światła, w zależności 

od wybranego modelu przy mocy 30 W, 

60 W lub 70 W, emituje strumień świetlny 

o wartości odpowiednio 3000 lm, 6000 

lm lub 7000 lm w neutralnie białej barwie 

(4000 K). 

Oprawy można łatwo przymocować do ściany 

lub sufitu za pomocą zatrzaskowych 

uchwytów mocujących, zapewniających ok. 

20 mm regulację wzdłużną lub zamontować 

na zawiesiach. W bocznej części obudowy 

znajduje się zaślepiony dławikiem otwór 20 

mm, służący do wprowadzenia przewodów 

zasilających. Długość oprawy (w zależności 

od wybranego modelu) wynosi: 640, 1240 

i 1540 mm. 

www.gtv.com.pl 

Optymalizacja oświetlenia miejsc pracy 

By zoptymalizować oświetlenie miejsc pracy 

firma OSRAM wprowadziła do oferty moduł 

DALIeco Swarm Adapter. Daje on możliwość 

bezprzewodowej komunikacji pomiędzy oprawami 

lub grupami opraw, w których zastosowany 

jest system DALIeco. 

Modułowe rozwiązanie DALIeco wyznacza standardy 

w projektowaniu i instalacji efektywnego 

kosztowo systemu sterowania oświetleniem. Ten 

2-kanałowy system, programowalny z pilota, pozwala 

wysterować do 32 opraw oświetleniowych. 

System działa w trybie Plug&Play, a integracja 

czujników i dodatkowych przycisków jest łatwa 

i przyjazna dla użytkownika. DALIeco idealnie 

sprawdzi się w biurach, salach szkoleniowych, 

toaletach i korytarzach. 

Swarm Adapter z technologią 868 MHz 

pozwala na synchronizację urządzeń sterujących 

DALIeco bez jakichkolwiek interfejsów 

zewnętrznych (jak np. WLAN 

czy WiFi). Każda oprawa mająca zabudowany 

układ DALIeco może być przypisana 

do jednej z siedmiu grup oraz jednej 

z siedmiu stref nadrzędnych. Dzięki temu 

Swarm Adapter pozwala w bardzo prosty 

sposób planować i wdrażać efektywne wykorzystanie 

stanowisk pracy. 

www.osram.pl 


POMIARY 


Co warto wiedzieć 

o detektorach gazu? Część II* 

Celem stosowania detektorów gazów jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom przebywającym 

w monitorowanych przestrzeniach oraz ograniczenie do minimum zagrożenia wybuchem. 

Zdarza się, że gazy toksyczne są wybuchowe i w takich sytuacjach musimy zdecydować 

co jest priorytetem – ochrona ludzi przed zatruciem czy obiektu przed wybuchem. 

Gazy wybuchowe mierzy się w procentach 

dolnej granicy wybuchowości 1 (do kilku 

procent objętościowo), a toksyczne w miligramach 

na m 3 lub ppm-ach (milionowych 

częściach). Widać, że do detekcji gazów 

Fot. 1. Detektor gazów wybuchowych DEX 

toksycznych potrzebne są urządzenia 

kilkaset razy czulsze niż do detekcji gazów 

wybuchowych. Trudno jest dobrać 

sensor, który precyzyjnie mierzy stężenie 

gazu w tak dużym zakresie pomiarowym. 

Przy ocenie zagrożenia na stanowisku 

pracy należy sprawdzać czy nie przekraczane 

są dopuszczalne stężenia. 

Zdefiniowane są trzy rodzaje stężeń: 

NDS 2 , NDSCh 3 , NDSP 4 . Wielkości tych 

stężeń podane są w Rozporządzeniu 

Ministra Pracy i Polityki Społecznej. 

NDS i NDSCh są to wielkości uśredniane, 

więc ich pomiar wymaga bardziej 

rozbudowanych elektronicznie urządzeń 

niż pomiar wartości chwilowych. 

W użyciu są przenośne i stacjonarne 

detektory. W przypadku stosowania 

urządzeń przenośnych trzeba stworzyć 

procedury posługiwania się nimi 

i egzekwować od pracowników ich 

przestrzeganie. Należy zapewnić wymaganą 

ilość sprzętu, odpowiednie 

warunki przechowywania i łatwość 

dostępu oraz uwzględnić konieczność 

ładowania akumulatorów. Systemy 

stacjonarne działają w sposób ciągły, 

niezależnie od postępowania pracowników. 

Przekroczenie ustalonych stężeń 

sygnalizowane jest akustycznie 

i optycznie, mogą być automatycznie 

aktywowane systemy ograniczające 

groźbę zatrucia lub wybuchu 

(np. włączenie intensywnej wentylacji, 

odcięcie dopływu gazu lub 

wstrzymanie procesu technologicznego). 

Dodatkowo sygnał alarmu 

może być przekazywany do służb lub 

osób zobowiązanych sprawdzić jego 

przyczynę. Wskazania systemu mogą 

być w sposób ciągły archiwizowane, 

co daje obraz warunków na stanowiskach 

pracy. 

Należy pamiętać, że powszechnie 

stosowane detektory gazów to nie 

analizatory składu powietrza. Trzeba 

wiedzieć, że ich wskazania mogą być 

zakłócane przez inne gazy o podobnych 

właściwościach chemicznych 

do gazu mierzonego, na ich wskazania 

może mieć wpływ temperatura i wilgotność. 

1 

Dolna granica wybuchowości (DGW) to wartość stężenia składnika palnego w mieszaninie z powietrzem lub tlenem, powyżej której pod wpływem bodźca energetycznego 

może nastąpić wybuch. 

2 

Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – średnie ważone, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego czasu pracy przez okres jego aktywności 

zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. 

3 

Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość średnia, która nie powinna spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz w stanie 

zdrowia jego przyszłych pokoleń, jeżeli utrzymuje się w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu 

nie krótszym niż 1 godzina. 

4 

Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – wartość, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona 

w żadnym momencie. 


59

POMIARY 


Fot. 2. 

Fot. 3. 

MDD-256/T nadzoruje i zarządza siecią detektorów cyfrowych (do 224 szt. w 7 strefach) oraz 

modułów dodatkowych (do 21 szt.) 

MDD-L32/T – moduł wizualizacji stanu 32 detektorów 

Aby detektor gazu zareagował, gaz musi 

dotrzeć do komory pomiarowej, w której 

zainstalowany jest sensor gazu – element 

reagujący na gaz poprzez zmianę swoich 

parametrów elektrycznych. W większości 

przypadków gaz przedostaje się do komory 

pomiarowej w wyniku dyfuzji. Oczywiście 

występują detektory zasysające powietrze 

z monitorowanych obszarów, ale 

to rozwiązanie stosowane jest tylko w uzasadnionych 

przypadkach. W instrukcjach 

obsługi lub materiałach marketingowych 

często podawane są „promienie działania” 

detektorów. Trzeba pamiętać, że są to 

dane przybliżone. Detektory wykrywają 

gaz w miejscu zainstalowania! „Promień 

działania” detektora jest wyłącznie pomocą 

projektową do doboru ilości urządzeń. 

Wybór producenta urządzeń na podstawie 

„promienia działania” nie jest zatem polecanym 

rozwiązaniem, ponieważ wszystkie 

detektory działają podobnie i w rzeczywistości 

mają ten sam „promień działania”. 

Podawanie większego promienia działania 

urządzeń przez konkurujące firmy jest 

tylko chwytem marketingowym zachęcającym 

do zastosowania ich rozwiązań. 

Dla skutecznego działania systemów detekcji 

gazów niezwykle istotny jest właściwy 

wybór lokalizacji detektorów. Nie ma 

jednej recepty jak należy to zrobić dobrze. 

Do zagadnienia należy podejść po inżyniersku 

– przewidywać, co się może zdarzyć. 

Trzeba znać ciężar właściwy gazu 

i przeanalizować ruch powietrza w obiekcie. 

Należy wybrać te miejsca, w których 

gaz zgromadzi się w pierwszej kolejności 

i jego stężenie może przekroczyć próg 

alarmowy. W przypadku gazów lżejszych 

od powietrza detektory umieszcza się pod 

stropem, a w przypadku cięższych nad 

podłożem. Nie należy umieszczać detektorów 

w miejscach, w których występują 

intensywne ruchy powietrza bo prawdopodobieństwo 

zgromadzenia się gazu 

w takich miejscach jest znikome. Tak więc 

nie w pobliżu otworów nawiewnych i wywiewnych 

wentylacji mechanicznej. Nie 

nad gorącymi urządzeniami, bo tam będą 

występować intensywne ruchy konwekcyjne 

powietrza i gaz nie będzie zalegał. 

W przypadku ochrony przed wybuchem 

należy rozważyć, co może być inicjałem 

wybuchu w chronionej przestrzeni. Jeżeli 

zagrożenie stanowi gaz wybuchowy lżejszy 

od powietrza, a strop podzielony jest 

wysokimi przegrodami, to w pierwszej 

kolejności należy zainstalować detektory 

w tych obszarach, w których są urządzenia 

elektryczne (np. lampy). Awaria tych 

urządzeń może spowodować wybuch. 

Równie istotne jest zapewnienie łatwego 

dostępu do detektorów. Zdarza się, że najpierw 

montowane są detektory wysoko 

pod stropem a następnie instalowane są 

niebezpieczne urządzenia technologiczne, 

które uniemożliwiają ustawienie drabiny, 

budowę rusztowania czy wjazd podnośnika. 

Trzeba to wcześniej przewidzieć 

i zastosować rozwiązania umożliwiające 

łatwy dostęp do detektorów. 


POMIARY 


Fot. 4. 

DG-EN/M – cyfrowy detektor gazów 

Odrębne zagadnienie, to ustalenie właściwych 

progów alarmowych. Są obiekty, 

w których ze względu na stosowane 

technologie permanentnie występują niebezpieczne 

gazy. Jeżeli są to stanowiska 

pracy, w których pracownicy przebywają 

stale nie wolno dopuścić do przekroczenia 

NDS i NDSCh. Natomiast w innych 

miejscach wystarczy sygnalizować przekroczenie 

NDSP. Wartość NDSP nie jest 

ustalona dla wielu niebezpiecznych gazów 

toksycznych (np. nie zostało ustalone dla 

siarkowodoru). W takich przypadkach przy 

ustalaniu progów alarmowych warto posłużyć 

się kartami charakterystyk substancji 

niebezpiecznych publikowanymi przez 

Centralny Instytut Ochrony Pracy i ustalić 

stężenia bezpieczne, ale niezbyt niskie. 

Zbyt niskie mogą powodować niepotrzebne 

alarmy, co może dezorganizować pracę. 

Jeżeli takie zdarzenia będą częste to, 

z czasem, osoby w monitorowanych strefach 

przestaną na nie reagować. 

Ciekawym rozwiązaniem technicznym 

ułatwiającym projektowanie i użytkowanie 

systemów detekcji gazów jest Modularny 

System Detekcji Gazu firmy 

GAZEX. Został on uznany za najwszechstronniejszy 

z dostępnych na naszym rynku 

i uhonorowany Grand Prix Międzynarodowych 

Targów Środków Ochrony 

Pracy, Pożarnictwa i Ratownictwa SAWO 

w Poznaniu. 

Modularność systemu polega na możliwości 

budowy systemów detekcji o różnym 

stopniu zaawansowania, w zależności 

od potrzeb w konkretnym obiekcie. W systemie 

istnieją trzy rozbudowane, kompatybilne 

ze sobą grupy urządzeń: 

detektory, moduły (centrale) alarmowe, 

urządzenia wykonawcze (zawory, sygnalizatory 

optyczne, akustyczne, akustyczno 

-optyczne, tablice świetlne, sygnalizatory 

głosowe wygłaszające komunikaty w różnych 

językach). 

Służby BHP określają rodzaje zagrożeń 

i wymagania, podają warunki w jakich 

system ma pracować, a projektanci dobierają 

właściwe elementy z poszczególnych 

grup urządzeń tak, aby system spełniał 

oczekiwania użytkownika, był prosty 

w instalacji, łatwy w obsłudze, tani w eksploatacji 

i w przystępnej cenie. 

Krzysztof Chmielewski 

* Niniejszy artykuł jest kontynuacją materiału 

opublikowanego w Fachowym Elektryku 

4/2017. 

REKLAMA 


61

ENERGIA 

odnawialna 

Jaki falownik wybrać 

do instalacji fotowoltaicznej? (cz.1) 

Falownik można porównać do serca centralnego układu nerwowego instalacji fotowoltaicznej. 

Dlatego tak ważny jest jego prawidłowy wybór, który może zadecydować o technicznym 

i finansowym powodzeniu całej inwestycji. Cena nie jest tu najważniejszym kryterium. A na 

jakie parametry należy zwrócić uwagę, dowiedzą się Państwo z niniejszego artykułu. 

62 


ENERGIA 

odnawialna 

Najbardziej widocznym elementem elektrowni 

słonecznej są moduły fotowoltaiczne. 

To one bezpośrednio przetwarzają promieniowanie 

słoneczne na energię elektryczną 

prądu stałego (ang. direct current, DC). 

Prąd stały ma swoje dobre strony, np. łatwo 

daje się magazynować w akumulatorach, 

jednak najczęstszą formą energii elektrycznej 

spotykaną na co dzień jest prąd przemienny 

(ang. alternating current, AC). Jeśli 

wyprodukowaną energię chcemy wykorzystać 

bezpośrednio w naszych domowych 

urządzeniach, należy wprowadzić ją do sieci 

energetycznej budynku. W tym celu będziemy 

potrzebować urządzenia, które w odpowiedni 

sposób przetworzy wejściowy prąd 

stały na wyjściowy prąd przemienny. Takim 

urządzeniem jest falownik (ang. inverter). 

Jak działa falownik 

Idea zamiany prądu stałego na prąd przemienny 

nie jest procesem złożonym. Ale 

energia wprowadzana do sieci musi spełniać 

wysokie wymagania jakościowe, np. 

przebiegi wytwarzanego napięcia powinny 

być sinusoidalne i idealnie zsynchronizowane 

z parametrami sieci, a sam falownik 

powinien zapewniać maksymalne bezpieczeństwo 

użytkownika, modułów fotowoltaicznych 

i sieci energetycznej. Dlatego 

urządzenia te są skomplikowane, a ich 

proces projektowania i produkcji wymaga 

ogromnej wiedzy i wielu lat doświadczeń. 

Podstawowym elementem falownika są 

układy wejściowe, do których podłącza się 

łańcuchy modułów fotowoltaicznych. Układy 

te zapewniają bezpieczeństwo instalacji, 

a także zawierają układ śledzenia maksymalnego 

punktu pracy modułów (ang. maximum 

power point tracking, MPPT), który 

szczegółowo opisano w dalszej części artykułu. 

Kolejnymi elementami są: układ przetwarzający 

napięcie stałe na napięcie przemienne 

oraz układ sterujący, który zapewnia 

komunikację ze światem zewnętrznym 

(np. poprzez wyświetlacz LCD, lub interfejs 

www). 

Ostatnim układem falownika są zabezpieczenia 

zapewniające wydajną i bezpieczną 

współpracę z siecią. Jednym z podstawowych 

zadań falownika jest ciągłe monitorowanie 

parametrów sieci, takich jak napięcie 

i częstotliwość oraz odpowiednie reagowanie 

na ich zmiany, a w przypadku gdy 

wartości tych parametrów znajdą się poza 

dopuszczalnym zakresem – odłączenie falownika 

od sieci. Jednym z częściej spotykanych 

pytań od przyszłych właścicieli instalacji 

PV jest możliwość pracy falownika 

przy zaniku zasilania po stronie Operatora 

Systemu Energetycznego, czyli tzw. praca 

wyspowa falownika (ang. off-grid). Jest to 

możliwe w przypadku niektórych modeli 

falowników (np. Fronius Symo Hybrid), 

ale wymaga dodatkowych urządzeń separujących 

instalację fotowoltaiczną od sieci 

energetycznej poza budynkiem, tak aby falownik 

nie stanowił zagrożenia np. dla ekip 

pracujących przy usuwaniu awarii sieci. 

Klasyfikacja falowników 

Falowniki można podzielić według kilku 

podstawowych kryteriów oraz parametrów. 

Pierwszym z nich jest wewnętrzny transformator 

– możliwy jest więc podział 

na falowniki z transformatorem i bez wbudowanego 

transformatora. Transformator 

zapewnia galwaniczną izolację pomiędzy 

stałym napięciem wejściowym a siecią 

energetyczną, dlatego nadaje się do zastosowania 

z modułami cienkowarstwowymi 

(z reguły wymagają one uziemienia jednego 

z biegunów). Najbardziej popularne 

obecnie modele na rynku, to rodzina falowników 

Fronius Galvo. Natomiast wraz 

z upowszechnianiem się modułów polii 

monokrystalicznych, aktualnie można 

głównie spotkać rozwiązania falowników, 

w których transformator nie jest stosowany. 

Może to zwiększać cenę falownika ze 

względu na użycie bardziej zaawansowanych 

układów zabezpieczeń, jednak ostatecznie 

wpływa na większą sprawność falownika 

przy mniejszej wadze i wymiarach. 

Kolejny parametr to liczba faz, do których 

przyłącza się falownik. Małe moce (do kilku 

kilowatów) występują w wersji jednofazowej, 

przyłączenie do sieci następuje wówczas 

za pomocą trzech przewodów: L, N 

i PE. Przykładem takich falowników jest rodzina 

Fronius Primo. Dla większych mocy 

stosuje się falowniki trójfazowe, a do sieci 

przyłącza się przy użyciu pięciu przewodów: 

L1, L2, L3, N i PE. Tutaj wiodącą linią 

produktową jest rodzina Fronius Symo. 

Ale nawet falowniki trójfazowe małej mocy 

wykazują sporo zalet w porównaniu do ich 

odpowiedników jednofazowych: równomiernie 

wprowadzają energię do każdej 

z faz, co jest zgodne z ideą równomiernego 

rozłożenia obciążeń w budynku pomiędzy 

fazami. Ponadto znacznie ograniczają wartość 

prądu w każdej z faz, co wpływa na stabilność 

lokalnej sieci. Przykładowo: jeśli 

falownik o mocy 5 kW (5 kVA) podłączony 

do 1 fazy może wytwarzać prąd dochodzący 

do 21,7 A, to równoważny falownik trójfazowy 

wprowadzi do każdej z faz nie więcej 

niż 7,2 A, a to bezpośrednio przekłada się 

na mniejsze wahania napięcia w sieci, niższe 

przekroje przewodów, itd. 


63

ENERGIA 


Moc nominalną falownika powinno się 

określać jako moc, którą może on oddać 

do sieci energetycznej po stronie zmiennoprądowej; 

można ją też nazwać mocą wyjściową. 

W mikroinstalacji nadachowej lub naziemnej 

najczęściej stosuje się małe falowniki o mocy 

od 1,5 do 20 kW. Natomiast łącząc kilka, a nawet 

kilkadziesiąt takich falowników w jednej 

instalacji, można uzyskać wartości mocy dochodzące 

nawet do kilku MW. 

Liczba urządzeń MPPT powinna wynosić 

przynajmniej jeden. Więcej urządzeń MPPT 

w falowniku to nie tylko łatwiejszy proces 

projektowania w przypadku złożonych instalacji 

nadachowych, lecz także i wyższa 

cena falownika. 

Sposób montażu: niektóre falowniki dostępne 

są w wersjach do instalacji na zewnątrz 

budynków (ang. outdoor). Charakteryzują 

się one wyższym stopniem ochrony 

(minimum IP44, zalecany IP65 lub wyższy) 

i podwyższoną tolerancją na szeroki zakres 

temperatur pracy. Zaletą takich falowników 

jest możliwość umieszczenia ich bezpośrednio 

na podkonstrukcji modułów PV lub 

na zewnętrznej ścianie budynku, co ułatwia 

montaż, często skraca długości przewodów, 

eliminuje koszt budowy specjalnego pomieszczenia 

i ułatwia serwis. 

Sprawność falownika 

Kolejnym parametrem jest sprawność falownika 

(η), wyrażona stosunkiem skutecznej 

elektrycznej mocy wyjściowej prądu AC 

falownika do elektrycznej mocy wejściowej 

prądu DC, oraz jego znormalizowana postać 

(sprawność euro-η znana też jako ważona 

sprawność europejska). Sprawność urządzenia 

fotowoltaicznego, w tym wypadku 

falownika, określana jest wzorem: 

moc wyjściowa P AC 

η = 

moc wejściowa PDC 

Fot.: FRONIUS 

Fot. 1. 

Falownik trójfazowy, bez transformatora 

o mocy do 8,2 kW 

Znaczenie sprawności maksymalnej czy 

ważonej falownika jest jednak często 

przecenianie. Oczywiście, istotne jest aby 

te parametry były jak najwyższe. Jednak 

sprawność falownika nie jest pojedynczą 

wartością, zależy ona od wartości napięcia 

wejściowego, czy wartości mocy wejściowej. 

Falownik rzadko kiedy będzie pracował ze 

swoją maksymalną sprawnością, dlatego 

na końcowe uzyski energii wpływ ma o wiele 

więcej parametrów, np. jakość i szybkość 

adaptacji urządzenia MPPT. Wybierając 

falownik ze sprawnością o 0,2% wyższą, 

wcale nie gwarantujemy sobie wyższych 

uzysków. 

Z chłodzeniem, czy bez? 

Każde urządzenie elektroniczne przetwarzające 

energię generuje pewne straty, 

a te oddawane są w formie ciepła – czyli 

w trakcie normalnej pracy falownik będzie 

się po prostu nagrzewał. Rozwiązania, 

w których falownik jest chłodzony 

wyłącznie w sposób naturalnej konwekcji 

powietrza, mogą być uznane za korzystniejsze, 

ze względu na brak elementu 

mechanicznego, jakim jest wentylator. 

Doświadczeni producenci falowników 

decydują się jednak na stosowanie wymuszonego, 

najczęściej płynnie regulowanego 

przepływu powietrza: elementy elektroniczne, 

które są właściwie chłodzone, 

mają lepsze warunki pracy, a co za tym 

idzie: dłuższą żywotność. 

Do czego służy MPPT? 

Pojedyncze moduły mają zbyt małe wartości 

napięć i mocy, aby mogły z powodzeniem 

zasilać zwykłe falowniki. Dlatego 

moduły łączy się szeregowo w łańcuchy 

(ang. strings), co pozwala sumować wartości 

napięć poszczególnych modułów 

i dopasować je do danego typu falownika. 

Wartość prądu dla wszystkich modułów 

jest – w przypadku łączenia szeregowego 

– taka sama. 

Według podstawowych zasady projektowania 

instalacji PV, wszystkie moduły 

tworzące łańcuch powinny być identyczne. 

Oznacza to, że powinny nie tylko pochodzić 

od jednego producenta, być tego samego 

typu i mieć tę samą moc znamionową, lecz 

także być podobnie zlokalizowane, montowane, 

nachylone względem słońca i ustawione 

pod tym samym azymutem (czyli np. 

na tej samej połaci dachu). 

MPPT (ang. Maximum Power Point Tracker) 

to zaawansowany układ śledzenia 

maksymalnego punktu mocy modułów 

fotowoltaicznych, który może zwiększyć 

ilość uzyskanej energii nawet o kilkanaście 

procent. Wszystkie nowoczesne falowniki 

mają przynajmniej jeden taki układ, warto 

więc wiedzieć, do czego on służy. Moduły 

fotowoltaiczne nie mają ustalonego punktu 

mocy maksymalnej (MPP). Zmienia się 

on w zależności od natężenia promieniowania 

i temperatury, ponieważ zmienia 

się kształt tzw. charakterystyki prądowo 

-napięciowej. Zadaniem układu MPPT 

jest śledzenie tego punktu i jak najszybsze 

dopasowanie się do jego nowej wartości. 

Najbardziej zaawansowane układy 

MPP potrafią wyszukiwać globalny punkt 

mocy maksymalnej w przypadku łańcucha 

modułów częściowo zacienionych, oferując 

kilku-procentowo większe uzyski 

energii. Algorytmy takie noszą różne nazwy, 

w zależności od producenta falowników, 

np. w przypadku falowników firmy 

Fronius jest to Dynamic Peak Manager. 

Tak naprawdę to dokładność i szybkość 

działania układu MPPT gwarantuje największe 

uzysków energii, o wiele bardziej 

niż sprawność falownika, dlatego układ 

ten jest tak istotny. 

A w jakim celu stosuje się dwa urządzenia 

MPPT w jednym falowniku? Otóż, jeżeli 

z jakiegoś powodu nie można przyłączyć 

identycznych łańcuchów do wejścia falownika, 

np. liczby modułów w łańcuchach są 

różne lub moduły znajdują się na różnych 

połaciach dachu, wówczas każdy z takich 

łańcuchów można przyłączyć do osobnego 

urządzenia MPPT. 

dr inż. Maciej Piliński 

Fronius Polska Sp. z o.o. 


ZASILANIE 


Chemiczne źródła prądu, przegląd rynku, 

trendy rozwojowe: technologia i rynek 

Rozwój technologiczny elektroniki oznacza gwałtowny wzrost funkcjonalności urządzeń, 

zwiększający ich zapotrzebowanie na energię i moc pracy układu zasilania. 

Parafrazując informację o wykładniczym tempie rozwoju 

integracji układów scalonych – jeśli ogniwa chemiczne 

rozwijałyby się tak szybko, całą energię potrzebną do naszych 

urządzeń przenośnych mielibyśmy w ogniwie o objętości 1 cm 3 . 

Rozwój ogniw jest jednak zdecydowanie wolniejszy, wymaga 

poważnych nakładów i badań fizyko-chemicznych przed 

wdrożeniem. I chociaż produkujemy coraz lepsze, bardziej 

wydajne i stopniowo coraz tańsze źródła energii, to wymagania 

użytkownika rosną jeszcze szybciej. 

1. urządzenia elektroniczne (np. medyczne, pomiarowe, 

przetwarzania danych, podtrzymania pamięci, łączności 

i sterowania), 

2. systemy zasilania do pojazdów elektrycznych (EV), 

3. zasilanie napędów elektrycznych w zastosowaniach 

przemysłowych (wózki magazynowe, rowery elektryczne, 

profesjonalny sprzęt do czyszczenia), 

Źródło: konferencja bateryjna Batteries 2017, Nicea, Francja 

Niniejszy artykuł rozpoczyna serię publikacji w FE, dotyczących 

źródeł i systemów zasilania, począwszy od informacji 

ogólnych o systemach i technologiach zasilania bateryjno- 

-akumulatorowego, poprzez opis zastosowań, przybliżenie 

parametrów różnych systemów, aż do rodzajów i cech zasilania dla 

wybranych zastosowań/branż elektrotechniki w kolejnych artykułach. 

Informacje ogólne o źródłach zasilania i zastosowaniach 

Źródła zasilania muszą zapewnić odpowiednie parametry 

elektryczne niezbędne dla pracy urządzeń, w szczególności: 

• napięcie elektryczne, 

• pracę z odpowiednim prądem/odpowiednią mocą, 

• dostatecznie długi czas pracy urządzenia, czyli pojemność 

elektryczną, 

• często konieczna jest zdolność pracy w szerokim zakresie 

temperatur i przy zachowaniu rozsądnie długiej żywotności 

systemu zasilania, liczonej w cyklach pracy lub w latach. 

4. urządzenia elektryczne ogólnego stosowania, w tym oświetlenie 

i elektronarzędzia, 

5. systemy magazynowania energii i zasilania gwarantowanego 

(sprzęt UPS, siłownie DC, magazynowanie energii oraz 

sterowanie dla systemów solarnych). 

Wymagania techniczne odbiorników energii są bardzo różne, 

tak jak bardzo różnorodny jest zakres urządzeń elektrycznych 

i elektronicznych (poniższy podział na grupy zastosowań jest 

oparty na doświadczeniach z przemysłowego rynku lokalnego): 


65

ZASILANIE 


Nie istnieje „zasilanie uniwersalne”, dlatego aspektem kluczowym 

jest zdefiniowanie parametrów zasilania dla danej aplikacji oraz 

dobranie najlepszego rodzaju źródła zasilania. Po wykonaniu 

prototypów należy przeprowadzić testy i ewaluację oraz wymaganą 

przepisami certyfikację. Równie istotny jest aspekt kosztowy, 

związany z wprowadzeniem na rynek danego rozwiązania oraz 

kosztem jednostkowym w produkcji seryjnej. 

Współczesne technologie 

źródeł zasilania 

Rozwój chemicznych źródeł zasilania datuje się od 1850 r., kiedy 

opracowano pierwszy akumulator kwasowo-ołowiowy, oraz od 1866 r., 

kiedy wynaleziono pierwsze ogniwo pierwotne (nieładowalne). 

Pierwsza fabryka akumulatorów powstała jednak dopiero w 1887 r. 

4. Ogniwa pierwotne w technologiach litowych 3,6 V i 3,0 V 

do sprzętu pomiarowego i elektroniki profesjonalnej. Gęstość 

energii do 680 Wh/kg (litowe 3,6 V). 

5. Akumulatory w technologiach niklowych (głównie Ni-MH 

i NiCd) 1,2 V do zasilania wielu aplikacji przemysłowych 

i sprzętu powszechnego użytku. Gęstość energii ~90 Wh/kg 

Ni-MH oraz 40~50 Wh/kg Ni-Cd. 

6. Ogniwa pierwotne w technologii srebrowej (1,55 V), cynkowo- 

-powietrznej/alkaliczno-powietrznej (1,45 V) do precyzyjnego 

sprzętu np. zegarki lub aparaty słuchowe, ale również do zastosowań 

przemysłowych. Gęstość energii do ~110 Wh/kg (srebrowe) 

i do ~500 Wh/kg (cynkowo-powietrzne). 

Powyższa lista nie wyczerpuje istniejących technologii ogniw, jest 

wiele systemów elektrochemicznych o bardzo dobrych parametrach 

do zastosowań specjalnych, 

jak np. zasilanie satelitów, 

które są niedostępne rynkowo. 

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ogniwo_Leclanch’ego oraz https://pl.wikipedia.org/wiki/Akumulator_kwasowo-ołowiowy 

Obecnie technologie te zostały znacznie ulepszone, rozwinięto 

szereg bardziej wydajnych technologii zasilania. Na rynku 

jest kilka grup ogniw, które zasilają większość istniejących 

urządzeń (kolejność według wartości sprzedaży danej technologii 

na rynku). 

1. Akumulatory kwasowo-ołowiowe o napięciach 2 V, 6 V, 12 V 

– do zastosowań w przemyśle samochodowym (akumulatory 

rozruchowe), systemach magazynowania energii dla awaryjnego 

podtrzymania zasilania (UPS, siłownie DC) oraz dla siłowni 

słonecznych. Gęstość energii ~30 Wh/kg. Grupa ta stanowi około 

85-90% rynku. 

2. Akumulatory litowo-jonowe o napięciach 3,6 V, 3,3 V, 2,4 V 

– do zasilania urządzeń przenośnych (telefony, komputery, 

elektronika profesjonalna), pojazdów elektrycznych i nowoczesnych 

systemów magazynowania energii (np. regulacja częstotliwości 

w lokalnych systemach elektro-energetycznych). Gęstość energii 

ogniw do 280 Wh/kg. Technologia Li-Ion charakteryzuje się 

najszybszym wzrostem i inwestycjami w rozwój i możliwości 

produkcyjne. 

3. Ogniwa pierwotne (nieładowalne) w technologii alkalicznej 

i cynkowej o napięciach 1,5 V i 9,0 V do sprzętu powszechnego 

użytku. Gęstość energii ~170 Wh/kg (alkaliczne). 

Analiza parametrów ogniw 

często bazuje na gęstości 

energii (Wh/kg lub Wh/l), 

co przekłada się na czasy 

pracy urządzeń. Użytkownicy 

oczekują jak najdłuższej 

pracy w szerokim zakresie 

warunków eksploatacji, bez 

pogorszenia parametrów 

chemicznych źródeł prądu 

(np. czas pracy, wielkość 

prądu pracy, zakres 

temperaturowy, dobra praca 

w temp. ujemnych, 

żywotność, itp.). 

Obserwując rozwój branży samochodów elektrycznych i osiągane 

przez nie zasięgi jazdy, automatycznie dokonujemy porównania 

chemicznych źródeł prądu z benzyną w zakresie gęstości energii. 

Wg danych firmy Toyota praktyczna gęstość energii benzyny 

jest większa około 40-krotnie od dobrej klasy współczesnych 

akumulatorów. Również znacznie lepsze jest zachowanie benzyny 

jako nośnika energii w bardzo szerokim zakresie warunków 

otoczenia (np. temperatura do -50°C, gdzie akumulatory pracują 

znacznie słabiej). Z punktu widzenia zanieczyszczenia środowiska 

oczywiście przewagę mają źródła elektryczne. Analizując 

żywotność ogniw równą przeciętnemu czasowi życia samochodu 

(10-15 lat lub wiele tysięcy cykli pracy), rosnącą energię ogniw 

oraz ich niezawodność pracy, powszechność napędów elektrycznych 

dla transportu wydaje się być tylko kwestią czasu. 

Technologiczne 

trendy rozwojowe 

Obecnie na rynku akumulatorowym dominuje technologia 

kwasowo-ołowiowa z udziałem ~80-90%. Szacuje się, że w 2020 

będzie to ok. 70%, a za 10 lat ciągle ok. 60%. 

Według analiz globalnych producentów ogniw, technologie 

elektrod oparte o metale lekkie (obecnie lit, prawdopodobnie 


ZASILANIE 


również magnez, sód) oraz domieszki związków kobaltu, 

manganu, aluminium, tytanu, żelaza, krzemu i siarki do związków 

węgla (grafitu, grafenu) dają najwięcej szans na osiągnięcie 

znacznie wyższych wydajności ogniw. Najnowsze rozwiązania 

dają co najmniej dwukrotną gęstość energii, a szacunki teoretyczne 

mówią nawet o możliwości 10-krotnego jej wzrostu. Równoległe 

prace badawcze nad stworzeniem stałego elektrolitu pozwolą 

na osiągnięcie bardzo dużej stabilności nowych systemów 

chemicznych (Solid-State Battery), co zapewni długą żywotność 

oraz bezpieczeństwo użytkowania. 

Rynkowe trendy 

rozwojowe 

Wzrost całego rynku źródeł zasilania szacowany jest na 8-10% 

rocznie do 2020 r., a w następnych latach o około 7-8% rocznie. 

Branżą zużywającą coraz więcej akumulatorów będzie 

motoryzacja, z szacowanym rocznym wzrostem 17-20% 

dotyczącym systemów zasilania głównego, hybrydowego 

i hybrydowego plug-in oraz systemów start-stop w technologii 

Li-Ion (bez rozruchowych akumulatorów kwasowo-ołowiowych). 

W perspektywie roku 2020 szacuje się, że systemy Li-Ion do 

zasilania pojazdów elektrycznych będą stanowić około 30% 

Źródło: konferencja bateryjna Batteries 2017, Nicea, Francja 

rynku akumulatorów (wobec około 20% obecnie), a samochody 

elektryczne będą stanowiły tylko ok.4% rynku pojazdów. 

mgr inż. Krzysztof Lubianiec 

Wamtechnik Sp. z o.o. 

REKLAMA 

O Firmie 

25-letnie doświadczenie w zakresie projektowania i produkcji przemysłowych 

systemów zasilania 

Współpraca z Panasonic Industrial, SAFT Batteries, ARTS Batteries, Varta, 

LG-Chem, Samsung, FDK, Molicel, Cadex, HIOKI, BYD Co., EVE Battery 

Licencja firmy Panasonic na produkcję pakietów akumulatorowych z ogniw 

w technologii litowo-jonowej 

Partner strategiczny konsorcjów badawczych odpowiedzialny za opracowanie 

zasilania lekkich pojazdów elektrycznych LEV (Projekt RESOLVE-HORIZON 

2020) i systemu zasilającego pompę serca (konsorcjum utworzone przez 

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – Projekt RH ROT) 

Przedmiot działania 

Dostarczanie profesjonalnych chemicznych źródeł prądu, opartych 

o akumulatory litowe (Li-Ion), niklowe (Ni-Cd, Ni-MH), bezobsługowe 

kwasowo-ołowiowe AGM oraz baterie litowe i alkaliczne 

Projektowanie, walidacja i certyfikacja źródeł zasilania 

Produkcja pakietów akumulatorowych i bateryjnych z ogniw Li-Ion, Ni-Cd, 

Ni-MH oraz baterii alkalicznych i litowych do zastosowań przemysłowych 

Kompletowanie zestawów akumulatorowych dużej pojemności wraz 

z osprzętem, dla systemów zasilania rezerwowego, awaryjnego i UPS-ów 

Adres rejestrowy: Aleja Wilanowska 7 lok. 3, 02-765 Warszawa 

Miejsce prowadzenia działalności: ul. Techniczna 2, 05-500 Piaseczno 

kontakt: tel. 22 701 26 00, faks 22 701 26 01, office@wamtechnik.pl 

www.wamtechnik.pl, sklep.wamtechnik.pl 


67

WARSZTAT 


Profesjonalne systemy Rhino 

dla energetyki i kolejnictwa 

Transport drabin, drążków elektroizolacyjnych, rurek tworzywowych i miedzianych oraz 

wszelakich długich materiałów instalacyjnych od zawsze sprawiał trudność i zajmował 

dużo cennego czasu instalatorom. Problemy te jednak zostały rozwiązane dzięki wprowadzeniu 

do oferty ENERGOTYTAN najnowszej serii produktów firmy RHINO, która jest 

liderem europejskiego rynku w produkcji niezawodnych systemów transportowych przeznaczonych 

dla samochodów osobowych i dostawczych. Produkty te nie tylko poprawiają 

wygląd samochodu na którym się znajdują ale również gwarantują bezpieczeństwo podczas 

ich użytkowania. Poniżej po krótce przedstawimy poszczególne elementy systemu. 

PROMOCJA 

SafeStow4 ® | System do 

transportu drabin (fot. 1-2-3) 

SafeStow4 jest idealnym narzędziem 

do bezpiecznego podnoszenia i opuszczania 

drabin z poziomu gruntu, przy 

minimalnym nakładzie siły. Pozwala 

na bezpieczny załadunek i wyładunek 

drabin z tyłu pojazdu. Warto dodać, 

że jest lżejszy od poprzedniej wersji 

o 3 kg. Zastosowano w nim nowe zaczepy 

pasów mocujących oraz łączenia 

antywibracyjne dla podniesienia 

bezpieczeństwa transportowanej drabiny. 

System dostępny jest w czterech 

wariantach: pojedynczy, podwójny, 

szeroki i specjalnego zastosowania. 

Dostępna jest także wersja do przewozu 

drabin z włókna szklanego, a każde 

urządzenie posiada system wyposażony 

w siłowniki gazowe, wspomagające 

podnoszenie i opuszczanie. Całość 

wykonana jest z bardzo wytrzymałego 

stopu aluminium, a komponenty wy- 

Fot. 1. 

Fot. 3. 

Fot. 2. 

konane ze stali nierdzewnej. Dzięki nowym 

połączeniom antywibracyjnym, ulepszonym 

pasom mocowania oraz szerszym wkładkom 

gumowym na belkach poprzecznych, mamy 

gwarancję, że przewożona drabina jest zupełnie 

bezpieczna i nie ulega uszkodzeniom. 

SafeStow4 dostępny jest w dwóch wariantach 

długości 2,2 m oraz 3,1 m. System posiada 

certyfikat TÜV oraz przeszedł pozytywnie 

wyniki testów zderzeniowych 20 g. 


WARSZTAT 


Fot. 4. 

Fot. 5. 

Fot. 6. 

Fot. 7. 

SafeClamp ® | System do mocowania 

drabin (fot. 4-5-6-7) 

Klamry do drabin SafeClamp, to wytrzymały, 

łatwy w montażu i stylowy produkt, który 

dodatkowo zabezpiecza drabinę podczas 

transportu. Wykonane z bardzo wytrzymałych 

kompozytów wraz z hakami ze stali nierdzewnej, 

gwarantują długą żywotność oraz 

Fot. 8. 

Fot. 9. Fot. 10. 

odporność na korozję. Innowacyjny system 

mocowania jest 5 razy szybszy niż tradycyjne 

metody dostępne na rynku. Pozytywne 

wyniki testów zderzeniowych (ECE17.07). 

Przystosowane nawet do drabin czteroelementowych. 

Przetestowane w cyklu żywotności 

(UKAS IS017025). Zatwierdzone certyfikatem 

TÜV. 

Pipe Tube ® | System 

do transportowania długich 

przedmiotów (fot. 8+9+10) 

Tuba Dachowa łączy w sobie wytrzymałość, 

styl i bezpieczeństwo. Nowoczesna 

konstrukcja i wysokiej jakości materiały 

sprawiły, iż nasza tuba z powodzeniem 

przeszła szereg rygorystycznych testów. 

Pozwala na przewoź do 50 rurek lub podobnych 

materiałów o średnicy do 15 mm. 

Wykonana z aluminium. Pokrywki wykonane 

z plastiku z osłoną ze stali nierdzewnej, 

w celu zwiększenia aerodynamiki. Dostępne 

dwie długości: 2 i 3 metry. Dodatkowe 

zabezpieczenia na kluczyk po obu stronach. 

Tuba mocowana bocznie, przeznaczona jest 

wyłącznie dla bagażników modułowych. 

Nasza tuba pozytywnie przeszła szereg rygorystycznych 

testów, takich jak TÜV oraz 

test zderzeniowy 20 g. 

Ze względu na dostępność wielu różnych 

typów wymiennych produktów oraz innych 

dodatkowych akcesoriów paleta zastosowań 

jest bardzo szeroka. 

Jak zwykle zapraszamy do kontaktu z naszym 

działem handlowym: biuro@energotytan.pl, 

tel. 33 84 27 538, który pomoże 

dobrać najbardziej odpowiedni system 

do posiadanego pojazdu. 

Adrian Zając 

www.energotytan.com 


69

WARSZTAT 


Kamera inspekcyjna 

Bosch wprowadza na rynek pierwszą kamerę inspekcyjną dla majsterkowiczów. 

Model UniversalInspect umożliwia szybkie sprawdzenie 

zaciemnionych i trudno dostępnych miejsc w domu i poza 

nim. Narzędzie ma niemal nieograniczone możliwości zastosowań: 

z pomocą kamery inspekcyjnej UniversalInspect można np. zdiagnozować 

zatkane odpływy i rury spustowe, zbadać rynny dachowe 

lub zajrzeć do środka urządzeń AGD, takich jak zmywarki lub 

suszarki, aby sprawdzić możliwe usterki. Wyniki badania można 

dokumentować na zdjęciach. Kamera jest wyposażona w 8-milimetrową 

głowicę, dzięki czemu bez trudu można ją wprowadzić nawet 

w bardzo wąskie miejsca. 

Źródło: Bosch 


Zwiększaj funkcjonalność pracy na wysokości 

Nawet najbardziej funkcjonalna drabina nie 

zawsze spełni wszystkie wymagania fachowców. 

Dlatego niektórzy producenci wprowadzają 

do oferty dodatkowe akcesoria, zwiększające 

możliwości użytkowe wybranych 

modeli. Powodzeniem, szczególnie podczas 

remontów piętrowych budynków, cieszą się 

przedłużenia do podłużnicy z regulacją wysokości, 

dzięki którym z powodzeniem ustawimy 

drabinę na schodach. Fachowcy cenią 

sobie także uchwyt dystansowy, który pozwoli 

na bezpieczną pracę w trudno dostępnych 

miejscach, oraz serię ergonomicznych 

toreb na narzędzia i pojemnych półek z hakiem 

na wiadro, które pozwolą zapanować 

nad podręcznym warsztatem narzędziowym. 

Akcesoria te pozwolą także wyeliminować 

ciągłe schodzenie i wchodzenie na drabinę, 

które są prawdziwą zmorą wykonawców. 

Źródło: Krause 

Nóż do kabli Jokari 

Bezpieczne i wygodne zdejmowanie izolacji? 

Gwarancją tego jest nóż do kabli Jokari 28H 

Secura. Narzędzie służy do pracy ze wszystkimi 

kablami o okrągłym przekroju i średnicy 

od 8 do 28 mm. Nóż posiada ostrze, które 

automatycznie przesuwa się z cięcia okrężnego 

do wdłużnego i nieślizgającą się rękojeść 

z miękkim oparciem kciuka, które wyraźnie 

podnoszą komfort pracy. Dodatkowo dzięki 

specjalnej powłoce z azotku tytanu, nóż wolniej 

się zużywa i zapewnia szybkie cięcia. 

Źródło: Lange Łukaszuk 

Skrzynka narzędziowa II generacji dla elektryków 

Jedna skrzynka narzędziowa, 115 flagowych 

produktów Wiha, pewność i ergonomia 

czyli wszystko, czego potrzebuje fachowiec 

w swojej pracy, można mieć w zasięgu 

ręki. Swobodny dostęp do narzędzi możliwy 

jest w bezpiecznym położeniu pokrywy. 

Podtrzymujące ją amortyzatory gazowe, 

zmniejszają ryzyko obrażeń podczas zamykania. 

Skrzynka posiada dużo miejsca 

na dodatkowe narzędzia i bardzo pojemny 

schowek na drobne części i inne elementy. 

Konstrukcja wkładek na narzędzia, zapewnia 

sprawny dostęp do nich. Łatwy 

i niewymagający wysiłku transport narzędzi 

w walizce, zapewniają stabilne kółka inline. 

Competence XXL II, to skrzynka duża, wytrzymała, 

stabilna i bezpieczna. Może być 

wykorzystana jako stopień w trakcie pracy. 

Źródło: Wiha 


WARSZTAT 


PROMOCJA 

ENERGOTYTAN - PROMOCJE RHINO 2017/2018 

SafeStow4® | System do transportu drabin 

 

 

 

 

 

 

 

299 zł netto 

TubePipe | Nowoczesne tuby transportowe 

 

 

 

 

 

999 zł netto - 2m 

1299 zł netto - 3m 

SafeStow4® | System do transportu drabin - 2.2 m 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4399 zł netto 

www.energotytan.com 


71

POZYTYWNE WIBRACJE 

Fachowego Elektrykaka 

Po świętach Bożego Narodzenia 

do psychiatry przychodzi mały 

Jasio i mówi: 

– Panie doktorze, z moim tatą 

jest coś nie w porządku. 

Przed kilkoma dniami przebrał 

się za starego dziadka 

i twierdził, że nazywa się 

św. Mikołaj! 

••• 

Świąteczne oświetlenie mobilne 

Przyjaciel pyta Kowalskiego: 

– Jak minęły święta? 

– Wspaniale! Bardzo światowo można powiedzieć! 

Żona przygotowała same zagraniczne potrawy: 

barszcz ukraiński, fasolkę po bretońsku, pierogi 

ruskie i sznycel po wiedeńsku z włoską kapustą! 

••• 

Jasio pisze list do świętego Mikołaja: 

„Chciałbym dostać narty, łyżwy, 

sanki i grypę na zakończenie ferii 

świątecznych”. 

Nowakowa puka do drzwi 

sąsiadki i pyta: 

– Mogłabyś mi pożyczyć soli? 

– Nie. 

– A cukru? 

– Nie. 

– A może chociaż mąki? 

– Nie. 

– A czy w ogóle możesz mi coś 

pożyczyć? 

– Tak. Mogę ci pożyczyć 

wesołych świąt! 

••• 

••• 

Rozmawia dwóch przedszkolaków: 

– Co dostałeś na gwiazdkę? 

– Trąbkę. 

– A mówiłeś, że dostaniesz coś ekstra… 

– To przecież super prezent! Dzięki niej 

zarabiam codziennie pięć złotych! 

– W jaki sposób? 

– Tata mi daje, żebym przestał trąbić! 

Kolega pyta kolegę 

– Czy kupiłeś już coś pod 

choinkę? 

– Tak, stojak! 

Wesołych Świąt! 


Dziki swemu wzornictwu Sonata idealnie komponuje 

si znowoczesnym wystrojem wntrz. Kolorystyka 

imateriay pozwalaj na du swobod waranacji. 

Linia Standard i Metallic dostpna jest w szerokiej 

palecie kolorystycznej. W ofercie równie ramki 

Prestige wykonane ze szka, naturalnego kamienia, 

drewna i aluminium. 

www.ospel.com.pl

Fachowy Elektryk 6/2017

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?