ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΥΡ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ (1903-1984) ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

Ἄν τό πνεῦμα τσακιστεῖ, τό σῶμα κι᾿ ἄν ἐπιζήσει, θά εἶναι κινούμενο σῶμα ἑνός
νεκροῦ. Ἀπ᾿ τόν καιρό τῆς ἐφηβείας ὁ νέος ἄνθρωπος ζεῖ ἔχοντας τά χέρια ἁπλωμένα
πάνω σέ ἰδανικά. Καί ὑπάρχουν στή ζωή μας νέοι πού ἐπιμένουν νά τρέφωνται
μ᾿ αὐτά τά ἰδανικά. Εἶναι ἐκεῖνοι πού ξέρουν πώς ἡ ἀλήθεια τῶν ἰδανικῶν,
ἡ ἀλήθεια τῆς ἄγρυπνης ψυχῆς εἶναι ἰσχυρότερη καί καθαρώτερη ἀπ᾿ τήν ἀλήθεια
τοῦ ὑλικοῦ κόσμου, ἀντέχει περισσότερο στή μεγάλη περιπέτεια τοῦ βίου. Αὐτή ἡ
πίστη πού ὑποσκελίζει τό πρακτικό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς εἶναι ὁ ἐξοπλισμός τους,
αὐτή συνιστᾶ καί συντηρεῖ τήν ἀντοχή τους.
Ἀλλά καί ἡ ζωή γίνεται ὅλο καί σκληρότερη, ὅλο καί πιό ἀπάνθρωπη. Οἱ ἄνθρωποι
καθημερινά ἀρνιοῦνται τήν ἀνθρωπιά, τήν εὐγένεια, τή γενναιοφροσύνη καί τό
ὑψηλό φρόνημα. Κι᾿ ἐκεῖνοι πού ζοῦν μονάχα μέ ἰδανικά κινδυνεύουν, συντρίβονται
καί ἐξαφανίζονται κάτω ἀπ᾿ τόν ὁδοστρωτήρα τῆς ἀδιαφορίας.
Ἀναρωτιούμαστε ἄν οἱ ἄξιοι ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι κατάλληλα προετοιμασμένοι
γιά νά ἀντέξουν, ἄν ἡ θωράκισή τους εἶναι ἀπρόσβλητη ἀπ᾿ τήν
ἀδυσώπητη πίεση τῆς ὑλοφροσύνης. Κι᾿ ἐδῶ μπαίνει τό θέμα τῆς Παιδείας σ᾿ ὅλη
του τήν ἔκταση. Εἶναι τόσο ἐπίκαιρο, τόσο ζωντανό τό θέμα αὐτό, ἀναπτύχτηκε
τόσο στίς μέρες μας, ὥστε θά ἐκόμιζα γλαῦκα εἰς Ἀθήνας ἄν σᾶς τό ἀνέπτυσσα.
Θά σᾶς πῶ μόνο τίς σκέψεις μου, σκέψεις ἑνός δασκάλου πού κοντά 4 δεκαετηρίδες
ἔδωκε τήν ψυχή του γιά τήν Παιδεία τῶν Ἑλληνοπαίδων.
Δέν ὑπάρχει ἄνθρωπος πού νά διαφωνῆ σήμερα στό ὅτι ἡ Παιδεία ἑνός λαοῦ, εἶναι
τό ὑπ᾿ ἀριθμ. 1 πρόβλημα τῆς χώρας. Ἡ ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν, ἡ τελειοποίηση
τῆς τεχνικῆς, τά ἐπιστημονικά μέσα τῆς βιομηχανίας ἀπαιτοῦν ὅλο καί πιό ἐκπαιδευμένους
ἀνθρώπους. Ἡ κρίση ἀνάμεσα στίς πνευματικές καί ὑλικές ἐπιδιώξεις
τοῦ ἀνθρώπου χρειάζεται ὁλοένα καί περισσότερο φιλοσοφημένους ἀνθρώπους.
Σ᾿ ὅλον τόν κόσμο γίνεται προσπάθεια γιά ἀναμόρφωση τῶν ἐκπαιδευτικῶν
συστημάτων ὥστε νά ἀνταποκρίνωνται στίς σύγχρονες ἀπαιτήσεις. Ὁ Πρόεδρος
τῶν Η.Π.Α. Κέννεντυ στό διάγγελμά του ἔλεγε «Κανένα καθῆκον ἀπό ὅσα ἔχει νά
ἐπιτελέση τό Ἔθνος μας δέν εἶναι περισσότερο σημαντικό ἀπ᾿ τό ἔργο τῆς ἀναπτύξεως
καί βελτιώσεως τῶν δυνατοτήτων μορφώσεως ὁλοκλήρου τοῦ λαοῦ μας.
Αὐτό εἶναι τό ἰδεῶδες τῆς δημοκρατίας. Εἶναι ὅμως καιρός νά προχωρήσουμε στήν
ἐπίτευξη τοῦ ἰδεώδους αὐτοῦ μέ περισσότερη ἐνεργητικότητα καί ὀλιγώτερη καθυστέρηση.
Ἡ ἐκπαίδευση ἀποτελεῖ συγχρόνως καί τό βάθρο ἀλλά καί τή συνεκτική
δύναμη τοῦ δημοκρατικοῦ τρόπου ζωῆς μας, εἶναι τό κίνητρο τῆς οἰκονομικῆς
καί κοινωνικῆς μας προόδου, εἶναι ἡ ὑπέρτατη ἔκφραση τῶν ἐπιτευγμάτων τῆς κοινωνίας
μας πού ἐξευγενίζει καί πλουτίζει τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Μέ λίγα λόγια
ἀποτελεῖ συγχρόνως τήν ἐπικερδέστερη ἐπένδυση πού ἡ κοινωνία μπορεῖ νά κάμη
καί τήν πλουσιώτερη ἀμοιβή πού μπορεῖ νά ἐξασφαλίση». Καί συνεχίζει.
«Ἀποτυχίαι στήν ἐκπαίδευση τροφοδοτοῦν τήν ἐγκληματικότητα, τήν ἀδιαφορία,
τήν ἐξάρτηση. Αὐξάνουν τή δαπάνη τῆς ἀνεργίας καί τῆς κοινωνικῆς περιθάλψεως.
Ὑποβιβάζουν κατά δισεκατομμύρια τό ἐθνικό εἰσόδημα. Ἕνα ἐκπαιδευτικό
σύστημα πού σήμερα εἶναι ἀνεπαρκές αὔριο θά εἶναι χειρότερο ἄν δέν
φροντίσουμε νά τό βελτιώσουμε. Εἰς τήν χώραν μας ἡ ἐκπαίδευση εἶναι τό δικαίωμα,
ἡ ἀνάγκη καί ἡ εὐθύνη ὅλων μας. Ἡ προαγωγή της, οὐσιώδης γιά τήν ἐπί-
93