18 22/03/2019 «ÚÙ∂Ù www.samajweekly.com
www.samajweekly.com Ì≈‹Í≈ Á∂ √ÓappleÊ’≈∫ ¡Â∂ ÓΔ‚Δ¡≈ Óß⁄≈∫ “Â∂ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ÍÀappleØ’≈apple≈∫ 鱧 A@@ ¯Δ√ÁΔ Ô’ΔÈ ‘Ø ⁄∞μ’≈ ‘À «’ Í∞ÒÚ≈Ó≈ ¡Â∂ Ï≈Ò≈’؇ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ï«‰¡≈ ¿∞◊apple-apple≈Ù‡appleÚ≈ÁΔ Ó≈‘ΩÒ È«appleßÁapple ÓØÁΔ È±ß Í±appleÈ Ï‘∞Ó «ÁÚ≈ √’Á≈ ‘À¢ ¿∞‘ ÷∞Ù ¡Â∂ ¿∞ÂÙ≈«‘ ‘È¢ ¿∞È∑≈∫ È≈Ò ◊μÒ ’appleØ Â≈∫ ¿∞‘ ’Á∂ ˜Øapple È≈Ò, ’Á∂ ÓμËÓ √∞apple «Ú⁄ ’«‘‰◊∂ «’ ˜apple≈ «Íß‚≈∫ «Ú⁄ ‹≈˙, ¿∞Ê∂ Â∞‘≈鱧 «Á÷∂◊≈ «’ Á«Ò ¡Â∂ ‘Øapple ͤÛΔ¡≈∫ ‹≈ÂΔ¡≈∫ Ïμ√ «¬’Ø ‘Δ ◊μÒ ’«‘ apple‘Δ¡≈∫ ‘È «’ ÓØÁΔ ‹Δ È∂ Í≈«’√Â≈È Á∂ ¡ßÁapple Á≈ıÒ ‘Ø ’∂ Ó≈«apple¡≈ ‘À¢ ’Ó˜Øapple ‹≈ÂΔ¡≈∫ ¡Â∂ Úapple◊≈∫ ÁΔ apple≈‹ÈΔÂ’ Ú¯≈Á≈appleΔ √ÏßËΔ «¬‘ Á≈¡Ú∂Á≈appleΔ Áμ√ÁΔ ‘À «’ Ì≈‹Í≈ 鱧 «˜¡≈Á≈ «¯’apple «¬È∑≈∫ Á≈ ‘Δ ‘À¢ ¿∞μ⁄Δ¡≈∫ ‹≈ÂΔ¡≈∫ Ï≈apple∂ Â≈∫ ¿∞‘ Í«‘Ò≈∫ ÂØ∫ Ï∂«¯’apple √È «’ ¿∞È∑≈∫ Á∂ Ú؇ ¡≈÷apple ’ÓÒ È±ß ‘Δ ÍÀ‰◊∂¢ «¬√ ÌappleØ√∂ «Ú⁄ «‹‘ÛΔ ’∞fi ’ÓΔ √Δ, ¿∞√ ÁΔ Í±appleÂΔ «¬È∑≈∫ √ÓappleÊ’≈∫ Á∂ ¡È∞√≈apple ¡≈Ó Ùz∂‰Δ «Ú⁄ ¡≈¿∞‰ Ú≈«Ò¡≈∫ 鱧 «ÁμÂ∂ ◊¬∂ A@ ¯Δ√ÁΔ apple≈÷Ú∂∫’appleÈ È∂ ’apple «ÁμÂΔ √Δ¢ Áapple¡√Ò Ú∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ Â≈∫ Í∞ÒÚ≈Ó≈ ÂØ∫ Í«‘Ò≈∫ Ì≈‹Í≈ ÁΔ √≈appleΔ ⁄؉ apple‰ÈΔÂΔ «¬‘ Íμ’≈ ’appleÈ ÁΔ apple‘Δ ‘À «’ B@AD ÁΔ¡≈∫ ⁄؉≈∫ «Ú⁄ «ÓÒ∂ Ú؇≈∫ 鱧 ‡∞쇉 ÂØ∫ «’Ú∂∫ appleØ«’¡≈ ‹≈Ú∂¢ A@ ¯Δ√ÁΔ apple≈÷Ú≈∫’appleÈ, «’√≈È≈∫ 鱧 F@@@ apple∞ͬ∂ √≈Ò≈È≈ Á∂‰ ¡Â∂ E Òμ÷ ÁΔ ¡≈ÓÁÈΔ Âμ’ ¡≈ÓÁÈ ’apple Ó∞¡≈¯ ’appleÈ Á∂ ’ÁÓ «¬√∂ “‘ØÒ«‚ß◊ ¡≈Íz∂ÙÈ“ Á∂ √ϱ √Ófi∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘È¢ ‘∞‰ Ì≈‹Í≈ ÁΔ ÷∞Ù«’√ÓÂΔ È≈Ò ’ÙÓΔapple ÁΔ¡≈∫ ÿ‡È≈Ú≈∫ È∂ ¿∞√ 鱧 Á∂Ù Ì◊ÂΔ ¡Â∂ apple≈Ù‡appleÚ≈Á Á∂ ÿØÛ∂ “Â∂ ⁄Û∑È Á≈ ‘Øapple ÓΩ’≈ Á∂ «ÁμÂ≈ ‘À¢ Ì≈Ú ‘∞‰ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ È≈Ò ’«‘ √’ÁΔ ‘À «’ «¬’-«¬’ Ú؇ «‹‘Û∂ ¿∞√ 鱧 B@AD «Ú⁄ «ÓÒ∂ √È, ◊≈appleß‡Δ È≈Ò «¬’ Ú≈apple «Îapple ¿∞√ Á∂ ‘Δ ÷≈Â∂ «Ú⁄ ‹≈‰◊∂¢ ‹∂’apple ¡ß◊apple∂˜Δ Á∂ «¬’ ’ÊÈ Á≈ ¡È∞Ú≈Á ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂ Â≈∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’ Ì≈‹Í≈ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈apple È≈Ò «¬’ “ÍappleÎÀ’‡ «¬ÒÀ’ÙÈ“ ÒÛ apple‘Δ ‘À, «‹√ «Ú⁄ Ú؇≈∫ Á∂ ‡∞쇉 ÁΔ ‘apple «¬’ √ßÌ≈ÚÈ≈ ıÂÓ ’apple «ÁμÂΔ ◊¬Δ ‘À¢ «¬‘ √≈appleΔ¡≈∫ ◊μÒ≈∫ Âapple’ √ß◊ Òμ◊ apple‘Δ¡≈∫ ‘È¢ ¡≈͉∂ Úμ‚∂ √≈ËÈ≈∫ ¡Â∂ ⁄؉ «‹μ‰ ÁΔ ÍzÏÒ «¬μ¤≈ Ù’ÂΔ Á∂ ’≈appleÈ «¬’ Ú≈apple Â≈∫ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’ Ì≈‹Í≈ ¡≈ıapple ¡◊Ò∂ E √≈Ò Ò¬Δ √μÂ≈ “Â∂ ¡≈͉≈ ’Ϙ≈ Ô’ΔÈΔ Ï‰≈ ÒÚ∂◊Δ¢ ‘Øapple Â≈∫ ‘Øapple Á∂Ù ÁΔ √Ì ÂØ∫ ÍzÏÒ Í≈apple‡Δ È∂ «‹√ Âapple∑≈∫ ¡≈Í‰Δ Ó∞μ¤ ‘∂·≈∫ ’apple ’∂ ¡Â∂ Ò⁄ΔÒ∂ÍÈ Á≈ √ϱ «ÁßÁ∂ ‘ج∂ Ï∂‘μÁ È≈apple≈˜ √«‘ÔØ◊Δ ÁÒ≈∫ 鱧 √ßÂ∞Ù‡ ’appleÁ∂ ‘ج∂ Ó‘≈apple≈Ù‡apple, «Ï‘≈apple ¡Â∂ ¡≈√≈Ó «Ú⁄ ⁄؉ ◊μ·‹ØÛ ’ΔÂ∂ ‘È, ¿∞√ ÁΔ appleΩÙÈΔ «Ú⁄ Á∂÷‰ È≈Ò «¬‘ ◊μÒ ‘Øapple ÚΔ ‹≈«¬˜ Òμ◊‰ Ò◊ÁΔ ‘À¢ Ì≈‹Í≈ ÁΔ apple‰ÈΔÂΔ Á∂ «Ò‘≈˜ È≈Ò «¬’ ◊μÒ ‘Øapple apple∂÷≈∫«’ ’appleÈΔ ‘ØÚ∂◊Δ¢ Í∞ÒÚ≈Ó≈ ¡Â∂ Ï≈Ò≈’؇ apple≈‘Δ∫ È«appleßÁapple ÓØÁΔ ¡≈Í‰Δ √apple’≈apple Á∂ «Úapple∞μË √∞Ì≈«Ú’ ÂΩapple “Â∂ E √≈Ò «Ú⁄ «¬’μ·Δ ‘Ø¬Δ √Ê≈ÍÂΔ «ÚappleØËΔ apple∞fi≈È È±ß «÷√’≈ ’∂ «ÚappleØËΔ «Ëapple Á∂ «Úapple∞μË ’apple Á∂‰ ÁΔ «√¡≈√Δ ÍÀ∫ÂÛ∂Ï≈˜Δ “Â∂ ¡ÓÒ ’appleÈ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ÚΔ ’apple apple‘∂ ‘È¢ ¿∞È∑≈∫ Á∂ Ï∞Ò≈apple∂ appleؘ≈È≈ ‡Δ.ÚΔ. “Â∂ ÙØapple ’appleÁ∂ ‘ج∂ ÁappleÙ’≈∫ 鱧 ’«‘ apple‘∂ ‘È «’ ⁄Ω’ßÈ∂ apple‘Ø, ÿapple «Ú⁄ Ò∞’∂ ‘ج∂ ◊μÁ≈apple≈∫ ÂØ∫¢ «¬‘ ◊μÁ≈apple ‘Øapple ’Ø¬Δ È‘Δ∫, √◊Ø∫ Ì≈‹Í≈ Á∂ «ÚappleØË «Ú⁄ ÷Û∑Δ¡≈∫ Ù’ÂΔ¡≈∫ ‘È, «‹‘ÛΔ¡≈∫ Á∂Ù È±ß ‹ÁØ∫ ÚΔ Á∞μ÷ ‘∞ßÁ≈ ‘À, ÷∞ÙΔ ÓÈ≈¿∞‰ Ò◊ÁΔ¡≈∫ ‘È¢ «¬‘ ¡’√apple Í≈«’√Â≈È Á∂ È≈Ò ‘ÓÁappleÁΔ appleμ÷ÁΔ¡≈∫ ‘È ¡Â∂ ‘∞‰ Â≈∫ ⁄ΔÈ ÚμÒ ÚΔ fi∞’Δ¡≈∫ ‘Ø¬Δ¡≈∫ «Á÷≈¬Δ¡≈∫ ‹≈ apple‘Δ¡≈∫ ‘È¢ √Ú≈Ò «¬‘ ‘À «’ «¬√ √Ì Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ì≈‹Í≈ «Ú⁄ ¿∞√ Âapple∑≈∫ Á≈ ¡≈ÂÓ-«ÚÙÚ≈√ «’¿∞∫ È‘Δ∫ «Á√ «apple‘≈, «‹Ú∂∫ B@AD «Ú⁄ √Δ? «¬‘Δ ‘À «¬‘ √Ú≈Ò, «‹‘Û≈ ¡≈͉∂ ӱߑ ÓΔ¡≈∫-«Óμ·± Ï‰È ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹∂’apple Î∞apple√ «ÓÒ∂ Â≈∫ Ì≈‹Í≈ 鱧 ı∞Á ÂØ∫ Í ∞ μ ¤ ‰ ≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À¢ «¬√ «Ú⁄ «’√∂ 鱧 ÚΔ ’Ø¬Δ Ùμ’ È‘Δ∫ ‘Ø √’Á≈ «’ Ì≈‹Í≈ ¡Â∂ ÓØÁΔ Á≈ ÍÒÛ≈ Ì≈appleΔ ‘À¢ «¬‘ ÚΔ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’ «¬‘ ÍÒÛ≈ Í∞ÒÚ≈Ó≈ ÂØ∫ «ÚÙ∂Ù ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉≈∫-B@AI ÒØ’≈∫ Á∂ «Ó˜≈‹ ”Â∂ «ÈappleÌapple ’apple∂◊Δ «√¡≈√Δ apple‰ÈΔÂΔ ÁΔ √¯ÒÂ≈ Í«‘Ò≈∫ ÚΔ ÊØÛ∑≈ Ì≈appleΔ ‘Δ √Δ Íapple «¬‘ ˙È≈ Ì≈appleΔ «’¿∞∫ È‘Δ∫ ‘À, «‹ßÈ≈ B@AD «Ú⁄ √Δ? «¬√ √Ú≈Ò Á≈ ‹Ú≈Ï È≈ ÷Ø‹ √’‰ Á∂ ’≈appleÈ Ì≈‹Í≈ ÁΔ Ï∂⁄ÀÈΔ ‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ «¬’ Âapple∑≈∫ ÁΔ apple≈‹ÈΔÂ’ «⁄Û∑ «Ú⁄ ÂÏÁΔÒ ‘∞ßÁΔ ‹≈ apple‘Δ ‘À, «’¿∞∫«’ Í≈apple‡Δ 鱧 ı∞Á Èß◊Δ¡≈∫ ¡μ÷≈∫ È≈Ò «Á÷≈¬Δ Á∂ «apple‘≈ ‘À «’ E √≈Ò Í«‘Ò≈∫ Úapple◊≈ Ó≈‘ΩÒ È‘Δ∫ ω «apple‘≈¢ ⁄؉≈∫ ÂØ∫ ·Δ’ Í«‘Ò≈∫ ¡’√apple ‘؉ Ú≈Ò∂ ÁÒ-ÏÁÒ Á∂ √ÓΔ’appleÈ≈∫ 鱧 Á∂÷‰ “Â∂ «¬‘ √ÍμÙ‡ ‘Ø ‹≈∫Á≈ ‘À «’ B@AD ÁΔ ⁄؉ ÂØ∫ Í«‘Ò≈∫ «ÏÈ≈∫ «’√∂ ı≈√ ¡ÍÚ≈Á Á∂ ÍÃØ. ¡ÌÀ ’πÓ≈apple Á»Ï∂ «‹ßÈ∂ ÚΔ ÁÒ-ÏÁÒ ‘ج∂ √È, ¿∞‘ Á±√appleΔ Í≈apple‡Δ¡≈∫ ÂØ∫ Ì≈‹Í≈ «Ú⁄ ‹≈‰ Á∂ √È¢ ÁÒ- ÏÁÒ ‘∞‰ ÚΔ ‘Ø apple‘∂ ‘È Íapple «¬√ Ú≈apple «¬‘ Ì≈‹Í≈ ÂØ∫ ÚΔ ‘Ø apple‘∂ ‘È¢ «¬È∑≈∫ ÁÒ-ÏÁÒ±¡≈∫ Á∂ ’≈appleÈ Úμ÷-Úμ÷ ‘∞ßÁ∂ ‘È¢ Íapple «¬√ ÂØ∫ «¬’ ◊μÒ Á≈ ¡ßÁ≈˜≈ ˜apple±apple Ò◊Á≈ ‘À «’ ÁÒ-ÏÁÒ ’appleÈ Ú≈«Ò¡≈∫ ÁΔ È˜apple «Ú⁄ «’‘ÛΔ Í≈apple‡Δ ‹∂± ‘À ¡Â∂ «’‘ÛΔ È‘Δ∫¢ ‹∂’apple ÓΩ‹±Á≈ √ß√Á ÓÀ∫Ïapple Á≈ «‡’‡ ’μ‡ «apple‘≈ ‘À Â≈∫ ¿∞√ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ÁØ ÏÁÒ ‘∞ßÁ∂ ‘È¢ ¿∞‘ ⁄≈‘∂ Â≈∫ ÓÈ Ó≈apple ’∂ Í≈apple‡Δ «Ú⁄ apple«‘ √’Á≈ ‘À ‹≈∫ «Îapple «’√∂ Á±√appleΔ Í≈apple‡Δ «Ú⁄ ‹≈‰ Ò¬Δ «‡’‡ ‘≈√Ò ’appleÈ ÁΔ √ΩÁ∂Ï≈˜Δ ’apple √’Á≈ ‘À¢ B@AD «Ú⁄ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ÏÁÒ ÷∞μÒ∑∂ È‘Δ∫ √È¢ «‹Â≈¿∞‰ ÁΔ ◊≈appleß‡Δ «√appleÎ Ì≈‹Í≈ Á∂ ’ØÒ ‘Δ √Δ¢ Ï≈’Δ Í≈apple‡Δ¡≈∫ «‡’‡ ‘Δ Á∂ √’ÁΔ¡≈∫ √È Íapple ¿∞Ê∂ «‹μ‰≈ Ùμ’Δ √Δ¢ «¬√ Ú≈apple ¡«‹‘≈ È‘Δ∫ ‘À¢ Ì≈‹Í≈ ’ØÒ Â≈’ ‘À ¡Â∂ ⁄؉≈∫ ÂØ∫ Ï≈¡Á √Ì ÂØ∫ Úμ‚Δ Í≈apple‡Δ Ú‹Ø∫ ¿∞μÌappleÈ ÁΔ ◊≈appleß‡Δ ‘À¢ Íapple Á±√appleΔ¡≈∫ Í≈apple‡Δ¡≈∫ ’ØÒ √±Ï≈ ¡≈Ë≈«apple ◊μ·‹ØÛ ‘È («‹‘Û∂ Ì≈‹Í≈ ’ØÒ ÚΔ ‘È Íapple «Í¤ÒΔ Ú≈apple Ì≈‹Í≈ «ÚappleØËΔ Ù’ÂΔ¡≈∫ ’ØÒ È‘Δ∫ √È) ‹Ø ÁÒ- ÏÁÒ ÁΔ «¬μ¤≈ appleμ÷‰ Ú≈«Ò¡≈∫ 鱧 ¡≈͉∂ ÚμÒ ¡≈’apple«Ù ’apple √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ’apple apple‘∂ ‘È¢ Ì≈‹Í≈ 鱧 «¬’ ‘Øapple «⁄ßÂ≈ ‘À «‹‘ÛΔ Í∞ÒÚ≈Ó≈ Á∂ Ï≈¡Á ’ΔÂΔ ◊¬Δ apple≈¬∂Ù∞Ó≈appleΔ Á∂ ’≈appleÈ ’∞fi ‘Øapple ÚË ◊¬Δ ‘À¢ «¬‘ √appleÚ∂÷‰ Áμ√Á∂ ‘È «’ Í≈«’√Â≈È «ÚappleØËΔ apple≈Ù‡appleÚ≈Á Á∂ ÿØÛ∂ “Â∂ √Ú≈apple ‘؉ ’≈appleÈ ÓØÁΔ ÁΔ ‘appleÓÈ-«Í¡≈appleÂ≈ «Ú⁄ Â≈∫ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À Íapple Ì≈‹Í≈ 鱧 «ÓÒ‰ Ú≈Ò∂ Ú؇≈∫ ÁΔ 22/03/2019 19 √ßÌ≈ÚÈ≈ «Ú⁄ ’Ø¬Δ Ú≈Ë≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈¢ ¡‹∂ ÍappleÈ≈Ò≈ ¿∞Ê∂ ‘Δ Ú«‘ «apple‘≈ ‘À, «‹Ê∂ Í∞ÒÚ≈Ó≈ ÂØ∫ Í«‘Ò≈∫ Ú«‘ «apple‘≈ √Δ¢ Ì≈Ú ¡‹∂ ÚΔ Ì≈‹Í≈ ͱappleÈ Ï‘∞Ó ÁΔ apple∂÷≈ Âμ’ Í‘∞ß⁄‰ ÂØ∫ Í«‘Ò≈∫ ‘Δ ÿÏapple≈‘‡ Ó«‘√±√ ’appleÁΔ ‹≈ÍÁΔ ‘À¢ ¿∞√ ÁΔ¡≈∫ ’appleΔÏ H@ ÂØ∫ HE √Δ‡≈∫ ÿμ‡ ‘∞ßÁΔ¡≈∫ «Á√ apple‘Δ¡≈∫ ‘È¢ ͱapple∂ ’ΩÓΔ ‹Ó‘±appleΔ ◊μ·‹ØÛ È±ß «ÓÒ≈ ’∂ ÚΔ Í≈apple‡Δ Ó∞Ù«’Ò È≈Ò Ï‘∞Ó Á∂ ’appleΔÏ Í‘∞ß⁄ÁΔ «Á√ apple‘Δ ‘À¢ «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ ’Δ ‘À? «¬√ Á≈ Ì≈Ú «¬‘ ‘À «’ È∂Â≈ ÁΔ «Ú¡’ÂΔ◊ ‘appleÓÈ- «Í¡≈appleÂ≈ «√μË∂-«√μË∂ Ú؇≈∫ «Ú⁄ ÂÏÁΔÒ È‘Δ∫ ‘∞ßÁΔ¢ B@@D «Ú⁄ ¡‡Ò «Ï‘≈appleΔ Ú≈‹Í≈¬Δ ÁΔ ‘appleÓÈ«Í¡≈appleÂ≈ ÁΔ apple∂«‡ß◊ F@ ¯Δ√ÁΔ Á∂ ȘÁΔ’ √Δ¢ ¿∞È∑≈∫ Á∂ Ó∞’≈ÏÒ∂ ͱapple∂ Á∂Ù «Ú⁄ ’Ø¬Δ ÚΔ È∂Â≈ ÷Û∑≈ È‘Δ∫ ‘Ø √’Á≈ √Δ Íapple ¿∞È∑≈∫ 鱧 C@ ¯Δ√ÁΔ ÂØ∫ ÿμ‡ Ú؇ «ÓÒ∂¢ apple≈Ù‡appleÚ≈ÁΔ ‹≈∫ «‘ßÁ±ÂÚÚ≈ÁΔ ‹ØÙ ¡ÂΔ «Ú⁄ ÚΔ Ì≈‹Í≈ Á∂ Ú؇≈∫ Á≈ ÍzÏÒ Ëapple∞ÚΔ’appleÈ ’appleÚ≈¿∞∫Á≈ «apple‘≈ ‘À Íapple «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹±Á «ÚappleØËΔ Ú؇≈∫ Á∂ Ëapple∞ÚΔ’appleÈ ’≈appleÈ Ì≈‹Í≈ ÿμ‡ √Δ‡≈∫ ÒÀ∫ÁΔ apple‘Δ ‘À¢ AIIC «Ú⁄ ¿∞μÂapple ÍzÁ∂Ù ÁΔ¡≈∫ ⁄؉≈∫ «Ú⁄ √Í≈-Ï√Í≈ ◊μ·‹ØÛ Á∂ Ó∞’≈ÏÒ∂ AIIB «Ú⁄ Ï≈ÏappleΔ Ó√«‹Á „≈‘∂ ‹≈‰ ’apple’∂ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈ «‘ßÁ± «Ú‹∂ «ÁÚ√“ Á≈ fiß‚≈ Ï∞ÒßÁ È‘Δ∫ apple«‘ √«’¡≈ √Δ¢ «¬√∂ Âapple∑≈∫ È≈Ò ’≈apple«◊Ò ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡‡Ò «Ï‘≈appleΔ Ú≈‹Í≈¬Δ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Ú⁄ Ì≈‹Í≈ ¡Â∂ ’ΩÓΔ ‹Ó‘±appleΔ ◊μ·‹ØÛ «¬’μ«·¡≈∫ «√appleÎ C ¯Δ√ÁΔ Ú؇ ‘Δ ÚË≈ √’∂ √È¢ √μ⁄≈¬Δ «¬‘ ‘À «’ B@AI «’√∂ ÚΔ ÂappleΔ’∂ È≈Ò B@AD È‘Δ∫ ω «apple‘≈¢ Ï≈Ú‹±Á «¬√ Á∂ «’ ‘apple «¬’ √ßÌÚ ÍμÂ≈ ÷∂«‚¡≈ «◊¡≈ ‘À ¡Â∂ ‘apple ¤∂’ 鱧 ÏßÁ ’apple «ÁμÂ≈ «◊¡≈ ‘À¢ ˜≈‘apple ‘À «’ apple≈‹ÈΔÂ’ apple‰ÈΔÂΔ¡≈∫ ¡Â∂ ÍÀ∫ÂÛ∂Ï≈˜Δ¡≈∫ ÁΔ «¬’ ‘μÁ ‘∞ßÁΔ ‘À¢ ¡≈ıapple’≈apple ‘apple apple≈‹ÈΔÂ’ ‘Ê’ß‚∂ ÁΔ √ÎÒÂ≈ ÒØ’≈∫ Á∂ «Ó‹≈˜ “Â∂ ‘Δ «ÈappleÌapple ’appleÁΔ ‘À¢ E. mail : abhaydubey'csds.in ⁄ßÁapple≈ ◊∞¡≈∫„ Ï∞apple≈ Ò≈¬ΔÒμ◊ È≈ ‘ØÚ∂ ÿapple Ú≈Ò≈ Íß‹≈ÏΔ ÁΔ «¬μ’ ’‘≈Ú ‘À «’ ⁄ßÁapple≈ ◊∞¡≈∫„ Ï∞apple≈ Ò≈¬Δ Òμ◊ È≈ ‘ØÚ∂ ÿapple Ú≈Ò≈¢ «¬‘ ’‘Ú Í≈«’√Â≈È Úapple◊∂ ◊∞¡≈∫„Δ Â∂ ͱappleΔ „∞’ÁΔ ‘À¢ «‹√ Á≈ ¡appleÊ ‘À «’ ‹∂’apple ◊∞¡≈∫„ ⁄ß◊≈ È‘Δ∫ ‘ØÚ∂◊≈ Â≈∫ ◊∞¡≈∫„Δ È≈Ò ’Ò∂Ù, Ú≈Á«ÚÚ≈Á ¡Â∂ ÒÛ≈¬Δ fi◊Û≈ ‘∞ßÁ≈ apple‘∂◊≈¢ ÁØ‘≈∫ ÁΔ Ó≈È«√’ ‘≈Ò Áapple∞√ ȑΔ∫ apple‘∂◊Δ¢ ‹∂’apple Ó≈È«√’ ‘≈Ò Áapple∞√ ȑΔ∫ apple‘∂◊Δ Â≈∫ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ’ßÓ ’≈apple Â∂ ¡√apple ÍÀ‰≈ ÚΔ ’∞ÁappleÂΔ ‘À, «‹√ È≈Ò ÁØ‘≈∫ ÁΔ ¡≈apple«Ê’ ‘≈Ò ’Ó˜Øapple ‘ØÚ∂◊Δ¢ «¬‘Ø ‘≈Ò Ì≈apple ¡Â∂ Í≈«’√Â≈È Á≈ ‘À¢ ‘≈Ò≈∫«’ ÁØÚ∂∫ Á∂Ù «¬’ Á∂Ù «Ú⁄Ø∫ ‘Δ «È’Ò’∂ ω∂ ‘È¢ Úμ‚∂ ¡Â∂ ¤Ø‡∂ Ìapple≈ ÁΔ Âapple∑≈∫ ‘È¢ Ìapple≈ Ìapple≈ Á≈ Á∞ÙÓ‰ Ï«‰¡≈∫ «Í¡≈ ‘À¢ Ì≈apple ÁΔ Âapple≈√ÁΔ apple‘Δ ‘À «’ ¿∞√Á≈ ◊∞¡≈∫„Δ¡≈∫ È≈Ò ’Ò∂Ù Ù∞apple± ÂØ∫ ‘Δ ÍÀ∫Á≈ ¡≈ «apple‘≈ ‘À¢ ¡ß◊apple∂˜≈∫ ÚμÒØ∫ Á∂Ù ÁΔ Úß‚ √Ó∂∫ Í≈ÛØ Â∂ apple≈‹ ’appleØ ÁΔ ÈΔÂΔ È≈Ò Ì≈appleÂ È±ß ÁØ «‘«√¡≈∫ «Ú⁄ Úß‚ «ÁμÂ≈ «◊¡≈¢ Ì≈apple Á∂ ¡≈Ò∂ Á∞¡≈Ò∂ ÁØ Í≈√∂ ͱappleÏΔ ¡Â∂ Íμ¤ÚΔ∫ Í≈«’√Â≈È Ï‰≈ «ÁμÂ∂¢ Ì≈apple ¡Â∂ Í≈«’√Â≈È ÁΔ¡≈∫ Ï∂ÛΔ¡≈∫ «Ú⁄ Úμ‡∂ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈∫ È∂ ‘Δ Í≈¬∂ √È¢ «¬√ Ò¬Δ ‘Ó∂Ù≈ Íμ¤ÚΔ∫ ¡Â∂ ͱappleÏΔ √apple‘μÁ≈∫ Â∂ ‰≈¡≈ Ï«‰¡≈∫ apple«‘ßÁ≈ √Δ¢ «‹√ ӘϱappleΔ ’apple’∂ Ì≈appleÂ È±ß Í±appleÏΔ Í≈«’√Â≈È È±ß Íμ¤ÚΔ∫ È≈ÒØ∫ Úμ÷apple≈ ‘؉ √Ó∂∫ Ïß◊≈ÒΔ¡≈∫ Á≈ √≈Ê Á∂‰≈ «Í¡≈, «‹√Á∂ «√μ‡∂ Ú‹Ø∫ Ïß◊Ò≈ Á∂Ù ‘Ø∫Á «Ú⁄ ¡≈ «◊¡≈¢ ‹ßÓ± ’ÙÓΔapple ¡μË≈ Í≈«’√Â≈È ¡Â∂ ¡μË≈ Ì≈apple «Ú⁄ apple«‘ «◊¡≈¢ «¬’ √Ó∞Á≈¬∂ ÁØ «‘«√¡≈∫ «Ú⁄ Úß‚Δ ◊¬Δ¢ ¿∞√Á≈ Íμ’≈ ¡√apple «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ Í≈«’√Â≈È È≈Ò √ßÏßË ‘Øapple «Ú◊Û ◊¬∂¢ Ïß◊Ò≈ Á∂٠ω≈¿∞‰ Ò¬Δ ÚΔ Ì≈apple È∂ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ 鱧 ‘Δ Úapple«Â¡≈ Ì≈Ú∂∫ ‹ÈappleÒ ‹◊‹Δ «√ßÿ ¡appleØÛ≈ ‘ØÚ∂ Â∂ Ì≈Ú∂∫ Ù∞Ï∂◊ «√ßÿ ‘ØÚ∂¢ ‘∞‰ Âμ’ Í≈«’√Â≈È È≈Ò «ÂßÈ ÒÛ≈¬Δ¡≈∫ ‘Ø ⁄∞μ’Δ¡≈∫ ‘È, «‹√Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚμË È∞’√≈È Íß‹≈Ï ¡Â∂ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ 鱧 ‘Ø«¬¡≈¢ ‘apple ÒÛ≈¬Δ «Ú⁄ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ ¡Â∂ ÷≈√ ÂΩapple Â∂ «√μ÷≈∫ È±ß Ï‘≈Áapple ‘؉ ’apple’∂ Ó±‘apple∂ Ò≈«¬¡≈ ‹≈∫Á≈ «apple‘≈ ‘À¢ ⁄ΔÈ Á∂ ÚΔ Ì≈apple È≈Ò √∞÷≈Ú∂∫ √ßÏßË È‘Δ∫ apple«‘ßÁ∂¢ ⁄ΔÈ ‘Ó∂Ù≈ Í≈«’√Â≈È Á≈ √≈Ê «ÁßÁ≈ apple«‘ßÁ≈ ‘À¢ ⁄ΔÈ È≈Ò ÚΔ «¬μ’ ÒÛ≈¬Δ Íß‚Â È«‘apple± ÁΔ ◊∞¡≈∫„Δ Á∂Ù È≈Ò Íz∂Ó Ì◊ÂΔ ’apple’∂ ‘Ø ⁄∞μ’Δ ‘À, ⁄ßÁapple∂ ◊∞¡≈∫„ È∂ √≈Ï’≈ ÍzË≈È ÓßÂappleΔ √zΔ Ò≈Ò Ï‘≈Áapple Ù≈ÙÂappleΔ ÁΔ ’∞appleÏ≈ÈΔ ÒÀ ’∂ Á∂Ù ÂØ∫ «¬’ «Á¡≈ÈÂÁ≈apple ¡Â∂ «¬Ó≈ÈÁ≈apple «√¡≈√ÂÁ≈È ÷Ø‘ «Ò¡≈¢ ⁄ΔÈ ÚΔ ‘Ó∂Ù≈ Í≈«’√Â≈È Á≈ √≈Ê «ÁßÁ≈ ‘À, «‹√ ’apple’∂ Ì≈apple Á≈ Í≈«’√Â≈È ¡Â∂ ⁄ΔÈ È≈Ò «¬μ‡ ÷Ûμ’≈ ‘∞ßÁ≈ apple«‘ßÁ≈ ‘À¢ ‰≈¡≈ ‘Ó∂Ù≈ Ïapple’apple≈apple apple«‘ßÁ≈ ‘À¢ Ó≈Ú≈∫ Á∂ Í∞μ √apple‘μÁ≈∫ Â∂ Ù‘ΔÁ ‘∞ßÁ∂ apple«‘ßÁ∂ ‘È ¡Â∂ «√¡≈√ÂÁ≈È ¡≈Í‰Δ¡≈∫ ÷∂‚≈∫ ÷∂‚Á∂ apple«‘ßÁ∂ ‘È¢ ‹∂’apple «ÂßÈØ ◊∞¡≈∫„Δ Á∂Ù appleÒ«ÓÒ’∂ apple«‘‰◊∂ Â≈∫ ¡≈Í√ «Ú⁄ «Ú˙Í≈apple’ √ßÏßË ÚΔ ⁄ß◊∂ apple«‘‰◊∂ ¡Â∂ «ÂßÈ≈∫ Á∂Ù≈∫ ÁΔ¡≈∫ Ó∞„ÒΔ¡≈∫ ÒØÛ≈∫ «¬μ’ Á±‹∂ ÂØ∫ ͱappleΔ¡≈∫ ‘∞ßÁΔ¡≈∫ apple«‘‰◊Δ¡≈∫¢ ⁄ΔÈ ÁΔ¡≈∫ Ï‰Δ¡≈∫ Ú√Â≈∫ √Ì ÂØ∫ ÚμË Ì≈apple «Ú⁄ «Ú’ÁΔ¡≈∫ ‘È¢ ⁄ΔÈ «Îapple ÚΔ √ß‹Ó ÁΔ ÚappleÂØ∫ È‘Δ∫ ’appleÁ≈¢ Í≈«’√Â≈È Á∂ apple√Â∂ Ì≈apple ¡Î◊≈«È√Â≈È È≈Ò ÚΔ «Ú˙Í≈apple Á≈ ¡≈Á≈È ÍzÁ≈È ’apple √’∂◊≈¢ «‹Ú∂∫ Íß‹≈ÏΔ ÁΔ «¬’ ‘Øapple ’‘≈Ú ‘À «’ appleß‚Δ Â≈∫ appleß‚∂Í≈ ’μ‡ ÒÚ∂ Ízß± ’±‘‰Δ Ó≈apple Óه߂∂ ’쇉 È‘Δ∫ «ÁßÁ∂¢ «¬√ ’apple’∂ ÁØ‘≈∫ Á∂Ù≈∫ Á≈ Ó≈Ó±ÒΔ ◊μÒ≈∫ ’apple’∂ Â’apple≈apple apple«‘ßÁ≈ ‘À¢ ⁄ΔÈ ¡Â∂ ¡ÓappleΔ’≈ Á∂ ¡≈͉∂ «‘ ‘È¢ ¿∞‘ Í≈«’√Â≈È È±ß ¡≈͉≈ √≈Ó≈È Ú∂⁄Á∂ apple«‘ßÁ∂ ‘È¢ ¿∞‘ Í≈«’√Â≈È È±ß ¿∞∫◊Ò Ò◊≈¬Δ appleμ÷Á∂ ‘È¢ Ì≈apple Á≈ Í≈«’√Â≈È È≈Ò ‹ßÓ± ’ÙÓΔapple Á≈ Ú≈Á«ÚÚ≈Á ‘؉ ’apple’∂ ÚΔ ’Ò∂Ù Ï«‰¡≈∫ apple«‘ßÁ≈ ‘À¢ ÂΔ‹≈ Ó∞μ÷ ’≈appleÈ ÁØ‘≈∫ Á∂Ù≈∫ Á∂ «√¡≈√ÂÁ≈È≈ ÁΔ¡≈∫ ıÂappleÈ≈’ ’±‡ÈΔÂΔ¡≈∫ ‘È¢ ¡≈ÍØ ¡≈͉∂ apple≈‹ Ì≈◊ ω≈¬Δ appleμ÷‰ Ò¬Δ ¿∞‘ √apple‘μÁ≈∫ Â∂ ‰≈¡ ÍÀÁ≈ ’apple’∂ appleμ÷Á∂ ‘È¢ AIII «Ú⁄ ÚΔ ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ¡≈∫ ⁄؉≈∫ ’apple’∂ Ì≈appleÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈apple‡Δ ÁΔ ’∂∫Áapple «Ú⁄ √apple’≈apple ‘؉ ’apple’∂ ’≈apple«◊Ò ÁΔ ÒÛ≈¬Δ ‘Ø¬Δ¢ «¬√ Ú≈apple Í∞ÒÚ≈Ó≈∫ ÁΔ Á«‘ÙÂ◊appleÁΔ ÁΔ ÿ‡È≈ ’apple’∂ Ì≈apple Á∂ DE ‹Ú≈È Ù‘ΔÁ ‘Ø ◊¬∂¢ ¡‹∂ ‘Øapple ÿ‡È≈Ú≈∫ Ò◊≈Â≈apple ‘Ø¬Δ ‹≈ apple‘Δ¡≈∫ ‘È¢ √≈apple∂ Á∂Ù Ú≈√Δ¡≈∫ ¡Â∂ √≈appleΔ¡≈∫ «√¡≈√Δ Í≈apple‡Δ¡≈∫ È∂ Á∂Ù È≈Ò ÷Û∑∂ ‘؉ Á∂ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ∂ ‘È, ‹Ø «’ ‹≈«¬˜ ÚΔ ‘È¢ ‹∂’apple Á∂Ù ÁΔ ¡‰ı 鱧 ’Ø¬Δ Úß◊≈apple∂◊≈ Â≈∫ ‘apple Ì≈appleÂΔ Á≈ Îapple‹ ωÁ≈ ‘À «’ ¿∞‘ Á∂Ù Ì◊ÂΔ Á≈ √ϱ «Áß«Á¡≈∫ ‘apple Âapple∑≈∫ ÁΔ ÓÁÁ Ò¬Δ «Â¡≈apple apple‘∂¢ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Ò≈∫ ÚΔ «⁄μ‡Δ«√ßÿÍØapple≈ «Ú⁄ CE «√μ÷ Ù‘ΔÁ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ √È¢ ¿∞ÁØ∫ ’∂∫Áapple √apple’≈apple È∂ «√ÚÒΔ¡È È≈◊«apple’≈∫ Á∂ Ù‘ΔÁ ‘؉ Â∂ Í≈«’√Â≈È È±ß ÁØÙ È‘Δ∫ «ÁμÂ≈¢ Ó∞ßϬΔ, √zΔ È◊apple «ÚË≈È √Ì≈ ¡Â∂ «ÁμÒΔ «Ú⁄ √ß√Á ÌÚÈ Â∂ ‘ج∂ ‘ÓÒ∂ Â∂ Í≈«’√Â≈È È±ß Á«‘ÙÂ◊appleÁ≈∫ ÁΔ ÓÁÁ ’appleÈ Ò¬Δ ÁØÙΔ Â≈∫ ·«‘apple≈«¬¡≈ «◊¡≈ Ízß± √apple‹Δ’Ò √‡apple≈¬Δ’ È‘Δ∫ ’ΔÂΔ¢ ‘∞‰ «’¿∞∫«’ ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ¡≈∫ ⁄؉≈∫ ¡ÍzÀÒ-Ó¬Δ B@AI «Ú⁄ ‘È, «¬√ Ò¬Δ √apple‹Δ’Ò √‡apple≈¬Δ’ ’apple’∂ Ú؇≈∫ Ú‡ØappleÈ ÁΔ «√¡≈√ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ‘À¢ Ì≈Ú∂∫ Í≈«’√Â≈È È∂ ÚΔ √apple‹Δ’Ò √‡apple≈¬Δ’ ’ΔÂΔ ‘À ¡Â∂ √≈‚≈ «¬’ ‹‘≈‹ ‚∂◊ «Ò¡≈ ‘À, «‹√Á≈ Í≈«¬Ò‡ «Úß◊ ’Ó≈∫‚apple ¡«ÌÈßÁÈ ÚappleÊÓ≈È «◊zÎÂ≈apple ÚΔ ’apple «Ò¡≈ √Δ¢ ‹È∂Ú≈ √ÓfiΩÂ∂ ¡È∞√≈apple Í≈«’√Â≈È ÚμÒØ∫ Ù≈∫ÂΔ Á≈ √∞È∂‘≈ Á∂‰ Á≈ Ï‘≈È≈ ω≈’∂ ¡«ÌÈßÁÈ È±ß Ì≈appleÂ È±ß Ú≈Í√ ’apple «ÁμÂ≈ «◊¡≈ ‘À¢ Ízß± ¡«ÌÈßÁÈ Á∂ Ì≈apple Ú≈Í√ ¡≈¿∞‰ Â∂ Ì≈appleÂΔ È≈◊«apple’≈∫ ÷≈√ ÂΩapple Â∂ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ È∂ Ì≈ÚÈ≈Ú≈∫ «Ú⁄ Ú«‘ß«Á¡≈∫ √apple‘μÁ Â∂ ‹≈ ’∂ Ìß◊Û∂ Í≈¿∞‰∂ Ù∞apple± ’apple «ÁμÂ∂¢ ¿∞√Á∂ √Ú≈◊Â Ò¬Δ ¿∞‘ ÍμÏ≈∫ Ì≈apple ‘Ø ◊¬∂¢ ÌÒ∂Ó≈‰√Ø «¬‘ Â≈∫ √Ø⁄Ø «’ DE ‹Ú≈È ¡√Δ∫ Ù‘ΔÁ ’appleÚ≈ ⁄∞μ’∂ ‘≈∫ ¡‹∂ ÚΔ √apple‘μÁ Â∂ Í≈«’√Â≈È ÚμÒØ∫ ◊ØÒ≈Ï≈appleΔ ’ΔÂΔ ‹≈ apple‘Δ ‘À¢ A@ ‹Ú≈È ‘Øapple Ù‘ΔÁ ‘Ø ⁄∞μ’∂ ‘È¢ ‘apple appleؘ ¡«‹‘Δ¡≈∫ ÿ‡È≈Ú≈∫ ‘Ø ⁄∞μ’Δ¡≈∫ ‘È¢ ¡√Δ∫ «’√ ◊μÒ ÁΔ ı∞ÙΔ ÓÈ≈ apple‘∂ ‘≈∫¢ √ß‹ΔÁ◊Δ ÂØ∫ ’ßÓ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈¢ Á∂Ù ÁΔ «¬μ˜Â Á≈ √Ú≈Ò ‘À¢ ÙØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈ Â∂ «√Ë≈∫Â’ ÒÛ≈¬Δ È‘Δ∫ ÒÛΔ ‹≈∫ÁΔ¢ «¬‘ ·Δ’ ‘À «’ «¬Óapple≈È ı≈∫ Á≈ ÚÂΔapple≈ √ÁÌ≈ÚÈ≈ Ú≈Ò≈ ‘À Ízß± Í≈«’√Â≈È ÁΔ ¯Ω‹ Â≈∫ Ò◊≈Â≈apple ¡≈Í‰Δ¡≈∫ Á«‘ÙÂ◊appleÁΔ Ú≈ÒΔ¡≈∫ ’≈appleÚ≈¬Δ¡≈∫ ÂØ∫ Íz‘∂‹ È‘Δ∫ ’apple apple‘Δ¢«¬‘ ·Δ’ ‘À «’ ‹ß◊ «’√∂ √Óμ«√¡≈ Á≈ ‘Ò È‘Δ∫¢ ‹ß◊ «Ú⁄ ÂÏ≈‘Δ ’appleÚ≈¿∞‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÚΔ ◊μÒÏ≈ apple≈‘Δ∫ ‘Δ √ÓfiΩÂ≈ ’appleÈ≈ ÍÀ∫Á≈ ‘À¢ ÙØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈ Â∂ ÎØ’∂ Î≈«¬apple ’apple’∂ Ù≈‘Ï≈ Ú≈‘Ú≈ ÷μ‡‰Δ ¡Â∂ ¡≈Í‰Δ Íμ· ¡≈Í ‘Δ ÊÍÊÍ≈¿∞‰Δ ⁄ß◊Δ ◊μÒ È‘Δ∫¢ ˜ÓΔÈΔ ‘’Δ’Â≈∫ 鱧 √Ófi‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À¢ «√¡≈√ ’appleÈ Ò¬Δ ‘Øapple Ï‘∞ Ó∞μÁ∂ ‘È¢ √apple‘μÁ≈∫ Â∂ ‹≈ ’∂ ÒÛØ «Îapple ÍÂ≈ Òμ◊∂◊≈ «’ ‹ß◊ «’ÂÈΔ ıÂappleÈ≈’ ‘∞ßÁΔ ‘À¢ «¬‘ Â≈∫ Ï∞apple∂ ◊∞¡≈∫„Δ ÁΔ ◊μÒ ‘Ø ◊¬Δ Á∞μ÷ «¬√ ◊μÒ Á≈ ‘À ÿapple Ú≈Ò∂ ÁØ‘≈∫ Á∂Ù≈∫ «Á¡≈∫ 鱧 √ß‹Ó ÂØ∫ ’ßÓ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈¢ Ò≈¬ΔÒμ◊ È‘Δ∫ ωÈ≈ ⁄≈‘ΔÁ≈¢ Í≈«’√Â≈È ‘∞‰ √ß√≈apple Á∂ ÁÏ≈˙ ’apple’∂ «„Ò≈ «Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À¢ «¬√Á≈ Ò≈Ì ¿∞·≈¿∞‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À¢ ÁØ‘≈∫ Á∂Ù≈∫ Á∂ È≈◊«apple’≈∫ ¡Â∂ Á∂Ù≈∫ 鱧 √ÁÌ≈ÚÈ≈ Á≈ Î≈«¬Á≈ ‘ØÚ∂◊≈¢ - ¿∞‹≈◊apple «√ßÿ