نمایش و ارزش: کار تئاتر در نقد اقتصاد سیاسی کارل مارکس

More documents

Recommendations

Info

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد ‏بمنبممایش و ارزش | کار تئاتر در نقد اقتصاد سیاسی کارل مارکس مایکل شبنیبنن بویل استوارت مارتبنیبننi معمولاً‏ در درجه ی اول به جای روش مشخص تولید هبرنبرر،‏ بر روی این امر ‏بمتبممرکز داشته اند که چگونه جامعه ی سرمایه داری بر روی موضوعات و ارزش های هبرنبرر و بازار در دسبرتبررس آن تاثبریبرر می گذارد و چگونه مصرف می شود.‏ بیچ اظهار می کند که علبریبررغم بررسی های دقیق جامعه شناسی و فلسفی مارکسبریبرزم غر ‏بىببىی بر جامعه ی سرمایه داری،‏ غیاب ‏بجتبجحلیل اقتصادی مارکسیسبىتبىی از هبرنبرر»‏ بر جای خود بافىقفىی است»‏ ‏(ص‎٢١٧‎‏).‏ (١٩) منظور او از این مطلب این است که حبىتبىی اندیشه ی به ظاهر فرهنگی مارکسیسبىتبىی گرایش به این سو دارد که مناسبات اقتصادی کار هبرنبرری با سرمایه را تصرتحیتحح نکند.‏ ما با استدلال هابىیبىی که گواه بر ‏«رابطه ی صمیمی میان هبرنبرر و سرمایه داری»‏ است آشنا هستیم،‏ اما آبجنبجچه اغلب بررسی نشده بافىقفىی می ماند ‏«تفاوت میان شکل گبریبرری فرهنگی،‏ اجتماعی و سیاسی هبرنبرر توسط سرمایه داری از یک سو،‏ و از سوی دیگر شکل گبریبرری اقتصادی آن»‏ ‏(ص ١). به بیان دیگر:‏ بسیاری از آبجنبجچه به عنوان ‏بجتبجحلیل فرهنگی مارکسیسبىتبىی پذیرفته می شود،‏ تاثبریبرر جامعه ی سرمایه داری بر هبرنبرر را از تولید بالقوه ی هبرنبرر به عنوان کالای سرمایه داری جدا ‏بمنبممی سازد.‏ ا گر چنان که بیچ تا کید می ورزد مارکسبریبرزم ارتودکس کائوتسکی ‏«بسیار درباره ی اقتصاد و اندک درباره ی هبرنبرر گفته است»،‏ پس ‏«مارکسبریبرزم غر ‏بىببىی بسیار درباره ی هبرنبرر و زیبابىیبىی شناسی گفته است و عملاً‏ هیچ از اقتصاد نگفته است»‏ (٢١٣). بنابراین آبجنبجچه مورد نیاز است،‏ ‏بجتبجحلیلی اقتصادی است از این که چگونه ‏«هبرنبرر با روش تولید سرمایه داری مشابهببههت دارد»‏ ‏(ص ۵). ‏همھهممبنیبنن امر درباره ی تئاتر و ‏بمنبممایش نبریبرز صادق است.‏ ‏«هبرنبرر و ارزش»‏ بر خلاف روال معمولِ‏ اغلب تفسبریبررهای هبرنبرری تصرتحیتحح می کند که تولید هبرنبرری در مناسبات اجتماعی سرمایه نگنجیده و ‏«از ‏لحللححاظ اقتصادی استثنابىیبىی»‏ بر شیوه ی سرمایه داری است (٢٠). با وجود این که هبرنبرر یقیناً‏ می تواند به کالا دگردیسی کند و عملکرد آن در بازار ‏همھهممچون کالا باشد،‏ اما یک کالای سرمایه داری چون هر کالای دیگر نیست،‏ زیرا به طور معمول به شیوه ی سرمایه داری تولید ‏بمنبممی شود.‏ مناسبات اجتماعی ای که هبرنبررمند ‏بجتبجحت آن کار می کند ‏‐دست کم هنگامی که هبرنبرر تولید می کند‐‏ معمولاً‏ جدا از مناسبابىتبىی است که فرآیند تولید سرمایه داری توصیف شده توسط مارکس تعیبنیبنن می ‏بمنبمماید.‏ هبرنبررمندان بابت فعالیت تولیدی ای که اجرا می کنند مزد ‏بمنبممی گبریبررند،‏ بلکه معمولاً‏ ‏مجممجحصول شان را یا خود می فروشند و یا از طریق کسی که از طرف شان عمل می کند.‏ به علاوه،‏ وقبىتبىی هبرنبررمندان هبرنبرر تولید می کنند،‏ معمولاً‏ از کارگران ‏بهببههره کشی ‏بمنبممی کنند،‏ دست کم نه به خاطر ابجیبججاد ارزش اضافىففىی.‏ هبرنبررمندان به معنای واقعی کلمه نه جایگاه کار را دارند و نه سرمایه.‏ ‏مجممجحصول آبهنبهها یک کالای استاندارد نیست،‏ چرا که قیمت تعیبنیبنن شده برای آن به ندرت با چبریبرزی مثل زمان متوسط کار اجتماعی لازم مطابقت می کند.‏ با این حال،‏ چشم انداز استثنابىیبىی بودن هبرنبرر چندان مایه ی خوشحالىللىی نیست،‏ و بیچ توضیح می دهد که روی هم رفته منجر به ١٠ Stewart Martin i
گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد ‏بمنبممایش و ارزش | کار تئاتر در نقد اقتصاد سیاسی کارل مارکس مایکل شبنیبنن بویل ‏«استدلالىللىی اقتصادی برای اتونومی هبرنبرر»‏ ‏بمنبممی شود (٢٧). چنان که اندیشه ی مارکسبریبرزم غر ‏بىببىی ثابت کرده است،‏ وقبىتبىی کار هبرنبرری در تولید سرمایه داری ‏بمنبممی گنجد هبرنبرر و هبرنبررمند چندان آزاد از فرازونشیب ها و دگرگوبىنبىی های جامعه ی سرمایه داری نیستند.‏ روش بیچ برای تئاتر و ‏بمنبممایش تا حدی سودمند است که بر نیاز به بررسی شیوه ی تولید هبرنبرر و مناسبات اجتماعی مربوطه تا کید می کند،‏ نه ‏مجممجحتوای هر مثال مشخص کار هبرنبرری.‏ صرف نظر از سودمندی این پژوهش،‏ نتاتحیتحج واقعی ای که ‏«هبرنبرر و ارزش»‏ به آن دست می یابد ‏بمنبممی تواند فرض شود که برای تئاتر هم صادق است،‏ زیرا چنان که سارا برولتi اشاره می کند،‏ برداشت بیچ ‏«به طور دقیق تنها می تواند بر آثار غبریبررقابل تکثبریبرر هبرنبررهای زیبا صدق کند.»‏ (٢٠) خود بیچ نبریبرز به این امر اذعان می کند و حبىتبىی مدعی است تصرتحیتحح رشته ای ‏(تقریباً‏ منحصراً‏ بر روی هبرنبررهای ‏بجتبججسمی و ‏مجممججسمه سازی ‏بمتبممرکز دارد)‏ از نظر روش شناسی فرض مقدم ضروری است:‏ ‏«تنها یک اقتصاد هبرنبرر وجود ندارد.‏ از آبجنبججا که هبرنبررها از نظر اقتصادی یکپارچه نیستند،‏ ‏بجتبجحلیل اقتصادی یک ‏بجببجخش ‏بمنبممی تواند نیابت ‏بجتبجحلیل اقتصادی دیگری را بر عهده داشته باشد.‏ رشته های ‏مجممجختلف هبرنبرری،‏ از ‏جمججممله تئاتر،‏ ادبیات و هبرنبررهای ‏بجتبججسمی شیوه های تولید،‏ توزیع و مصرف گونا گوبىنبىی دارند.»‏ (٢٣) دلایل ‏مجممجحکمی برای تردید در استثنابىیبىی بودن اقتصاد تئاتر وجود دارد؛ چنان که اشاره کردم،‏ تئاتر به طور گسبرتبررده به عنوان ‏مجممجحل کارِ‏ مزدی شناخته شده است،‏ و تشخیص ویژگی کالابىیبىی کار تئاتری علبریبررغم مبریبررابىیبىی مشهورش کار دشواری نیست.‏ اما مقولابىتبىی چون کار مزدی و کالا به تنهابىیبىی منجر به فرآیند تولید سرمایه داری ‏بمنبممی شوند.‏ آبجنبجچه باید معبنیبنن شود شرایطی است که ‏بجتبجحت آن کار ‏بمنبممایش در فرم اجتماعی کالای سرمایه داری ‏مجممججسم می شود.‏ در بررسی ‏«هبرنبرر و ارزش»،‏ جسبرپبرر برنزii و دنیل اسپالدینگiii تئاتر را به عنوان ‏«مورد مرزی»‏ در شباهتش با تولید سرمایه داری متمایز می کنند.‏ آبهنبهها اظهار می کنند که تئاتر شباهت کمبرتبرری به هبرنبرر ‏بجتبججسمی نسبت به صنعت چاپ دارد،‏ ‏«که در آن تشکیلات ‏ممممممکن است در راستای خطوط سرمایه داری یا غبریبررسرمایه داری سازمان یابند.»‏ (٢١) برنز و اسپالدینگ این نکته را به صورت گذرا خاطرنشان می کنند،‏ اما این اشاره به طور کلی صحیح به نظر می رسد که ‏«تئاتر»‏ متشکل از یک شیوه ی تولیدی واحد نیست.‏ قطعاً‏ انواع بسیاری از تئاتر وجود دارد،‏ اما آبجنبجچه باید نشان داده شود این است که چگونه و چه زمابىنبىی ‏بمنبممایش در راستای خطوط سرمایه داری سازمان می یابد.‏ این که چنبنیبنن موقعیبىتبىی برای ‏بمنبممایش وجود دارد قبلاً‏ توسط مارکس خاطرنشان شده است،‏ مسئله ای که Sarah Brouillette i Jasper Bernes ii ١١ Daniel Spaulding iii
Page 1 and 2: ۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
Page 3 and 4: گروه تئاتر ا گزیت
Page 9: گروه تئاتر ا گزیت

نمایش و ارزش: کار تئاتر در نقد اقتصاد سیاسی کارل مارکس

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?