WiT 6_2020 (57) promo

PRZECIWPANCERNY PIRAT ❙ NOWY IFF MIG-ÓW-29 ❙ FREGATY DOBRE NA WSZYSTKO? 

Wojsko 

i Technika 

6/2020 

Czerwiec 

CENA 14,50 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Irańskie bezzałogowce 

i siły rakietowe 

w walce cz. 1 

Faktyczne możliwości bojowe 

irańskich pocisków balistycznych 

czy skrzydlatych manewrujących 

i bezzałogowców przez lata 

pozostawały w sferze domysłów. 

Sytuację zmieniło ich aktywne 

wykorzystanie w wojnach 

w Jemenie, Syrii i Iraku. 

str. 26 

Samochód 

AERO(mobilny) 

Na początku tego roku żołnierze 

6. Brygady Powietrznodesantowej 

przejęli pierwszą partię Pojazdów 

Wojsk Aeromobilnych AERO. Po okresie 

szkolenia, nowy środek transportu 

zaopatrzenia polskich spadochroniarzy 

ma już za sobą pierwsze 

„bojowe” desantowanie podczas 

ćwiczenia „Defender 20+”. 

str. 16

Z P R E N U M E R A T Ą S A M E K O R Z Y Ś C I 

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie 

E-wydania dostępne są na naszej stronie oraz w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: cena detaliczna 14,50 zł 

Prenumerata roczna: 145,00 zł | zawiera 12 numerów 

Lotnictwo Aviation International: cena detaliczna 16,50 zł 


Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: cena detaliczna 18,99 zł 


Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub wpłać należność 

na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

Faktyczne możliwości bojowe 

irańskich pocisków balistycznych 

czy skrzydlatych manewrujących 

i bezzałogowców przez lata 

pozostawały w sferze domysłów. 

Sytuację zmieniło ich aktywne 

wykorzystanie w wojnach 

w Jemenie, Syrii i Iraku. 

Na początku tego roku żołnierze 

6. Brygady Powietrznodesantowej 

przejęli pierwszą partię Pojazdów 

Wojsk Aeromobilnych AERO. Po okresie 

szkolenia, nowy środek transportu 

zaopatrzenia polskich spadochroniarzy 

ma już za sobą pierwsze 

„bojowe” desantowanie podczas 

ćwiczenia „Defender 20+”. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

16 

38 

Vol. VI, nr 6 (57) 

CZERWIEC 2020, NR 6. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

PRZECIWPANCERNY PIRAT 

Wojsko 

❙ NOWY IFF MIG-ÓW-29 ❙ FREGATY DOBRE NA WSZYSTKO? 

i Technika 

6/2020 

Czerwiec 

CENA 14,50 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Czerwiec 2020 

Irańskie bezzałogowce 

i siły rakietowe 

w walce cz. 1 

str. 26 

Samochód 

AERO(mobilny) 

Na okładce: Fregata wielozadaniowa MEKO® 

A-200 zbudowana przez holding stoczniowy tkMS 

dla Algierii na zdjęciu z prób morskich na Bałtyku. 

Fot. tkMS 

str. 16 

Nowości z armii świata 

Jarosław Brach, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4 

Pirat – szansa na realne wzmocnienie polskiej obrony 

przeciwpancernej 

Andrzej Kiński str. 8 

Pierwsze Leopardy 2PL przekazane wojsku 

Andrzej Kiński str. 15 

Samochód AERO(mobilny) 

Bartłomiej Kucharski str. 16 

Kontynuacja prób armaty czołgowej GTS-125 

Miroslav Gyűrösi str. 24 

Irańskie bezzałogowce i siły rakietowe w walce cz. 1 

Adam M. Maciejewski str. 26 

Pancyry w Syrii 

Marcin Gawęda str. 38 

Majowe defilady zwycięstwa, które – jednak – się odbyły 

Tomasz Szulc str. 44 

SIG Sauer MG 338 – godny następca wiekowego Ma Deuce? 

Przemysław Juraszek str. 50 

64 

Nowości z sił powietrznych świata 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 54 

System identyfikacji „swój–obcy” standardu Mark XIIA 

do polskich MiG-ów-29 

Łukasz Pacholski str. 56 

Perkoz na start 


Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik, Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski str. 68 

Fregaty dobre na wszystko? 


Ku najnowocześniejszej w Europie firmie okrętowej 

thyssenkrupp Marine Systems str. 74 

McFREMM – Amerykanie rozstrzygnęli program FFG(X) 


Program okrętów podwodnych S-80 wychodzi na prostą 

Andrzej Nitka str. 81 

70 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Łukasz Prus 

lukasz.prus@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Jarosław Ciślak, Robert Czulda, Maksymilian Dura, 

Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Krzysztof Nicpoń, Andrzej Nitka, 

Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki, 

Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2020 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Czerwiec 2020 • Wojsko i Technika 3

Obrona przeciwpancerna 

Pirat – szansa na realne wzmocnienie 

polskiej obrony przeciwpancernej 

Makiety przeciwpancernego pocisku Pirat i jego pojemnika transportowo-startowego wystawione na stoisku MESKO S.A. podczas ubiegłorocznego kieleckiego MSPO. 

Andrzej Kiński 

Polski przemysł obronny wkrótce będzie 

gotów zaoferować Siłom Zbrojnym RP 

i odbiorcom zagranicznym nowy lekki 

przeciwpancerny zestaw rakietowy Pirat. 

Zakłady MESKO S.A. ze Skarżyska-Kamiennej 

i ich partnerzy zapowiadają, że jeszcze 

w tym roku zakończy się projekt 

badawczo-rozwojowy, w ramach którego 

powstaje zestaw, a w przyszłym roku 

mogłyby rozpocząć się przygotowania 

do uruchomienia jego produkcji seryjnej. 

Fotografie w artykule: MESKO, 

CRW Telesystem-Mesko, KKB Łucz, Andrzej Kiński. 

Bazą do opracowania Pirata była współpraca 

kompetencyjna MESKO S.A., Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowego 

Telesystem-Mesko 

Sp. z o.o. i KKB „Łucz”. Polski przemysł wniósł do niej 

własne opracowania w zakresie głowic naprowadzających 

i silników rakietowych, zaś ukraiński partner 

w sferze konstrukcji rakietowych. Od początku 

przyjęto też założenie pełnej produkcji wszystkich 

elementów zestawu Pirat w kraju. Miał on być przy 

tym znacząco tańszy i pod wieloma względami 

bardziej skuteczny, biorąc pod uwagę warunki 

środkowoeuropejskiego teatru działań, od analogicznych 

zestawów oferowanych przez zachodnich 

potentatów, w tym również – zamówionego 

niedawno przez Ministerstwo Obrony Narodowej 

w Stanach Zjednoczonych – Javelina. 

Obrona przeciwpancerna 

– problem do dziś nierozwiązany 

W zasadzie od chwili rozwiązania Układu Warszawskiego, 

decyzji o reorientacji polityki obronnej 

Polski na współpracę z Zachodem i wynikającego 

z niej dążenia do przystąpienia do Sojuszu Północnoatlantyckiego, 

podkreślane jest kluczowe znaczenie 

systemu obrony przeciwpancernej naszych 

sił zbrojnych dla zabezpieczenia terytorium Rzeczypospolitej 

Polskiej przed atakiem ugrupowań pancernych 

i zmechanizowanych potencjalnych przeciwników. 

Nie tylko utrzymania jego potencjału na 

poziomie tego ze schyłkowego okresu istnienia 

Układu Warszawskiego, ale także rozwoju i generacyjnej 

wymiany sprzętu – od granatników przeciwpancernych 

po kierowane pociski dalekiego zasięgu 

odpalane z platform lotniczych. Niestety, 

zamiast wzrostu potencjału, w sposób systemowy 

redukowano będące w dyspozycji środki – artylerię 

przeciwpancerną, kolejne typy pocisków kierowanych 

wyprodukowanych w ZSRS, kilka typów min, 

granatniki jednorazowe itp. Równolegle nie podjęto 

na szerszą skalę modernizacji pozostawionego 

w użytkowaniu uzbrojenia czy własnych prac badawczo-rozwojowych 

zmierzających do opracowania 

nowoczesnej broni tej klasy. Jedynym poważniejszym 

przedsięwzięciem modernizacyjnym 

w tej sferze był zakup, na mocy umowy z 29 grudnia 

2003 r., 264 wyrzutni wraz z 2675 pociskami kierowanymi 

Rafael Spike-LR Dual. Produkcję wielu 

elementów pocisków, a także ich montaż końcowy 

uruchomiono na licencji w Zakładach Metalowych 

MESKO S.A. w Skarżysku-Kamiennej. Dostawy zrealizowano 

w 2013 r., a 17 grudnia 2015 r. Inspektorat 

Uzbrojenia zawarł z MESKO S.A. umowę na dostawę 

kolejnych 1000 pocisków Spike-LR do 2021 r. 

Chociaż dzięki licencyjnej produkcji Spike’ów zakłady 

ze Skarżyska-Kamiennej opanowały wiele nowoczesnych 

procesów technologicznych i produkcję 

ważnych zespołów pocisku (silnik, tandemowa 

głowica bojowa, silniki startowy i marszowy, zbiorniki 

argonu do chłodzenia głowicy etc.), a także pojemników 

transportowo-startowych, to nie możemy 

mówić o pełnym transferze technologii, który 

pozwalałby na samodzielną produkcję rakietowych 

zestawów przeciwpancernych Spike-LR. Jeśli chodzi 

o zakres polonizacji produkcji pocisku wynosi on 

ok. 70%, a z importu nadal pochodzą niektóre jego 

kluczowe zespoły, np. głowica naprowadzania. 

Z zagranicy dostarczone zostały także wszystkie 

zespoły celowniczo-startowe CLU (Command 

Launch Unit) do polskich zestawów. 

Przeciwpancerny pocisk kierowany 

naprowadzany na odbite światło lasera 

W drugiej połowie pierwszej dekady obecnego 

stulecia w ówczesnym Szefostwie Wojsk Rakietowych 

i Artylerii Dowództwa Wojsk Lądowych powstały 

wymagania operacyjne do amunicji precyzyjnego 

rażenia kal. 155 mm (kryptonim Szczerbiec), 

które mówiły m.in. o potrzebie wdrożenia uniwersalnej 

amunicji naprowadzanej na cel podświetlony 

laserem, zapewniającej tak rażenie infrastruktury, jak 

i wozów bojowych w ruchu. W odpowiedzi na potrzeby 

wojska, przemysł obronny, reprezentowany 

przez Zakłady Metalowe MESKO S.A. (obecnie 

MESKO S.A.) i Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe 

Telesystem-Mesko Sp. z o.o., zainicjował program 

amunicji precyzyjnego rażenia Orzeł, który miał doprowadzić 

do opracowania i uruchomienia produkcji 

w Polsce kilku różnych typów takiej amunicji. 

Założono, że prace te będą koncentrować się na 

metodzie naprowadzania pocisków na cele 

podświetlone światłem lasera. U schyłku pierwszej 

dekady XXI wieku przewidywano, że w latach 

2011–2015 program Orzeł mógłby doprowadzić 

do wdrożenia do produkcji w Polsce m.in.: 

70 mm pocisku kierowanego na bazie lotniczej rakiety 

niekierowanej NLPR70, 98 mm pocisku moździerzowego, 

120 mm pocisku moździerzowego 

do systemu Rak, 155 mm pocisku artyleryjskiego 

8 Wojsko i Technika • Czerwiec 2020 

www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Pierwsze Leopardy 2PL przekazane wojsku 

Andrzej Kiński 

28 maja Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. 

i Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. 

poinformowały o formalnym zakończeniu 

procesu odbioru przez zamawiającego 

dwóch pierwszych czołgów podstawowych 

Leopard 2A4 zmodernizowanych do 

standardu 2PL. Są to wozy przedseryjne, 

skompletowane w zakładach w Łabędach. 

Kolejne trzy wozy zostały przekazane 

wojsku w pierwszym tygodniu czerwca. 

Fotografie w artykule ZM „BUMAR-ŁABĘDY”. 

To niezwykle ważny, oczekiwany od ponad półtora 

roku, etap w programie modernizacji polskich 

Leopardów 2A4. Formalne zakończenie 

uzupełniających badań prototypu czołgu nastąpiło 

8 maja, wraz z przyjęciem sprawozdania końcowego 

po jego testach. To zaś otworzyło drogę do akceptacji 

dokumentacji wykonawczej zmodernizowanych czołgów, 

umożliwiającą rozpoczęcie dostaw próbnych 

i przedseryjnych Leopardów 2PL. Wozy trafią do 

10. Brygady Kawalerii Pancernej ze Świętoszowa. 

Przypomnijmy, że prace modernizacyjne realizuje 

konsorcjum w składzie Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. 

i Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. Partnerem 

strategicznym jest niemiecka firma Rheinmetall 

Landsysteme GmbH, zaś poddostawcami szereg polskich 

spółek, przede wszystkich skupionych w Grupie 

PGZ, m.in.: Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A., PCO 

S.A., Rosomak S.A., Zakłady Mechaniczne „Tarnów” S.A., 

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych 

OBRUM Sp. z o.o. 

Umowa bazowa dotycząca modernizacji 128 czołgów 

z opcją zrealizowania prac na 14 kolejnych została 

zawarta 28 grudnia 2015 r. i miała wartość 2,415 mld 

PLN. Na jej mocy zmodernizowane wozy miały zostać 

przekazane do końca listopada 2020 r. 20 czerwca 

2018 r. podpisano aneks nr 2 do umowy głównej, który 

dodał kolejny pakiet modyfikacji do specyfikacji czołgu 

(patrz WiT 9/2019) i potwierdził opcję modernizacji pozostałych 

14 Leopardów 2A4 znajdujących się w zasobach 

SZ RP, przez co ogólna liczba zmodernizowanych 

Poddane remontowi i modernizacji Leopardy 2 w hali zakładów w Łabędach. 

Zmodernizowany do standardu 2PL czołg podstawowy Leopard 2A4 na przyzakładowym poligonie ZM „BUMAR-ŁABĘDY” 

w Gliwicach. 

wozów wzrosnąć miała do 142. Aneks zwiększył wartość 

umowy z 28 grudnia 2015 r. o 305,8 mln PLN i czas 

jej realizacji o kolejny rok. 

Z kolei pod koniec grudnia 2019 r. zawarto aneks 

nr 5 do umowy, tym razem dotyczący kosztów przeprowadzenia 

niezbędnych prac remontowych przed 

modernizacją czołgów i przywracających wszystkim 

142 wozom sprawność. Poprzedziła go szczegółowa 

analiza stanu technicznego 46 wozów przekazanych 

do tego czasu przemysłowi. Wartość prac określonych 

w tym aneksie ma wynieść 568,9 mln PLN brutto, co 

zwiększyło wartość umowy do niemal 3,29 mld PLN. 

Aktualny termin przekazania wszystkich zmodernizowanych 

czołgów to 31 lipca 2023 r. 

Modernizacja polskich czołgów Leopard 2A4 do 

standardu 2PL to najpoważniejsze przedsięwzięcie 

związane z unowocześnieniem będącego w eksploatacji 

sprzętu wojskowego realizowane przez polski 

przemysł obronny na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza. 

Na dodatek wyprodukowanego za granicą, 

w państwie sojuszniczym, co warunkowało zaangażowanie 

w projekt strategicznego partnera i zagranicznych 

poddostawców. Nie może dziwić opóźnienie 

w jego realizacji, z jednej strony wynikające 

z przedłużających się badań prototypu, z drugiej 

wdrożenia wszystkich zadań związanych z koniecznością 

przywrócenia pełnej sprawności każdemu 

czołgowi poddawanemu modernizacji, uzyskania 

w tym celu kompetencji przez polski przemysł, pozyskania 

niezbędnej dokumentacji i oprzyrządowania, 

a także utworzenia łańcucha dostaw zespołów i części 

zamiennych. 

Jeśli chodzi o prototyp, to zasadnicza część jego badań, 

rozpoczętych w sierpniu 2018 r., zakończyła się jeszcze 

latem ubiegłego roku (patrz WiT 9/2019), ale w ich 

wyniku zamawiający sformułował szereg uwag i zaleceń, 

do wprowadzenia których został zobligowany wykonawca, 

co musiało zostać zweryfikowane przed zatwierdzeniem 

dokumentów zdawczo-odbiorczych. 

Pozostało także do zrealizowania kilka testów, z których 

najpoważniejszym była certyfikacja amunicji polskiej 

produkcji (podkalibrowej w wersjach bojowej i ćwiczebnej 

oraz odłamkowo-burzącej w analogicznych 

odmianach) po modernizacji armaty oraz systemu kierowania 

ogniem czołgu. Warunkiem dopuszczenia wozów 

do procedur odbiorczych było także opracowanie 

dokumentacji technicznej, instrukcji użytkowania oraz 

instrukcji napraw i katalogu części zamiennych. 

To wszystko wpłynęło na potrzebę przeprowadzenia 

testów uzupełniających prototypu w obszarach, 

w których konieczne było ich powtórzenie (wg Inspektoratu 

Uzbrojenia chodziło o potwierdzenia spełnialności 

kilkudziesięciu wymagań zawartych w Specyfikacji 

Technicznej) bądź ich realizacja nie była wcześniej 

możliwa (np. amunicja), a także wielu godzin pracy 

biurowej związanych z przygotowaniem niezbędnych 

dokumentów. 

Początkowo zakończenie testów i zamknięcie kwestii 

formalnych miało nastąpić do końca marca 2020 r. Rzeczywiście 

testy poligonowe (m.in. strzelanie bojową 

i ćwiczebną amunicją podkalibrową na poligonie 

w Drawsku Pomorskim) udało się zakończyć w marcu, 

ale przedłużył się – także ze względu na pandemię CO- 

VID-19 – proces przygotowania dokumentacji. Ostatecznie 

sprawozdanie z badań prototypu zostało podpisane 

8 maja, co umożliwiło rozpoczęcie formalnego 

przejmowania gotowych i odpowiadających ostatecznemu 

standardowi prototypu wozów. Dwa pierwsze, 

należące do 12 tzw. czołgów przedseryjnych, poddanych 

modernizacji w Bumarze-Łabędy przy współpracy 

specjalistów Rheinmetalla, zostały odebrane 28 maja, 

zaś trzy kolejne w pierwszym tygodniu czerwca. Skorygowany 

plan dostaw zmodernizowanych czołgów zakłada 

przekazanie 43 wozów do końca tego roku. n 

www.zbiam.pl Czerwiec 2020 • Wojsko i Technika 15

Pojazdy wojskowe 

Pojazd PWA AERO, którego pierwsze egzemplarze trafiły do 6. Brygady Powietrznodesantowej w połowie stycznia 2020 r., w założeniu ma stać się „mechanicznym 

mułem” dla jej żołnierzy już od chwili desantowania aż do pojawienia się w strefie działań sił wzmocnienia. 

Bartłomiej Kucharski 

Samochód AERO(mobilny) 

Żołnierze wojsk aeromobilnych określani 

są często mianem lekkiej piechoty. Wielu 

z nich traktuje to jako nieśmieszny dowcip, 

biorąc pod uwagę ciężary, które dźwigają 

na własnych plecach. Szczęśliwie 

w przemieszczaniu się w terenie 

po zrzucie od początku roku 

pomaga im nowy kompan – AERO. 

Ilustracje w artykule: Bartłomiej Kucharski, KAFAR 

Bartłomiej Sztukiert, str. szer. Michał Mrzilek/fb 6. BPD, 

Mariusz Bieniek/6. BPD, Leszek Chemperek/CO MON. 

Mająca swe dowództwo w Krakowie 

6. Brygada Powietrznodesantowa im. 

gen. bryg. Stanisława Franciszka Sosabowskiego 

składa się z trzech batalionów manewrowych 

(6. w Gliwicach, 16. w Krakowie i 18. 

w Bielsku-Białej), a także 6. batalionu dowodzenia 

i 6. Logistycznego (obydwa w Krakowie). 

Każdy z batalionów powietrznodesantowych 

wypełnia nieco inne zadania i jest w związku 

z tym odmiennie szkolony – od typowych spadochroniarzy 

(lekka piechota) po swego rodzaju 

piechotę zmotoryzowaną, ale szkoloną także 

do zrzutów. Tę ostatnią rolę pełni 18. bpd, mający 

w swoim składzie ciężką kompanię na Tumakach 

(polska, choć mało popularna nazwa pojazdów 

terenowych HMMWV), która w założeniu ma 

lądować na zajętym uprzednio lotnisku. Z kolei 

25. Brygada Kawalerii Powietrznej z dowództwem 

w Tomaszowie Mazowieckim, jeśli chodzi o komponenty 

bojowe, składa się z dwóch batalionów 

(dywizjonów) kawalerii powietrznej (1. w Leźnicy 

Wielkiej i 7. w Tomaszowie Mazowieckim), 

z których jeden, niestety, jest w praktyce pododdziałem 

skadrowanym. Cechą wspólną obu 

polskich jednostek aeromobilnych jest bardzo 

duże obciążenie żołnierzy sprzętem i bronią zespołową. 

Aby zapewnić funkcjonowanie pododdziału 

przez jakiś czas po desantowaniu, 

żołnierze muszą ze sobą zabrać ogromne ilości 

wyposażenia, na każdego przypada nawet 40 

Spadochroniarze po wylądowaniu na ziemi dysponują jedynie tym, co było w ich osobistych zasobnikach 

lub co zrzucono w zasobnikach transportowych bądź na paletach. Możliwość manewru ograniczał dotąd 

„udźwig” ich własnych pleców. 

Spadochroniarze są uważani powszechnie za lekką 

piechotę. Nic bardziej mylnego – samo wyposażenie 

żołnierza ważyć może nawet do 70 kg, które bez 

dodatkowego środka transportu samochodu trzeba 

dźwigać samemu. 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Kontynuacja prób armaty czołgowej GTS-125 

Wystrzał amunicją podkalibrową przy zwiększonym ładunku prochowym z armaty GTS-125 podczas prób pod koniec kwietnia. 

Miroslav Gyűrösi 

W 

dniach 27–29 kwietnia 2020 r. specjaliści 

ZŤS – ŠPECIÁL, a.s. przeprorzystano 

sześć nabojów rozdzielnego ładowania 

parametrów amunicji. W czasie tych testów wyko- 

Słowacka spółka ZŤS – ŠPECIÁL, a.s. 

wadzili na poligonie Wojskowego z pociskiem podkalibrowym stabilizowanym 

z Dubnicy nad Váhom z powodzeniem Instytutu Technicznego i Badawczego w Záhoriu 

(Vojenský technický a skúšobný ústav, VTSÚ) gaczem (APFSDS-T) EPpSv (oznaczenie lokalne, 

brzechwowo z oddzielającym się sabotem ze smu- 

kontynuuje program modernizacji 125 mm 

armaty czołgowej do standardu GTS-125. 

Pod koniec kwietnia zrealizowano 

próby strzelaniem w ramach uproszczonych 

badań kontrolnych (Redukovana veľka kontrolna 

w tym przypadku nabój 3WBM7 z pociskiem BM15 

lub 3WBM8 z pociskiem BM-17/18) i osiem nabo- 

skúška, VKS) pierwszego prototypu (nr fajów 

z pociskiem odłamkowo-burzącym EOF (HE, 

skrócone badania kontrolne 

bryczny F01) zmodernizowanej 125 mm armaty oznaczenie lokalne naboju 3WOF36 z pociskiem 

z wykorzystaniem podstawowych 

czołgowej GTS-125 (szerzej w WiT 2/2020). 3OF26). Przy wszystkich strzałach wykorzystano 

typów amunicji. 

Ich celem było: potwierdzenie pełnej funkcjonalności 

standardowe, pełne ładunki miotające. Amunicję 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

armaty, weryfikacja zastosowanych 

technologii produkcji, weryfikacja zmian konstrukcyjnych 

i potwierdzenie zasadności zastosowania 

nowych materiałów. W czasie ich trwania 

wykorzystano ok. 130 sztuk amunicji, co jak na 

obecne standardy jest całkiem pokaźną liczbą. 

Same badania podzielono na kilka etapów, zrealizowanych 

na przestrzeni trzech kolejnych dni. 

Pierwszego przeprowadzono strzelanie kontrolne 

i mające na celu określenie rozrzutu, a także pomiar 

wyprodukowała na sowieckiej licencji spółka ZVS 

holding, a.s., należąca do MSM Group. 

Drugiego dnia przeprowadzono testy armaty 

w warunkach wysokiej intensywności prowadzonego 

ognia. Dokonano pomiaru parametrów 

amunicji przy zwiększonym ładunku miotającym. 

Kontrolowano zachowanie się armaty, obserwowano 

poziom wycieków cieczy z odrzutnika, 

utrzymywanie kąta ustawienia armaty w płaszczyźnie 

pionowej, mierzono temperaturę wylotu 

Pociski BM15 amunicji podkalibrowej EPpSv przygotowane do użycia podczas prób. 

Ładunki miotające ze zwiększoną naważką prochu czekają na załadowanie do 

komory nabojowej prototypowego działa drugiego dnia prób. 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Irańskie bezzałogowce i siły rakietowe w walce 

Adam M. Maciejewski 

Irańskie programy rozwoju rakiet 

„ziemia–ziemia” okresowo budzą 

zainteresowanie mediów, które jednak 

w mniejszym stopniu dotyczy 

bezzałogowych systemów powietrznych. 

Na ogół temat irańskich pocisków 

powraca przy okazji relacji z defilad 

w Teheranie, gdy takie uzbrojenie 

jest prezentowane. Albo w czasie 

zaognienia sytuacji w Zatoce Perskiej, 

kiedy Iran jest portretowany 

w zachodnich mediach jako największe 

regionalne zagrożenie. Na łamach 

„Wojska i Techniki” uzbrojenie rakietowe 

tego państwa też już było opisywane. 

Z tego powodu obecnie spróbujemy 

prześledzić rezultaty bojowego użycia 

tego najbardziej ofensywnego 

irańskiego uzbrojenia. 

Fotografie w artykule: al-Masirah TV, Ambasada 

Królestwa Arabii Saudyjskiej w Waszyngtonie, 

Ansar Allah, Internet, Królewskie Saudyjskie 

Siły Powietrzne, parsnews.com, PressTV, 

USCENTCOM, US DOS, U-News Agency, 

yemenpress.org. 

Cz. 1 

Faktyczne możliwości bojowe irańskich pocisków 

balistycznych czy skrzydlatych manewrujących 

i bezzałogowych systemów 

powietrznych (BSP) przez lata pozostawały w sferze 

domysłów. Sytuację zmieniła destabilizacja regionu 

w wyniku inwazji Iraku i Afganistanu (choć nie tylko), 

skutkiem czego Iran częściej i aktywniej uczestniczy 

w różnych regionalnych konfliktach. W ten 

sposób jego uzbrojenie jest testowane w walce. 

Pierwszym takim poligonem była wojna z połowy 

2006 r., kiedy Hezbollah obronił Liban przed izraelską 

inwazją, powszechnie używając irańskiej broni. 

Jednak teraz skupimy się na obecnie trwających 

wojnach, w które w różnym stopniu Teheran jest 

zaangażowany, a chodzi o Jemen, Syrię i Irak. 

Typowy obrazek wojny w Jemenie – MRAP-y sprzymierzonych zniszczone w zasadzce. Zdjęcie z 2016 r., gdy koalicja 

wciąż używała drogich MRAP-ów amerykańskiej produkcji, jak M-ATV na pierwszym planie. 

Odpalenie pocisku balistycznego Burkan-2H. Widoczny brak zewnętrznych ogonowych powierzchni sterowych. 

Mimo wyraźnego podobieństwa do irańskiego Qiama-1, Burkan-2H różni się od niego inną częścią bojową. 

Jemeński front 

Wojna w Jemenie jest o tyle niezwykła, że toczy się 

niemal niezauważona przez zachodnie media tzw. 

głównego nurtu (także te w Polsce), chyba, że akurat 

w jej toku ucierpi sektor naftowy Arabii Saudyjskiej. 

Obecny etap wojny zaczął się w 2015 r., kiedy Jemen 

stał się obiektem interwencji ze strony koalicji 

państw składającej się na różnych etapach z Arabii 

Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, 

Stanów Zjednoczonych (pierwsza bojowa strata 

zmiennowirnikowca MV-22 Osprey), Sudanu (trzeci 

najliczniejszy kontyngent, rotacyjnie ok. 5000 żołnierzy 

i najemników, sumarycznie 15 000 ludzi), Kuwejtu, 

Maroka, Jordanii, Bahrajnu, Egiptu (blokada morska), 

a nawet skonfliktowanego z Saudami Kataru, 

jemeńskich najemników i lojalistów jemeńskiego 

rządu pod saudyjskim protektoratem oraz oddziałów 

tzw. państwa islamskiego i tzw. Al-Kaidy Półwyspu 

Arabskiego. Arabię Saudyjską wojskowo wspiera 

też Wielka Brytania (Saudowie to główni odbiorcy 

brytyjskiego uzbrojenia; brytyjscy „emeryci wojskowi” 

służą na kontraktach w saudyjskim wojsku) i Francja 

(broń, dane satelitarne, blokada morska), a także 

podobno Pakistan (kadra oficerska i komandosi). Celem 

tej koalicji (głównie Arabii Saudyjskiej i Stanów 

Zjednoczonych) jest instalacja wspieranego przez 

siebie rządu Abd Rabbuha Mansura Hadiego (przebywającego 

od 2015 r. w Arabii Saudyjskiej), czemu 

sprzeciwia się część Jemeńczyków, a przede wszystkim 

ruch Ansar Allah (zwany ruchem Huti, choć poprawniej 

byłoby ruchem Hutiego/Hutich) i partia 

Generalny Kongres Ludowy. W rezultacie wojna domowa 

o władzę w Jemenie przerodziła się w konflikt 

co najmniej regionalny. Ansar Allah, ponieważ koniec 

końców walczy z Arabią Saudyjską, zaczął być 

wspierany przez Iran przede wszystkim od strony 

doradczo-szkoleniowej i poprzez dostawy uzbrojenia. 

A wśród tego nie brakuje pocisków rakietowych 

czy bezzałgowców. I vice versa, dla Waszyngtonu 

i Rijadu ta wojna to przede wszystkim rugowanie 

wpływów Teheranu z Półwyspu Arabskiego. W samym 

Jemenie kto walczy po czyjej stronie wynika 

często z pochodzenia etnicznego, geograficznego, 

religijnego. Większość żołnierzy Hadiego walczy dla 

żołdu wypłacanego przez Saudów, bo to jedyne zajęcie, 

jakie można znaleźć w Jemenie. 

Wbrew wszelkiej logice, Ansar Allah i ubogi Jemen 

stawiają skuteczny opór znacznie silniejszym 

i nowocześniejszym siłom koalicji, kontrolując 

stolicę Sanę i znaczną część dawnej Jemeńskiej 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Marcin Gawęda 

Najnowocześniejszy sprzęt 

przeciwlotniczy w arsenale Sił Zbrojnych 

Syrii wiernych prezydentowi Baszszarowi 

al-Asadowi stanowią – nie licząc niedawno 

przekazanych systemów średniego zasięgu 

S-300PMU-2 – samobieżne systemy 

artyleryjsko-rakietowe Pancyr-S1 i rakietowe 

Buk-M2E. Także rosyjskie Pancyry 

stanowią istotny komponent przeciwlotniczy, 

w tym obrony przeciwrakietowej 

i zwalczania BSP baz w Humajmim 

i Tartusie. 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony Syrii, 

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej, 

Siły Obronne Izraela, Internet. 

Promowane przez rosyjską korporację „Rostiech” 

(w jej skład wchodzi dostawca Pancyra 

holding „Wysokotocznyje komplieksy” 

oraz jego producent i integrator „Konstruktorskoje 

biuro priborostrojenija”) jako bardzo nowoczesne 

i niezwykle skuteczne systemy artyleryjsko-rakietowe 

96K6 Pancyr-S1, stanowią dumę syryjskich 

jednostek przeciwlotniczych, a jednocześnie skuteczny 

oręż przeciwlotniczy i przeciwrakietowy 

bliskiego/krótkiego zasięgu do obrony obiektowej, 

np. lotnisk, baz wojskowych lub ewentualnie pododdziałów 

wojsk lądowych. 

Syryjskie Pancyry 

Nie jest pewne, iloma Pancyrami dysponują Syryjskie 

Arabskie Siły Lądowe. Liczba dostarczonych 

z Rosji przeciwlotniczych rakietowo-artyleryjskich 

wozów bojowych szacowana jest według jednych 

źródeł na 36, według innych na 50. W 2006 r. 

miał jakoby zostać podpisany kontrakt na 50 wozów 

(36+14 opcjonalnie), ale nie wiadomo, ile dostarczono. 

Według ocenianych jako wiarygodne 

rosyjskich źródeł, zgodnie z kontraktem zawartym 

w 2006 r., w latach 2008–2011 do Syrii dostarczono 

36 Pancyrów-S1 i 850 pocisków kierowanych 

9M311. Wydaje się, że liczba 36 jest bardziej 

wiarygodna niż 50, trudno jednak jednoznacznie 

określić, ile Pancyrów jest w syryjskiej służbie. 

Nie można także całkowicie zanegować dostaw 

kolejnych Pancyrów – w ramach wykorzystania 

opcji – chociażby w ostatnim czasie. W kwietniu 

2018 r., wśród doniesień RIA „Nowosti”, pojawiła 

się informacja, podawana za anonimowym źródłem 

w Ministerstwie Obrony Federacji Rosyjskiej, 

iż Rosja w ostatnich latach dostarczyła Syrii do 40 

przeciwlotniczych rakietowo-artyleryjskich zestawów 

Pancyr-S1 do obrony przed atakami z powietrza. 

Informacja jakoby 10 wozów bojowych Syryjczycy 

przekazali Iranowi niemal na pewno nie jest 

prawdziwa. Natomiast dostarczanie Syryjczykom 

nowych Pancyrów potwierdza eksploatowanie 

przez pododdziały Syryjskich Arabskich Sił Lądowych 

nowej wersji Pancyra-S1 (prawdopodobnie 

Pancyr-S1 Syryjskich Arabskich Sił Lądowych w położeniu marszowym. Na piaskowy kolor bazowy naniesiono dodatkowy 

kamuflaż. 

Syryjski Pancyr-S1 w położeniu bojowym i jednolitym malowaniu, fotografia pochodzi prawdopodobnie 

z wczesnego etapu konfliktu. 

Pancyry w Syrii 

wozy bojowe 72W6-E4), z nową stacją radiolokacyjną 

wykrywania celów (Stancija obnarużienija 

cieliej, SOC), także pracującą w paśmie S, określanej 

niekiedy, choć błędnie, jako Pancyr-S2. Przekazanie 

siłom prezydenta Baszszara al-Asada 

najnowszej seryjnej wersji Pancyra-S1, choć zapewne 

w niewielkiej liczbie, godne jest szczególnej 

uwagi. 

Jeśli chodzi o syryjskie Pancyry to, jak wspomniano, 

stanowią antyrakietową ochronę kluczowych 

obiektów – baz lotniczych (np. Dmejr, Mezzeh, 

Tijas, Szajrat, Nejrab-Aleppo etc.) lub 

stanowisk obrony przeciwlotniczej. W kluczowych 

bazach, jak np. Mezzeh pod Damaszkiem, 

rozmieszczonych jest po kilka wozów bojowych. 

Co najmniej jeden Pancyr zidentyfikowany został 

w pobliżu pałacu prezydenckiego w Damaszku, 

można sądzić, że w tym rejonie jest ich więcej. 

Inny z kolei w rejonie bazy lotniczej Tijas (T-4) 

w centralnej Syrii. Pancyry osłaniają także zgrupowania 

wojsk. Przykładowo, w listopadzie 2016 r., 

co najmniej jeden Pancyr-S1 rozlokowany został 

w bazie lotniczej Kuweires, gdzie następowała 

koncentracja sił rządowych. Potencjalnym przeciwnikiem 

w tym wypadku mogło być lotnictwo 

tureckie. Z kolei w czerwcu 2018 r. raportowano 

przerzucenie Pancyrów na wzgórza Golan (prowincja 

Kuneitra), gdzie realne jest zagrożenie lotnictwa 

izraelskiego, które atakuje na terenie Syrii 

cele związane z Hezbollahem lub siłami, określanymi 

przez Izraelczyków jako „wspierane przez 

Iran”. Zaostrzenie sytuacji na wzgórzach Golan 

skutkowało licznymi incydentami między stroną 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Czwórka Su-57 widziana z wieżowca w moskiewskim city. 

Tomasz Szulc 

W połowie kwietnia prezydent Federacji 

Rosyjskiej Władimir Putin, z powodu 

pandemii COVID-19, podjął decyzję 

o rezygnacji z defilady wojskowej 

na moskiewskim Placu Czerwonym 

z okazji 75-lecia zwycięstwa nad III Rzeszą 

(patrz WiT 4–5/2020). W dniach 

poprzedzających rocznicę w Rosji 

wykrywano średnio 10 000 nowych 

zakażeń koronawirusem dziennie i liczba 

ta pozostawała z grubsza niezmienna. 

Rezygnacja z defilady nie była 

podyktowana obawą o zdrowie jej uczestników 

– żołnierzy i funkcjonariuszy. 

Chodziło głównie o dziesiątki tysięcy 

widzów, a przede wszystkim o uczestników 

marszu „bezsmiertnyj połk”, 

przypominającego uczestników Wielkiej 

Wojny Ojczyźnianej. W ubiegłym roku 

w samej tylko Moskwie uczestniczyło 

w nim ponad 800 000 ludzi! 

Fotografie w artykule: Said Aminow, 

Ministerstwo Obrony Turkmenistanu, Internet. 

Bardzo szybko rosyjskie władze zauważyły, 

że decyzja była pochopna, i że jakoś uczcić 

jubileusz trzeba. Dlatego już 28 kwietnia 

prezydent Putin ogłosił, że w Moskwie odbędzie 

się lotnicza część defilady, a kilka dni później poinformowano, 

że przeloty samolotów wojskowych 

będą miały miejsce nad 47 rosyjskimi miastami. 

Majowe defilady zwycięstwa, 

które – jednak – się odbyły 

Łączna liczba zaangażowanych w nie samolotów 

i śmigłowców była imponująca, bo przekroczyła 

600. Najwięcej maszyn, bo 75, przeleciało nad 

Moskwą, po 30 nad Chabarowskiem i Sankt Petersburgiem, 

29 nad Sewastopolem… 

Nad Moskwą, jak zresztą nigdzie indziej, nie 

było technicznych nowości. W porównaniu z poprzednim 

rokiem (gdy lotniczą część obchodów 

odwołano z powodu złej pogody, a jej skład znamy 

z próbnych przelotów) liczbę uczestniczących 

MiG-31K i Su-57 zwiększono z dwóch do 

czterech. Przy okazji oficjalnie podano, że ich próby 

państwowe zbliżają się ku końcowi. Poinformowano 

również, że prace nad nowym silnikiem 

„Izdielije 30” do Su-57 przebiegają wolniej niż zapowiadano 

i będzie on gotowy nie wcześniej niż 

za pięć lat. Jest to znacznie bardziej realistyczny 

termin od wcześniejszych zapowiedzi, o ile ma to 

być rzeczywiście nowy silnik, a nie kolejny wariant 

skądinąd doskonałego, ale już prawie pięćdziesięcioletniego 

AL-31F. Przy okazji – tak długiej przerwy 

w budowie nowych silników lotniczych do 

samolotów bojowych nie było nigdy dotąd 

w żadnym liczącym się w tej branży państwie. 

Jeszcze później zdecydowano o przeprowadzeniu 

parad okrętów wojennych w głównych miastach 

portowych Rosji. W Sewastopolu udział 

w niej wzięły fregaty Admirał Essien i Admirał Makarow 

(obie proj. 11356R), dozorowiec Ładnyj 

(proj. 1135), mały okręt rakietowy Wysznij Wołoczok 

(proj. 21631), kuter rakietowy R-60 (proj. 12411), duży 

okręt desantowy Azow (proj. 775/III), okręt podwodny 

Rostow-na-Donu (proj. 636.6) i patrolowiec 

Służby Granicznej FSB Amietist (proj. 22460). 

5 maja w kontekście defiladowych planów podano 

informacje o liczbie wozów bojowych wybranych 

wzorów, które mają zostać wyprodukowane 

dla Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej w 2020 r. 

Najwięcej, bo aż 460 ma być, o dziwo, transporterów 

BTR-82. To nieznacznie zmodernizowane 

BTR-80, skonstruowane jeszcze w „czasach świetności” 

ZSRR i obecnie bezsprzecznie przestarzałe. 

Ich zakupy świadczą o oddalającej się perspektywie 

uruchomienia masowej produkcji Bumierangów. 

Zmodernizowanych czołgów T-72B3M ma 

być 120, bojowych wozów piechoty BMP-3 ponad 

100, a poza tym 60 BMP-2 zmodernizowanych do 

standardu Bierieżok, 35 dział samobieżnych 2S19M2 

Msta-S, a nowych Kamazów Tajfun 4×4 tylko 30. 

Podano także informację o zawarciu dodatkowych 

umów związanych z zakupem systemów 

przeciwlotniczych. Ma zostać dostarczonych osiem 

zestawów brygadowych Tor-M2, dwa arktyczne zestawy 

Tor-M2DT, siedem dywizjonów Buk-M3 i jeden 

S-300W4. Prawdopodobnie te dostawy mają 

zostać zrealizowane do końca 2024 r. Powyższe 


www.zbiam.pl

Broń strzelecka 

Przemysław Juraszek 

Żołnierze pododdziałów United States 

Special Operations Command (USSOCOM) 

prowadzą testy nowego lekkiego – a raczej 

uniwersalnego – karabinu maszynowego, 

zaprojektowanego przez firmę SIG Sauer Inc. 

ze Stanów Zjednoczonych. Jest on 

odpowiedzią na zapotrzebowanie 

na lekki uniwersalny karabin maszynowy, 

zgłoszone w 2017 r. właśnie przez USSOCOM 

i Korpus Piechoty Morskiej Stanów 

Zjednoczonych. Jednymi z najważniejszych 

wymagań była m.in. zdolność 

do prowadzenia skutecznego ognia 

na odległościach do 2000 m 

i masa broni nieprzekraczająca 9,1 kg. 

SIG Sauer MG 338 – godny 

następca wiekowego Ma Deuce? 

Ilustracje w artykule: SIG Sauer, 

USMC/Lance Cpl. Suzanna Knotts, PEO Soldier, 

General Dynamics Armament and Technical Products. 

Do zadań, jakie postawiono przed nową bronią, dziś są wykorzystywane 12,7 mm wkm M2, które ze względu na masę 

~40 kg są de facto stosowane tylko jako uzbrojenie pojazdów lub do prowadzenia ognia z przygotowanych stanowisk 

strzelckich na trójnogach M3 o masie kolejnych 20 kg. 

Żołnierze USSOCOM rozpoczęli testy nowego lekkiego – a raczej uniwersalnego – karabinu maszynowego, zaprojektowanego 

przez firmę SIG Sauer Inc. – MG 338 na amunicję .338 Norma Magnum (8,6×63 mm). 

Będące obecnie w wyposażeniu karabiny 

maszynowe, nawet te zasilane amunicją 

7,62×51 mm NATO, uznano bowiem za niewystarczające 

do niszczenia lekkich fortyfikacji lub 

zwalczania lekkich pojazdów na większych dystansach. 

W takich sytuacjach nadal niezastąpiony okazuje 

się leciwy, produkowany od początku lat 20. 

ubiegłego stulecia, 12,7 mm Browning M2. 

Nie oznacza to, że Amerykanie nie próbowali 

wysłać zasłużonego M2 na „emeryturę”, ale liczne 

tego próby zakończyły się fiaskiem. Na przykład 

na początku 2000 r. prowadzono ambitny projekt, 

którego efektem był „lekki” wielkokalibrowy 

karabin maszynowy General Dynamics XM312 na 

amunicję .50 BMG (12,7×99 mm). Program przeszedł 

reorganizację w 2008 r., a XM312 został odrzucony 

na korzyść XM806, także opracowywanego 

przez General Dynamics. Ta broń także nie 

usatysfakcjonowała wojskowych, a prace nad nią 

zostały ostatecznie wstrzymane w 2012 r. Od 

Na początku obecnego stulecia w Siłach Zbrojnych Stanów Zjednoczonych prowadzony był program, którego celem było znalezienie następcy 12,7 mm wkm M2. W jego ramach 

testowano m.in. prototypy wkm XM312 (po lewej) na amunicję .50 BMG (12,7×99 mm), a potem XM806 (po prawej). Program zamknięto w 2012 r. bez wdrożenia nowej broni. 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

System identyfikacji „swój–obcy” standardu 

Mark XIIA do polskich MiG-ów-29 

MiG-29 (M) nr 115 – pierwszy samolot z zamontowanym nowym systemem rozpoznania „swój–obcy” standardu Mark XIIA w hangarze Grupy Startowej WZL nr 2 S.A. 

w Bydgoszczy w trakcie przygotowań do lotu. 

Łukasz Pacholski 

W kwietniu do 23. Bazy Lotnictwa 

Taktycznego w Mińsku Mazowieckim 

powróciły z Wojskowych Zakładów 

Lotniczych nr 2 S.A. w Bydgoszczy 

pierwsze dwa samoloty myśliwskie 

MiG-29, które przeszły proces 

zabudowy i integracji nowego 

systemu rozpoznania „swój–obcy”, 

pracującego w standardzie Mk XIIA. 

Modernizacja samolotów to wynik 

potrzeb związanych ze zobowiązaniami 

sojuszniczymi, a także dowód na wysokie 

kwalifikacje personelu bydgoskich 

zakładów. Tamtejsi specjaliści 

dysponują dziś unikatowym na skalę 

krajową know-how w zakresie obsługi 

i modernizacji samolotów bojowych. 

Ilustracje w artykule WZL nr 2. 

Idea zabudowy w samolotach MiG-29 Sił Powietrznych 

nowego systemu identyfikacji 

„swój–obcy” (ang. IFF, Identification Friend 

or Foe), zgodnego ze standardem NATO 

Mk XIIA, który stanie się wyłącznie obowiązującym 

od 1 lipca 2020 r., nie jest nowa. Pierwszą 

propozycję złożono Ministerstwu Obrony Narodowej 

jeszcze w 2008 r., kiedy Wojskowe Zakłady 

Lotnicze nr 2 S.A. w Bydgoszczy prowadziły 

prace studyjno-analityczne związane 

z koncepcją modernizacji eksploatowanych 

w Polsce samolotów MiG-29. Wówczas maszyny 

tego typu dysponowały transponderami 

systemu CNPEP RADWAR SC10D2/Sz Supraśl 

(patrz WiT 4–5/2020), a 12 samolotów w wersji 

bojowej (eksploatowanych w Mińsku Mazowieckim) 

także interrogatorami SB 14E/A. Urządzenia 

te pracowały w standardzie Mk XII i zostały zainstalowane 

w latach 90. 

W 2008 r. planowano wykorzystać system 

IFF BAE Systems AN/APX-113(V) w odmianie pracującej 

w standardzie Mark XIIA, a koncepcja jego 

instalacji została włączona do trzyetapowego 

programu modernizacji polskich MiG-ów-29. Niestety, 

ze względu na niedostatek środków, program 

zawężono do ograniczonej wymiany awioniki 

samolotów i modernizacji środowiska pracy 

pilotów. Umowa, obejmująca jedynie MiG-i-29 

należące do 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego 

w Mińsku Mazowieckim, została podpisana pomiędzy 

Inspektoratem Uzbrojenia i WZL nr 2 S.A. 

w sierpniu 2011 r. i kosztowała Skarb Państwa 

126 mln PLN. Objęła łącznie 16 samolotów – 

– 13 jednomiejscowych i trzy dwumiejscowe. Prace 

zrealizowano do końca 2014 r. i dzięki zastosowanym 

rozwiązaniom technicznym pozwalały na 

kolejne etapy doposażania maszyn w przyszłości. 

Między innymi przygotowano miejsce i wygospodarowano 

zasoby energetyczne do zabudowy 

urządzeń nowego systemu rozpoznania 

„swój–obcy” oraz łącza danych taktycznych standardu 

Link 16. Co ważne, zamontowany na samolotach 

system IFF standardu Mark XII Supraśl nie 

został wówczas zintegrowany z nową awioniką 

pokładową. 

Nowy system IFF do MiG-ów-29 

Do kwestii wymiany systemu identyfikacji „swój– 

–obcy” MON powróciło w kolejnych latach, co tym 

razem było wynikiem zobowiązań międzynarodowych. 

W październiku 2016 r. Departament 

Obrony Stanów Zjednoczonych ogłosił, że od 

1 lipca 2020 r. jedynym obowiązującym standardem 

systemu IFF w Sojuszu Północnoatlantyckim 

stanie się Mark XIIA oraz zaimplementowany 

w nim wojskowy format kodowania sygnału zapytania 

i odpowiedzi (mod) 5 poziom 1. To zaś 

wymusza wprowadzenie odpowiednich zmian 

w wyposażeniu sprzętu wojskowego, w tym samolotów. 

Sytuacja ta spowodowała, że Wojskowe Zakłady 

Lotnicze nr 2 S.A. z Bydgoszczy prowadziły 

prace koncepcyjno-analityczne nad zagadnieniem 

wymiany urządzeń systemu „swój–obcy” 

na obsługiwanych przez przedsiębiorstwo samolotach. 

Ułatwieniem ich był dialog techniczny, 

który został ogłoszony w październiku 2014 r. 

przez Inspektorat Uzbrojenia. Zakładał uzyskanie 

informacji o możliwości doposażenia samolotów 

MiG‐29 w urządzenia IFF w standardzie Mark XIIA 

(mod 5 poziom 2), a także o Zintegrowanym Zabezpieczeniu 

Logistycznym. Dodatkowo strona 

wojskowa chciała znaleźć odpowiedź na pytanie 

o możliwość utrzymania serwisu pogwarancyjnego 

przez co najmniej 16 lat. W jego ramach zakład 

z grodu nad Brdą przedstawił kompleksową 

propozycję wyposażenia poddanych modernizacji 

samolotów MiG-29 (niekiedy umownie określanych 

jako MiG-29M) 23. BLT i niezmodernizowanych 

MiG-29, eksploatowanych w 22. BLT 

w Malborku, w nowy system IFF, zgodny ze standardem 

Mark XIIA. Powyższa koncepcja obejmowała 

instalację nowoczesnego rozwiązania firmy 

BAE Systems – systemu AN/APX-125. 

Jego wybór był wynikiem dogłębnych prac 

studyjnych prowadzonych w Bydgoszczy. Ze 

względu na właściwości konstrukcyjne stacji radiolokacyjnej 

samolotów MiG-29 typu N019E 


www.zbiam.pl

Wiroplaty wojskowe 

Mi-2 są dziś eksploatowane w Siłach Zbrojnych RP głównie do zadań transportowo-łącznikowych, co jest związane z relatywnie niskimi kosztami eksploatacji. 


6 maja Inspektorat Uzbrojenia 

opublikował zaproszenie do udziału 

w dialogu technicznym w programie 

„Wielozadaniowy śmigłowiec wsparcia 

o kryptonimie Perkoz”. Potwierdza to, 

że decydenci zdają sobie sprawę 

ze zbliżającej się konieczności 

gruntownej wymiany generacyjnej 

parku śmigłowców Sił Zbrojnych RP. 

Fotografie w artykule: Łukasz Pacholski, 

US Navy, USAF, US Army, 

Ministerstwo Obrony Serbii. 

Perkoz na start 

Według upublicznionego dokumentu, 

Inspektorat Uzbrojenia poszukuje informacji 

niezbędnych do przygotowania 

szczegółów zamówienia dotyczącego 

dostawy 32 wielozadaniowych śmigłowców 

wsparcia, zdolnych do przewozu pięciu w pełni 

wyposażonych żołnierzy lub 1000 kg ładunku. 

Poza odmianą bazową, konstrukcja miałaby zostać 

potencjalnie zakupiona w trzech kolejnych 

wersjach: wsparcia bojowego z możliwością prowadzenia 

zaawansowanego szkolenia lotniczego, 

dowodzenia oraz rozpoznania i walki elektronicznej. 

Przeprowadzenie dialogu technicznego 

Konstrukcjami, które może zaoferować w ramach Perkoza koncern Leonardo są śmigłowce rodziny AW109, która znalazła 

wielu użytkowników wojskowych i instytucjonalnych. 

przewidziano na okres lipiec–grudzień 2020 r., 

a podmioty zainteresowane udziałem w nim 

miały czas na przesyłanie zgłoszeń do 31 maja. 

Co ciekawe, jeszcze do niedawna program nie 

był uznawany za priorytet, według deklaracji Ministerstwa 

Obrony Narodowej procedura miała 

ruszyć dopiero w drugiej połowie lat 20. Nie 

można wykluczyć, że opublikowanie zaproszenia 

do dialogu technicznego w tym właśnie momencie 

wynika nie tylko z potrzeb Sił Zbrojnych, 

ale także załamania gospodarczego, wynikającego 

z globalnej pandemii COVID-19, które spowodowało 

poważne problemy także w przemyśle 

lotniczym, czego konsekwencją mogą być zwolnienia 

grupowe w firmach. W naszym kraju uwaga 

mediów skupia się na zakładach WSK „PZL-Świdnik” 

S.A., których związki zawodowe podkreślają 

brak zamówień rządowych, umożliwiających 

utrzymanie zatrudnienia na obecnym poziomie. 

Ogólnikowo określony przedmiot zamówienia 

może wskazywać, że program Perkoz, zgodnie 

z wcześniejszymi deklaracjami, zakłada zakup następców 

części wyeksploatowanych Mi-2, które 

służą w Siłach Zbrojnych RP od ponad pół wieku. 

Ten „koń roboczy” w swej klasie jest używany do 

bardzo różnorodnych zadań – transportowo-łącznikowych, 

bojowych (jako iluzoryczne wsparcie 

dla Mi-24D/W w obu bazach lotniczych) czy 

szkolno-treningowych (uzupełniając 24 śmigłowce 

SW-4 Puszczyk). Łącznie w linii znajduje się 

ok. 60 takich maszyn, których resursy techniczne 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Odpowiednio wyposażona i uzbrojona fregata mogłaby stanowić istotny, ruchomy komponent zintegrowanego systemu obrony przeciwlotniczej naszego kraju. Niestety, w Polsce 

idea ta nie znalazła zrozumienia u politycznych decydentów, którzy postawili na zakupy konwencjonalnych, niemobilnych systemów lądowych o działaniu sektorowym. A przecież 

takie okręty mogłyby posłużyć nie tylko do zwalczania celów powietrznych w czasie konfliktu – oczywiście, o ile przyjmiemy, że militarna rola Marynarki Wojennej sprowadzająca 

się do obrony naszego terytorium przed agresją od strony morza nie jest jej jedynym raison d’être. Na zdjęciu holenderska fregata przeciwlotnicza i dowodzenia De Zeven 

Provinciën typu LCF odpala pocisk przeciwlotniczy średniego zasięgu SM-2 Block IIIA. 


Fregaty to obecnie najbardziej 

rozpowszechniona w NATO, i generalnie 

na świecie, klasa wielozadaniowych 

okrętów bojowych średniej wielkości. 

Są one eksploatowane przez niemal 

wszystkie państwa Sojuszu 

Północnoatlantyckiego dysponujące 

flotami wojennymi, a także liczne siły 

morskie innych państw. Czy oznacza to, 

że są „dobre na wszystko”? Uniwersalne 

rozwiązania idealne nie istnieją. Jednak 

to, co oferują dziś fregaty pozwala siłom 

morskim, w większości przypadków, 

na realizację zasadniczych zadań, 

jakie stawiają przed nimi rządy 

poszczególnych państw. O tym że jest to 

rozwiązanie bliskie optymalnemu 

świadczy duża, i wciąż zwiększająca się, 

liczba ich użytkowników. 

Fotografie w artykule: Koninklijke Marine, 

Puolustusministeriö, Damen, OCCAR, Navantia, 

Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski. 

Nawet Finowie stawiają na fregaty. Choć typ Pohjanmaa jest wciąż „politycznie” określany korwetą, to wyporność 

niemal taka jak naszego Pułaskiego i Kościuszki czyni go de facto fregatą. Będzie przy tym nowocześnie wyposażony, 

w tym w radar wielofunkcyjny z antenami ścianowymi AESA, uzbrojony w rakietowy system przeciwlotniczy 

z wyrzutnią pionową i przeciwokrętowy, systemy przeciwpodwodne, jak też minowe, co wynika ze specyficznych 

wymagań tamtejszej floty. Choć projekt jest krytykowany przez lokalne media i polityków za rosnącą cenę 

i rozmiary, które w ich ocenie mogą utrudnić działania na Morzu Archipelagowym, to władze w Helsinkach realizują 

program zgodnie z planem. 

Fregaty dobre na wszystko? 

Dlaczego fregaty są tak popularną na całym czy działania policyjne wymuszające przestrzeganie 

prawa na morzu. 

świecie klasą okrętów wojennych? Trudno 

o jednoznaczną odpowiedź. Ma to związek 

z kilkoma kluczowymi kwestiami taktyczno- 

-technicznymi, które mają uniwersalne zastosowanie 

zarówno w warunkach takiego państwa jak 

Polska, ale także Niemiec czy Kanady. 

Stanowią optymalne rozwiązanie w relacji 

„koszt–efekt”. Mogą bowiem prowadzić operacje 

na odległych akwenach samodzielnie lub w zespołach 

okrętowych, zaś dzięki rozmiarom i wyporności 

można na nich zamontować zestawy 

różnorodnego wyposażenia i uzbrojenia – czyli 

systemu walki – pozwalającego na realizację szerokiej 

gamy zadań. Wśród nich znajdują się: zwalczanie 

celów powietrznych, nawodnych, podwodnych 

i lądowych. W przypadku tego 

ostatniego mowa jest nie tylko o rażeniu celów za 

pomocą ognia artylerii lufowej, ale także o uderzeniach 

pociskami manewrującymi na obiekty 

o znanym położeniu w głębi lądu. Ponadto fregaty, 

szczególnie te zaprojektowane w ostatnich latach, 

mogą realizować misje o charakterze niebojowym. 

Chodzi o wsparcie operacji humanitarnych 

Rozmiar ma znaczenie 

Dzięki dużej autonomiczności fregaty mogą pełnić 

zadania przez dłuższy czas z dala od macierzystych 

baz, a ponadto są w mniejszym stopniu 

narażone na oddziaływanie niekorzystnych 

warunków hydrometeorologicznych. Czynnik ten 

ma znaczenie na każdym akwenie, także na Bałtyku. 

Autorzy publicystycznych tez o tym, że nasze 

morze to „sadzawka”, a najlepszym okrętem do 

działań na nim jest śmigłowiec, z pewnością nie 

spędzili na Bałtyku ani chwili. Niestety, ich opinie 

mają negatywny wpływ na ośrodki decyzyjne, 

które są odpowiedzialne za obecną, dramatyczną 

zapaść Marynarki Wojennej RP. 

Analizy dokonane w szeregu państw, w tym 

z naszego regionu, wskazują, że dopiero jednostki 

o wyporności powyżej 3500 ton – a więc fregaty 

– mogą pomieścić odpowiedni zestaw sensorów 

i efektorów, pozwalających na skuteczne wykonywanie 

powierzonych zadań, zachowując przy tym 

odpowiednią żeglowność i potencjał modernizacyjny. 

Do wniosków tych doszła nawet Finlandia 

czy Szwecja, znane z eksploatacji okrętów bojowych 

małej wyporności – ścigaczy rakietowych 

i korwet. Helsinki stabilnie realizują swój program 

Laivue 2020, którego efektem będzie wcielenie 

lekkich fregat typu Pohjanmaa o wyporności pełnej 

ok. 3900 t. Do dziś zakontraktowano zasadnicze 

elementy ich systemu walki, a za parę lat cztery 

takie okręty będą strzegły interesów i brzegów 

Finlandii, nie bacząc na wielkość Bałtyku i usianie 

tamtejszego wybrzeża szkierami. Zapewne wezmą 

też udział w misjach międzynarodowych 

poza naszym morzem, do czego nie były zdolne 

obecne okręty Merivoimatu. Także Sztokholm planuje 

zakup jednostek znacznie większych niż dzisiejsze 

korwety Visby, które choć nowoczesne, są napiętnowane 

szeregiem ograniczeń wynikających z niedostatecznych 

wymiarów, nielicznej załogi przeciążonej 

obowiązkami, małą autonomicznością, niską 


www.zbiam.pl


Ku najnowocześniejszej w Europie 

firmie okrętowej 

Fregata wielozadaniowa MEKO ® A-200 w trakcie prób morskich na Bałtyku. Okręt zaprojektowany w oparciu o system MEKO ® cechuje wysoka mobilność, zdolność do 

przetrwania na trudnym operacyjnie teatrze działań, niska wykrywalność i duża siła ognia. 

Niemiecki holding stoczniowy 

thyssenkrupp Marine Systems GmbH 

(tkMS) oferuje pełną gamę usług 

stoczniowych, obejmującą budowę 

okrętów nawodnych i podwodnych oraz 

ich wyposażanie w elektronikę 

pokładową. Spółka ustanawia od lat 

światowe standardy zarówno w budowie 

okrętów nawodnych i podwodnych, jak 

również w rozwoju nowych technologii. 

Firma nieustannie się rozwija. 

W najbliższych latach w stoczni tkMS 

w Kilonii planowane jest wzniesienie 

kilku nowoczesnych budynków wraz 

z przynależną infrastrukturą, w tym: 

nowej hali do produkcji dużych sekcji 

kadłubowych, drugiej linii 

wyposażeniowej, a także modernizacja 

hali serwisowej i podnośnika 

mechanicznego. 

Ilustracje: thyssenkrupp Marine Systems, 

Royal Australian Navy. 

Holding tkMS rozszerza także swoją bazę zasobów 

inżynierskich. Po zapoznaniu się 

z osiągnięciami morskiej branży projektowej 

w Polsce, negocjuje obecnie z renomowanymi 

polskimi firmami projektowymi zawarcie 

umów ramowych w sprawie współpracy w dziedzinie 

projektowania jednostek nawodnych i podwodnych. 

W ostatnim czasie tkMS odniósł znaczące sukcesy 

w sektorze budowy okrętów nawodnych, 

który na rynku światowym cechuje silna konkurencja. 

W sierpniu 2019 r. firma zakontraktowała 

cztery fregaty wielozadaniowe typu MEKO® A-200 

dla jednego z państw w Afryce. Budowa pierwszej 

z nich rozpoczęła się w tym roku w stoczni w Kilonii. 

Trwają również rozmowy handlowe z innymi 

potencjalnymi nabywcami okrętów tego typu. 

W maju 2019 r. zwodowano pierwszą z serii czterech 

korwet typu Saar 6, budowanych w Kilonii dla 

Korpusu Morskiego Sił Obronnych Izraela. W tym 

roku nastąpi jej przekazanie użytkownikowi, a pozostałe 

trzy jednostki tego typu zostały już zwodowane 

i znajdują się w różnych fazach wyposażania. 

Holding tkMS jest także odpowiedzialny za budowę 

nowoczesnych fregat typu F125 dla Deutsche 

Marine. Pierwsza z nich – Baden-Württemberg– 

– została przekazana 17 czerwca 2019 r., a druga – 

– Nordrhein-Westfalen – całkiem niedawno, 

10 czerwca. Dla niemieckiej floty realizowany jest 

obecnie także kontrakt na budowę pięciu korwet 

typu K130 Braunschweig drugiej serii. 

W marcu 2020 r. konsorcjum Águas Azuis Consortium, 

złożone z tkMS i brazylijskich firm Embraer 

Defense & Security oraz Atech, podpisało z Marynarką 

Wojenną Brazylii kontrakt na budowę serii 

czterech korwet wielozadaniowych (obecnie klasyfikowanych 

jako fregaty) typu Tamandaré w ramach 

programu Corvetas Classe Tamandaré 

(CCT). W oparciu o długoterminową współpracę, 

konsorcjum, któremu przewodzi tkMS, stworzyło 

solidne partnerstwo o kompetencjach umożliwiających 

skuteczną realizację programu CCT, 

jak również przyszłych strategicznych projektów 

obronnych tkMS w Brazylii. W maju tego roku niemiecki 

holding zawarł również kontrakt na zakup 

stoczni Oceana w Itajaí w stanie Santa Catarina, co 

odbywa się za pośrednictwem brazylijskiej spółki 

zależnej thyssenkrupp Marine Systems do Brasil. 

W stoczni Oceana będą powstawać okręty typu 

Tamandaré dla Marinha do Brasil. 


www.zbiam.pl



30 kwietnia Departament Obrony 

Stanów Zjednoczonych rozstrzygnął 

międzynarodowy przetarg, mający 

wyłonić podmiot przemysłowy, który 

zaprojektuje i zbuduje dla US Navy serię 

fregat rakietowych nowej generacji, 

określanych jako FFG(X). Program ten, 

pozostający na razie w cieniu seryjnej 

budowy kolejnych odmian niszczycieli 

rakietowych typu Arleigh Burke, jest 

prowadzony w iście nieamerykańskim 

stylu. Samo rozstrzygnięcie zaskakuje, 

gdyż bazą do zaprojektowania platformy 

przyszłych FFG(X) będzie włoski wariant 

europejskiej fregaty wielozadaniowej 

FREMM. 

McFREMM – Amerykanie 

rozstrzygnęli program FFG(X) 

Ilustracje w artykule: Fincantieri Marinette Marine, 

General Dynamics Bath Iron Works, Austal USA, 

Huntington Ingalls Industries. 

Wizualizacja FFG(X) bazującej na projekcie włoskiej fregaty FREMM. Różnice są dobrze widoczne i w głównej 

mierze dotyczą kształtu górnych kondygnacji nadbudówek, na których umieszczono trzy anteny stacji AN/SPY-6(V)3, 

nowego masztu podobnego do konstrukcji znanej z niszczycieli typu Arleigh Burke, uzbrojenia rakietowego i artyleryjskiego. 

Rozstrzygnięcie FFG(X), spodziewane na 

pierwszą połowę tego roku, to wynik ekspresowego 

– jak na współczesne realia – programu. 

Przetarg na wstępne prace projektowe związane 

z fregatami rakietowymi nowej generacji został 

rozpisany przez Departament Obrony 7 listopada 

2017 r., a umowy z pięcioma oferentami zawarto 

16 lutego 2018 r. Każdy z nich otrzymał maksymalnie 

21,4 mln USD, które miały umożliwić przygotowanie 

dokumentacji niezbędnej do dokonania 

przez zamawiającego ostatecznego wyboru platformy. 

Ze względu na potrzeby operacyjne, a także 

koszty, Amerykanie zrezygnowali z opracowania 

zupełnie nowej jednostki. Uczestnicy mieli 

oprzeć swoje koncepcje na już istniejących konstrukcjach. 

Lista pretendentów objęła zespoły: 

❚ Austal USA (lider, stocznia), General Dynamics (integrator 

systemu walki, agent projektowy), platforma 

– zmodyfikowany projekt wielozadaniowego 

okrętu klasy LCS typu Indenpedence; 

❚ Fincantieri Marinette Marine (lider, stocznia), Gibbs 

& Cox (agent projektowy), Lockheed Martin 

(integrator systemu walki), platforma – dostosowana 

do amerykańskich wymagań fregata typu 

FREMM; 

❚ General Dynamics Bath Iron Works (lider, stocznia), 

Raytheon (integrator systemu walki), Navantia 

(dostawca projektu), platforma – dostosowana 

do amerykańskich wymagań fregata typu 

Álvaro de Bazán; 

❚ Huntington Ingalls Industries (lider, stocznia), 

platforma – zmodyfikowany duży okręt patrolowy 

typu Legend; 

❚ Lockheed Martin (lider), Gibbs & Cox (agent 

projektowy), Marinette Marine (stocznia), platforma 

– zmodyfikowany wielozadaniowy okręt 

klasy LCS typu Freedom. 

Co ciekawe, w 2018 r. odrzucono opcję wykorzystania 

jako platformy projektu MEKO A200 niemieckiego 

thyssenkrupp Marine Systems, a także typu 26 

brytyjskiego BAE Systems (który zdobył w międzyczasie 

zamówienia w Wielkiej Brytanii, Kanadzie 

i Australii) oraz Iver Huitfield Odense Maritime Technology, 

promowanego przez rząd duński. 

Rywalizacja w programie FFG(X) wytworzyła ciekawą 

sytuację. Kooperanci w programie LCS (Lockheed 

Martin i Fincantieri Marinette Marine), realizujący 

budowę okrętów typu Freedom i jego 

eksportowej odmiany Multi-Mission Surface Combatant 

dla Arabii Saudyjskiej (obecnie znana jako 

typ Saud), stanęli częściowo po przeciwnych stronach 

przetargowej barykady. Nie można wykluczyć, 

że taka – niekoniecznie korzystna dla zamawiającego 

– sytuacja, była jednym z czynników, 

które doprowadziły do wycofania się z rywalizacji 

zespołu korporacji Lockheed Martin, co ogłoszono 

28 maja 2019 r. Oficjalnie powodem tego kroku 

była analiza wymagań Departamentu Obrony, których 

nie mogła spełnić powiększona wersja okrętów 

typu Freedom. Pomimo tego Lockheed Martin 

nie utracił statusu poddostawcy w programie 

FFG(X), gdyż został wskazany przez US Navy jako 

dostawca elementów bądź systemów, które obligatoryjnie 

musiały trafić na nowe jednostki. 

Ostatecznie decyzją Departamentu Obrony 

z 30 kwietnia 2020 r. zwycięstwo przyznano Fincantieri 

Marinette Marine. Stocznia z Marinette w Wisconsin, 

będąca spółką zależną Manitowoc Marine 

Group, została od niej wykupiona przez włoski koncern 

stoczniowy Fincantieri w 2009 r. Zawarty przez 

nią kwietniowy kontrakt bazowy o wartości 

795,1 mln USD ma pozwolić na zrealizowanie prac 

projektowych i budowy prototypowej fregaty 

FFG(X). Dodatkowo obejmuje on opcje na dziewięć 

kolejnych jednostek, które w przypadku wykorzystania 

doprowadzą do zwiększenia wartości umowy 

do 5,5 mld USD. Całość prac, wliczając opcje, ma 

zostać zrealizowana do maja 2035 r. Budowa pierwszego 

okrętu ma rozpocząć się w kwietniu 2022 r., 

a jego wprowadzenie do służby zaplanowano na 

kwiecień 2026 r. 

Choć od chwili dopuszczenia do rywalizacji firm 

zagranicznych należało liczyć się ze zwycięstwem 

którejś z nich, werdykt Departamentu Obrony okazał 

się sporym zaskoczeniem. W historii US Navy 

przypadki eksploatacji okrętów zaprojektowanych 

w innych państwach są nieliczne, ale warto przypomnieć, 

że jest to kolejny w nieodległej perspektywie 

przykład morskiej współpracy pomiędzy Stanami 

Zjednoczonymi a Włochami. W latach 

1991–1995, w stoczniach Litton Avondale Industries 

w Nowym Orleanie i Intermarine USA w Savannah, 

powstało 12 niszczycieli min typu Osprey 

o konstrukcji kompozytowej, bazujących na projekcie 

włoskich jednostek typu Lerici, opracowanych 

przez biuro stoczni Intermarine z Sarzana koło La 

Spezii. Służyły one do 2007 r., po czym połowę zutylizowano, 

a po parze sprzedano Grecji, Egiptowi 

i Republice Chin. 

Co ciekawe, żaden z pokonanych podmiotów 

nie zdecydował się wnieść skargi do Rządowego 

Biura Obrachunkowego (US Government Accountability 

Office, GAO). Oznacza to, że istnieje spore 

prawdopodobieństwo, iż harmonogram budowy 

prototypu zostanie dotrzymany. Według informacji 

od osób związanych z odwołanym 24 listopada 

2019 r. sekretarzem marynarki (SECNAV) Richardem 


www.zbiam.pl

WiT 6_2020 (57) promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?