Wojsko i Technika Historia nr spec. 3/2021

More documents

Recommendations

Info

MONOGRAFIA PANCERNA Michał i Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński 38 M3 Lee i Grant Amerykańskie czołgi średnie Pierwszym amerykańskim czołgiem średnim, jaki wszedł do walki w II wojnie światowej, był Medium Tank M3, nazwany przez Brytyjczyków General Lee, a w zmodernizowanej postaci na brytyjskie zamówienie – General Grant. Zgodnie z ówczesną koncepcją uzbrojenia czołgu w broń przeciwpancerną i działo do niszczenia innych obiektów pola walki, wóz miał dwa różne kalibry uzbrojenia artyleryjskiego, 75 mm w kadłubie i 37 mm w wieży. Rozwiązanie to okazało się być chybione, ale wiele komponentów opracowanych dla M3 Lee i Grant zostało później wykorzystanych w konstrukcji czołgu średniego M4 Sherman, podstawowego wozu bojowego aliantów zachodnich w II wojnie światowej. W czasie I wojny światowej wśród wojsk wysłanych przez Amerykanów na Europejski Teatr Działań Wojennych był Tank Corps of the American Expeditionary Forces, jego pierwszy ośrodek szkoleniowy dowodzony przez kpt. George S. Pattona powstał we Francji w listopadzie 1917 r. Formacja otrzymała na wyposażenie francuskie czołgi lekkie Renault M1917 i brytyjskie pojazdy Mark VI. Całością korpusu, w ramach którego udało się sformować 21 batalionów czołgów lekkich M1917 i osiem batalionów czołgów średnich Mk.VI, dowodził gen. bryg. Samuel D. Rockenbach, który do 1924 r. kierował szkołą pancerną w Fort Meade w Maryland. Cztery z tych batalionów faktycznie wzięły udział w walkach w czasie I wojny światowej. Po I wojnie światowej czołgi wróciły do Stanów Zjednoczonych, ale sam Korpus Pancerny został rozwiązany. Skadrowane pododdziały czołgów zgromadzono w Fort Meade, gdzie podporządkowano je piechocie, którą miały wspierać. I w sumie trudno się dziwić. A cóż za przeciwników miały Stany Zjednoczone? Meksyk? Do odparcia meksykańskiej agresji na Teksas czy Nowy Meksyk wystarczyła kawaleria, piechota i artyleria. Podobnie było z Kanadą. A utrzymanie porządku na Filipinach czy na Kubie czołgów nie wymagało. Po wojnie Amerykanie zmontowali z dostarczonych z Wielkiej Brytanii podzespołów łącznie 100 czołgów Mk.VIII, ich produkcja Prototypy M1921 i M1922 (na zdjęciu) były pierwszym podejściem do zbudowania amerykańskiego czołgu średniego do wsparcia piechoty na polu walki. Do ich niepowodzenia w znacznej mierze przyczynił się nieodpowiedni silnik, pochodzący z małych jednostek morskich.
50 MONOGRAFIA PANCERNA działa kal. 75 mm oraz po rozmieszczeniu dość dużej amunicji do niego, najzwyczajniej nie było miejsca. Dlatego pozostawiono trzy karabiny maszynowe Browning M1919 kal. 7,62 mm. Jeden pozostał w kadłubie, zamontowany na stałe, uruchamiany przez kierowcę. Występował tylko na wczesnych pojazdach produkcyjnych, szybko został usunięty, w związku z czym zostały tylko dwa pozostałe, czyli sprzężony karabin maszynowy z armatą umieszczony w wieży po prawej stronie działa kal. 37 mm na wspólnym z nim łożu M24 oraz ostatni karabin maszynowy umieszczony w obrotowej wieżyczce dowódcy na głównej wieży. Owa mała wieża na dużej wieży nadawała czołgowi nieco dziwny wygląd. Z tego powodu Rosjanie, którzy otrzymali te pojazdy w ramach Lend Lease Act, nazywali go „triechetażnyj” – trzy-piętrowy. W zasadzie podwozie i układ jezdny pozostało bez zmian w stosunku do czołgu M2A1. Napęd stanowił umieszczony z tyłu silnik Wright R-975 EC2 ze sprężarką mechaniczną o mocy 400 KM przy 2400 obr./ min, 9-cylindrowy, czterosuwowy, chłodzony powietrzem, w układzie gwiazdowym. Był on produkowany z licencji przez firmę Continental Motors Company z Mobile w Alabamie, która to firma dostarczała też sprzęgło (2 lub 3 tarczowe suche), skrzynie biegów oraz przekładnie różnicowe. Umieszczono ten silnik pionowo, w tylnej części kadłuba, lekko nachylony tak, by wał mógł być z niego wyprowadzony w kierunku umieszczonej nieco niżej transmisji znajdującej się obok kierowcy, z przodu czołgu. Pojemność zbiorników paliwa do silnika zwiększono do 662 l, znajdowały się one z tyłu, w przedziale silnikowym. Skrzynia biegów miała pięć biegów do przodu i jeden wsteczny, o przełożeniu: I – 7,65:1, II – 3,11:1, III – 1,78:1, IV – 1,11:1, V – 0,78:1 (nadbieg) i wsteczny – 5,65:1. Przekładnia końcowa typu jodełkowego, z redukcją 2,84:1. Początkowo w czołgu stosowano gąsienice gładkie T41 o szerokości 406 mm, a później wprowadzono szersze gąsienice, wszystkie o szerokości 420,6 mm: gładkie T51, z podwójnymi poprzeczkami T49 lub Jeden z czołgów Grant, które w 1942 r. trafiły do Australii. Wojska lądowe tego kraju używały 777 wozów Grant i Lee. Większość z nich walczyła na Nowej Gwinei. Wyładunek czołgów średnich M3 z transportu kolejowego. Do szkolenia M3 były używane w Stanach Zjednoczonych niemal do końca drugiej wojny światowej. w szewrony T48. Instalacja elektryczna prądu stałego 24 V, była zasilana prądnicą dającą prąd 50 A pracującą na napięciu 28 V. Czołg miał mały agregat pomocniczy z małym jednocylindrowym silnikiem benzynowym napędzającym pomocniczą prądnicę 30 V, pozwalający na zasilanie systemów czołgu na postoju. Kadłub czołgu miał konstrukcję spawaną lub nitowaną, w zależności od zakładu. Przód kadłuba był zbudowany z płyt pancernych walcowanych o grubości 51 mm nachylonych pod kątem 30 o w górnej części, grubość 38 mm w środkowej części nachylonej pod kątem 53 o oraz 51 mm w dolnej części, zaokrąglonej a dalej nachylonej pod kątem 45 o . Boki kadłuba miały grubość 38 mm i były pionowe, podobnie jak tył kadłuba miejscami nachylony pod kątem 10 o . Podłoga pod przedziałem bojowym miała grubość 25,4 mm, zaś pod przedziałem silnikowym i z góry – 12,7 mm. Wieża odlewana miała przód (nachylony pod kątem 47 o ) oraz boki i tył o grubości 51 mm, zaś dach wieży miał grubość 22 mm. Pierwszy prototyp czołgu średniego M3 został ukończony w marcu 1941 r. w Rock Island Arsenal (jedyny M3 tu zbudowany) i wysłano go na poligon Aberdeen Proving Ground, gdzie dość szybko przeszedł pomyślne próby. Ponieważ czołg standaryzowano już wcześniej, więc jego produkcja mogła się rozpocząć natychmiast po zakończeniu prób i wyeliminowaniu różnych drobnych wad. Produkcja czołgów średnich M3 ruszyła już w czerwcu 1941 r. Produkcja czołgów średnich M3, Lee i Grant Stany Zjednoczone już w sierpniu 1941 r. zamówiły pierwszych 1000 czołgów M3 i produkcję czołgów dla USA miał prowadzić Detroit Tank Arsenal w Warren w stanie Michigan, obsadzony pracownikami firmy Chrysler Corporation. Później zamówienia zwiększano, ostatecznie US Army otrzymało 1985 czołgów M3, niemal wyłącznie w tej wersji. Produkcja czołgów M3 w Detroit Tank Arsenal rozpoczęła się w lipcu 1941 r. i zakończyła w sierpniu 1942 r., po zbudowaniu 3243 pojazdów tej wersji. Większość z nich trafiło to US Army, ale część przekazano też Wielkiej Brytanii w ramach Lend Lease Act, albo z oryginalną amerykańską wieżą jako Lee I, albo z brytyjską wieżą z radiostacją w tylnej niszy, jako Grant I.
Page 1 and 2: www.zbiam.pl Medium Tank M3 Lee i G
Page 3 and 4: Michał i Jacek Fiszer, Jerzy Grusz
Page 5: BITWY I KAMPANIE wyspach Marianów.
Page 9 and 10: Tadeusz Kasperski Taktyka U-Bootów
Page 11: Jędrzej Korbal Centralny Okręg Pr

Wojsko i Technika Historia nr spec. 3/2021

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?