E-LAI_12_23_opt

HISTORIA
Bracia Wright
120 lat lotnictwa silnikowego
Jerzy Liwiński
120 lat temu, 17 grudnia 1903 r., dwaj Amerykanie Orville i Wilbur Wright dokonali pierwszych udanych
lotów na płatowcu wyposażonym w silnik. Samolot, który został przez nich zaprojektowany
i zbudowany, otrzymał nazwę Flyer. Pierwszy lot trwał 12 s, a pokonana odległość wynosiła 37 m,
natomiast ostatni czwarty lot wykonany tego dnia trwał już 59 s, a pokonana odległość wynosiła
260 m. Tak zaczęła się era podboju nieba i rozwoju lotnictwa.
Słynne zdjęcie
Johna T. Danielsa;
17 grudnia 1903 r.,
godzina 10:35.
Aparat fotograficzny
był ustawiony na
końcu szyny startowej
i zarejestrował
moment oderwania
się od ziemi samolotu
pilotowanego przez
Orvilla. Wilbur biegnie
obok.
Marzenia o wzniesieniu się w powietrze, wzorem
ptaków i zdobywanie przestworzy, towarzyszyły
człowiekowi od początku jego dziejów. Dowodzą
tego najstarsze mity i legendy, w których ludzie mają skrzydła
i unoszą się w przestworzach. Pierwszym w historii człowiekiem,
który uniósł się w powietrze był Francuz Pilatre de
Rozier, który 15 października 1783 r. na królewskim dworze
w Wersalu wykonał lot balonem wypełnionym ogrzanym
powietrzem (lot na uwięzi). Po nim, w 1849 r., nieznany
z imienia i nazwiska 10-letni chłopiec, wykonał kilka lotów
na trójpłatowym szybowcu skonstruowanym przez Anglika
George’a Cayley’a. Jednak pierwszym człowiekiem, który
od 1891 r. odbywał regularne loty szybowcowe był Niemiec
Otto Lilienthal. Był ich konstruktorem i pionierem prób
w locie. Wykonał około 2000 lotów ślizgowych, najdłuższe
na odległość 400 m. Zmarł w 1986 r. wskutek wypadku jakiemu
uległ podczas jednego z nich.
Daleko w przeszłość sięgają też próby zbudowania latającej
maszyny cięższej od powietrza, wyposażonej w zespół
napędowy. Jednak dopiero pod koniec XIX wieku, wraz z pojawieniem
się lekkich i sprawnych silników spalinowych,
stały się one realne (powstałe wcześniej silniki parowe były
zbyt duże i ciężkie). Powstało wiele projektów takich maszyn,
w różnych układach aerodynamicznych, w tym:
» model samolotu w układzie tandemowego dwupłata zbudowany
w 1874 r. przez Anglika Thomasa W. Moya, napędzany
silnikiem parowym o mocy 3 KM;
» samolot Aerodrome zaprojektowany przez Amerykanina
Samuela P. Langleya, napędzany silnikiem spalinowym
o mocy 53 KM;
» maszyna latająca zbudowana w 1894 r. przez Amerykanina
Hirama S. Maxima, o masie 3,5 t, napędzana dwoma
silnikami parowymi o mocy 180 KM;
» ornitopter zbudowany w 1877 r. przez Anglika Edwarda
P. Frosta, napędzany silnikiem o mocy 5 KM;
» modele maszyn latających budowane przez Anglika Horatio
F. Philipsa, w tym z 1893 r., ze skrzydłem żaluzjowym
składającym się z kilkudziesięciu płatów;
» model samolotu napędzanego silnikiem parowym zbudowany
w 1884 r. przez rosyjskiego kontradmirała Aleksandra
F. Możajskiego.
Należały do nich także eksperymentalne szybowce: zbudowane
przez Otto Lilienthala, w układzie wielopłatów
budowane przez Octave Chanute (Amerykanina pochodzenia
francuskiego), zbudowane w układzie skrzynkowych
dwupłatów przez Australijczyka Lawrence Hargrave oraz
budowane w latach 1895-1899 przez Brytyjczyka Percy
S. Pilchera.
72
Lotnictwo Aviation International GRUDZIEŃ 2023