kunst - raum - erinnerung sztuka - Bildungsverbund für die IJBS ...

Dziś, po trzech latach trwania projektu modelowego, jesteśmy pewni, że pedagogika kulturalna
uzupełniając formaty edukacji historyczno-obywatelskiej w kontekście pedagogiki miejsc
pamięci może mieć siłę oddziaływania, która wniesie istotne akcenty dla kontynuacji pracy
pedagogicznej w miejscach pamięci. Pedagogika kulturalna może otworzyć się na perspektywy
i oczekiwania historyków/historyczek i pedagogów/pedagożek miejsc pamięci. Może
zainteresować ludzi każdego pokolenia, dając dzięki swym konceptom przestrzeń dla rozwoju
własnych, innych, a także nowych sposobów patrzenia na historię. I może także uwidocznić,
podjąć, a nawet odrzucić najróżniejsze formy kultury pamięci.
W tym miejscu jako inicjatorzy i inicjatorki projektu chcielibyśmy wyrazić nasze podziękowanie
zespołowi, który podjął się tego trudnego przedsięwzięcia. Zwłaszcza kierowniczce projektu,
Hannah-Maria Liedtke, której bardzo umiejętnie udało się koordynować różne aspekty działań.
Szczególne podziękowania kierujemy także pod adresem Mirko Wetzela i Katinki Steen, którzy
z ogromnym profesjonalizmem i spokojem reagowali na ulegające częstym zmianom, zarówno
pod względem merytorycznym jak i formalnym, wymogi projektu. Dla powodzenia projektu
modelowego niezmiernie ważna była także współpraca z koleżankami z MDSM w Oświęcimiu,
Anną Meier i Teresą Miłoń-Czepiec, którym pragniemy w tym miejscu również serdecznie
podziękować. Dziękujemy także Constanze Eckert i Christianowi Geißler-Jagodzińskiemu,
którzy w trakcie wielu dyskusji pomogli w doprecyzowaniu istotnych dla projektu modelowego
zagadnień i poczynieniu początkowych ustaleń. Podziękowania należą się także radzie projektu
modelowego za to, że zagadnienia te były uszczegóławiane i nabierały lepszej jakości.
Na szczególne imienne podziękowania zasługują także kierownicy działów pedagogicznych
w miejscach pamięci Sachsenhausen i Ravensbrück oraz w MDSM w Oświęcimiu, Wolfgangowi
Titzowi, Dr. Matthiasowi Heylowi i Oldze Onyszkiewicz za niestrudzone rady i wsparcie. Szczególnie
dziękujemy także wszystkim artystkom i artystom, którzy niezwykle zaangażowali się
w projekt i bez których nie doszedłby on do skutku: Joachimowi Seinfeldowi, Claudii Tröger,
Ingo Wellmannowi, Christianowi Badelowi, Carmen Winter, Juliane Heise, Kurtowi Buchwaldowi,
Thorstenowi Streichardtowi, Annie Zosik, Ewie Andrzejewskiej, Karli Gänßler i Birgit Kammerlohr.
Wielu z tych kolegów i wiele z tych koleżanek spotkają Państwo jako autorów i autorki tekstów
składających się na niniejszą publikację. Nam pozostaje teraz jedynie życzyć Państwu dobrej
lektury i znalezienia wielu wartościowych inspiracji dla Państwa pracy.
14
Frauke Havekost i Bernd Mones