14.08.2014 Aufrufe

DIGITALE TRANSFORMATIONEN

DIGITALE TRANSFORMATIONEN (2004) Monika Fleischmann, Ulrike Reinhard Medienkunst als Schnittstelle von Kunst, Wissenschaft, Wirtschaft und Gesellschaft beschäftigt sich mit den Transformationen, welche Kunst und Alltag durch digitale Vernetzung erfahren. Das umfangreiche Kompendium zu aktuellen Positionen der Medienkunst beleuchtet das Zusammenspiel von Technologien, Wirtschaft, Kunst, Politik und Medien. Mit oftmals kontroversen Positionen wird der Leser per Buch und Audio CD mit der alltäglichen Vernetzung konfrontiert. Reden wir von Kunst, Wissenschaft oder Technologien? Wie sehen sich Medienkünstler, Vermittler und Förderer? Sind Suchmaschinen mehr als programmierte Systeme? 50 herausragende Autoren aus Deutschland, Österreich und der Schweiz stellen sich diesen Fragen. Partner des Projektes sind unter anderem 3deluxe, art+com, Ars Electronica, Hewlett Packard, Universität der Künste, ZKM – Zentrum für Kunst und Medientechnologie, Migros Kulturprozent, SAP AG, Sony, VolkswagenStiftung. Die Herausgeberinnen: Medienkunstpionierin trifft Wirtschafts- und Medienjournalistin. Monika Fleischmann, Leiterin der Abteilung Media Arts Research Society beim Fraunhofer Institut für Medienkommunikation in Sankt Augustin und Ulrike Reinhard, Inhaberin der whois verlags- & vertriebsgesellschaft Heidelberg/Berlin. Erstveröffentlichung online: Netzspannung.org Plattform für Medienkunst http://netzspannung.org/media-art/publications/digital-transformations/

DIGITALE TRANSFORMATIONEN (2004) Monika Fleischmann, Ulrike Reinhard
Medienkunst als Schnittstelle von Kunst, Wissenschaft, Wirtschaft und Gesellschaft beschäftigt sich mit den Transformationen, welche Kunst und Alltag durch digitale Vernetzung erfahren. Das umfangreiche Kompendium zu aktuellen Positionen der Medienkunst beleuchtet das Zusammenspiel von Technologien, Wirtschaft, Kunst, Politik und Medien. Mit oftmals kontroversen Positionen wird der Leser per Buch und Audio CD mit der alltäglichen Vernetzung konfrontiert. Reden wir von Kunst, Wissenschaft oder Technologien? Wie sehen sich Medienkünstler, Vermittler und Förderer? Sind Suchmaschinen mehr als programmierte Systeme?
50 herausragende Autoren aus Deutschland, Österreich und der Schweiz stellen sich diesen Fragen. Partner des Projektes sind unter anderem 3deluxe, art+com, Ars Electronica, Hewlett Packard, Universität der Künste, ZKM – Zentrum für Kunst und Medientechnologie, Migros Kulturprozent, SAP AG, Sony, VolkswagenStiftung.
Die Herausgeberinnen: Medienkunstpionierin trifft Wirtschafts- und Medienjournalistin.
Monika Fleischmann, Leiterin der Abteilung Media Arts Research Society beim Fraunhofer Institut für Medienkommunikation in Sankt Augustin und Ulrike Reinhard, Inhaberin der whois verlags- & vertriebsgesellschaft Heidelberg/Berlin.
Erstveröffentlichung online: Netzspannung.org Plattform für Medienkunst
http://netzspannung.org/media-art/publications/digital-transformations/

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

1 66 4 KÜNSTLER UND METHODE<br />

ODER MEDIENKUNST ALS FORSCHUNG UND EXPERIMENT<br />

F o rsc h u ng und T e c hnik in der V e r mittl u ng komplex e r Sach v e r h a l t eeinen<br />

o r iginä r en B eitra g zu leisten ve r m a g.<br />

» F o r men sind immer neu e und un v o r hersa g bar e E n t f a l tungen, die d urc h<br />

ihr e›Abent e u e r ‹im Lau fde r Z eit geb ildet w e r den«. Sanfor d K w int e r<br />

Das K u n stp r ojekt » E n t Fal tungen« vi sua lis iert in dis k r e t en S equ enz en die<br />

v e rsc hiedenen S t a dien eines d y n a mis c hen, komplex en und un u mkehr bar<br />

en T r a n s for m a t ions p r o z e sse s ,aus dem die Fal t e selb st a l s einma lige F o r m<br />

hervo r geht :Die K u n st b edient s i c hhier einerwi ssens c h a f t lic hen M e t hodik:<br />

des E x per iments. E rst s eit Galilei we r den wi ssens c h a f t lic he E r kennt -<br />

nisse a n E x per iment egekoppelt , die si c hdurc hih r e W ieder holbar kei t ,<br />

u n abh ä ngig von der a usf ü h r enden P e rson, dem jew eiligen O rt und der Z eit<br />

a l s w i ssens c h a f t lic hes E r kennt nis modell a uszeic hnen. Valide E r geb nisse<br />

können un t e r idea len B edingu ngen zu m B e w eis t heor e t i s c her A nna hmen<br />

for m a lis iert we r den. Das per for m a t i v e E x per iment w i r d zu m G e s e tz.<br />

I m K u n stp r ojekt » E n t Fal tungen« dient d a s E x per iment der B eobachtung<br />

eines p r ä p a r ierten S ystems . E in entsp r e c hender A lgor i t hmus b e stimmt<br />

die V e rsuc h s a nor dnu ng: Durc heine S t ö rung im S ystem ( F e u c h t igkeit a u f<br />

Papier ) w i r deine » Kat a strophe« a usgelöst: Ineinem e rsten V e rsuc h we r -<br />

den 25 Papier b ögen zu Q u a d r a t en ges c hnitten und mit einem Sch w a mm<br />

n achde r immer gleic hen M e t hode b efeu c h t e t . Das Papier k rümmt s i c h , r ollt<br />

s i c hein und wieder a us, k rümmt s i c hinen t gegen ges e tzte r R i c h tung und<br />

v e r for m t s i c hin we c h s elnde R i c h tungen so la nge, bi s d a s Papier getro c k-<br />

net i st. E rst d a nn findet der T r a n s for m a t ions p r o z e ss s ein E nde und die Faltung<br />

ihr e zu f ä llige, indes v e r festigt e F o r m.<br />

D ie F o t ogr a fien, die den V e r for m u ngs p r o z e ss b egleit en, v e rweis en mehr<br />

oder wenig zu f ä llig a u fdie Z w i s c hensta dien der T r a n s for m a t ion. D ies e<br />

doku ment a r i s c he S e r ie l ä sst nic h t n ur e r kennen, d a ss die Fal t enb ildu ng<br />

einem kon t inu ier lic hen Wandel un t e rzogen i st, s onder n a u c hda ss s i c h<br />

inner h a l b des P r o z e sse s W ieder holu ngen b e z iehu ngsweis e Ä hnlic hkeit en<br />

in derunkontrollier bar en V e r for m u ng e r geb en, die der Mat e r i a lit ä t u nd ihr en<br />

physika lis c hen E igens c h a f t en ges c h u ldet s ind. » Das E n tsc heidende b ei<br />

› E n t Fal tungen‹ i st der V e rzi c h t a u f T e c hnik. D ie A n w endu ng einfach ste r<br />

M i ttel e rze u g t komplex e , f a st ›or g a nis c he‹ B e w egu ngen und ›na türlic he‹<br />

F o r men. D enn d a die einz elnen Fal t p r o z e sse ni c h t zurü c kges p u l t w e r den<br />

können, be steht die Faszina t ion in ihr e r Darstellu ng von B e w egu ng, ihr e r<br />

V e rwa ndelbar kei t , ihr e r S elb sto r g a nis a t ion und in ihr e r E inz iga rtigkeit u nd<br />

U n v o r hersehbar kei t – ma t hes i s s ingu l a r i s «. A ngelika Sc hnell<br />

»dy n a mic m u l t iple«: Im Rahmen des Sch w eiz e r K u n stför der p r eis » r ing«,<br />

den da s K u n stp r ojekt 1999 e r hielt , wur den 5 0 P e rsonen hinzugez ogen.<br />

A lle B e t eiligt en e r hielt en d a s gleic he Mat e r i a l(ein q u a d r a t i s c hes B l a tt<br />

Papier ) , s o w ie die gleic he Handlu ngs a n w eisung. D ies em A lgor i t hmus folgend<br />

wurden n u n50 B l ä tte rvon 5 0 P e rsonen a n50 O rten b e a r b eit e t , u nd<br />

in einer I n sta lla t ion tempor ä r ve r eint . D ies e konz ept ionelle A r b eit<br />

t hema t i s iert nic h t n ur d a s P h ä nomen der Fal tung, die F r a ge n ach ex per i-<br />

ment ellem W i ssen und A uto r ens c h a f t , s onder n a u c hein hier a u f tre t endes<br />

Par a doxvon U nika t u nd S e r ie:Aus einem se r iellen P r odu k t entsteht gemä ß<br />

einem A lgor i t hmus u n t e r der Hand von 5 0 » P r o banden« eine S e r ie von<br />

5 0 U nika t en.<br />

Was i st d a s a l s ofür ein E x per iment , d a s w ieder holbar und e b en nic h t<br />

w ieder holbar i st? E in E x per iment , d a s s i c hda v on ent fer n t , w i ssens c h a f t -<br />

lic he E r geb nisse zu liefer n und zu gleic hex per iment elles W i ssen e rze u g t ?<br />

E s i st ein E x per iment , d a s e twa s ü b e r E x per iment e a ussa g t , gena u e r noc h<br />

ü b e r die Mach tve r h ä l t nisse , die in ihnen herrsc hen:Wa s m uss u n t e r d rüc k t<br />

w e r den, d a mit a llgemein g ü l t iges W i ssen entstehen k a nn? Galileis Fallex -<br />

per iment v om sc hiefen T urm da r feb en nic h t n ur in der L u f t v on P i s a und<br />

nic h t n ur mit Galileis K u gel f u nkt ionier en.<br />

Das E x per iment der Fal tung kennt keine idea len B edingu ngen. E s i st<br />

a n seine A usg a ngs b edingu ngen, d a s heißt a ndie Mat e r i a lit ä t geb u nden, die<br />

im G egens a tz zum I dea lfa ll re a lit e r nic h t e x a k t b eka nnt s ein können.<br />

Fal tungen können mit einem hohen A u f w a nd n ur a nnä her nd b e r e c hnet<br />

w e r den. Gan z im G egens a tz zum K nic koder Fal z , der einfach fo r m a lis ier -<br />

bar und entsp r e c hend e x a k t b e r e c henbar i st u nd soga r E inga ng in spez i-<br />

fis c he S oftwa r egefu nden h a t ( Mat hema t ik des O r iga mi). D ie Fal t een tzieht<br />

s i c him E x per iment der I dea lit ä t . N ur in der V e r a llgemeinerung einer F o r -<br />

mel e r h ä l t d a s E x per iment w i ssens c h a f t lic he A ner kennu ng. D o c hoffens i c h t -<br />

lic hla ssen si c h a us dem wieder holbar en E x per iment der Fal t enb ildu ng<br />

keine wieder holbar en E r geb nisse erze u gen, denn keine e rze u g t e F o r m<br />

b e z iehu ngsweis e Fal tung entsp r i c h t einer a nder en, au c h wenn die<br />

D urc hfü h rung des E x per iment e s e x a k t gleic h von st a tten gehen würde. D ie<br />

hier inszenierte Kat a strophe löst einen entropis c hen,ch a o t i s c hen P r o z e ss<br />

a us, derun v o r hersehbarund n ur a nnä her nd b e r e c henbar i st. D ie Z eit s pielt<br />

d abei eine f u nda ment a le R olle, w eil si c hinih r die V e r ä nderungen im<br />

S ystem su mmier en, au f s c h a u keln, e s k a lier en, ch a o t i s c h we r den ...<br />

Das n a turw i ssens c h a f t lic he G e s e tz i st eine V e r einfach u ng von Natur<br />

d urc h Mat hema t ik u nd e r möglic h t e rst der en B e r e c henbar kei t . D e r<br />

Übe r g a ng von derzeit - u nd o rts geb u ndenen P e r for m a t i v i t ä t des E x per iment<br />

e s in zeit - u nd o rtlos e Mat hema t ik stößt b ei Darstellu ng der Fal tung a n<br />

die G r enz en effekt i v e r R e c henpr o z e sse. E ine a ngemessene B e s c h r eib u ng<br />

der Fal tung k a nn folglic hnur in der S imu l a t ion e r folgen. D ie S imu l a t ion<br />

i st eine a k tuelle F o r mde r digit a len M odellierung von P r o z e ssen, die un t e r<br />

U m stä nden c h a o t i s c h und die n ur in der Z eit lic hkeit d a rstellbar sind.<br />

Fal tungen b e rüh r en a l s oni c h t n ur die G r enz en des B e r e c henbar en, s onder<br />

n a u c hdie G r enz en des Darstellbar en.<br />

2 vgl. hierzu a u c h : A nnett Z ins meiste r : A n a logien im D igit a len. A r c hit ektur zwi s c hen M e ssen und Zählen in: H y per K u l t II – Z ur O rtsb e stimmu ng a n a loger und digit a ler M edien,<br />

H rsg. Martin War nke ,Wolfga ng C o y ,Geor g C h r i stoph T holen, 2004

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!