31.05.2021 Aufrufe

Leseprobe: Behr/Leibfried: Rechnungslegung

  • Keine Tags gefunden...

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

Zu diesem Buch ist auch ein Übungsbuch lieferbar:<br />

Giorgio <strong>Behr</strong>/Peter <strong>Leibfried</strong>/Lukas Müller:<br />

Übungsbuch <strong>Rechnungslegung</strong>. Zürich 2012<br />

Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek<br />

Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation<br />

in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische<br />

Daten sind im Internet über http://dnb.dnb.de abrufbar.<br />

Das Werk einschliesslich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt.<br />

Jede Verwertung ist ohne Zustimmung des Verlags unzulässig.<br />

Dies gilt insbesondere für Vervielfältigungen, Übersetzungen,<br />

Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in<br />

elektronischen Systemen.<br />

© 2014 Versus Verlag AG, Zürich<br />

Weitere Informationen zu Büchern aus dem Versus Verlag unter<br />

www.versus.ch<br />

Umschlagbild und Kapitelillustrationen: Maike E. Böhm · Hamburg<br />

Satz und Herstellung: Versus Verlag · Zürich<br />

Druck: Comunecazione · Bra<br />

Printed in Italy<br />

ISBN 978-3-03909-160-7


5<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Vorwort zur vierten Auflage<br />

Nachdem die zweite Auflage 2010 überaus schnell vergriffen war, erschien 2011<br />

die dritte Auflage als unveränderter Nachdruck. Seither haben sich in der Welt der<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> erneut viele Veränderungen ergeben. Es ist uns daher eine<br />

Freude, die vierte Auflage wieder in aktualisierter und überarbeiteter Form vorlegen<br />

zu können.<br />

Der bewährte Stil wurde dabei grundsätzlich beibehalten: keine schlichte Darstellung<br />

und Nacherzählung der mehr als genug vorhandenen technischen Einzelregelungen,<br />

sondern ein klarer Fokus auf die dahinterstehenden Konzepte. Im<br />

besten Sinne also prinzipienbasierte <strong>Rechnungslegung</strong> auch in der Lehre; mit ergänzender<br />

zusammenfassender Darstellung der wichtigsten Einzelregelungen im<br />

Sinne einer Orientierung, wo sinnvoll und relevant.<br />

Dennoch war einiges zu überarbeiten. Zunächst wurden die vielen enthaltenen<br />

Beispiele aus Geschäftsberichten umfassend aktualisiert, und dabei wurde insbesondere<br />

den immer wichtiger werdenden Swiss GAAP FER Rechnung getragen.<br />

Durch die endlich erfolgte Verabschiedung der neuen Regelungen zur <strong>Rechnungslegung</strong><br />

im Obligationenrecht waren darüber hinaus auch die hierauf bezogenen<br />

Teile anzupassen. Zudem wurde der aktuellste Stand der IFRS sowie das in<br />

der Zwischenzeit in 2. Auflage erschienene Schweizer Handbuch der Wirtschaftsprüfung<br />

berücksichtigt. Und nachdem 2012 ebenfalls im Versus Verlag ein auf die<br />

Inhalte dieses Lehrbuches abgestimmtes Übungsbuch erschienen ist, konnten die<br />

in den Vorauflagen noch enthaltenen Übungsaufgaben entfallen. Dies trug<br />

schlussendlich zu einem in der <strong>Rechnungslegung</strong> äusserst seltenen Phänomen bei:<br />

die vorliegende Auflage umfasst weniger Seiten als die vorherige.


6 Vorwort zur vierten Auflage<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Auch diese vierte Auflage wäre ohne die tatkräftige Unterstützung unseres gesamten<br />

Teams am Institut für Accounting, Controlling und Auditing der Universität<br />

St. Gallen (ACA-HSG) nicht möglich gewesen. Unser besonderer Dank gilt<br />

Herrn Korbinian Eichner, M.A. HSG, der die wesentliche inhaltliche Arbeit geleistet<br />

hat. Dem Team des Versus Verlags danken wir für ein erneut überaus kompetentes<br />

Lektorat und die wie immer sehr angenehme Zusammenarbeit.<br />

Unseren Leserinnen und Lesern wünschen wir auch mit dieser vierten Auflage<br />

viel Erfolg bei ihrer Reise in das spannende Land der <strong>Rechnungslegung</strong>!<br />

St. Gallen, im Februar 2014<br />

Prof. Dr. Giorgio <strong>Behr</strong><br />

Prof. Dr. Peter <strong>Leibfried</strong>


7<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Vorwort zur ersten Auflage<br />

Die <strong>Rechnungslegung</strong> als Berichterstattung von Unternehmen und anderen Organisationen<br />

hat sich in den letzten Jahren stark gewandelt. Am weitesten gehen die<br />

Anforderungen für an der Börse kotierte Gesellschaften. Hohe Transparenz, eine<br />

möglichst realitätsnahe Bewertung und die von Finanzanalysten sowie Investoren<br />

geforderte Vergleichbarkeit der Abschlüsse sind die Motoren der jüngsten Entwicklung.<br />

Auch private Unternehmen oder gemeinnützige Organisationen stehen<br />

erhöhten Anforderungen in Bezug auf ihre <strong>Rechnungslegung</strong> gegenüber. Minderheitsaktionäre<br />

im ersten Fall sowie Spender und Öffentlichkeit im zweiten Beispiel<br />

erwarten eine umfassende und klare Berichterstattung. Daher ist die <strong>Rechnungslegung</strong><br />

heute ein Instrument, das nicht nur für Fachleute im Bereich der<br />

finanziellen Führung oder des Bankwesens von Bedeutung ist. Als Adressaten der<br />

Berichterstattung müssen Führungsleute aller Stufen aus der Welt der Wirtschaft<br />

ebenso wie aus dem öffentlichen Dienst die wichtigsten Bestandteile der <strong>Rechnungslegung</strong><br />

sowie Kernfragen der Bewertung oder Offenlegung kennen.<br />

Das vorliegende Lehrbuch vermittelt im ersten Teil die Grundkenntnisse, um<br />

Bilanzen richtig zu lesen und verstehen zu lernen. Es zeigt die Bedeutung der einschlägigen<br />

Kennzahlen, die unterschiedlichen Bedürfnisse und Aussagen der<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> in den wichtigsten Branchen auf. Gleichzeitig bietet es die<br />

Grundlage für die Erarbeitung der Berichterstattung und für die Prüfung der<br />

<strong>Rechnungslegung</strong>. Mit einer Vielzahl von Beispielen zur Berichterstattung von<br />

Unternehmen aus den verschiedensten Ländern und Branchen wird laufend die<br />

Brücke zwischen dem theoretischen Fundament und der praktischen Anwendung<br />

gebaut.


8 Vorwort zur ersten Auflage<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Dieses Buch richtet sich weder auf ein bestimmtes nationales noch ein internationales<br />

Konzept der <strong>Rechnungslegung</strong> aus. Durch die Orientierung auf fundamentale<br />

Überlegungen und eine betriebswirtschaftliche Denkweise vermittelt<br />

es einen Denkraster und Grundsätze, die über die konkreten Vorgaben bestimmter<br />

Standards oder die laufenden Anpassungen solcher Standards an neue Gegebenheiten<br />

hinaus eine eigenständige Beurteilung der Vor- und Nachteile konkreter<br />

Regeln oder Unternehmensberichte ermöglichen.<br />

Als Ergebnis der langjährigen Lehrtätigkeit auf Stufe Grundstudium der Wirtschaft<br />

und der Rechtswissenschaften ebenso wie in der Vertiefungsrichtung für<br />

Finanzfachleute – kombiniert mit der praktischen Erfahrung als Wirtschaftsprüfer,<br />

Finanzchef sowie Verwaltungsrat in Unternehmen unterschiedlicher Grösse<br />

und als Unternehmer – bietet dieses Buch eine Einführung für Studierende und<br />

Praktiker aller Fachrichtungen in die Berichterstattung von Unternehmen und anderen<br />

Organisationen. Die vermittelten Regeln und Überlegungen sind für das<br />

Verständnis der <strong>Rechnungslegung</strong>, für die Interpretation der Aussagen in den Unternehmensberichten<br />

und die Kenntnis der Auswirkungen bestimmter Entwicklungen<br />

oder Normen auf die Berichterstattung unabhängig von den gewählten<br />

oder vorgegebenen Standards gültig. Das Buch bietet somit die Grundlage für das<br />

Verständnis der Berichterstattung sowohl nach Massgabe der International Financial<br />

Reporting Standards IFRS (den früheren International Accounting Standards<br />

IAS), der Swiss GAAP FER oder der US GAAP ebenso wie der Normen des deutschen<br />

Handelsrechts (HGB), der EU-Richtlinien oder des Schweizer Aktienrechts.<br />

Damit soll ein über eine lange Zeit unabhängig von konkreten Einzelregeln<br />

oder länderspezifischen Vorgaben nutzbares Verständnis und Wissen zur <strong>Rechnungslegung</strong><br />

aufgebaut und vermittelt werden.<br />

Im Laufe der Jahre haben eine Vielzahl von Assistentinnen und Assistenten<br />

meines Lehrstuhls an der Vorbereitung der Vorlesungen und Übungen sowie der<br />

Grundlagen für dieses Lehrbuch mitgewirkt oder über ihre wissenschaftliche Arbeit<br />

indirekt dazu beigetragen. Ihnen allen sowie dem Team des Versus Verlags<br />

danke ich für die wertvolle Mitarbeit und Unterstützung.<br />

Buchberg, im Juni 2005<br />

Giorgio <strong>Behr</strong>


9<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Inhaltsübersicht<br />

Teil A<br />

Einstieg und Übersicht<br />

Kapitel 1 Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />

Kapitel 2 <strong>Rechnungslegung</strong> – Informations- und Entscheidungsfindung . . . 45<br />

Kapitel 3 Zielsetzung der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

Kapitel 4 Agency-Modell und Interessenskonflikte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

Kapitel 5 Anforderungen an die Qualität der Informationen . . . . . . . . . . . . . . 67<br />

Kapitel 6 Grundlagen und Grundsätze der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . 71<br />

Kapitel 7 Weitere Aspekte der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

Kapitel 8<br />

Berufsstand und Perspektiven der Berufswahl in der<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />

Kapitel 9 An die <strong>Rechnungslegung</strong> angrenzende Fachbereiche . . . . . . . . . . 105<br />

Kapitel 10 Volkswirtschaftliche, politische und gesellschaftliche Aspekte . 113<br />

Kapitel 11 <strong>Rechnungslegung</strong>, Wirtschaftsethik und Corporate Governance 123<br />

Kapitel 12 Grenzen der finanziellen <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

Teil B<br />

Aufbau und Bestandteile der Berichterstattung<br />

Kapitel 13 Fokus der Adressaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131<br />

Kapitel 14 Bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Kapitel 15 Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

Kapitel 16 Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

Kapitel 17 Geldflussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229


10 Inhaltsübersicht<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Teil C<br />

Die wichtigsten Positionen<br />

Kapitel 18 Flüssige Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

Kapitel 19 Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261<br />

Kapitel 20 Waren und Dienstleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279<br />

Kapitel 21 Langfristige Aufträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />

Kapitel 22 Rechnungsabgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313<br />

Kapitel 23 Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />

Kapitel 24 Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />

Kapitel 25 Immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />

Kapitel 26 Kurzfristige Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />

Kapitel 27 Langfristige Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401<br />

Kapitel 28 Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

Kapitel 29 Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />

Kapitel 30 Eigenkapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453<br />

Kapitel 31 Ertrag aus Geschäftstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Kapitel 32 Aufwand der Leistungserstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499<br />

Kapitel 33 Finanzergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

Kapitel 34 Besondere Positionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529<br />

Kapitel 35 Ertragssteuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

Kapitel 36 Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569<br />

Kapitel 37 Transaktionen mit nahestehenden Personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589<br />

Kapitel 38 Ausserbilanzgeschäfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

Kapitel 39 Wertschöpfungsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

Kapitel 40 Lagebericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629


11<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Inhaltsverzeichnis<br />

Teil A<br />

Einstieg und Übersicht<br />

Kapitel 1 Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />

1.1 Berichterstattung über die wirtschaftliche Lage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />

1.2 Erfassung und Verarbeitung von Daten und Transaktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

1.2.1 Begriffliche Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

1.2.2 Buchungstechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

1.2.3 Schematische Darstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

1.2.4 Hilfsbuchhaltungen, Kontenrahmen und Kontenplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

1.2.5 Grundsätze ordnungsmässiger Buchführung (GoB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />

1.2.6 Abgrenzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

Kapitel 2 <strong>Rechnungslegung</strong> – Informations- und Entscheidungsfindung . . . 45<br />

2.1 Informationsbedürfnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />

2.2 Wandel in der Berichterstattung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

2.3 Zweck der Informationsbeschaffung – Entscheidungsfindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

2.4 Interessenten und Adressaten der Informationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

Kapitel 3 Zielsetzung der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

3.1 Subjektive Einflüsse in der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

3.2 Gläubigerorientierung versus Investorenorientierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

3.3 Das Prinzip der fair presentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

3.4 Urteil der Revisionsstelle betreffend Einhaltung der Zielsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

3.5 Verhältnis der Zielsetzung zu Einzelnormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61


12 Inhaltsverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 4 Agency-Modell und Interessenskonflikte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

4.1 Der Principal-Agent-Konflikt im Unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

4.2 Festlegung von Standards . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />

4.3 Kontrolle der Einhaltung der Standards . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Kapitel 5 Anforderungen an die Qualität der Informationen . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />

5.1 Informationsbedürfnisse der Investoren als Massstab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />

5.2 Anforderungen an die Qualität der Informationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

Kapitel 6 Grundlagen und Grundsätze der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

6.1 Grundlagen der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

6.1.1 Zeitliche und sachliche Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

6.1.2 Fortführung der Unternehmenstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />

6.1.3 Weitere Grundlagen der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

6.2 Grundsätze ordnungsmässiger <strong>Rechnungslegung</strong> (GoR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

6.2.1 Grundsatz der Wesentlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

6.2.2 Vollständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

6.2.3 Klarheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

6.2.4 Stetigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

6.2.5 Bruttoprinzip (Verrechnungsverbot) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

6.2.6 Vorsichtsprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

Kapitel 7 Weitere Aspekte der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

7.1 Präsentation der Information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

7.2 Funktionen und Pflichten der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

7.2.1 Unterzeichnungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

7.2.2 Aufbewahrungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

7.2.3 Editionspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

7.2.4 Publizitätspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

7.2.5 Gewinnfeststellungsfunktion und Ausschüttungsregulierung . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

7.2.6 Feststellung von Kapitalverlust und Überschuldung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

7.2.7 Weitere Pflichten im Zusammenhang mit der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

7.3 Systematische Einordnung von Zweck und Funktion der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . 96<br />

Kapitel 8<br />

Berufsstand und Perspektiven der Berufswahl<br />

in der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />

8.1 Die Interessengruppen des Agency-Modells . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />

8.2 Berichterstattendes Unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

8.2.1 Ersteller der Jahresrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

8.2.2 Controller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

8.2.3 Führung des Unternehmens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

8.2.4 Aufsichtsgremien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

8.3 Wirtschaftsprüfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

8.4 Kapitalgeber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

8.4.1 Investoren und Fremdkapitalgeber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

8.4.2 Medienschaffende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

8.4.3 Finanzanalysten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

8.5 <strong>Rechnungslegung</strong> als Teil der betriebswirtschaftlichen Grundausbildung . . . . . . . . . . . . . 104


Inhaltsverzeichnis 13<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 9 An die <strong>Rechnungslegung</strong> angrenzende Fachbereiche . . . . . . . . . . 105<br />

9.1 Steuerbemessung und Massgeblichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105<br />

9.2 <strong>Rechnungslegung</strong> der öffentlichen Hand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

9.3 <strong>Rechnungslegung</strong> gemeinnütziger Organisationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

9.4 <strong>Rechnungslegung</strong> nach Spezialgesetzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

Kapitel 10 Volkswirtschaftliche, politische und gesellschaftliche Aspekte 113<br />

10.1 Rolle der Aufsichtsbehörden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

10.2 Vorgabe von Standards der <strong>Rechnungslegung</strong> durch Regulierungsgremien . . . . . . . . . . . 115<br />

10.3 Internationale Angleichung der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

10.4 Kräfteverhältnis zwischen den Interessengruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

Kapitel 11 <strong>Rechnungslegung</strong>, Wirtschaftsethik und Corporate Governance 123<br />

11.1 Ermessensspielraum und ethische Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

11.2 Corporate Governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

Kapitel 12 Grenzen der finanziellen <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

12.1 Ziele eines Unternehmens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

Teil B<br />

Aufbau und Bestandteile der Berichterstattung<br />

Kapitel 13 Fokus der Adressaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131<br />

13.1 Wichtige Informationen für die Stakeholder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131<br />

13.2 Quellen der Informationen für die Stakeholder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132<br />

13.3 Ausrichtung auf Geschäftsprozesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

13.3.1 Geschäftstätigkeit (operating activities) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

13.3.2 Investitionstätigkeit (investment activities) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139<br />

13.3.3 Finanzierungstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

13.4 Darstellung der Geschäfts-, Investitions- und Finanzierungstätigkeit in der<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

13.5 Erfassung von Transaktionen in der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

13.5.1 Leistungserstellung und Erfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

13.5.2 Investitionstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

13.5.3 Marktbearbeitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />

Kapitel 14 Bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

14.1 Charakterisierung der Bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

14.2 Gliederung der Bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150<br />

14.3 Bilanzierungsfähigkeit und Bilanzierungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

14.4 Grundlagen im Conceptual Framework . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

14.5 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

14.6 Bilanzanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

14.7 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

14.7.1 Mindestgliederungsvorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

14.7.2 Definition von Aktiven und Passiven nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . 168<br />

14.7.3 Definition von Eigenkapital (Nettoaktiven) nach IFRS und Swiss GAAP FER . 170<br />

14.7.4 Definition von Aktiven und Passiven nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />

14.7.5 Definition von Eigenkapital nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172


14 Inhaltsverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 15 Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

15.1 Funktion der Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

15.2 Das matching principle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

15.3 Wichtige Positionen der Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

15.4 Darstellungsformen der Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184<br />

15.4.1 Kontenform vs. Staffelform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184<br />

15.4.2 Produktionserfolgsrechnung (Gesamtkostenverfahren) vs.<br />

Absatzerfolgsrechnung (Umsatzkostenverfahren) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187<br />

15.5 Einfluss von Bewertungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

15.6 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

15.7 Erfolgsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193<br />

15.8 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

15.8.1 Mindestgliederungsvorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

15.8.2 Definitionen von Aufwand und Ertrag nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . 203<br />

15.8.3 Definitionen von Aufwand und Ertrag nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />

Kapitel 16 Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

16.1 Funktion und Inhalt des Anhangs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

16.2 Aufgaben des Anhangs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

16.2.1 Interpretationsfunktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

16.2.2 Entlastungs- und Ergänzungsfunktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

16.2.3 Korrekturfunktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

16.3 Aufbau und Gestaltung des Anhangs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

16.4 Pflichtangaben des Anhangs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

16.4.1 Für die <strong>Rechnungslegung</strong> verwendete Grundsätze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

16.4.2 Erläuterungen einzelner Positionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213<br />

16.4.3 Zusätzliche Angaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

16.5 Analyse des Anhangs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

16.6 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />

16.6.1 Bedeutung und Inhalte des Anhangs nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . 224<br />

16.6.2 Bedeutung und Inhalte des Anhangs nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />

Kapitel 17 Geldflussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

17.1 Sinn und Aufbau einer Geldflussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

17.2 Geldfluss aus Geschäftstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231<br />

17.3 Geldfluss aus Investitionstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />

17.4 Geldfluss aus Finanzierungstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />

17.5 Wahl der Bezugsgrösse (Fondswahl) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />

17.6 Bewertungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />

17.7 Indirekte und direkte Berechnung der Cash Flows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239<br />

17.8 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242<br />

17.9 Analyse der Geldflussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242<br />

17.10 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />

17.10.1 Geldflussrechnung nach IFRS und Swiss GAAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />

17.10.2 Geldflussrechnung nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246


Inhaltsverzeichnis 15<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Teil C<br />

Die wichtigsten Positionen<br />

Kapitel 18 Flüssige Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

18.1 Bestandteile der Position «Flüssige Mittel» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

18.2 Bewertungsprobleme bei flüssigen Mitteln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

18.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

18.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

18.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

18.5.1 Bilanzierung von flüssigen Mitteln nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . 257<br />

18.5.2 Bilanzierung von flüssigen Mitteln nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

Kapitel 19 Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261<br />

19.1 Charakterisierung und betriebswirtschaftliche Bedeutung von Forderungen . . . . . . . . . . 264<br />

19.2 Bewertung von Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

19.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

19.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274<br />

19.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274<br />

19.5.1 Bilanzierung von Forderungen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . 274<br />

19.5.2 Bilanzierung von Forderungen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277<br />

Kapitel 20 Waren und Dienstleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279<br />

20.1 Charakterisierung und betriebswirtschaftliche Bedeutung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />

20.2 Gliederung und Darstellung der Vorräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

20.2.1 Rohmaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

20.2.2 Produkte oder Ware in Arbeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

20.2.3 Fertigfabrikate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

20.2.4 Handelsware oder Handelsbestände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

20.3 Vorräte bei Dienstleistungsunternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

20.4 Bewertung von Vorräten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286<br />

20.5 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

20.6 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

20.7 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292<br />

20.7.1 Bilanzierung von Vorräten nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . 292<br />

20.7.2 Bilanzierung von Vorräten nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

Kapitel 21 Langfristige Aufträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />

21.1 Hintergrund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

21.2 Methoden zur Abbildung langfristiger Fertigungsverträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

21.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303<br />

21.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

21.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306<br />

21.5.1 Bilanzierung von langfristigen Aufträgen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . 306<br />

21.5.2 Bilanzierung von langfristigen Aufträgen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . 311


16 Inhaltsverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 22 Rechnungsabgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313<br />

22.1 Charakterisierung der Positionen der Rechnungsabgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315<br />

22.1.1 Aktive Rechnungsabgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />

22.1.2 Passive Rechnungsabgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

22.2 Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

22.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

22.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />

22.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />

22.5.1 Rechnungsabgrenzung nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />

22.5.2 Rechnungsabgrenzung nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323<br />

Kapitel 23 Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />

23.1 Gliederung der Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

23.2 Bewertung von Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

23.2.1 Bewertung auf der Grundlage der historischen Kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

23.2.2 Bewertung auf der Grundlage aktueller Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

23.2.3 Bewertung von Renditeliegenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

23.2.4 Vorgehen bei Wertminderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

23.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

23.4 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338<br />

23.4.1 Bilanzierung von Sachanlagen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . 338<br />

23.4.2 Bilanzierung von Sachanlagen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340<br />

Kapitel 24 Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />

24.1 Gliederung der Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

24.2 Bewertung von Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

24.2.1 Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

24.2.2 Wertschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

24.2.3 Derivate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

24.2.4 Beteiligungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352<br />

24.2.5 Übrige Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

24.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

24.4 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

24.4.1 Bilanzierung von Finanzanlagen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . 359<br />

24.4.2 Bilanzierung von Finanzanlagen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

Kapitel 25 Immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />

25.1 Behandlung von Goodwill in der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />

25.1.1 Pooling of Interests . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />

25.1.2 Weitere Möglichkeiten für die Bilanzierung eines Aufpreises bei Akquisitionen 373<br />

25.1.3 Aktuelle Regelungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

25.2 Weitere immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

25.2.1 Selbsterstellte immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

25.2.2 Erworbene immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />

25.3 Bilanzierung und Bewertung von immateriellen Werten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

25.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

25.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />

25.5.1 Bilanzierung von immateriellen Werten nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . 382<br />

25.5.2 Bilanzierung von immateriellen Werten nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . 387


Inhaltsverzeichnis 17<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 26 Kurzfristige Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />

26.1 Komponenten der kurzfristigen Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />

26.2 Bewertung der kurzfristigen Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />

26.3 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />

26.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />

26.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397<br />

26.5.1 Bilanzierung von kurzfristigen Verbindlichkeiten nach IFRS und<br />

Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397<br />

26.5.2 Bilanzierung von kurzfristigen Verbindlichkeiten nach OR und HGB . . . . . . . . 399<br />

Kapitel 27 Langfristige Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401<br />

27.1 Grundlagen zu den Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

27.2 Klassifizierung des langfristigen Fremdkapitals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

27.3 Gliederungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405<br />

27.4 Bewertung von langfristigen Finanzverbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406<br />

27.5 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

27.6 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

27.7 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

27.7.1 Bilanzierung von langfristigen Verbindlichkeiten nach IFRS und<br />

Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

27.7.2 Bilanzierung von langfristigen Verbindlichkeiten nach OR und HGB . . . . . . . . 414<br />

Kapitel 28 Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

28.1 Wirtschaftliche Begründung und Eigenheiten von Leasinggeschäften . . . . . . . . . . . . . . . 417<br />

28.2 Möglichkeiten der Behandlung des Leasings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

28.2.1 Grundlagen zu Leasinggeschäften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

28.2.2 Finanzierungsleasing und Operating Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

28.2.3 Illustration von Finance und Operating Lease anhand eines Beispiels . . . . . . . . 423<br />

28.3 Sale-and-leaseback-Transaktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

28.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

28.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />

28.5.1 Behandlung von Leasingvereinbarungen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . 429<br />

28.5.2 Behandlung von Leasingvereinbarungen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . 431<br />

Kapitel 29 Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />

29.1 Elemente der Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

29.2 Zeitpunkt und Umfang der Bildung von Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438<br />

29.2.1 Verpflichtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438<br />

29.2.2 Bemessung der Rückstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />

29.3 Fälligkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

29.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

29.5 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

29.6 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447<br />

29.6.1 Bilanzierung von Rückstellungen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . 447<br />

29.6.2 Bilanzierung von Rückstellungen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450


18 Inhaltsverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 30 Eigenkapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453<br />

30.1 Definitionen für das Eigenkapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

30.2 Gliederung des Eigenkapitals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

30.3 Bewertungsprobleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

30.4 Veränderung des Eigenkapitals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />

30.5 Transaktionen mit eigenen Aktien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

30.6 Optionspläne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />

30.7 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />

30.8 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

30.9 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

30.9.1 Bilanzierung von Eigenkapital nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . 473<br />

30.9.2 Bilanzierung von Eigenkapital nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

Kapitel 31 Ertrag aus Geschäftstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

31.1 Arten des Geschäftsertrages und Abgrenzungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

31.2 Weitere Positionen des betrieblichen Ertrags . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491<br />

31.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492<br />

31.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

31.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

31.5.1 Ertrag aus Geschäftstätigkeit nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . 493<br />

31.5.2 Ertrag aus Geschäftstätigkeit nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496<br />

Kapitel 32 Aufwand der Leistungserstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499<br />

32.1 Charakterisierung der Aufwandspositionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

32.2 Materialaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

32.3 Personalaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

32.4 Diverser Betriebsaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

32.5 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

32.6 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509<br />

32.7 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510<br />

32.7.1 Aufwand der Leistungserstellung nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . 510<br />

32.7.2 Aufwand der Leistungserstellung nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512<br />

Kapitel 33 Finanzergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

33.1 Wichtigste Komponenten des Finanzergebnisses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

33.2 Einfluss der Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

33.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520<br />

33.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524<br />

33.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525<br />

33.5.1 Darstellung des Finanzergebnisses nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . 525<br />

33.5.2 Darstellung des Finanzergebnisses nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526


Inhaltsverzeichnis 19<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 34 Besondere Positionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529<br />

34.1 Ausserordentliche Positionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

34.2 Änderungen von <strong>Rechnungslegung</strong>sgrundsätzen und Schätzgrössen . . . . . . . . . . . . . . . . 535<br />

34.2.1 Änderung von Schätzgrössen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536<br />

34.2.2 Änderung von Grundsätzen und Methoden der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . 538<br />

34.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539<br />

34.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541<br />

34.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543<br />

34.5.1 Besondere Positionen nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543<br />

34.5.2 Besondere Positionen nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547<br />

Kapitel 35 Ertragssteuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

35.1 Grundsätzliches zu Steuern und Abgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

35.2 Verhältnis von <strong>Rechnungslegung</strong>snormen und Steuerrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

35.3 Berechnung der Ertragssteuern für den Jahresabschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

35.3.1 Laufende Ertragssteuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

35.3.2 Latente Ertragssteuern aufgrund unterschiedlicher Bewertungsansätze . . . . . . . 557<br />

35.3.3 Latente Ertragssteuern aufgrund besonderer Steuersätze für Kapitalgewinne . . . 559<br />

35.3.4 Verlustvorträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560<br />

35.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561<br />

35.5 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563<br />

35.6 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

35.6.1 Behandlung von Ertragssteuern nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . 564<br />

35.6.2 Behandlung von Ertragssteuern nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567<br />

Kapitel 36 Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569<br />

36.1 Systeme der Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

36.2 Bilanzierung und Bewertung bei der Arbeitgeberfirma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

36.3 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578<br />

36.4 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581<br />

36.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582<br />

36.5.1 Bilanzierung von Altersvorsorgeverpflichtungen nach IFRS und<br />

Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582<br />

36.5.2 Bilanzierung von Altersvorsorgeverpflichtungen nach OR und HGB . . . . . . . . . 586<br />

Kapitel 37 Transaktionen mit nahestehenden Personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589<br />

37.1 Definitionen und Bestimmungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

37.2 Geschäftsbeziehungen ohne Auswirkungen bezüglich Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . 593<br />

37.3 Bewertungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

37.4 Beherrschende Stellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

37.5 Bezüge, Finanzierung und Anteilsbesitz von Aufsichts- bzw. Verwaltungsräten oder<br />

Mitgliedern der Geschäftsleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

37.6 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

37.7 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

37.8 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

37.8.1 Behandlung von Transaktionen mit nahestehenden Personen nach IFRS und<br />

Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

37.8.2 Behandlung von Transaktionen mit nahestehenden Personen nach OR und HGB 608


20 Inhaltsverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kapitel 38 Ausserbilanzgeschäfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

38.1 Ausgangslage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612<br />

38.2 Einzelne Kategorien von Verpflichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

38.3 Eventualverbindlichkeiten und Besicherung eigener Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . 616<br />

38.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

38.5 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619<br />

38.5.1 Behandlung von Ausserbilanzgeschäften nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . 619<br />

38.5.2 Behandlung von Ausserbilanzgeschäften nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . 621<br />

Kapitel 39 Wertschöpfungsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

39.1 Allgemeines zur Wertschöpfungsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

39.2 Entstehung der Wertschöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

39.3 Verteilung der Wertschöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

39.4 Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627<br />

Kapitel 40 Lagebericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629<br />

40.1 Funktion des Lageberichts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629<br />

40.2 Gliederung und Inhalt des Lageberichts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

40.3 Risikoanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

40.4 Relevante Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636<br />

40.4.1 Lagebericht nach IFRS und Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636<br />

40.4.2 Lagebericht nach OR und HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638<br />

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641<br />

Abkürzungsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643<br />

Stichwortverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647<br />

Die Autoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669


647<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Stichwortverzeichnis<br />

A<br />

Fettgedruckte Seitenzahlen beziehen sich auf<br />

Einträge in Gesetzen und Standards.<br />

Abgangsentschädigungen . . . . . . . . . . . . . 595<br />

Abgrenzung<br />

Perioden- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322, 481<br />

sachliche . . . . . . . . . 42, 73–74, 176, 531<br />

Vollständigkeit der . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

zeitliche 29, 42, 72, 74, 315, 481, 531–532<br />

Abnahmevertrag, langfristiger . . . . . . . . . 412<br />

Abrechnungsperiode . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

Absatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

-erfolgsrechnung . . . . 187, 491, 502, 504,<br />

506–507, 512<br />

Abschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636<br />

Einzel- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

Abschreibung . . . . . . 73, 176, 178, 330, 334,<br />

374, 377, 554<br />

auf Goodwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

ausserordentliche . . . . . . . . . 334, 532, 537<br />

degressive . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331, 555<br />

direkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

Einmal- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106, 555<br />

leistungsbezogene . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

lineare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331, 555<br />

Pflicht zur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

Sofort- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555<br />

Sonder- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537<br />

systematische . . . . . . . . . . . . . . . . 370, 379<br />

volle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

Abschreibungs-<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

-beträge, Ermittlung . . . . . . . . . . 330–331<br />

-methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

-verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

-zeitraum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

Abweichungen . . . . . . . . . . . . . . . . 77, 83–84<br />

Abwertungsverlust . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

accounting estimate . . . . . . . . . . . . . . . . . 536<br />

accounting principle . . . . . . . . . . . . . . . . 536<br />

accrual basis of accounting . . . . . . . . . 73–74<br />

accrual principle . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 315<br />

adequate disclosure . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

Ad-hoc-Publizität . . . . . . . . . . . . 27, 96, 631<br />

Adressaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

der Berichterstattung . . . . . . . . . . . 52–53<br />

der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . 48, 131<br />

advances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

Agency-Theorie . . . . . . . . . . . . . . 64, 99, 119<br />

Agent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />

aging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

Agio . . . . . . . . . . . . . 407, 456, 459, 461, 519<br />

Akquisitionen . . . . . . . . . . . . . . . . . 381, 517<br />

Akquisitionsverhalten . . . . . . . . . . . . . . . 371<br />

Aktien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

-bezugsprogramme . . . . . . . . . . . 596, 603<br />

eigene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220, 476<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />

Reserven für . . . . . . . . . . . . . 458, 467<br />

Rückkauf . . . . . . . . . . . . . . . . 461, 465<br />

Transaktionen mit . . . . . . . . . . . . . 465


648 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Aktien (Forts.)<br />

-gesellschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . 93, 456<br />

-rückkaufprogramm . . . . . . . . . . . . . . 466<br />

-tausch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />

Vorrats- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466<br />

Aktionäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 114, 456<br />

bedeutende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222<br />

Darlehensgewährung an . . . . . . . . . 94–95<br />

aktive latente Steuern . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

Aktiven . . . 87, 151, 169–171, 285, 344, 377<br />

antizipative . . . . . . . . . . . . . 317, 321–322<br />

Netto- . . . . . . . . . 151, 153, 170, 229, 291,<br />

368–369, 455<br />

Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 366<br />

transitorische . . . . . . . 316–317, 320–322<br />

verpfändete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

Wertbeeinträchtigung . . . . . . . . . . . . . 374<br />

aktive Rechnungsabgrenzung . . . . . 145, 314,<br />

316, 321<br />

aktives Risikomanagement . . . . . . . . . . . 347<br />

Aktivierbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . 169–170<br />

aktivierte Eigenleistung . . . . . . . . . . 182, 491<br />

Aktivierung<br />

Entwicklungskosten . . . . . . . . . . . . . . 378<br />

erworbene Marken . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />

immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />

nachträgliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378<br />

selber geschaffene immaterielle Werte 377<br />

Teilkosten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

Vollkosten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

Zinsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

aktivierungsfähige Kostenelemente . . . . . 329<br />

aktuelle Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . 332, 379<br />

All-inclusive-Verträge . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

Altersvorsorge . . . . . . . . . 444, 505, 571, 578<br />

Anlagevorschriften . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

Ausfallrisiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581<br />

betriebliche . . . . . . . . . . . . . . . . . 571–572<br />

Ausgestaltungsvarianten . . . . . . . . 572<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

Deckungskapital . . . . . . . . . 573, 575, 577<br />

Deckungslücken . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

Finanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

Rückstellungen . . . . . . . . . . 444, 446–447<br />

staatliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

Umwandlungssatz . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

Verpflichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

Amortized Cost Method . . . . . . . . . 407, 519<br />

Analyse<br />

Bilanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

durch Externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509<br />

Erfolgs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

Finanzergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524<br />

Analyse (Forts.)<br />

Geldflussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . 242<br />

Mittelbindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />

Reichweiten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

Risiko- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136, 635<br />

Unternehmens- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

unternehmensinterne . . . . . . . . . . . . . . 509<br />

Analystenkonferenzen . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Angaben<br />

im Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . 218, 224<br />

über Beziehungen zu nahestehenden<br />

Unternehmen und Personen . . . . . . 51<br />

unter dem Bilanzstrich . . . . . . . . . . . . 206<br />

zu eigenen Aktien . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

Angabepflichten zum Finanzergebnis<br />

nach IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525<br />

Angebot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Anhang . . . . . . . 29, 132, 146, 205–207, 209,<br />

223–227, 273, 346, 380<br />

Angaben<br />

Reihenfolge . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />

zusätzliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

Entlastungsfunktion . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

Ergänzungsfunktion . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

Erläuterungen einzelner Positionen . . 214<br />

flüssige Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Forderungsausweis . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

Gestaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

Interpretationsfunktion . . . . . . . . . . . . 206<br />

Korrekturfunktion . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

Offenlegung . . . . 225, 321, 332, 336, 347<br />

Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . 443–444<br />

Verzicht auf Erstellung eines . . . . . . . 227<br />

Wertberichtigung . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

zur Jahresrechnung . . . . . . . . . . . . . . . 286<br />

Anlage-<br />

-absicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

-fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

-spiegel . . . . . . . . . . . . 208, 213–215, 337<br />

-vermögen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340, 387<br />

Veräusserung . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . 140, 343, 362<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

Bewertungskriterien . . . . . . . . . . . 519<br />

Ertrag aus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

geleaste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328, 336<br />

im Bau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Kapital- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

kurzfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

Restwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331


Stichwortverzeichnis 649<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Anlagen (Forts.)<br />

Sach- . . . . . . . . . 212, 282, 285, 326–327,<br />

329–330, 334<br />

Anzahlungen auf . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . 329, 332<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Veräusserung . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Zusammensetzung . . . . . . . . . . . . . 326<br />

Anleihen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348, 404<br />

kurzfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

Rückzahlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405<br />

Wandel- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

Anschaffungskosten . . . . . . . . 287, 329, 342,<br />

348–349, 354, 379<br />

Anschaffungswert . . . . . . . . . . . . . . . 334, 348<br />

Ansprüche<br />

aus Mehrwertsteuern . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

aus Quellensteuern . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

aus Umsatzsteuern . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

antizipative Aktiven . . . . . . . . 317, 321–322<br />

antizipative Passiven . . . . . . . . . . . . . 318, 322<br />

Anzahlungen . . . . . . . . . . . 289, 302, 328, 395<br />

auf Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

von Kunden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

Anzeigepublizität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Arbeitsgemeinschaften . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Asset Allocation . . . . . . . . . . . . . . . 344–345<br />

Asset Deal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />

asset stripping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />

asset turn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

assoziiertes Unternehmen 268, 352–354, 356<br />

assurance services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

attestation and assurance service . . . . . . . . 65<br />

Audit Committee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

auditor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Aufbewahrungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

Aufpreis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369, 519<br />

Aufsichtsbehörde . . . . . . . . . . . . . . 114–115<br />

Aufsichtsgremium . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

Aufsichtsrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101, 124<br />

Aufstellkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Aufträge<br />

Fertigstellungsgrad . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

Fertigungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . 306–308<br />

langfristige . . . . . . . . . . 182, 296–297, 309<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

Erlöse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303<br />

nicht vollständig abgeschlossene . . . . 285<br />

Auftrags-<br />

-bestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

-eingang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

-erlös . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

-kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

Aufwand . . . 42, 87, 174, 176, 187, 203–204,<br />

323, 492, 510<br />

Abschreibungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

ausserordentlicher . . . 532, 535, 543, 545,<br />

548<br />

aus Wertkorrekturen . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Betriebs- . . . . . . . . . . . . . . . 183, 500, 506<br />

Dienstleistungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . 500<br />

Energie- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526<br />

funktionale Gliederung . . . . . . . . . . . 502<br />

Material- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284, 504<br />

periodenfremder . . . . . . . . . . . . . . . . . 532<br />

periodengerechte Erfassung . . . . . 73, 175<br />

periodengerechte Zuordnung . . . . . . . . 71<br />

Personal- . . . . . . . . . . . . . . 183, 505, 507<br />

Reparatur- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

sonstiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539<br />

Sozial- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

Steuer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

Verwaltungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

Waren- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Reduktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Wartungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

zeitliche Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

Zins- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

Zuschläge für indirekten . . . . . . . . . . 284<br />

Aufwertungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

Aufwertungsgewinn . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

Aufwertungsreserve . . . . . . . . . . . . 333, 458<br />

Ausfallbürgschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Ausfallrisiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270, 581<br />

Ausgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

Auskunftspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />

Ausschuss des Verwaltungsrates . . . . . . . 124<br />

Ausschüttungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

Ausschüttungsregulierung . . . . . . . . . . . . . 94<br />

Ausserbilanzgeschäfte . . . . . . . 267, 403, 611<br />

ausserbörslicher Handel . . . . . . . . . . . . . 349<br />

ausserordentliche Abschreibung 334, 532, 537<br />

ausserordentliche Posten . . . . . . . . . . . . . 531<br />

ausserordentlicher Aufwand . . . . . . 532, 535,<br />

543, 545, 548<br />

ausserordentliche Rechnung . . . . . . . . . . 109<br />

ausserordentlicher Ertrag . . . . . 543, 545, 548<br />

ausserordentliches Ergebnis . . . . . . 194, 530<br />

Ausstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

Ausübungspreis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Auszahlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

available for sale . . . . . . . . . . . . . . . 461, 520<br />

Available-for-sale-Wertschriften . . . . . . . 519


650 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

B<br />

BaFin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

Bankkredit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

Bargeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Barreserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Barwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />

Basler Komitee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

bedeutender Einfluss . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

Beherrschung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

Beherrschungsverhältnis . . . . . . . . . 592, 598<br />

Behörden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

beitragsorientierte Pläne . . . . . . . . . . 582–583<br />

beitragsorientierte Vorsorgesysteme . . . . 574<br />

Belege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

Bericht<br />

Bestätigungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

Geschäfts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

Jahres- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637<br />

Lage- . . . . . . . . . . . . . . . . . 629–630, 639<br />

Risiko- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

Zwischen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27, 96<br />

Berichterstattung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

Adressaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52–53<br />

allgemeine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

finanzielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 106<br />

Zielsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

Gewichtung der Elemente . . . . . . . . . . 49<br />

Qualität der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

Segment- . . . . . . . . . . 209, 489–490, 629<br />

nach Divisionen . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

nach geographischen Merkmalen . 490<br />

Sozial- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

Spezial- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

Vergleichbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . 535<br />

Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

Zwischen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Beschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

Besicherung von Finanzforderungen . . . 273<br />

Besitz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

Bestätigungsbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

best estimate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />

bestmögliche Schätzung . . . . . . . . . . . . . 441<br />

Beteiligungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />

im Konzernabschluss . . . . . . . . . . . . . 357<br />

nichtkonsolidierte . . . . . . . . . . . . . . . . 352<br />

Wertberichtigung . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

Beteiligungsergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

Beteiligungsunternehmen . . . . . . . . . . . . . 78<br />

betriebliche Altersvorsorge . . . . . . . 571–572<br />

Ausgestaltungsvarianten . . . . . . . . . . 572<br />

betrieblicher Ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

übriger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491–492<br />

betriebliches Rechnungswesen . . . . . . . . . 89<br />

betriebliche Transaktionen . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Betriebs-<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . 183, 500, 506<br />

-buchhaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 43<br />

-ergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

-ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

betriebsfremdes Ergebnis . . . . . . . . . . 495, 545<br />

Bewertung<br />

at cost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

Derivat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

Equity- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />

Erst- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287, 379<br />

Fair-Value- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . 346, 519<br />

Finanzinstrumente . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

flüssige Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

Folge- . . . . . . . . . . . . . 288, 363, 377, 379<br />

Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . 262, 320<br />

Goodwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

Gruppen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334<br />

immaterielle Werte . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />

kurzfristige Verbindlichkeiten . . . . . . 395<br />

langfristige Verbindlichkeiten . . 402, 406<br />

Mietobjekte beim Verkauf . . . . . . . . . 335<br />

Neu- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337<br />

Renditeliegenschaften . . . . . . . . . . . . . 335<br />

Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . 329, 332<br />

Transaktionen mit nahestehenden<br />

Personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

Unternehmens- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

verlustfreie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

Vorräte . . . 207, 281–282, 287, 289–290<br />

Wertschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

Bewertungs-<br />

-ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352<br />

-fragen in der Geldflussrechnung . . . . 238<br />

-grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . 336, 379<br />

-grundsätze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

-methoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

-reserven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 556<br />

Bezugsgrösse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77, 237<br />

Bilanz 132, 142–143, 145, 147, 149, 157, 177<br />

Darstellungsformen . . . . . . . . . . . . . . 150<br />

Dienstleistungsunternehmen . . . . . . . . 162<br />

Eröffnungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150<br />

Gliederungskriterien . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

Handels- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

Handelsunternehmen . . . . . . . . . . . . . 280<br />

Industrieunternehmen . . . . . . . . . . . . . 160<br />

Öko- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Passivseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150


Stichwortverzeichnis 651<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Bilanz (Forts.)<br />

Schluss- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Sozial- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

Steuer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

Versicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164<br />

Bilanz-<br />

-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

-identität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150<br />

-konto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />

-positionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

-stichtag . . . . . . . . . . . . 150, 222, 269, 271<br />

Ereignisse nach dem . . . . . . . . . . . 222<br />

-theorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

dynamische . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

Bilanzierung<br />

Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

des Leasinggeschäfts . . . . . . . . . . 419, 422<br />

eigener Aktien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />

Goodwill- . . . . . . . . . . . . . 371–372, 377<br />

Grundgleichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />

Vermögenswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

Bilanzierungs-<br />

-fähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . 152, 156, 267<br />

-methoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290, 306<br />

Änderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />

-pflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . 152, 156, 267<br />

Black/Scholes-Modell . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

Bonität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

Zweifel an der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

Bonusvereinbarungen . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

Börsen-<br />

-aufsichtsbehörde . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

-gang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

-kurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

-wert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

Branchenzugehörigkeit . . . . . . 110, 282, 393,<br />

454, 501<br />

Briefkurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Bruttomarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193<br />

Bruttoprämie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

Bruttoprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . 86–87, 358<br />

Bruttoumsatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

Bruttowertschöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Buchführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

kaufmännische . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 90<br />

Buchhaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31–32<br />

Betriebs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 43<br />

doppelte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 34, 37<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 40<br />

Hilfs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

C<br />

Buchungs-<br />

-system, vorgelagertes . . . . . . . . . . . . . 40<br />

-technik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

Buchwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353–354<br />

Bundesaufsicht für Finanzmarktdienstleistungen<br />

(BaFin) . . . . . . . . . . 114<br />

Bürgschaft . . . . . . . . . . . . . . . . 208, 614, 616<br />

burn rate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

Call-Option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Cash . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Cash-Burn-Rate . . . . . . . . . . . . . 75, 257, 378<br />

cash drain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156, 378<br />

cash earning needs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />

cash earning power . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

Cash Flow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49, 72<br />

direkte Berechnung . . . . . . . . . . . . . . 239<br />

Discounted Cash Flow . . . . . . . . . . . . . 74<br />

Free Cash Flow . . . . . . . . . . . . . 256, 345<br />

indirekte Berechnung . . . . . . . . . . . . . 239<br />

statement of . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />

Cash-Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

CCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310<br />

CEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

CFO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

change in accounting estimates . . . . 332, 536<br />

change in accounting principles . . . 332, 536<br />

change in estimates . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

channel stuffing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

Chief Executive Officer (CEO) . . . . . . . . 101<br />

Chief Financial Officer (CFO) . . . . . . . . 101<br />

comparability . . . . . . . . 27, 68, 116, 118, 541<br />

Completed-Contract-Methode . . . . . 221, 298,<br />

305, 310<br />

modifizierte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />

Conceptual Framework . . . . . . . . . . 154–156<br />

consistency . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

constructive obligation . . . . . . . . . . 438–439<br />

contingent liability . . . . . . . . . . . . . . . . . 616<br />

Contracting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Controller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

Controlling . . . . . . . . . . . 100–101, 132, 509<br />

Corporate Finance . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

Corporate Governance . . . 124, 222–223, 595<br />

cost of goods sold . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491<br />

Cost-to-Cost-Methode . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />

Couponfälligkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317<br />

Coupons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

covenants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

cut-off . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481


652 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

D<br />

Darlehen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140, 268<br />

Darlehensgewährung . . . . . . . . . . . . . . 94–95<br />

Darstellungswahlrecht . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

days of sales outstanding . . . . . . . . . . . . . 273<br />

Debitorenausfälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532<br />

Debitorenverlust . . . . . . . . . . . . . . . 270, 537<br />

decision making . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

Deckungskapital . . . . . . . . . . . 436, 573, 575<br />

defined benefit plans . . . . . . . . . . . . . . . . 573<br />

defined contribution plans . . . . . . . . . . . . 574<br />

degressive Abschreibung . . . . . . . . . 331, 555<br />

Delkredere . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 269–270<br />

depletion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

depreciation . . . . . . . . . . . . . . . . 73, 176, 330<br />

Derivat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349, 351, 516<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

derivative Finanzinstrumente . . . . . 349–350<br />

derivative immaterielle Werte . . . . . . . . . 376<br />

Deutsche Prüfstelle für<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> (DPR) . . . . . . . . . . 114<br />

Devisenmittelkurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Dienstleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Dienstleistungs-<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500<br />

-mandat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

-unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />

Bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />

Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . 197<br />

Differenzen, zeitlich befristete . . . . . . . . . 567<br />

director’s report . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

direkte Abschreibung . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

Disagio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404, 519<br />

disclosure . . . . . . . . . . . . . . . 68, 93, 157, 218<br />

discontinued operations . . . . . . . . . . 532, 543<br />

Discounted Cash Flow . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />

-Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

Diskont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404, 407<br />

Diskontierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

von langfristigen Forderungen . . . . . . 271<br />

Dividenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />

-ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233–234<br />

Vorzugs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

Doppelbesteuerung . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

Doppelbesteuerungsabkommen . . . . . . . 552<br />

doppelte Buchhaltung . . . . . . . . . . 32, 34, 37<br />

DPR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

due process . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121<br />

Durchlaufszeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

dynamische Bilanztheorie . . . . . . . . . . . . 626<br />

E<br />

earned surplus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

Earnings Before Interest and Taxes<br />

(EBIT) . . . . . . . . . . . . . 183, 194, 372, 542<br />

Earnings Before Interest, Taxes and<br />

Amortization (EBITA) . . . . . . . . . . . . 372<br />

Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation,<br />

Amortization, and Stock Options<br />

(EBITDASO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation<br />

and Amortization (EBITDA) . . . . . . . 193<br />

Earnings Before Taxes (EBT) . . . . . . . . . 513<br />

economic approach . . . . . . . . . . . . . 419–420<br />

Economic Value Added (EVA) . . . . 133, 369<br />

economies of scale . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369<br />

Editionspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

effective interest method . . . . . . . . . . . . . 407<br />

Effektivzinsmethode . . . . . . . . 407–408, 519<br />

Efforts-expended-Methode . . . . . . . . . . . 298<br />

Eidgenössische Bankenkommission<br />

(EBK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

Eidgenössische Finanzmarktaufsicht<br />

(Finma) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

eigene Aktien . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220, 476<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />

Reserven für . . . . . . . . . . . . . . . . 458, 467<br />

Rückkauf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461, 465<br />

Transaktionen mit . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

eigene Fertigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Eigenkapital . . . . . . . 168, 170–172, 229, 264,<br />

333, 370, 380, 411, 453–454, 475–476<br />

aus betriebswirtschaftlicher Sicht . . . . 454<br />

Differenzgrösse . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

einbezahltes Kapital . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . 456, 471<br />

im Unternehmen erarbeitete Gewinne 457<br />

rechtliche Sicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Spezialreserven . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

Veränderung . . . . . . . . . . . . 136, 460–465<br />

erfolgsneutrale . . . . . . . . . . . . 178, 459<br />

Eigenkapital-<br />

-anteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

-entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

-geber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 150<br />

-nachweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135<br />

-quote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158–159<br />

-veränderungsrechnung . . . . . . . . . . . 132<br />

Eigenleistung, aktivierte . . . . . . . . . 182, 491<br />

Eigenmiete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

Eigentum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

Eigentümer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

einbezahltes Kapital . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

einfache Gesellschaft . . . . . . . . . . . . . . . . 614


Stichwortverzeichnis 653<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Einfluss, bedeutender . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

Eingangskontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Einkauf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Einlagerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Einmalabschreibung . . . . . . . . . . . . . 106, 555<br />

Einnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

Einrichtungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Einzahlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

Einzelabschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />

Einzelbewertbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Einzelteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Einzelverwertbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Einzelwertberichtigung . . . . . . . . . . . . 36, 554<br />

Energieaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

enforcement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

Engineering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Enterprise-Resource-Planning-System<br />

(ERP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Entlastungsfunktion des Anhangs . . . . . . 207<br />

Entscheidung<br />

Investitions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 103<br />

Kredit- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />

Make-or-buy- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Entscheidungsfindung . . . . . 27, 51–53, 113<br />

Entwicklungskosten . . . . . . . . . 378–379, 565<br />

Entwicklungsprojekte . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

Equity-Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />

Equity-Methode 352–353, 356, 359, 517, 625<br />

Ereignisse nach dem Bilanzstichtag . . . . . 222<br />

Erfolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

Beurteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

neutraler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

Perioden- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />

Erfolgsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />

Erfolgskonto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 146<br />

Erfolgsrechnung . . . . 82, 132, 141, 144, 147,<br />

173, 177, 526<br />

Absatz- 187, 491, 502, 504, 506–507, 512<br />

Bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

Dienstleistungsunternehmen . . . . . . . . 197<br />

Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184<br />

Handelsunternehmen . . . . . . . . . . . . . . 196<br />

Industrieunternehmen . . . . . . . . . . . . . 195<br />

Kontenform . . . . . . . . . . . . . . . . . 184, 186<br />

Produktions- . . . 188, 491, 503–504, 507<br />

Schlüsselgrössen . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Staffelform . . . . . . . . . . . . . . . . 184–186<br />

Versicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />

Ergänzungsfunktion des Anhangs . . . . . . 207<br />

Ergänzungsinvestitionen . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Ergebnis<br />

ausserordentliches . . . . . . . . . . . 194, 530<br />

Beteiligungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

Betriebs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

betriebsfremdes . . . . . . . . . . . . . . 495, 545<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . 192, 513–514<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524<br />

Angabepflichten nach IFRS . . . . . 525<br />

Kategorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . 520<br />

übriges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

neutrales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

nichtbetriebliches . . . . . . . . . . . . 194, 539<br />

operatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

vor Ertragssteuern . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

Zins- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

Erlös . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203<br />

Auftrags- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

aus langfristigen Aufträgen . . . . . . . . 304<br />

aus Lieferungen und Leistungen . . . . 484<br />

-minderung . . . . . . . . . . . . . . . . . 182, 484<br />

Umsatz- . . . . . . . . . . . . 203, 493–494, 497<br />

Veräusserungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334<br />

Verkaufs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203, 485<br />

Verwertungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

Ermessensspielraum . . . . . . . . . . . . . . . . 123<br />

Eröffnungsbilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Erstbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . 287, 379<br />

Ersteller der Jahresrechnung . . . . . . . . . . 100<br />

Ertrag . . . . . . . 42, 87, 174, 203–204, 323, 482<br />

aus Abzinsungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 527<br />

aus Finanzanlagen . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

aus Geschäftstätigkeit . . . . . . . . . . . . 482<br />

ausserordentlicher . . . . . . . . 543, 545, 548<br />

aus Währungsumrechnung . . . . . . . . . . 527<br />

betrieblicher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

übriger . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491–492<br />

Betriebs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

Dividenden- . . . . . . . . . . . . . . . . 233–234<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271, 526<br />

Geschäfts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

periodenfremder . . . . . . . . . . . . . . . . . 532<br />

periodengerechte Erfassung . . . . . 72–73,<br />

173, 330<br />

periodengerechte Zuordnung . . . . . . . . 71<br />

sonstiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539<br />

Steuer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

Zins- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233–234, 345<br />

Ertrags-<br />

-erfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484<br />

periodengerechte . . . . 72–73, 175, 330<br />

-komponenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483


654 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

F<br />

Ertrags- (Forts.)<br />

-kraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132–133, 193<br />

-steuern . . . . . . . . 179, 191–192, 234, 551<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563<br />

latente . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557–559<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . 561<br />

tatsächliche . . . . . . . . . . . . . . . 564–565<br />

-wert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

European Financial Reporting Advisory<br />

Group (EFRAG) . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

EVA-Berechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134<br />

Eventualverbindlichkeiten . . . . 208, 218, 267,<br />

614, 616–617, 619<br />

Eventualverpflichtungen . . . . . . 337, 616, 620<br />

expenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

external funding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

extraordinary items . . . . . . . . . . . . . . . . . 532<br />

Fachgremium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />

Fachkommission für Empfehlungen zur<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> (FER) . . . . . . . . . . . 65<br />

Factoring . . . . . . . . . . . . . 266–267, 273–274<br />

Fahrzeuge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

fair presentation . . . . . . 29, 59, 102, 271, 376<br />

Fair Value . . . . . . . . 121, 136, 339, 368, 437<br />

-Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

faithful representation . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Fälligkeit<br />

der Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

von Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

Familienaktiengesellschaft . . . . . . . . . . . 590<br />

FASB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 119<br />

Fédération Européenne des Experts<br />

Comptables (FEE) . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

Ferienguthaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

Fertigerzeugnisse . . . . . . . . . . . . . . . 144, 147<br />

Fertigfabrikat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Fertigprodukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284–285<br />

Fertigstellungsgrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

Fertigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Fertigungs-<br />

-auftrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306–308<br />

-dauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

-grad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

der Ware in Arbeit . . . . . . . . . . . . 284<br />

-prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

-stunden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

-teile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Fifo (first in, first out) . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

Finance Lease . . . . . . . . . . . . . 420–423, 427<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />

Finance Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

Financial Accounting Standards Board<br />

(FASB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 119<br />

financial expert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

financial investments . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

Financial Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

financial leverage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

financial literacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

Financial Services Authority (FSA) . . . . 114<br />

Finanz-<br />

-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

-analyst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

-anlagen . . . . . . . . . . . . . . . 140, 343, 362<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

Bewertungskriterien . . . . . . . . . . . 519<br />

Ertrag aus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526<br />

-bedarf, steigender . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />

-buchhaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 40<br />

-ergebnis . . . . . . . . . . . . . . . 192, 513–514<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524<br />

Angabepflichten nach IFRS . . . . . 525<br />

Kategorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520<br />

übriges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

-ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271, 526<br />

-forderungen, Besicherung . . . . . . . . . 273<br />

-gesellschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

-instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 635<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

derivative . . . . . . . . . . . . . . . . 349–350<br />

Offenlegungsvorschriften . . . . . . . 358<br />

-marktkrise . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 516<br />

-planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

-risiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

-verbindlichkeiten . . . . . . . . 140, 264, 403<br />

kurzfristige . . . . . . . . . . . . . . 256, 394<br />

finanzielle Berichterstattung . . . . . . . 48, 106<br />

Zielsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

finanzielle Risiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

Finanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 149<br />

Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

Fremd- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

Leasing- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

Start-up- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

Finanzierungs-<br />

-kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

-leasing . . . . . . . . . . . . 152, 420, 430–431<br />

-Leasingverhältnisse . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

-lücke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235, 466<br />

-tätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140, 244<br />

Geldfluss aus . . . . . . . . . . . . . 235–236


Stichwortverzeichnis 655<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Finma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

first in, first out (Fifo) . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

flüssige Mittel . . . . . 143, 145, 147, 252–255,<br />

257–258<br />

Bestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

Fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

notwendiger Durchschnittsbestand . . . 255<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

im Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Schwankungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Folgebewertung . . . . . . . . 288, 363, 377, 379<br />

Fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />

Anlage- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

flüssige Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

-wahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237–238<br />

fonds de commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

Forderungen . . . . . . 139, 147, 261–264, 268,<br />

274, 276, 282, 317<br />

Aufschlüsselung nach Währung . . . . . 273<br />

aus dem operativen Geschäft . . . . . . . . 264<br />

Ausfallrisiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

aus Lieferungen und Leistungen . . . . 264,<br />

267, 269, 271, 274<br />

Begleichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262, 320<br />

Einzelbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

Fälligkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

gegenüber assoziierten Gesellschaften 267<br />

gegenüber Dritten . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

gegenüber nahestehenden Personen . . 267<br />

gegenüber Unternehmen . . . . . . . . . . . 267<br />

gegenüber verbundenen Unternehmen 267<br />

Gliederungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />

in fremder Währung . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Kategorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

langfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

Nennwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

Nominalwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . 273–274<br />

Verkauf von . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

verzinsliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

Wertberichtigungen auf . . . . . . . . 263, 274<br />

Zusammensetzung . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

Forderungsausweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

foreign currency translation . . . . . . . . . . . 120<br />

Forfaitierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

Formalziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Fortführung der Unternehmenstätigkeit . . . 29<br />

Forward . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349–350<br />

Framework der IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

Framework for the Preparation and Presentation<br />

of Financial Statements . . . . 52, 154<br />

G<br />

franchise taxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Free Cash Flow . . . . . . . . . . . . . . . . 256, 345<br />

Fremdfinanzierung, Hebelwirkung . . . . . 404<br />

Fremdkapital<br />

-geber . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 102, 150<br />

kurzfristiges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

langfristiges . . . . . . . . . . . . . . . . 158, 403<br />

Fremdwährungstermingeschäft . . . . . . . . 350<br />

Fremdwährungsumrechnung . . . . . . . . . . . 276<br />

FSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

function of expense method . . . . . . . . . . 187<br />

fundamental assumption . . . 29, 75, 174, 315<br />

Fünfjahresübersicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

Garant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

Garantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

-aspekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

-rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . 554, 613<br />

-verpflichtungen . . . . . . . . . 208, 438, 441<br />

Gebrauchswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Gehalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

Geld-<br />

-abfluss . . . . . . . . . . . . . . . . 231–232, 242<br />

Reduktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560<br />

-anlageinstrumente . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

-marktforderungen . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

-mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

-überschüsse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />

Geldfluss . . . . . . . . . . . 73–74, 232, 315, 345<br />

aus Betriebstätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

aus Finanzierungstätigkeit . . . . . 235–236<br />

aus Geschäftstätigkeit . . . . 232–233, 322<br />

direkte Berechnung . . . . . . . . . . . . 239<br />

indirekte Berechnung . . . . . . . . . . 239<br />

aus Investitionstätigkeit . . . . . . . 234, 243<br />

-rechnung . . . . . . 73, 132, 141, 229–230,<br />

245, 255, 322<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242<br />

Bewertungsfragen . . . . . . . . . . . . . 238<br />

direkte Berechnung . . . . . . . . . . . . 240<br />

Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />

indirekte Berechnung . . . . . . . . . . 241<br />

geleaste Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . 328, 336<br />

geleaste Güter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Generally Accepted Accounting Principles<br />

(GAAP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 118<br />

general purpose reporting . . . . . . . . . 53, 106<br />

Gesamtkostenverfahren . . 188–189, 491, 511<br />

Gliederungsvorschriften . . . . . . . . . . . 201<br />

Gesamtleistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

Geschäfts-<br />

-bereiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

-bericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630


656 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Geschäfts- (Forts.)<br />

-ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

-gang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193, 629<br />

-mehrwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153, 374<br />

-tätigkeit . . . . . . . 138–139, 230, 235, 460<br />

Ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

Geldfluss . . . . . . . . 232–233, 239, 322<br />

Mittelzufluss . . . . . . . . . . . . . 243, 328<br />

Gesellschaft bürgerlichen Rechts . . . . . . 614<br />

Gesellschaft, einfache . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Gesellschafter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

Gesellschaft mit beschränkter Haftung<br />

(GmbH) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

gesetzliche Reserven . . . . . . . . . . . . . 94, 457<br />

Gewährleistung . . . . . . . . . . . . . . . . 269, 613<br />

Gewinn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Aufwertungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

-ausschüttung, verdeckte . . . . . . . . . . 603<br />

-beteiligung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

-feststellungsfunktion . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

im Unternehmen erarbeiteter . . . . . . . 457<br />

-realisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308<br />

-reserven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

vor Steuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

-vortrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457<br />

Gewinn- und Verlustrechnung . . . . . . . . . . 512<br />

Gläubiger . . . . . . . . . . . . 52, 93–94, 150, 617<br />

Gleitzeitguthaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

Gliederungsvorschriften<br />

für Aktivseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

für Passivseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

Gesamtkostenverfahren . . . . . . . . . . . 201<br />

Mindest- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 200<br />

Globalzession . . . . . . . . . . . . . 205, 255, 273<br />

Going Concern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

going concern assumption . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Good Corporate Governance . . . . . . . . . . 223<br />

Goodwill . . . . 120, 153, 367–368, 370, 372,<br />

374, 377, 379, 381–382, 386–387<br />

Abschreibung auf . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

-Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 377<br />

-Bilanzierung . . . . . . . . . . . 371–372, 377<br />

Ermittlung des . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369<br />

objektiv begründeter . . . . . . . . . . . . . 372<br />

-Wertbeeinträchtigung . . . . . . . . . . . . 190<br />

Grossreparaturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Grundlagen der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . 28–29<br />

Grundsätze ordnungsmässiger<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> (GoR) . . . . . 28–29, 76<br />

Grundstückgewinnsteuer . . . . . . . . . . . . . 559<br />

Gruppenbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . 334<br />

Guthaben aus Lieferungen oder<br />

Leistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

H<br />

Handeln, konkludentes . . . . . . . . . . . 438–439<br />

Handels-<br />

-aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

-bestände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

-bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

-recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

-sparte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

-unternehmen . . . . . . . . . . . 251, 253, 279<br />

Bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280<br />

Erfolgsrechnung . . . . . . . . . . . . . . 196<br />

-ware . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283–285<br />

Handlungsfreiheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

Hauptschuldner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

Hebelwirkung der Fremdfinanzierung . . . 404<br />

Hedge Accounting . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

held to maturity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

Herstellkosten . . . . . . . . . . . . . 329, 338, 379<br />

Herstellungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287<br />

Hilfsbuchhaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

historische Kosten . . . . . . . . . . . . . . 329, 347<br />

historische Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

Holdingfunktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />

I<br />

IASB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 52, 65, 119<br />

IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58, 109, 119<br />

Framework . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

Image . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

image fidèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 59<br />

immaterielle Vermögenswerte . . . . 140, 146,<br />

366–368, 374–377, 379–382<br />

erworbene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

selbsterstellte . . . . . . . . . . . . 386, 388–389<br />

Immobilien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Impairment . . . . 190, 238, 336, 371, 379, 541<br />

Imparitätsprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190<br />

Inbetriebnahme, Kosten der . . . . . . . . . . . 329<br />

income statement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174<br />

Incoterms . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494<br />

Informationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

Relevanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 78<br />

Stetigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

Vergleichbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

Verlässlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

Wesentlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 77<br />

Initial Public Offering (IPO) . . . . . . 103, 256<br />

initial recognition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

Innenausbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

in-process research . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

Insider-Geschäft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

Instrumente der Geldanlage . . . . . . . . . . . 254<br />

Interessengruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121


Stichwortverzeichnis 657<br />

............................................................................................................................................................................<br />

J<br />

K<br />

International Accounting Standards<br />

Board (IASB) . . . . . . . . . . 50, 52, 65, 119<br />

International Accounting Standards<br />

Committee (IASC) . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

International Financial Reporting<br />

Standards (IFRS) . . . . . . . . . . 58, 109, 119<br />

International Organisation of Securities<br />

Commissions (IOSCO) . . . . . . . . . . . . 115<br />

International Public Sector Accounting<br />

Standards (IPSAS) . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

internes Kontrollsystem . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Interpretationsfunktion des Anhangs . . . . 206<br />

in the money . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Inventarbestände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />

Investitionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140, 149<br />

Investitions-<br />

-entscheidung . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 103<br />

-tätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139, 235<br />

Geldfluss aus . . . . . . . . . . . . . 234, 243<br />

-verhalten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

investments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

Investoren . . . . . . . . . . . . . . . . 102, 113–114<br />

Jahresabschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

Jahresbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637<br />

Jahresrechnung . . 29, 94, 102–103, 629–630<br />

Anhang zur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286<br />

Bestandteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

Ersteller der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

Fehler in der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546<br />

konsolidierte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

joint operations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Junk-Bond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

Just-in-Time-Produktion . . . . . . . . . . . . . . 264<br />

Kameralistik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

Kapital<br />

Deckungs- . . . . . . . . . . . . . . 436, 573, 575<br />

Eigen- . . . . 168, 170–172, 229, 264, 333,<br />

370, 380, 411, 453–454, 475–476<br />

aus betriebswirtschaftlicher Sicht . 454<br />

Differenzgrösse . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . 456, 471<br />

rechtliche Sicht . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Spezialreserven . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

Veränderung . . . . . 136, 178, 459–465<br />

einbezahltes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

Fremd- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 102, 150<br />

kurzfristiges . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

langfristiges . . . . . . . . . . . . . . 158, 403<br />

Kapital-<br />

-anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

-beschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

-deckungsverfahren . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

-erhöhung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

-flussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

-geber . . . . . . . . . . . . . 102–103, 113, 131<br />

-herabsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

-markt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 54, 515<br />

-finanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

-reserven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

-transaktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

-verlust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95, 221<br />

-verwendung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

-zurechnungsmethode . . . . . . . . . . . . 352<br />

Kauf auf Kredit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

kaufmännische Buchführung . . . . . . . 32, 90<br />

Kaufpreisrückbehalte . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Kaufvertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

Klarheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

Rundung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

übersichtliche Gliederung . . . . . . . . . . 81<br />

Verlässlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Verständlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

Know-how . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />

Kollektivunterschrift . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

konkludentes Handeln . . . . . . . . . . . 438–439<br />

Konkurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />

Konsignation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

Konsignationsverkäufe . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

konsolidierte Jahresrechnung . . . . . . . . . 553<br />

Konsolidierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

Konsolidierungs-<br />

-grundsätze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

-kreis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 337<br />

-methoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213<br />

Konten<br />

Bilanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />

Erfolgs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 146<br />

-form . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184, 186<br />

-plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

-rahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />

Kontingente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

Kontinuität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />

Kontrollmechanismen . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

Kontrollsystem, internes . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Konversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

Konzernrechnung . . . . . . . . . . 553, 556, 598<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />

Konzernstruktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />

Korrekturfunktion des Anhangs . . . . . . . 211


658 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

Anschaffungs- . . 287, 329, 342, 348–349,<br />

354, 379<br />

Aufstell- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Auftrags- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

der Inbetriebnahme . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Einrichtungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Entwicklungs- . . . . . . . . . . 378–379, 565<br />

Finanzierungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Netto- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524<br />

Herstell- . . . . . . . . . . . . . . . 329, 338, 379<br />

Herstellungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287<br />

historische . . . . . . . . . . . . . . . . . 329, 347<br />

Lagerhaltungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Personal- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

Refinanzierungs- . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

Reparatur- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

Restrukturierungs- . . . . . . . 532, 534, 543<br />

-strukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501<br />

Umsatz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />

Vertriebs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Verwaltungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Wiederbeschaffungs- . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Kotierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

Zweit- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118<br />

Kotierungsreglement . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

der SIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

Kredit<br />

-entscheidung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />

-geber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

-gewährung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

hypothekarisch oder grundpfandrechtlich<br />

gesicherter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

Rollover- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

-vergabe von Banken . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Kreditoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143, 146<br />

«Kriegskasse» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

Krise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120–121, 516<br />

Kunden, Anzahlungen von . . . . . . . . . . . 517<br />

Kundenguthaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

Kursgewinn, Realisierung . . . . . . . . . . . . 558<br />

kurzfristige Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

kurzfristige Anleihen . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

kurzfristige Finanzverbindlichkeiten 256, 394<br />

kurzfristige Rückstellungen . . . . . . 394, 442<br />

kurzfristige Verbindlichkeiten . . . . . 289, 314,<br />

391–393, 395, 398–399<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />

verzinsliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

L<br />

Lagebericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629, 639<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

Lager-<br />

-bestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282–283<br />

-bestandsveränderung . . . . . . . . . . . . . 188<br />

-dauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

-entwertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

-haltungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

-reichweite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

-umschlag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

langfristige Aufträge . . . . 182, 296–297, 309<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

Erlöse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303<br />

langfristige Fertigung . . . . . . . . . . . . 295–296<br />

langfristige Fertigungsdauer . . . . . . . . . . 329<br />

langfristige Forderungen . . . . . . . . . . . . . 347<br />

Diskontierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

langfristiger Abnahmevertrag . . . . . . . . . 412<br />

langfristige Rückstellungen . . . . . . . . . . . 442<br />

langfristiges Fremdkapital . . . . . . . . . . . . 403<br />

langfristige Verbindlichkeiten . . . . . 398–399,<br />

401–403<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402, 406<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

Umwandlung in Eigenkapital . . . . . . . 411<br />

last in, first out (Lifo) . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

latenter Steueranspruch . . . . . . . . . . . . . . 566<br />

latente Steuern . . . . . . . . . . . . . 557–559, 563<br />

Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

latente Steuerschulden . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

leasehold improvement . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219, 415, 418<br />

All-inclusive-Verträge . . . . . . . . . . . . 144<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . 419, 422<br />

Finance Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

Financial Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

Finanzierungs- . . . . . . 152, 420, 430–431<br />

juristische Betrachtungsweise . . . . . . 419<br />

Operating Lease . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

Operating Leasing 144, 421, 428, 486, 506<br />

Outsourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

wirtschaftliche Betrachtungsweise . . . 419<br />

Leasing-<br />

-dauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

-finanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

-geber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

Bilanzierung beim . . . . . . . . . . . . . 419<br />

-geschäft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83, 412<br />

-gut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />

-nehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418–419<br />

Bilanzierung beim . . . . . . . . . . . . . 419<br />

-rate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

-transaktionen . . . . . . . . . . . . . . . 415, 418


Stichwortverzeichnis 659<br />

............................................................................................................................................................................<br />

M<br />

Leasing- (Forts.)<br />

-verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . 416<br />

-verhältnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416, 422<br />

-zahlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />

Mindest- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

legal approach . . . . . . . . . . . . . . . . . 419–420<br />

Leistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 72<br />

an Mitarbeiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

an Sozialversicherungen . . . . . . . . . . . 394<br />

erbrachte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

unentgeltliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

Leistungs-<br />

-erbringungsprozess . . . . . . . . . . . . . . 286<br />

-erstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

-fähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

leistungsbezogene Abschreibung . . . . . . . 331<br />

leistungsorientierte Pläne . . . . . . . . . . . . . 582<br />

leistungsorientierte Vorsorgesysteme . . . . 573<br />

Leverage-Effekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466<br />

Lieferungen und Leistungen<br />

Erlös aus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484<br />

Forderungen aus . 264, 267, 269, 271, 274<br />

Guthaben aus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Lieferung, erbrachte . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

Liegenschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Rendite- . . . . . . . . . . . . 132, 333, 335, 369<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

Wertänderung . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

Liegenschaftssteuern . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Lifo (last in, first out) . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

lineare Abschreibung . . . . . . . . . . . . 331, 555<br />

Liquidation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

Liquidationswert . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 333<br />

liquide Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . 253–254<br />

Liquidität . . . . . . . . . 125, 395, 404, 515, 517<br />

listed companies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

Logistik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Lohn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

Losgrösse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Make-or-buy-Entscheidung . . . . . . . . . . . 625<br />

Managementvergütungen . . . . . . . . . . . . . 597<br />

Marchzins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

Marken . . 369–370, 374, 376–377, 379, 381<br />

Markt-<br />

-bearbeitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139<br />

-preis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

-stellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

-wert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 379<br />

-zinsniveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

-zinssatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406<br />

mark-to-model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

Maschinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />

-stunden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

und Einrichtungen . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Massgeblichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

umgekehrte . . . . . . . . . . . . . . . . . 106, 555<br />

Massgeblichkeitsprinzip . . . . . . . . . . . . . 553<br />

matching of cost and revenues . . . . . 73, 175,<br />

330, 506<br />

matching principle . . 73, 142, 144, 175–176,<br />

231, 376, 532<br />

Material . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284, 504<br />

-fluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

materiality . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 78, 331<br />

materials . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

materielle Stetigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . 535<br />

Medien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

-mitteilungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Mehrwert . . . . . . . . . . . . . . . . . 333, 369, 445<br />

-steuer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268, 625<br />

Memorandum of Understanding . . . . . . . 119<br />

merger amongst equals . . . . . . . . . . . . . . 373<br />

Methodenwechsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

Mieterträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

Minderheitsbeteiligungen . . . . . . . . . . . . 517<br />

Mindestgliederungsvorschriften . . . 165, 200<br />

Mindestleasingzahlungen . . . . . . . . . . . . . 430<br />

Mindestvorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

Mitarbeiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

Mittel<br />

-abfluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />

-beschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />

-bindung . . . 264, 273–274, 282–283, 291<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />

im Nettoumlaufvermögen . . . . . . . 517<br />

-fluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42, 49<br />

positiver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

flüssige 143, 145, 147, 252–255, 257–258<br />

Bestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

Fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

im Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

notwendiger Durchschnittsbestand 255<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

Schwankungen . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

-flussrechnung . . . . . . . 73, 230–231, 237<br />

Darstellungsmöglichkeiten . . . . . . 243<br />

direkte Berechnung . . . . . . . . . . . . 239<br />

Geld- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

liquide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253–254<br />

-verwendung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

-zufluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170, 267<br />

aus Geschäftstätigkeit . . . . . . 243, 328


660 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

N<br />

Mobiliar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

modifizierte Completed-Contract-<br />

Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />

nachhaltige Wertverminderung . . . . . . . . 336<br />

Nachhaltigkeit der Handelsaktivitäten . . 285<br />

nahestehende Personen . . . . . 51, 78, 591, 606<br />

Angaben über Beziehungen zu . . . . . . 51<br />

Forderungen gegenüber . . . . . . . . . . . 267<br />

Transaktionen mit . . . . . . . . . 78, 591, 607<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

Kernprobleme . . . . . . . . . . . . . . . . 593<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

Transparenz über Geschäfte mit . . . . 590<br />

Vergütungen und Kredite an . . . . . . . . 609<br />

Nennwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

der Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

net assets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Net Operating Assets (NOA) . . . . . . . . . 291<br />

Netting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

Nettoaktiven . . . . . . 151, 153, 170, 229, 291,<br />

368–369, 455<br />

Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Nettofinanzierungskosten . . . . . . . . . . . . 524<br />

Nettoumlaufvermögen . . . 139, 237, 264, 322<br />

Mittelbindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

Nettoumsatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481, 483<br />

Nettowertschöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Net Working Capital . . . . 139, 237, 264–265<br />

Neubewertungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337<br />

Neubewertungs-<br />

-methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

-reserve . . . . . . . . . . . . . . . . 333, 459, 520<br />

-rücklage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

neutraler Erfolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

Neutralität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

nichtbetriebliche Positionen . . . . . . . . . . 542<br />

nichtbetriebliches Ergebnis . . . . . . . 194, 539<br />

nichtbetriebsnotwendige<br />

Vermögensbestandteile . . . . . . . . . . . 532<br />

nichtkonsolidierte Beteiligungen . . . . . . . 352<br />

Niederstwertprinzip . . . . . . . . . 189–190, 348<br />

modifiziertes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

Nominalwert der Forderungen . . . . . . . . 269<br />

non-recurring items . . . . . . . . . . . . . 194, 531<br />

non-voting shares . . . . . . . . . . . . . . 455–456<br />

Norwalk Agreement . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

Notes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

Nutzungsdauer . . . . . . . . . . . . . . . . . 330, 377<br />

Bestimmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />

Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Nutzungsvereinbarung . . . . . . . . . . . . . . 421<br />

O<br />

P<br />

Objectives of Financial Reporting of<br />

Business Enterprises . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

Obligationenrecht (OR) . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

obligations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

Offene-Posten-Buchhaltung . . . . . . . . . . . . 33<br />

Offenlegung . . . . . . . 68, 81, 83, 93, 157, 218<br />

im Anhang . . . . . . . . . 225, 321, 332, 336<br />

Offerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Ökobilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

on the job . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

operating activities . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

Operating Lease 181, 421–423, 425, 429, 487<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

Operating Leasing . . 144, 421, 428, 486, 506<br />

operatives Ergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

Option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349–350<br />

Call- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Put- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 349<br />

Optionsplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />

Optionsprogramme . . . . . . . . . . . . . 596, 603<br />

ordentliche Rechnung . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

Organisation für wirtschaftliche Zusammenarbeit<br />

und Entwicklung (OECD) . . . . 118<br />

out of the money . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Outsourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

overriding principle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

pagatorische Rechnung . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />

paid-in surplus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457<br />

Partizipationsschein . . . . . . . . . . . . . 455–456<br />

passive latente Steuern . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

Passiven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87, 169–171<br />

antizipative . . . . . . . . . . . . . . . . . 318, 322<br />

transitorische . . . . . . . . . . . . 318, 322, 394<br />

passive Rechnungsabgrenzung 314–316, 318<br />

Passivierbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . 169–170<br />

Patente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369<br />

pauschale Wertberichtigung . . . . . . . 270, 553<br />

P/B ratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Pension . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586–587<br />

Pensions-<br />

-geschäfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

-kasse . . . . . . . . . 110, 116, 436, 572, 593<br />

Berichterstattung . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

-rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

-verpflichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

Percentage-of-Completion-Methode . . . 298,<br />

305, 309–310<br />

Periodenabgrenzung . . . . . . . . . . . . . 322, 481<br />

Periodenerfolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />

periodenfremder Aufwand . . . . . . . . . . . . 532<br />

periodenfremder Ertrag . . . . . . . . . . . . . . 532


Stichwortverzeichnis 661<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Q<br />

periodengerechte Erfassung<br />

des Aufwands . . . . . . . . . . . . . . . . 73, 175<br />

des Ertrags . . . . . . . . . . . 72–73, 173, 330<br />

Personal<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . 183, 505, 507<br />

-kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

-vorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

-leistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578<br />

Pfandbestellungen . . . . . . . . . . . . . . . 208, 614<br />

Pläne<br />

beitragsorientierte . . . . . . . . . . . . 582–583<br />

leistungsorientierte . . . . . . . . . . . . . . . 582<br />

POCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309–310<br />

Policegebühren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

Pooling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />

Pooling of Interests . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />

-Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 373<br />

post retirement benefits . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

preparer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100, 120<br />

price/book ratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Principal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />

prior period items . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532<br />

privater Vermögensstatus . . . . . . . . . . . . . . 46<br />

production supplies . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Produkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Produktionserfolgsrechnung . . . . . . 188, 491,<br />

503–504, 507<br />

profit and loss statement . . . . . . . . . . . . . . 174<br />

Pro-forma-Erfolgszahlen . . . . . . . . . . . . . 542<br />

progress billings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

Prozesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132<br />

Publikumsgesellschaften . . . . . 91, 445, 590,<br />

596, 630<br />

Publikumsöffnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

Publizität<br />

Ad-hoc- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27, 96, 631<br />

Anzeige- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Register- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Publizitätspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . 91–93<br />

Purchase-Methode . . . . . . . . . . . . . . 368, 373<br />

Neubewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369<br />

Put-Option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 349<br />

Qualitätssicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Quantifizierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

Quellensteuern . . . . . . . . . . . . . . . . . 268, 552<br />

Quotenkonsolidierung . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

R<br />

Rabatte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484<br />

Rahmenkonzept der Swiss GAAP FER . 155<br />

Raider . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />

Realisationsprinzip . . . . . . . . . . . . . 174, 190<br />

Realisation von Forderungen . . . . . . . . . 268<br />

Realisierung eines Kursgewinnes . . . . . . 558<br />

Rechnung<br />

Absatzerfolgs- . . . . . . 187, 491, 502, 504,<br />

506–507, 512<br />

ausserordentliche . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

Eigenkapitalveränderungs- . . . . . . . . 132<br />

Erfolgs- . . . . 82, 132, 141, 144, 147, 173,<br />

177, 526<br />

Bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

Dienstleistungsunternehmen . . . . . 197<br />

Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184<br />

Handelsunternehmen . . . . . . . . . . 196<br />

Industrieunternehmen . . . . . . . . . . 195<br />

Kontenform . . . . . . . . . . . . . . 184, 186<br />

Schlüsselgrössen . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Staffelform . . . . . . . . . . . . . . 184–186<br />

Versicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />

Geldfluss- . . . . . . 73, 132, 141, 229–230,<br />

245, 255, 322<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242<br />

Bewertungsfragen . . . . . . . . . . . . . 238<br />

direkte Berechnung . . . . . . . . . . . . 240<br />

Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />

indirekte Berechnung . . . . . . . . . . 241<br />

Gewinn- und Verlust- . . . . . . . . . . . . . . 512<br />

Jahres- . . . . . . 29, 94, 102–103, 629–630<br />

Bestandteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

Ersteller der . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />

Fehler in der . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546<br />

konsolidierte . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

Kapitalfluss- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

Konzern- . . . . . . . . . . . . . . 553, 556, 598<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />

Mittelfluss- . . . . . . . . . . 73, 230–231, 237<br />

Darstellungsmöglichkeiten . . . . . . 243<br />

direkte Berechnung . . . . . . . . . . . . 239<br />

ordentliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

pagatorische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />

Produktionserfolgs- . . . . . . . . . . 188, 491,<br />

503–504, 507<br />

Wertschöpfungs- . . . . . . . 133, 141–142,<br />

624–625, 627–628<br />

Rechnungsabgrenzung . . . 42, 232, 315, 322,<br />

324, 394<br />

aktive . . . . . . . . . . . . . 145, 314, 316, 321<br />

passive . . . . . . . . . . . . . . . . 314–316, 318


662 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

<strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . . . . . . . . 29, 31, 120<br />

Adressaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 131<br />

Änderungen der Grundsätze . . . . 538, 546<br />

Banken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

Bestandteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

betriebswirtschaftliche Ziele . . . . . . . . 96<br />

der öffentlichen Hand . . . . . . . . . . . . 109<br />

Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

gemeinnütziger Organisationen . . . . . 110<br />

gesamtwirtschaftliche Ziele . . . . . . . . . 96<br />

Gläubigerorientierung . . . . . . . . . . . . . 58<br />

Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28–29<br />

Grundsätze ordnungsmässiger . 28–29, 76<br />

individuelle Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

Investorenorientierung . . . . . . . . . . . . . 58<br />

juristische Betrachtungsweise . . . . . . . 58<br />

Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

nach IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

nach Spezialgesetzen . . . . . . . . . . . . . 111<br />

nach US GAAP . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

öffentliche Hand . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

rückwirkende Anpassungen . . . . . . . . 538<br />

Stufenordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

transparente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

zentrale Fragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27, 60–61, 97<br />

Zielerreichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

<strong>Rechnungslegung</strong>sstandards . . . . . . . . . . 328<br />

Rechnungswesen . . . . . . . . . . . . . . 31–32, 46<br />

betriebliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

Rechtsstreitigkeiten . . . . . . . . . . 435, 615, 620<br />

recognition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

Recognition of the Elements of<br />

Financial Statements . . . . . . . . . . . . . 169<br />

Refinanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . 254, 256<br />

Refinanzierungs-<br />

-kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

-möglichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274<br />

-satz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Registerpublizität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

Regressverpflichtungen . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Reichweitenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

Related Party Disclosures . . . . . . . . . . . . . 51<br />

Relevanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 78<br />

reliability . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

remuneration and nomination committee 124<br />

Renditeliegenschaften . . . 132, 333, 335, 369<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

Wertänderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

Rentabilität . . . . . . . . . . . . . . . 125, 404, 515<br />

Rente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573<br />

Rentenanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

Reparaturaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

Reparaturkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

Reserven<br />

Aufwertungs- . . . . . . . . . . . . . . . 333, 458<br />

Bar- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Bewertungs- . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 556<br />

für eigene Aktien . . . . . . . . . . . . 458, 467<br />

gesetzliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 457<br />

Gewinn- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

Kapital- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

Kategorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

Neubewertungs- . . . . . . . . . 333, 459, 520<br />

Spezial- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

stille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />

resources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

restatement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84, 538<br />

Restrukturierungen . . . . . . . . . . 439, 442, 445<br />

Restrukturierungs-<br />

-kosten . . . . . . . . . . . . . . . . 532, 534, 543<br />

-massnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />

-plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439, 445<br />

Restwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

retained earnings . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 459<br />

Return on Net Operating Assets<br />

(RONOA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Revision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

Revisor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

right of doing business . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Risiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 484<br />

-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136, 635<br />

Ausfall- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270, 581<br />

-bericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

finanzielles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

aktives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

Währungs- . . . . . . . . . . . . . . . 80, 269, 515<br />

Zins- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

Rohmaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283–284<br />

Rohstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

Rollover-Kredite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

Round-Trip-Geschäfte . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

Rücklagen, Neubewertungs- . . . . . . . . . . 333<br />

Rückstellungen . . . . . 319, 433, 448, 450–452,<br />

553, 615<br />

Angaben zu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />

Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443–444<br />

Arten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434–437<br />

Bemessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />

Bilanzierung von . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />

Eigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

Fälligkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436


Stichwortverzeichnis 663<br />

............................................................................................................................................................................<br />

S<br />

Rückstellungen (Forts.)<br />

für Altersvorsorge . . . . . . . 444, 446–447<br />

für Debitorenverluste . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

für latente Steuern . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

für Pensionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570<br />

für Restrukturierungen . . . . . . . . 439, 445<br />

Garantie- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554, 613<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Höhe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

kurzfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . 394, 442<br />

langfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

Notwendigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446<br />

Pensions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

Steuer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557<br />

Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446<br />

Zusammensetzung . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

Rückzahlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

Rundungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Sachanlagen . . . . . . 212, 282, 285, 326–327,<br />

329–330, 334<br />

Anzahlungen auf . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329, 332<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />

Veräusserung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Zusammensetzung . . . . . . . . . . . . . . . . 326<br />

Sachanlagevermögen . . . . . . . . . . . . 139, 207<br />

sachliche Abgrenzung . 42, 73–74, 176, 531<br />

Sachziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Sale-and-leaseback-Transaktion . . . 426–428,<br />

430, 445<br />

Schätzung, bestmögliche . . . . . . . . . . . . . 441<br />

Schätzungsänderungen . . . . . . . 536, 546–547<br />

Schlussbilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

kurzfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392<br />

-quote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Schweizer Börse (SIX) . . . . . . . . . . . 114, 117<br />

Kotierungsreglement . . . . . . . . . . . 96, 117<br />

Richtlinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

Richtlinie Corporate Governance . . . . 596<br />

Securities and Exchange Commission<br />

(SEC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114, 119<br />

Segment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

-information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

Segmentberichterstattung 209, 489–490, 629<br />

nach Divisionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

nach geographischen Merkmalen . . . . 490<br />

segment reporting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

selbsthergestellte Erzeugnisse . . . . . . . . . 285<br />

Service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

Share Deal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />

Shareholder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

Shop-in-Shop-Modell . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

Sicherheit . . . . . . . . . . . . . 125, 337, 404, 515<br />

Sicherung der Zahlungsfähigkeit . . . . . . . 72<br />

Sicherungszession . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

significant influence . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

Skonto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271, 483<br />

-abzug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

Sofortabschreibung . . . . . . . . . . . . . . . . . 555<br />

Solidarschuldnerschaft . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Sonderabschreibung . . . . . . . . . . . . . . . . 537<br />

sonstiger Aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . 539<br />

sonstiger Ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539<br />

sonstige Verbindlichkeiten . . . . . . . 318, 392<br />

Sozial-<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

-berichterstattung . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

-bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

-leistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

-versicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />

special purpose reporting . . . . . . . . . 53, 106<br />

Spezialberichterstattung . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

Spezialreserven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

staatliche Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . 571<br />

Staffelform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184–186<br />

Stakeholder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57, 124<br />

Informationsbedürfnisse . . . . . . . . . . 136<br />

Standardsetzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Standortwahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Start-up-Finanzierung . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

statement of cash flows . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />

Stetigkeit . . . . . . . . . . . . . . . 27, 83, 220, 538<br />

Abweichungen . . . . . . . . . . . . . . . . 83–84<br />

vom Grundsatz der . . . . . . . . . . . . 221<br />

formelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Informationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

materielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83, 535<br />

Steuer-<br />

-anspruch, latenter . . . . . . . . . . . . . . . . 566<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

-belastung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

-bemessung . . . . . . . . . . . . . . . . 106, 394<br />

-bemessungsgrundlage . . . . . . . . . . . . 553<br />

-bilanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106<br />

-ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

-gesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

-politik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

-privilegien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />

-recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106, 108<br />

-rückstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557<br />

-schulden, latente . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />

-verpflichtungen . . . . . . . . . . . . . 437, 440


664 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

T<br />

Steuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

aktive latente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

Doppelbesteuerung . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

Ertrags- . . . . . . . . 179, 191–192, 234, 551<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563<br />

latente . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557–559<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . 561<br />

tatsächliche . . . . . . . . . . . . . . . 564–565<br />

franchise taxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Gestaltungsmöglichkeiten . . . . . . . . . 553<br />

Grundstückgewinn- . . . . . . . . . . . . . . 559<br />

latente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558, 563<br />

Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Liegenschafts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Mehrwert- . . . . . . . . . . . . . . . . . 268, 625<br />

passive latente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

Quellen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268, 552<br />

taxe sur la valeur ajoutée . . . . . . . . . . 625<br />

Umsatz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268, 395<br />

Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . 395<br />

value added tax . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Stichtagsbetrachtung . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Stiftungsräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

stille Reserven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />

Stilllegung von Betriebsteilen . . . . . . . . . 541<br />

strategic management development . . . . 101<br />

strike price . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Stufenordnung der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . 153<br />

substance over form . . . . . . . . . 83, 168, 419<br />

Substanzwertermittlung . . . . . . . . . . . . . . 352<br />

Subventionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531<br />

Swap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349–350<br />

Zins- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350<br />

Swiss GAAP FER . . . . . . . . . . . . 58, 65, 117<br />

Rahmenkonzept . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

systematische Abschreibung . . . . . . . . . . 379<br />

Tageswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332, 379<br />

taxe sur la valeur ajoutée . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Teilabrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

Teilgewinnrealisierung . . 221, 297–298, 305<br />

Teilkostenaktivierung . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

trading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

Transaktionen . . . . . . 29, 31–32, 34, 72–73,<br />

142–143, 591<br />

betriebliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Kapital- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

Leasing- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

mit eigenen Aktien . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

U<br />

Transaktionen (Forts.)<br />

mit nahestehenden Personen . 78, 591, 607<br />

Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

Kernprobleme . . . . . . . . . . . . . . . . 593<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

Sale-and-leaseback- . . 426–428, 430, 445<br />

transitorische Aktiven . . 316–317, 320–322<br />

transitorische Passiven . . . . . . . 318, 322, 394<br />

transitorische Posten . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

Transparenz . . . . . . . . . . . 110, 223, 489, 590<br />

über Mittelverwendung . . . . . . . . . . . 110<br />

Transportdienstleister . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

Treasury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101, 515<br />

-Share-Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />

treasury shares . . . . . . . . . . . . . 236, 466–467<br />

Treu und Glauben . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 83<br />

true and fair view . . . 29, 36, 58–59, 297, 556<br />

trustees . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Übergang von Risiken und Chancen . . . . 494<br />

Überschuldung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95, 458<br />

Überstundenguthaben . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />

umgekehrte Massgeblichkeit . . . . . . 106, 555<br />

Umlageverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

Umlaufvermögen . . . . . . . . . . . 283, 285, 314<br />

Mittelbindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />

Umsatz . . . . . . . . . . . . . . . 181, 483–484, 625<br />

Aufgliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

aus langfristiger Fertigung . . . . . 295–296<br />

Brutto- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

Netto- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481, 483<br />

Warenaufwandsquote vom . . . . . . . . . 178<br />

Umsatz-<br />

-erlös . . . . . . . . . . . . . . . 203, 493–494, 497<br />

-kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />

-verfahren . . . 187–188, 491, 510–511<br />

-realisierung . . . . . . . . . . . . . . . . 181–183<br />

-steuer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268, 395<br />

Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . 395<br />

Umschlagshäufigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Umwandlungssatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

Umweltbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

Unabhängigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . 404, 515<br />

underlying . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

understandability . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

understanding the business . . . . . . . . . . . . 51<br />

Uniting of Interests . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />

Units-of-Delivery-Methode . . . . . . . . . . . 298<br />

Unterkapitalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . 458


Stichwortverzeichnis 665<br />

............................................................................................................................................................................<br />

V<br />

Unternehmen<br />

Angaben über Beziehungen zu . . . . . . . 51<br />

assoziiertes . . . . . . . . 268, 352–354, 356<br />

Beteiligungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78<br />

Dienstleistungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />

Forderungen gegenüber . . . . . . . . . . . . 267<br />

Handels- . . . . . . . . . . 251, 253, 279–280<br />

verbundenes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268<br />

Unternehmens-<br />

-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

-bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

-fortführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

-führung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101, 132<br />

-krise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

-zusammenschluss . . . . . . . . . . . . . . . . 462<br />

unternehmensinterne Analyse . . . . . . . . . 509<br />

Unterzeichnungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

unverzinsliche Verbindlichkeiten . . . . . . . 403<br />

US GAAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118–119<br />

value added tax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Value-at-Risk-Verfahren . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

value in use . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Veräusserung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334<br />

von Anlagevermögen . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

von Betriebsteilen . . . . . . . . . . . . . . . . 541<br />

von Sachanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Veräusserungserlös . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334<br />

Veräusserungswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Verbindlichkeiten . . . 151, 168, 170–171, 258,<br />

290, 414<br />

aus Lieferungen und Leistungen . 264, 320<br />

aus Personalvorsorge . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

aus Umsatzsteuer . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />

Erfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

Eventual- . . . . . . . . . . 208, 218, 267, 614,<br />

616–617, 619<br />

Fälligkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . 140, 264, 403<br />

gegenüber Lieferanten . . . . . . . . . 282, 394<br />

kurzfristige . . . . 289, 314, 391–393, 395,<br />

398–399<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />

verzinsliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

langfristige . . . . . . . . . . 398–399, 401–403<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . 402, 406<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

Leasing- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416<br />

sonstige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318, 392<br />

unverzinsliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

Verbrauchsfolge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

Verbuchungsprinzip . . . . . . . . . . . . . 106, 553<br />

verdeckte Gewinnausschüttung . . . . . . . . 603<br />

Verfügungsbeschränkungen . . . . . . . . . . 254<br />

Verfügungsfreiheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

Vergleichbarkeit . . . . . 27, 68, 116, 118, 541<br />

Vergünstigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Verkaufserlös . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203, 485<br />

Verkehrswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333–334<br />

Verlässlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 83<br />

verlustfreie Bewertung . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

Verlustvortrag . . . . . . . . . . . . . . . . . 560–561<br />

Vermögen<br />

Anlage- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340, 387<br />

Veräusserung . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

Nettoumlauf- . . . . . . . 139, 237, 264, 322<br />

Mittelbindung . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

Sachanlage- . . . . . . . . . . . . . . . . 139, 207<br />

Umlauf- . . . . . . . . . . . . . . . 283, 285, 314<br />

Mittelbindung . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />

Vermögens-<br />

-gegenstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

-status, privater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />

-werte . . . . . . . . . . 168, 171, 253, 285, 376<br />

Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

Erfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

immaterielle . . . . 140, 146, 366–368,<br />

374–377, 379–382<br />

selbsterstellte immaterielle . . . . . . 386,<br />

388–389<br />

verpfändete Aktiven . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

Verpflichtungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />

Altersvorsorge . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

aufgrund der Unternehmenstätigkeit . 437<br />

aus Gewährleistung . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

Dritter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

eigene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

Eventual- . . . . . . . . . . . . . . . 337, 616, 620<br />

Garantie- . . . . . . . . . . . . . . 208, 438, 441<br />

gegenüber Lieferanten . . . . . . . . . . . . 139<br />

nichtbilanzierte . . . . . . . . . . . . . . 220, 617<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

Pensions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

Regress- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

Steuer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437, 440<br />

Verrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

Verrechnungssteuer auf Kapitalerträge . . 268<br />

Verrechnungsverbot . . . . . . . . . . . . . . . 86–87<br />

Verschuldung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

Verständlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

Vertragsschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Vertretungsvereinbarungen . . . . . . . . . . . 285<br />

Vertriebskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329


666 Stichwortverzeichnis<br />

............................................................................................................................................................................<br />

W<br />

Vertriebsvereinbarungen . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Verwaltungsaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

Verwaltungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

Verwaltungsrat . . . . . . . . . . . . . . . . . 101, 124<br />

Ausschuss des . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

Verwertungserlös . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

verzinsliche Forderungen . . . . . . . . . . . . 268<br />

verzinsliche kurzfristige<br />

Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

Verzinsung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271, 411<br />

Verzugszins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

Vieraugenprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Visierungspflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

volle Abschreibung . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

Vollkostenaktivierung . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

Vollständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

der Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

Vorauszahlungen . . . . . . . . . . . . . . . 289–290<br />

«Vorfressen» von Umsätzen . . . . . . . . . . 487<br />

vorgelagertes Buchungssystem . . . . . . . . . 40<br />

Vorräte . . . . . . . . . . . . . . . 179, 214, 264, 279<br />

Bestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280–281<br />

Bewertung . 207, 281–282, 287, 289–290<br />

Gliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

Vorratsaktien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466<br />

Vorsichtsprinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

Vorsorgeeinrichtungen . . . . . . . . . . . . 585, 594<br />

Vorsorgesysteme . . . . . . . . . . . . . . . 571, 575<br />

beitragsorientierte . . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

leistungsorientierte . . . . . . . . . . . . . . . 573<br />

Vorzugsdividende . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

Wachstumsunternehmen . . . . . . . . . . . . . 256<br />

Währungskorrekturen . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

Währungsrisiko . . . . . . . . . . . . . 80, 269, 515<br />

Währungsschwankungen . . . . . . . . . 136, 269<br />

Wandelanleihe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

Ware in Arbeit . . . . . . . . . . . . . . . . . 283–284<br />

Fertigungsgrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284<br />

Waren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Reduktion des . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

-drittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 107, 554<br />

-lager . . . . . . . . . . . . . 139, 282, 285, 492<br />

Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . 491<br />

Warenaufwandsquote vom Umsatz . . . . . 178<br />

Warrants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

Wartungsaufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

Wechsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

-obligo . . . . . . . . . . . . . . . . 267, 614, 616<br />

Wechselkursdifferenzen . . . . . . . . . . . . . 460<br />

Weiterveräusserung . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Werbebranche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

Wert<br />

aktueller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332, 379<br />

Anschaffungs- . . . . . . . . . . . . . . . 334, 348<br />

Bar- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />

betriebswirtschaftlicher . . . . . . . . . . . 509<br />

Börsen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

Buch- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353–354<br />

Ertrags- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Gebrauchs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

historischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

immaterieller . . . . . . . 140, 146, 366–368,<br />

374–377, 379–382, 389<br />

erworbener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

selbsterstellter . . . . . . . . . . . . . 386, 388<br />

Liquidations- . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 333<br />

Markt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 379<br />

Mehr- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333, 445<br />

Nenn- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269, 347<br />

Tages- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332, 379<br />

Veräusserungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Verkehrs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333–334<br />

Vermögens- . . . . . 168, 171, 253, 285, 376<br />

Wert-<br />

-änderung von Renditeliegenschaften 335<br />

-aufholung . . . . . . . . . . . . . . 492, 537, 541<br />

-beeinträchtigung . . . . . . . . 238, 362, 371<br />

Goodwill- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190<br />

von Aktiven . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

-berichtigung . . . 178, 189–190, 269–271,<br />

273, 283, 290, 320–321, 334, 347–348,<br />

376–377, 537, 553<br />

auf Beteiligungen . . . . . . . . . . . . . 556<br />

auf Forderungen . . . . . . . . . . 263, 274<br />

Einzel- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 554<br />

pauschale . . . . . . . . . . . . . . . . 270, 553<br />

-haltigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

-korrektur . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269, 283<br />

-minderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

-schriften . . . . . . 140, 253–254, 516–517<br />

available for sale . . . . . . . . . . 519–520<br />

Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

bis zum Verfall gehaltene . . . . . . . 519<br />

mit Börsenkurs . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

nichtkotierte . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

-steigerung . . . . . . . . . . . . . . . . . 136, 345<br />

-veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Ursachen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334<br />

-verminderung . . . . . . 269, 334, 336, 348<br />

-verschiebungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />

-verzehr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377


Stichwortverzeichnis 667<br />

............................................................................................................................................................................<br />

Wertschöpfung . . . . . . . . . . . . . 133, 285, 625<br />

Brutto- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Entstehung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

Netto- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627<br />

Verteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

Wertschöpfungskette . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />

Wertschöpfungsrechnung . . . . 133, 141–142,<br />

624–625, 627–628<br />

Wesentlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . 76–78, 331<br />

Abweichungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

Bezugsgrössen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

Informationen . . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 77<br />

Wettbewerbsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Wiederbeschaffungskosten . . . . . . . . . . . . 332<br />

wirtschaftliche Lage . . . . . 48, 54, 59, 80, 113<br />

Darstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

Wirtschafts-<br />

-journalismus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

-journalisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

-prüfer . . . . . . . . . . . . . . 64–65, 102, 124<br />

-prüfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102, 124<br />

Zins (Forts.)<br />

March- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

-risiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

-satz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406<br />

-swap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350<br />

Zuschreibungen . . . . 179, 231, 492, 537, 541<br />

Zuteilungsquote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

Zwangsliquidation . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />

Zweitkotierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118<br />

Zwischenbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . 27, 96<br />

-erstattung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Zwischenholdinggesellschaft . . . . . . . . . 552<br />

Z Zahlungs-<br />

-bereitschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

-eingang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

-fähigkeit<br />

des Schuldners . . . . . . . . . . . 269–270<br />

Sicherung der . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

-mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

-äquivalent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

-bestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

-unfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

zeitlich befristete Differenzen . . . . . . . . . 567<br />

zeitliche Abgrenzung . . . 29, 42, 72, 74, 315,<br />

481, 531–532<br />

Zession<br />

Global- . . . . . . . . . . . . . . . . . 205, 255, 273<br />

Sicherungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

Ziele<br />

der <strong>Rechnungslegung</strong> . . . . . 27, 60–61, 97<br />

Formal- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Sach- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Zieltriade . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125, 157, 515<br />

Zins<br />

-abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

-absicherungsstrategie . . . . . . . . . . . . . 406<br />

-aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

-effekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

-ergebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

-ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . 233–234, 345<br />

-geschäft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!