Lombriser/Abplanalp: Strategisches Management
- Keine Tags gefunden...
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek<br />
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der<br />
Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind<br />
im Internet über http://dnb.dnb.de abrufbar.<br />
Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt.<br />
Jede Verwertung ist ohne Zustimmung des Verlags unzulässig. Dies gilt insbesondere<br />
für Vervielfältigungen, Übersetzungen, Mikroverfilmungen und<br />
die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen.<br />
© 2024 Versus Verlag AG, Zürich<br />
Die in diesem Buch verwendeten Produktnamen können Marken<br />
und/oder eingetragene Marken der jeweiligen Unternehmen sein.<br />
Weitere Informationen zu Büchern aus dem Versus Verlag unter<br />
www.versus.ch<br />
Umschlagbild und Zeichnungen: Susanne Keller · Zürich<br />
Umschlagbild: «Rettung?», Acryl/Kreide auf Papier, 100 × 70 cm<br />
Zeichnungen: Etats, vernis mou, Plattengrößen: 28,5 × 17,5 cm<br />
Satz und Herstellung: Versus Verlag · Zürich<br />
Druck: Westermann Druck Zwickau GmbH · Zwickau<br />
Printed in Germany<br />
ISBN 978-3-03909-319-9
Vorwort<br />
Mit unserem Buch zum Strategischen <strong>Management</strong> sind wir seit fünfundzwanzig<br />
Jahren unterwegs. Es freut uns sehr, zu diesem Jubiläum die<br />
achte, vollständig überarbeitete Auflage präsentieren zu können.<br />
Die bewährte Kapitel- und Themenstruktur wurde auch in dieser Auflage<br />
beibehalten, und es wurden kleinere Fehler eliminiert.<br />
Nach wie vor bildet «<strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong>» einen wichtigen<br />
Bestandteil vieler Lehrpläne an Universitäten, Fachhochschulen und<br />
Institutionen der höheren Berufsbildung. Zudem stellen wir aufgrund<br />
von verschiedenen Kontakten und Rückfragen fest, dass unser Buch<br />
längst auch einen festen Platz unter Praktikern gefunden hat. Dies freut<br />
uns besonders.<br />
Nebst punktuellen Beifügungen betreffen die Aktualisierungen insbesondere<br />
Themen wie die Digitalisierung (als wichtigste Ergänzung,<br />
welche sich über alle Kapitel hinwegzieht), Plattform-Ökosysteme (v.a.<br />
Kapitel 3, 4 und 7), Job-to-be-done (Kapitel 2), Customer Experience<br />
(Kapitel 4), Unternehmenszweck (Purpose, Kapitel 6) und neuere Formen<br />
der organischen Organisation (Selbstmanagement, Kapitel 8). Ferner<br />
haben wir mehrere neue und aktuelle Praxisbeispiele in den Text<br />
aufgenommen, andere überarbeitet und aktualisiert. Und zu guter Letzt<br />
dürfen wir Ihnen in diesem Band wiederum neun neue Fälle für den<br />
Einsatz im Unterricht zur Verfügung stellen. Dozierende weisen wir darauf<br />
hin, dass sämtliche Fälle aus früheren Auflagen kostenlos unter<br />
www.versus.ch heruntergeladen werden können.
6 Vorwort<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Wie bei jeder der früheren Auflagen haben auch diesmal Anne<br />
Buechi, Judith Henzmann und Anja Lanz vom Versus Verlag ganz hervorragende<br />
Arbeit geleistet und unsere nicht immer lupenreinen Texte<br />
und Beiträge in ein sprachlich gut lesbares und ästhetisch ansprechendes<br />
Buch verwandelt. Dafür sind wir ihnen sehr dankbar.<br />
St. Gallen und Olten, Herbst 2023<br />
Roman <strong>Lombriser</strong><br />
Peter <strong>Abplanalp</strong>
Inhaltsverzeichnis<br />
Kapitel 1 Konzept des Strategischen <strong>Management</strong>s<br />
Praxisbeispiel Felber Schuhe AG:<br />
der Preis strategischer Untätigkeit 17<br />
Praxisbeispiel Europa-Park: mit proaktivem<br />
strategischem <strong>Management</strong> zum Erfolg 19<br />
1.1 Umweltdynamik erfordert neuen <strong>Management</strong>ansatz . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
1.2 Was ist <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong>? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />
1.2.1 Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />
Praxisbeispiel Geox: Erfolg dank Einzigartigkeit 32<br />
Praxisbeispiel 3M: einseitige Ausrichtung<br />
auf Operative Effizienz 34<br />
1.2.2 Strategische Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
1.2.3 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
1.2.4 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> als dynamisch-flexibles Konzept 44<br />
1.3 Wer braucht <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong>? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />
1.4 Modell des Strategischen <strong>Management</strong>s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />
1.4.1 Komponenten des Modells . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />
1.4.2 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> als Lernprozess . . . . . . . . . . . . . . . 54<br />
1.5 Wer ist für das Strategische <strong>Management</strong> verantwortlich? . . . . . . . . . 55<br />
1.5.1 Rolle der Führungskräfte und der Mitarbeitenden . . . . . . . . . . . 55<br />
1.5.2 Rolle der Planungsabteilung und der Planer . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
1.5.3 Rolle des Aufsichtsrates/Verwaltungsrates . . . . . . . . . . . . . . . . 57
10 Inhaltsverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
1.6 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> als Führungsprozess . . . . . . . . . . . . . . . . . 58<br />
1.6.1 Institutionalisierung des strategischen<br />
<strong>Management</strong>prozesses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />
1.6.2 Koordination des strategischen <strong>Management</strong>prozesses . . . . . 61<br />
1.6.3 Strategieworkshops . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />
1.6.4 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> als gelenkte Evolution . . . . . . . . . . 63<br />
Praxisbeispiel Kuonis Visa-Geschäft: von der ungeplanten<br />
Problemlösung zum neuen Kerngeschäft 67<br />
Praxisbeispiel Strategieprozess bei Amazon 69<br />
1.7 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> und Digitalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />
Praxisbeispiel New York Times (NYT) und Encyclopedia Britannica (EB):<br />
Aufbau neuer Erfolgspotenziale dank digitaler Transformation 73<br />
Praxisbeispiel Strategieentwicklung mit Crowdsourcing:<br />
Wikimedia, HLC, Rite-Solutions 79<br />
1.8 <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> in Theorie und Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . 82<br />
1.8.1 Empirische Untersuchungen zum Strategischen <strong>Management</strong> 83<br />
1.8.2 Anwendungsschwierigkeiten und Lösungsansätze . . . . . . . . . . 84<br />
1.8.3 Marktbasiert versus ressourcenbasiert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
1.8.4 Möglichkeiten und Grenzen des Strategischen <strong>Management</strong>s 85<br />
Kapitel 2 Analyse der strategischen Ausgangslage und<br />
strategische Segmentierung<br />
2.1 Analyse der strategischen Ausgangslage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />
2.1.1 Bisherige Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />
2.1.2 Bisheriges Aktivitätsfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />
2.2 Strategische Segmentierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />
2.2.1 Segmentierung der Umwelt in strategische Geschäftsfelder . . 92<br />
Praxisbeispiel Bose: mit Job-to-be-done-Ansatz<br />
zu einem neuen strategischen Geschäftsfeld 96<br />
2.2.2 SGE als organisatorische Umsetzung eines SGF . . . . . . . . . . . . . 97<br />
2.2.3 Strategische Segmentierung versus Marktsegmentierung . . 102<br />
Praxisbeispiel Lufthansa Group: schlagkräftige Strategien<br />
dank strategischer Segmentierung 103<br />
2.3 Prozessuale Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />
Kapitel 3 Umweltanalyse<br />
3.1 Umweltanalyse als Stakeholderanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />
3.2 Umweltanalyse auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />
3.3 Umweltanalyse auf Geschäftseinheitsebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />
3.3.1 Analyse des globalen Umfelds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />
3.3.2 Branchenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />
Praxisbeispiel Branchenentwicklung<br />
in der Musikindustrie 135
Inhaltsverzeichnis 11<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
3.3.3 Konkurrentenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
3.3.4 Strategische Netzwerkanalyse in digitalen<br />
Plattform-Ökosystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />
Praxisbeispiel Strategische Netzwerkanalyse in KMU:<br />
vier Beispiele 155<br />
3.3.5 Bestimmen der Erfolgsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />
3.4 Strategische Frühaufklärung (Competitive Intelligence) . . . . . . . . . . . 160<br />
3.4.1 Zeit als Erfolgsfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />
3.4.2 Komponenten eines strategischen Frühwarnsystems . . . . . . . 161<br />
3.4.3 Instrumente der Frühaufklärung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
Praxisbeispiel Die Schweiz um 2030:<br />
vier Szenarien für die Raumentwicklung 167<br />
3.4.4 Strategische Frühaufklärung: Probleme und Lösungsansätze 169<br />
Praxisbeispiel Kodak: Erfolg führt zu<br />
strategischer Kurzsichtigkeit 170<br />
Kapitel 4 Unternehmensanalyse<br />
4.1 Wettbewerbsvorteile als Schlüssel zum Erfolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />
4.2 Strategische Erfolgspositionen SEP und Kernkompetenzen . . . . . . . . 180<br />
4.2.1 Strategische Erfolgspositionen (SEP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />
4.2.2 Kernkompetenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />
4.2.3 Ressourcen, Fähigkeiten und Kernkompetenzen<br />
im Überblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />
Praxisbeispiel Toyota: Aufbau und Gefährdung<br />
nachhaltiger Wettbewerbsvorteile 185<br />
4.2.4 Daten und künstliche Intelligenz als Quellen von<br />
Wettbewerbsvorteilen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187<br />
4.3 Ressourcen- oder Fähigkeitsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192<br />
4.4 Wertkettenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />
4.4.1 Wertaktivitäten innerhalb der Wertkette . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />
4.4.2 Definition der Wertkette eines Unternehmens . . . . . . . . . . . . . 196<br />
4.4.3 Analyse der Wertkette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
Praxisbeispiel Dacia Logan: Kostenvorteile dank<br />
Neuausrichtung der Wertkette 199<br />
4.4.4 Digitalisierung der Wertkette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />
4.4.5 Anwendung der Wertkette in der Praxis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />
4.4.6 Customer Journey Analysis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />
4.5 Kulturanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />
4.6 Weitere Bereiche der Unternehmensanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />
4.6.1 Position gegenüber den Wettbewerbskräften . . . . . . . . . . . . . 216<br />
4.6.2 Analyse der Kundenstruktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />
4.6.3 Analyse der ökologischen Auswirkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
12 Inhaltsverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
4.7 Unternehmensanalyse auf Konzernebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
4.7.1 Kernkompetenzen auf Konzernebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
Praxisbeispiel Samsung Electronics: Kernkompetenz im Design 221<br />
4.7.2 Synergienanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225<br />
4.8 Benchmarking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />
4.8.1 <strong>Strategisches</strong> Benchmarking – Vorgehen . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />
4.8.2 Erfolgsfaktoren des Benchmarking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />
4.8.3 Rolle des Benchmarking im Strategischen <strong>Management</strong> . . . . 230<br />
Kapitel 5 Strategische Analyse<br />
5.1 Strategische Gesetzmäßigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />
5.1.1 Konzept der Erfahrungskurve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />
5.1.2 Economies of Scale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
5.1.3 Lebenszyklus-Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />
5.1.4 Technologielebenszyklus (S-Kurve) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />
5.1.5 Disruptive Innovationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
Praxisbeispiel Hewlett-Packard (HP): erfolgreiche<br />
Kannibalisierung des eigenen Laserdruckers 246<br />
5.1.6 Digitale Disruption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />
5.2 Strategische Analyse auf Geschäftseinheitsebene . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
5.2.1 Chancen-Gefahren-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
5.2.2 Informationsanalyse auf SGE-Ebene: Zusammenfassung . . . . 249<br />
5.2.3 Einfache SWOT-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
5.2.4 Erweiterte SWOT-Analyse: Brücke zur Strategieentwicklung 252<br />
5.3 Strategische Analyse auf Unternehmensebene: Portfolio-Analyse . . 254<br />
5.3.1 Marktanteils-Marktwachstums-Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />
Praxisbeispiel Internationaler Getränkekonzern: SGE-Portfolio 256<br />
5.3.2 Marktattraktivitäts-Wettbewerbsstärken-Matrix . . . . . . . . . . . 260<br />
5.3.3 Verschiedene Ebenen der Portfolio-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />
5.3.4 Anwendung der Portfolio-Analyse in der Praxis . . . . . . . . . . . . 270<br />
5.4 Digitalisierung: Strategische Fragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />
Kapitel 6<br />
Vision und Leitbild<br />
6.1 Die Vision: Leitplanke für strategische Aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . 276<br />
6.1.1 Was ist eine Vision? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276<br />
6.1.2 Warum braucht ein Unternehmen eine Vision? . . . . . . . . . . . . . 277<br />
6.1.3 Komponenten einer Unternehmensvision . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
Praxisbeispiel Komatsu: Eine überzeugende strategische<br />
Intention setzt ungeahnte Ressourcen frei 279<br />
6.1.4 Ganzheitlich und langfristig: Haupteigenschaften der<br />
Unternehmensvision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280<br />
Praxisbeispiel Bühler: Profit mit Purpose 282
Inhaltsverzeichnis 13<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
6.1.5 Entwicklung und Formulierung einer Vision . . . . . . . . . . . . . . . 287<br />
6.1.6 Visionen: Problembereiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />
6.2 Breite Abstützung der Vision in einem Unternehmensleitbild . . . . . . . 290<br />
Praxisbeispiel Migros: ganzheitliches Unternehmensleitbild 291<br />
6.2.1 Leitbildworkshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292<br />
6.2.2 Zusammenfassung: Anforderungen an ein Leitbild . . . . . . . . . 297<br />
6.3 Umsetzung des Leitbildes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />
6.3.1 Kommunikation der Vision und des Leitbildes . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
6.3.2 Sofortmaßnahmen und Aktionsprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . 300<br />
6.3.3 Vision/Leitbild und Strategieentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301<br />
6.3.4 Überprüfung der Umsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301<br />
Praxisbeispiel Iberdrola: mit Purpose und strategischer Intention<br />
zu einem führenden Anbieter in nachhaltiger Energie 302<br />
Kapitel 7 Strategieentwicklung<br />
7.1 Strategieentwicklung auf der Ebene der Geschäftseinheiten . . . . . . 308<br />
7.1.1 Inhaltliche Gestaltung von Wettbewerbsstrategien . . . . . . . . 309<br />
Praxisbeispiel Primark und Shein: zwei verschiedene<br />
Wege zur Kostenführerschaft 310<br />
Praxisbeispiel Eataly: Differenzierung dank einzigartiger<br />
Customer Journey 315<br />
Praxisbeispiel Fokusstrategien: Konzentration auf<br />
Produkte, Kundengruppen und/oder Regionen 321<br />
Praxisbeispiel Carpigiani: erfolgreiche Wachstumsstrategie<br />
dank klarem Differenzierungsfokus 323<br />
Praxisbeispiel Migros: erfolgreich als Fast Follower 325<br />
7.1.2 Dualstrategien (kombinierte Wettbewerbsstrategien) . . . . . . 326<br />
Praxisbeispiel Das Strategieparadoxon bei Apple: erfolgreiche<br />
Differenzierung über Innovation – aber nicht ohne Risiko 330<br />
7.1.3 Fazit: Komponenten einer nachhaltigen Strategie . . . . . . . . . . 335<br />
Praxisbeispiel Zara: aktuelle Mode zu erschwinglichen Preisen 339<br />
7.1.4 Vorgehen bei der Strategieentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />
7.1.5 Prozessuale Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />
7.1.6 Dokumentation der SGE-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
7.2 Strategieentwicklung auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
7.2.1 Bestimmung der zukünftigen Unternehmensstrategie . . . . . . 347<br />
7.2.2 Entwicklung des Kerngeschäfts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
Praxisbeispiel Gillette: Vernachlässigung des Kerngeschäfts<br />
und erfolgreiche Rückbesinnung 353<br />
7.2.3 Internationale Strategien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
Praxisbeispiel Coop: erschwerte Auslandexpansion 360<br />
7.2.4 Vertikale Integration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
Praxisbeispiel Jura Elektroapparate AG: vom Gemischtwarenladen<br />
zum fokussierten «Global Player» 366
14 Inhaltsverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
7.2.5 Diversifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />
Praxisbeispiel Victorinox: Krisenbewältigung dank<br />
verwandter Diversifikation 370<br />
Praxisbeispiel Benetton: vom Modeunternehmen zum<br />
Konglomerat – mit durchzogenem Erfolg 374<br />
7.3 Strategieentwicklung für digitale Plattformgeschäfte . . . . . . . . . . . . . 377<br />
Praxisbeispiel Alibabas Plattform-Strategie und die Rollen<br />
seiner Partner im Ökosystem 385<br />
7.4 Spezialthemen der Strategieentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />
7.4.1 Synergien: Möglichkeiten und Grenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />
Praxisbeispiel Freitag: Diversifikation und Synergien? 392<br />
7.4.2 Unternehmenskoalitionen und -konzentrationen . . . . . . . . . . . 393<br />
Praxisbeispiel Swiss: positive Synergieeffekte<br />
nach Übernahme durch Lufthansa 398<br />
7.4.3 Geschäftsmodell-Innovationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />
Kapitel 8 Strategieumsetzung<br />
8.1 Strategieumsetzung im Überblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410<br />
8.1.1 Strategische Initiativen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />
8.1.2 Operative Maßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />
8.1.3 Modell der Strategieumsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />
8.2 Instrumente der Strategieumsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
8.2.1 Zielsetzungssystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
8.2.2 Balanced Scorecard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />
8.2.3 Aktionsprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421<br />
8.2.4 Operative Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
8.2.5 Budgets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
8.2.6 Kommunikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />
8.3 Strategische Ausrichtung der Organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />
8.3.1 Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />
Praxisbeispiel ABB: auf der Suche nach der richtigen Struktur 431<br />
8.3.2 <strong>Management</strong>instrumente und <strong>Management</strong>systeme . . . . . . . 436<br />
8.3.3 Kultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />
Praxisbeispiel Hilti: aktive Kulturgestaltung zur<br />
Förderung der Strategieumsetzung 442<br />
8.3.4 Führung (Leadership) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />
8.3.5 Mitarbeitende und Fähigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
8.3.6 Moderne Formen der organisch-evolutionären Organisation 447<br />
Praxisbeispiel Michelin: mit mehr Selbstbestimmung<br />
zum strategischen Erfolg 452<br />
8.4 Change <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />
8.4.1 Was ist Change <strong>Management</strong>? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />
8.4.2 Strategien der Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
Inhaltsverzeichnis 15<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
8.4.3 Gestaltungsmöglichkeiten für ein erfolgreiches<br />
Change <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457<br />
Praxisbeispiel ABB: Bewusstsein für die Dringlichkeit<br />
des Wandels dank offener Kommunikation 460<br />
8.4.4 Typische Herausforderungen beim Change <strong>Management</strong> . . . 466<br />
8.4.5 Erfolgreicher Umgang mit Widerständen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />
8.4.6 Digitale Transformation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472<br />
Kapitel 9 Strategiekontrolle<br />
9.1 Operative und strategische Kontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />
9.2 Modell der strategischen Kontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477<br />
9.2.1 Prämissenkontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477<br />
9.2.2 Wirksamkeitskontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />
9.2.3 Durchführungskontrolle (Umsetzungskontrolle) . . . . . . . . . . . . 479<br />
Praxisbeispiel Store 24: «good execution – wrong strategy» 480<br />
9.2.4 Früherkennungsindikatoren festlegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />
9.2.5 Strategiekontrolle zur Förderung von Flexibilität und Lernen . 483<br />
Anhang: Fallstudien Fallstudie 1: Ex Libris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />
Fallstudie 2: Logitech im Jahr 2023 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />
Fallstudie 3: On Holding AG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510<br />
Fallstudie 4: Sonova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520<br />
Fallstudie 5: Swatch Group . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530<br />
Fallstudie 6: Booking.com . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543<br />
Fallstudie 7: Lego im Jahr 2023 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />
Fallstudie 8: Patagonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564<br />
Fallstudie 9: Tesla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573<br />
Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587<br />
Stichwortverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />
Autoren und Künstlerin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621
Stichwortverzeichnis<br />
A<br />
ABB Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431, 460<br />
ABC-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217–218<br />
Ablauforganisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
Abnehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 118–119, 132<br />
Anforderungen der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203<br />
-gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />
Kaufkriterien der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />
-segmente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132<br />
-struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132<br />
Umstellungskosten der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Verhandlungsstärke der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118<br />
Abschöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />
Abschöpfungsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Abteilungsleiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
Activity-based costing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201–202<br />
Ad-hoc-Projektteam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463<br />
Advanced Analytics . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />
Aggregation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />
agile Führung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />
Agile Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />
Agilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 451<br />
Akquisition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375, 395<br />
Gründe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />
Aktionsprogramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300, 421–422<br />
Aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30, 32<br />
operative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39–40<br />
primäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />
-system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />
unterstützende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />
Vernetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />
Wert- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
Aktivitätsfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />
Aktivitätstypen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196<br />
Alibaba Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385<br />
Allianz, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . 125, 393–395<br />
internationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />
Vor- und Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />
Amazon Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />
Analyse<br />
ABC- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217–218<br />
Aktivitätsfeld- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />
Branchen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />
Informationsbeschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Branchenstruktur- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122–130<br />
Chancen-Gefahren- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248–249<br />
der Ausgangslage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />
der Kundenstruktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217–218<br />
der Unternehmenskultur . . . . . . . . . . . . . . . 214–215<br />
der Wertvorstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />
der Wettbewerbskräfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />
des globalen Umfeldes . . . . . . . . . . . . . . . . . 110–112<br />
Fähigkeits- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192–194<br />
Informations- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 53, 249–251<br />
Konkurrenten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141–144<br />
Checkliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />
Elemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />
Informationsbeschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Nutzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />
Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Kosten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198, 200
604 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Analyse (Forts.)<br />
Kräftefeld- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />
Kultur- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />
Nutzwert- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344<br />
Paralyse durch Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233<br />
Portfolio- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254, 269–271, 439<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270–271<br />
Vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />
Ressourcen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />
Stakeholder- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />
Stärken-Schwächen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
erweiterte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252, 254<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 52–53, 233<br />
auf Geschäftseinheitsebene . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
strategischer Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . 127–128<br />
SWOT- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
erweiterte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252, 254<br />
Synergien- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225–226<br />
Traffic-Light- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
Umwelt- . . . . . 52, 107–109, 159, 172, 216–217, 294<br />
auf Geschäftseinheitsebene . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />
auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . 109–110<br />
Ergebnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
Überblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />
Unternehmens- . . . . . . . . . . . 52, 175, 216–217, 294<br />
auf Konzernebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
Wertketten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194, 211<br />
Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358–359<br />
Anpassungs-Aggregation-Arbitrage-Framework . . . . 359<br />
Anpassungsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />
Anpassungsfähigkeit, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />
Anpassungsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />
Anreize . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />
Anreizsystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437–438<br />
Anspruchsgruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 280<br />
-Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280<br />
Apple Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />
Arbeitnehmer, Verhandlungsstärke . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
Arbeitszufriedenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />
Arbitrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358–359<br />
armer Hund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257, 259<br />
Attraktivität<br />
der Branche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 114, 129<br />
des Wettbewerbsumfelds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />
Markt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261<br />
Beurteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261, 264<br />
Faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260–261<br />
Klassifizierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
Aufbauorganisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
Aufsichtsrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />
Auftauen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
Augmented Reality . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192<br />
Ausbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Ausgabenbudget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Ausgangslage, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />
Austrittsbarrieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />
B<br />
Balanced Scorecard (BSC) . . . . . . . . . . . . 414–420, 425<br />
auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />
vier Perspektiven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416<br />
Barrieren<br />
Austritts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />
Eintritts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Mobilitäts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127–128<br />
staatliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Batmaid Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />
BCG-II-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
BCG-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255–256, 258, 265<br />
Stärken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259–260<br />
Bedrohung durch Ersatzprodukte . . . . . . . . . . . 117–118<br />
Bedrohung durch neue Konkurrenten . . . . . . . . . . . . 115<br />
Belohnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />
immaterielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />
Belohnungssystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437–439<br />
negative Auswirkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438<br />
Benchmarking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226, 228, 230<br />
Arten von . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />
erfolgreiches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />
Erfolgsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229–230<br />
-Objekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />
-Partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />
strategisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227–229<br />
-Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />
Benetton Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />
Beobachtungsfelder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161–162<br />
Bereichsleitbild . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296–297<br />
Bereichsleiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />
Bereichspositionierungs-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
Beschäftigungssicherheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />
Best Practice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />
Best-Cost-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />
Best-Value-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />
Betriebsgrößenersparnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Betriebsklima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />
Bewegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
Bewertungsraster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260<br />
Beyond Budgeting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
Big Data . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 75, 188, 190–191<br />
Billigkonkurrenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
Billigstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 333<br />
Blockchain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 207<br />
Bombenwurfstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456–457<br />
Bose Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />
Bottom-up-Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457<br />
Branchen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 159<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113, 153<br />
Informationsbeschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
-attraktivität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 114, 129<br />
-entwicklung . . . . . . . . . . . . . 130, 132–133, 135, 159<br />
Erfolgsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />
-kräfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Stichwortverzeichnis 605<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Branchen (Forts.)<br />
-lebenszyklus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131–132<br />
-rentabilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114, 118, 120–121<br />
-struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113, 128<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122–130<br />
-wachstum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129<br />
branchenweite Strategie . . . . . . . . . . . . . . . 318, 322–323<br />
branchenweiter Differenzierer . . . . . . . . . . . . . . 319–320<br />
branchenweiter Kostenführer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />
BRIC-Länder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />
BSC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414–420, 425<br />
auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />
vier Perspektiven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416<br />
Budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422–423<br />
Ausgaben- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Beyond Budgeting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
Jahres- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
operatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422, 424<br />
Formen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Produktions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
strategisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424, 438<br />
Verkaufs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Budgetierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
Bühler Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />
Business Engineering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 434<br />
Business Model Canvas . . . . . . . . . . . . . . . 402, 404–405<br />
Business Model Generation . . . . . . . . . . . . . . . . 339, 402<br />
Business Process Reengineering . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
Businessplan-Wettbewerb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
Business-Proposals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
C<br />
CAGE-Framework . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />
Carpigiani Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323<br />
Cash-flow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />
Free Cash-flow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />
Cash-Kuh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />
Champions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />
Chancen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250, 252–253<br />
Mega- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371–372<br />
Chancen-Gefahren-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . 248–249<br />
Change <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . 38, 54, 454–457, 463<br />
drei Phasen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 457, 460, 465<br />
Dringlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458–460<br />
Herausforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466<br />
Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463–464<br />
Circular Economy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133–134<br />
Commitment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462–463<br />
Competitive Intelligence . . . . . . . . . . . . 78, 107–108, 160<br />
Controlling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
strategisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />
Coop Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360<br />
Co-opetition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />
Corporate Discount . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
Corporate Surplus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
Crowdsourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 78–79, 81–82<br />
Customer Experience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />
Customer Journey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211–212, 315<br />
Customer Journey Analysis . . . . . . . . . . . . . . . . 211–212<br />
Customization . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />
D<br />
Dacia Logan Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />
Daten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />
«Deep Purpose»-Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282, 284<br />
Defensivstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Delegation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />
demographische Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . 110–112<br />
Denken, strategisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 83<br />
Design Thinking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406<br />
Desintegration, vertikale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />
Desinvestition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350<br />
Desinvestitionsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Dezentralisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427<br />
Differenzierer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />
branchenweiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319–320<br />
Differenzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198, 313, 316, 389<br />
erfolgreiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />
horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Produkt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Risiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317<br />
vertikale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Differenzierungs-<br />
-fokus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323<br />
-strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />
-quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313–314, 316<br />
-strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313, 328–329, 434<br />
Gefahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />
-vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />
digitale Disruption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73, 247<br />
digitale Transformation . . . . . . . . . . . . . . . . 73, 472–473<br />
Digitalisierung . . . . 69–71, 73, 75–76, 82, 272, 446, 472<br />
der Wertkette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />
Trends . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112–113<br />
Diskontinuität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />
Disruption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />
digitale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />
disruptive Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244–247<br />
Disruptor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247–248<br />
Diversifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 55, 100, 342, 367<br />
Arten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369<br />
auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />
erfolgreiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369–370<br />
Gründe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />
in Plattformgeschäften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388<br />
Instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374–375<br />
Auswahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375–376<br />
konglomerate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371–373<br />
laterale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 371–373<br />
Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376–377<br />
nichtverwandte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 371–373<br />
um Kernkompetenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371<br />
verwandte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369–371, 394
606 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Division . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />
Bildung von . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />
divisionale Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429–430<br />
Divisionalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />
3M Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />
3-D-Drucker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207–208<br />
Drei-Phasen-Modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />
Dualstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326, 328, 332–333<br />
Argumente für . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331, 333–334<br />
Arten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326–327<br />
Durchführungskontrolle . . . . . . . . . . . . . . . 54, 479–480<br />
«Durchwursteln» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />
Dynamik der Umwelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
E<br />
Economies of Scale . . . . . . 101, 116, 126, 237–238, 331<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />
Economies of Scope . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
«ecosystem carryover» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />
Effizienz, operative . . . . . . . . . . . . . . 26, 31, 34, 310, 411<br />
EFQM-Modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421<br />
einfache Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Einfrieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
Eintrittsbarrieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Einzigartigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31–32<br />
emotionale Werte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />
Empowerment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452<br />
Encyclopedia Britannica (EB) Praxisbeispiel . . . . . . . . 73<br />
Endprodukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222<br />
Entmaterialisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />
Entwicklungsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Erfahrungskurven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234, 236–237<br />
-effekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
Konsequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236–237<br />
Erfolg<br />
kurzfristiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 42<br />
langfristiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Erfolgs-<br />
-determinanten, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />
-faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 159, 240<br />
des Benchmarking . . . . . . . . . . . . . . . . . 229–230<br />
nach Branche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />
Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158–159<br />
Zeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />
-kultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
-modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
-position, strategische . . . . . . . . . 180, 183–184, 313<br />
-potenzial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39–41, 157<br />
Ersatzprodukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Bedrohung durch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117–118<br />
Ertragsmechanik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />
ESG Investing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />
Europa-Park Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />
Evolutionsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Evolution, gelenkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />
Expansion . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 322, 351, 353, 395<br />
als Diversifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />
Expertenbefragung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
Expertengruppe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
F<br />
Fachleute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163, 482<br />
Fähigkeiten . . . . . . . 30, 32, 178, 180–181, 183, 264, 445<br />
unsichtbare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />
von Konkurrenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
Fähigkeitsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192–194<br />
Fast Follower . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324–325<br />
-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />
Feedback . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />
Felber Schuhe AG Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />
Finanzkennzahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 342<br />
Finanzplanung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35–36<br />
Finanzprognose, rollende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
First Mover . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124, 324–325<br />
-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325, 327<br />
-Vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />
Flexibilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46–48<br />
Fokus-Gespräch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
Fokussierer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320, 322<br />
Fokusstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319–323<br />
Follower-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />
Forschungs- und Entwicklungspotenzial, relatives . . 262<br />
Fragezeichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />
Free Cash-flow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />
Freetime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
Freitag Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392<br />
Frühaufklärung<br />
strategische . . . . . . . . . . 159–160, 162, 169–170, 172<br />
Instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
Früherkennungsindikatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />
Frühindikatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161<br />
Frühwarnindikatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />
Frühwarnsystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161, 173<br />
Führung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />
agile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />
durch Zielsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
operative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40, 42<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40, 42<br />
Führungsansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />
regional unterschiedlicher . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />
Führungskräfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162, 345, 372<br />
Eigeninteressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />
Kritikbereitschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172<br />
relative Qualifikation der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />
Rolle der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />
Führungsprozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58<br />
funktionale Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Funktionsleitbild . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296–297<br />
Funktionsleiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />
Fusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 395<br />
Gründe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
Stichwortverzeichnis 607<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
G<br />
Gamification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446<br />
ganzheitliche Vision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286–287<br />
ganzheitliches Leitbild . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />
ganzheitliches <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Gefahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250, 252–253<br />
gelenkte Evolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />
GE-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260<br />
generische Wettbewerbsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />
Geox Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />
Geschäftsdefinition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />
Geschäftseinheit, strategische . . . . . . . . . 53, 97, 100, 142<br />
Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Abhängigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Kriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />
Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
Geschäftsfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />
homogenes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93, 95<br />
strategisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92, 97, 100, 264<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />
Geschäftsmodell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 69, 400<br />
-Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401<br />
Gesetzmäßigkeiten, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />
Gewinnmaximierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />
Gewinnpotenzial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124–125<br />
Gillette Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
Glaubwürdigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />
Global Player . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366<br />
globale Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357–358<br />
globaler Wettbewerb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
globales Umfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110–112<br />
Entwicklungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />
globales Unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
Globalisierung . . . . . . . . . . . . . . . 21, 133, 354–355, 395<br />
good enough . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />
Greenwashing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />
Gresham’s Law of Planning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />
Größenvorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
groupthink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
Grundwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
Gruppen<br />
Abnehmer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />
Anspruchs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 280<br />
-denken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
-diskussion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
Experten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
homogene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126, 171<br />
Stakeholder- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 280<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125–127, 159<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127–128<br />
Karte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126–128<br />
H<br />
Harmonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171–172<br />
Hauptbedürfnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />
Häuptling-Indianer-Syndrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />
Hewlett-Packard (HP) Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . 246<br />
Hierarchieebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />
High-End-Produkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />
high-velocity environment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
Hilti Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />
Holacracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />
homogene Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126, 171<br />
homogenes Geschäftsfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93, 95<br />
horizontale Differenzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
horizontale Kommunikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62<br />
horizontale Koordination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62<br />
Human Resources <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Hund, armer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257, 259<br />
hypercompetition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
I<br />
Iberdrola Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />
Imitationsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324–325<br />
immaterielle Belohnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />
immaterielle Ressourcen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />
Inflexibilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
Informatik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
Informations-<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 53, 249–251<br />
-austausch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />
-beschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144, 146<br />
Formen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />
Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
-pathologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
-quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
fremdsprachige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />
-system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–437<br />
-technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22–23<br />
Initiative, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 411<br />
Generierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
Identifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />
Selektion und Förderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
Inkompatibilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 246, 399<br />
disruptive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244–247<br />
-Jams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
Marketing- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />
Produkt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 331<br />
Prozess- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
störende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
System- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
Technologie- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
Verfahrens- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132<br />
Innovations-<br />
-portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />
Innovationsführer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324<br />
Innovationsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324–325
608 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Innovationsverhalten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308–309<br />
Inside-out-Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92–94<br />
Integration<br />
Rückwärts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
vertikale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
Entscheidungskriterien . . . . . . . . . . . . . . 363–364<br />
Vor- und Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . 364–365<br />
Vorwärts- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
Intelligenz, kollektive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />
Intention, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 278–279<br />
Interaktivität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />
internationale Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
internationales Unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
Internationalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . 353–355, 357<br />
Formen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />
Herausforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
interne Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />
interner Wettbewerb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 69<br />
Internet of Things . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />
Intrapreneur-Programm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446<br />
Intuition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Investitionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
Investitionsprioritäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />
Investitionsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Issue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />
Ist-Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />
Ist-Kultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
Ist-Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255–256, 265<br />
J<br />
Jahresbudget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
Job-to-be-done (JTBD) . . . . . . . . . . . . . . . . . 96–97, 288<br />
Joint Venture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375, 395<br />
Just-in-Time-Training . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446<br />
K<br />
Kannibalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246, 272<br />
Kapital<br />
-bedarf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
-bindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
-freisetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Risiko- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />
Kaufkriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177, 204<br />
der Abnehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />
Kennzahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 342<br />
Kerngeschäft . . . . . . . . . . . . . . . 348–349, 352–353, 368<br />
Ausbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351–352<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350<br />
Stärkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350–352, 368<br />
Vernachlässigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
Kernkompetenzbaum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223–224<br />
Kernkompetenzen . . . . . . . . . . . 181, 183–184, 220–222<br />
Aufbau von . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />
Bausteine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />
Kernkompetenzen (Forts.)<br />
Beispiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
bestehende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />
Diversifikation um . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371<br />
dynamische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />
Identifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />
Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223–224<br />
neue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />
Kernprodukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222–223<br />
Kernprozesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />
Beispiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />
key success factors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />
Klein- und Mittelunternehmen (KMU) . . . . 37, 161, 393<br />
Klimawandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24–25<br />
Know-how-Transfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390<br />
Koalition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />
Koalitionsformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />
Kodak Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />
kollektive Intelligenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />
Komatsu Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279<br />
kombinierte Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />
Kommunikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />
horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62<br />
offene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />
Tele- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
Kommunikationsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />
Kompetenzbaum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223–224<br />
Kompetenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181–183<br />
Kern- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181, 183–184, 220–222<br />
Aufbau von . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />
Bausteine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />
Beispiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
bestehende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />
Diversifikation um . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371<br />
dynamische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />
Identifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />
Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223–224<br />
neue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />
Kompetenz-Produkt-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . 371–372<br />
Komplementär . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122, 124, 380<br />
-produkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
Komplexität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
Kompromiss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
Konflikte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334–335<br />
Konglomerat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371, 374<br />
in Schwellenländern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />
konglomerate Diversifikation . . . . . . . . . . . . . . . 371–373<br />
Konkurrenten . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 120, 127, 141, 159<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141–144<br />
Checkliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />
Elemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />
Informationsbeschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Nutzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />
Quellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Annahmen über die Branche . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Stichwortverzeichnis 609<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Konkurrenten (Forts.)<br />
Annahmen über sich selbst . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />
Bedrohung durch neue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />
bestimmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
Billig- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
Fähigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
gegenwärtige Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
Reaktionsprofil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
Konkurrenz . . . . . . . . . . . . . . . 22, 52, 120, 127, 141, 159<br />
Annahmen über die Branche . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />
Annahmen über sich selbst . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />
bestimmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
Billig- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
Fähigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
gegenwärtige Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
Reaktionsprofil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
Konsistenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
kontinuierliche Veränderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />
Kontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
Durchführungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 479–480<br />
operative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />
Prämissen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 477–478<br />
Strategie- . . . . . . . . . . . . 54, 466, 475–476, 482–484<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476–477<br />
Umsetzungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />
Wirksamkeits- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 478–479<br />
Kontrollpunkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />
Konzernbeitrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
Kooperation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365, 395<br />
vertikale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />
Koordination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />
horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62<br />
vertikale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61–62<br />
Kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />
Stück- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234–235<br />
Transaktions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
Umstellungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Kosten-<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198, 200<br />
-fokusstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />
-führerschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309–310<br />
Risiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312<br />
-führerstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312, 328–329<br />
-führer, branchenweiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235–236<br />
-reduktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236–237<br />
-senkungspotenzial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
-steigerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354<br />
-strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
-unterschiede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
-vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177, 199<br />
größenunabhängige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Kräftefeldanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />
Kreativität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Kreativitätstechniken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />
Kreislaufwirtschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />
Krisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49, 160<br />
-bewältigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48–49, 84, 160<br />
Maßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />
Quasi- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />
Kritikbereitschaft der Führungskräfte . . . . . . . . . . . . . 172<br />
kritische Größe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382<br />
Kult . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
Kultur<br />
Erfolgs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
Ist- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
Soll- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
Unternehmens- . . . . . . . . . . . . 38, 169, 214, 440–441<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214–215<br />
Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />
Kultur-<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />
-anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
-defizite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
-erfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />
-gestaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
-merkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
-risiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />
Kunden<br />
-anforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />
-bedürfnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 102, 203<br />
-erlebnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />
Kaufkriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />
-nutzen-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212–213<br />
-problem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
-struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217–218<br />
künstliche Intelligenz (KI) . . . . . . . . . . . . . . 22, 188–191<br />
Risiken und Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />
Kuoni Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />
kurzfristiger Erfolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 42<br />
Kurzsichtigkeit, strategische . . . 169, 171–172, 457, 468<br />
L<br />
Landkarte<br />
Strategie- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417–418<br />
langfristige Vision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />
langfristiger Erfolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Langfristigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 282<br />
Langfristplanung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36–37<br />
Laserhub Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />
laterale Diversifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371–373<br />
Leadership . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443–444<br />
Subprozesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
610 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Lebenszyklus<br />
Branchen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131–132<br />
-Konzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 240<br />
Nachfrage- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239–240<br />
Produkt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131, 238–240<br />
Technologie- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239–241<br />
Leistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 177, 226<br />
Spezifität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
strategische Bedeutung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
Leistungsstandards . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
Leitbild . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 290, 294–297, 300–301<br />
Anforderungen an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />
Bereichs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296–297<br />
-entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . 292–293, 296–297<br />
Entwurf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />
Funktions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296–297<br />
ganzheitliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />
Inhalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291, 297, 301<br />
Kommunikation des . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
Umsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298–299, 301<br />
-verträglichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301<br />
-workshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292–293, 296<br />
Lernansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />
Lernarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484<br />
Lernen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
organisationales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />
organisatorisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167, 172<br />
Lernkurve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />
Lieferanten, Verhandlungsstärke der . . . . . . . . . 119–120<br />
Linienverantwortliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
Liquidation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />
Low-End-Produkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />
Lufthansa Group Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />
M<br />
3M Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />
<strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />
by Objectives (MbO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
by Walking Around . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />
des Wandels . . . . . . . . . . . . . . . 38, 54, 454–457, 463<br />
drei Phasen . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 457, 460, 465<br />
Dringlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458–460<br />
Herausforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466<br />
Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463–464<br />
ganzheitliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Human Resources <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Kosten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235–236<br />
Krisen- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48–49, 84, 160<br />
Kultur- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
Marketing- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
of Change . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 54, 454–457, 463<br />
drei Phasen . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 457, 460, 465<br />
Dringlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458–460<br />
Herausforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466<br />
Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463–464<br />
<strong>Management</strong> (Forts.)<br />
operatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 60<br />
Personal- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />
Portfolio- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254–255<br />
Prozess- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
Merkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />
Strategic Issue <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . 44, 48, 84<br />
<strong>Strategisches</strong> . . . . . . . . . . . . . . . 18, 26, 37–38, 60, 87<br />
empirische Untersuchungen . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Fehler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
geschichtliche Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
Grenzen und Gefahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83–84<br />
Modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />
Möglichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
nach Ansoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />
Nutzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />
Prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />
Supply-Chain- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />
Top- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />
Veränderungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Weak Signal <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />
<strong>Management</strong>-<br />
-Buyout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350<br />
-instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />
-prozess, strategischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />
-systeme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />
Marge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />
Market-Based View . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
Marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
-innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />
-instrument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
strategisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Markowitz-Regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />
Markt<br />
-anteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />
relativer . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236, 255, 259–260<br />
-anteils-Marktwachstums-Matrix . . . . . . . . . . . . . 255<br />
-anteils-Marktwachstums-Portfolio . . . . . . . . . . . 255<br />
-attraktivität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261<br />
Beurteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261, 264<br />
Faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260–261<br />
Klassifizierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
-attraktivitäts-Wettbewerbsstärken-<br />
Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260–261, 264<br />
quantitative Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
-beziehungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />
-definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />
-durchdringung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />
-eintritt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115–116<br />
-entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />
Positionierung im . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />
-position, relative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />
-potenzial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Stichwortverzeichnis 611<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Markt (Forts.)<br />
-segmentierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />
-stellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />
-unterschiede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
wachsender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />
-wachstumsrate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255, 259<br />
marktbasierte Sicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
Materialrest24 Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />
materielle Ressourcen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178–179<br />
Matrix<br />
BCG- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255–256, 258, 265<br />
Schwächen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259–260<br />
Stärken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />
BCG-II- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
Bereichspositionierungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
GE- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260<br />
Kompetenz-Produkt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371–372<br />
Marktanteils-Marktwachstums- . . . . . . . . . . . . . . 255<br />
Marktattraktivitäts-Wettbewerbsstärken- . . 260–261,<br />
264<br />
quantitative Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
McKinsey- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260, 265–268<br />
Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />
Neun-Felder- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266, 268<br />
Produkt-Markt- . . . . . . . . . . . . . . . . . 92–93, 342, 351<br />
-Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430–431<br />
SWOT- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252–253<br />
Vier-Felder- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
Vorteils- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
maximaler Unternehmenswert . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
MbO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
MBV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
McKinsey-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260, 265–268<br />
Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />
mechanistische Organisation . . . . . . . . . . . 426–427, 447<br />
Mega-Chance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371–372<br />
Michelin Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452<br />
Migros Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291, 325<br />
Mikrokredit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
Mission, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
Mitarbeitende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55–56, 445<br />
Ausbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Bedeutung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />
Rolle der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />
Mittelsegment, wachsendes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />
Mobilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />
Mobilitätsbarrieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127–128<br />
Model T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
Modell des Strategischen <strong>Management</strong>s . . . . . . . . . . . 51<br />
moving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
muddling through . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />
multilokale Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357–358<br />
multinationales Unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
Musikindustrie Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135<br />
N<br />
Nachahmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324<br />
Nachahmungsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
Nachfragelebenszyklus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239–240<br />
nachhaltige Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />
Nachhaltigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44<br />
natürliche Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />
Netzwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147, 365<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147, 154–155, 377<br />
-effekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116, 152–153<br />
Neun-Felder-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266, 268<br />
Neupositionierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338<br />
New York Times (NYT) Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . 73<br />
nichtdiversifiziertes Unternehmen . . . . . . . . . . . 367–368<br />
nichtverwandte Diversifikation . . . . . . . . . . . . . 371–373<br />
Niederlassungsleiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
Normstrategie . . . . . . . . . . . . . . 257, 259–260, 265, 267<br />
Nutzenpotenzial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />
Nutzenversprechen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
Nutzwertanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344<br />
O<br />
offene Kommunikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />
Offensivstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Ökologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24, 110–111, 218<br />
Auswirkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />
ökologisch bewusste Unternehmensführung . . . . . . . . . 24<br />
Ökosystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76–77, 148, 380<br />
Akteure/Rollen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
Konkurrenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />
Omni-Channel-Marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208<br />
Open Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 78–79, 81<br />
Open Space . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
-Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />
-Veranstaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />
operative Aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39–40<br />
operative Effizienz . . . . . . . . . . . . . . . 26, 31, 34, 310, 411<br />
operative Führung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40, 42<br />
operative Kontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />
operative Maßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />
operative Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
operative Tätigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />
operatives Budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422, 424<br />
Formen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
operatives <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 60<br />
Orchestrator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />
Organisation<br />
Ablauf- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
Aufbau- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
mechanistische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426–427, 447<br />
organische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426–427<br />
organisch-evolutionäre . . . . . . . . . . . . . . . . . 447–451<br />
Prozess- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
Sekundär- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />
organisationales Lernen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
612 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Organisationsstruktur . . . . . . . . . . . . 426, 431, 433–434<br />
divisionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429–430<br />
einfache . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
funktionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Gestaltung nach Divisionen . . . . . . . . . . . . . 429–430<br />
Gestaltung nach Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
ideale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
Matrix- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430–431<br />
organisatorisches Lernen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167, 172<br />
organische Organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426–427<br />
organisch-evolutionäre Organisation . . . . . . . . . 447–451<br />
Outside-in-Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94–95<br />
Outsourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
overshooting the market . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
P<br />
Paralyse durch Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233<br />
Partizipation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />
personal scorecard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />
Personalbeurteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447<br />
Personalentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445–446<br />
Maßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Personalgewinnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Personalmanagementkonzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />
PESTEL-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />
Plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
strategischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
Planer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
Finanz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35–36<br />
Langfrist- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36–37<br />
operative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35–36, 38, 56<br />
in KMUs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
Prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
Planungs-<br />
-abteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
-horizont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
-prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
-Stabsstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
-systeme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
-verantwortlicher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />
-workshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />
Plattform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148<br />
-Governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />
in der Industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151<br />
KMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />
Plattformbetreiber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148–150, 379<br />
Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />
Wettbewerbsverständnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />
Plattformgeschäfte . . . . . . . . . . . . 149, 151, 189, 208, 247<br />
Diversifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388<br />
Kundenproblem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
Strategieentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />
Plattform-Ökosystem . . . . . . . . . . . 76–77, 148–149, 155<br />
Politik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110–111<br />
Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />
-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254, 269–271, 439<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270–271<br />
Vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270<br />
Ist- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255–256, 265<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254–255<br />
Marktanteils-Marktwachstums- . . . . . . . . . . . . . . 255<br />
SGE- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
Soll- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257, 347<br />
Unternehmens- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
Beurteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
Positionierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 337–338<br />
im Markt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />
Neu- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257–258, 265, 336<br />
Prämissenkontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 477–478<br />
«predictive maintenance» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190<br />
Preis<br />
-elastizität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />
-festsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />
-kampf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120–121<br />
-parität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />
-politik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />
-rivalität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />
Premiumprodukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332–333<br />
Premiumstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 333<br />
Pricing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />
primäre Aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />
Primark Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310<br />
Product-as-a-Service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />
Produkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />
End- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222<br />
Ersatz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Bedrohung durch . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117–118<br />
High-End- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />
Kern- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222–223<br />
Komplementär- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
Low-End- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />
Premium- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332–333<br />
Produkt-<br />
-differenzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
-entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />
-innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 331<br />
-lebenszyklus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131, 238–240<br />
-linien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />
-Manager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
-Markt-Kombinationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />
-Markt-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92–93, 342, 351<br />
-verbesserung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
Produktionsbudget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Produktionspotenzial, relatives . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />
Produktionsvolumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234–235<br />
Prognose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
Finanz-, rollende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
Stichwortverzeichnis 613<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Projektteam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463<br />
Szenario- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
Prozess<br />
der strategischen Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
des Strategischen <strong>Management</strong>s . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />
Führungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58<br />
Kern- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />
Beispiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />
<strong>Management</strong>-, strategischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />
Planungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
sozialer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />
Strategieentwicklungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55–56<br />
Übergangs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />
Veränderungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
drei Phasen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
Prozess-<br />
-innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
Merkmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />
-organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
-orientierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28, 192<br />
Purpose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 278, 282–284, 287<br />
Q<br />
Qualifikation der Führungskräfte, relative . . . . . . . . . 262<br />
Quasikrise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />
Quellen<br />
der Branchenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
der Informationsbeschaffung . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
der Konkurrentenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
Differenzierungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . 313–314, 316<br />
Informations- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
fremdsprachige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />
R<br />
rationale Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Raumentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />
RBV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
Reaktionsprofil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />
real time strategic change . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />
Realitätsmodell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
Realoption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46–48<br />
Real-time-System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45, 84<br />
Rechnungswesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />
Recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110–111<br />
refreezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
Rekrutierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446<br />
relative Marktposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />
relative Qualifikation der Führungskräfte . . . . . . . . . . 262<br />
relativer Marktanteil . . . . . . . . . . . . . . 236, 255, 259–260<br />
relatives Forschungs- und Entwicklungspotenzial . . . 262<br />
relatives Produktionspotenzial . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />
Renditeunterschiede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114–115<br />
Rendite, überdurchschnittliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />
Rentabilität . . . . . . . . . . . . . . . . . 114, 118, 120–121, 176<br />
Rentabilitätsunterschiede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />
Resilienz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />
Resilienz-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />
Resource-Based View . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
Responsabilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452–453<br />
Ressourcen . . . . . . . . . . . . . . . 30, 32, 178, 180–181, 183<br />
-allokation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />
immaterielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />
materielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178–179<br />
ressourcenbasierte Sicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
Return on Investment (ROI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438<br />
Reverse Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
Revolutionsphase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454–455<br />
Ribeme Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />
Risikokapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />
Rivalität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 124, 127–128<br />
unter bestehenden Wettbewerbern . . . . . . . . . . . . . 120<br />
ROI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438<br />
rollende Finanzprognose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423<br />
Rückwärtsintegration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
Rückzugsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350–351<br />
S<br />
Samsung Electronics Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . 221<br />
schwache Signale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45–46, 163<br />
Schwächen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250, 252–253<br />
SCP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134–135<br />
Segmentierung<br />
der Umwelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />
Markt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92, 102–104<br />
segmentspezifische Strategie . . . . . . . . . . . 319, 322–323<br />
Sekundärorganisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99<br />
Selbstzensur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
Selektion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
selektive Wahrnehmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
SEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180, 183–184, 313<br />
Serious Play . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
Servitization . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />
SGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 97, 100, 142<br />
Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Abhängigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Kriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />
-Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
-Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307, 349<br />
Auswahl und Ausarbeitung . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />
Dokumentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
koordinieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
-Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
SGF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92, 97, 100, 264<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />
Shared Value . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284–286<br />
Shareholder-Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280–281<br />
Shein Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310<br />
7S+P-Schema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425, 440
614 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Signale, schwache . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45–46, 163<br />
SIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44, 48, 84<br />
Skaleneffekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Skalenerträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237–238, 331<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />
Skalierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />
Skills . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
S-Kurve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241–243<br />
Beschränkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242–243<br />
Smart Connected Products (SCP) . . . . . . . 134–135, 191<br />
Social Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 77–78<br />
-Plattform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />
Sofortmaßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300, 422<br />
Soll-Kultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441<br />
Soll-Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257, 347<br />
sozialer Prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />
soziokulturelle Entwicklungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />
Spezialisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
Spezifität der Leistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
staatliche Barrieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
staatliche Maßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
Stabsstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
Staff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
Stakeholder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25, 108, 280<br />
-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />
-Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280–281<br />
-Ansprüche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />
-gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 280<br />
-Interessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />
Stärken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250, 252–253<br />
Stärken-Schwächen-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
erweiterte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252, 254<br />
Start-up-Geschäft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />
Start-ups . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73<br />
Stern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257, 259<br />
Store 24 Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />
störende Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
Strategic Issue <strong>Management</strong> (SIM) . . . . . . . . . . 44, 48, 84<br />
Strategic <strong>Management</strong> by Exception . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />
Strategic Task Force . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />
Strategie-<br />
-alternativen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />
-architekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />
-begriff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />
Intention, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />
Lernansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />
traditioneller Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />
umfassender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34–35<br />
-bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128, 343–344<br />
-definition<br />
Intention . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />
Lernansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />
traditioneller Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />
umfassende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34–35<br />
Strategie- (Forts.)<br />
-dokument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
-entwicklung . . . 50, 53–54, 147, 157, 195, 214, 254,<br />
301, 307, 345, 389, 409<br />
auf SGE-Ebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308<br />
auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
Prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55–56<br />
Vorgehensweise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />
-kontrolle . . . . . . . . . . . . 54, 466, 475–476, 482–484<br />
operative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476–477<br />
-Landkarte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417–418<br />
-paradoxon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329–331<br />
-typen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253–254<br />
-umsetzung . . . . 52, 54, 214, 409–410, 418, 475, 477<br />
Hindernisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414–415<br />
Instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412, 414<br />
Modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410<br />
Überblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />
-varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341–343<br />
Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342, 344<br />
Instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />
-workshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63–64<br />
Strategien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27–28, 125<br />
Abschöpfungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Anpassungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />
Best-Cost- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />
Best-Value- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />
Billig- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 333<br />
Bombenwurf- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456–457<br />
branchenweite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318, 322–323<br />
Defensiv- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
der Veränderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Desinvestitions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Differenzierungs- . . . . . . . . . . . . . 313, 328–329, 434<br />
Gefahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />
Differenzierungsfokus- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />
Dual- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326, 328, 332–333<br />
Argumente für . . . . . . . . . . . . . . . . . 331, 333–334<br />
Arten von . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326–327<br />
Entwicklungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Evolutions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Fast-Follower- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />
First-Mover- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325, 327<br />
Fokus- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319–323<br />
Follower- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />
geplante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28–29<br />
globale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357–358<br />
Imitations- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324–325<br />
Innovations- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324–325<br />
internationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
Investitions- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
kombinierte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />
Kosten- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434<br />
Kostenfokus- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320<br />
Kostenführer- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312, 328–329
Stichwortverzeichnis 615<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Strategien (Forts.)<br />
multilokale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357–358<br />
Nachahmungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
nachhaltige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />
natürliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />
nicht geplante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28–29<br />
Norm- . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257, 259–260, 265, 267<br />
Offensiv- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Premium- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 333<br />
rationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />
Rückzugs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350–351<br />
segmentspezifische . . . . . . . . . . . . . . . . 319, 322–323<br />
SGE- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307, 349<br />
Auswahl und Ausarbeitung . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />
Dokumentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
koordinieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
transnationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />
Übergangs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
Unternehmens- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307, 346–348<br />
Prozess-Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
Veränderungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456–457<br />
Wachstums- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267, 323<br />
Wertsteigerungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
Wettbewerbs- . . . . . . . . . . . 29–30, 114, 126, 263, 309<br />
eindeutige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />
Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />
generische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />
inhaltliche Dimensionen . . . . . . . . . . . . . 308–309<br />
«strategisch» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />
strategische Aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />
strategische Allianz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125, 393–395<br />
internationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395<br />
Vor- und Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />
strategische Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 52–53, 233<br />
auf Geschäftseinheitsebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
strategische Anpassungsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />
strategische Ausgangslage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />
strategische Erfolgsdeterminanten . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />
strategische Erfolgsfaktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />
strategische Erfolgsposition (SEP) . . . 180, 183–184, 313<br />
strategische Flexibilität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46–48<br />
strategische Frühaufklärung 159–160, 162, 169–170, 172<br />
Instrumente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />
strategische Führung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40, 42<br />
strategische Geschäftseinheit (SGE) . . . . 53, 97, 100, 142<br />
Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Abhängigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Kriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />
Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307, 349<br />
Auswahl und Ausarbeitung . . . . . . . . . . . . . . . 345<br />
Dokumentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />
koordinieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />
Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
strategische Gesetzmäßigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />
strategische Größen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />
strategische Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . 125–127, 159<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127–128<br />
Karte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126–128<br />
strategische Informationsquellen . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />
strategische Initiative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 411<br />
Generierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />
Identifikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />
Selektion und Förderung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
strategische Intention . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 278–279<br />
strategische Kontrolle . . . . . 54, 466, 476–477, 483–484<br />
strategische Kurzsichtigkeit . . . . 169, 171–172, 457, 468<br />
strategische Mission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
strategische Netzwerkanalyse . . . . . . 147, 154–155, 377<br />
strategische Planung . . . . . . . . . . . . . . . . . 35–36, 38, 56<br />
in KMUs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
Prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
strategische Positionierung . . . . . . . . 257–258, 265, 336<br />
strategische Segmentierung . . . . . . . . . . . . . 92, 102–104<br />
strategische Tätigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />
strategische Untätigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />
strategische Veränderungen . . . . . . . . . . . . 454–455, 465<br />
strategische Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />
strategischer Plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
strategisches Benchmarking . . . . . . . . . . . . . . . 227–229<br />
strategisches Budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424, 438<br />
strategisches Controlling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />
strategisches Denken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 83<br />
strategisches Geschäftsfeld (SGF) . . . . . . 92, 97, 100, 264<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />
<strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> . . . . . . 18, 26, 37–38, 60, 87<br />
empirische Untersuchungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Fehler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />
geschichtliche Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
Grenzen und Gefahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83–84<br />
Modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />
Möglichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />
nach Ansoff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />
Nutzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />
Prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 60<br />
strategisches Marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Strategy Map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417–418<br />
structure follows strategy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />
Structure-Conduct-Performance-Paradigma . . . 113–114<br />
Struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426, 431, 433–434<br />
divisionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429–430<br />
einfache . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
funktionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
-gestaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />
nach Divisionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429–430<br />
nach Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
616 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Struktur (Forts.)<br />
ideale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
Kunden- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217–218<br />
Matrix- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430–431<br />
SGE- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />
Stückkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234–235<br />
Supply-Chain-<strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />
Swiss Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398<br />
SWOT-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
erweiterte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252, 254<br />
SWOT-Kombinationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253–254<br />
SWOT-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252–253<br />
Syndrom des Gruppendenkens . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
Synergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389–390, 392<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225–226<br />
-effekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398<br />
-falle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390<br />
Synthese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
System<br />
Anreiz- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437–438<br />
Belohnungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437–439<br />
negative Auswirkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438<br />
Frühwarn- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161, 173<br />
Informations- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–437<br />
-innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />
<strong>Management</strong>- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />
Real-time- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45, 84<br />
Wertschöpfungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196<br />
Zielsetzungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
systematische Vernetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337<br />
Szenario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
Entwicklung eines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />
für die Raumentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />
-projekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166–167<br />
-team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
-technik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163–164<br />
Trend- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 167<br />
unternehmenspezifisches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
-workshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
T<br />
Tagesgeschäft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 110–111, 241–242<br />
Informations- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22–23<br />
-innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244<br />
-lebenszyklus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239–241<br />
neue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 238, 242, 436<br />
Open-Space- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />
-transfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
Telekommunikation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433<br />
Top-down-Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457<br />
Topmanagement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />
Touchpoints . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />
Toyota Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />
Tracken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207<br />
Trade-off-Entscheidungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />
traditioneller Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />
Traffic-Light-Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
Transaktion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397<br />
Transaktionskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
Transformation, digitale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472–473<br />
transnationale Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />
Trend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110, 294<br />
-erkennung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />
-szenario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 167<br />
U<br />
Übergangsprozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460<br />
Übergangsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />
übergeordneter Zweck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
Umsetzungskontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />
Umsetzungsworkshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
Umstellungskosten der Abnehmer . . . . . . . . . . . . . . . 116<br />
Umwelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />
-analyse . . 52, 107–109, 154, 159, 172, 216–217, 294<br />
auf Geschäftseinheitsebene . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />
auf Unternehmensebene . . . . . . . . . . . . . 109–110<br />
Ergebnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
Überblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />
-dynamik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20, 455<br />
-faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
-orientierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 43<br />
-schutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24, 281<br />
Segmentierung der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />
-veränderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
undermanaged companies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373<br />
unfreezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
Untätigkeit, strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />
Unternehmen<br />
globales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
internationales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
multinationales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
nichtdiversifiziertes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367–368<br />
Vergleichs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227–229<br />
10X- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Unternehmens-<br />
-analyse . . . . . . . . . . . 52, 77, 175, 216–217, 294, 377<br />
auf Konzernebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />
-entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
-faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />
-führung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />
ökologisch bewusste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />
-koalition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />
-konzentration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />
-kultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 169, 214, 440–441<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214–215<br />
Funktionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Stichwortverzeichnis 617<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Unternehmens- (Forts.)<br />
-leitbild . . . . . . . . . . . . . 53, 290, 294–297, 300–301<br />
Anforderungen an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />
Entwicklung . . . . . . . . . . . . . 292–293, 296–297<br />
Entwurf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />
ganzheitliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />
Inhalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291, 297, 301<br />
Kommunikation des . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
Umsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298–299, 301<br />
-verträglichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301<br />
Workshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292–293, 296<br />
-leitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />
-philosophie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278, 283<br />
-Portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
Beurteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
-realität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301<br />
-strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307, 346–348<br />
Prozess-Aspekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
-transformation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454, 459<br />
-vision . . . . . . . . 38, 53, 276–279, 287, 290, 301, 415<br />
ganzheitliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286–287<br />
Kommunikation der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
langfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />
wirksame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280–281<br />
-wert, maximaler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
unternehmenspezifisches Szenario . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
unterstützende Aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />
V<br />
Value Proposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />
Value Proposition Design . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339<br />
Veränderungen<br />
kontinuierliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />
Notwendigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 460, 462<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454–455, 465<br />
Vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />
Widerstand gegen . . . . . . . . . . . . . . . . . 466–467, 471<br />
kultureller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />
politischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />
psychologischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />
Symptome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />
technischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466–467<br />
überwinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />
Umgang mit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />
voraussehen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468–469<br />
Veränderungs-<br />
-druck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458–459, 464<br />
-fähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
-geschwindigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
-management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />
-prozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
drei Phasen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />
-strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456–457<br />
Verantwortungsdiffusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
Verfahrensinnovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132<br />
Verfahrensverbesserung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
Vergeltungsmaßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Vergleichsunternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227–229<br />
Verhandlungsstärke<br />
der Abnehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118<br />
der Arbeitnehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
der Lieferanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119–120<br />
Verkaufsbudget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422<br />
Vernetzung, systematische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337<br />
vertikale Desintegration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />
vertikale Differenzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />
vertikale Integration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
Entscheidungskriterien . . . . . . . . . . . . . . . . 363–364<br />
Vor- und Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364–365<br />
vertikale Kooperation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />
vertikale Koordination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61–62<br />
Vertriebskanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116–117<br />
Verwaltungsrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />
verwandte Diversifikation . . . . . . . . . . . . . 369–371, 394<br />
Victorinox Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />
Vier-Felder-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
Virtualisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />
Vision . . . . . . . . . . . 38, 53, 276–279, 287, 290, 301, 415<br />
ganzheitliche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286–287<br />
Kommunikation der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289–290<br />
langfristige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />
wirksame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280–281<br />
Vision Statement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287–288<br />
Volumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318–319<br />
Vorteils-Matrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />
Vorwärtsintegration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />
VUCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
W<br />
Wachstum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322<br />
Wachstumsrate, Markt- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255, 259<br />
Wachstumsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267, 323<br />
Wahrnehmung, selektive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />
Währungsschwankungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />
Wandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457, 462–463, 467<br />
Weak Signal <strong>Management</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />
weak signals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45–46, 163<br />
Weltanschauung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />
Wert-<br />
-aktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />
-ketten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195–197, 205<br />
-analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194, 211<br />
Definition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196, 198<br />
Digitalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />
einzigartige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313<br />
gesellschaftliche Probleme in der . . . . . . . . . . 285<br />
Modell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />
Neuausrichtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />
Probleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210–211<br />
qualitativer Vergleich . . . . . . . . . . . . . . . 202–203<br />
Verknüpfungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
618 Stichwortverzeichnis<br />
..........................................................................................................................................................................................<br />
Wert- (Forts.)<br />
-kurve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203, 337–339<br />
-schöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />
-schöpfungssystem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196<br />
-steigerungsstrategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />
-vorstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294–295<br />
Analyse der . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />
Profil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />
Werte<br />
emotionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />
Grund- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
Unternehmens-, maximale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />
-wandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24, 110<br />
Wettbewerb<br />
Businessplan- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
globaler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />
interner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />
Wettbewerbs-<br />
-dimensionen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127<br />
-feld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308–309<br />
-grenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />
-kräfte . . . . 114–115, 117–120, 122–124, 127, 130,<br />
159, 216<br />
Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />
Maßnahmen gegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />
-stärke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />
Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />
Faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260, 262<br />
Klassifizierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264<br />
-strategie . . . . . . . . . . . . . 29–30, 114, 126, 263, 309<br />
eindeutige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328<br />
Entwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />
generische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />
inhaltliche Dimensionen . . . . . . . . . . . . 308–309<br />
-umfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />
-vorteile . . 29–30, 32, 176–178, 181, 196, 198, 242,<br />
308–309<br />
nachhaltige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />
Widerstand gegen Veränderung . . . . . . . . . 466–467, 471<br />
kultureller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />
politischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467, 470<br />
psychologischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />
Symptome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469<br />
technischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466–467<br />
überwinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />
Umgang mit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />
voraussehen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468–469<br />
Wikimedia Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />
wirksame Vision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280–281<br />
Wirksamkeitskontrolle . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 478–479<br />
Wirtschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110–111<br />
wisdom of the crowd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78<br />
Workout-Programm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464–465<br />
Vorteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464–465<br />
Workshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104, 464<br />
Leitbild- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292–293, 296<br />
Planungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />
Strategie- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63–64<br />
Szenario- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
Umsetzungs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />
Z<br />
Zahlungsbereitschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />
Zara Praxisbeispiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339<br />
10X-Unternehmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Zeit als Erfolgsfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />
Zentralisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427<br />
Ziel-<br />
-ebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />
-hierarchie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413–414<br />
-setzung<br />
Führung durch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
System . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
Ziele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413–414<br />
der Konkurrenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />
Formulierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413<br />
für Stakeholder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281<br />
strategische . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />
Zweck, übergeordneter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Autoren und Künstlerin<br />
Roman <strong>Lombriser</strong><br />
Peter A. <strong>Abplanalp</strong><br />
Doctor of Business Administration, Professor für <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong><br />
an der Hochschule für Wirtschaft, Olten (Fachhochschule<br />
Nordwestschweiz). Seit 2008 Verwaltungsratspräsident des Beratungsunternehmens<br />
Forrer <strong>Lombriser</strong> & Partner, Strategie- und Projektmanagement.<br />
Von 2002 bis 2008 Professor an der Fachhochschule für<br />
Angewandte Wissenschaften FHS St. Gallen. Von 1994 bis 2005 Leiter<br />
der Unternehmensberatung am Institut für Führung und Personalmanagement<br />
(I.FPM) der Universität St. Gallen (HSG). An der gleichen<br />
Universität seit 1993 Lehrbeauftragter für Betriebswirtschaftslehre und<br />
Corporate Governance/VR-<strong>Management</strong>. Seit 2005 Partner des International<br />
Center for Corporate Governance und Dozent der Swiss Board<br />
School. Von 1999 bis 2001 Visiting Professor of Strategic <strong>Management</strong><br />
an der U.S. International University, San Diego/USA. Zuvor zehn Jahre<br />
Praxiserfahrung im Finanzsektor. 1992 Gewinner des internationalen<br />
«Igor Ansoff Award» von Coopers & Lybrand (Amsterdam, NL) für die<br />
Forschungsarbeit über «Strategische Unternehmensführung bei fundamentalen<br />
Veränderungen». Autor diverser Bücher und Fachbeiträge zum<br />
Strategischen <strong>Management</strong>.<br />
Dr. rer. pol., Professor und vormaliger Direktor der Fachhochschule<br />
Solothurn Nordwestschweiz für Technik, Wirtschaft und Soziales in<br />
Olten. Berufslehre und mehrjährige Tätigkeit bei den Schweizerischen<br />
Bundesbahnen. Werbe- und Redaktionsassistent einer Versicherungsgesellschaft.<br />
Studium der Betriebswirtschaft und Soziologie an der Uni-
..........................................................................................................................................................................................<br />
versität Basel. Visiting Scholar an der Cornell University, Ithaca N.Y.<br />
Mehrjährige Praxis als Verantwortlicher für Kaderausbildung und<br />
Kaderentwicklung in Industrie- und Dienstleistungsunternehmen. Verschiedene<br />
Einsätze als Dozent für <strong>Strategisches</strong> <strong>Management</strong> in China,<br />
Vietnam und Nordkorea sowie in den USA, Deutschland und in der<br />
Schweiz. Co-Leiter des Curriculum Committees des Netzwerkes<br />
«Microeconomics of Competitiveness» (Professor Michael E. Porter).<br />
Susanne Keller<br />
Irritation und<br />
Widerstand<br />
Das Floß der Medusa<br />
Die Malerin Susanne Keller lebt und arbeitet in Zürich. In ihrem Atelier<br />
entstehen vor allem großformatige Gemälde, die seit 1980 an zahlreichen<br />
Ausstellungen im In- und Ausland zu sehen waren.<br />
«Susanne Kellers Malerei entzündet sich immer an existierenden Dingen.<br />
Emotionen tragen den Malprozess jedoch weg vom fassbaren Gegenstand,<br />
lösen das Greifbare fast vollends auf in sinnliche Farben. Mit<br />
den Stimmungswerten und Leuchtkräften von Symbolfarben liefert die<br />
Künstlerin einen neuen Einstieg in ihre großformatigen Bilder. Am bewegten,<br />
rauen Relief der Oberfläche findet das Auge temporären Halt,<br />
erfährt aber auch Irritation und Widerstand beim Vordringen in die<br />
Tiefe. (…) Die Malerin stellt kontroverse Zustände und Befindlichkeiten<br />
in zweigeteilten Bildern nebeneinander und fasst sie doch als zusammengehörig<br />
auf. Mauerartig fahle, verblasste Vergangenheit und satte<br />
Lebensfülle bilden ‹Erinnerung›. Dabei verkörpert gerade furchige, versehrte<br />
Farbhaut und nicht glatte Oberfläche die Schönheit des Gelebten.»<br />
Barbara Handke, Tages-Anzeiger Zürich, Dezember 2002<br />
Buchumschlag und Kapitelillustrationen zitieren aus Jean Louis Théodore<br />
Géricaults berühmtem Gemälde Das Floß der Medusa. Während<br />
das Gemälde eine «Erfindung der Wirklichkeit» ist, eine Metapher, die<br />
in jeder Zeit eine eigene Deutung zulässt, besteht der zweite Teil des<br />
Motivpools aus den Konstruktionsplänen des Floßes, aufgezeichnet<br />
1818 von Alexandre Corréard und J.B. Henri Savigny, die das Floß aus<br />
Schiffswrackteilen zusammengebaut haben.<br />
Die Figuren, die auf dem Buchumschlag und im Buch erscheinen,<br />
sind allesamt dem «Hoffnungsteil» nachempfunden. Das Winken, Gestikulieren,<br />
Zeigen, die gegenseitige Hilfe beim Hochsteigen zur Spitze<br />
der (Menschen-)Pyramide bedeutet Überleben (auch im <strong>Management</strong>).<br />
Ein Floß, eilig zusammengebaut, ebenso.<br />
Umschlagbild: «Rettung?», Acryl/Kreide auf Papier, 100 × 70 cm<br />
Zeichnungen: Etats, vernis mou, Plattengrößen: 28,5 × 17,5 cm