JOURNAL OF EURASIAN STUDIES

January-March 2011 JOURNAL OF EURASIAN STUDIES Volume III., Issue 1.
_____________________________________________________________________________________
yöntemi sonraki bilim adamları tarafından terkedildi ve Macar dilbilimciler Macar dilinin Hunca mirası
üzerinde daha fazla durmadılar. Gyula Németh ve Zoltán Gombocz bu hususta yegane istisnayı teşkil
etmektedirler.
Günümüzde Hun dili araştırmaları resmi Macar Dilbilim sahasından tamamıyla çıkartılmış
durumdadır ve Moğolcanın yahut akraba herhangi bir İç Asya dilinin ehemmiyeti kafi derecede ilgiyi
haketmemektedir. 2
Doerfer Hun diline dair neşrettiği görkemli çalışmasında Barthold, Aşmarin ve Pritsak’ın bu lisanı
Çuvaş –Türk zümresinin bir üyesi olarak gördüklerini yazar. Bu beyanat Macar dilinin kökeni açısından
önemlidir zira araştırmacılar Macarca’daki Türkçe ödünçlemelerin” ekseriyyetinin Çuvaşça karakteri
taşıdığını ifade etmişlerdir. Gábor Bálint’in 3 Macarca hususunda Çuvaş dilinin etkisini reddettiği
kaydedilmelidir. Ona göre Macarca ve Moğolca Macarca ve Çuvaşça’dan daha yakındır. Bu görüşü
Nicholas Poppe de yinelemiştir. 4 Poppe bu benzerliklerin ortak bir Hun soyu ile bağlantılı olduğu
fikrindedir.
Doerfer iki büyük dilbilimci Klaproth ve Semenov’un Hun dilini Macarca ile özdeşleştirdiklerinden
bahseder. Bu görüşün mühim derecede Macarların kökeni araştırmalarını etkileyecek olmasına karşın
Macar dilbilimciler tarafından nazar-ı itibara alınmamış olması tuhaftır.
Diğer araştırmacılar (Venelin, Velitman, Zabelin, vb.) Hun dilinin varislerinin Slavlar olduklarını
düşünmüşlerdir. 5 Slav dillerinin pek çok Hunca kelimeyi ve kültürel öğeyi muhafaza etmesinden dolayı
bu tesadüfi değildir.
Günümüzde pekçok bilimadamı için Hunların dilinin yanlızca tek bir halk ya da zümre tarafından
korunmuş olduğu tasvip edilemezdir. Dahası, onların yegane torunları olarak Sibiryalı küçük toplulukları
görmek kabil değildir. Bu fikri Pulleyblank öne sürmüş, Vovin ve Ligeti de onaylamışlardır. Fakat bu
nasıl gerçek olabilir? Kadim, uzun ömürlü ve şumüllü bir imparatorluk mirasının sadece, yaşam alanının
Hunların merkezi sahasının çok uzağında konuşlu küçük bir halk zümresi ile kalmış olduğu mantığa
aykırıdır. Ne Ostyaklar ne de Ketler bağımsız bir devlet kurabilmişlerdir. Onlar kadim dünyanın en
büyük imparatorluğunu yaratmış Hunların tersine kabile tarzlı bir topluluk hayatı sürdüregelmişlerdir.
Başka araştırmacıların da kanıtladığı gibi Hun dili mirası yanlızca tek bir halk tarafından değil tüm
Avrasya bozkır sahasındaki pek çok millet tarafından muhafaza edilmiştir.
Izabella Horváth, Hun dilinin kökeni üzerine savların karşılaştırmalı tanıtımını ortaya koyan bir
çalışma yayınlayıp, Hunların Moğol, Türk, Slav, Fin vb. kökenli olduğunu düşünen yazarların bir
dökümünü çıkardı.
O, Çinli araştırmacıların sonuçlarını özetleyen ilk kişiydi. En ilginç görüşlerden biri, Hun dönemi
müddetince Altay dillerinin bölümlere ayrılmadığını, bu sebepten Huncanın Ön-Altay dili olarak kabul
edilebileceğini ifade eden Çinli Wu’nun görüşüdür. 6
2 Orta Asya Türk Dilleri ya da Saka Dilleri
3 Bálint, 1877. VII.
4 Marcantonio, 2006.
5 Doerfer, 1973.13.
_____________________________________________________________________________________
© Copyright Mikes International 2001-2011 47