przykłady dobrych praktyk - ZSP Radowo Małe

PRZYKŁADY DOBRYCH PRAKTYK 

W ZAKRESIE WDROŻENIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ 

WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO ORAZ KSZTAŁCENIA 

OGÓLNEGO W POSZCZEGÓLNYCH TYPACH SZKÓŁ 

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

OTWARCI NA ZMIANY 

PRZYKŁADY DOBRYCH PRAKTYK 

W ZAKRESIE WDROŻENIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ 

WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO ORAZ KSZTAŁCENIA 

OGÓLNEGO W POSZCZEGÓLNYCH TYPACH SZKÓŁ 

Poznań 2010

ZESPÓŁ REDAKCYJNY 

Ewa Superczyńska 

Teresa Radomska 

Iwona Wysocka 

Joanna Marchewka 

Olga Gałuszek 

Tadeusz Nowik 

Paweł Gołębiewski 

OTWARCI NA ZMIANY 

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej 

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 

ZakładPoligraficznyA.Frąckowiak 

tel./fax618748213,e-mail:afdruk@icpnet.pl

Zmiana podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego wprowadzona 

rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej 

wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół 

(Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17), zapoczątkowała szereg istotnych zmian w polskiej szkole. Rok 

szkolny 2009/2010 r. jest pierwszym rokiem wdrażania tych zmian – w pierwszej kolejności w przedszkolach, 

klasach pierwszych szkół podstawowych i klasach pierwszych gimnazjów – i z tego 

względu najtrudniejszym zarówno dla dyrektorów tych szkół, jak i dla nauczycieli. W kolejnych 

latach zmiany będą obejmować następne roczniki uczniów tych szkół, a od roku szkolnego 

2012/2013 dotyczyć one będą także szkół ponadgimnazjalnych. 

Celem reformy programowej kształcenia ogólnego jest podniesienie jakości kształcenia oraz dostosowanie 

nauczania do indywidualnych potrzeb i możliwości każdego ucznia. Zmianom programowym 

i organizacyjnym towarzyszy rozszerzenie zakresu autonomii zarówno szkół, jak i nauczycieli. 

W wyniku wprowadzenia nowych rozwiązań w ustawie o systemie oświaty oraz w aktach 

wykonawczych do tej ustawy dyrektorzy szkół zyskali większą autonomię w zakresie organizacji 

pracy szkół. Należy tu w szczególności zaznaczyć możliwość bardziej elastycznego planowania 

zajęć dzięki określeniu minimalnej ogólnej liczby godzin przeznaczonych na realizację podstawy 

programowej poszczególnych zajęć oraz możliwość organizacji części obowiązkowych zajęć wychowania 

fizycznego, zajęć artystycznych, zajęć technicznych w sposób odpowiadający zainteresowaniom 

uczniów. Natomiast nauczyciele zyskali większą autonomię w sprawach dydaktycznych 

– prawo do swobodnego wyboru programów nauczania i podręczników. Dzięki rozszerzeniu 

zakresu autonomii dyrektorzy i nauczyciele stają się bardziej niezależni w wykonywaniu swoich 

obowiązków. Autonomia wiąże się jednak zazwyczaj z większą odpowiedzialnością – odpowiedzialnością, 

która nie polega już tylko na przestrzeganiu procedur działania danej szkoły, ale przede wszystkich 

na odpowiedzialności za uzyskiwane efekty kształcenia. 

Aby pomóc szkołom w efektywnym wprowadzaniu zmian programowo-organizacyjnych w kształceniu 

ogólnym, Ministerstwo Edukacji Narodowej realizuje, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, 

projekt systemowy „Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia 

ogólnego w poszczególnych typach szkół”, w ramach którego Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli 

w Poznaniu, działający jako Partner MEN, zorganizował konkurs pod nazwą „Otwarci na zmiany”. 

Celem konkursu było zebranie i upowszechnienie w skali kraju przykładów dobrych praktyk 

związanych z wdrażaniem nowych podstaw programowych w przedszkolach i szkołach. 

Liczę, że niniejsza publikacja zachęci dyrektorów oraz nauczycieli innych przedszkoli i szkół do 

otwartego, kreatywnego i innowacyjnego spojrzenia na zachodzące zmiany, a zamieszczone tu 

przykłady dobrych praktyk pomogą w planowaniu i organizacji pracy szkół tak, aby służyła ona 

podniesieniu jakości kształcenia coraz bardziej zróżnicowanej populacji uczniów. 

Sekretarz Stanu 

Krystyna Szumilas 

3

Konkurs „Otwarci na zmiany” stanowił element działań 

wynikających z projektu systemowego „Wdrożenie 

podstawy programowej wychowania przedszkolnego 

i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach 

szkół”, realizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej 

w partnerstwie z Centralnym Ośrodkiem Doskonalenia 

Nauczycieli w Warszawie oraz Ośrodkiem 

Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu. 

Celem głównym konkursu było zebranie i upowszechnienie 

w skali kraju przykładów dobrych praktyk związanych 

z wdrażaniem nowych podstaw programowych 

w szkołach i przedszkolach, a w szczególności: 

• propagowanie kreatywnego podejścia do reformy 

programowej; 

• zachęcenie nauczycieli różnych przedmiotów do ciekawego 

i innowacyjnego spojrzenia na zmiany w podstawie 

programowej; 

• kształcenie umiejętności organizowania zajęć interdyscyplinarnych 

oraz wzbogacenie metod pracy 

z uczniami i doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela; 

• wypracowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, 

sprzyjających nauczaniu i uczeniu się według 

nowych reguł. 

WSTĘP 

Konkurs został ogłoszony na początku września 2009 r. 

i trwał przez trzy miesiące. Do zadań uczestników 

należało przygotowanie opisu działań związanych z wdrożeniem 

nowej podstawy programowej oraz opracowanie 

strony internetowej, będącej ilustracją rezultatów pracy. 

Efektem przeprowadzonego konkursu jest niniejsza publikacja, 

która świadczy o zaangażowaniu szkół i przedszkoli 

w realizację nowej podstawy programowej. 

Do udziału w konkursie zgłosiło się 61 uczestników, 

w tym 22 przedszkola, 26 szkół podstawowych i 13 

gimnazjów z całej Polski. 

Słowa uczą, 

przykłady pociągają. 

Seneka 

Komisja konkursowa przyznała nagrody i wyróżnienia 

za najbardziej nowatorskie, a jednocześnie uniwersalne 

propozycje działań. 

W kategorii: przedszkola 

I m-ce: Zespół Żłobkowo-Przedszkolny nr 3 

im. Kardynała Joachima Meisnera we Wrocławiu 

II m-ce: Przedszkole nr 264 „Pluszowego Misia” 

w Warszawie 

III m-ce: Miejskie Przedszkole nr 2 im. Szewczyka 

Dratewki w Chodzieży 

W kategorii: szkoły podstawowe 

I m-ce: Szkoła Podstawowa 

im. Kornela Makuszyńskiego w Zespole Szkół 

Publicznych w Radowie Małym 

II m-ce: Szkoła Podstawowa im. Powstańców 

Wielkopolskich w Pniewach 

III m-ce: Zespół Szkolno-Przedszkolny Publiczna 

Szkoła Podstawowa w Moszczance 

4

W kategorii: gimnazja 

I m-ce: Zespół Szkół Szkoła Podstawowa 

i Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Jerzykowie 

II m-ce: Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Czesława 

Niemena w Strzelcach Opolskich 

III m-ce: Gimnazjum nr 3 

im. Józefa Chełmońskiego w Zielonej Górze 

Wyróżnienia: 

• Publiczne Przedszkole nr 4 w Pile 

• Prywatne Przedszkole Artystyczno-Językowe 

Kids’Academy w Białymstoku 

• Przedszkole nr 30 „Mały Olimpĳczyk” w Poznaniu 

• Szkoła Podstawowa nr 2 

im. mjra Henryka Sucharskiego w Kwidzynie 

• Społeczna Szkoła Podstawowa nr 3 Białostockiego 

Towarzystwa Oświatowego w Białymstoku 

• Szkoła Podstawowa w Zbylutowie 

• Szkoła Podstawowa nr 5 w Wolsztynie 

• Szkoła Podstawowa nr 18 im. Jana Matejki 

w Koszalinie 

• Zespół Szkół nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi, 

Gimnazjum nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi 

im. Polskich Noblistów w Zamościu 

• Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika we Wrześni 

Konkurs „Otwarci na zmiany”, oprócz postawionych 

celów wynikających z realizacji projektu, zakładał także 

upowszechnienie idei uczenia się w zespole. To jedna 

z metod doskonalenia pracy dorosłych, polegająca 

na wzajemnym wsparciu metodycznym i merytorycznym 

od nowego rozwiązania poprzez jego wdrażanie do 

ewaluacji. Praca w zespole pozwala na zapewnienie 

spójności działań i większą skuteczność. Udział w konkursie 

stworzył więc szansę na refleksję niezbędną 

w pracy pedagogicznej i kompleksowe spojrzenie na 

własne działania. 

Zawarty w publikacji materiał w syntetyczny sposób 

przedstawia działania zwycięskich i wyróżnionych szkół 

i przedszkoli. Mamy nadzieję, że ciekawe i innowacyjne 

rozwiązania dydaktyczno-wychowawcze będą stanowiły 

dla Państwa inspirację w realizacji reformy programowej. 

Dyrektor ODN 

Ewa Superczyńska 

5

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

Zespół Żłobkowo-Przedszkolny nr 3 im. Kardynała Joachima Meisnera we Wrocławiu 

Przedszkole nr 264 „Pluszowego Misia” w Warszawie 

Miejskie Przedszkole nr 2 im. Szewczyka Dratewki w Chodzieży 

Przedszkole nr 30 „Mały Olimpijczyk” w Poznaniu 

Publiczne Przedszkole nr 4 w Pile 

Prywatne Przedszkole Artystyczno-Językowe Kids’Academy w Białymstoku 

Szkoła Podstawowa im. K. Makuszyńskiego w Zespole Szkół Publicznych w Radowie Małym 

Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich w Pniewach 

Zespół Szkolno-Przedszkolny Publiczna Szkoła Podstawowa w Moszczance 

Szkoła Podstawowa nr 2 im. majora Henryka Sucharskiego w Kwidzynie 

Społeczna Szkoła Podstawowa nr 3 Białostockiego Towarzystwa Oświatowego w Białymstoku 

Szkoła Podstawowa w Zbylutowie 

Szkoła Podstawowa nr 5 w Wolsztynie 

Szkoła Podstawowa nr 18 im. Jana Matejki w Koszalinie 

Zespół Szkół Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Jerzykowie 

Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Czesława Niemena w Strzelcach Opolskich 

Gimnazjum nr 3 im. Józefa Chełmońskiego w Zielonej Górze 

Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika we Wrześni 

Zespół Szkół nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi, Gimnazjum nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi w Zamościu 

6

PRZYKŁADY DOBRYCH PRAKTYK W ZAKRESIE WDROŻENIA 

PODSTAWY PROGRAMOWEJ WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO 

ORAZ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO W POSZCZEGÓLNYCH TYPACH SZKÓŁ 

woj. dolnośląskie 

woj. mazowieckie 

woj. wielkopolskie 



woj. podlaskie 

woj. zachodniopomorskie 


woj. opolskie 

woj. pomorskie 

woj. podlaskie 

woj. dolnośląskie 


woj. zachodniopomorskie 


woj. opolskie 

woj. lubuskie 


woj. lubelskie 

7

MĄDRA ZABAWA 

Wychowanie przedszkolne buduje solidne filary dalszej drogi edukacyjnej 

każdego dziecka. Proporcje zabawy i zajęć edukacyjnych z przewagą 

jednego lub drugiego elementu precyzyjnie planują nauczyciele bezpośrednio 

pracujący z określoną grupą dzieci. Podstawa programowa wychowania 

przedszkolnego opisuje wychowanie i kształcenie w wielu obszarach, 

które mają przygotować dzieci do roli przyszłych uczniów. 

Kształcenie różnych kompetencji w przedszkolu ma bezpośrednie przełożenie 

na umiejętności na wyższych poziomach edukacji. Aby jednak 

zachować umiar i nie ulegać łatwej pokusie uczenia i mnożenia zajęć 

edukacyjnych, wyraźnie podkreślono rolę zabawy w edukacji przedszkolnej. 

Jest ona podstawową formą aktywności dziecięcej. Badania wskazują, że 

w trakcie zabawy dzieci intensywnie się uczą i skutecznie rozwĳają swój 

umysł. Należy zatem zadbać o przywrócenie dziecięcej zabawie należytego 

miejsca w wychowaniu przedszkolnym.

1 

Zespół Żłobkowo-Przedszkolny nr 3 

im. kardynała Joachima Meisnera 

www.zzp3.w.interia.pl 

Miejscowość: Wrocław 

Powiat: Wrocław 

Województwo: dolnośląskie 

Liczba dzieci: 120 

Liczba nauczycieli: 11 

Liczba oddziałów: 4 

Dyrektor: Jolanta Mądry 

Koordynator konkursu: Barbara Gebas 

Koncepcja zmian 

Dla głębszego poznania założeń nowej podstawy programowej 

przeanalizowaliśmy dokument i sformułowaliśmy 

następujące zadania do realizacji: 

• rozwĳanie kompetencji kluczowych; 

• respektowanie praw dziecka; 

• planowanie pracy w zalecanych proporcjach zagospodarowania 

czasu pobytu dziecka w przedszkolu; 

• prowadzenie zajęć w blokach tematycznych; 

• dokumentowanie pracy z zastosowaniem konsekwentnie 

ujednoliconych zapisów. 

Działania 

1. Rzetelna interpretacja podstawy programowej pozwoliła 

nam upowszechnić w środowisku lokalnym 

wiedzę na temat zmian. Opracowaliśmy także ramowy 

rozkład dnia, uwzględniający jedną piątą czasu przeznaczonego 

na różne formy aktywności dziecka w przedszkolu. 

Stanowi on ramę, w którą wpisują się twórcze 

działania nauczyciela, elastycznie dostosowane do 

potrzeb i zainteresowań podopiecznych. Przyjęte rozwiązania 

organizacyjne pomogły nam również w stworzeniu 

warunków do obserwacji rozwoju wychowanka. 

Jeśli nie wiesz do jakiego portu 

płynąć, 

chcesz 

Seneka 

pomyślne wiatry nie będę Ci wiały. 

2. Przyjęliśmy program wychowawczy służący rozwojowi 

poczucia podmiotowości dziecka z zachowaniem prawa 

do błędu, ale uczący zarazem reguł życia społecznego. 

Jego realizacja wiąże się z przestrzeganiem opracowanego 

przez nas „Kodeksu Przedszkolaka”. Wykorzystując 

elementy stałych znaków i symboli, dzieci 

nabywają umiejętności w zakresie samodzielności oraz 

przewidywania skutków swoich zachowań (m.in. w sytuacjach 

zagrożenia – „stop” dla wyjścia z obcą osobą; 

w bezpiecznym poruszaniu się po drodze – sygnalizacja 

świetlna i pasy uliczne przed wejściem do ogrodu 

przedszkolnego; organizowaniu bezpiecznej zabawy – 

oznakowane kąciki zabaw). 

3. Znając specyfikę rozwoju szczęśliwego dziecka, 

postawiliśmy na zabawy spontaniczne i inspirowane. 

Ogród przedszkolny stał się miejscem organizowania 

działań zespołowych dla naszych podopiecznych. Zaprojektowaliśmy 

w nim przestrzeń pozwalającą na różnorodne 

zabawy (np. „Chłopek”, „Zaczarowany pociąg”, 

„Matematyczne klasy”). 

Zespół Żłobkowo-Przedszkolny nr 3 postawił sobie za 

cel dbanie o jakość codziennej pracy. Patronem przedszkola 

jest Joachim Meisner – kardynał Kolonii, który 

w Leśnicy spędził okres dzieciństwa. Ofertę edukacyjną 

kierujemy do przedszkolaków w grupach wiekowych 

od 2 do 5 lat. Identyfikacja placówki ze środowiskiem 

społecznym oraz stała współpraca z rodzicami wychowanków 

pozwalają nam podejmować działanie służące 

rozwojowi lokalnej oświaty. 

4. Nasze rozwiązania metodyczno-dydaktyczne polegają 

na kształceniu umiejętności samodzielnego odkrywania 

i badania otaczającej rzeczywistości. Realizujemy innowację 

pedagogiczną „Zatrzymać czas! Dlaczego 

i jak utrwalać obraz?”. Polega ona na wzajemnej 

współpracy w uczeniu się dzieci i młodzieży na dwóch 

poziomach edukacyjnych (przedszkole i gimnazjum). 

Pięciolatki dowiadują się, jak wygląda aparat fotogra- 

10

6. Tradycją stała się comiesięczna rodzinna bajkoterapia 

w sali przedszkolnej. W wychowaniu naszych podopiecznych 

wzmacniamy również element samoakceptacji 

i zachowań prospołecznych. Służą temu programy: 

„Bawię i uczę się dla siebie samego i dla 

innych”, „Jestem przyjacielem dla siebie samego i dla 

innych”. 

7. Wszystkie dzieci objęte są programem profilaktyki 

logopedycznej, której celem jest stymulowanie rozwoju 

mowy i języka, a w konsekwencji przygotowanie do 

podjęcia obowiązku szkolnego. W przypadku stwierdzenia 

u dziecka zaburzeń w proces stymulacji włączani 

są rodzice. 

ficzny, poznają różne rodzaje fotografii, odwiedzają 

studio fotograficzne, poznają zjawiska przyrodnicze 

związane z działaniem aparatu fotograficznego; eksperymentują 

z materiałem fotograficznym; organizują 

wystawę zdjęć. Dzięki zintegrowanym działaniom dzieci 

rozwĳają umiejętność wytyczania kierunków, rozpoznawania 

i klasyfikowania zbiorów, rozwĳają wrażliwość 

estetyczną, zachowania prospołeczne w działaniach 

grupowych z rówieśnikami oraz gimnazjalistami. 

5. Interpretacja nowej podstawy programowej dała 

nam również wskazówki do realizacji procesu opiekuńczo-wychowawczego 

we współpracy ze środowiskiem 

najbliższym dziecku – jego rodziną. Jako przykład 

takiej inicjatywy warto wymienić „Paczworkowy Wrocław”. 

Wychowankowie sami planują podróż po mieście, 

które przemierzają wraz z rodzicami oraz maskotką 

grupy – Kleksikiem. Wyprawa jest opisywana w pamiętniku 

i odczytywana w przedszkolnym kręgu. Każdy 

przedszkolak umieszcza na specjalnej mapie okno 

z własnym imieniem – symbol własnego okna na 

świat. Pamiątki i zgromadzone materiały z wyprawy 

po różnych zakątkach miasta utworzą w przyszłości 

paczworkowy obraz Wrocławia. 

Rezultaty 

Twórcza interpretacja nowej podstawy programowej 

zapoczątkowała zmiany i pomogła nam w przyjęciu 

nowej strategii pracy. 

Jasno wytyczyliśmy naszą drogę – zależy nam na harmonĳnym 

rozwoju naszych wychowanków. Można powiedzieć, 

że znamy port, do którego płyniemy – jest 

nim obraz dziecka radosnego, a w przyszłości dobrze 

radzącego sobie w życiu. Doświadczamy przychylności 

ze strony lokalnego środowiska oraz rodziców naszych 

podopiecznych. O powodzeniu naszych działań decyduje 

także wybór koncepcji pedagogicznej i jej konsekwentna 

realizacja: 

• stworzenie wspólnoty rodzinnej w myśl pedagogiki 

Petera Petersena; 

• respektowanie prawa dziecka do spontanicznych 

zabaw w grupie rówieśniczej; 

• stymulowanie indywidualnego rozwoju dziecka zgodnie 

z jego zainteresowaniami i możliwościami; 

• organizowanie zajęć poznawczych uczących postrzegania 

świata całościowo; 

• łączenie zasad i reguł społecznych ze światem 

symboli i znaków w celu kształcenia kompetencji 

kluczowych. 

11

2 

Przedszkole nr 264 

„Pluszowego Misia” 

www.przedszkole264.edupage.org 

Miejscowość: Warszawa 

Powiat: Warszawa 

Województwo: mazowieckie 




Dyrektor: Hanna Wróblewska 

Koordynator konkursu: Anna Włodarczyk 

Partnerskie przedszkole, przyjazne 

dziecku, stanowiące integralną 

kulturotwórczą 

część 

osiedla i dzielnicy. 

Nasze przedszkole działa od 1971 r. Nazwę „Pluszowy 

Miś” nadaliśmy placówce w 2007 r. W przestronnym 

budynku mieszczą się specjalistyczne pracownie: relaksacyjna, 

widowiskowo-rytmiczna, gimnastyczna, 

plastyczna. Realizując liczne programy autorskie, zapewniamy 

naszym wychowankom przyjemność z odkrywania 

świata. Tradycją jest również organizowanie 

dzielnicowych imprez środowiskowych. Kadrę pedagogiczną 

tworzy zespół kreatywnych nauczycieli, dbających 

o przyjazną i ciepłą atmosferę. 


Reforma programowa skłoniła nas do zweryfikowania 

dotychczasowych oraz poszukiwania nowych rozwiązań 

organizacyjnych. Wymóg kształcenia kompetencji kluczowych 

oraz rozwĳania twórczych postaw u dzieci 

zainspirował nas do wielu innowacyjnych działań prowadzonych 

w różnych formach. W pracy dydaktyczno-wychowawczej 

postanowiliśmy skoncentrować się 

na przygotowaniu wychowanka do podjęcia nauki 

szkolnej i radzenia sobie w sytuacjach życiowych. Wyznaczyliśmy 

sobie następujące zadania: 

• nowe zagospodarowanie sal; 

• zintensyfikowanie współpracy z rodzicami i środowiskiem 

lokalnym; 

• wdrożenie programów autorskich; 

• nauczanie poprzez zabawę i doświadczenie; 

• organizowanie kreatywnego pobytu dzieci na powietrzu. 

Działania 

1. Aranżacja przestrzeni zabaw i zajęć 

Sale zostały tak zaaranżowane i wyposażone, aby 

dzieci miały możliwość samodzielnego rozwĳania 

swoich uzdolnień oraz warunki sprzyjające wspólnej 

i twórczej zabawie. W zagospodarowaniu przestrzeni 

kierowaliśmy się następującymi zasadami: 

• zaspokojeniem potrzeby bezpieczeństwa dziecka 

poprzez wyraźną strukturyzację otoczenia (wyodrębnienie 

miejsc, w których wykonuje się te same 

czynności, takie jak: zabawa, działania plastyczne, 

badawcze, ruchowe); 

• dbałością o jakość i ilość dostarczanych bodźców 

odpowiednio stymulujących aktywność; 

• dostępnością otoczenia, które umożliwiłoby dziecku 

samodzielne działanie; 

• przyjaznym klimatem, służącym podejmowaniu decyzji 

dziecka o tym, czym i jak chce się bawić. 

2. Programy autorskie 

W realizacji programu „Zdolny przedszkolak” jednym 

z elementów wspomagania i kształtowania czynności 

intelektualnych jest organizacja „Asertywnych ranków”. 

Są to nowe rozwiązania organizacyjne, polegające na 

możliwości wyboru przez dzieci form aktywności proponowanej 

przez nauczycieli, bez podziału na grupy 

wiekowe. Zajęcia te organizowane są co dwa tygodnie, 

w godzinach od 9.30 do 11.00. W danym dniu każde 

dziecko ma możliwość swobodnego wyboru zajęć, 

w których chciałoby uczestniczyć. Proponujemy wówczas 

naszym wychowankom: 

• zajęcia plastyczno-konstrukcyjne (rysowanie, malowanie 

na dużych powierzchniach, lepienie z różnorodnego 

materiału, tworzenie konstrukcji przestrzennych 

z wykorzystaniem surowców wtórnych, itp.); 

12

3. Metoda projektu badawczego 

Nowatorskim rozwiązaniem metodyczno-dydaktycznym 

są proponowane przez nas działania, które dają szansę 

wyboru aktywności dzieciom na różnym poziomie rozwoju. 

Rolą nauczyciela pracującego metodą projektu 

jest organizowanie przestrzeni badawczej oraz koordynowanie 

zajęć w taki sposób, aby dzieci mogły samodzielnie 

działać, uczyć się logicznego myślenia, 

stawiania pytań, wyciągania wniosków i rozwiązywania 

problemów. Każdy projekt realizowany w naszym 

przedszkolu składa się z trzech etapów: 

1. Dzieci pod kierunkiem nauczyciela wybierają 

temat, który je interesuje i jest możliwy do zbadania; 

następnie stawiają hipotezy badawcze i wspólnie 

planują różnorodne przedsięwzięcia. 

2. W fazie badawczej dzieci gromadzą dane, przeprowadzają 

wywiady, zapraszają ekspertów, prowadzą 

badania terenowe, tworzą modele, eksperymentują, 

sprawdzając swoje hipotezy. 

3. Projekt kończy się podsumowaniem pracy oraz 

przedstawieniem na forum wyników. 

Dotychczas udało się nam zrealizować następujące 

projekty badawcze: „Telefon”, „Waga”, „Żarówka”, 

„Cebula”, „Woda”. 

Zaletą opisanej metody jest interdyscyplinarność pracy 

pedagogicznej oraz możliwość aktywnego włączenia 

do zajęć rodziców. 

• aktywność teatralną (inscenizowanie literatury dziecięcej 

z wykorzystaniem rekwizytów, teatr cieni, przygotowanie 

scenografii, kostiumów, tworzenie własnych 

scenek, ćwiczenia dykcji); 

• zabawy muzyczno-ruchowe (nauka piosenek, układów 

ruchowych, aranżacja utworów muzycznych z wykorzystaniem 

prostych instrumentów, pantomima itp.); 

• działania ruchowo-gimnastyczne (ćwiczenia przy 

muzyce z wykorzystaniem sprzętu gimnastycznego, 

gry zespołowe). 

Wychodząc naprzeciw wymaganiom upowszechniania 

nowoczesnej technologii informacyjnej opracowaliśmy 

pakiet edukacyjny „Mały informatyk”. Zajęcia w ramach 

tego programu odbywają się co najmniej raz 

w tygodniu w godzinach popołudniowych. Praca 

z dzieckiem ma charakter indywidualny i koncentruje 

się na następujących celach: 

• poznaniu głównych zasad bezpiecznego posługiwania 

się komputerem; 

• zainteresowaniu dzieci nowymi możliwościami komunikowania 

się; 

• umiejętnym posługiwaniu się wybranymi programami; 

• wspomaganiu procesu przygotowania do nauki czytania 

i pisania; 

• wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci, które nie 

posiadają komputera w domu. 

4. Odpowiadać na potrzeby rodziców 

Prawidłowa współpraca przedszkola i rodziny jest istotnym 

warunkiem harmonĳnego i wszechstronnego rozwoju 

dziecka. W bieżącym roku szkolnym jednym 

z ważnych obszarów współpracy było rzetelne poinformowanie 

rodziców o zmianach w pracy placówki 

w związku z reformą programową (odbyło się to na zebraniach 

i spotkaniach warsztatowych). Systematycznie 

wypracowujemy model stałych kontaktów z rodzicami 

naszych podopiecznych, organizując zajęcia otwarte, 

popołudniowe spotkania integracyjne, prowadząc indywidualne 

spotkania w ramach dnia otwartego, włączając 

rodziców do działań na rzecz przedszkola. 

Rezultaty 

Dzieci chętnie przychodzą do przedszkola. Samodzielnie 

podejmują różnorodne formy aktywności w atrakcyjnie 

zaaranżowanych kącikach zainteresowań. Pomyślnie 

wypadło wyzwalanie efektu edukacyjnego poprzez naśladownictwo 

(dzieci najwięcej uczą się od siebie nawzajem 

– starsze są przykładem, budują własną samodzielność, 

młodsze aktywizują swoje działania). 

Zauważamy także wzrost zaufania rodziców, którzy 

wysoko oceniają pracę przedszkola i tym chętniej włączają 

się w działalność edukacyjno-wychowawczą placówki. 

Nauczyciele zachęceni efektami innowacyjnych działań 

czują się zmotywowali do podejmowania nowych 

zadań, służących podmiotowemu traktowaniu każdego 

wychowanka. 

13

3 

Miejskie Przedszkole nr 2 

im. Szewczyka Dratewki 

www.przedszkole2chodziez.neostrada.pl 

Miejscowość: Chodzież 

Powiat: chodzieski 

Województwo: wielkopolskie 




Dyrektor: Aleksandra Żerko 

Koordynator konkursu: Marta Pogorzelska 


Analizując nową podstawę programową, doszliśmy 

do wniosku, że największą zmianą jest odejście od 

mnogości zajęć dydaktycznych. Postanowiliśmy więc 

zwrócić szczególną uwagę na samodzielne uczenie 

się dziecka, zwłaszcza poprzez bezpośredni i aktywny 

kontakt z otaczającą rzeczywistością. Naszym zamierzeniem 

było także włączenie do działań rodziców 

i przedstawicieli środowiska lokalnego. 

Skupiliśmy się na stworzeniu autorskiego programu wychowawczego 

„Jestem dobry jak Szewczyk Dratewka”. 

Zawarliśmy w nim wszystkie obszary zalecane do realizacji 

we wspomaganiu rozwoju i edukacji dzieci w wieku 

przedszkolnym. Za główny cel kształcący przyjęliśmy 

umożliwienie dzieciom dostrzegania wyższych wartości 

tkwiących w każdym człowieku, zdobywanie umiejętności 

nawiązywania i utrzymywania dobrych relacji z ludźmi 

oraz harmonĳnego współistnienia ze światem przyrody. 

Działania 

1. W ramach „Akademii Rodzica” zorganizowaliśmy 

spotkanie informacyjne: „Co rodzic powinien wiedzieć 

na temat podstawy programowej”. W ten sposób 

chcieliśmy przybliżyć wszystkim rodzicom naszych 

podopiecznych założenia reformy programowej w zakresie 

wychowania przedszkolnego. 

Przedszkole to 

coś, w czym 

określa się 

i buduje ludzka indywidualność. 

2. Mając na uwadze indywidualne potrzeby i możliwości 

każdego przedszkolaka, który ma prawo doświadczać 

podmiotowego traktowania, podjęliśmy następujące 

inicjatywy: 

• Opracowaliśmy program adaptacyjny dla dzieci 

nowo przyjętych do przedszkola (w I części programu 

brali udział także rodzice, w II części dzieci już samodzielnie 

uczestniczyły w zajęciach). 

• Realizujemy innowację pedagogiczną „Poznaję 

świat z Makatonem”. Pracując w przedszkolu, do 

którego uczęszczają dzieci z zaburzeniami procesu 

komunikacji, postanowiliśmy poszukać alternatywnych 

sposobów komunikowania się. „Makaton” adresowany 

jest do wszystkich osób, które z powodu różnych 

zaburzeń nie mogą porozumiewać się z otoczeniem 

przy użyciu mowy dźwiękowej. 

Nasze przedszkole to najstarsza placówka w mieście. 

W 2007 r. zaadaptowaliśmy budynek dla potrzeb dzieci 

niepełnosprawnych. Opracowaliśmy także koncepcję 

rozwoju przedszkola z oddziałami integracyjnymi. Korzystamy 

z bogato wyposażonej sali gimnastycznej, 

gabinetu logopedycznego, sali do indywidualnej terapii 

oraz sali teatralno-kinowej. Przestronny ogród z atrakcyjnym 

placem zabaw dostarcza dzieciom radości 

z pobytu na świeżym powietrzu. W 2009 r. nadaliśmy 

placówce imię Szewczyka Dratewki. 

3. Do realizacji projektu wychowawczego „Jestem 

dobry jak Szewczyk Dratewka” przystąpiliśmy we 

wrześniu 2009 r. Postawa baśniowego bohatera ma 

uczyć wrażliwości i zachowań prospołecznych. Dzieci, 

towarzysząc wędrówce Dratewki, mogą przeżywać radość, 

strach, smutek i zmęczenie. Uczą się, jak nawiązywać 

przyjaźnie, pokonywać trudności, i jak doświadczać 

szczęścia. Do wielu działań zaangażowaliśmy 

rodziców. Między innymi zaprosiliśmy ich na spotkanie 

14

W ramach wszechstronnej edukacji zdrowotnej dzieci 

przystąpiliśmy również do wojewódzkiego projektu informacyjno-edukacyjnego: 

„Bądźmy zdrowi – wiemy, 

więc działamy”. 

poświęcone refleksji nad wartościami rodziny w życiu 

przedszkolaka: „Dom źródłem wartości”. Rodzice przygotowali 

także teatrzyk kukiełkowy poświęcony bohaterom 

baśni. Dotychczas udało się nam także zrealizować 

różne zajęcia poświęcone naszemu patronowi 

(np. „Szewczyk Dratewka – zabawy ruchem, słowem 

i obrazem”; „Projektujemy herb dla Szewczyka Dratewki” 

– zajęcia z wykorzystaniem elementów metody Batii 

Strauss; „Aby świat był lepszy” – zajęcia rozwĳające 

postawy twórcze w budowaniu relacji międzyludzkich; 

układanie własnych bajek o przygodach Szewczyka; 

w każdej sali zorganizowaliśmy kącik „Szewczyk Dratewka 

wśród leśnych przyjaciół”). Włączenie baśni do 

oddziaływań edukacyjno-wychowawczych pozwala 

nam także na systematyczne poszerzanie kompetencji 

językowych dzieci, kształcenie umiejętności poprawnego 

wysławiania się oraz rozwój twórczych postaw. 

4. Opracowaliśmy projekt autorski „Zdrowy jak dąb”, 

którego realizację przewidzieliśmy na 2 lata. Jego 

celem jest kształcenie świadomości prozdrowotnej 

oraz promocja zdrowego stylu życia wśród przedszkolaków 

i ich rodzin. Dzieci, uczestnicząc w różnorodnych 

zajęciach, będą zdobywały sprawności: 

• „Bezpieczny przedszkolak” (opracowaliśmy „Dekalog 

bezpiecznego przedszkolaka” w odniesieniu do zachowań 

w sali, w budynku, na ulicy, w kontaktach 

z obcymi); 

• „Zdrowy przedszkolak” (poznawanie zasad racjonalnego 

odżywiania oraz przestrzegania higieny osobistej; 

samodzielne przygotowywanie przez przedszkolaków 

sałatek). 

5. Organizujemy sytuacje edukacyjne poza salą 

przedszkolną, dzięki temu dziecko może poznawać 

świat wszystkimi zmysłami i reagować w sposób bezpośredni 

i aktywny. Zyskując informacje u źródła, samodzielnie 

rozwĳa pamięć, uwagę, myślenie, wyobraźnię 

i spostrzegawczość. Zorganizowaliśmy wyjścia i wycieczki 

edukacyjne: 

• do siedziby telewizji regionalnej „Asta”, wycieczkę 

do Osieka i Biskupina oraz na wystawę malarstwa; 

wyjście do sklepu i biblioteki, do gabinetu pediatry 

i stomatologa, na dworzec kolejowy PKP; 

• przedszkolaki uczestniczyły w zajęciach badawczych, 

odbywających się w sali chemicznej pobliskiego liceum 

ogólnokształcącego (pokazy dla sześciolatków 

prowadzili uczniowie); 

• przygotowaliśmy cykl zajęć w bezpośrednim kontakcie 

z przyrodą, które dały dziecku możliwości rozszerzania 

wiedzy, rozbudziły jego zainteresowania ekologiczne 

oraz zamiłowanie do pielęgnowania roślin i zwierząt 

(wycieczka do Stacji Badawczej Wilka w Strobnicy; 

wyprawa do Ostoi Leśnej na spotkanie z leśniczym; 

zorganizowaliśmy „Dzień Drzewa”). 

Rezultaty 

Postać Szewczyka Dratewki i jego przygody są motywem 

przewodnim większości działań edukacyjno- 

-wychowawczych w naszym przedszkolu. Każda placówka 

może jednak zainspirować się proponowanymi 

przez nas rozwiązaniami. Nasza koncepcja pracy 

cechuje się celami uniwersalnymi. Dotychczas udało 

się nam: 

• nadać zajęciom charakter interdyscyplinarny, dzięki 

czemu są one atrakcyjniejsze dla dzieci; 

• zadbać o podmiotowość każdego wychowanka, dając 

mu możliwość zaspokajania indywidualnych potrzeb; 

• zintegrować środowisko – rodzice stali się współuczestnikami 

i współorganizatorami wielu inicjatyw. 

Dąb jako symbol zdrowia i długowieczności jest 

motywem przewodnim zajęć integrujących edukację 

zdrowotną z innymi obszarami, na przykład z ekologią. 

W ramach tego programu staramy się kształtować 

postawy zapewniające zdrowie w aspekcie 

fizycznym (zajęcia w sali gimnastycznej, a także 

w prawdziwej hali sportowej), psychicznym, emocjonalnym 

i społecznym (świadomość zagrożeń 

i przeciwdziałanie im). 

15

4 

Przedszkole nr 30 „Mały Olimpijczyk” 

www.przedszkolenr30.pl 

Miejscowość: Poznań 

Powiat: Poznań 





Dyrektor: Grażyna Erenz 

Koordynator konkursu: Grażyna Erenz 


Pierwsze działania związane z reformą programową 

objęły szkolenia kadry pedagogicznej. Za szczególnie 

ważne uznaliśmy też obiektywne i merytoryczne poinformowanie 

rodziców dzieci o planowanych zmianach 

w systemie edukacji. 

Opracowaliśmy ogólnoprzedszkolny projekt „Zabawa”, 

mający na celu propagowanie znaczącej roli różnych 

rodzajów zabawy (manipulacyjne, konstrukcyjne, tematyczne, 

ruchowe, dydaktyczne) we wszechstronnym 

rozwoju dziecka – fizycznym, moralno-społecznym 

i poznawczo-intelektualnym. 

Działania 

1. Za podstawę efektywnej pracy dydaktyczno-wychowawczej 

uznaliśmy dobre planowanie. Na specjalnie 

przygotowanych arkuszach opracowaliśmy rozliczenie 

czasu przeznaczonego na zabawy swobodne, zajęcia 

dydaktyczne, pobyt na powietrzu i inne czynności. 

Uzgodniliśmy również formę ramowego rozkładu dnia 

w odniesieniu do placówki i poszczególnych grup. 

Zorganizowaliśmy zajęcia koleżeńskie, prezentujące 

rolę zabawy w utrwalaniu zdobytej wiedzy i kształtowaniu 

związanych z nią umiejętności dziecka. 

Dzieci można porównać do 

do 

płatków 

śniegu. Niby jedno podobne 

drugiego, a 

jednak każde inne. 

T. Wolańczyk 

2. Zorganizowaliśmy zebranie z rodzicami, na którym 

poinformowaliśmy o zmianach programowych. Podjęliśmy 

inicjatywę systematycznego promowania na łamach 

naszego dwumiesięcznika „Okiem przedszkolaka” 

idei edukacji przez zabawę. Dotychczas: 

• opublikowaliśmy artykuł: „Rola zabawy w życiu dziecka”; 

• utworzyliśmy stały dział, w którym polecamy literaturę 

fachową dotyczącą teorii i praktyki zabawy; 

• redagujemy „Kącik twórczego myślenia” z pomysłami 

ciekawych zabaw, które mogą zainspirować rodziców 

do atrakcyjnego spędzania czasu ze swoim dzieckiem. 

3. Zorganizowaliśmy zajęcia otwarte dla rodziców 

dzieci 4- i 5-letnich, w czasie których zaprezentowaliśmy 

metody pracy nad kształceniem kluczowych kompetencji. 

Zorganizowaliśmy także zajęcia integracyjne 

dla dzieci i ich rodziców, które służyły budowaniu 

więzi społeczności przedszkolnej. 

W 1978 r. nadaliśmy przedszkolu nazwę „Mały Olimpĳczyk”. 

Nasza placówka jest miejscem ćwiczeń dla studentów 

pedagogiki i psychologii. Propagujemy zdrowy 

styl życia; prowadzimy akcje ekologiczne, włączając 

w nie rodziny naszych wychowanków. Kultywujemy tradycje 

narodowe i ludowe. Przedszkole posiada bogaty 

zbiór strojów ludowych, w których dzieci występują na 

uroczystościach. Prowadzimy edukację kulturalną wraz 

z „Pro Sinfoniką” oraz poznańskimi teatrami. 

4. Przystąpiliśmy do realizacji projektu edukacyjnego 

„Nasze rodziny”. Jego zasadniczym celem jest uświadomienie 

zarówno dzieciom, jak i rodzicom znaczenia 

więzi rodzinnych, umożliwienie poznania historii rodziny 

oraz rodzinnych tradycji. Wykorzystaliśmy już następujące 

pomysły: 

• dzieci, oglądając przyniesione przez siebie albumy, 

uczyły się wymieniać członków swojej rodziny i opowiadać 

na temat relacji między nimi; 

16

• zachęca do wymyślania własnych rozwiązań problemów. 

• urządziliśmy kącik tematyczny „Kim dla siebie jesteśmy?” 

• przygotowaliśmy inscenizacje literatury dziecięcej 

związanej z tematem rodziny; 

• zorganizowaliśmy wystawę prac wykonanych przez 

dzieci wraz z rodzicami „Drzewo genealogiczne 

mojej rodziny”; 

• przeprowadziliśmy quiz „Nasze rodziny”. 

5. Opracowaliśmy projekt „Pokochać robale”, który 

ma rozwĳać podstawową wiedzę o otaczającej przyrodzie, 

a także kształtować wrażliwość w kontakcie ze 

zwierzętami, delikatne obchodzenie się z nimi. W ramach 

projektu podjęliśmy następujące działania: 

• stworzenie biblioteczki miłośników „robali”; 

• wyprawy badawcze w poszukiwaniu przedstawicieli 

„robali”, opisanych w książkach z naszej biblioteczki; 

• spotkanie z Jackiem Pałasiewiczem, który prowadzi 

motylarnię w Nowym ZOO w Poznaniu i stworzył 

„Ministerstwo Motyli”; 

• przygotowanie wystawy prac plastycznych (rysunków, 

plastelinowych rzeźb); 

• stworzenie hodowli patyczaków i troskliwa opieka 

nad nimi. 

„Paddington – Miś z walizką pełną przygód” – 

program przygotowany przez Społeczny Instytut Wydawniczy 

„Znak” oraz Ośrodek Twórczej Edukacji 

„Kangur”. Jego celem jest: 

• rozwĳanie zainteresowań czytelniczych; 

• kształtowanie świadomości różnic oraz podobieństw 

kulturowych; 

• inspirowanie do poszukiwania przygód na lokalnym 

terenie; 

• udział w twórczych zabawach, uczących myślenia 

oraz rozwĳających wyobraźnię; 

• zaangażowanie członków rodziny dziecka w realizację 

niektórych zadań. 

„Kubusiowi przyjaciele natury” – program, który poprzez 

zabawę i działanie kształtuje postawy proekologiczne. 

Rezultaty 

Konsekwentnie realizujemy nasz projekt „Zabawa”, 

który chcielibyśmy rekomendować ze względu na jego 

uniwersalną wartość – stwarzanie możliwości budowania 

więzi społecznych między wszystkimi podmiotami biorącymi 

udział w procesie edukacji i wychowania: 

dziećmi, rodzicami i pracownikami przedszkola. 

Dzieci czerpią radość ze wspólnych zabaw, w których 

uczestniczą także ich rodzice. Rodzice, coraz częściej 

doceniając wartość zabawy w życiu ich dziecka, tym 

chętniej biorą udział w proponowanych formach współpracy 

– zajęciach otwartych, zabawach integracyjnych, 

spektaklach dla dzieci. Nauczyciele przestrzegają podziału 

organizacji dnia z przeznaczeniem co najmniej 

jednej piątej czasu na zabawy swobodne. Organizują 

przestrzeń i warunki inspirujące dzieci do różnorodnych 

zabaw rozwĳających ich zainteresowania. 

6. Ruszył teatr „Rodzice Dzieciom”, w którym rodzice, 

wcielając się w różne role, przygotowują przedstawienia 

– niespodzianki dla dzieci. W tym roku dwie grupy wystawiły 

na przedszkolnej scenie jasełka, jako świąteczny 

prezent dla swoich pociech. 

7. Włączyliśmy się w realizację kilku programów ogólnopolskich. 

„Przyjaciele Zippiego”: 

• kształtuje i rozwĳa umiejętności psychospołeczne 

małych dzieci; 

• uczy różnych sposobów radzenia sobie z trudnościami 

i wykorzystywania nabytych umiejętności w codziennym 

życiu; 

• doskonali relacje dzieci z dorosłymi; 

17

5 

Publiczne Przedszkole nr 4 

www.przedszkole4.w.pile.pl 

Miejscowość: Piła 

Powiat: pilski 





Dyrektor: Janina Wiesława Wołot 

Koordynator konkursu: Maria Jolanta Małek 


Przeprowadziliśmy dla rodziców naszych wychowanków 

zebrania mające na celu pogłębienie wiedzy na temat 

reformy oraz przedstawienie naszych pomysłów na wdrażanie 

podstawy programowej w kontekście potrzeb naszych 

dzieci. Na podstawie przyjętych założeń stworzyliśmy 

plan wychowawczo-dydaktyczny uwzględniający: 

• wspomaganie dzieci w rozwoju umiejętności ruchowych 

z wykorzystaniem zabaw na powietrzu; 

• zastosowanie zabaw w rozwĳaniu inteligencji wielorakiej; 

• kształtowanie postaw prozdrowotnych w zakresie 

odżywiania i higieny; 

• nowy rozkład zajęć oraz czytelną formę diagnozy 

5-latka. 

Działania 

1. Zgodnie z przyjętą koncepcją naszej pracy postanowiliśmy 

uatrakcyjnić pobyt dzieci w przedszkolu, 

dlatego też zmieniliśmy nieco aranżację sal, zakupiliśmy 

sprzęt do zabaw terenowych, wyposażyliśmy salę ruchowo-muzyczną 

oraz plastyczną w takie środki, które 

są niezbędne do realizacji zadań programowych, służących 

indywidualnemu rozwojowi dziecka. Zaaranżowaliśmy 

kąciki zabaw, które umożliwiają prowadzenie 

zajęć tematycznych z wykorzystaniem metod aktywizujących. 

Przyjęliśmy zasadę, że każdorazowo wprowadzenie 

nowej tematyki będzie upowszechnieniem 

innej formy zabawy. Dotychczas przeprowadziliśmy 

cykl zajęć „Pani Jesień”, których celem była integracja 

różnych grup wiekowych. 

Ruch 

i zabawa 

otwierają serce 

i umysł. 

Nasze przedszkole zajmuje przestronny budynek, 

z osobnymi salami do zajęć ruchowo-muzycznych 

i plastycznych. W dużym ogrodzie i patio organizujemy 

zajęcia przyrodniczo-obserwacyjne. W życie przedszkola 

na stałe wpisały się uroczystości integrujące środowisko 

lokalne. Rodzice naszych podopiecznych aktywnie 

współuczestniczą w „Dniach adaptacji”, „Pasowaniu 

na Przedszkolaka”, pikniku rodzinnym z okazji Dnia 

Dziecka. Prowadzimy także teatr, w którym, oprócz 

dzieci i ich rodziców, gra również personel przedszkola. 

2. Opracowaliśmy czytelne narzędzia diagnostyczne 

do przeprowadzenia analizy gotowości dziecka do 

podjęcia nauki w szkole. Zmodyfikowaliśmy także karty 

obserwacji dzieci najmłodszych tak, aby dobrze wyznaczały 

indywidualny kierunek pracy z każdym wychowankiem. 

Przeprowadziliśmy diagnostykę rozwoju mowy i włączyliśmy 

również rodziców w proces korekcji wad wymowy. 

3. Realizujemy koncepcję „Edukacji przez ruch”. 

Dzieci chętnie bawią się przy muzyce klasycznej, wykonując 

ruchy taneczne (metoda Batii Strauss), kształtują 

wyobraźnię dźwiękową, poczucie rytmu dzięki możliwości 

wyrażania nastroju improwizacjami z wykorzystaniem 

najprostszych instrumentów perkusyjnych 

i przyborów codziennego użytku (metoda Karla Orffa). 

Zorganizowaliśmy także zabawy integracyjne dzieci 

z rodzicami, korzystając z inspiracji tańców w kręgu, 

tańca z mandalą, techniki masażu, gimnastyki dla 

smyka (metoda Weroniki Sherborne). 

4. Włączając się w ogólnopolską promocję zdrowia, 

wdrażamy innowacyjny projekt „Zdrowe dziecko to 

18

wspomaganie rozwoju dziecka. Jest to metoda stymulowania 

rozwoju umysłowego, opierająca się na założeniu, 

że ruch stanowi nieodłączną część uczenia się i myślenia. 

Propagując tę koncepcję edukacyjną, wdrażamy nowatorskie 

rozwiązania w formie następujących innowacji 

pedagogicznych: „Gimnastyka umysłu, jako metoda 

wspomagająca rozwój emocjonalno-intelektualny i ruchowy” 

oraz „Gimnastyka umysłu w przedszkolu z wykorzystaniem 

programu Polskiego Stowarzyszenia Kinezjologów 

– Ucz się z radością”, przeznaczonego dla 

dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 

twórcze dziecko”. Ma on na celu propagowanie zdrowego 

trybu życia i odżywiania. Zaczęliśmy od podniesienia 

atrakcyjności spożywania posiłków. Dzieci 5- 

i 6-letnie decydują o tym, co i ile chcą zjeść. Same 

przygotowują sobie śniadanie i nakładają porcje obiadowe. 

Wyrabiają sprawność manualną, przygotowując 

proste dania, np. sałatki owocowe i warzywne. Projekt 

ten niesie ze sobą bardzo istotne walory wychowawcze. 

Dzieci nie czują przymusu związanego z jedzeniem, 

są zadowolone, że samodzielnie decydują o wyborze 

potraw, uczą się poszanowania dla żywności i w naturalny 

sposób nabywają kultury spożywania posiłków. 

5. W ramach działań opiekuńczo-wychowawczych 

stworzyliśmy wg systemu Janusza Korczaka kontrakty 

grupowe. Na początku każdego roku dzieci 

sukcesywnie zapoznają się z katalogiem praw, właściwych 

dla konkretnej grupy wiekowej. Zestawy praw 

eksponowane są w salach, aby w stosownych chwilach 

była możliwość odwoływania się do nich. Jest to cenna 

praktyka, umożliwiająca kształtowanie umiejętności 

społecznych – porozumiewanie się dziećmi z dorosłymi, 

zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych 

z rówieśnikami. 

6. Naszym atutem jest również praca z dzieckiem wymagającym 

kompensacji oraz rozwĳania indywidualnych 

zdolności. Z myślą o tym aspekcie działań pedagogicznych 

wprowadziliśmy program multimedialny „Porusz 

umysł”. W pracy terapeutycznej stosujemy kinezjologiczne 

7. Jednym z ważniejszych zadań w naszym przedszkolu 

jest budzenie u dzieci zaciekawienia otaczającym światem 

poprzez poznawanie otoczenia przyrodniczo- 

-społecznego. Nasi podopieczni od wczesnej wiosny 

do jesieni biorą udział w wielu tematycznych wycieczkach, 

które umożliwiają im bezpośrednią obserwację 

życia lasu, (wycieczka do Dobrzycy i Kaliny), zachowań 

zwierząt domowych (wyprawa do Górzna), zwyczajów 

plemion indiańskich (rekonstrukcja wioski indiańskiej), 

poznawanie tajników życia dawnej wsi w skansenie 

ludowym, w którym same wyrabiają masło, pieką 

chleb, jeżdżą bryczką, karmią zwierzęta. 

Rezultaty 

W myśl motta, które przyświeca naszej pracy, stwarzamy 

dzieciom możliwość swobodnej ekspresji ruchowej 

w formie zabaw i ćwiczeń. Poprzez realizację innowacji 

kinezjologicznych zapewniamy naszym wychowankom 

ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wspomaganie 

w zakresie lepszej koncentracji uwagi, większej spontaniczności, 

wyrabiamy postawy kreatywne, kształcimy 

sprawność manualną i grafomotoryczną. Pilotaż nowego 

projektu innowacyjnego, dotyczącego organizacji posiłków, 

pokazał zasadność pomysłu, dzięki któremu 

dzieci czerpią radość z celebrowania samodzielnie 

przygotowywanych posiłków. Udział w licznych wycieczkach 

rozbudził w dzieciach ich naturalną ciekawość 

poznawania bliższego i dalszego otoczenia. Cieszy 

nas także to, że udaje się nam efektywnie integrować 

środowisko przedszkolne z rodzinami dzieci w czasie 

festynów, wspólnych zajęć i zabaw. 

19

6 

Prywatne Przedszkole 

Artystyczno-Językowe Kids’Academy 

www.kidsacademy.bialystok.pl 

Miejscowość: Białystok 

Powiat: Białystok 

Województwo: podlaskie 




Dyrektor: Luiza Anna Gabrylewska 

Koordynator konkursu: Katarzyna Horba 


Wyznaczyliśmy priorytety, które łączą profil naszych 

działań edukacyjno-wychowawczych z wymaganiami 

nowej podstawy programowej. W codziennej pracy 

koncentrujemy się na następujących zadaniach: 

• wychowaniu przez sztukę; 

• podmiotowym traktowaniu wychowanka; 

• kształtowaniu umiejętności społecznych; 

• rozwĳaniu świadomości zdrowotnej i dbałości o bezpieczeństwo; 

• przygotowaniu dziecka do podjęcia nauki w szkole. 

Działania 

1. Dziecko od najmłodszych lat powinno obcować ze 

sztuką, poznawać jej walory estetyczne i umieć się 

poprzez nią wyrażać. Zapewniając naszym wychowankom 

wielostronny kontakt ze sztuką, współpracujemy 

z wieloma instytucjami: Operą i Filharmonią 

Podlaską, Galerią Sleńdzińskich, Teatrem Dramatycznym 

im. A. Węgierki i Teatrem Lalek w Białymstoku, Muzeum 

Rzeźby A. Karnego w Białymstoku, teatrzykami: „Arkadia”, 

„Narwal”, „Miś” oraz studiami artystycznymi 

„ArtSol”, „Forma”. 

Dziecko może nauczyć dorosłych trzech 

rzeczy: 

cieszyć się 

czymś zajętym 

bez powodu, być ciągle 

i domagać 

ze 

się 

wszystkich sił tego, czego się pragnie. 

Paulo Coelho 

W naszym przedszkolu dziecko ma także możliwość 

aktywnego uczestniczenia w różnorodnych działaniach 

artystycznych. Nasza oferta jest bardzo bogata: 

• na zajęciach plastycznych pracujemy, wykorzystując 

ciekawe techniki (np. barwienie linĳką, malowanie 

nitką, druk strukturalny, malowanie na różnych strukturach, 

origami płaskie i przestrzenne, kolaż, kapiące 

kredki, mokre w mokrym, gwasz, malowanie kisielem, 

kolorową solą, masą kukurydzianą); 

• organizujemy zajęcia z ceramiki; 

• prowadzimy zajęcia z tańca towarzyskiego, współczesnego 

oraz hawajskiego; 

• w czasie zajęć muzycznych proponujemy improwizacje 

muzyczne i akompaniamenty do muzyki poważnej 

oraz układanie aranżacji instrumentalno- 

-wokalno-tanecznych; 

• prowadzimy zajęcia arteterapii; 

• tworzymy małe formy teatralne, również w języku 

angielskim. 

We wrześniu 2006 r. powstał oddział przedszkolny 

sześciolatków przy Prywatnej Szkole Podstawowej 

nr 1 w Białymstoku. Obecnie Prywatne Przedszkole 

Artystyczno-Językowe Kids” Academy liczy już 7 grup. 

Zapewniamy dzieciom codzienny kontakt z językiem 

angielskim (dwujęzyczność) oraz aktywne spotkania 

ze sztuką. Organizujemy liczne imprezy, w których aktywny 

udział biorą rodziny naszych podopiecznych. 

Dbamy o wszechstronny rozwój dzieci, aby w przyszłości 

stały się wrażliwymi i otwartymi obywatelami świata. 

2. Najlepszą gwarancją rozwoju dziecka jest jego podmiotowe 

traktowanie. W celu pełniejszej indywidualizacji 

w podejściu do naszych wychowanków stworzyliśmy 

zespoły do spraw monitorowania zainteresowań dzieci 

i organizowania ciekawych zajęć dodatkowych. Zgodnie 

ze specyficznym profilem naszej placówki staramy się 

rozpoznawać różnorodne predyspozycje naszych wychowanków 

(artystyczne, matematyczne, sportowe, organizatorskie) 

i promować ich talenty. Stwarzamy dzieciom 

okazje do zaprezentowania swoich umiejętności przed 

20

i bezstresowy, zapewniamy ciągłość w edukacji – ten 

sam wychowawca opiekuje się dziećmi w przedszkolu 

i klasach I–III. Organizujemy wspólne projekty dla sześciolatków 

i dzieci ze szkoły. Realizujemy program 

adaptacyjny „Szkoła nie musi być straszna”. Przeprowadziliśmy 

wstępną obserwację stopnia przygotowania 

dzieci 6-letnich do edukacji szkolnej metodą SGS 

(Skala Gotowości Szkolnej), a dzieci 5-letnich – metodą 

GE-5 (Kryteria Gotowości Edukacyjnej Pięciolatka). 

Każdy rodzic indywidualnie otrzymał informację o swoim 

dziecku z propozycją ćwiczeń i zabaw, które mogą 

pomóc w pokonaniu trudności. Dbamy o rozwój mowy 

naszych wychowanków poprzez codzienną gimnastykę 

buzi i języka oraz systematyczne zajęcia logopedyczne. 

publicznością (uczniowie, rodzice) m.in. na „Festiwalu 

Piosenki Angielskiej”, „Turnieju Tańca Towarzyskiego”. 

3. Staramy się uwrażliwiać dziecko na dobro i uczyć 

zasad funkcjonowania w społeczeństwie. Z myślą 

o kształtowaniu umiejętności społecznych stworzyliśmy 

program wychowawczy,, Nie zamykaj oczu”. Składa 

się on z 6 modułów: „Mamo, tato, nie bĳ” – udział 

w ogólnopolskiej akcji przeciw przemocy; „Internet 

i bezpieczeństwo w sieci” – upowszechnianie stron 

WWW przyjaznych dziecku; „Dar serca” – wspieramy 

dzieci z Domu Dobrego Pasterza w Białymstoku; „Nasi 

podopieczni” – opieka nad zwierzętami, uwrażliwianie 

na ich potrzeby; „Opowiem ci o mojej okolicy” – budowanie 

świadomości kulturowej; prowadzenie portfolio 

na temat naszego regionu, inscenizacja rozwĳająca 

tolerancję na odmienność kulturową „Dzień dobry 

panie sąsiedzie”; „Green Gate” – działalność ekologiczna, 

hodowla ziół, klasyfikowanie roślin, wycieczki 

do Rezerwatu Zwierzynieckiego; „Festiwal Talentów”. 

4. Opracowaliśmy program promocji zdrowia „Zdrowo 

w XXI wieku”. Propagujemy aktywne formy spędzania 

czasu wolnego (wyjazdy na basen, częste przebywanie 

na świeżym powietrzu, spacery, gry i zabawy w ogrodzie 

przedszkolnym). Dbamy o rozwój sprawności ruchowej, 

wykorzystując metody: Labana, Orffa, Kniessów i Sherborne. 

Uczymy zasad zdrowego współzawodnictwa 

w ramach „Olimpiady Przedszkolaków”. Prowadzimy 

edukację w zakresie higieny osobistej oraz radzenia 

sobie ze stresem poprzez ćwiczenia relaksacyjne. Organizujemy 

spotkania z pediatrą, pielęgniarką, stomatologiem, 

akcje badań profilaktycznych (np. występowania 

u dzieci chorób pasożytniczych). Zorganizowaliśmy 

obchody Dnia Zdrowia oraz piknik rodzinny 

„Zdrowo i kolorowo”. Na co dzień zachęcamy dzieci 

do picia wody (rozstawione dystrybutory); wprowadziliśmy 

dietę bogatą w warzywa i owoce. 

6. Podjęliśmy nowe inicjatywy związane z „Planem 

współpracy przedszkola z rodzicami”: zachęcamy 

do udziału w kampaniach edukacyjnych; organizujemy 

spotkania ze specjalistami z różnych dziedzin (psycholog, 

pedagog, pediatra, logopeda); wzbogacamy 

wiedzę pedagogiczną rodziców poprzez polecane artykuły, 

strony internetowe, literaturę specjalistyczną; 

na bieżąco informujemy o kierunkach pracy przedszkola. 

Rezultaty 

Powszechna świadomość, że najważniejsze jest dziecko 

i jego rozwój spowodowała istotne zmiany w podstawie 

programowej. W naszej placówce postawiliśmy przede 

wszystkim na orientację podmiotową. Proponujemy 

dzieciom różnorodność działań: zabawy badawcze, 

konstrukcyjne, zajęcia rozwĳające zmysły i myślenie 

twórcze. Pracujemy, wykorzystując aktywizujące metody. 

Nauka języka angielskiego odbywa się w atrakcyjnej 

formie, z wykorzystaniem piosenek, tańca, rymowanek, 

zabaw ruchowych. 

Swoimi założeniami programowymi, nowoczesnymi 

formami i metodami pracy pragniemy wspomóc rodziców 

w wychowaniu dzieci na mądrych, wartościowych, 

samodzielnych ludzi, czujących się swobodnie we 

współczesnym świecie. 

5. Chcąc ułatwić naszym podopiecznym przejście do 

kolejnego ważnego etapu życia w sposób łagodny 

21

ODKRYWANIE 

WŁASNYCH ZAINTERESOWAŃ 

Zewnętrzne egzaminy, międzynarodowe badania edukacyjne – to widoczne 

znaki trwającej od lat batalii o poprawę efektów kształcenia. Dotyczy to 

wszystkich narodowych systemów edukacyjnych. Wynik pojedynczego 

ucznia staje się częścią zakrojonych na szeroką skalę badań diagnostycznych. 

Generalnym zadaniem jest poprawa efektów kształcenia. 

Nowa podstawa programowa stwarza realną szansę na realizację takich 

celów. Nie zapominajmy jednak, że w szkole podstawowej duże znaczenie 

ma dbałość o wszechstronny rozwój intelektualny, emocjonalny, społeczny, 

etyczny każdego ucznia. Kształcenie postaw jest równie ważne jak rozwój 

intelektualny. Poza tym zajęcia edukacyjne i wychowawcze powinny 

pomóc uczniom w rozpoznaniu własnych talentów i zainteresowań. Jednocześnie 

zadaniem szkoły jest dążenie do ukształtowania systemu wiadomości 

i umiejętności potrzebnych do poznawania i rozumienia świata, 

radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki 

na wyższym poziomie edukacyjnym.

7 

Szkoła Podstawowa 

im. K. Makuszyńskiego 

w Zespole Szkół Publicznych 

www.zsp-radowo-male.eu 

Miejscowość: Radowo Małe 

Powiat: łobeski 

Województwo: zachodniopomorskie 

Liczba uczniów: 225 



Dyrektor: Ewa Radanowicz 

Koordynator konkursu: Ewa Radanowicz 

Szukać innego 

zrozumiałych – znaczy 

sensu dla rzeczy 

podróżować. 

Nasza szkoła istniej od 1947 r. (od 2002 r. stała się 

częścią Zespołu Szkół Publicznych w Radowie Małym). 

Pracujemy w środowisku wiejskim, dotkniętym wieloma 

problemami związanymi ze zamianami ustrojowo-gospodarczymi. 

Dla uczniów szkoła jest jedynym miejscem 

kontaktu z oświatą i kulturą. Współpracujemy z innymi 

placówkami oświatowymi w Polsce, np. z Wrocławską 

Szkołą Przyszłości. Stosujemy nowatorskie rozwiązania 

edukacyjne. Powstały pracownie ceramiki, witrażu i czerpania 

papieru. Obecnie dla kl. IV–V opracowujemy autorski 

program edukacji w działaniu „Stół Mądrości”. 


Już w kwietniu 2008 r. wiedzieliśmy, że proponowane 

w oświacie zmiany będą służyły szkole i dzieciom. Zaczęliśmy 

więc przygotowywać się na ich wprowadzenie. 

Plan na najbliższe miesiące zakładał remont pomieszczeń, 

powstanie sal tematycznych i wyposażenie ich 

w niezbędne pomoce. Opracowaliśmy też założenia, 

cele oraz sposoby realizacji programu „Edukacja 

w działaniu”. Przygotowany projekt realizuje nową 

podstawę programową w następujących blokach tematycznych: 

„Bajkami budujemy życie”, „Podróżami 

odkrywamy tajemnice”, „Zmysłami doświadczamy 

świata”. Zorganizowaliśmy serię spotkań i dyskusji na 

temat proponowanych zmian. Efektem rozmów z rodzicami, 

nauczycielami oraz organem prowadzącym 

było podjęcie decyzji o rozpoczęciu wdrażania projektu 

już od października 2008 r., bez względu na to, kiedy 

nowa podstawa programowa wejdzie w życie. 

Działania 

W planie organizacyjnym szkoły założyliśmy, że każdy 

uczeń kl. I–III, w grupach mieszanych wiekowo, odbędzie 

w tygodniu sześć godzin spotkań warsztatowych (po 

dwie godziny w pracowni kuchennej, teatralnej i w sali 

podróży). 

W ten sposób realizujemy wytyczne programowe dotyczące: 

• zajęć z plastyki i techniki; 

• pracy w grupach mieszanych wiekowo; 

• edukacji opartej na doświadczaniu i eksperymentowaniu 

przez uczniów. 

W zakresie dokumentowania pracy nauczycieli ustaliliśmy, 

że w dziennikach lekcyjnych pod hasłem „Edukacja 

w działaniu” zapisywane będą treści realizowane 

w czasie zajęć warsztatowych. Ponadto nauczyciele 

raz na semestr składają sprawozdanie z realizacji podstawy 

programowej. 

Projekt „Edukacja w działaniu” jest autorskim programem 

pracy warsztatowej, spójnym z zatwierdzonymi 

programami nauczania w naszej szkole. Jego ideą 

jest realizacja podstawy programowej poprzez działania 

edukacyjne prowadzone w pracowniach. 

W sali teatralnej, w której znajduje się scena, profesjonalne 

oświetlenie i nagłośnienie oraz zestaw rekwizytów, 

realizujemy projekt „Bajkami budujemy 

życie”. 

Głównym celem podejmowanych tu działań jest zdobywanie 

takich kompetencji kluczowych jak: praca 

w grupie, słuchanie i dyskutowanie, prezentowanie 

się oraz kształtowanie odpowiednich postaw wobec 

siebie, rodziny, szkoły, otaczającego środowiska przyrodniczego. 

Zajęcia warsztatowe w tej pracowni pozwalają 

realizować przede wszystkim treści edukacji 

polonistycznej, przyrodniczej, plastycznej i muzycznej. 

24

Na zajęciach w tej sali realizowane są przede wszystkim 

treści edukacji matematycznej, przyrodniczej, technicznej. 

Przeprowadzamy doświadczenia i eksperymenty. W czasie 

nauki i zabawy uczniowie uczą się obsługi podstawowych 

urządzeń domowych, poznają zasady BHP 

w domu i szkole. Uczą się także zasad życia rodzinnego, 

odpowiedzialności za siebie i powierzony im sprzęt. 

W czasie nauki i zabawy uczniowie poznają wzorowy 

model domu, szkoły, ucznia, kolegi. 

Sala podróży wyposażona została w słowniki, przewodniki, 

encyklopedie, komputery z dostępem do Internetu, 

mapy, atlasy, globusy, czarodziejskie dywaniki, 

walizki, pamiątki z podróży oraz inne przedmioty pomagające 

zrozumieć związek człowieka z przyrodą 

(kompasy, barometry, kalendarze). Głównym celem 

projektu „Podróżami odkrywamy tajemnice” jest zdobywanie 

takich kompetencji kluczowych jak: uczenie 

się poprzez poszukiwanie wiedzy w różnych źródłach. 

Na zajęciach realizujemy przede wszystkim treści edukacji 

przyrodniczej, matematycznej, muzycznej i technicznej. 

Przeprowadzamy doświadczenia i hodowle. Organizujemy 

wycieczki i spotkania z ciekawymi ludźmi. W czasie 

nauki i zabawy uczniowie poznają prawa przyrody, odkrywają 

jej tajemnice, poznają zasady życia społecznego 

oraz uczą się wzorców postawy obywatela. 

Sala kuchenna to najprawdziwszy aneks kuchenny, 

w którym znalazło się podstawowe wyposażenie kuchni. 

To sala, w której pachnie. „Zmysłami doświadczamy 

świat” to projekt, którego głównym celem jest zdobywanie 

takich kompetencji kluczowych jak: uczenie się, 

praca w grupie oraz branie odpowiedzialności za jej 

rezultaty, planowanie i ocenianie własnej pracy, przyjmowanie 

właściwych postaw społecznych w domu, 

klasie i grupie rówieśniczej. 

Rezultaty 

Stosując niekonwencjonalne metody pracy, wzbogaciliśmy 

ofertę edukacyjną oraz jakość świadczonych usług. Możemy 

stwierdzić, że jesteśmy szkołą przyjaźnie wymagającą. 

Korzystając z tego, że dzieci w młodszym 

wieku szkolnym działają i reagują, aktywizując wszystkie 

warstwy swojej osobowości, chcemy kształcić u nich 

kompetencje kluczowe, zainteresować je otaczającym 

światem i w konsekwencji przygotować do samokształcenia 

oraz świadomego wyszukiwania, selekcjonowania 

i wykorzystywania informacji. Praca w zespołach zróżnicowanych 

wiekowo ma za zadanie uwrażliwić na potrzeby 

drugiego człowieka, wyrobić nawyk niesienia pomocy 

oraz nauczyć odpowiedzialności za siebie i innych. 

Proponowany program jest opracowany przede wszystkim 

z myślą o uczniu. To on i jego indywidualny rozwój 

jest tu najważniejszy. Chodzi o to, aby zdobyta wiedza 

stała się narzędziem poznawania rzeczywistości. Nauczyciel 

uczy tak, by dzieci czerpały z wiedzy radość, 

rozwĳały wyobraźnię i aktywność, nie bały się rozwiązywania 

problemów, zyskały umiejętność uczenia się, 

zdobywania informacji, pracy w grupie. 

Czas pracy nad problemem nie jest ograniczony, każde 

dziecko ma możliwość opanowania bez stresu takiej 

wiedzy, która dla jego grupy wiekowej jest potrzebna 

do prawidłowego funkcjonowania w środowisku. Wyrabia 

to samodzielność i poczucie własnej wartości. 

Korzyściami dla zespołu nauczycieli są możliwości realizowania 

takich zadań, którym nie podołałby pojedynczy 

człowiek. Wykorzystanie potencjału intelektualnego poszczególnych 

osób pozwoliło na łatwiejsze wdrażanie 

w życie wspólnie wypracowanych pomysłów i koncepcji. 

25

8 

Szkoła Podstawowa 

im. Powstańców Wielkopolskich 

www.sppniewy.szkolnastrona.pl 

Miejscowość: Pniewy 

Powiat: szamotulski 





Dyrektor: Anna Pupka 

Koordynator konkursu: Aleksandra Krzyżańska, 

Jolanta Nizio 


Przygotowanie do wdrażania nowej podstawy programowej 

rozpoczęliśmy od wzbogacania wiedzy nauczycieli. 

Uruchomiliśmy szkolny punkt informacyjny dla rodziców. 

We wrześniu nauczyciele klas pierwszych przeprowadzili 

diagnozę wstępną wśród uczniów, aby dostosować wymagania 

do indywidualnych możliwości dzieci. 

Działania 

1. Wdrożenie nowej podstawy programowej wiąże się 

z zastosowaniem nowatorskich metod wielostronnego 

rozwoju ucznia poprzez doświadczanie i eksperymentowanie. 

Dużą wagę przywiązujemy także do animacji 

teatralnych, które pobudzają twórcze myślenie i działanie 

dzieci. Już w klasie pierwszej przygotowujemy 

inscenizacje, które angażują wszystkich uczniów. 

2. W pracy z uczniem klasy pierwszej kontynuujemy 

metodę odimienną nauki czytania dr Ireny Majchrzak. 

Podstawowe założenia metody: 

• wprowadzenie w świat słów powinno odbywać się 

na zasadzie gier i zabaw przynoszących dziecku radość 

i satysfakcję; 

• celem nauki czytania jest rozumienie sensu i znaczenia 

poszczególnych słów, a nie pozbawionych znaczenia 

oddzielnych liter; 

• dziecko na początku otrzymuje określony, skończony 

zbiór liter – alfabet; 

• uczeń wie, że wszystkie wyrazy można stworzyć, 

wykorzystując znane mu już litery. 

Jesteśmy 

w 

szkołą, 

różnorodne dziedziny 

która wprowadza uczniów 

życia 

i nauki. 

W Pniewach jesteśmy jedyną szkołą podstawową. 

W roku 1973 nadano szkole imię Powstańców Wielkopolskich, 

a od 1988 jej siedziba mieści się w nowym 

budynku. Kładziemy nacisk na edukację patriotyczną, 

regionalną, ekologiczną i prozdrowotną. Uczniowie korzystają 

z bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych, dostosowanych 

do ich potrzeb, oczekiwań i możliwości 

szkoły. Obowiązkowo uczą się języka niemieckiego. 

Dzieci z problemami w nauce uczestniczą w zajęciach 

dydaktyczno-wyrównawczych, kompensacyjnych oraz 

logopedycznych. 

3. „Edukacja przez ruch” to program zajęć, który wykorzystujemy 

w nauczaniu zintegrowanym. Realizuje 

on założenia integracji sensorycznej, wspomagając 

proces zapamiętywania. Celem ćwiczeń w tym systemie 

jest aktywizowanie struktur pamięci długotrwałej oraz 

rozwĳanie motoryki. Proponowane dzieciom 6-, 7-letnim 

graficzne ćwiczenia naprzemienne ułatwiają naukę pisania 

i dają możliwość sprawdzenia przez nauczyciela 

lateralizacji uczniów. System zabaw prowadzonych 

z grupą pozwala zintegrować zespół klasowy oraz 

wpływa na właściwe interakcje nauczyciel – uczeń. 

Dzieci, kreśląc znaki, oczekują wskazówek nauczyciela 

i traktują go jak osobę prowadzącą zabawę. Ten system 

pracy pozwala dziecku rozwĳać się we wszystkich obszarach: 

fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym. 

4. Stosujemy indywidualizację nauczania na zajęciach 

komputerowych ze względu na różny poziom znajomości 

obsługi komputera u pierwszoklasistów. Praca 

z komputerem nie tylko utrwala wiedzę i rozwĳa umiejętności 

i zainteresowania uczniów, lecz także wpływa 

na atrakcyjność procesu nauczania. 

26

5. Korzystamy z gotowych gier oraz czerpiemy pomysły 

od znanych pedagogów. Pomysł gier – opowiadań prof. 

Gruszczyk-Kolczyńskiej zainspirował nas do stworzenia 

własnych gier – opowiadań wykorzystywanych na zajęciach 

w zależności od tematyki realizowanej w danym 

dniu. W ten sposób doskonalimy umiejętności dodawania 

i odejmowania, kształcimy spostrzegawczość, uczymy 

przestrzegania ustalonych reguł oraz radzenia sobie z porażką. 

We wszystkich działaniach matematycznych stosujemy 

liczmany, które zostały zakupione przez szkołę oraz 

wykorzystujemy kasztany, żołędzie, klamerki, nakrętki, itp. 

6. Uczniom przejawiającym indywidualne zainteresowania, 

szczególne potrzeby poznawcze oraz zdolności 

zapewniamy rozwój poprzez: 

• zadania o podwyższonym stopniu trudności; 

• uczenie zbliżone do procesu badawczego; 

• przygotowanie do różnych konkursów, olimpiad, zawodów 

sportowych; 

• udostępnienie wszystkich zasobów materialnych i intelektualnych 

szkoły. 

7. Przygotowaliśmy również bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych. 

Są to kółka: matematyczne, przyrodnicze, 

historyczne, języka niemieckiego, informatyczne, teatralne, 

gitarowe, plastyczne, papieroplastyki, muzyczne, 

turystyczne, recytatorskie, rowerowe, rękodzielnicze, 

taneczne, miłośników kina i teatru. Poza tym działa na 

terenie szkoły Szkolne Koło PCK, LOP, chór szkolny, 

„Krucjata Eucharystyczna”. 

8. W pracy z uczniami napotykamy takich, którzy uzyskują 

bardzo słabe wyniki w nauce lub wręcz nie radzą sobie 

z niektórymi przedmiotami. Przyczyny niepowodzeń 

szkolnych są niezwykle złożone i wielorakie. Ważną rolę 

spełnia diagnoza pedagogiczna, która nie ogranicza 

się tylko do sprawdzania i oceniania stanu wiedzy ucznia, 

lecz wyjaśnia genezę takiego stanu oraz stara się przewidzieć 

jego dalszy rozwój. W tym zakresie nasza szkoła 

zapewnia fachową pomoc wysoko wykwalifikowanych 

pedagogów i psychologa. W celu zdiagnozowania przyczyn 

niepowodzeń szkolnych współpracujemy z Poradnią 

Psychologiczno-Pedagogiczną w Szamotułach. 

Wszyscy uczniowie z problemami w nauce mają możliwość 

uczęszczania na zajęcia wyrównawcze z języka 

polskiego, matematyki, przyrody, historii i języka niemieckiego. 

Obecnie pracuje 16 grup zajęć wyrównawczych 

dla klas IV–VI oraz 15 dla nauczania zintegrowanego. 

W szkole prowadzone są również zajęcia 

kompensacyjno-rewalidacyjne i logopedyczne. 

9. Przyjęliśmy następujące rozwiązania w organizacji 

nauczania języka obcego: nauka języka niemieckiego 

rozpoczyna się w klasie I. W klasach I–IV w wymiarze 

dwóch godzin tygodniowo, a w klasach V–VI po trzy godziny 

w tygodniu. Owocami takiego rozplanowania zajęć 

są sukcesy odnoszone przez naszych uczniów w konkursach 

językowych oraz w konfrontacjach teatralnych. 

10. W myśl zaleceń dotyczących realizacji edukacji 

przyrodniczej, uczniowie uczą się w naturalnym środowisku. 

Od wielu lat współpracujemy z Ośrodkiem 

Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Dąbrowie. Dzieci gromadzą 

tu doświadczenia, zdobywają nowe wiadomości, 

wzbogacają swoje życie emocjonalne i uczuciowe, 

poznają prawa rządzące otaczającym środowiskiem. 

Rezultaty 

Założenia reformy oraz nowa podstawa programowa 

sprzyjają poszerzaniu zakresu współpracy szkoły z rodzicami. 

Staramy się na bieżąco zapoznawać ich ze 

wszystkimi informacjami dotyczącymi wprowadzanych 

zmian. Efekty długofalowej działalności szkoły wpłyną 

na wszechstronny rozwój uczniów, przyczynią się do 

tego, że osiągać będą sukcesy w różnych dziedzinach, 

w szczególności w przedmiotach matematyczno-przyrodniczych 

i technicznych. Znajomość języków obcych 

ułatwi im drogę do kariery zawodowej i pomoże w realizacji 

własnych marzeń. 

27

9 

Zespół Szkolno-Przedszkolny 

Publiczna Szkoła Podstawowa 

w Moszczance 

www.zs_moszczanka.wodip.opole.pl 

Miejscowość: Moszczanka 

Powiat: prudnicki 

Województwo: opolskie 




Dyrektor: Marzena Kędra 

Koordynator konkursu: Marzena Kędra 

Dziecku 

potrzebne są 

chleb i 

róże. 

Do szkoły uczęszczają dzieci z Moszczanki i z Prudnika. 

Lokalizacja pięknego budynku, baza dydaktyczna oraz 

klimat sprawiają, że szkoła jest bezpieczna i przyjazna 

dla dzieci, rodziców i osób ją odwiedzających. Posiadamy 

nowoczesne boisko, plac zabaw, scenę, salę 

gimnastyczną, pracownię komputerową, laboratorium 

językowe, bibliotekę z czytelnią. Nauczyciele realizują 

własne programy nauczania oraz cztery innowacje. 

Nasza szkoła jest centrum edukacji, kultury, bezpiecznego 

i zdrowego dorastania. 


Wprowadzenie nowej podstawy programowej, wzory 

i pomysły bogatej myśli pedagogicznej Celestyna Freineta, 

Janusza Korczaka oraz własne doświadczenia 

(oparte na obserwacji, sondażach i działaniach innowacyjnych) 

i praca w twórczym, wymagającym intelektualnej 

otwartości i spontanicznej gotowości zespole, 

skłoniły nas do opracowania programu. Miał on być 

odpowiedzią na pytanie: Jak zmienić pracę w szkole, 

żeby wyniki były lepsze a uczniowie szczęśliwsi? 

Propozycje zapisane w tym programie łamią schemat 

tradycyjnych zajęć szkolnych, dostosowanych do średniego 

poziomu uczniów. Zastępujemy je unowocześnieniem 

organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej 

z wykorzystaniem technik nauczania i wychowania 

C. Freineta. Aktywizujące metody nauczania stanowią 

drogę do poznania i rozumienia świata w całej jego 

złożoności. Metody tradycyjne, praca z pakietem edukacyjnym 

zostają zamienione na program promujący 

indywidualizację pracy z uczniem. 

Działania 

1. Wprowadziliśmy organizację życia w klasie opartą 

na założeniach pedagogiki Celestyna Freineta. 

Cechuje ją: 

• położenie nacisku na pracę w małych zespołach; 

• nawiązywanie do wiedzy osobistej ucznia; 

• indywidualizacja działań edukacyjnych – nauczyciel 

nie kieruje „spod tablicy” pracą wszystkich uczniów; 

• respektowanie zróżnicowanych możliwości dzieci 

związanych z czytaniem, pisaniem, liczeniem poprzez 

założenie, że w tym samym czasie uczniowie pracują 

nieco inaczej nad rozwĳaniem poszczególnych umiejętności; 

• tworzenie z dziećmi ich pierwszego elementarza – 

„Abecadlik”; 

• różnicowanie stopnia trudności zadań – uczniowie 

w jednej klasie pracują nad zadaniami o różnym 

stopniu złożoności, z różnych działów, w zależności 

od swoich kompetencji i intelektualnych potrzeb; 

• korzystanie z pakietu edukacyjnego (np. karty pracy, 

fiszki poszukujące, fiszki autokorektywne, regulaminy 

sprawności) przygotowanego przez zespół nauczycieli 

edukacji wczesnoszkolnej; 

• wykorzystanie zasad proksemii w budowaniu relacji 

interpersonalnych – odejście od tradycyjnych form 

prowadzenia lekcji w ławkach. 

2. Wprowadzając nową podstawę programową, realizujemy 

nowatorski program nauczania, który zakłada 

odejście od podręcznika i zeszytu ćwiczeń. Dzieci na 

zajęciach dostają przygotowane przez nauczyciela 

materiały, fiszki i zadania, dostosowane do ich potrzeb 

28

i możliwości. Jeśli uczeń potrafi już coś, co jest przedmiotem 

lekcji, może samodzielnie zająć się pracą 

w kąciku czytelnika. W czasie nauki przyrody uczniowie 

wspólnie eksperymentują, wychodzą na wycieczki, 

uczą się zasad klasowej debaty. 

3. W ramach realizacji dodatkowych zajęć edukacyjnych, 

dla których nie została ustalona podstawa programowa, 

stworzyliśmy program nauczania „Mam tyle pytań do 

świata”. 

Cele ogólne programu: 

• rozwĳanie kreatywności poprzez działania o charakterze 

intersemiotycznym, inspirowane słowem i obserwacją; 

• uwolnienie emocjonalnych wypowiedzi w różnych 

formach ekspresji; 

• przygotowanie do zrozumienia i odbioru utworów 

poetyckich; 

• recepcja sztuki we wszystkich jej wymiarach i dziedzinach 

(muzyka, literatura, poezja, plastyka, teatr, 

taniec); 

• wspieranie rozwoju poprzez działania arteterapeutyczne 

w ujęciu ekspresyjnym. 

Program podzielony jest na moduły tematyczne (o zintegrowanych 

celach, zadaniach edukacyjnych i strategiach 

nauczania), wokół których zogniskowane są 

szczegółowe problemy z różnych obszarów edukacyjnych. 

W procesie kształcenia najpierw pojawiają się 

problemy „z życia wzięte”, a dopiero później patrzymy 

na nie przez pryzmat języka polskiego, wiedzy społecznej 

czy aktywności artystycznej dziecka. W miarę realizacji 

treści kształcenia materiał jest przede wszystkim pretekstem 

do osiągania ważnych celów w zakresie formowania 

zdolności poznawczych. Nauczyciel koncentruje 

się na kształtowaniu u uczniów zdolności intelektualnych 

związanych z klasyfikowaniem, eksperymentowaniem, 

rozwiązywaniem problemów, przekształcaniem, uogólnianiem, 

obserwowaniem, wartościowaniem, wnioskowaniem, 

współdziałaniem oraz wychodzeniem poza 

dostarczone informacje. Moduły zawierają następujące 

dziedziny edukacji: środowisko (społeczne i przyrodnicze) 

oraz język polski (wraz z plastyką i muzyką). 

Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na powiązania między 

poszczególnymi dziedzinami edukacji (rozwiązania 

interdyscyplinarne). 

Rezultaty 

Zadbaliśmy o adaptację dzieci do warunków szkolnych. 

Nauczyciele starają się zapewniać podopiecznym szeroki 

wachlarz doświadczeń poznawczych. Uczniowie 

piszą, malują i prezentują swoją pracę, i śmiało o niej 

opowiadają. Pracują w małych zespołach i na miarę 

swoich możliwości. Prowadzą doświadczenia, badania, 

eksperymentują, stawiają hipotezy. Uczą się nawiązywania 

kontaktów z rówieśnikami, budowania poczucia 

wartości, współpracy i rozwiązywania konfliktów poprzez 

udział w zadaniach ogólnoszkolnych: ekologicznych, 

patriotycznych, ekspresyjnych. Uczniowie rozwĳają 

uzdolnienia i talenty, odczuwają satysfakcję z działalności 

twórczej. Wszystkim stwarzamy jednakowe szanse 

edukacyjne, wspomagając zwłaszcza tych, którzy mają 

trudności w nauce. 

Rodzice wspierają działania szkoły i aktywnie w nich 

uczestniczą. W zdobyciu sprzętów i wyposażenia pomogło 

Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „Otwarte okno”. 

29

10 

Szkoła Podstawowa nr 2 

im. majora Henryka Sucharskiego 

www.sp2.kwidzyn.pl 

Miejscowość: Kwidzyn 

Powiat: kwidzyński 

Województwo: pomorskie 




Dyrektor: Jerzy Pawluczuk 

Koordynator konkursu: Elżbieta Rakowska-Kiliszek 


W lutym 2009 r. zaplanowaliśmy wyodrębnienie przestrzeni 

edukacyjnej dla klas pierwszych w taki sposób, 

aby każda klasa pierwsza miała do dyspozycji dwa 

sąsiadujące ze sobą pomieszczenia: salę edukacyjną 

oraz salę rekreacyjną. Zapoznaliśmy rodziców z wybranym 

przez nauczycieli zestawem podręczników do 

klas pierwszych oraz rozwiązaniami organizacyjnymi. 

Przystąpiliśmy także do realizacji programu rządowego 

„Radosna szkoła”. Dotyczy on wsparcia finansowego 

w 2010 r. na pomoce dydaktyczne przeznaczone do 

wykorzystania w salach oraz na placach zabaw, związanego 

z przygotowaniem placówki do przyjęcia dzieci 

sześcioletnich. 

Działania 

1. Podjęliśmy następujące rozwiązania organizacyjne: 

• od września 2009 r. klasy pierwsze przebywają na 

wydzielonej kondygnacji; każda klasa ma do dyspozycji 

dwa sąsiadujące ze sobą pomieszczenia – edukacyjne 

oraz rekreacyjne; 

• każde dziecko w swojej klasie ma własną szafkę na 

książki i przybory szkolne; 

• do dyspozycji klas pierwszych znajduje się sala 

komputerowa; 

• ze świetlicy korzystają uczniowie z klas I–III, przebywając 

pod stałą opieką wychowawczyni; 

• po zajęciach lekcyjnych w salach rekreacyjnych organizujemy 

zajęcia przeznaczone wyłącznie na odrabianie 

lekcji dla uczniów klas pierwszych. 

Dobre 

pomysły nie mają 

przeszłości, mają tylko przyszłość. 

„Dwójka” ma swoją bogatą tradycję i jest dziś bez wątpienia 

najstarszą szkołą podstawową Kwidzyna. Istnieje 

od 2.09.1945 r. To zabytkowy budynek znajdujący się 

w centrum miasta. Od 1976 r. nasza szkoła nosi imię 

majora Henryka Sucharskiego, a od 1999 r. jesteśmy 

członkiem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Klubu 

Szkół „Westerplatte”. Wyróżnia nas wykwalifikowana 

kadra nauczycielska (certyfikaty ECDL) wykorzystująca 

w codziennej dydaktyce technologię informacyjną i komunikacyjną. 

MEN wpisał naszą szkołę na ogólnopolską 

listę „Dobrych praktyk”. 

2. Współpraca z rodzicami. 

Podstawowym celem współpracy wychowawczej szkoły 

z rodzicami jest ujednolicenie metod i form postępowania 

z dzieckiem. Relacje z rodzicami w naszej szkole to 

nie tylko przekazywanie informacji o wynikach nauczania, 

lecz również spotkania o zupełnie innym charakterze. 

Od kilku lat nauczyciele informatyki prowadzą dla rodziców 

zebrania mające na celu uświadomienie, jakie 

niebezpieczeństwo niesie ze sobą komputer i Internet. 

Spotkania o tematyce „Bezpieczeństwo w komputerowym 

świecie” organizowane są dla rodziców dzieci 

z klas pierwszych. Rozszerzyliśmy zakres współpracy 

rodzic – nauczyciel – dziecko o cykl wykładów dotyczących 

relacji rodziców i dzieci w domu. Przygotowaliśmy 

różnorodne tematy, m.in.: „Moje dziecko jest 

w szkole”, „Co robić, aby dziecko nie nudziło się 

w domu?”, „W jaki sposób rozmawiać o złym zachowaniu 

dziecka?”, „Jak zachęcać do nauki?”, „Karać 

czy nagradzać?” 

3. Pierwszym krokiem współpracy naszej szkoły 

z przedszkolami są spotkania z uczniami w klasach 

pierwszych. Przedszkolaki, odwiedzając kolegów z klasy 

30

Aby umożliwić uczniom uczenie się w działaniu, korzystamy 

z oferty zajęć CEE. 

Rezultaty 

Cykliczne spotkania z rodzicami zaowocowały efektywniejszą 

współpracą między uczniami – rodzicami – 

nauczycielami. Wspólnie pracujemy nad poprawą zintegrowania 

działań wychowawczych oraz nad jakością 

pracy szkoły. 

pierwszej, obserwują życie szkoły, a pierwszaki mogą 

podzielić się swoimi wrażeniami z dotychczasowego 

pobytu w szkole. 

4. W pracy z sześciolatkami dobrze sprawdzają się 

metody nauczania oparte na czynnościach praktycznych. 

Dzieci uczą się podczas takich zajęć przez osobiste 

doświadczenie, a komputer budzi wśród nich 

ciekawość, chętnie więc podejmują związane z nim 

zadania. Z myślą o odwiedzających szkołę przedszkolakach 

przygotowaliśmy Cztery pory roku myszką 

malowane – cykl czterech zajęć z komputerem, które 

będąc zabawą, jednocześnie uczą. 

Zapraszamy do skorzystania ze scenariuszy tych zajęć 

umieszczonych na naszej stronie internetowej. 

5. Współpraca z Centrum Edukacji Ekologicznej. 

Edukacja wczesnoszkolna powinna zawierać wiele 

elementów działań praktycznych, które mają duże znaczenie 

dla rozwoju dzieci, dostarczają im wielu przeżyć, 

budzą ich aktywność i rozwĳają myślenie, dlatego 

działania praktyczne dają dzieciom okazję do poszerzania 

wiedzy, do jej stosowania, a także uczą cenić 

pracę własną i cudzą. Stowarzyszenie Eko–inicjatywa 

jest to organizacja działająca w obszarze edukacji 

ekologicznej, ochrony przyrody i animacji społecznej. 

Dzięki współpracy z przedszkolami zmniejszamy stres 

związany z podjęciem nauki dziecka sześcioletniego 

w szkole, a nauczycielowi dajemy szansę obserwacji 

rozwoju intelektualnego dziecka pięcio- i sześcioletniego. 

Propagując zajęcia prowadzone poza szkołą, wykorzystujemy 

różne formy i sposoby przyswajania wiedzy 

i umiejętności, m.in. poprzez naukę w naturalnym środowisku 

i zwiększamy efektywność procesu dydaktycznego. 

Szeroka oferta zajęć pozalekcyjnych owocuje zaangażowaniem 

uczniów w różnego rodzaju przedsięwzięciach 

i pozwala odkrywać i rozwĳać ich zdolności 

i umiejętności. 

Realizujemy wymagania określone w nowej podstawie 

programowej, dotyczące zarówno dydaktyki, wychowania, 

jak i rozwiązań organizacyjnych. Świadczą 

o tym następujące fakty: 

• uczymy w nowoczesny sposób; 

• tworzymy warunki do nauki przez zabawę; 

• sale i meble są przystosowane do potrzeb małych 

dzieci; 

• stwarzamy możliwość pozostawiania w szkole podręczników 

i przyborów szkolnych; 

• edukację przyrodniczą realizujemy w naturalnym 

środowisku, poza szkołą; 

• odkrywamy i rozwĳamy uzdolnienia ucznia, stwarzając 

warunki do prezentowania jego osiągnięć. 

31

11 

Społeczna Szkoła Podstawowa nr 3 

Białostockiego Towarzystwa 

Oświatowego 

www.spolecznaszkola3.bialystok.pl 

Miejscowość: Białystok 

Powiat: Białystok 

Województwo: podlaskie 




Dyrektor: Bożena Niechoda 

Koordynator konkursu: Luiza Pawluczuk 


Mając na uwadze wprowadzanie zmian wynikających 

z nowej podstawy programowej, zależało nam na tym, 

aby zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa i łagodniejsze 

przejście z przedszkola do szkoły. W związku 

z tym opracowaliśmy i wdrożyliśmy „Program adaptacyjny”, 

w ramach którego przeprowadziliśmy spotkania 

integracyjne dzieci i rodziców. Staraliśmy się 

stworzyć uczniom odpowiednie warunki do nauki i zabawy. 

Wyremontowaliśmy sale lekcyjne, zakupiliśmy 

pomoce dydaktyczne, nowe meble. Dzięki temu zapewniliśmy 

dzieciom możliwość pozostawienia w szkole 

podręczników i przyborów szkolnych. 

Działanie 

1. Zreorganizowaliśmy pracę świetlicy szkolnej i stworzyliśmy 

odrębny oddział dla dzieci 6- i 7-letnich. Świetlica 

pracuje od godz. 7.00 do 17.00. W tym czasie 

dzieci mogą uczestniczyć w „odrabiankach”, dzięki 

czemu pod okiem nauczycieli wyrównują braki, uczą 

się samodzielności i obowiązkowości. Tym samym nie 

odkładają pracy na późne godziny wieczorne. 

Dobro dziecka 

jest 

rzeczą najważniejszą! 

2. Zgodnie z wymogami nowej podstawy w klasie 

pierwszej mogą znaleźć się uczniowie 6- i 7-letni. Zdarzają 

się bardzo duże indywidualne różnice występujące 

między dziećmi. By je poznać, i tym samym móc efektywnie 

nauczać, przeprowadziliśmy wstępną diagnozę 

rozwoju pierwszoklasistów. Umożliwia ona podjęcie 

natychmiastowych działań zaradczych, gdy dostrzeżony 

zostanie jakiś problem. Diagnoza jest niezbędna do 

indywidualizacji pracy z uczniem, mającym trudności 

w nauce, jak i szczególnie uzdolnionym. W trakcie 

diagnozy badana była sprawność manualna, lateralizacja, 

analiza i synteza wzrokowa i słuchowa, znajomość 

liter, sposób czytania i tempo czytania, umiejętność 

mówienia, słuchania i liczenia, orientacja przestrzenna 

i rozumienie poleceń. Zebrano bardzo cenne informacje, 

dzięki którym można było zaplanować pracę, mając 

na uwadze dobro dzieci i rozwĳanie ich umiejętności. 

3. Przeprowadziliśmy wśród uczniów klas pierwszych 

badania ortopedyczne, logopedyczne oraz badania 

w kierunku wykrycia ryzyka dysleksji. 

Społeczną Szkołę Podstawową nr 3 w Białymstoku 

powołało do życia Społeczne Towarzystwo Oświatowe 

w 1991 r. Ówcześni wychowawcy nawiązali współpracę 

z metodykami i wykładowcami Filii Uniwersytetu Warszawskiego 

w Białymstoku. Wykorzystali aktualną wiedzę 

pedagogiczną i zorganizowali naukę w systemie 

blokowym. Wprowadzili obowiązkowy od klasy zerowej 

język angielski. Z roku na rok działalność szkoły 

nabiera tempa i rozmachu, a rodzinna atmosfera i życzliwość 

pracowników szkoły sprawiają, że coraz więcej 

osób chce się w niej uczyć. 

4. Zgodnie z nową reformą programową zadbaliśmy 

o włączanie w proces edukacyjny gier i zabaw, które 

znacznie podnoszą atrakcyjność zajęć. Zdecydowany 

nacisk położyliśmy na zaktywizowanie metod nauczania. 

Zdając sobie sprawę z tego, że najskuteczniej uczymy 

przez działanie i doświadczanie, zapraszamy ciekawych 

gości (leśnicy, policjanci, weterynarze, itp.). Motywując 

dzieci do kreatywnego myślenia i tworzenia, organizujemy 

liczne konkursy i akcje. 

32

Każdy gracz ustawia swój pionek na linii startu, po czym 

zawodnicy kolejno odkrywają po jednej karcie i poruszają 

się o tyle pól (kart) do przodu, ile wynosi różnica 

pomiędzy wartością karty wylosowanej i tej, na której 

stał w danym momencie pionek gracza losującego. Wygrywa 

ta osoba, która jako pierwsza pokona dystans. 

7. Doskonałym rozwiązaniem problemów wychowawczych 

okazało się wprowadzenie „Zeszytu kontaktów”. 

To bardzo dobra forma współpracy nauczyciela z rodzicami. 

Zarówno jedna, jak i druga strona może zamieszczać 

w nim istotne informacje, np. uwagi o zachowaniu 

i postępach w nauce lub usprawiedliwienia nieobecności. 

5. Skutecznym edukacyjnie pomysłem okazało się 

wprowadzenie nauki języka angielskiego już w pierwszych 

klasach. Dzieci uczą się tego języka w wymiarze 

czterech godzin tygodniowo. Taka częstotliwość i intensywność 

pozwala w formie zabawy utrwalić zasób 

słownictwa i zwrotów, a częsty kontakt z obcym językiem 

powoduje, że dzieci nie mają barier, by się nim posługiwać. 

Ich motywacja jest zdumiewająca, dlatego też 

zaplanowaliśmy od przyszłego roku wprowadzenie 

nauki języka niemieckiego w pierwszych klasach. 

6. Bardzo efektywne okazało się wykorzystywanie gier 

matematycznych, które wyzwalają ciekawość poznawczą, 

wspomagają naukę w zakresie podstawowych 

zagadnień matematycznych oraz rozwĳają logiczne 

myślenie. Wykorzystujemy karty matematyczne, fasolki, 

patyczki, kostki do gry, domino. Szczególnym zainteresowaniem 

cieszy się gra „Wyścig” z użyciem kart 

matematycznych. 

W grze wykorzystuje się karty od A do 10 w czterech kolorach 

(As to 1). Każdy z zawodników ma pionek swojego 

koloru. Z 16 odkrytych kart układa się pętlę, która będzie 

trasą wyścigu. Pozostałe karty są tasowane i układane. 

8. Szeroka oferta zajęć dodatkowych (Koło Taneczne, 

Koło Przyrodnicze, Koło Matematyczne, Koło Teatralne, 

Koło Plastyczne „Pędzelek”, Koło Flażoletowe) spotkała 

się bardzo dużym zainteresowaniem uczniów i akceptacją 

rodziców. 

Rezultaty 

Wdrożenie „Programu adaptacyjnego” 

pomogło dzieciom 

pokonać lęk związany z wejściem 

w nowe środowisko, jakim 

jest szkoła. Dzięki temu, 

że wcześniej poznały kolegów, 

koleżanki, wychowawcę uległ 

skróceniu okres adaptacyjny 

i wzrosło poczucie ich bezpieczeństwa. 

Podejmowane działania wspomagają 

rozwój dzieci wybitnie 

zdolnych i tych ze specyficznymi 

trudnościami w nauce. 

Wczesna diagnoza pozwala 

podjąć działania wyrównujące 

szanse edukacyjne uczniów. Praca nauczycieli z dziećmi 

mającym problemy dydaktyczno-wychowawcze wspomaga 

ich rozwój i przeciwdziała niepowodzeniom 

szkolnym. Uczniowie rozwĳając swoje zdolności artystyczne, 

literackie, matematyczne, biorą udział w konkursach 

szkolnych i międzyszkolnych, co wpływa na 

wzmocnienie wiary we własne siły, a sukcesy ucznia 

są jednocześnie sukcesem szkoły. Na zajęciach dodatkowych 

dzieci pogłębiają swoje zainteresowania. 

Poprzez udział w akcjach charytatywnych uwrażliwiamy 

je na potrzeby innych. Realizacja projektów i programów 

edukacyjnych przyczynia się do rozwĳania postaw 

prospołecznych oraz pozytywnych relacji opartych na 

szacunku i tolerancji. Wyjazdy do galerii, kina, teatru 

uczą odpowiedniego zachowania w miejscach publicznych, 

rozwĳają wyobraźnię i inspirują do tworzenia. 

Szkoła przygotowuje uczniów do pełnego udziału 

w życiu kulturalnym i społecznym. 

33

12 

Szkoła Podstawowa w Zbylutowie 

www.szkola-zbylutow.pl 

Miejscowość: Zbylutów 

Powiat: lwówecki 

Województwo: dolnośląskie 




Dyrektor: Marta Kobza 

Koordynator konkursu: Ewelina Grybuś 

Każdy musi umieć 

swój pług do jakiejś 

zaprząc 

gwiazdy. 

M. Grzegorzewska 

Nasza szkoła jest najstarszą w gminie – powstała 

w 1947 roku. Dzieci dojeżdżają do szkoły z terenów po 

byłych, państwowych gospodarstwach rolnych. Około 

30% uczniów pochodzi z rodzin niepełnych i patologicznych; 

przyczyną trudnej sytuacji są zaniedbania 

środowiskowe, wielodzietność, alkoholizm i bezrobocie. 

Brak dostępu do placówek kulturalnych, problemy finansowe 

rodziców oraz mała wydolność finansowa 

szkoły, to podstawowe przeszkody uniemożliwiające 

dzieciom rozwój zainteresowań i uzdolnień. 


Opracowany przez nas program „Dni aktywności” pozwala 

na poszerzenie propozycji programowej, podnosi 

jakość i efektywność działań edukacyjnych i wzmacnia 

w lokalnym środowisku szkołę jako instytucję kulturotwórczą. 

Działania 

Program przeznaczony jest dla wszystkich uczniów 

klas I–VI Szkoły Podstawowej w Zbylutowie i filii we 

Włodzicach. Powołane zostały sekcje tematyczne, których 

zadaniem jest rozwĳanie zainteresowań wszystkich 

uczniów w różnych dziedzinach. Każdy ostatni piątek 

miesiąca jest „Dniem aktywności”, podczas którego, 

zamiast typowych zajęć lekcyjnych, realizowane są 

projekty edukacyjne (zajęcia twórcze, doświadczenia, 

eksperymenty, publikacje, wycieczki, plenery, prezentacje, 

warsztaty) w ramach poszczególnych sekcji. 

Sekcje są zróżnicowane wiekowo – do każdej z nich 

uczęszczają uczniowie z klas I–VI. 

„Dni aktywności” to propozycja interdyscyplinarnych 

zajęć edukacyjnych opartych na realizacji projektów, 

które zostały wyłonione na podstawie przeprowadzonej 

diagnozy zainteresowań i uzdolnień indywidualnych 

uczniów. 

Uczniowie mogą angażować się w pracę różnych grup 

zadaniowych: 

• Zespół twórczy – „Idol wszechsekcji kontra idol 

wszechczasów”. 

Cel ogólny: poszukiwanie autorytetów poprzez poznanie 

wartości. 

Cel wychowawczy: wprowadzenie świadomego dążenia 

do realizowania wartości. 

• Zespół redakcyjny – „Koń jaki jest – każdy widzi”. 

Cel ogólny: dostrzeganie roli zwierząt w życiu ludzi. 

Działanie na rzecz humanitarnego traktowania zwierząt 

i przeciwdziałanie wszelkim formom stosowania 

wobec nich okrucieństwa. 

Cel wychowawczy: poznanie wartości perfekcjonistycznych 

– kreatywność, ambicja, prawda, stabilizacja, 

optymizm, humor, szczęście. 

• Zespół sportowy – „Ruch drzwiami do uczenia się”. 

Cel ogólny: wspomaganie rozwoju fizycznego i psychofizycznego 

uczniów oraz ich warunków prozdrowotnych. 

Uświadomienie roli ruchu w procesie uczenia się. 

Cel wychowawczy: poznanie wartości zachowawczych, 

hedonistycznych – zdrowie, życie, radość życia, 

ryzyko, rywalizacja, odwaga, samodyscyplina. 

• Zespół naukowy – „Drzewo symbol życia, siły 

i trwania”. 

Cel ogólny: doskonalenie umiejętności uczestniczenia 

w planowaniu i realizacji zajęć edukacji ekologicznej. 

Moje środowisko bazą do przeżywania i poznawania 

przyrody. 

34

Cel wychowawczy: poznanie wartości intelektualnych 

– ciekawość, mądrość, prawda, ochrona środowiska, 

praca. 

• Zespół wolontariuszy – „Niepełnosprawni wśród 

nas”. 

Cel ogólny: kształtowanie przyjaznych, wolnych od 

uprzedzeń postaw względem ludzi niepełnosprawnych. 

Stworzenie wizerunku osób niepełnosprawnych 

jako pełnowartościowych członków społeczeństwa. 

Cel wychowawczy: poznanie wartości emocjonalnych 

– empatia, miłość, dobroć, lojalność, wiara, wybaczanie, 

wdzięczność, szlachetność, cierpliwość, dobroczynność. 

• Zespół regionalny – „Śladami naszych przodków”. 

Cel ogólny: wprowadzenie w świat kultury naszych 

przodków, wzmocnienie poczucia tożsamości kulturowej, 

historycznej, narodowej i etnicznej ucznia. 

Cel wychowawczy: poznanie wartości interpersonalnych, 

prestiżowych – rodzina, status społeczny, autorytet, 

bezpieczeństwo, przyjaźń, solidarność, odpowiedzialność. 

Rezultaty 

Realizacja projektu pozwoliła na rozwinięcie ważnej 

w procesie dydaktycznym oraz wychowawczym umiejętności 

współdziałania i współpracy w zróżnicowanych 

pod względem wieku grupach. Równie ważnym efektem 

są twórcze i kreatywne zachowania uczniów – podejmowanie 

aktywności w odmiennej niż dotychczas 

formie. Praca poza kanonem lekcji spowodowała zdecydowany 

wzrost zaangażowania oraz nabycie umiejętności 

świadomego uczenia się poprzez aktywne 

działania i twórcze myślenie. Uczniowie dzięki zdobytej 

umiejętności współpracy, biorąc udział w różnorodnych 

formach treningów interpersonalnych, potrafią skutecznie 

porozumiewać się w różnych sytuacjach, poznają techniki 

negocjacji, które pozwalają im doskonalić umiejętność 

rozwiązywania sytuacji problemowych i konfliktów 

w grupie. Dużym sukcesem jest również ogromne 

zaangażowanie całej kadry i pracowników szkoły we 

wszystkie działania związane z realizacją innowacji. 

Umiejętności są ewaluowane w testach przedmiotowych 

sprawdzających wiedzę i umiejętności ucznia; uczestnictwo 

w zajęciach jest odnotowywane w dziennikach 

zajęć specjalistycznych, wg własnego wzoru i potwierdzane 

w indywidualnych „Paszportach aktywności”. 

Dokonywana jest samoocena ucznia za cały dzień aktywności 

na zajęciach w obszarze wychowania i dydaktyki, 

po zakończeniu semestru uczniowie są wyróżniani 

„Certyfikatami aktywności”. 

Oczekujemy, iż uczniowie nabędą lub wzbogacą swoje 

wiadomości i umiejętności w następujących obszarach: 

radzenie sobie z rozwiązywaniem problemów, rozpoznawanie 

swojego stylu uczenia się, dobieranie i korzystanie 

z technik uczenia się, komunikowanie i interpretowanie 

swoich potrzeb i oczekiwań, opracowywanie 

i prezentowanie zrealizowanego zadania, korzystanie 

z różnych źródeł wiedzy, dokonywanie selekcji zebranego 

materiału, korzystanie z podstawowych technik 

prowadzenia rozmowy i rozwiązywania konfliktów grupowych, 

orientowanie się we współczesnych nośnikach 

informacji i umiejętność korzystania z technologii informacyjnej. 

W wyniku naszych działań każdy uczeń biorący 

udział w projekcie: 

• otrzymuje pomoc oraz wsparcie w rozwĳaniu zainteresowań 

i stymulacji swoich możliwości; 

• znajduje swoje miejsce w proponowanych formach 

aktywności, w których ocenia swoje oczekiwania 

i potrzeby; 

• wybiera: czego i jak się uczyć, co uznać za najważniejsze; 

• uczy się mówić o swoich uczuciach związanych 

z edukacją i własnym rozwojem; 

• zdobywa umiejętność efektywnego posługiwania się 

technologią informacyjną; 

• skutecznie porozumiewa się w różnych sytuacjach, 

prezentuje własny punkt widzenia; 

• uczy się funkcjonować w różnorodnych grupach zainteresowań 

i grupach wiekowych; 

• zdobywa umiejętność prezentacji i doprowadzania 

zadań do końca. 

35

13 


www.sp5wolsztyn.w8w.pl 

Miejscowość: Wolsztyn 

Powiat: wolsztyński 





Dyrektor: Anna Prosicka 

Koordynator konkursu: Beata Kuskiewicz 


Na potrzeby dzieci z klas zerowych konieczne było: 

• przygotowanie świetlicy wyposażonej w nowe meble 

i zabawki; 

• powiększenie świetlicy dla klas I–III; 

• adaptacja pomieszczenia na gabinet terapii; 

• modernizacja istniejącego placu zabaw; 

• wzbogacenie „Centrum multimedialnego” o kolejne 

komputery. 

Nauczyciele zaplanowali udział w konferencjach metodycznych 

dotyczących nowej podstawy programowej. 

W ramach rozwiązań metodyczno-dydaktycznych zaproponowaliśmy 

wprowadzenie w oddziałach przedszkolnych 

nauki języka angielskiego, a w klasach 

pierwszych drugiego języka obcego. Chcielibyśmy 

kontynuować działania proekologiczne i czynnościową 

naukę treści matematycznych przy zastosowaniu 

techniki orgiami. Zaplanowaliśmy także wprowadzenie 

nauki gry na flecie i kółko warcabowe. 

Rozwiązania opiekuńczo-wychowawcze zakładały wzbogacenie 

oferty zajęć w świetlicy szkolnej poprzez zajęcia 

fakultatywne prowadzone przez różnych nauczycieli. 

Działania 

1. W tym roku szkolnym utworzyliśmy w naszej szkole 

trzy oddziały przedszkolne. Większość rodziców zadeklarowała 

całodzienny pobyt dzieci 6-letnich w placówce. 

Aby zapewnić im poczucie bezpieczeństwa, 

utworzyliśmy dla nich odrębną świetlicę, w której 

dziećmi opiekuje się zawsze ten sam nauczyciel. 

My jesteśmy szkołą małą, lecz naprawdę 

doskonałą. Każdy 

z nas 

jest z przyrodą za 

to mały 

pan 

brat. 

chwat, 

2. Zaadaptowaliśmy pomieszczenie, by ze względów 

organizacyjnych przenieść tam gabinet terapii, w którym 

odbywają się zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, wyrównawcze 

i rewalidacyjne. 

3. Zmodernizowaliśmy istniejący drewniany plac zabaw. 

4. Zaplanowaliśmy kupno kolejnych komputerów do 

„Centrum multimedialnego”, znajdującego się w bibliotece 

szkolnej, aby poprawić jakość realizowanych 

zajęć komputerowych w klasach pierwszych. 

Szkoła Podstawowa nr 5 w Wolsztynie jest placówką 

z klasami O – III. Nasze atuty to: wspieranie rozwoju 

dziecka (zajęcia logopedyczne, wyrównawcze, rewalidacyjne, 

korekcyjno-kompensacyjne, terapia metodą 

EEG BFB, gimnastyka korekcyjna, kółka zainteresowań) 

oraz ustawicznie doskonaląca się kadra. Do tradycji 

szkoły należą: Międzyszkolne Warsztaty Ekologiczno- 

Artystyczne, obchody Święta Ziemi, festyn „Święto Rodziny”, 

turniej „Z Pyrkiem bezpieczniej”, Międzyszkolne 

Zawody Sportowe, Dzień Sportu, gazetka szkolna 

„Kurier 5”, pasowanie na ucznia i czytelnika. 

5. Wszyscy uczniowie klas pierwszych rozpoczęli naukę 

języka francuskiego, jako drugiego języka obcego. 

6. Wprowadziliśmy działania proekologiczne w codzienność 

szkolną. W klasach stoją pojemniki na makulaturę, 

a na korytarzach szkolnych – na opakowania 

po mleku, które dzieci otrzymują w ramach akcji 

„Szklanka mleka”. 

7. Prowadzimy czynnościową naukę treści geometrycznych 

poprzez zabawę technikami origami. Taka 

36

• Realizując treści przyrodnicze, podejmujemy działania 

proekologiczne, dzięki którym w Narodowym Konkursie 

Ekologicznym, prowadzonym pod patronatem 

prezydenta RP „Przyjaźń Środowisku”, znaleźliśmy 

się w gronie laureatów. Działania proekologiczne realizujemy 

również w grupach dzieci 6-letnich. Praca 

ta ma budzić wśród uczniów ciekawość świata. Wykorzystujemy 

i tworzymy okazje do poznawania rzeczywistości 

przyrodniczej poprzez obserwowanie, 

eksperymentowanie i odkrywanie. Zgodnie z podstawą 

programową kształtujemy w dziecku rozumienie konieczności 

dbania o przyrodę. 

• Wykorzystując techniki origami rozwinęliśmy wrażliwość 

plastyczną, sprawność manualną, wyobraźnię 

i twórcze myślenia u uczniów. Stosowanie tej techniki 

ułatwia opanowanie wiadomości o figurach geometrycznych. 

Treści plastyczne skorelowane z matematycznymi 

pozwalają w łatwy i efektywny sposób 

zgłębić treści programowe. 

aktywność wspiera rozwój procesów poznawczych, 

usprawnia koordynację wzrokowo – ruchową, ma 

wpływ na tzw. myślenie konstrukcyjne. Stosując technikę 

plastyczną origami, uczniowie aktywizują dwie półkule 

mózgowe poprzez pracę obu rąk i operują pojęciami 

matematycznymi, utrwalając wiadomości dotyczące 

podstawowych figur geometrycznych i osi symetrii. 

8. W celu kształcenia kompetencji w zakresie odbioru 

muzyki we wszystkich klasach wprowadziliśmy podstawy 

nauki gry na flecie prostym. 

9. Zaplanowaliśmy organizację kółka warcabowego. 

10. W świetlicy szkolnej nauczyciele prowadzą dodatkowe 

zajęcia (językowe, sportowe, plastyczne, techniki 

origami, warcaby, tkactwo, flet). 

Rezultaty 

• Poprzez wprowadzenie zajęć fakultatywnych w świetlicy 

udało się w większym zakresie realizować założenia 

podstawy programowej. Zajęcia są urozmaicone 

i różnorodne, dzięki czemu dzieci chętnie biorą 

w nich czynny udział. Wiele działań łączy w sobie 

treści różnych obszarów edukacji. W procesie kształcenia 

ogólnego świetlica formuje u swych wychowanków 

postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi 

indywidualnemu i społecznemu. Poza realizacją zajęć 

z zakresu edukacji (polonistycznej, języka obcego 

nowożytnego, muzycznej, plastycznej, społecznej, 

przyrodniczej, matematycznej, komputerowej, praktyczno-technicznej, 

wychowania fizycznego i edukacji 

zdrowotnej oraz etyki), uczniowie mają czas na zabawę, 

odpoczynek i kontakty z rówieśnikami. Mając 

na uwadze szeroko pojęte dobro dziecka, nauczyciel 

w świetlicy realizuje założenie podstawy programowej 

wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego, 

zapewniając dzieciom możliwość wspólnej zabawy 

i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych 

do ich potrzeb rozwojowych. 

37

14 


im. Jana Matejki 

www.sp18koszalin.pl 

Miejscowość: Koszalin 

Powiat: Koszalin 

Województwo: zachodniopomorskie 

Liczba uczniów:721 



Dyrektor: Bożena Węglewicz / Karina Gajda 

Koordynator konkursu: Małgorzata Sandułow 


Priorytetowym zadaniem stało się dla nas stworzenie 

odpowiednich warunków do nauki i zabawy dla pierwszoklasistów 

(w tym dzieci sześcioletnich). Chcieliśmy 

w sposób szczególny zadbać o najmłodszych uczniów, 

którzy najpierw powinni się dobrze zaadaptować w nowym 

miejscu, aby mogli bez problemów sprostać nowym 

wymaganiom. Zaplanowaliśmy więc następujące 

zadania: 

• przygotowanie dodatkowego pomieszczenia z miejscem 

do zabaw dla sześciolatków; 

• wyposażenie sali edukacji wczesnoszkolnej w zestawy 

komputerowe z dostępem do Internetu; 

• powierzenie prowadzenia zajęć komputerowych nauczycielowi 

edukacji wczesnoszkolnej o odpowiednich 

kwalifikacjach, 

• organizowanie zajęć interdyscyplinarnych z użyciem 

komputerów; 

• opracowanie innowacyjnych programów autorskich. 

Działania 

1. Wyposażyliśmy salę edukacji wczesnoszkolnej w zestawy 

komputerowe z dostępem do Internetu, tworząc 

pracownię multimedialną. Obok stolików uczniowskich 

postawiliśmy dziesięć stanowisk komputerowych. 

Uczymy 

się nie dla szkoły, 

lecz dla 

życia. 

Seneka Młodszy 

Szkoła funkcjonuje od 1 września 1986 r. Posiadamy 

bogato wyposażoną bibliotekę i multimedialną czytelnię, 

świetlicę, sale gimnastyczne, salę do tenisa stołowego, 

stołówkę oraz sklepik szkolny. Z naszym patronem, 

Janem Matejką, łączy się coroczny konkurs plastyczny 

oraz nagroda dla najlepszego absolwenta za wybitne 

osiągnięcia w nauce – statuetka „Janek”. Do tradycji 

należy też rywalizacja o Puchar Dyrektora Szkoły, uroczyste 

pasowanie na ucznia i czytelnika oraz organizacja 

„Festynu Rodzinnego”. Naszą naczelną zasadą jest 

dobro każdego dziecka. 

2. Podjęliśmy różne inicjatywy związane z adaptacją 

pierwszoklasistów. 

• Przed rozpoczęciem roku szkolnego zorganizowaliśmy 

pierwsze spotkanie dzieci z nowymi nauczycielami 

i kolegami. Przez pierwszy miesiąc pobytu w szkole 

wychowawcy odbierali dzieci z szatni i zaprowadzali 

je do sal lekcyjnych, odprowadzali do stołówki na 

obiad, a po zajęciach do świetlicy. Dzieci zapamiętywały 

w ten sposób rozmieszczenie sal, uczyły się 

też bezpiecznego poruszania po szkole. Pierwszoklasiści 

uczestniczyli także pod opieką policji w praktycznych 

zajęciach przechodzenia przez jezdnię. 

• W celu odciążenia tornistrów ustawiliśmy w sali 

szafki, w których uczniowie mogą pozostawiać przybory 

szkolne oraz podręczniki. 

• Dla dzieci sześcioletnich przygotowaliśmy specjalną 

salę do nauki i zabawy. Pierwszoklasiści mają także 

możliwość korzystania ze świetnie wyposażonej świetlicy, 

w której obok zajęć opiekuńczo-wychowawczych 

prowadzimy koła zainteresowań: komputerowe, 

„sprawnych rąk”, teatralne, wokalne. 

• Jednym z pomysłów na pomoc dzieciom w identyfikowaniu 

się z klasą przy jednoczesnym poczuciu 

swojej odrębności i podmiotowości było przygotowanie 

listy uczniów w formie prezentacji w programie 

Power Point. Poszczególne slajdy są wizytówkami 

dzieci, wyrażającymi ich zainteresowania oraz upodobania. 

W przyszłości każda wizytówka będzie wzbo- 

38

gacana o dodatkowe informacje, m.in. o osiągnięciach 

ucznia. 

• Wszyscy pierwszoklasiści objęci zostali diagnozą 

wstępną w celu dostosowania odpowiednich zajęć 

wyrównawczych lub rozwĳających uzdolnienia. 

3. Kształtując pozytywny stosunek do nauki, postawiliśmy 

na uatrakcyjnienie tradycyjnych form przekazu 

wiedzy. Wprowadziliśmy zajęcia interdyscyplinarne, 

które łączą język angielski, pracę z wykorzystaniem 

komputera oraz edukację wczesnoszkolną. Przygotowaliśmy 

na przykład tematyczną prezentację multimedialną 

na temat Hallowen ze słownictwem w języku 

angielskim i polskim. Dzieci, korzystając z programu 

graficznego Tux Paint, mogły tworzyć okolicznościowe 

obrazki do tekstu. 

4. Nauczyciele klas pierwszych napisali programy autorskie 

z myślą o swoich podopiecznych. Wzbogacili 

w ten sposób ofertę edukacyjną szkoły o następujące 

propozycje: 

• „Fascynujący świat nauki, wyobraźni i komputerów” 

– pomysł na cykl zajęć badawczych, które pomogą 

uczniom zrozumieć podstawowe zjawiska przyrodnicze, 

fizyczne i chemiczne występujące w ich codziennym 

życiu oraz pokażą, że komputer może 

być narzędziem służącym nauce i pożytecznej zabawie. 

• „Formy teatralne w nauce i społecznym rozwoju 

uczniów” – projekt nastawiony na stworzenie uczniom 

możliwości kształcenia wyobraźni i poczucia własnej 

wartości dzięki zabawie w teatr. Ćwiczenia językowe, 

recytacja, drama, inscenizacje inspirowane literaturą 

dziecięcą są wprowadzane jako elementy lekcji, 

a także realizowane na zajęciach pozalekcyjnych. 

• „Prezentacje publiczne naszą wizytówką i przewodnikiem 

po życiu” to program, który ma na celu 

przełamywanie nieśmiałości dzieci, kształcenie umiejętności 

autoprezentacji. 

• Pogram „Mały przedsiębiorca” zakłada wprowadzenie 

elementów edukacji ekonomicznej, a także 

rozwĳanie umiejętności planowania, organizowania 

wolnego czasu, doskonalenia umiejętności matematycznych 

w zakresie obliczeń pieniężnych. 

• Ideą projektu „Chcę być menadżerem wiedzy” jest 

zapoznanie uczniów z procesem zdobywania wiedzy 

poprzez docieranie do jej obiektywnych i rzetelnych 

źródeł oraz kształcenie umiejętności selekcjonowania 

informacji i ich praktycznego wykorzystania. 

5. Dla rodziców pierwszoklasistów przygotowaliśmy 

warsztaty na temat bezpieczeństwa dzieci w Internecie. 

Zapoznaliśmy ich z programem społecznym „Dziecko 

w Sieci”. Zaproponowaliśmy praktyczne rozwiązania 

związane z bezpiecznym korzystaniem przez dziecko 

z Internetu. 

Rezultaty 

Działania podjęte w naszej szkole mogą być zrealizowane 

w każdej placówce. Punktem wyjścia są innowacyjni 

nauczyciele, którzy wciąż doskonalą swój 

warsztat pracy i są otwarci na nowości. 

Realizowane w klasach pierwszych programy autorskie 

wzbogacają proces dydaktyczno-wychowawczy o elementy 

bliskie wychowawcom i uczniom. Nauczyciele 

zaszczepiają w dzieciach ciekawość świata, umożliwiają 

rozwój zainteresowań z zakresu informatyki, eksperymentów 

naukowych, teatru, przedsiębiorczości, stwarzają 

sytuacje dydaktyczne sprzyjające nauce samodzielnego 

myślenia i prezentowania wiedzy. 

Cieszą nas małe i duże sukcesy naszych podopiecznych. 

Wszyscy pierwszoklasiści potrafią już uruchomić 

komputer, posługiwać się myszką, otworzyć aplikacje 

zawarte na płycie CD lub program z pulpitu komputera. 

Z powodzeniem biorą udział w konkursach plastycznych, 

odważnie prezentują się przed publicznością. Nasi 

najmłodsi wychowankowie czują się w szkole bezpiecznie 

i chętnie do niej przychodzą, znając obowiązujące 

zasady. Z zaangażowaniem pracujemy na dobrą 

opinię o szkole w środowisku lokalnym, a zwłaszcza 

zaufanie rodziców naszych uczniów. 

39

ŚWIAT NOWYCH TECHNOLOGII 

XXI wiek to świat globalnej sieci, błyskawicznie przekazywanych 

informacji, szybkiego komunikowania się i zaawansowanych technologicznie 

urządzeń. Uczeń rozpoczyna w gimnazjum trzeci etap kształcenia 

ogólnego, który zakończy w szkole ponadgimnazjalnej zewnętrznym egzaminem 

zawodowym lub maturą. Mimo dwóch typów szkół kształcenie 

jest zaplanowane w podstawie programowej w sposób integralny, zgodny 

z rozwojem intelektualnym młodych ludzi. Podejmowanie decyzji i odpowiedzialność 

uczniów za własną naukę jest wyrazem akceptacji ich 

dojrzałości do kształtowania kierunków swojej edukacji. Zadaniem 

szkoły na tym etapie kształcenia jest nie tylko przekazywanie wiedzy, ale 

również dbałość o rozwój wielu ponadprzedmiotowych kompetencji, 

które uczniowie rozwĳają poprzez prowadzone projekty, badania, samodzielne 

i grupowe rozwiązywanie problemów. Świat nowych technologii 

ma im pomóc w poznawaniu języków obcych, rozwiązywaniu naukowych 

problemów, ma także przyspieszyć, uatrakcyjnić i zintensyfikować proces 

nauczania i wychowania.

15 

Zespół Szkół Szkoła Podstawowa 

i Gimnazjum im. Królowej Jadwigi 

www.zsjerzykowo.internetdsl.pl 

Miejscowość: Jerzykowo 

Powiat: poznański 





Dyrektor: Alina Mańka 

Koordynator konkursu: Hanna Kostecka 

Sumienna praca 

zawsze popłaca. 

Szkoła powstała w 1905 r. Po upływie prawie 100 lat 

przeniesiono ją do nowego budynku przy ulicy Spokojnej. 

Od 2002 r. istnieje jako zespół szkół, do którego 

uczęszczają dzieci oddziału przedszkolnego, uczniowie 

szkoły podstawowej i gimnazjum. W bibliotece szkolnej 

funkcjonuje Multimedialne Centrum Informacji. Jesteśmy 

otwarci na innowacje i kreatywne pomysły. Rozwĳamy 

kompetencje kluczowe naszych uczniów poprzez realizacje 

projektów: „Twórczy uczeń”, „Europejski Certyfikat 

Umiejętności Komputerowych”, „Fascynujący 

świat nauki i biznesu”, „Matematyczne wariacje”, 

„Szkoła promująca zdrowie”, „Mam talent”, „Moja przyszłość, 

czyli kim będę”, „Stereotypy narodowe”, „Wasser”, 

„Wszyscy przyjaciółmi”. 


Działania związane z reformą programową objęły szkolenia 

kadry pedagogicznej oraz szczegółowe i merytoryczne 

poinformowanie rodziców naszych uczniów o planowanych 

zmianach w systemie edukacji. Kolejnym krokiem było 

opracowanie i upublicznienie na stronie WWW procedur 

wyboru podręcznika do nauczania zgodnego z nowymi 

podstawami i zasad opracowania programu nauczania 

w klasach pierwszych gimnazjum. W celu monitoringu 

realizacji podstaw programowych zaplanowaliśmy wprowadzenie 

dziennika elektronicznego. Chcieliśmy także 

zmienić sposób nauki języków obcych (nauka języków 

nowożytnych w grupach uwzględniających wcześniejsze 

umiejętności i wiedzę z przedmiotu) i zgodnie z założeniami 

reformy zmodyfikować sposób realizacji zajęć wychowania 

fizycznego, uwzględniając możliwości i zainteresowania 

uczniów. Zależało nam również na upowszechnieniu internetowych 

platform edukacyjnych w innowacyjnym nauczaniu, 

a ta koncepcja wiązała się z koniecznością rozbudowy 

sieci internetowej w szkole i pozyskaniu pomocy 

naukowych i sprzętu multimedialnego (w tym tablic interaktywnych 

i laptopów). 

Zadania te traktujemy jako priorytetowe, ponieważ: 

1. Stawiamy na jakość pracy szkoły. 

2. Uważamy, że nowoczesne metody nauczania mają 

wpływ na efekty uczenia się. 

3. We współczesnej szkole nauczyciel musi być kreatywny 

i twórczy. 

4. Nowoczesna baza sprzyja rozwojowi szkoły. 

Działania 

1. Wdrożyliśmy innowację metodyczną polegającą na 

stosowaniu nowatorskich metod nauczania – uczenia 

się. Koncepcja ta zakłada upowszechnianie projektu 

„Z e-learningiem za pan brat” poprzez: 

• prowadzenie lekcji multimedialnych; 

• wykorzystanie tablicy interaktywnej; 

• zdobywanie wiedzy drogą e-learningową (w szkole 

znajduje się „Centrum Kształcenia na Odległość na 

Wsiach”), 

• prowadzenie lekcji z wykorzystaniem platform edukacyjnych: 

Fronter, nauczyciel. pl w ramach projektu 

„E-szkoła Wielkopolska”, od stycznia platforma edukacyjna 

w ramach projektu „200 z 200” udostępniona 

przez firmę Librus; 

• korzystanie z technologii informacyjnej i komunikacyjnej 

na wszystkich przedmiotach nauczanych w gimnazjum; 

• prowadzenie zajęć muzyki z wykorzystaniem profesjonalnego 

sprzętu nagłaśniającego; 

• prowadzenie zajęć z biologii, geografii i zajęć pozalekcyjnych 

przyrodniczych w terenie; 

• prowadzenie lekcji z wykorzystaniem filmów w sali 

projekcyjnej (możliwość oglądania filmów na dużym 

ekranie). 

42

7. Zmodyfikowaliśmy bazę szkolną i wyposażenie 

szkoły, zapewniając: 

• Internet w całej szkole; 

• komputer w każdej klasie; 

• profesjonalny system nagłaśniający w auli; 

• salę projekcyjną w auli; 

• netbook dla nauczyciela i ucznia. 

2. Realizujemy podstawę programową metodą projektu 

– eksperyment pedagogiczny szkoły. Zespół nauczycieli 

opracował projekt, w którym bierze udział cała społeczność 

uczniowska. 

3. W ramach zajęć wychowania fizycznego zaproponowaliśmy 

uczniom następujące formy aktywności fizycznej: 

siatkówka, koszykówka, piłka nożna, aerobik, 

turystyka rowerowa, rekreacja zdrowotna (Nordic Walking). 

W nowym roku planujemy realizację zajęć również 

w klubach sportowych w dyscyplinach: kajakarstwo, 

rugby, judo. 

4. Realizujemy zajęcia artystyczne w formie zajęć pozalekcyjnych. 

5. Wprowadziliśmy dziennik elektroniczny w celu rzetelniejszej 

kontroli realizacji podstawy programowej 

oraz innowacyjnej formy informowania rodziców o postępach 

ucznia w nauce. 

6. Nauczamy języków obcych z podziałem na grupy 

językowe wyłonione na podstawie oceny na koniec 

roku szkolnego. 

8. Przygotowaliśmy bogatą ofertę zajęć pozaszkolnych 

dla uczniów szczególnie uzdolnionych zgodną z ich 

życzeniami, m.in. obejmuje ona: 

• zajęcia ukierunkowane są na łączenie teorii z praktyką; 

• udział w konkursach (przedmiotowych i innych); 

• nauczanie wielopoziomowe ze względu na możliwości 

uczniów; 

• udział w projektach, które stawiają na kreatywność 

i twórcze myślenie, np. projekt „Mam talent”; 

• zdobywanie przez uczniów Europejskiej Karty Umiejętności 

Komputerowych. 

9. Wdrożyliśmy innowację programową zwiększającą 

efektywność kształcenia kompetencji humanistycznych 

poprzez program autorski „Droga do dziennikarstwa”. 

Rezultaty 

Aktywna praca zespołów nauczycielskich zaowocowała 

lepszą znajomością podstawy programowej wśród 

grona pedagogicznego. Praca metodą projektów przyniosła 

kreatywne działanie uczniów (więcej pomysłów 

i samodzielnych inicjatyw) oraz wyższe wyniki w nauce 

i lepsze efekty egzaminów (rosnąca tendencja rozwojowa 

szkoły). Bardzo udanym pomysłem okazał się 

dziennik elektroniczny (oszczędność czasu, poprawa 

kontaktu nauczyciel –rodzic, bieżąca kontrola realizacji 

podstawy programowej, wyczerpujące informacje na 

temat postępów ucznia w nauce oraz jego zachowaniu). 

Wprowadziliśmy także system podwójnego dzwonka 

– efektem jest punktualne rozpoczynanie zajęć lekcyjnych 

i stała opieka nauczyciela nad uczniami. Poszerzenie 

oferty zajęć sportowych przyniosło zadowolenie 

uczniów z organizacji zajęć wychowania fizycznego 

i zmniejszenie absencji. Ku naszej radości szkoła jest 

pozytywnie postrzegana w środowisku, nazywana jest 

Szkolnym Centrum Kultury. Wpływa na to także otwartość 

grona na nowoczesne (elektroniczne, multimedialne) 

sposoby budowania wiedzy i umiejętności (dostęp 

do Internetu dla wszystkich uczniów dzięki Multimedialnemu 

Centrum Informacji w bibliotece szkolnej 

i Centrum Kształcenia na Odległość). 

Innowacyjne działania i nauczanie powodują, że jesteśmy 

placówką wiodącą w gminie, jeśli chodzi o realizację 

projektów i pozyskiwanie środków unĳnych. Rosnąca 

tendencja rozwojowa szkoły i dobra atmosfera pracy 

cieszy nas wszystkich. 

43

16 

Publiczne Gimnazjum nr 2 

im. Czesława Niemena 

www.gim2so.edu.pl 

Miejscowość: Strzelce Opolskie 

Powiat: strzelecki 

Województwo: opolskie 




Dyrektor: Krystyna Madej 

Koordynator konkursu: Jadwiga Lizon 

Dajemy uczniom korzenie i 

skrzydła. 

Od 2001 r. uczymy się w budynku zbudowanym na 

miarę XXI wieku, z halą sportową z pełnowymiarowym 

boiskiem do koszykówki. Szkoła wyposażona jest 

w dwie pracownie informatyczne, klasę multimedialną 

z tablicą interaktywną, Centrum Multimedialne w bibliotece. 

Dla uczniów szczególnie uzdolnionych prowadzone 

są klasy o rozszerzonych programach nauczania 

z matematyki, informatyki, języka angielskiego 

i niemieckiego. Dla uczniów o specyficznych trudnościach 

w uczeniu się tworzone są klasy wyrównawcze. 


Przygotowania do wdrożenia nowej podstawy programowej 

trwały w szkole od maja 2009 r. Przeprowadzono 

wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli poświęcone 

nowej podstawie programowej. Nauczyciele również 

uczestniczyli w szkoleniach prowadzonych przez Wojewódzki 

Ośrodek Metodyczny w Opolu. Do zadań 

nauczycieli należało przede wszystkim zapoznanie się 

z podstawą programową swojego przedmiotu, przygotowanie 

analizy korelacji podstawy programowej 

z programem nauczania. Przyjęto, że uczniowie klas 

drugich będą uczyć się języka obcego jako obowiązkowego, 

gdyż w klasie pierwszej poznawali drugi język 

jako nadobowiązkowy. W klasie pierwszej wprowadzono 

zajęcia techniczne. 

Priorytetowe zadania przyjęte przez szkołę: 

• wspieranie uczniów we wszechstronnym rozwoju 

i kształtowanie odpowiedzialności za własną naukę; 

• przygotowanie uczniów do korzystania z różnych 

źródeł informacji i twórczego rozwiązywania problemów; 

• indywidualizacja nauczania i wychowania. 

Działania 

1. Wprowadziliśmy podział roku szkolnego na trzy 

okresy oraz miesięczne „Karty realizacji podstawy 

programowej”. Uczniowie są zmotywowani do systematycznej 

pracy nad sobą i swoim rozwojem intelektualnym 

oraz do przyjmowania odpowiedzialności za 

własną naukę. 

2. W związku ze zmianą ramowych planów nauczania 

wprowadziliśmy w klasach pierwszych zajęcia techniczne 

w trzech grupach: wychowanie komunikacyjne, 

ogólnotechniczne i papieroplastyka. Uczniowie, po 

prezentacji zakresu materiału, świadomie wybierali 

rodzaj zajęć z uwzględnieniem swoich uzdolnień i zainteresowań. 

3. „Zajęcia artystyczne” zaplanowano w klasie drugiej, 

natomiast „Edukację dla bezpieczeństwa” w klasie 

trzeciej. 

4. Nowa podstawa programowa wymaga większej 

umiejętności współpracy zespołów międzyprzedmiotowych. 

W takich zespołach przeanalizowaliśmy plany 

nauczania i dokonaliśmy korekty, tak aby treści programowe 

z poszczególnych przedmiotów wzajemnie 

się uzupełniały. Podjęliśmy działania zmierzające do 

rozwĳania zdolności i umiejętności myślenia twórczego 

w ramach „Klubu Twórczego Ucznia”. Celem zajęć 

jest pomoc uczniom w odkrywaniu własnych możliwości 

twórczych i mocnych stron oraz wzbogacanie języka 

ojczystego. 

5. Wykorzystujemy nowoczesne metody nauczania, 

jedną z nich jest praca z tablicą interaktywną, m.in. na 

lekcjach geografii, fizyki, języka polskiego czy języków 

44

obcych. Z doświadczeń nauczycieli wynika, że uczniowie 

o wiele szybciej przyswajają informacje poprzez obrazy. 

Na stronie internetowej szkoły umieszczane są materiały 

dydaktyczne z geografii i techniki. 

6. Z roku na rok zwiększa się procent uczniów dysfunkcyjnych, 

dlatego opracowaliśmy zestaw scenariuszy 

lekcji ze wskazówkami dla nauczycieli. 

7. Coraz większy nacisk kładziemy na rolę nauczyciela 

jako przewodnika w procesie edukacyjnym. Uczeń 

samodzielnie i odpowiedzialnie bierze udział w procesie 

uczenia się poprzez np. tworzenie prezentacji multimedialnych, 

wyszukiwanie informacji do lekcji, pracę 

metodą Web Quest. 

8. Aby wspomóc proces dydaktyczny, w klasach pierwszych 

wprowadziliśmy program „Nauka może być 

przyjemna”, który realizowany jest na lekcjach wychowawczych, 

a obejmuje m.in. tematy: „Jak uczyć 

się szybciej?”, „Selekcjonujemy programy telewizyjne”, 

„Jak umiejętnie i mądrze korzystać z Internetu?” 

9. Szkoła stwarza uczniom możliwości do wszechstronnego 

rozwoju przez organizację zajęć pozalekcyjnych: 

chóru szkolnego, Koła Twórczości Uczniowskiej 

(na których uczniowie wykonują haftowane prace), 

Koła Fotograficznego, Klubu Nordic Walking, Szkolnej 

Ligi Piłki Nożnej, Piłki Koszykowej. 

10. Realizujemy projekt socjoterapeutyczny „Jestem 

gimnazjalistą – żyję w zgodzie ze sobą i innymi”, 

w ramach którego organizowane są cotygodniowe 

spotkania uczniów nadpobudliwych psychoruchowo 

oraz uczniów z problemami wychowawczymi. 

11. W tym roku szkolnym wprowadzono w szkole dodatkowy 

kalendarz mało znanych świąt, np. Święto 

Pluszowego Misia, Dzień Urody, Światowy Dzień Spódnicy, 

Dzień bez Samochodu czy Światowy Dzień Turystyki. 

Celem obchodów tych świąt jest integracja zespołów 

klasowych, budowanie pozytywnych stosunków 

uczniowie – nauczyciele oraz wytworzenie poczucia 

przynależności do społeczności szkolnej. 

12. W obszarze wychowawczym wprowadziliśmy program 

prawny „Życie to nie gra”, w ramach którego 

przeprowadza się lekcje na temat odpowiedzialność 

ucznia wobec prawa. 

Rezultaty 

Wprowadzenie trymestrów (rok szkolny podzielony 

na trzy 50–60 dniowe okresy nauki) i „Karty realizacji 

podstawy programowej” z poszczególnych przedmiotów, 

pozwoliło na systematyczne kontrolowanie 

realizacji materiału oraz przyrostu umiejętności i wiadomości 

uczniów. 

Działania podejmowane przez szkołę mogą być wykorzystane 

przez inne gimnazja. Szczególnie polecamy 

podział roku szkolnego na trymestry oraz naukę 

języków nowożytnych z uwzględnieniem kompetencji 

językowych uczniów i stosowanie wielu narzędzi technologii 

informacyjnej w pracy z uczniami (platforma 

MOODL, tablice interaktywne). 

Szkoły mogą wykorzystać scenariusze lekcji, prezentacje 

multimedialne, poradniki oraz programy o charakterze 

profilaktycznym, a także zasady przygotowania programów 

nauczania poszczególnych przedmiotów oraz 

zasady wyboru podręcznika zgodnego z nowymi podstawami 

– informacje są zamieszczone na naszej 

stronie internetowej. Polecamy również wykorzystanie 

pomysłów związanych z integracją uczniów i nauczycieli. 

45

17 

Gimnazjum nr 3 

im. Józefa Chełmońskiego 

www.gimnazjum3.zgora.pl 

Miejscowość: Zielona Góra 

Powiat: Zielona Góra 

Województwo: lubuskie 




Dyrektor: Elżbieta Terajewicz 

Koordynator konkursu: Elżbieta Terajewicz 


Skupiliśmy się na opracowaniu oferty zajęć do wyboru 

z wychowania fizycznego. Chcąc przygotować młodzież 

do uczestnictwa w działaniach na rzecz zdrowia oraz 

do rozwĳania umiejętności osobistych, społecznych 

i sprzyjających dobremu samopoczuciu, wprowadziliśmy 

blok zajęć pt. „Edukacja zdrowotna”. Wychodząc naprzeciw 

przekonaniu, o niedającym się przecenić wpływie 

sztuki na rozwój młodego człowieka, zaproponowaliśmy 

kształcenie zgodne z zainteresowaniami oraz 

wrażliwością uczniów. Przygotowaliśmy ofertę zajęć 

artystycznych w grupach (edukacja muzyczna, rękodzieło). 

Naszym celem było także zwiększenie poziomu 

kształcenia językowego poprzez wprowadzenie podziału 

na grupy międzyoddziałowe. Wiedząc, jak istotne jest 

wyrównanie szans poprzez uzupełnienie braków, pomyśleliśmy 

o programie „Korepetycje na czas”. Podnosząc 

rangę wychowawczą zajęć poza szkołą, zorganizowaliśmy 

wycieczki integracyjne w celu rozwĳania 

umiejętności prospołecznych. Zapewniliśmy naszym 

uczniom różne możliwości organizacji czasu wolnego 

dzięki bogatej ofercie zajęć pozalekcyjnych. 

Działania 

1. Przeprowadziliśmy diagnozę oczekiwań uczniów 

wobec szkoły i na tej podstawie wprowadziliśmy zmiany. 

Pokaż mi kim jesteś, a pomogę Ci 

odkryć i 

rozwĳać Twoje 

talenty. 

Gimnazjum nr 3 powstało w 1999 r. w wyniku przekształcenia 

Szkoły Podstawowej nr 4. Patronem szkoły 

jest Józef Chełmoński, dlatego wiele działań oscyluje 

wokół życia i twórczości wybitnego malarza. Nauczyciele 

i uczniowie mogą korzystać z pracowni komputerowej 

ze stałym łączem internetowym, z nowych obiektów 

sportowych, z porad pedagoga, pielęgniarki i doradcy 

psychologicznego, ze stołówki, sklepiku, biblioteki 

multimedialnej z czytelnią i z nowoczesnych środków 

dydaktycznych. Jesteśmy kameralną i bezpieczną szkołą, 

w której każdy uczeń znajdzie coś dla siebie. 

2. Wdrożyliśmy zmodyfikowany program dla klasy 

artystycznej, który zakłada: 

• wprowadzenie elementów wiedzy o teatrze i innych 

formach wyrazu artystycznego; 

• aktywny udział w spektaklach, seansach filmowych 

(„Nowe horyzonty edukacji filmowej”); 

• przygotowanie otwartych lekcji teatralnych, wykonywanie 

rekwizytów, elementów scenografii, udział 

w próbach generalnych w teatrze; 

• organizację wernisaży; 

• współpracę z Teatrem Lubuskim, Domem Harcerza, 

Radiem Zachód. 

3. W ramach integracji międzyprzedmiotowej zadbaliśmy 

o wymianę wiedzy i doświadczeń poprzez: 

• prezentacje artystyczne dla uczniów, rodziców i nauczycieli; 

• współpracę z instytucjami kultury; 

• organizowanie i aktywny udział w konkursach artystycznych, 

warsztatach plastycznych i teatralnych 

zakończonych prezentacją w Bibliotece Wojewódzkiej 

w Zielonej Górze; 

• promowanie działań w środowisku lokalnym, np. 

wydanie tomików poezji. 

4. Zdiagnozowaliśmy oczekiwania uczniów wobec 

zajęć z wychowania fizycznego i w bloku „Edukacja 

46

4. Wycieczki integracyjne klas pierwszych organizowane 

są w ramach „Zielonej szkoły” – uczniowie przygotowują 

projekty tematyczne, które prezentują w czasie 

prowadzonych zajęć. Wycieczki te wpływają na doskonalenie 

umiejętności prospołecznych, uczą zachowań 

związanych z ochroną środowiska oraz integrują 

zespoły klasowe. 

5. Nauka języków obcych odbywa się w grupach 

międzyoddziałowych, wyłonionych na podstawie testów 

diagnozujących. Wybór drugiego języka uzależniony 

jest od potrzeb uczniów (ustalone zmiany lektorów). 

zdrowotna” zaproponowaliśmy do wyboru następujące 

zajęcia: 

• taneczne; 

• gry zespołowe (piłka siatkowa); 

• zajęcia rekreacyjne (gry i zabawy z rekwizytem, 

gry zespołowe zarówno w sali gimnastycznej, jak 

i na boisku, w siłowni, na strzelnicy). 

Zajęcia do wyboru trwają pierwszy semestr, z możliwością 

kontynuacji. Celem edukacji zdrowotnej dzieci 

i młodzieży jest pomoc w obserwacji przebiegu swojego 

rozwoju, identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów 

zdrowotnych; wzmacnianiu poczucia własnej wartości 

i wiary w swoje możliwości oraz pozytywna adaptacja 

do wyzwań codziennego życia. Powyższe cele wpływają 

na poprawę efektów kształcenia – uczniowie stają się 

bardziej kreatywni i otwarci na twórczą realizację zadań. 

Zajęcia prowadzone są metodami aktywizującymi 

w grupach międzyoddziałowych (14–16 osób), co prowadzi 

do integracji wszystkich uczniów klas pierwszych. 

3. Oferta zajęć pozalekcyjnych została dostosowana 

do zainteresowań i predyspozycji uczniów – każdy 

uczeń może przyjść na dowolne zajęcia. Organizujemy 

konkursy, wernisaże a także: turnieje szachowe, gry 

w badmintona, tenisa stołowego oraz ćwiczenia w siłowni 

bądź w salce fittnes. 

6. Wprowadziliśmy „Kartę zachowania” – ocenę punktową 

zespołu nauczycieli, uczniów i samoocenę (trzy 

razy w roku). 

7. Integrując wiedzę i umiejętności, zorganizowaliśmy 

turniej z cyklu „Rozwiń skrzydła” – bieg patrolowy 

dla klas pierwszych gimnazjum i szóstych klas szkół 

podstawowych. 

Rezultaty 

Uczniowie chętniej się uczą i aktywniej uczestniczą 

w lekcjach i w zajęciach dodatkowych. Prezentując 

zdobyte umiejętności (prezentacje multimedialne), potwierdzają 

swoje zaangażowanie i umiejętności wykorzystania 

tablicy interaktywnej i innych narzędzi multimedialnych. 

Dużym sukcesem okazał się pomysł „Korepetycji na 

czas”. Zmniejszyła się liczba uczniów mających trudności 

w nauce, wielu wyraźnie poprawiło swoje oceny. 

Z kolei „Karta zachowań” zaowocowała zwiększeniem 

wśród uczniów odpowiedzialności za podejmowane 

decyzje. 

Działania wszystkich nauczycieli koncentrują się na 

podkreśleniu podmiotowości ucznia. Udaje się to dzięki 

wysokiemu poziomowi nauczania, bogatej ofercie zajęć 

pozalekcyjnych, ale również pomocy psychologiczno- 

-pedagogicznej oraz zaktywizowaniu wolontariatu. 

47

18 

Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika 

we Wrześni 

www.gim1.wrzesnia-info.com 

Miejscowość: Września 

Powiat: wrzesiński 





Dyrektor: Halina Kotyk 

Koordynator konkursu: Iwona Tokarska 


Po szczegółowej analizie założeń nowej podstawy 

programowej zrodziły się pomysły innowacji w procesie 

nauczania w bloku historycznym, matematycznym, 

przyrodniczym i kultury fizycznej. 

Historycy zauważyli możliwość rozszerzenia wiedzy 

w zakresie dziedzictwa kultury europejskiej. Podstawowym 

ich celem stało się kształcenie „O Europie, 

w Europie i dla Europy”. Matematycy postawili sobie 

za cel obudzić w uczniach świadomość przynależności 

do europejskiej wspólnoty ekonomicznej w związku 

z niedalekim wejściem Polski do strefy euro. Przyrodnicy 

od dwóch lat rozwĳają w uczniach zdolności do krytycznego 

myślenia i poznawania świata za pomocą 

odpowiednio zaplanowanych i udokumentowanych 

obserwacji i doświadczeń, które przeprowadzają sami 

uczniowie. Nauczyciele wychowania fizycznego postawili 

na wdrożenie troski o zdrowie fizyczne, psychiczne 

i społeczne oraz przygotowanie uczniów do 

aktywnego uczestnictwa w kulturze fizycznej. 

a 

Trzeba się uczyć – 

jeśli wierzyć 

dopóki nie wiesz, 

przysłowiu – dopóki żyjesz. 

Działania 

1. Klasa europejska ma charakter wyraźnie sprofilowany. 

Realizacja celów programowych przebiega w niej 

trójkierunkowo. Edukacja europejska to jedna godzina 

tygodniowo w ramach wiedzy o społeczeństwie i dodatkowo 

jedna godzina języka polskiego. Drugi kierunek 

powiązany jest z realizacją programu przedsiębiorczości. 

Kierunek trzeci wyznacza realizację programu dialogu 

międzykulturowego. W klasie europejskiej realizowany 

jest program rozszerzony o elementy filozofii i kultury 

europejskiej. Uczniowie uczą się dwóch języków nowożytnych 

– języka angielskiego i niemieckiego. 

Liczymy na to, że uczniowie klas europejskich będą 

łatwiej przezwyciężać uprzedzenia i staną się otwarci 

na zmiany. Chcielibyśmy, aby angażowali się w działania 

na rzecz pokoju, wolności i demokracji oraz obrony 

praw człowieka. Codzienna edukacja ma im pomóc 

w zrozumieniu procesów zachodzących w zjednoczonej 

Europie i uświadomić, że bycie Polakiem oznacza 

przynależność kulturową do Europy. 

Gimnazjum nr 1 we Wrześni powstało w roku 1999 na 

bazie szkoły podstawowej. Oferujemy szeroki wachlarz 

zajęć pozalekcyjnych. Uczniowie zdobywają tytuły finalistów 

i laureatów konkursów przedmiotowych i tematycznych, 

a w rozgrywkach sportowych zajmują wysokie 

miejsca. Wyróżnia nas bardzo dobre przygotowanie 

absolwentów do egzaminów zewnętrznych. 

Realizujemy międzyprzedmiotowe projekty edukacyjne. 

Utworzyliśmy klasy o profilu matematycznym i europejskim. 

2. „Oko w oko z EURO-walutą” to pomysł realizowany 

na lekcjach matematyki i godzinach wychowawczych 

w klasie matematycznej. W kolejnych latach będzie 

miał charakter ogólnoszkolny. Do współpracy zostaną 

włączeni nauczyciele plastyki, muzyki, wos-u, historii, 

geografii, języka polskiego. Ponieważ projekt dotyczy 

Unii Europejskiej, w sposób szczególny chcemy zaangażować 

w jego realizację klasy europejskie. 

3. Do działań aktualnie realizowanych należy projekt 

z przedmiotów przyrodniczych „Szkolny niedowiarek, 

48

czyli sprawdzamy i badamy szkolną teorię”. Powstał 

on w roku 2007, a pomyślna ewaluacja sprawiła, że 

po niewielkiej modyfikacji znalazł stałe miejsce w programie 

edukacyjnym naszej szkoły. Jego cele dokładnie 

odzwierciedlają założenia nowej podstawy programowej. 

Program ten realizowany jest na wszystkich przedmiotach 

przyrodniczych. Polega na inspirowaniu uczniów 

do eksperymentowania i wyjaśniania zjawisk otaczającego 

ich świata. Za jedną z istotnych zalet projektu 

uznać należy jego łatwą dostępność. Materiały potrzebne 

uczniom zamieszczane są na szkolnej stronie internetowe, 

a także udostępniane w bibliotece szkolnej, natomiast 

odczynniki oraz przyrządy potrzebne do wykonania 

eksperymentu to rzeczy powszechnie wykorzystywane 

w gospodarstwie domowym. Nowością 

tego przedsięwzięcia jest również to, że uczniowie dokumentację 

z wykonanych zadań przesyłają nauczycielowi 

drogą elektroniczną. Przy okazji kształcą więc 

zasady poprawnej korespondencji z osobami dorosłymi 

oraz prezentacji swojej pracy. 

4. W ramach Edukacji zdrowotnej na lekcjach wychowania 

fizycznego wprowadzono w klasie pierwszej 

innowację związaną z diagnozą sprawności i aktywności 

fizycznej oraz rozwoju fizycznego. Każdy uczeń zobowiązany 

jest założyć „Osobisty Dzienniczek Rozwoju 

Fizycznego”, w którym notuje wyniki pozwalające pod 

koniec klasy trzeciej na ewaluację indywidualnych dokonań. 

Dane dotyczą obserwacji zmian zachodzących 

w budowie ciała i sprawności fizycznej w okresie dojrzewania. 

W ramach lekcji wychowania fizycznego 

uczniowie również zapoznają się z ofertą oraz funkcjonowaniem 

obiektów sportowych na terenie naszego 

miasta. W ten sposób poznają miejsca, gdzie mogą 

rozwĳać swoją aktywność fizyczną. Nauczyciele postawili 

sobie bowiem za cel wytworzenie u uczniów nawyku 

uprawiania różnych form rekreacji i sportu w czasie 

wolnym. Uczniowie uczestniczą także jako kibice w meczach 

piłki siatkowej lokalnego drugoligowego zespołu 

KRISPOL WRZEŚNIA. Uczą się dzięki temu zdrowego 

dopingu, prawidłowych zachowań oraz mają okazję 

obserwować współpracę w zespole i rolę sędziego. 

Rezultaty 

Dzięki wprowadzonym innowacjom w naszej placówce 

odbywają się zajęcia, z których mogą korzystać nie 

tylko nasi wychowankowie, ale również osoby ze środowiska 

lokalnego. Uczniowie klasy europejskiej organizują 

przedstawienia teatralne, spotkania ze środowiskiem 

żydowskim, wyjeżdżają na wycieczki tematyczne, 

do opery i teatru. Dzięki matematykom 

uczniowie potrafią wymienić państwa, w których funkcjonuje 

euro, sprawnie korzystają z przelicznika tej 

waluty oraz znają prognozy euro na najbliższą przyszłość. 

Zdobytą wiedzę uczniowie będą mogli wykorzystać 

praktycznie w czasie planowanego wyjazdu 

za granicę. „Szkolny niedowiarek” wyzwolił w pragnienie 

eksperymentowania. Cenny jest fakt, że uczniowie 

dzięki temu projektowi znajdują odzwierciedlenie wykonanych 

zadań w otaczającym ich świecie. Działania 

zdrowotne zainspirowały uczniów do dbałości o własne 

zdrowie i kondycję. Powstały grupy młodzieży systematycznie 

korzystające z oferty sportowej naszego 

miasta, np. z basenu, siłowni i lodowiska. 

Wszystkie nasze innowacyjne działania są na tyle uniwersalne, 

że mogą posłużyć innym placówkom jako 

materiał inspirujący do poszukiwania swoich rozwiązań 

i pomysłów. 

49

19 

Zespół Szkół nr 1 z Oddziałami 

Integracyjnymi, Gimnazjum nr 7 

z Oddziałami Integracyjnymi 

www.gimnazjum7.zamosc.pl 

Miejscowość: Zamość 

Powiat: Zamość 

Województwo: lubelskie 




Dyrektor: Dorota Pintal 

Koordynator konkursu: Monika Gabryel 


W czasie szkoleń rady pedagogicznej zapoznaliśmy się 

z nowymi wymaganiami programowymi. Wybraliśmy 

nowe podręczniki oraz programy. Zrobiliśmy przegląd 

pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji nowej 

podstawy i uzupełniliśmy bazę dydaktyczną. Przyjęliśmy, 

że większość działań dydaktyczno-wychowawczych 

będzie miała formę ogólnoszkolnych projektów, które 

umożliwiają wielostronną integrację i gwarantują największą 

efektywność. Za szczególnie ważny aspekt wychowawczy 

uznaliśmy systematyczne włączanie uczniów w pracę 

szkoły i tym samym budowanie jednolitego środowiska 

szkolnego. W działaniach dydaktycznych postanowiliśmy 

skoncentrować się na indywidualnych potrzebach ucznia, 

widzianego w kontekście jego uwarunkowań. 

Działania 

1. Specyfiką naszej szkoły są oddziały integracyjne, 

dlatego ważne jest, by odpowiednio dobrać zespoły 

klasowe w celu uzyskania optymalnych warunków 

pracy i rozwoju wszystkich uczniów. Zorganizowaliśmy 

więc wycieczkę, która umożliwiła uczniom i wychowawcom 

wzajemne poznanie się. Tradycja ślubowania 

klas pierwszych skłoniła uczniów do pierwszego wspólnego 

i kreatywnego działania w czasie przygotowania 

prezentacji swojej klasy. 

Jesteśmy szkołą, w której 

potrzeby uczniów, 

w zakresie 

zaspokajane są 

rodziców i nauczycieli 

rozwoju każdego z nas. 

Gimnazjum nr 7 powstało w 1999 r. Oddziały Integracyjne 

funkcjonują od 2002 r. Uczniom niepełnosprawnym 

oferujemy szeroką gamę zajęć specjalistycznych: 

terapię Tomatisa, logopedyczną, niedowidzących, niedosłyszących, 

EEG BIOFEEDBECK, rewalidację upośledzonych 

umysłowo. Dysponujemy także bardzo 

dobrą bazą dydaktyczną. Nasi podopieczni odnoszą 

liczne sukcesy w konkursach przedmiotowych, organizowanych 

przez Lubelskiego Kuratora Oświaty. Jesteśmy 

dumni z naszych tradycji: ślubowania klas 

pierwszych, święta patrona, balu gimnazjalisty, ślubowania 

absolwentów, działań na rzecz środowiska. 

2. Realizujemy wiele projektów wychowawczych, których 

celem jest kształtowanie pożądanych postaw i zachowań. 

• Z myślą o uczniach przejawiających symptomy 

niedostosowania społecznego przygotowaliśmy 

program „Każdy ma swoje mocne strony”. W jego 

realizacji wykorzystujemy różne formy oddziaływań: 

warsztaty z zastosowaniem metod aktywizujących, 

pracę w grupie, rozmowy indywidualne, wycieczki. 

• Włączamy uczniów w przygotowania świąt i uroczystości. 

Organizacja obchodów odzyskania niepodległości 

pod hasłem „Dotknąć niepodległości” 

pokazała zaangażowanie i pomysłowość naszych 

wychowanków. To ważne narodowe święto uczciliśmy: 

projekcją filmu „11 listopada”, przygotowaniem 

fotoplastykonu, puzzlami o tematyce niepodległościowej, 

happeningiem „Jesteśmy biało-czerwoni”, 

udziałem w manifestacji patriotycznej oraz „biało- 

-czerwonym obiadem” w stołówce szkolnej. 

3. Nasze rozwiązania dydaktyczne opierają się przede 

wszystkim na indywidualizacji pracy, która pozwala 

na efektywne kształcenie każdego ucznia w tempie 

dostosowanym do zróżnicowanych możliwości. 

• Na wielu przedmiotach uczniowie otrzymują specjalnie 

dla nich przygotowane karty pracy, uwzględniające 

możliwości każdego z nich. 

50

• Nauczyciele widzą potrzebę włączenia do tradycyjnego 

nauczania metody bleanded-learning jako 

innowacyjnego sposobu pracy z uczniem o szczególnych 

potrzebach edukacyjnych – do pracy 

z uczniem uzdolnionym, ale również niepełnosprawnym. 

W ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia 

nauczycieli prowadzone są przygotowania 

do kształcenia na odległość – budowania na platformie 

e-learning przedmiotowych e-lekcji. 

• Stosujemy ocenianie kształtujące, wyrabiając wśród 

uczniów odpowiedzialność za ich rozwój. 

• Rozwĳamy uczniowskie zainteresowania na zajęciach 

pozalekcyjnych (m.in. sportowych, dziennikarskich, 

artystycznych, ekologicznych). 

• Jesteśmy w trakcie budowania „Pasażu artystycznego”, 

w którym eksponowana będzie twórczość 

uczniowska. 

4. Zadanie stawiane szkole w zakresie kształcenia 

medialnego zrealizowaliśmy, proponując uczniom 

„Maraton filmowy – kocham kino”. Zorganizowaliśmy 

zajęcia, które poszerzały wiedzę uczniów o filmie jako 

przekaźniku wartościowych treści, ale także pokazały, 

jak atrakcyjnie spędzać wolny czas. 

5. Powszechność stosowania technologii informacyjnej 

w pracy naszej szkoły jest uwarunkowana bardzo dobrym 

wyposażeniem w sprzęt i oprogramowanie oraz 

wysokimi umiejętnościami nauczycieli. 

• Nasza baza pozwala na stosowanie TI na wszystkich 

przedmiotach i na każdej lekcji. 

• Realizacja projektów unĳnych „Bez barier” oraz 

„Azymut na sukces” wspierana jest techniką komputerową. 

Uczniowie mają okazję do prezentowania 

swoich umiejętności, przygotowując multimedialne 

dokumenty: prezentacje, strony WWW, elektroniczną 

kronikę życia szkoły. 

5. Poszukujemy sposobów zachęcania do nauki. 

• Szczególnie istotny dla propagowania wartości 

uczenia się jest udział uczniów w projekcie „Uniwersytet 

I wieku”, realizowanym przez Państwową 

Wyższą Szkołę Zawodową w Zamościu. Młodzież 

uczestniczy w wykładach, zajęciach, pokazach 

prowadzonych przez kadrę naukową uczelni i zdobywa 

zaliczenia w „indeksach”. Udział w tym projekcie 

niezwykle dowartościowuje młodych ludzi, 

a tym samym motywuje do nauki. 

• Chętnie korzystamy z propozycji instytucji wspierających 

pracę szkół. W tym roku wspólnie z Centrum 

Edukacji Obywatelskiej realizujemy projekt 

Eurofolk – „Śladem ginących tradycji”. W jego 

ramach odbyły się: warsztaty w Muzeum Wsi Lubelskiej, 

spotkanie z etnografem oraz z twórcą ludowym, 

prezentacja „Moje ludowe korzenie”, „Folkowy 

Dzień Samorządności”, pokaz mody ludowej, 

zwiedzanie wystawy „Sztuka Ludowa Zamojszczyzny”, 

debata „Czy da się żyć bez tradycji?” 

6. Swoje działania kierujemy również do rodziców. 

Prowadzimy warsztaty wspierające rolę wychowawczą 

i edukacyjną rodziny, prezentując efekty pracy dydaktyczno-wychowawczej 

naszej szkoły. 

Rezultaty 

Podjęte działania bardzo dobrze wpłynęły na integrację 

zespołów klasowych. Uczniowie potrafią ze sobą 

współdziałać i kreatywnie realizować projekty. Są 

wspierani w indywidualnym rozwoju dzięki uwzględnianiu 

ich zróżnicowanych potrzeb i możliwości. Zaobserwowaliśmy 

też, że nasi podopieczni coraz aktywniej 

korzystają z oferty zajęć pozalekcyjnych; zdecydowanie 

mniej jest problemów wychowawczych. 

Podejmowane w szkole działania innowacyjne (wykorzystanie 

technologii informacyjnej, projekty interdyscyplinarne, 

współpraca z wyższymi uczelniami) skutecznie 

motywują do nauki. 

Naszym zadaniem jest uświadomienie wychowankom, 

że muszą być gotowi na ciągłe zmiany. Aby ich w tym 

utwierdzić, sami musimy wyrażać gotowość do modyfikacji 

metod pracy – dlatego jesteśmy „otwarci na 

zmiany”. 

51

SPIS POZOSTAŁYCH PLACÓWEK, KTÓRE PRZYSTąPIŁY DO KONKuRSu 

I SPEŁNIŁY WARuNKI OPISANE W REGuLAMINIE 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

Przedszkole nr 1 w Łapach 

Przedszkole „Słoneczna Szóstka” w Śremie 

Przedszkole nr 86 „Tęczowy Świat” w Poznaniu 

Przedszkole nr 5 z Oddziałem Żłobkowym w Sokółce 

Przedszkole Publiczne w Brzezinie 

Przedszkole w Wojnowicach 

Przedszkole Samorządowe „Raj Psotników” w Pogorzeli 

Przedszkole nr 9 im. Bursztynek w Koszalinie 

Przedszkole nr 10 im. Misia Uszatka w Koszalinie 

Przedszkole Miejskie nr 7 w Łukowie 

Przedszkole Miejskie nr 12 w Legionowie 

Publiczne Przedszkole w Klęce 

Przedszkole Miejskie w Tolkmicku 

Oddział Przedszkolny „Jagódki” przy Szkole 

Podstawowej nr 2 im. M. Konopnickiej w Kielcach 

Szkoła Podstawowa nr 5 w Gnieźnie 

Szkoła Podstawowa im. A. Mickiewicza w Lubiniu 

Szkoła Podstawowa nr 7 im. Erazma z Rotterdamu w Poznaniu 

Szkoła Podstawowa nr 6 im. H. Sienkiewicza w Gnieźnie 

Szkoła Podstawowa nr 5 im. Króla Jana III Sobieskiego w Zabrzu 

Zespół Szkół im. Unii Mielnickiej w Mielniku 

Szkoła Podstawowa im. Fryderyka Chopina w Kobylnikach 

Zespół Szkół w Kamienicy Królewskiej 

Zespół Szkół w Klęce 

Szkoła Podstawowa nr 4 w Poznaniu 

Prywatna Szkoła Podstawowa nr 1 w Białymstoku 

Gimnazjum nr 2 im. Jana Zamoyskiego XVI Ordynata w Zamościu 

Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Zespole Szkół w Lubiniu 

Gimnazjum nr 54 Szkoła 

z Oddziałami Sportowymi im. M. Kopernika w Poznaniu 

52 

www.przedszkole1lapy.pl 

www.slonecznaszostka.pl 

www.pr86poznan.pl 

www.przedszkole5.sokolka.blizej.info 

www.ppbrzezin.republika.pl 

www.przedszkolewojnowice.pl 

www.raj-psotnikow.pl 

www.przedszkole9.drg.pl 

www.przedszkole10.drg.pl 

www.przedszkole7lukow.prv.pl 

www.pm12.legionowo.pl 

www.spkleka.pl 

www.przedszkole.tolkmicko.com 

www.dwojka.org 

www.sp5gniezno.of.pl 

www.teczowaszkolalubin.republika.pl 

www.sp7poz.pl 

www.sp6.gniezno.pl 

www.sp5zabrze.net 

www.zswm.neostrada.pl 

www.wyszogrod.pl/sp-kobylniki 

www.zskamienicakrolewska.pl 

www.spkleka.pl 

www.sp4.najlepsza.pl 

www.boruty.białystok.pl 

www.gimnazjum_2_zamosc.republika.pl 

www.teczowaszkolalubin.republika.pl 

www.gimnazjum54.pl

przykłady dobrych praktyk - ZSP Radowo Małe

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?