Rhifyn 48 Hydref 2004 - Cyd
Rhifyn 48 Hydref 2004 - Cyd
Rhifyn 48 Hydref 2004 - Cyd
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:54 pm Page 1<br />
<strong>Rhifyn</strong> <strong>48</strong> <strong>Hydref</strong> <strong>2004</strong><br />
Am ddim/Free<br />
Y cylchgrawn i siaradwyr a dysgwyr<br />
The magazine for Welsh<br />
y Gymraeg<br />
speakers and learners<br />
CYD<br />
Cyhoeddir 15,000 o Cadwyn<br />
<strong>Cyd</strong> bedair gwaith y<br />
flwyddyn fel arfer. Cyfle<br />
gwych i hysbysebu.<br />
Tudalen/Page 4/5<br />
Eisteddfod Genedlaethol Cymru <strong>2004</strong><br />
Tudalen/Page 6<br />
Gwefan Newydd i <strong>Cyd</strong><br />
Tudalen/Page 7<br />
Ugain Mlwyddiant <strong>Cyd</strong><br />
Tudalen/Page 10/11<br />
Dysgwr y Flwyddyn <strong>2004</strong><br />
Tudalen/Page 13<br />
Tlws Coffa Elvet a Mair Elvet Thomas <strong>2004</strong><br />
Dawnswyr Bola Laoanna<br />
Yn diddanu ymwelwyr â Phabell <strong>Cyd</strong> - Eisteddfod Genedlaethol Cymru Casnewydd a’r Cylch
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:56 pm Page 4<br />
<strong>Cyd</strong> yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Casnewydd a'r Cylch <strong>2004</strong><br />
Tîm H<br />
<strong>Cyd</strong>ra<br />
Tîm Caerdydd<br />
3ydd / 3rd<br />
Cwis Cenedlaethol <strong>Cyd</strong><br />
Lowr<br />
yn cy<br />
adwe<br />
Mhab<br />
Tîm Llanelli<br />
1af / 1st<br />
Tîm Caerffili<br />
2il / 2nd<br />
Tîm Sir y Fflint<br />
<strong>Cyd</strong>radd 4ydd / Join
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:56 pm Page 5<br />
Tîm Hirwaun<br />
<strong>Cyd</strong>radd 4ydd / Joint 4th<br />
Edwyn Williams<br />
Cwisfeistr Cwis Cenedlaethol <strong>Cyd</strong><br />
Rhodri Francis<br />
(Yn y canol)<br />
yn sgwrsio<br />
y tu allan i<br />
Babell <strong>Cyd</strong><br />
Lowri Gwenllian<br />
yn cynnal sesiwn<br />
adweitheg ym<br />
Mhabell <strong>Cyd</strong><br />
y Fflint<br />
4ydd / Joint 4th<br />
Sesiwn <strong>Cyd</strong> ym Mhabell y Dysgwyr<br />
gyda Guto Dafis ar yr acordian â<br />
botymau
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:57 pm Page 6<br />
www.cyd.org.uk gwefan newydd - new website !<br />
Diolch i Arian i Bawb Cymru am ddyfarnu grant o<br />
£4,750 i <strong>Cyd</strong> i greu gwefan newydd i’r<br />
mudiad.<br />
Daeth grw^p o Gymry Cymraeg a<br />
dysgwyr ynghyd yn ddiweddar i drafod<br />
rhai o’r pethau y dylai <strong>Cyd</strong> eu cynnwys<br />
ar y wefan newydd.<br />
Cwmni Technoleg Taliesin sy’n creu’r<br />
wefan i ni.<br />
Bydd pob cangen o <strong>Cyd</strong> yn cael tudalen<br />
ei hun i gyfrannu gwybodaeth am eu<br />
gweithgareddau, manylion a rhaglen y<br />
gangen. Trefnir cymorth i aelodau’r<br />
gangen i ddysgu sgiliau newydd, fel<br />
ysgrifennu adroddiadau, tynnu lluniau a’u<br />
paratoi i fynd ar y wefan ac ati.<br />
Mae croeso i chi anfon eich sylwadau a’ch<br />
syniadau am yr hyn yr hoffech chi ei weld<br />
ar wefan <strong>Cyd</strong> i <strong>Cyd</strong>, 10 Maes Lowri,<br />
Aberystwyth, Ceredigion SY23 2AU, neu e-<br />
bost: cyd@aber.ac.uk<br />
Thanks to Awards For All Wales for awarding a grant of £4,750 to<br />
<strong>Cyd</strong> to create a new website for the organisation.<br />
Diolch i Simon Thomas AS am gyflwyno’r siec<br />
i Jaci Taylor, Rheolwr Canolog <strong>Cyd</strong><br />
A group of Welsh speakers and learners came together recently to<br />
discuss some of the things which <strong>Cyd</strong> should have on the new website.<br />
Company Technoleg Taliesin is<br />
creating the website for us.<br />
Each <strong>Cyd</strong> Branch will have<br />
their own page to contribute<br />
information about their<br />
activities, branch details and<br />
programme. Help will be<br />
organised for branch members<br />
to learn new skills, such as<br />
writing reports, taking<br />
photographs and processing<br />
them to put on the website etc.<br />
You are welcome to send your<br />
comments and ideas about<br />
what you would like to see on<br />
the website to <strong>Cyd</strong>, 10 Maes<br />
Lowri, Aberystwyth,<br />
Ceredigion SY23 2AU, or<br />
e.mail: cyd@aber.ac.uk<br />
6
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:57 pm Page 7<br />
UGAIN MLWYDDIANT CYD<br />
Cyfarchion y Llywydd Anrhydeddus Yr Athro Bobi Jones<br />
Pen-blwydd hapus, bawb.<br />
Dyma ni eleni yn cael ugeinfed pen-blwydd <strong>Cyd</strong>.<br />
Ugain mlynedd yn ôl daeth criw bach at ei gilydd yn Aberaeron.<br />
Dyma nhw’n penderfynu bod eisiau mudiad iaith i oedolion.<br />
Mudiad i ddysgwyr a siaradwyr rhugl arfer y Gymraeg.<br />
Doedd protestio ddim yn ddigon. Doedd cadw ddim yn ddigon.<br />
Rhaid oedd ennill yn ôl. Rhaid oedd ymarfer siarad. Rhaid<br />
oedd gwneud rhywbeth ein hunain. Ac felly, ar ôl penderfynu,<br />
dyma fynd ati i sefydlu canghennau.<br />
Wedyn, dyfal donc a dyr y garreg, o gangen i gangen.<br />
Weithiau, fe fydd pobl o’r tu allan yn meddwl mai mudiad i<br />
ddysgwyr yw <strong>Cyd</strong>. Ond <strong>Cyd</strong> yw’r enw. Mae’n meddwl ‘gyda’n<br />
gilydd’. Yn wir, y dyddiau hyn mae mwy o angen <strong>Cyd</strong> ar y<br />
Cymry Cymraeg efallai. Mae eisiau iddyn nhw wybod am yr<br />
adfywio yn ymarferol. Mae eisiau iddyn nhw godi eu calonnau.<br />
Mae eisiau iddyn nhw fod yn rhan o’r ennill tir.<br />
Felly, pen-blwydd hapus BAWB<br />
Greetings from the Honorary President Professor Bobi Jones<br />
Happy Birthday Everyone<br />
Here we are this year having <strong>Cyd</strong>’s 20th birthaday.<br />
Twenty years ago a small crew came together in Aberaeron.<br />
They decided that there was a need for a language organistion<br />
for adults. An organisation for learners and fluent Welsh<br />
speakers to revive the Welsh language. Protesting was not<br />
enough. Retaining the language was not enough. It had to be<br />
regained. It was necessary to practise speaking it. We had to<br />
do something ourselves. And therfore, after the decision, set to<br />
it establishing branches of <strong>Cyd</strong>. Afterwards, bit by bit knocking<br />
away at it, from branch to branch. Sometimes, people from<br />
outside think that <strong>Cyd</strong> is an organisation for learners.<br />
But <strong>Cyd</strong> is the name. It means together (with each other).<br />
Indeed, these days it is likely that Welsh speaking Welsh people<br />
have more of a need for <strong>Cyd</strong>. They need to know about the<br />
revival in<br />
practical terms.<br />
They need to lift<br />
up their hearts.<br />
They need to be<br />
part of the<br />
regaining of the<br />
land.<br />
So happy birthday<br />
Aelodau gwreiddiol un o ganghennau cynharaf EVERYONE.<br />
<strong>Cyd</strong>, Cangen <strong>Cyd</strong> Aberystwyth<br />
Ysgoloriaeth Dan Lynn James<br />
Scholarship <strong>2004</strong><br />
Annwyl <strong>Cyd</strong><br />
Diolch yn fawr am eich cymorth. Rwy’n<br />
edrych ymlaen at fynd ar y cwrs Gloywi Iaith<br />
Ysgrifenedig.<br />
Dyma ffoto ohono i a fy mab iau Aled.<br />
Yn gywir<br />
Margaret Lowe<br />
Annwyl <strong>Cyd</strong><br />
Diolch yn fawr am eich llythyr am<br />
Ysgoloriaeth Dan Lynn James. Mi es i’r<br />
Ysgol Haf ym Mangor ac roedd hi’n<br />
fendigedig. Mi gaethon ni lawer o hwyl yn<br />
ein dosbarth ni ac mi wnaethon ni drafod lot<br />
o bethau gwahanol fel bywyd yn yr ugeinfed<br />
ganrif - sut rydyn ni’n medru rhoi pen ar road<br />
rage?<br />
Aeth rhai ohonon ni i’r twmpath dawns ac<br />
roeddwn i’n meddwl bod aelodau’r band yn<br />
ardderchog. Mi wnaethon nhw gymysgu<br />
dipyn bach o jas efo cerddoriaeth werin.<br />
Mi aethon ni i Pili Palas ac mi wnaethon ni<br />
ddysgu llawer o bethau diddorol am y Siani<br />
flewog a’r glöyn byw.<br />
Ar ddiwedd yr Ysgol Haf fe wnaeth pob dosbarth<br />
ganu neu wneud drama fach. Rydw i’n meddwl bod pawb wedi<br />
mwynhau'r sioe bypedau gan ein dosbarth ni.<br />
Rhaid i bawb fynd y tro nesa.<br />
Yn gywir<br />
Siân Lewis<br />
IOGA YN GYMRAEG<br />
GYDA VALERIE PRICE<br />
Mae Valerie yn gobeithio sefydlu<br />
dosbarth rheolaidd yng Nghaerdydd<br />
y flwyddyn nesa.<br />
Os oes diddordeb gyda chi mewn<br />
cynnal (in holding) sesiwn ioga yn y<br />
Gymraeg yna cysylltwch â Valerie Price.<br />
Mae Valerie yn byw yng Nghaerdydd ond mae hi’n fodlon teithio<br />
(willing to travel).<br />
Rhif ffôn: 029 2071 2017 e-bost: yoga@vcprice.demon.co.uk<br />
7
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:58 pm Page 8<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
BBC Vocab - A groundbreaking new tool<br />
which you can use on any computer.<br />
Just hold your mouse over a Welsh word,<br />
and the English equivalent is instantly displayed.<br />
BBC Vocab - Dyfais arloesol y gellwch ei<br />
defnyddio ar unrhyw gyfrifiadur. Daliwch eich<br />
llygoden dros air Cymraeg, a chaiff cyfieithiad<br />
Saesneg ei arddangos yn syth.<br />
bbc.co.uk/vocab<br />
8
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:58 pm Page 9<br />
LANSIO CANGEN CYD NEWYDD<br />
Clwb Cymraeg <strong>Cyd</strong> Tonteg<br />
Croeso cynnes i gangen newydd o <strong>Cyd</strong>. Cynhaliwyd (was held) noson i lansio’r gangen ym<br />
Mhentre’r Eglwys ganol mis Medi yng nghwmni (in the company of) Siwsann George ar y gitâr.<br />
Bydd y gangen yn cwrdd bob nos Wener yn Festri Salem, Salem Lane, Tonteg, Pontypridd.<br />
The branch will be meeting every Friday evening in Salem Vestry.<br />
Croeso i aelodau newydd.<br />
New Members welcome.<br />
Cysylltwch â/ Contact: 02920 813662<br />
Neu/or: Rhian James 01685 871002<br />
e-bost: rhianlj@aol.com<br />
Castellnewydd Emlyn 2003-04<br />
Diolch i Margaret Hollman am ei hadroddiad cynhwysfawr ar weithgareddau Cangen <strong>Cyd</strong> Castellnewydd Emlyn am y flwyddyn 2003-04.<br />
Many thanks to Margaret Hollman for her comprehensive report on the Castellnewydd Emlyn Branch activities for the year 2003-04<br />
Dyma grynodeb o’r adroddiad /Here’s a summary of the report.<br />
Medi Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol AGM<br />
<strong>Hydref</strong><br />
Cynllunio rhagen y flwyddyn.<br />
Noson gymdeithasol<br />
Plan the annual programme<br />
Social evening<br />
Tachwedd Cwis hollol anarferol gyda Keith. A very unusual quiz with Keith<br />
Rhagfyr Cinio Nadolig ‘Tafarn y Cwper’ Christmas dinner<br />
Diolch i’r delynores, Marian O’Toole<br />
Thanks to Marian O’Toole the harpist<br />
Ionawr Dysgwyr yn darllen o’u hoff lyfr Learners read from their favourite book<br />
Chwefror <strong>Cyd</strong> Preseli’n ymuno â ni <strong>Cyd</strong> Preseli join us<br />
Delyth Wyn, actores adnabyddus<br />
Delyth Wyn, a famous actress talks about<br />
yn sôn am ei phrofiadau ac yn ein<br />
her experiences and entertains us with her<br />
diddanu gyda’i phypedau<br />
puppets<br />
Mawrth Ymuno â Merched y Wawr i<br />
Ddathlu Dydd G˘yl Dewi – teulu’r<br />
Join Merched y Wawr to celebrate St<br />
David’s Day – the Samson family<br />
Samson yn ein diddanu gyda<br />
entertained us with songs and recitations<br />
chaneuon ac adroddiadau<br />
Ebrill Noson gyda’r Parchedig Kevin<br />
Davies yn gosod blodau a<br />
An evening with the Reverend Kevin<br />
Davies - flower and plant arranging<br />
phlanhigion<br />
Mai Pawb yn cyflwyno profiadau Everybody presented strange experiences -<br />
rhyfedd - cyd-ddigwyddiad ac ati<br />
coincidences etc<br />
Mehefin Ymweliad ag Aberteifi yng nghwmni A visit to Cardigan in the company of the<br />
Y Parch Percy Griffiths – hanes Aberteifi<br />
Reverend Percy Griffiths – history of the town<br />
Gorffennaf Cwis <strong>Cyd</strong> yn y ‘Drovers Arms, <strong>Cyd</strong> quiz in the Drovers Arms in<br />
Caerfyrddin<br />
Carmarthen<br />
Diwedd y tymor a chyfle i ddathlu yn nhfl'r Cadeirydd, Ken Jones wrth chwarae gêm ‘Enwogion’ yn ogystal â chael gwledd o ddanteithion<br />
blasus. End of the term and a chance to celebrate in the home of the Chairman, Ken Jones, whilst playing a game ‘Famous People’ as well<br />
as having a feast of tasty delicacies.<br />
Yn ystod y tymor roedd y dysgwyr yn eu tro yn gwneud y diolchiadau, siawns dda iddynt ddefnyddio’r Gymraeg ac ennill hyder yn ogystal.<br />
Diolch yn fawr iddynt i gyd. During the term the learners in their turn gave a vote of thanks, a good chance for them to use Welsh and<br />
gain confidence as well. Many thanks to all of them.<br />
9
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:59 pm Page 10<br />
D Y S G W R Y F L W Y D D Y N L E<br />
Profiad Cystadlu<br />
gan Lois Arnold, Dysgwr y Flwyddyn <strong>2004</strong><br />
Bob blwyddyn yn yr Eisteddfod Genedlaethol mae cystadleuaeth<br />
o’r enw ‘Dysgwr y Flwyddyn’. Mae ITV Cymru yn<br />
paratoi rhaglen deledu am y gystadleuaeth. Ro’n i wedi<br />
gwylio’r rhaglen bob blwyddyn ers i mi ddechrau dysgu Cymraeg.<br />
Weithiau ro’n i wedi breuddwydio am gymryd rhan yn y<br />
gystadleuaeth – ac ennill! Ond do’n i ddim wedi meddwl o ddifrif<br />
am gystadlu – dim tan eleni, pan ddaeth yr Eisteddfod i Went.<br />
Does dim llawer o bobl yn siarad Cymraeg yn yr ardal yma, ond<br />
mae miloedd yn dysgu. Ro’n ni eisiau i bobl weld bod y Gymraeg<br />
yn bwysig i ni yma. Felly, cytunais i roi cynnig ar y gystadleuaeth.<br />
Ro’n i’n teimlo’n swil ac yn nerfus, ond penderfynais fwynhau’r<br />
profiad a chael hwyl.<br />
Yn y rownd gyntaf roedd rhaid i ni fynd am y diwrnod i Dfl<br />
Tredegar, safle’r Eisteddfod eleni. Daeth dysgwyr eraill o bob rhan<br />
o Gymru ac roedd hi’n hyfryd cwrdd a siarad â nhw. Yn ystod y<br />
dydd cawson ni gemau, cwis, sgyrsiau gan siaradwyr a lot o hwyl!<br />
Cawson ni i gyd gyfweliad gyda’r tri beirniad, hefyd. Roedd pawb<br />
yn nerfus, ond roedd y beirniaid yn gyfeillgar ac yn gefnogol iawn!<br />
Ar ôl mynd adre roedd rhaid aros i glywed a o’n i wedi cyrraedd y<br />
pedwar olaf. Faswn i ddim wedi synnu taswn i ddim wedi cael fy<br />
newis, gan fod pawb yn siarad Cymraeg mor dda. Ond ro’n i wrth<br />
fy modd pan glywais fy mod i wedi cyrraedd y ffeinal, a theimlais<br />
ei bod hi’n anrhydedd fawr. Roedd pethau’n gyffrous iawn wedyn.<br />
Daeth Nia Parry a chriw teledu i ffilmio fi ar gyfer y rhaglen.<br />
Wedyn roedd rhaid paratoi am y rownd derfynol ar Faes yr<br />
Eisteddfod. Roedd hi’n help mawr siarad ar y ffôn â’r tri arall oedd<br />
yn y rownd derfynol - Jane, Alison a Nick.<br />
Roedd hi’n boeth iawn ar ddiwrnod y ffeinal a ro’n ni i gyd<br />
yn nerfus ac yn chwyslyd! Roedd rhaid i ni siarad ar y<br />
llwyfan ym Mhabell y Dysgwyr. Yna cawson ni ginio<br />
hyfryd ym Mhabell ITV a gweld y ffilm o’n nhw wedi’i<br />
wneud amdanon ni. Wedyn yn ôl i Babell y Dysgwyr i<br />
siarad am ein ‘trysorau’ (ro’n ni wedi dod â phethau oedd<br />
yn bwysig i ni), ac yn olaf, cyfweliadau gyda’r beirniaid.<br />
Lansiais i fy llyfr i ddysgwyr, ‘Cysgod yn y Coed’ hefyd,<br />
felly roedd hi’n ddiwrnod llawn cyffro! Roedd hi’n braf<br />
iawn wedyn cael mynd i fy mhabell ar y Maes Carafannau<br />
i orffwys, cyn newid a mynd i’r Noson Wobrwyo.<br />
Roedd hi’n noson hyfryd pan gyrhaeddon ni’r gwesty ac<br />
roedd pawb yn ymlacio, yn yfed gwin ac yn mwynhau –<br />
pawb ond Alison, Jane, Nick a fi! Ond o’r diwedd daeth<br />
yr amser i’r beirniaid gyhoeddi pwy oedd wedi cael ei<br />
ddewis fel Dysgwr y Flwyddyn <strong>2004</strong>. Ces i sioc pan<br />
glywais fy enw i! Ces i dlws hyfryd yn wobr a chafodd<br />
y pedwar ohonon ni sawl gwobr arall, gan gynnwys<br />
aelodaeth o <strong>Cyd</strong>.<br />
Os dych chi’n ffansio rhoi cynnig ar y gystadleuaeth yn y dyfodol,<br />
ewch amdani! Mae’n llawer o hwyl ac mae’n brofiad<br />
bythgofiadwy.<br />
GEIRFA<br />
cystadleuaeth<br />
Ro’n i wedi<br />
ers i mi ddechrau<br />
roi cynnig<br />
Faswn i ddim wedi synnu<br />
taswn i ddim wedi cael fy newis<br />
Ro’n i wrth fy modd<br />
Pan glywais i fy mod wedi cyrraedd<br />
ewch amdani<br />
profiad bythgofiadwy<br />
competition<br />
I had … (pluperfect)<br />
since I started<br />
give it a try<br />
I wouldn’t have been<br />
surprised<br />
if I hadn’t been chosen<br />
I was delighted<br />
When I heard that I<br />
had reached …<br />
go for it<br />
unforgettable<br />
experience<br />
10
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 2:59 pm Page 11<br />
L E A R N E R O F T H E Y E A R<br />
Llongyfarchiadau i Lois Arnold ar ennill Tlws Dysgwr y<br />
Flwyddyn.<br />
Congratulations to Lois Arnold on winning the Learner of the Year<br />
Trophy<br />
Mae Lois yn dod o Loegr yn wreiddiol.<br />
Mae hi’n byw yn y Fenni, Sir Fynwy<br />
Mae hi’n gweithio mewn iechyd meddwl.<br />
Mae hi hefyd yn diwtor Cymraeg i Oedolion.<br />
Mae hi’n hoffi ysgrifennu a marchogaeth.<br />
Mae hi’n aelod brwd o Gymdeithas Cymreigyddion y Fenni.<br />
Mae hi’n aelod o <strong>Cyd</strong>.<br />
Cafodd Lois wobr o aelodaeth oes gan <strong>Cyd</strong>.<br />
Llongyfarchiadau hefyd i Nicholas Davies, Jane Hafren<br />
Green ac Alison White a oedd wedi cyrraedd y rownd<br />
derfynol (who reached the final round)<br />
Lois, Alican, Jane, Nicholas gyda’u tystysgrifau aelodaeth gan <strong>Cyd</strong><br />
Nicholas Davies<br />
Cafodd Nicholas ei eni yn Northampton.<br />
Aeth e i Goleg Prifysgol Cymru, Casnewydd.<br />
Dechreuodd e ddysgu Cymraeg yn y coleg.<br />
Mae e’n gweithio i Gyngor Celfyddydau Cymru.<br />
Mae e’n trefnu gr˘p dysgwyr Cymraeg yn y swyddfa.<br />
Ei uchelgais yw bod yn rhugl yn y Gymraeg.<br />
Mae e’n aelod o <strong>Cyd</strong>.<br />
Cafodd Nicholas wobr o aelodaeth 10 mlynedd gan <strong>Cyd</strong>.<br />
Jane Hafren Green<br />
Cafodd Jane ei geni ym Mryste.<br />
Cafodd hi ei magu yn Nyfnaint, ger Caerwysg.<br />
Mae hi’n byw ym Mhontyberem nawr.<br />
Dechreuodd hi ddysgu Cymraeg ym Medi 2000.<br />
Mae hi’n gwneud gwaith gwirfoddol yn benodol ar gyfer<br />
dysgwyr Cwm Gwendraeth.<br />
Mae ei phlant hi’n siarad Cymraeg.<br />
Mae hi’n aelod o <strong>Cyd</strong>.<br />
Cafodd Jane wobr o aelodaeth 10 mlynedd gan <strong>Cyd</strong>.<br />
Alison White<br />
Un o Wrecsam yw Alison.<br />
Mae hi’n aelod o gôr Clywedog.<br />
Mae hi’n cynnal sesiwn sgwrsio i ddysgwyr o bob lefel yn<br />
wirfoddol yng Ngholeg Iâl.<br />
Mae hi’n gobeithio dod yn diwtor Cymraeg i Oedolion ar<br />
ôl iddi ennill ei thystysgrif arholiad A2 Cymraeg ail iaith.<br />
Mae ei phlant hi’n dysgu Cymraeg hefyd.<br />
Mae hi’n aelod o <strong>Cyd</strong><br />
Cafodd Alison wobr o aelodaeth 10 mlynedd gan <strong>Cyd</strong>.<br />
Neges i Ganghennau <strong>Cyd</strong><br />
Message for <strong>Cyd</strong> Branches<br />
Beth am roi gwahoddiad i Lois i ddod i siarad â chi?<br />
Mae hi’n edrych ymlaen at eich cyfarfod.<br />
What about inviting Lois to come and talk to you?<br />
She’s looking forward to meeting you.<br />
Rhif ffôn Lois: 01873 856524<br />
Ffôn 01286 674409 Ffacs 01286 677599<br />
E-bost: cymen@btconnect.com<br />
www.cymen.co.uk<br />
11
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 3:00 pm Page 12<br />
Newyddion o Gangen <strong>Cyd</strong> Llanfairfechan<br />
Annwyl Gyfeillion<br />
Mi aeth pedwar aelod o gangen Llanfairfechan i’r Eisteddfod<br />
Genedlaethol yng Nghasnewydd eleni. Yno derbyniodd Flo a Louis<br />
Brady dystysgrifau am basio’r arholiad lefel sylfaen. Mae Flo a Louis<br />
wedi bod yn dysgu Cymraeg ers blwyddyn a hanner. Hefyd yn yr<br />
Eisteddfod mi dderbyniodd Flo (ffug enw Gwladys Emanuel) wobr am<br />
ysgrifennu Sgwrs mewn Tafarn.<br />
Alan Jones, <strong>Cyd</strong> Llanfairfechan<br />
Here we hear of Flo and Louis passing their Welsh exam. Flo also won<br />
a prize in one of the competitions for learners in the Eisteddfod A Chat<br />
in a Pub. Flo and Louis have been learning Welsh for a year and a half.<br />
Congratulations to both of them on their achievement.<br />
Sgwrs mewn Tafarn gan Flo Brady<br />
Tafarn y Victoria, hanner awr wedi saith, nos Wener.<br />
Mae Bethan, Elwyn a Gareth yn eistedd mewn ystafell fach. Mae<br />
Gwyneth yn d˘ad i mewn yn cario’i diod.<br />
Gw: O, dyma le dach chi!<br />
Ga: We, wel, dyma Gwyneth o Wynedd! S’mai?<br />
B: O’r diwedd.<br />
Gw: Mae’n ddrwg gen i ’mod i’n hwyr.<br />
E: S’dim ots. Doedd y cwrw ddim yn hwyr.<br />
B: Lle wyt ti wedi bod?<br />
Gw: Drws nesa. Ro’n i’n meddwl ’mod i yma gyntaf. Be’ sy’n bod<br />
efo’r ystafell arferol?<br />
B: Mae hi’n rhy swnllyd.<br />
Gw: Rhy swnllyd? Ro’n i yno am tua ugain munud a wnes i ddim<br />
clywed dim byd.<br />
E: Dim eto, na. Ond mae ‘na gr˘p o bobl yno yn barod i ddechrau<br />
canu Karaoke.<br />
B: Fel baset ti’n gwybod, taset ti wedi d˘ad yma’r wythnos<br />
diwethaf. Lle’r oeddet ti?<br />
Gw: O, mae gen i hanes diddorol i chi! Mi es i i Stiwdio Barcud i<br />
weld rhaglen Cariad@iaith.<br />
Ga: Yn Stiwdio Barcud? Ro’n i’n meddwl bod y rhaglen yn Nant<br />
Gwrtheyrn.<br />
Gw: Ydi, fel arfer, pan mae’r bobl yn dysgu Cymraeg. Ond roedd<br />
y rhaglen yno dipyn yn wahanol. Wnaethoch chi ei gweld hi?<br />
B: Naddo, wir! Roedden ni yma yn aros amdanat ti.<br />
Gw: Wel, mae’n ddrwg gen i. Ond fasech chi wedi gwneud fideo o’r<br />
rhaglen, basech?<br />
Ga:<br />
Gw:<br />
Sut hwyl gest ti, beth bynnag?<br />
Roedd hi’n noson hwyliog iawn. Mi wnes i gyfarfod llawer o<br />
bobl glên ac roedd y sioe yn ddiddorol iawn. Ac - mi gaethon<br />
ni bedair potel o win ar un bwrdd, am ddim.<br />
E: O, neis iawn.<br />
B: Wel rwyt ti’n ffrind bendigedig, mae’n rhaid i mi ddeud! Pam<br />
na ddudest ti ddim byd wrthon ni?<br />
Gw: Doedd dim amser. Mi ddudodd fy nhiwtor wrthon ni yn y<br />
pnawn, ac roedd rhaid i mi gychwyn o’r tfl am chwech.<br />
B: Ac, wrth gwrs, dw i ddim yn cyrraedd adra o’r gwaith tan<br />
chwarter i bedwar. Dim amser, wir!<br />
Gw: Wel, mae’n ddrwg gen i eto.<br />
Ga: Be’ am y rhaglen? Welest ti’r sêr?<br />
Gw: Do, si˘r. Mae Ruth Madoc yn ddynes reit glên. Ac Amy! O,<br />
mae Amy’n ddel iawn. Ac roedd y ddwy ohonyn nhw wedi<br />
dysgu tipyn bach o Gymraeg, ’sti... Un o’r dynion hefyd – dyn<br />
ifanc o’r enw Jamie, hogyn eithaf neis. Roedd ‘na ddyn arall,<br />
hefyd, oedd yn actio yn Pobol Y Cwm ers talwm. Roedd o’n<br />
reit ddoniol ond do’n i ddim yn meddwl ei fod o wedi dysgu<br />
cymaint. Ond Tanni oedd y seren fawr! Mi sgoriodd hi gant yn<br />
yr arholiad ar ddiwedd y cwrs bach.<br />
E: Ond Nia oedd y seren go iawn, mae’n si˘r.<br />
Ga:<br />
Dyma Flo Brady yn derbyn ei gwobr gan Geraint Wilson Price ym Mhabell y Dysgwyr<br />
O, dw i’n cytuno. Mae Nia’n hyfryd, yn brydferth, yn berffaith!<br />
O, dw i’n ei charu hi!<br />
B: Ych-a-fi! Nia’n fan‘ma, Nia fan‘ na, Nia’n fan acw. Well i ni<br />
newid ein henwau i Nia, dw i’n meddwl!<br />
E: Hei, sdim ots am Nia. Be’ ydi’r s˘n ‘na?<br />
Gw: Pa s˘n?<br />
B: Y Karaoke, mae’n si˘r.<br />
E: Ond gwrandewch! Maen nhw’n canu Ar Lan y Môr.<br />
Ga: O, ydyn. Mae gynnyn nhw fideo o Dafydd Iwan.<br />
E: Gadewch i ni fynd i mewn. Brysiwch!<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Llun Felicity Roberts<br />
12
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 3:00 pm Page 13<br />
Tlws Coffa Elvet a<br />
Mair Elvet Thomas <strong>2004</strong><br />
Ennill mewn<br />
Eisteddfodau lleol<br />
Winning in local<br />
Eisteddfodau<br />
Llun Felicity Roberts<br />
Llongyfarchiadau i Geraint Wilson Price ar ennill y Dlws eleni<br />
yn Eisteddfod Genedlaethol Casnewydd a’r Cylch.<br />
Mae Geraint yn diwtor Cymraeg yng Ngwent.<br />
Mae e wedi helpu llawer o bobl i ddysgu Cymraeg.<br />
Enillodd y Dlws am yr holl waith (all the work) mae e’n ei wneud<br />
yn yr ardal.<br />
Mair<br />
Geraint Elvet<br />
Dathlu yn y Dosbarth Celebrating in the Class<br />
Dydd Sadwrn, <strong>Hydref</strong> 9fed yn Eisteddfod Powys enillwyd (was won)<br />
Tlws y Dysgwyr gan (by) Andrew Lambert ac yn drydydd (third) yn yr<br />
un gystadleuaeth (competition) roedd Sally Carr. Mae'r ddau (both of<br />
them are) yn aelodau o Ddosbarth Uwch Parhad ym Machynlleth. Yn y<br />
llun gwelir eu cyd aelodau yn y dosbarth yn eu llongyfarch. (In the<br />
picture their fellow class members are seen congratulating them).<br />
Llongyfarchiadau i Andrew a Sally gan Cadwyn <strong>Cyd</strong><br />
Eisteddfod Rhys Thomas James (Pantyfedwen) Llanbedr Pont<br />
Steffan<br />
Cystadleuaeth i Ddysgwyr<br />
cerdd, stori fer, adolygiad neu brofiad arbennig<br />
poem, short story, review, or relating to an experience<br />
Gwobr £100 yn rhoddedig gan <strong>Cyd</strong><br />
Prize £100 donated by <strong>Cyd</strong><br />
Llongyfarchiadau i Mary Neal ar ennill y wobr eleni. Cyhoeddir ei stori<br />
yn Cadwyn 49. (Her story will be published in Cadwyn 49).<br />
Rhodd Gymorth/Gift Aid £<br />
A wnewch chi ddarllen y canlynol yn ofalus? / Please read the following carefully<br />
Rwy’n datgan fy mod yn talu rhagor o dreth incwm a/neu dreth enillion cyfalaf na’r dreth y bydd <strong>Cyd</strong> yn adennill ar fy<br />
rhodd/nghyfraniad/tâl cefnogi, sef 28c ym mhob £1 a roddir ar hyn bryd, a fy mod yn fodlon i <strong>Cyd</strong> drin y rhodd uchod a phob<br />
rhodd yn y dyfodol fel rhodd gymorth.<br />
I declare that I pay income tax and/or capital gains tax at least equal to the tax that <strong>Cyd</strong> claims on my donations/supporter’s<br />
fee in the tax year (currently 28p for each £1 you give), and I am willing for <strong>Cyd</strong> to treat the above donation and all donations in<br />
the future as gift aid.<br />
Llofnod/Signature<br />
13
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 3:01 pm Page 14<br />
Advert 276 mm x 190 mm 10/11/04 9:55 AM Page 1<br />
Busnesau, Cymunedau<br />
ac Unigolion<br />
Mae Awdurdod Datblygu Cymru’n<br />
helpu cyflawni uchelgeisau<br />
Llywodraeth y Cynulliad dros ein<br />
gwlad – drwy gynorthwyo busnesau<br />
i gychwyn a thyfu, adfywio<br />
cymunedau a chreu cyfleoedd<br />
ehangach i bobl Cymru.<br />
Ffôn: 08457 775566<br />
Typetalk: 18001 08457 775577<br />
Ebost: ymholiadau@wda.co.uk<br />
www.wda.co.uk<br />
Businesses, Communities<br />
and Individuals<br />
The Welsh Development Agency<br />
helps deliver the Welsh Assembly<br />
Government’s ambitions for our<br />
country – by assisting businesses<br />
to start and grow, regenerating<br />
communities and creating greater<br />
opportunities for the people of Wales.<br />
Tel: 08457 775577<br />
Typetalk: 18001 08457 775577<br />
Email: enquiries@wda.co.uk<br />
www.wda.co.uk
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 3:01 pm Page 15<br />
DIRGELWCH CÔR-Y-CEWRI<br />
Gan Rosalind Guinard, Ffrainc<br />
Sut gwnaethpwyd Côr-y-Cewri? A oes ganddo fe ryw gysylltiad â<br />
chwedlau’r Brenin Arthur?<br />
Ar wyliau yng Nghaersallog ym mis Awst eleni, sylwais fod yn yr<br />
ardal gryn dipyn o lefydd sy’n cael eu cysylltu â Myrddin. Ac yn<br />
wir, mae ‘na nerth rhyfedd sy’n dod allan o’r ddaear. Er enghraifft,<br />
os byddwch chi’n cerdded o gwmpas Côr-y-Cewri gyda gwialen o<br />
wiail ym mhob llaw, bydd y gwiail yn croesi’i gilydd o dro i dro<br />
heb unrhyw reswm amlwg.<br />
Y wyrth fwyaf, wrth gwrs, yw sut y cludwyd y Cerrig Gleision i<br />
Wastadedd Caersallog o Fynydd Preseli (yr unig le sy’n ddigon<br />
agos sydd â Cherrig Gleision). Er mwyn dathlu’r Mileniwm,<br />
treiodd nifer o ddynion o’n cyfnod ni i ddod â cherrig o ddeorllewin<br />
Cymru unwaith eto. Cawson anhawster anghredadwy<br />
gydag un garreg arbennig a syrthiodd i mewn i’r môr. Yn y<br />
diwedd, roedd y flwyddyn 2000 wedi mynd heibio cyn iddynt allu<br />
mynd ag un garreg i Gôr-y-Cewri.<br />
Yn ôl yr haneswyr, dechreuwyd adeiladu Côr-y-Cewri tua 2400<br />
Cyn Crist. Er mwyn cludo’r cerrig o Fynydd Preseli, byddai rhaid<br />
i’r bobl fod wedi eu cludo ar rafft a’u tynnu dros y tir rhwng yr<br />
afonydd.<br />
Ond mae Sieffre o Fynwy’n adrodd stori arall. Yn y 5ed ganrif, yn<br />
ôl ei ‘Hanes Brenhinoedd Prydain’ (1135), daeth Aurelius<br />
Ambrosius, Brenin y Brythoniaid, i Gaersallog. Roedd e wedi<br />
cymryd lle Gwrtheyrn ar ôl brad ‘Noson y Cyllyll Hirion’ yn<br />
Amesbury. Lladdwyd tua 460 o aelodau’r uchelwyr gan y<br />
Sacsoniaid oedd wedi cael eu gwahodd i wledd i drafod cytundeb<br />
heddwch. Claddwyd yr uchelwyr yng Ngwastadedd Caersallog ac<br />
er mwyn codi cofadail addas daeth Myrddin, derwydd o Gymru,<br />
â’r cerrig o Iwerddon trwy hud.<br />
Er nad ydy’r esboniad hwn<br />
yn debygol iawn, mae<br />
cysylltiadau eraill rhwng y<br />
derwydd a cherrig Côr-y-<br />
Cewri. Yn gyntaf, nid yw<br />
Caerfyrddin, man geni<br />
Myrddin yn ôl y chwedl, yn<br />
bell iawn o Fynydd Preseli.<br />
Mae cerrig Sarsen yn dod<br />
mae’n debyg o Avebury,<br />
sy’n llawn ‘Nerth y Ddraig’,<br />
sydd, gyda llaw, ger<br />
‘Merlin’s Mount’, Marlborough,<br />
lle y dywedir fod<br />
Myrddin wedi’i gladdu.<br />
Ysgoloriaeth<br />
Dan Lynn James<br />
Scholarship 2005<br />
£250<br />
Dyddiad cau<br />
Closing Date<br />
I Ebrill/April 2005<br />
Manylion a ffurflen gais:<br />
Details and application form:<br />
10 Maes Lowri, Aberystwyth<br />
Ceredigion SY23 2AU<br />
www.aber.ac.uk/cyd<br />
Yn ogystal â hyn mae gan yr<br />
ardal gysylltiad â pherson Arthur ei hun. Yn ôl Malory, awdur<br />
‘Morte d’Arthur’, cynhaliwyd brwydr Camlan, brwydr olaf Arthur<br />
ar Wastadedd Caersallog. Dywedir hefyd mai yn Abaty Amesbury<br />
oedd y Frenhines Gwenhwyfar yn lliain ar ôl marwolaeth ei g˘r.<br />
Yn anffodus, nid oes gennyf ddigon o le yma i sôn mwy am y<br />
testun; ond dyna rai o’r straeon sy’n cael eu hadrodd ynglfln ag<br />
ardal Caersallog. Beth ddylen ni feddwl amdanyn nhw? Beth<br />
ddigwyddodd mewn gwirionedd? Ac yn arbennig, beth yw<br />
dirgelwch Côr-y-Cewri? Pwy a ˘yr?<br />
<strong>Cyd</strong>nabyddiaeth<br />
Rwyf yn ddiolchgar i’r bobl isod am lawer o’r wybodaeth sy’n cael<br />
ei chynnwys yn yr erthygl hon.<br />
WYETH, Ruth – Stonehenge: the Dragon and the Godess –<br />
Gemini, Codford, 2000<br />
GOODMAN, Kent – Arthur, land and ledgend – Wessex Books,<br />
Salisbury, 1999<br />
Ac i arweinyddes ‘Guide Friday Tours’, Caersallog<br />
15
Cadwyn_16pp.qxd 12/11/04 3:01 pm Page 16