cylchgrawn

Rhifyn 49 Gaeaf 2005
Am ddim/Free
Y cylchgrawn i siaradwyr a dysgwyr
The magazine for Welsh
y Gymraeg
speakers and learners
CYD
Cyhoeddir 15,000 o Cadwyn
Cyd bedair gwaith y
flwyddyn fel arfer. Cyfle
gwych i hysbysebu.
Tudalen 2/Page 2 Cyfle i ennill £10
Tudalen 3/Page 3 Penwythnosau Cyd 2005
Tudalen 4/5/Page 4/5 Penwythnos Calan Gaeaf 2004
Tudalen 6/Page 6
Ysgoloriaeth Dan Lynn James
Scholarship 2005
Tudalen 7/Page 7
Y CYMRO Newydd
Tudalen 8/9/Page 8/9
Canghennau Newydd Cyd
Tudalen 10/Page 10
Cystadlaethau i ddysgwyr
Tudalen 12/Page 12
Cystadlaethau i ddysgwyr
Tlws Coffa Robina Elis-Gruffydd

Llywydd Anrhydeddus
Yr Athro Bobi Jones
Cadeirydd
Kathryn Hughes
Is-Gadeirydd
Felicity Roberts
Ysgrifennydd Cyffredinol a Chadeirydd yr Is-Bwyllgor
Marchnata a Chyhoeddi
Glyn Saunders Jones
Gohebydd Cronfa Dan Lynn James
Emyr-Wyn Francis
Rheolwr Swyddfa
Jaci Taylor (01970) 622143 e-bost: jct@aber.ac.uk
Rheolwr y Gogledd a’r Canolbarth
Rhodri Francis (01970) 628599 e-bost: rhf@aber.ac.uk
Rheolwr y De
Martin Davies (01554) 776587 e-bost: davieswizlet@aol.com
Swyddogion Datblygu Cyd
Gwynedd a Môn
Elfyn Morris Williams 01286 831715 cyd@aber.ac.uk
Ceredigion
Ann-Marie Hinde 01970 624540 annie_ystwyth@yahoo.co.uk
Sir Gaerfyrddin a Chwm Tawe
Dafydd Gwylon 01267 253514 ragwen@btinternet.com
Sir Benfro
Steve Jones 01239 841208 stevejones7@lineone.net
Morgannwg
Rhian James 01685 871002 rhianlj@aol.com
De-ddwyrain Cymru
Padi Phillips 02920 312293 padi@ntlworld.com
Swyddfa Cyd Office
10 Maes Lowri, Aberystwyth, Ceredigion SY23 2AU
Ffôn/Ffacs: 01970 622143
e-bost: cyd@aber.ac.uk
y we: www.aber.ac.uk/cyd
Mae Cadwyn Cyd yn ymddangos bedair gwaith y flwyddyn
Dyddiadau cyhoeddi 2005: Ionawr, Mawrth, Mehefin, Hydref
Mae Cyd yn elusen gofrestredig rhif 518371
Cefnogir gwaith Cyd gan Fwrdd yr Iaith Gymraeg
Cyhoeddwyd gan/Published by: Cyd, 10 Maes Lowri, Aberystwyth,
Ceredigion SY23 2AU
Argraffwyd a dyluniwyd gan/Printed and designed by: Cambrian Printers
Aberystwyth
Gair
O'r gadair
Kathryn Hughes
'Does dim dewis. Y "Gair o'r Gadair" y tro
yma yw Tsunami. Roedd llawer iawn ohonom ni yn mwynhau
gwyliau Nadolig pan glywson ni am drychineb y tsunami.
Rwy'n byw ar lan y môr ac yn aml iawn, rwy'n clywed y gwynt
a'r môr ac yn ofni eu nerth. Ond ni allaf ddychmygu nerth y
tonnau mawr a laddodd gymaint o bobl.
Ar y silff-ben-tân yn ein tfl ni mae 'na gerdyn post. Daeth y
cerdyn trwy'r drws ar ddechrau 2005. Mae'r llun ar y cerdyn
yn dangos criw o fynachod yn gwisgo dillad oren. Roedd un o
ffrindiau fy merch ar wyliau yn Sri Lanka. Postiodd e'r cerdyn
cyn y Nadolig. Mae'r neges ar y cerdyn yn dweud "Rwyf yma
ers wythnos nawr ac yn barod yn syrthio mewn cariad a'r lle.
Mae'r wlad yn hardd. Mae'r bobl mor garedig, nid wyf erioed
wedi cwrdd a phobl mor ffein ..." Roedd ffrind fy merch a'i
deulu yn ddiogel, yn wahanol i'r holl filoedd o bobl a gollodd
eu bywydau. Rydyn ni’n cadw'r cerdyn post ar y silff-ben-tân
i gofio amdanyn nhw.
Bydd y "Gair" nesaf yn dychwelyd at brif ddiddordeb Cyd - y
Gymraeg, ond am nawr, diolch am ddarllen y neges a hwyl i
chi i gyd.
Ennill £10 am
y jôc orau!
Mae Cangen Cyd Aberystwyth yn
cynnig £10 am y jôc orau, i’w
chyhoeddi yn Cadwyn 50.
Anfonwch eich jôc i Cyd,
10 Maes Lowri, Aberystwyth,
Ceredigion SY23 2AU, neu
drwy e-bost
i cyd@aber.ac.uk
2

PYNCIAU TRAFOD
(Disscusion Subjects)
Bobi Jones
Ambell waith ceir tuedd i sgyrsiau droi yn yr
unfan. Ar ôl y cyflwyniadau arferol pa bynciau
eraill gallwch chi eu trafod?
Gwyliau; gwaith (yr agweddau mwyaf diddorol
a’r agweddau lleiaf diddorol); tywydd (dyma
raglen bwysig ar S4C oherwydd yr ailadrodd);
Cymru (pa rannau y buoch chi ynddyn nhw?
Lleoedd glan môr difyr, trefi diddorol,
mynyddoedd hardd, llynnoedd,
amgueddfeydd). Pa mor gyfarwydd ych chi â
Chaerdydd? Gwledydd dros y môr: dull y
teithio - car, bws, trên, llong, cerdded.
Diddordebau oriau hamdden - garddio, beicio.
Pa raglenni y buoch chi’n eu gweld ar y
teledu? – cefn gwlad, byd natur, teithio, Pobl y
Cwm, Eisteddfodau. Pa lyfrau Cymraeg ych chi
wedi’u darllen? Beth sy’n digwydd? Pwy yw’r
prif gymeriadau?
Dywedwch ychydig o’ch hanes: y pethau
mwyaf diddorol a ddigwyddodd.
Geirfa
ceir tuedd
troi yn yr unfan
agweddau
mwyaf diddorol
lleiaf diddorol
ailadrodd
buoch chi ynddyn nhw
oriau hamdden
buoch chi’n eu gweld
there is a tendency
to turn on the same
subjects
aspects
most interesting
least interesting
to repeat
have you been to
leisure hours
have you seen
PENWYTHNOSAU CYD 2005
11-13 Mawrth 2005
Penwythnos yng Ngwersyll yr Urdd, Glan-llyn, Y Bala
Gweithgareddau’n cynnwys can˘io, hwylio, adeiladu
rafft, datrys problemau, bowlio deg, teithiau cerdded,
wal ddringo, cwis, adloniant.
Pris £89
29 Ebrill – 1 Mai 2005
Penwythnos Calan Mai yn Nant Gwrtheyrn
Trefnwyd ar y cyd â Nant Gwrtheyrn
Gweithgareddau amrywiol gan gynnwys arferion Calan
Mai a gwersi Cymraeg i’r dysgwyr sydd eisiau hynny
Pris £80 - £100
1-3 Gorffennaf 2005
Penwythnos Canolfan y Mileniwm, Caerdydd
Cyfle i aros yng Ngwersyll yr Urdd, Canolfan y Mileniwm
Gweithgareddau’n cynnwys taith o gwmpas Canolfan y
Mileniwm, ymweld â Stadiwm y Mileniwm a Sain
Ffagan, yn ogystal â chyfle i siopa yn y ddinas.
Pris £89
Am fwy o fanylion a ffurflen gais cysylltwch â
Rhodri (01970 628599) rhf@aber.ac.uk neu Jaci
(01970 622143) jct@aber.ac.uk
The eu refers back to ‘which programmes’
3

Penwythnos Calan Gaeaf Cyd a drefnwyd
ar y cyd â Nant Gwrtheyrn
Ysbrydion dychrynllyd yn crwydro’r Nant,
Gwrachod a ‘stlumod yn hedfan trwy’r pant,
Tylluan yn sgrechian fel enaid ar goll -
Bydd yn well i’r dysgwyr guddio - yr oll.
Elizabeth Booth
Mwynheuais i’r penwythnos yn fawr iawn -
diolch yn fawr i chi.
Dymuniadau gorau
Elizabeth Booth
Dyn ni wedi mwynhau’n arw y penwythnos ‘ma.
Diolch yn fawr am benwythnos gwych.
Gillian Elisa
6 Twm Elias a’i fab – Mae Twm yn arbenigwr ar
natur y Nant ac arferion Calan Gaeaf.
7 Gwrachod yn gwenu? Pam lai, maen nhw’n
mwynhau parti Calan Gaeaf Cyd.
8 Paul Eds, yn barod i’n ‘tywyllo’ ni gyda’i
gardiau.
9 Y cogyddion dewr yn paratoi stwmp naw rhyw
ar gyfer parti Calan Gaeaf.
10 Waw! Mae dysgu Cymraeg yn hwyl.
11 Roger yn gwneud jac lantar.
12 Gweithdy addurniadau Calan
Gaeaf.
1. Magi ac Ellen yn gwneud ‘pwnsh’ ar gyfer parti
Calan Gaeaf.
2 Gillian Elisa a Mick – dewiniaid Cyd yn y
Nant!
3 Dafydd yn paratoi’r goelcerth.
4 Pawb yn barod i fynd ar daith natur.
5 Aled Jones-Griffith, Prif Weithredwr y Nant yn
sôn am hanes y Nant.
1
3
2
4

12
11
10
8
9
7
6
4
5

Llinell Wybodaeth Newydd
ar gyfer Cymraeg i Oedolion
0871 230 0017
Mae gwasanaeth (service) newydd ar gael sydd
yn arbennig ar gyfer oedolion sydd eisiau dysgu
Cymraeg – sef Llinell Wybodaeth Cymraeg i
Oedolion.
Pwrpas y llinell ydy cynnig gwybodaeth
(information) i unigolion ledled (individuals
throughout) Cymru am y Cyrsiau Cymraeg sydd
ar gael yn lleol iddyn nhw. Mae gan swyddogion
y llinell gronfa ddata (database) bwrpasol sydd
yn cynnwys manylion yr holl gyrsiau Cymraeg i
Oedolon a gynhelir (which are held) yng
Nghymru. Trwy ddefnyddio’r gronfa ddata a holi
cwestiynau pwrpasol (suitable) maen nhw’n gallu
dod o hyd i’r cwrs sydd fwyaf addas ar gyfer yr
ymholwr (inquirer).
Mae taflenni ‘Cyrsiau Haf a Phreswyl’ a ‘All you
need to know about learning Welsh’ hefyd ar
gael trwy gysylltu â’r Llinell Wybodaeth.
Mae’r gwasanaeth newydd yn hwyluso’r broses
o ddod o hyd i gwrs – fel mae hysbyseb y llinell
wybodaeth yn dweud “Help is only a phone call
away”. Felly os ydych chi’n adnabod rhywun
sydd eisiau dysgu Cymraeg cofiwch roi’r rhif ffôn
uchod iddyn nhw: neu gallant gysylltu trwy e-bost
iaith@galw.org.
Methu deall gair Cymraeg
ar y we?
Dyma’r ateb
Mae BBC Cymru yn
cynnig system
gyfieithu gyfrifiadurol
am ddim! Mae’r
system yn galluogi
geiriau sy’n
ymddangos ar
wefannau Cymraeg i
gael eu cyfieithu yn
syth i’r Saesneg.
Mae’r system a elwir
VOCAB yn galluogi
unrhyw un sy’n
anghyfarwydd â gair
ddarganfod ei ystyr
yn syth heb orfod troi at eiriadur neu glicio allan o’r
safle i chwilio mewn geiriadur ar-lein ar wahân.
Yn ôl Grahame Davies o BBC Cymru ‘Mewn
cydweithrediad â Bwrdd yr Iaith Gymraeg, mae BBC
Cymru wedi penderfynu rhannu’r fantais gyda’r holl
wefannau Cymraeg drwy gynnig y rhaglen fel
‘ffynhonnell agored’. Fe’i cynlluniwyd fel y gellir ei
defnyddio i gyfieithu o unrhyw iaith i unrhyw iaith”.
Manylion y wefan yw: bbc.co.uk/vocab
Grahame Davies
Havard a Rhiannon Gregory yn cyflwyno
Tlws Elvet a Mair Elvet Thomas i Geraint
Wilson Price am gael ei ddyfarnu’n Diwtor y
Flwyddyn.
(Ymddiheuriadau am y camgymeriadau yn
Cadwyn 48)
Ysgoloriaeth
Dan Lynn James
Scholarship 2005
£250
Dyddiad cau
Closing Date
I Ebrill/April 2005
Manylion a ffurflen gais:
Details and application form:
10 Maes Lowri, Aberystwyth
Ceredigion SY23 2AU
www.aber.ac.uk/cyd
6

Y CYMRO
yn denu darllenwyr newydd
Mae Sara yn teimlo fod gan Y Cymro
ddyfodol cyffrous. Yn ôl Sara ‘Mae gan y
papur newydd olygydd newydd sef Ioan
Hughes. Mae Ioan am weld y papur yn
mentro ac yn llwyddo’.
Cynlluniwyd Y Cymro newydd gan Sara Price,
Golygydd Gwynedd o’r Cambrian News. Mae
Sara yn dod yn wreiddiol o Fanceinion. Erbyn
hyn, mae Sara yn byw yn Nhremadog.
Mae Y Cymro bellach yn haws i’w ddarllen.
Mae’r papur hefyd yn cynnwys tudalen i
ddysgwyr. Mae’r Cymro yn gobeithio y bydd y
rhai sy’n dysgu’r Gymraeg yn mwynhau
darllen y papur newydd ar ei newydd wedd.
Yn ôl Sara, sy’n fam i blentyn sy’n cael ei
fagu’n ddwyieithog, ‘Dw i’n ffeindio’r adran
ar lyfrau plant yn
ddefnyddiol iawn.
Rwy’n defnyddio’r
papur ar gyfer
casglu gwybodaeth
am gyhoeddiadau
newydd cyn
prynu’r llyfrau’.
Cynlluniwyd
Erbyn hyn
Mae ... bellach
yn haws
ar ei newydd wedd
sy’n cael ei fagu
am weld
was designed
by now
by now ... is
easier
in its new format
who is being brought up
wants to see
Staff y Cymro
Rhes gefn: Aled Williams - Gohebydd,
Myfanwy Griffiths - Is-Olygydd, Guto
Jones – Goruchwylydd hysbysebu. Rhes
flaen: Leanne Jones – Cynorthwy-ydd
hysbysebu, Nia Roberts – Marchnata
Lis Owen-Jones, Rheolwr
Gweithredol y Cambrian News
(ar y chwith) a Sara Price,
Golygydd Y Cambrian News rhifyn
Gwynedd
7

CROESO MAWR I GANGHENNAU
NEWYDD CYD
Aberhonddu
Aberteifi
Penparcau
Mae’r gangen yn cyfarfod bob nos
Fercher – Tafarn Chwarae Teg
Manylion gan/Details from: Denise
01870 624555 dshulver@aol.com
Cangen Bore Coffi Theatr Mwldan
cyfarfod 11.30 bob bore dydd Gwener
Cangen y Llew Coch
cyfarfod bob nos Fawrth 7.30
Manylion gan Ann-Marie Hinde 01970 624540
annie_ystwyth@yahoo.co.uk
Mae’r gangen yn cyfarfod bob nos
Iau – Tafarn y Tollgate
Manylion gan Ann-Marie Hinde
01970 624540
annie_ystwyth@yahoo.co.uk
Matlock Manylion gan Jonathan Simcock ar
a’r Cylch 01733 827513.
Cangen newydd - a phapur bro newydd!
Cafodd cangen CYD Matlock a’r cylch ei ffurfio yn ystod cyfarfod
a gynhaliwyd yn y caffi Cymraeg yn Matlock yn ystod mis
Rhagfyr 2004. Cafodd cangen Matlock ei sefydlu ar gyfer pobl
sy’n dysgu Cymraeg ac ar gyfer pobl o dras Gymreig sy’n byw yn
Swydd Derby neu ganolbarth Lloegr. Yn ôl Tony Rees, Cadeirydd y
Gangen ‘Mae’n bwysig dros ben cael cyfle i ymarfer siarad
Cymraeg. Does dim llawer o gyfle i ymarfer Cymraeg yma yn
Swydd Derby. Mae’r gweithgareddau cymdeithasol sy’n cael eu
trefnu yn rhoi hwb i bobl fel fi sy’n dysgu’r Gymraeg” Yn ôl
Jonathan Simcock, trefnydd Cangen CYD yn Matlock a’r cylch
‘Rydyn ni i gyd yn edrych ymlaen yn fawr iawn at gwrdd â phobl
wahanol ac rydym yn mwynhau. Mae croeso
cynnes i bawb”.
1 Cangen Penparcau
2 Cangen Aberhonddu
3 Kirsty Williams AC
4 Cangen y Llew Coch, Aberteifi
5 Cangen Bore Coffi Theatr Mwldan, Aberteifi
6 Siwsann George
CANGEN CYD
ABERHONDDU
Llawer o ddiolch i
Kirsty Williams Aelod
Cynulliad
Cenedlaethol Cymru,
Brycheiniog a Sir
Faesyfed am roi gair
o groeso noson agor
Cangen Cyd
Aberhonddu. Dyma’r
tro cyntaf i Kirsty
siarad yn gyhoeddus
yn Gymraeg - da
iawn Kirsty am y
geiriau calonogol.
Diolch hefyd i
Siwsann George am
ei chyfraniad swynol
i’r noson lwyddiannus
2
3
Rydyn ni hefyd yn paratoi papur bro newydd sef
‘Llais y Derwent’ ar gyfer dysgwyr sy’n dysgu’r
Gymraeg ac yn byw yn Lloegr. Bydd y rhifyn
cyntaf yn cael ei gyhoeddi yn ystod mis Mawrth
eleni. Os hoffech ymuno â changen Cyd yn
Matlock a’r cylch yna cysylltwch â fi, Jonathan
Simcock ar 01733 827513. Mae rhaglen lawn
gennym ar gyfer y flwyddyn gan gynnwys
teithiau cerdded o amgylch Llyn Carsington ac
ardal Hartington neu gallwch fwynhau paned a
sgwrs yn y caffi Cymraeg yn Siop Lyfrau
Cornerstones yn Dale Street, Matlock - edrychwn
ymlaen at eich croesawu!
Jonathan Simcock
CANGEN CYD MATLOCK A’R CYLCH
Sandra Hicken, Dale, Marilyn Simcock(o flaen y
garreg), Tony Rees, Gareth Davies, Jonathan
Simcock (o flaen y garreg), Edward, Dafydd

1
4
3
5
6

LITHO
DIGIDOL
Cyflawnir eich holl anghenion
argraffu
Holwch am bris
Llyfrau • Cylchgronnau • Taflenni
ffôn 01970 613027
ffacs 01970 613003
Ein gwybodaeth
eich mantais
10

“Geiriau Bach “ -
cynllun arloesol i helpu plant bach
Bydd cynllun newydd sy’n cael ei gynnig gan
Goleg y Drindod, Caerfyrddin yn help i osod
y sylfeini ar gyfer cyfnod newydd i addysg
plant bach trwy Gymru. Bydd “Geiriau Bach”
yn agor drysau i staff meithrin a phlant bach
fel ei gilydd, trwy baratoi gweithwyr di-
Gymraeg i ddysgu rhywfaint o’r iaith.
Elaine Davies, Medwin Hughes
Prifathro Colegy Drindod,
Siân Wyn Siencyn
“Mae’r holl bwyslais ar ddysgu plant bach trwy chwarae a chael hwyl ac r’yn ni’n sicr
y bydd y cwrs yma’n hwyl i’r gweithwyr hefyd,” meddai pennaeth y cynllun Sian Wyn
Siencyn. Bydd cwrs “Geiriau Bach” yn arwain at dystysgrif broffesiynol ac mae’n addas
i bawb sy’n gweithio yn y maes, yn y sector cyhoeddus, y sector gwirfoddol a’r sector
preifat. Mae’n ddelfrydol ar gyfer athrawon, NNEBs a chynorthwywyr dosbarth sydd naill
ai yn ddi-Gymraeg, neu heb fedru siarad llawer.
Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â Helen John (01267 676603; h.john@trinity-cm.ac.uk)
neu Elaine Davies, 01239 711668.
TAITH HAF CANGEN
CYD RHISGA
gan Michael Francis
Dyma’n hwythfed daith haf a drefnwyd mewn
cysylltiad â Mudiad Cymraeg Casnewydd.
Aethon ni i fyny Cwm Rhymni gan fwynhau
golygfeydd ysblennydd Mynydd Bedwellte ar y
dde a Chefn-y-Brithdir ar y chwith. Heibio i
Rymni i’n galwad cyntaf yn Butetown, lle mae
pobl yn dal i fyw mewn teras o fythynnod y
1870au. Mae un o’r tai wedi cael ei
adnewyddu fel Amgueddfa’r Drenewydd.
Treulion ni bron awr gan weld sut fywyd oedd
gyda’r gweithwyr haearn oedd yn byw yno,
ac yna ymlaen i fwthyn Joseph Parry. Roedd
4 Chapel Row, Merthyr Tudful yn fan geni
cerddor a chyfansoddwr mwyaf enwog
Cymru.
Wedyn i Gastell Cyfarthfa. Codwyd y plas i
William Crawshay ym 1824. Nawr, mae’n
amgueddfa hynod o ddiddorol. Wedi cawod
o law roedden ni’n gallu bwyta’n brechdanau
yn y gerddi hardd a mwynhau’r golygfeydd
syfrdanol. Yn y prynhawn, aethon ni i lawr i
Faenordy Llanaiach Fawr.
Ffôn
Diolch i George Watkins am anfon y llun a’r
adroddiad i Cadwyn Cyd.
Geirfa
ein hwythfed daith
a drefnwyd
Heibio i
yn dal i fyw
wedi cael ei adnewyddu
sut fywyd
man geni
cerddor a chyfansoddwr
mwyaf enwog Cymru
Codwyd
our eighth trip
which was
organised
past
still live
has been
refurbished
what sort of
life
birth place
musician and
composer
Wales’ most
famous
was built
11

DWY GYSTADLEUAETH AR GYFER
DYSGWYR
CYSTADLEUAETH 1
Erthygl i gylchgrawn ‘Y Wawr’ dim mwy na 500 gair gan
ddysgwr/wraig ar unrhyw thema, gellir cynnwys lluniau.
CYSTADLEUAETH 2
Aelod o Ferched y Wawr (boed mewn cangen/clwb neu yn
aelod unigol) i gyfweld dysgwr/wraig.
Hyd y tâp sain: hyd at 10 munud
Thema:
Eich diddordebau
Dyddiad cau: 15 Mawrth 2005
Mae’r cystadlaethau yn agored i bawb sy’n dysgu
Cymraeg fel ail Iaith.
Mae hawl ymgeisio yn y ddwy gystadleuaeth.
TLWS COFFA ROBINA
Nod Tlws Coffa Robina
Sefydlwyd Tlws Coffa Robina er mwyn meithrin
parhad ysbrydoliaeth Robina Elis-Gruffydd. Y nod
yw hyrwyddo a gwobrwyo cyfraniadau i’r
meysydd hynny yr oedd Robina’n ymddiddori
ynddynt ac yn poeni amdanynt.
Gwaith sy’n gymwys am y tlws
Unrhyw waith neu brosiect sy’n hybu
Yr iaith Gymraeg
Dysgu Cymraeg
Y Diwylliant Cymraeg
Lles yr amgylchedd, byd natur a gwarchodaeth
Dehonglir yr uchod mor eang â phosibl. Eleni
rhoddir ystyriaeth arbennig i’r thema ‘Cymathu’
Pwy sy’n gymwys i gystadlu
Ystyrir gwaith a gyflawnir yn hen siroedd Dyfed
gan unigolyn neu gan gr˘p ffurfiol.
Sut i gystadlu
Trwy enwebiad a llenwi’r ffurflen gais.
Dyddiad cau:15 Ebrill 2005
Am ffurflen gais a mwy o fanylion cysylltwch â
Swyddfa Menter Iaith Sir Benfro
17 Y Wesh
Abergwaun
Sir Benfro SA65 9AL
Ffôn: 01348 873700
ogam@mentersirbenfro.com
Bydd y buddugwyr yn derbyn tocyn llyfr a thlws yn yr ˘yl Haf ym
Machynlleth ar 21ain o Fai 2005.
Os mai merch fydd yn fuddugol, bydd yn derbyn gwobr arall hefyd, sef
aelodaeth blwyddyn o Ferched y Wawr.
Danfonwch y ceisiadau i’r cyfeiriad isod:
Cystadleuaeth y Dysgwyr
Canolfan Cenedlaethol Merched y Wawr
Stryd yr Efail Aberystwyth Ceredigion SY23 1JH
Am fwy o wybodaeth cysylltwch â’r
Ganolfan Genedlaethol
ar 01970 611 661
YN EISIAU!!
SIARADWYR CYMRAEG
i ddysgu Cymraeg i Oedolion.
ARGYFWNG - oherwydd prinder
tiwtoriaid.
Rhoddir hyfforddiant llawn
ac fe’ch telir am eich gwaith.
Brwdfrydedd sy bwysicaf!!!!
Ceisiadau trwy lythyr at:
Geraint Wilson-Price
Cadeirydd Consortiwm Gwent,
Coleg Gwent, Yr Hill, Pen-y-pound,
Y Fenni, Sir Fynwy, NP7 7RP.
Neu ffoniwch : 01495 333710
12

SWYDDOGION A GWEITHGAREDDAU
CANGEN CYD ABERYSTWYTH
O’r chwith Linda Gay –Ysgrifennydd, Brian
Evans – Cadeirydd, Jane Black – Trysorydd.
Mae Linda a Jane wedi dysgu Cymraeg a
Chymro Cymraeg yw Brian. Maen nhw
gyda chymorth gwirfoddolwyr eraill yn
trefnu llawer o weithgareddau:
• trefnu rota o wirfoddolwyr rhugl eu
Cymraeg i ymweld â 7 dosbarth
Cymraeg (Cynllun Pontio Cyd)
• Bore Coffi bob bore dydd Iau yn y
Home Café
• teithiau cerdded
• twmpath
• mynd allan am bryd o fwyd gyda’r nos
• Mae llawer o’r aelodau’n canu mewn
côr lleol o’r enw Cantorion Aberystwyth.
Os dych chi’n pasio trwy Aberystwyth ryw
fore dydd Iau cofiwch alw am baned.
Bydd croeso mawr yn eich disgwyl.
Geirfa
trefnu
gwirfoddolwyr
rhugl eu Cymraeg
ymweld â
Cynllun Pontio Cyd
teithiau cerdded
twmpath
pryd o fwyd
gyda’r nos
aelodau
côr lleol
o’r enw
r(h)yw fore dydd Iau
yn eich disgwyl
to organise
volunteers
fluent in Welsh
to visit
Cyd’s Bridging
Scheme
walks
dance(similar to
barn dance)
a meal
in the evening
members
local choir
called
some Thursday
morning
awaiting you
Cantorion Aberystwyth yn cymryd rhan yng
ngwasanaeth Plygain Eglwys Sant Ioan
Penrhyn-coch, gyda’r Ficer John Livingston, a
Lona Jones, Darllenydd Lleyg
CANGHENNAU NEWYDD AR FIN
AGOR
(JUST ABOUT TO OPEN)
Tywyn, Gwynedd yn agor 28 Ionawr 2005,
White Hall Hotel 12 -2pm
Cyfle i alw heibio i ymarfer eich Cymraeg
Drop in and practise your Welsh be it for five
minutes or all lunch time
Croeso i siaradwyr Cymraeg iaith gyntaf a
dysgwyr (Tutor available for problems)
Manylion gan David Walker 01654 712424 a
Shirley Williams 01766 771428
Tregaron, Ceredigion Cangen Bore Coffi,
Siop Rhiannon Canolfan Aur Cymru
Yn agor 28 Ionawr 2005, 11.00am yng
nghwmni Elin Jones Aelod Cynulliad
Cenedlaethol Cymru, Ceredigion
Manylion gan Ann-Marie Hinde 01970 624540
annie_ystwyth@yahoo.co.uk
13

“Berlin amdani!”-
Siaradwyr a dysgwyr Cymraeg yn mwynhau
penwythnos yn Berlin.
Taith o gwmpas y ddinas, o Glwyd (gate) Brandenburg
hebio i’r Alexanderplatz i’r Synagog Newydd.
Cinio mewn tafarn hen ffasiwn gydag awyrgylch
(atmosphere) yr hen GDR.
Ymweld â chofadail sofietaidd (soviet momument) yn
Treptow, adeilad amlwg o Stalinistaidd gyda llawer o
hanes.
Taith i Potsdam – castell Sanssouci, Plas Bornstedt,
ardal Iseldireg.
Ac wrth gwrs cwis Cymraeg mewn tafarn.
Ar y chwith
Cangen Llanbedr
Pont Steffan
Ar y dde
Bore Coffi
Aberdâr
Hwyl a Heidi Ho!
Dyma gryno ddisg hwyliog gyda llawlyfr i’r
dysgwyr, caneuon traddodiadol gan blant
bach ardal Penllyn ac Edeirnion, mae’r
llawlyfr yn cynnwys cyfieithiad syml o
frawddegau’r caneuon, yn ogystal â
chyfieithiad o’r geiriau allweddol. Yn
adlewyrchiad o’r caneuon mae lluniau
lliwgar yn gwmni i bob cân.
Y prif reswm dros gynhyrchu’r gryno ddisg a’r
llyfryn yw i alluogi rhieni sy’n dysgu’r
Gymraeg i ddeall a chyd-ganu ein caneuon
traddodiadol gyda’u plant.
This is an entertaining CD accompanied by a
translation booklet, the CD consists of Welsh
traditional songs sung by young children from
the Penllyn & Edeirnion area. The booklet has
a translation of the sentences along with a
translation of the key words. To reflect the
theme of the songs there are colourful
uplifting pictures.
This CD & booklet were produced to enable
parents to sing-along with their children and
to understand our traditional songs.
Pris gwerthu’r gryno ddisg:
£12.99 CD
Retail price
£12.99
Gyrrwch eich archebion i
Please send your orders to:
Antur Penllyn, Gweithdai’r
Plase, Bala, Gwynedd
LL23 7SW
Sieciau yn daladwy i
Cheques payable to
Antur Penllyn
Cynnig arbenig £8.00 yn cynnwys post a phacio,
gyda’r daleb yma
Special offer £8.00 Including postage & packaging,
with this voucher
14

EISTEDDFOD RHYS THOMAS JAMES
(PANTYFEDWEN) LLANBEDR PONT STEFFAN
Hoffai Cadwyn ymddiheuro am gyhoeddi taw dim ond
Mary Neal oedd wedi ennill y gystadleuaeth i ddysgwyr
yn Cadwyn 48. Rhannwyd y wobr rhwng Mary Neal ac
Emma Townes o Gribyn, a Jane Ann Jones o Rydychen
(£33 yr un). Llongyfarchiadau i’r tair ohonynt.
Dyma’r rhan gyntaf o stori Mary Neal.
roedd llawer o ffermydd bach a ffermydd mawr o
amgylch y pentref. Yn y cyfnod hwn roedd hi’n
amhosibl osgoi tymhorau’r flwyddyn ar y ffermydd.
Roedd pawb yn rhan o’r frwydr yn erbyn y tywydd a'r
gobaith o gael y cynhaeaf gwair a’r cynhaeaf fld. Yn
ei lencyndod doedd dim byd gwell ganddo na helpu
ar un o’r ffermydd. Roedd y ffermwyr hwythau i gyd yn
falch iawn o’i gymorth. Llanc cryf, bodlon, cydwybodol
ac abl oedd y g˘r ifanc.
Rhan 2 yn Cadwyn 50
PICAU MAEN
Roedd y bwthyn yn fach. Roedd e’n sefyll ar bwys y
rhostir ac o’r ffenestri roedd modd gweld y tir yn
ymledu tuag at y nef mewn gwagle gwyllt.
Ac eto, roedd y bwthyn heb dir, heb ardd hyd yn oed.
Dros y blynyddoedd roedd y trigolion wedi mynd ati i
ddofi’r llain tu fas y drws ffrynt gyda rhai blodau
bychan fel melyn Mair neu flodau cleddyf. Ni ddaeth
llwyddiant yn aml oherwydd cryfder y gwynt yn yr ardal
hon.
Teulu bach sy’n byw yn y bwthyn nawr sef g˘r, gwraig
a thri o blant ifanc. Roedd y teulu yn hapus ar wahân
i un peth. Bob dydd roedd rhaid i’r g˘r adael y
bwthyn, gadael ei deulu a mynd i’r gwaith yn y dref.
Casineb y g˘r tuag at ei waith oedd yr hyn a darfodd
ar hapusrwydd y teulu bach.
Cafodd y g˘r ei fagu yn y pentref nid nepell o’r lle
mae’n byw nawr. Nid fferm oedd ei gartref ef ond
WEL AM RISG!
Aelodau Cyd o Gaerdydd, Aberdâr a Cheredigion yn
Cymryd rhan yn y rhaglen deledu RISG gyda Siân
Lloyd, Cyflwynydd y rhaglen
Rhodd Gymorth/Gift Aid £
A wnewch chi ddarllen y canlynol yn ofalus? / Please read the following carefully
Rwy’n datgan fy mod yn talu rhagor o dreth incwm a/neu dreth enillion cyfalaf na’r dreth y bydd Cyd yn adennill ar fy
rhodd/nghyfraniad/tâl cefnogi, sef 28c ym mhob £1 a roddir ar hyn bryd, a fy mod yn fodlon i Cyd drin y rhodd uchod a phob
rhodd yn y dyfodol fel rhodd gymorth.
I declare that I pay income tax and/or capital gains tax at least equal to the tax that Cyd claims on my donations/supporter’s
fee in the tax year (currently 28p for each £1 you give), and I am willing for Cyd to treat the above donation and all donations in
the future as gift aid.
Llofnod/Signature
15

yddwch wahanol
dare to be different
byddwch y bos
be your own boss
Ffoniwch Llygad Busnes
ar 08457 969798 i gael
eich llyfr ar ddechrau
busnes AM DDIM
Call Business Eye
on 08457 969798
for your FREE book
on starting a business.