PENBLWYDD HAPUS INI!

CYD
PAPUR NEWYDD CYD AM DDIM (5c yn y siopau) RHIFYN YRHYDREF1990
PENBLWYDD
HAPUS INI!
CADWYN CYD — 1 OED
Mae CADWYN CYD yn dathlu ei benblwydd yn un oed y rhifyn yma.
Flwyddyn yn ôl daeth y rhifyn cynta allan. O'r cychwyn y bwriad
oedd paratoi papur newydd ar gyfer holl aelodau CYD, ac ar yr un pryd
lledaenu newyddion am y mudiad i gynulleidfa fwy tu hwnt i fyd y
dysgwyr.
Erbyn hyn, mae gan y papur gylchrediad o 3000 copi sy'n cael eu
dosbarthu yn rhad ac am ddim i aelodau a changhennau CYD trwy
Gymru i gyd, Tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion, ac i ddysgwyr sy'n dilyn
rhaglenni ACEN. Hefyd, mae CADWYN CYD ar werth mewn siopau
Cymraeg am 5c y copi er mwyn cyrraedd cymaint o ddarllenwyr ag sy'n
bosibl.
Mae'r ymateb i'r pedwar rhifyn cynta wedi bod yn galonogol iawn,
ac rydym yn edrych ymlaen at y dyfodol.
LLONGYFARCHIADAUIJOHN
GILLIBRAND
DYSGWR YFLWYDDYN ELENI
Bydd Cadwyn CYD yn siarad ag o
yn y rhifyn nesa.
DIOLCH YN FAWR I'R BWRDD
Mae CYD wedi derbyn grant unwaith eto oddi wrth Fwrdd Datblygu
Cymru Wledig ar gyfer cynorthwyo i gyflogi Trefnydd Cenedlaethol.
Bu'r Bwrdd Datblygu yn noddi'r swydd hon ers mis Medi, 1986. Swydd
ran-amser oedd hi am ddwy flynedd, ond bu hi'n swydd lawn-amser ers
mis Medi, 1988.
Mae CYD yn ddiolchgar iawn i'r Bwrdd Datblygu am ei gyfraniad ar
hyd y blynyddoedd. Yr ydym yn deall mai hwn fydd y tro olaf i'r Bwrdd
gyfranu tuag at y cynllun hwn, ac felly bydd CYD yn ceisio am grant
oddi wrth y Swyddfa Gymreig er mwyn cyflogi'r Trefnydd Cenedlaethol
o hyn allan.
Rydym wedi
cuddio y ddraig
fach rhywle yng
ngholofnau
CADWYN CYD
Os 'dych chi'n ei ffeindio hi — Cewch
chi gyfle i enníll £5!
Trowch i dudalen 3 am fwy o fanylion!
Noddwyd gan
Limited
BROOK ST. WRECSAM
Ffôn 0978 265534

CYD
Llywyddion Anrhydeddus: Dan Lynn
James, Yr Athro Bobi Jones
Cadeirydd: Mary Davies
Is-gadeirydd: Felicity Roberts
Ysgrifennydd: Michelle Davies
Trysorydd: Arthur Burt
Swyddog Marchnata: Jaci Taylor
Swyddog yr Is-lywyddion:
Elinor Reynolds
Swyddog Cynhaliaeth: Llinos Dafis
Swyddog Cyhoeddiadau: Emyr Williams
Ysgrifennydd Aelodaeth: Janet Meredith
Trefhydd:
Siôn Meredith
Adran y Gymraeg
Yr Hen Goleg
Heol y Brenin
Abeiystwyth SY23 2AX
0970 623111 Est4052
Swyddog Datblygu: Llanelli, Dyffryn Lliw
a Chwm Tawe:
Andrea Jones,
Y Ganolfan Deledu,
Sgwâr Dewi Sant, Abertawe.
Ffôn: 0792 470470
Noddir swydd Siôn Meredith gan Fwrdd
Datblygu Cymru Wledig a swydd Andrea
Jones gan y Swyddfa Gymreig.
Mae CYD yn elusen gofrestredig (rhif
518371)
Golygydd: 'Cadwyn CYD':
Les Williams
83 New Ifton,
St. Martins,
Croesoswallt, (Oswestry),
SYll 3AB.
Ffôn: 0691 772324.
Bwrdd Golygyddol: Dave Goodman (Is-
Olygydd), Hilary Smith, Hafwen Dorkins,
Tony Hughes, Pauline Randles.
LLYTHYRAU: GOLYGYDD "CADWYN CYD
83 New Ifton, St. Martins, Croesoswallt, (Oswestry), SYll 3AB
LLYTHYR GAN MARY DAVIES AT MR. DAVID HUNT
Mae Mary Davies, Cadeirydd CYD, wedi anfon llythyr at Mr David Hunt,
ysgrifennyd gwladol Cymru, yn galw arno i gyflwyno deddfwriaeth i hybu'r
Gymraeg.
Yn ei llythyr, mae Mary yn lleisio ei barn o blaid Deddf Iaith Newydd er
mwyn codi statws yr iaith Gymraeg yng ngolwg Cymry di-Gymraeg yn
ogystal â Chymry sy'n
siarad yr iaith ar hyn o
bryd.
"Mae'r iaith Gymraeg
yn cael ei defnyddio o
ddydd i ddydd yn y
gymuned, o fewn
teuluoedd ac yn y
gweithle." meddai Mary.
"Bydd rhaid sicrhau digon
o arian ar gyfer addysg
Gymraeg, yn enwedig
addysg Gymraeg i
oedolion."
Wrth groesawu cynllun
ACEN (Cynllun S4C i
ddysgu'r Gymraeg i oedolion)
mae Mary wedi
pwysleisio na ddylai
ACEN cymryd lle'r
dosbarthiadau a chyrsiau
Cymraeg sy'n cael eu
cynnig ar gyfer dysgu'r
iaith ar hyn o bryd.
LW.
LLAWN MARX AM GROUCHO!
Annwyl Olygydd
Ces i lot o hwyl gan erthygl am logo CYD yn rhifyn
Gwanwyn/Yr Haf Cadwyn CYD.
Pryd bynnag dw i'n edrych ar y logo, dw i'n gweld
wyneb tew, mwstas a gwen lydan. Lluniwch gylch o'i
gwmpas a dyna chi! Pwy ydy hwn, tybed? Rhyw fath o
"Colonel Blimp" sy'n chwethin am ein pennau dros y
Clawdd?
Neu GROUCHO MARX hyd yn oedü?
yn gywir
John (J. P.) Pedley
Amwythig
'Dychchi'niawnJ. P.-GrouchoMarxydyo!
Gol.
Annwyl Olygydd
Ga i dynnu eich sylw at wendid ym maes dysgu Cymraeg i
Oedolion.
Rydw i'n siwr dydw i ddim yr unig un sy'n poeni am y ffaith bod
cymaint o wahanol gyrff yn gweithredu yn yr un maes heb
unrhyw fframwaith cenedlaethol.
A oes achos am lunio stategaeth er mwyn sicrhau bod pawb yn
gweithio dan yr un ymbarél?
yn gywir
Wil Davies, Lawson Road, Bae Colwyn.
Oesgennych chifarn? — Sgwennwch!....Gol.
YMUNWCH AG
Hysbysebwch yn
CADWYN CYD
Rhifyn nesa - mis Chwefror

PENWYTHNOS DAWNSIO GWERIN
Dawnsfeydd gwerin hen a newydd. Stepio Clocsio Traddodiadol — hawdd a chymleth! Twmpatha yng
nghwmni Jac-y-Do. Digon o hwyl a sbri. Lleoliad deniadol. Cwmni difyr. Ac wrth gwrs, cyfle i siarad
Cymraeg!
Hyn oll mewn un diwrnod?? Amhosib?? Dim o gwbl! Y diwrnod o dan sylw yw'r 17eg Tachwedd 1990
a'r lleoliad yw Gwesty'r Langrove Lodge, G yr, Abertawe. Ydy'r manylion hynny'n canu cloch? Ie, dyna
ddyddiad a'r lleoliad Penwythnos Dawnsio Gwerin CYD.
Wrth gwrs, mae pob croeso i chi ddod ar y penwythnos o'r nos Wener i'r bore Sul, ond os na fýdd hynny'n
bosib, yna ymunwch â ni dydd Sadwrn yn unig. Bydd y gweithdai dawnsio a chlocsio yn cychwyn am 10
y bore ac yn parhau drwy'r dydd, cyn torri am seibiant amser te Ie, seibiant yn unig, achos fydd y
dawnsio a'r miri yn ail ddechrau tua 7.30 yr hwyr gyda thwmpath heb ei ail yng nghwmni'r grwp bywiog
Jac-y-Do.
-
Yn ddi-os, felly, diwrnod orlawn o ddawnsio o chlocsio a hwyl a sbri hyn oll yn y Gymraeg. Diwrnod
llawn am bris rhad — £5 yn unig yn cynnwys y gweithdai a'r twmpath neu £2 i fynychu'rtwmpath yn unig.
Oes diddordeb gyda chi? Hoffech chi fod yn rhan o hyn oll? Yna, Codwch y ffôn nawr er mwyn siarad
ag Andrea Jones ar 0792 470470, a chwiliwch am Abertawe ar y mapü
AM
DDIM
3 RHIFYN 0 GOLWG
a~
•Torrwch hwn allan a'i ddanfon i GOLWG, Rhadbost. Llanbedr Pont
Steffan, Dyfed, SA44 7ZZ.
Mae diddordeb gennyf mewn cael 3 rhifyn o GOLWG am ddim. Ar ddiwedd
y tair wythnos bydd gennyf ddewis i ddal atir i'w dderbyn (ac dalu £10 y
chwarter drwy ddebyd uniongyrchol) neu i beidio a'i gael ymhellach.
Anfonwch y manylion ar frys at:
ENW
CYFEIRIAD
Os yw'n well gennych, danfonwch y manylion art ddarn o bapur, gan enwi'r
rhaglen hon.
"FFEINDIWCHYDDRAIG"
GWOBR £511
FFURFLEN GAIS
Dw i wedi dod o hyd i"r Ddraig Fach ar dudalen uwch ben y gair
ENW
CYFEIRIAD
Bydd y cyntaf a dynnwyd allan o'r het yn ennill gwobr o £5 gan gwmni BORDER BEDS, WRECSAM.
Anfonwch y ffurflen gais i "Cadwyn Cyd", 83 New Ifton, St Martins, Croesoswallt
(Oswestry) SYll 3AB
CYSTADLEUAETH
GWIS
GENEDLAETHOL
CYD 1991
£500 gan Fanc Barclays!
Gyda chymorth Banc Barclays, bydd CYD
yn cynnal Cystadleuaeth Gwis Genedlaethol
unwaith eto yn 1991. Mae Banc Barclays wedi
noddi'r gystadleuaeth am £500. Mae hynny'n
golygu y byddwn yn cynnig gwobr o £150 i'r tîm
a fydd yn fuddugol yn y rownd derfynol, ac yn
rhannu £100 rownd y timau eraill a fydd wedi
cyrraedd y rownd derfynol. Bydd y rownd
derfynol yn cael ei chynnal ym Mhabell y
Dysgwyr yn yr Eisteddfod Genedlaethol ym
Mro Delyn (yr Wyddgrug) ar ddechrau mis
Awst y flwyddyn nesaf.
Mae croeso i unrhyw gymdeithas gymryd
rhan, cyn belled â'u bod nhw'n defnyddio'r
Gymraeg. Bydd pump o bobl ymhob tîm, ac fe
fydd yn rhaid i bob tîm gystadlu mewn dwy
rownd cyn cyrraedd y rownd derfynol. Nid cwis
academaidd ac arbenigol fydd y cwis hwn, ond
cwis cyffredinol gyda digon o hwyl. Yprif bwrpas
yw dod â Chymry Cymraeg a dysgwyr lleol at ei
gilydd i fwynhau eu hunain trwy gyfrwng y
Gymraeg.
Y dyddiad cau ar gyfer cystadlu yw Ionawr
2il, 1991. Anfonwch at Swyddfa CYD yn
Aberystwyth am ragor o fanylion.

PORTREAD O
IAGO AP
ROBAT MORGAN
Flwyddyn a hanner yn ôl, roedd Iago ap Robat
Morgan yn byw yn yr Alban ac nid oedd yn gallu
siarad gair o Gymraeg. Mewn cyfnod byr iawn mae
wedi dysgu'r iaith ac yn ymddiddori yng
ngherddoriaeth a llenyddiaeth draddodiadol yr hen
Gymru.
Bu CADWYN CYD yn ei holi am ei gymhelliad i
ddysgu Cymraeg a'i obeithion am y'dyfodol:
C.C.:—Ydych chi'n dod o dras Cymreig?
Iago:— Dwi'n Gymro pur. Does gen i ddim gwaed
estron o gwbl. Roedd teulu fy nhad yn ffermwyr o Sir
Benfro ac roedd fy mam yn dod o Sir Fôn. Er bod fy
mam yn gallu siarad Cymraeg, doedd hi ddim yn
gweld gwerth i ddysgu'r Gymraeg i íÿnd ymlaen yn
y byd. Pan oeddwn i'n bump oed symudon ni i'r
Alban a bues i mewn ysgol breswyl yno.
Doeddwn ddim yn hapus iawn
yn yr ysgol ond oherwydd 'mod
i'n berson swil iawn roedd y
profiad yn help i fagu cymeriad a
hyder.
C.C.:— Pam a phryd
wnaethoch chi benderfynu
dychwelyd i Gymru Ì fyw?
Iago:— Symudais i i Rydymain
ar Dydd Gwyl dewi Sant llynedd.
Yn yr Alban roeddwn i'n gweithio
fel adferwr hen dai-yn eu prynu
a'u gwerthu ymhobman.
Roeddwn i'n teimlo allan o le yn
yr Alban, er bod yr Albanwyr yn
Geltiaid, maen nhw'n wahanol a
wnes i rioed ystyried byw yn
Lloegr! Roedd yn deimlad
cynhenid cryf ynof i ymgartrefu
yng Nghymru.
C.C.:— Pam oeddech chi
eisiau dysgu Cymraeg?
Iago:— Mae'n amlwg, achos
Cymro ydw i! Roeddwn i eisiau
dysgu ers blynyddoedd ond
doedd dim cyfle o'r blaen. Fy
nghymhelliad yn syml yw
cyfathrebu yn fy iaith fy hun, yn
fy ngwald fy hun gyda fymhobl fy
hun.
C.C.:— Sut aethoch chi ati i
ddysgu Cymraeg?
Iago:— Es i'n syth i'r Ganolfan
Iaith Genedlaethol yn Nant
Gwrtheyrn. Bues i'n mynd yno ar
gyrsiau iaith am wythnos bob mis
trwy'r flwyddyn. Gwrthodais o'r
dechrau i siarad Saesneg a dydw
i'n siarad ddim Saesneg nawr.
Dwi hyd yn oed yn meddwl yn
Gymraeg erbyn hyn. Byddai'n dal
i fynd i Nant Gwrtheyrn ond ddim
fel dysgwr. Dwi'n ceisio
cyfrannu'n anffurfiol-cael fy
nefnyddio fel esiampl o rhywun
sydd wedi bod trwy'r felin. Dydw
i ddim yn fy ystyried fy hun yn
ddysgwr nawr ac mae'n well gen
i gyfathrebu â Chymry di-
Gymraeg, er eu bod yn brin iawn,
nag a Saeson sy'n dysgu'r iaith.
C.C.:—Bethywymateby bobl
leol atoch chi?
Iago:— Mae pobl leol yn fy
nerbyn i fel Cymro Cymraeg. Dwi
wedi gwrthod i bobl siarad
Saesneg a fìo'r dechrau. Dydy o
ddim wedi bod yn broblem.
C.C.:— Beth am eich cartref
yn Rhydymain?
Iago:— Enw gwreiddiol y
neuadd yw Hendre Ffridd y
Mynach ac roedd yn perthyn i
ystad Abaty Cymer cyn cyfnod y
Diddymu yn yr G16. Mae bedd a
charreg fedd y mynach ar y tir
heddiw. D wi wedi adfer y neuadd
i'w gyflwr gwreiddiol. D r yw'r
unig ychwanegiad modern —
doedd dim trydan yn y neuadd.
C.C.:— Rydych chi'n
ymddiddori mewn llenyddiaeth
a cherddoriaeth draddodiadol
Oes y Tywysogion. Pam a sut yr
hoffech chi gyfrannu i'r diwylliant
hwnnw?
Iago:— Dwi'n chwarae'r delyn
a dwi'n ceisio ysgrifennu yn null
yr hen feirdd. Dwi'n edmygu'r
gystrawen gynganeddol a geir
mewn canu caeth ond f arddull i
yw canu rhydd, digynghanedd,
er ei fod yn adlewyrchu elfennau
o'r dull canu caeth. Yn bersonol
dwi'n mwynhau creu chwedlau
wedi eu selio ar ddigwyddiadau
hanesyddol, er engraifft dwi'n
ysgrifennu am Tre'r Ceiri ym
Mhen Ll n. Mae'n bwysig iawn
cadw cysylltiad agos rhwng yr
iaith Gymraeg, ein diwylliant a'n
hanes-mae'r naill yn dibynnu ar y
llall.
Hafwen Dorhins

DAVID GOODMAN
YSGOLORIAETH CYD 1990
Mae £900.27 wedi cael ei rannu rwng
14 o bobl fel ysgoloriaethau yn y
misoedd diwethaf. Bu CYD mor ffodus
a derbyn yr arian ar gyfer yr
ysgoloriaethau hyn o un ffynhonnell
garedig.
Ymhlith y rhai a dderbyniodd
ysgoloriaeth yr oedd myfyriwr o Wlad
Pwyl sy'n treulio blwyddyn yn astudio'r
Gymraeg yng Ngholeg Priíysgol Dewi
Sant, Llambed. Mae Swavomir Cabanski
bellach yn rhugl yn y Gymraeg, ac yn
ystod ei flwyddyn yn Llambed mae'n
bwriadu helpu i baratoi deunydd Braille
yn y Gymraeg, gan ei fod ef ei hun yn
ddall. Yr oedd wedi dysgu cryn dipyn o
Gymraeg cyn dod i Lambed trwy
ddarllen rhai cyfrolau Braille yn y
Gymraeg. Yng ngwlad Pwyl, 'roedd
Swavomir Cabanski yn dysgu Saesneg
ym Mhriíysgol Poznan. Cafodd nifer o
bobl eraill yng Nghymru arian i'w
cynorthwyo i íynd ar gyrsiau preswyl
Cymraeg dros yr Hâf, a chyrsiau dwys
dros fisoedd yr Hydref. Cafodd rhai
ymgeiswyr gymorth heíyd i brynu
llyfrau ac adnoddau i siarad y Gymraeg.
Mae CYD yn edrych ar y posibiliadau
ar hyn o bryd o sefydlu ysgoloriaeth
flynyddol er mwyn cynnig cymorth bob
blwyddyn i bobl sydd eisiau dysgu'r
Gymraeg.
bwrw
'mlaen
.eichtadyncanu
soprano?
Ydi'ch mamguyn
reslo?
Dewch i ni gael eu hanes ar bwrw 'mlaen.
Bydd gwobr am y syniad gorau.
Danfonwch eich cynigion at
bwrw 'mlaen, Gronant, Caernarfon, Gwynedd LL55 1NS
cyn diwedd mis Tachwedd.
...eich chwaer
fachynsereny
sgrin?

Penwythnos Drama
Plas Gregynog,
Y Drenewydd
Ionawr 25-27, 1991
Nid ydym ym chwilio am actorian profìadol. Nid
ydym ychwaith yn gofyn i neb berfformio o flaen y
cyhoedd. Ond bydd y penwythnos hwn yn rhoi cyfle i
chi ddysgu sgiliau drama drwy weithdai ymarferol
gydag actor/actorian proffesiynol.
Nid oes yn rhaid i chi fod yn gwbl rhugl yn y
Gymraeg ychwaith, ond mae'n rhaid i chi fod yn gallu
siarad ychydig o Gymraeg.
Plas moethus yn Nhregynon ger y Drenewydd ym
Mhowys yw Plas Gregynog sy'n perthyn i Brifysgol
Cymru.
A weekend to learn basic drama skills in Welsh with
a professional actor. Ability to speak some Welsh
essential but you don't have to be fluent.
Manylion: Andrea Jones 0792 470470
planet
•The Welsh Internationalist
Dysgwyr! Dysgwragedd!
Nid pawb sy'n barod eto i ddarllen erthyglau hir yn
Gymraeg. Ond fe allwch ddysgu llawer am Gymru a'r
diwylliant Cymraeg drwy'r Saesneg ar dudalennau Planet.
YN RHIFYN MIS HYDREF
* Hanes a dyfodol y papurau bro
* Harri Webb — Gweriniaethwr, Bardd Gwlad: 3
erthygl gan Meic Stephens, Nigel Jenkins a Ivor Wilks
* Huw Wheldon — yr arweinydd a gollwyd gan
Gymru? — Emyr Humphreys
* Argyfwng yn y Llyfrgell Genedlaethol
* Achos gerbon Cyngor y Wasg — Cefn yn cwyno am
wrth-Gymreictod papurau Lloegr
Nid darlun cysurus o Gymru a gewch yn Planet, ond
darlun cyfoes cyfan, sy'n cysylltu Cymru â'r byd y tu
allan.
Pris copiau unigol yn y siopau yw £2 (£2.45 trwy'r
post), a £10 yw pris tanysgrifìad am flwyddyn (6 rhifyn).
Ond cynigir i ddarllenwyr Cadwyn Cyd danysgrifiad am
y pris arbennig o £8, sy'n arbed £4 i chi.
'Sgrifennwch (gan gynnwys copi o'r hysbyseb hwn)
at Planet, Blwch Post 44, Aberystwyth, Dyfed. Neu
ffoniwch 0970-611255.
I
Would You Like To 8peak Welsh ?
"NOWYOURTALRING 1 3 Cassettes
for£9.95 + £1.00 p+p.
Learn Welsh the Catchphrase way:-
CATCHPHRASE1.
Packoftwocassettes
pluscoursebookfor
begmners
£29.50
(P&P£2)
SAYITINWELSH
Cassetteandbookletoí
simple Welsh phrases and
pronunciation
£3.99
(P4P50P)
I would like tc order
l enclose a cfieque/postal order for
Please debit my access/visa number
to the sum of
Name .
Address
CATCHPHRASE2.
Pack of two cassettes
pluscoursebook.
Advanced course
£29.50
(P&PE2)
ABCOFWELSH
Pack of four cassettes plus
coursebook.Anexcellent
collection of exercises
basedontheCatchphrase
method
£24.50
(P4PE2)
Safci, Uandwrog,
Caeiwfon 0288 831111
GWASANAETH POST/MAIL OROER SERVICE
I saw your advertisemenl in
expiry date
Penwythnos Bwydydd
Cymreig
Canolfan Iaith
Nant Gwrtheiyn
Chwefror 22-24, 1991
Ydych chi'n hoffi bwyta? Wel dyma'r penwythnos
delfrydol i chi. Mae llawer o fwydydd da iawn yn cael eu
cynhyrchu yng Nghymru y dyddiau hyn, gan gynnwys
cig a chaws Cymreig. Yn ystod y penwythnos hwn cawn
gyfle i flasu rhai o'r bwydydd hyn a dysgu sut i baratoi rhai
prydau bwyd arbennig ein hunain. Bydd Val Roberts yng
Nghaffi Meinir yn y Nant yn dangos y ffordd i ni.
Un o uchafb wyntiau'r penwythnos fyddymweld â b wyty
Cymreig lleol (e.e. Y Bistro, Llanberis) i gael pryd blasus
o fwyd.
Cofiwch hefyd bod yna ddigon o gyfle i gerdded a
rhedeg o gwmpas y Nant er mwyn i chi golli pwysau!
Pris: £45 (yn cynnwys bwyd a llety, ond ddim yn
cynnwys bwyta allan)
A gastronomic weekend for the food lover with an
introduction to some modern Welsh dishes with the best
of Welsh produce.
Manylion: Siôn Meredith 0970 623111

Beth ydy Cymdeithas Edward Llwyd?
Roedd Edward Llwyd (1660-1709) yn un o naturìaethwyr amlycaf Ewrop
yn ei ddydd ond roedd hefyd yn ieithydd, hanesydd, archaeolegydd, casglwr
llên gwerin, daearegwr, botanegydd o fri ac yn weithiwr maes nodedig iawn.
Pwy well felly i symbylu cymdeithas o naturiaethwyr, eang eu diddordeb,
sy'n ymdrìn yn bennaf â gweithgareddau a theithiau cerdded yn yr awyr
agored?
Mae'r Gymdeithas yn ddeuddeg oed eleni, wedi ei chychwyn yng
Ngorffennaf 1978 yn dilyn taith i fyny'r Afon Twrch, Cwm Tawe.
CROESO I DDYSGWYR
Dewch felly i deithio â ni ac i grwydro llwybrau cyfarwydd a newydd. Cawn
gyd-fwynhau mewn cwmni da. Manylion pellach oddi wrth: Twm Elias, Plas
Tan y Bwlch, Maentwrog, Gwynedd.
Teithiau a Chyfarfodydd y Gymdeithas
Tachwedd 17:
Tachwedd 24:
Tachwedd 30:
Rhagfyr 1:
Rhagfýr 6:
Rhagfyr 8:
Rhagíyr 15:
Rhagfyr 30:
Cyfri adar. Cyfarfod ger Siop Recordiau'r Cob, Porthmadog.
Arweinydd: Wil Jones.
Penmon, Bwrdd Arthur a Thraeth Coch. Cyfarfod ym maes parcio y
Colomendy, Môn. Arweinydd: Geraint George.
(Nos Wener): Noson gymdeithasol; lleoliad i'w drefnu. Cysylltwch
ag Iwan Roberts (ffôn: Rhuthun 3906) erbyn Tachwedd 27ain.
Cyfarfod gwaith. Cynnal a chadw llwybrau arfordir Gogledd Môn.
Cyfarfod ar y cei ym Mhorth Amlwch. Trefnydd: Gwenan Myfyr.
Cyfarfod cymdeithasol ym MhlasTanybwlch, Maentwrog. Cyfarfod
am 7.30pm. Enwau i'r Plas erbyn Rhagfyr. Ffôn: Maentwrog 324.
Cafnau Dyffryn Teifi. Taith fodur a cherdded. Cwrdd ym maes
parcio Ysgoldy Eglwys Llanllwni, Maesycrugiau (SN 473 412).
Arweinydd Evan James (ffôn: 0970 828 577); mae gan yr arweinydd
le i 4 yn ei gar.
Adar Morfa Conwy. Cyfarfod ger Castell Conwy. Arweinydd: T.
Elias.
Taith ystwytho'r cyhyrau (dringo caled) — Moel Hebog. Cyfarfod
maes parcio'r Afr, Beddgelert. Arweinydd: T. Elias.
GWEITHGAREDDAU'R
CANGENNAU LLEOL
CYD Tregaron
Rhagfyr 13 CINIO NADOLIG
8pm Gwesty'r Talbot
Ionawr 10 TRADDODIADAU
CELTAIDD 8pm Gwesty'r Talbot
Ffôn. Rosemary Barrançe 298 377.
CYD Uundain
Tachwedd 14 DARLINIAU O DWRCI
A HELYNTION BECA
Rhagfyr 14 PARTI NADOLIG
Ionawr 16 CWIS A CHINIO CALAN
Chwefror 6 DAWNS WERIN
Ffôn. Mr Pedr Morgan 081 459 2322.
CYD Croesoswallt
Tachwedd 14 NOSON AELODAU
NEWYDD 7.30 Grape Escape
Rhagfyr 12 BINGO 7.30 Grape Escape
Ffôn. Helen Krasner 0691 773116.
CYD Castell Nedd
Tachwedd 7 YMWELIAD Â'R ORSAF
DÂN, ABERTAWE.
Rhagfyr 5 CINIO NADOLIG
Ionawr 9 NOSON GYMDEITHASOL
YN Y DDRAIG WERDD, CADOXTON
Chwefror 6 BINGO YN Y DDRAIG
WERDD.
DWEUD WRTH BAWB AM CYD
Os oes arnoch chi eisiau denu mwy o
bobl i gyfarfodydd CYD yn eich ardal
chi, mae hi'n bwysig trefnu
cyhoeddusrwydd da i'r cyfarfodydd.
Mae nifer o ffyrdd i roi cyhoeddusrwydd
i weithgareddau ac nid oes yn rhaid i
hynny gostio'n ddrud nac o reidrwydd
gymryd llawer iawn o amser. Dyma rai
awgrymiadau:
(a) Paratoi taflen yn rhestru
gweithgareddau'r gangen dros
gyfnod o rai misoedd, a dosbarthu'r
daflen i Gymry Cymraeg a dysgwyr
yn yr ardal;
(b) Gallech ofyn i siop neu fusnes lleol
i noddi taflen i hysbysebu
gweithgareddau'r gangen. Mae
llawer o gwmnai a busnesau yn falch
iawn i noddi taflenni. Mae hynny'n
golygu y gallech chi wneud llawer o
gopiau o'r daflen heb fod hynny'n
gostus i CYD;
(c) Gallech chi baratoi posteri i'w codi
mewn mannau cyhoeddus. Cofiwch
bod posteri gwag i'w cael o swyddfa
CYD yn Aberystwyth;
(d) Anfonwch wybodaeth at y papur
bro lleol. Efallai y byddai hi'n bosib
trefnu i gael colofn CYD yn y papur
bro, os nad oes colofn ynddo'n
barod. Anfonwch wybodaeth am
weithgareddau CYD at bapurau
lleol eraill hefyd, yn bapurau
Cymraeg a Saesneg;
(dd) Anfonwch wybodaeth at y rhaglen
'Bwrw 'Mlaen", Gronant, Penrallt
Isaf, Caernarfon (0286) 77595.
Gallech chi anfon gwybodaeth
(e)
(f)
(ff)
hefyd at raglenni radio. Mae rhestr
ddefnyddiol o raglenni radio yn
Llawlfyr CYD;
Gallech chi drefnu i ymweld â
chymdeithas Gymraeg leol i siarad
am CYD a cheisio denu Cymry
Cymraeg i'r cyfarfodydd;
Y ffordd fwyaf effeithiol o ddenu
pobl i gyfarfodydd CYD ydy gofyn i
bobl yn bersonol. Ceisiwch annog
pob aelod o'r gangen i ddod â ffrind
gydag ef neu hi i'r cyfarfod nesaf.
Pe byddai pob aelod yn gwneud
hynny, byddai aelodaeth y gangen
yn dyblu!
Anfonwch wybodaeth at Cadwyn
CYD, yn ogystal ag adroddiadau a
lluniau ac unrhyw hanesion difyr
ynglÿnâgweithgareddau'rgangen.

YMWELWR O
AWSTRALIA
Daeth merch Awstralaidd Coralie Siân Potter i Lanfyllin i
aros efo teulu Hilary and Laurie Smith am wythnos yng
nghanol mis Hydref eleni.
Mae Siân wedi did i Gymru ar ôl dysgu Cymraeg ym
Melbourne, Awstralia, ers 2 flynedd, er mwyn rhoi sglein ar
ei Chymraeg. Dywedodd Sian bod capel Cymraeg ym
Melbourne! Derbynodd groeso cynnes gan aelodau CYD
Llanfyllin a'u tiwtoriaid.
Aeth Siân i ddosbarthiadau Pontio a lefel 3 yn Llanfyllin ar
nos Lun a nos Fawrth.
Yn ystod yr wythnos, ymwelodd Siân â llefydd o ddiddordeb
yn yr ardal gan gynnwys Pennant Melangell, Castell Powys,
a Noson Lawen, Merched y Wawr, Llanwddyn.
Cafodd CYD Llanfyllin wahoddiad i berfformio acymunodd
Siân yn yr hwyl o gyflwyno drama "Punch a Judy". Chwaraeodd
ran y barnwr.
Ar ôl wythnos lawn o hwyl symudodd Siân ymlaen i aros yn
Ngogledd Cymru, lle mae ganddi berthnasau.
Hilary Smith
CHWILIO AM OGOFAU
'Roedd y tywydd yn sych pan gwrddodd CYD Castell Nedd
ym maes parcio Craig y Nos ar 8fed Medi. Aethon ni i weld
Ogof Ffynnon Ddu. Gwelon ni lle mae'r d r yn mynd i mewn
ac yn dod allan o'r ogof. Hefyd, gwelon ni'r fynedfa lle mae
pobl yn mynd i mewn yr ogof.
Cerddon ni daith tua wyth milltir ar lwybrau cyhoeddus a
thir preifat, gyda chaniatad. 'Roedd llawer o bethau i weld ac
aethon ni a bwyd â diod am bicnic.
Ar ôl dechrau tua hanner awr wedi deg y bore, daethon ni
yn ôl am hanner awr wedi tri yn y p'nawn.
Mary Galpin
Dydd Sul
Dydd Llun
MIRI AWST
Dydy'r tywydd yn gwella dim! Popeth yn wlyb. Dw i'n mynd
i gysgu ar y llawr yn y ty heno. Dw i ddim yn wersyllwr da.
Gwibdaith ar y tren o Borthmadog i Flaenau Ffestiniog yn
y glaw eto! Pethau yn gwella nos Lun. Twmpath gyda
Gwerinos. Grêt!
Dydd Mawrth Ces i wersi Gwyddeleg a Llydaweg heddiw. Anodd iawn.
Noson yn y "Fic" Llithfaen gyda Dafydd Iwan. Noson dda
iawn.
Dydd Mercher Aethon ni i Barc Glynllifon a Pharc Bywyd Gwyllt Myrddin.
Roedd pawb yn hoffi'r mochyn Vietnamese Pot-bellied Pig
ac roedd rhaid gwneud yn siwr bod neb wedi ei smyglo fo
ar y bws!
Dydd Iau
Tywydd gwych. Torheulo ar y traeth tan 6 o'r gloch. Ddaru
rhai gladdu lliain Siôn! Syniad da? 'Roedd lliain Siôn ar goll
tan dydd Sadwrn! Cawson ni barti nos Iau.
Dydd Gwener Mae gen i gur pen ar ol y parti neithiwr. Taith natur gyda
Twm Elias. Diddorol dros ben. Noson Lawen gyda dawnsio
canu a chystadleuaeth wisg ffansi. 0 ble ddaeth y Teenage
Mutant Turtles, tybed?
Dydd Sadwrn
Diolch am y Jac Codi Baw i'm deffro am 7.30 y bore 'ma.
Wedi pacio, dw i'n dechrau poeni. Fydd fynghar yn cyrraedd
pen yr allt? Wel, dyna ni, Miri Awst drosodd. Ydw i'n mynd
i ddod eto?... YDW. Gwersylla? ... Wel... efallai.
PAULINE RANDLES
GRADD ALLANOL
Prif ysgol Cymru
Galw Dysgwyr da
Os carech fynd gam ymhellach, beth am ddilyn cwrs BA
trwy gyfrwng y Gymraeg?
Cynigia'r Radd Allanol gyfle i fyfyrwyr astudio yn eu
cartrefi a hynny yn ystod eu horiau hamdden.
Yn y flwyddyn gyntaf gellir dilyn cwrs 'Defnyddio'r
Gymraeg' — cwrs a luniwyd i gynorthwyo'r dysgwyr i
ysgrifennu'r iaith yn gywir a graenus.
Beth am roi cynnig arni?
0s carech dderbyn rhagor o fanylion, a ffurflen gais, cysylltwch a:
A. Cynfael Lake, Swyddog y Radd Allanol, CPC, Yr Hen Goleg, Aberstwyth
(Ffòn 0970-622049/50).
STORIAU - POSAU -
LLIWIO-CWISIAU-
DYSGU CYMRAEG
BLE?
YNG
NGHYLCHGRONAU'R
URDD
Archebwch eich copi personol
nawr o Adran Cylchgronau,
Swyddfa'rUrdd.Aberystwyth,
Dyfed
Dymunaf archebu 10 rhifyn am
flwyddyn ac amgaeaf y tâl priodol.
50c I I BORE DA (£7.00 yn
I I cynnwys pacio
phostio) Dysgwyr
Cynradd
50c I I MYND (£7.00 yn
I I cynnwys pacio a
phostio) Dysgwyr
Uwchradd/Myfyrwyr
TGAU
(Dodwch y yn y lle priodol).
ENW
CYFEIRIAD

CWIS BOB DYDD
Bu CWIS CYD bob dydd ym mhabell y dysgwyr ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol Cwm Rhymni eleni.
Ar ddydd Mawrth, cystadlodd Tîm CYD Abertawe yn erbyn Tîm CYD Merthyr Tudfil.
Yn y llun. Tîm Merthyr Tudfíl ar y dde, cwisfeistrí'r dydd Y Brodyr Gregory, ac Andrea Jones yn ceisio
sicrhau chwarae teg i bawb. Tipyn o job yng nghwmni'r bois Gregory yna!
POUTECHNIG CYMRU
Cwrs ar gyfer dysgwyr profiadol
Dechreuwch y cwrs unrhyw amser ;
chi sy'n penderfynu pa mor
aml y byddwch yn anfon eich
gwaith i gael ei farcio.
Anfonwch y ddidolon isafat:
Swyddog Datblygu'r Gymraeg
Politechnig Cymru
Pontypridd CF37 ÎDL
Ffôn (0443)480480
2 GASET
LLEISIAU
Torrwch yma
Gaf i fanylion pellach am
ENW
CYFEIRIAD
POLITECHNIG CYMRU
FFON

£2,000 AR FRYS
Mae'n rhaid i CYD godi £2,000 erbyn Rhagíyr laf, 1990 er mwyn
talu am gostau gweinyddol.
Er mwyn helpu i godi'r arian hwn, 'rydym yn gofyn i'r holl
ganghennau i gyfrannu neu i drefnu gweithgareddau codi arian
erbyn y dyddiad hwnnw. Ychydig iawn o grant y mae CYD yn ei gael
ar gyfer costau gweinyddol ar hyn o bryd felly 'rydym yn dibynnu
arnoch chi yn y canghennau.
Dyma rai awgrymiadau ar gyfer trefnu gweithgareddau i godi
arian:
taith gerdded/redeg noddedig; trefnu cyngerdd neufore coffi, treiglo
noddedig; raffl; cynnal casgliad arbennig ymhlith yr aelodau;
gwerthu nwyddau CYD; Siarad Cymraegnoddedig; cynnalstondin
ary stryd neu yn yfarchnad.
Cofiwch bod unrhyw weithgaredd codi arian yn rhoi cyíle i siarad
y Gymraeg hefyd!
Diolch i chi ymlaen llaw am eich help.
EDRYCH YMLAEN
AT Y NADOLIG!
YN AWR YDY'R AMSER I BRYNU
* CALENDRAU CYD
* CARDIAU NADOLIG CYD
yn cyflwyno
nos Fercher
7.30
WPLABOBIHOCDW
amwyo
SWMP!
Rhaglenni PENDANT ar gyfer BBC i S4C
Taliesin
(Gol.: R. Gerallt Jones a Bedwyr Lewis Jones)
Cylchgrawn chwarterol sy'n cynnig arolwg
cynhwysfawr o'r hyn sy'n digwydd yn niwylliant
Cymru a'r byd
Amrywiaeth ddifyr a diddorol o storiau byrion,
ysgrifau ac erthyglau ar bynciau o bwys a cherddi
Ymysg y rhai sy'n cyfrannu i Taliesin mae
Meredydd Evans, Menna Elfyn, Emyr Humphreys,
Alan Llwyd, Jane Edwards, Bernard Evans
1991
Pecyn trwy'r post
1 Calendr
10Cerdyn
gan gynnwys cludiant
Swyddfa CYD
YR HEN GOLEG
HEOLYBRENIN
ABERYSTWYTH
DYFED SY23 2AX
CYNNIG ARBENNIG I
AELODAU CYD!
Tanysgrifiwch yn awr ac fe gewch un gyfrol am
ddim — 5 rhifyn am bris 4
Tanysgrifiad blwyddyn am 4 rhifyn yw £7.00
I danysgrifio anfonwch eich enw a chyfeiriad a
£7.00 at: Taliesin (CYD), Yr Academi Gymreig, Ty
Mount Stuart, Sgwar Mount Stuart, Caerdydd CF1
6DQ
Cyfoethocwch eich hun yn niwylliant Cymru yn y
modd gorau posib trwy dderbyn a darllen Taliesin
yn rheolaidd

11
GULBENRIAN
FOUNDATION
CHWIUOAM
FFYNHONNELL ARIAN
AR GYFER PROSIECT
LLEOL?
Mae'r gymdeithas Gulbenkian
Foundation yn cynnig cefnogaeth o grantiau
tuag at weithgareddau creadigol (Fideo,
Papurau Bro; gwaith ymchwil mewn
Dawnsio Gwerìn,Traddodiadau, Chwedlau,
Mapiau ac yn y blaen.) yng nghefn gwlad.
Am fwy o fanylion. Cysylltwch â:- Fiona
Ellis. Asst. Director (Arts) Calouste
Gulbenkian Foundation, 98 Portland Place,
London WIN 4ET.
CBAC
YR ADRAN
GYMRAEG
Cymraeg i Oedolion
Gwybodaeth i Ddysgwyr a Thiwtoriaid
Defnyddiau
Y Cynllun Nodau Cyfathrebol
Arholiadau
Manylion am arholiadau Defnyddio'r Gymraeg a
Defnyddio'r Gymraeg-Uwch — ar gael nawr.
Nifer gyfyngedig o gopiau peilot o Dosbarth l\los 25-32
ar gael (Llyfryn £1.50, Tap £1.50)
Swyddog Dysgu'r Gymraeg i Oedolion,
Cyd-bwyllgor Addysg Cymru,
245 Rhodfa'r Gorllewin,
Caerdydd. CF5 2YX
Rhifffôn: (0222-555446)
CANOLFAN IAITH GENEDLAETHOL NANT GWRTHEYRN
RHIF
NUMBER
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Llithfaen, Pwllheli, Gwynedd LL53 OPA. Llithfaen (075 885) 334.
RHAGLEN CYRSIAU I DYDD GWYL DEWI 1991
A: Cwrs wythnos/week
B: Cwrs Penwythnos/weekend
C: Cwrs pum niwrnod/Five days
DYDDIAD A B C
DATE
TACH. 30-RHAGFYR 7 *
NOV. 30-DECEMBER 7
TACH. 30-RHAG.2
NOV. 30-DEC.2
RHAGFYR/DEC.2-7
RHAGFYR/DEC.7-14
RHAGFYR/DEC.7-9
RHAGFYR/DEC.9-14
RHAGFYR.DEC.14-21
RHAGFYR/DEC.14-16
RHAGFYR/DEC.16-21
IONAWR/JAN4-11
IONAWR/JAN 4-6
IONAWR/JAN6-11
IONAWR 11-18
I0NAWR 11-13
IONAWR 13-18
IONAWR 18-25
IONAWR 18-20
IONAWR 20-25
V I0NAWR 25-27
IONAWR 27-CHWEFROR I
* CYSYLLTWCH AM RAGOR 0 WYBODAETH
CHWEFR0R/FEB1-8
CHWEFROR 1-3
CHWEFROR 3-8
CHWEFROR8-15
CHWEFROR8-10
CHWEFROR 10-15
CHWEFROR 15-22
CHWEFROR 15-17
CHWEFROR 17-22
CANOLIG 1 /IWTERMED.1
CANOUG2/INTERMED.2
PROFIADOL/EXPERIENCED
DECHREUWYR/BEGINNERS
CAN0LIG2/INTERMED.2
GLOYWI IAITH
DECHREUWYR/BEGINNERS
CANOLIG 1 /INTERMED.1
ARALL/OTHER
DATHLU DWYNWEN
DAU LIMRIG
O FIRI AWST
Dydd Llun:
Gorffen y limrig
Aeth criw draw o'r Nant i Bwllheli
I nofio a chadw yn heini
Ond 'Jaws' ddaeth i'r dwr
A dyna chi stwr,
Mi ffeindion nhw Siôn ar Dre'r Ceiri.
Jenny Gibbs, Y Wyddgrug
Dydd Gwener:
Gorffen y limríg
'R ôl wythnos o fíri'n y Nant
Yn oedolion, tiwtoriad a phlant,
'Roedd pawb wedi blino
Am eu bod wedi joio
Wrth ymuno'n yr hwyl gant y cant.
Margaret Jones, Port Talbot

ae Now You're Talking ar S4C
yn rhoi cyfle i oedolion
ddechrau dysgu'r Gymraeg.
Darperir tapiau sain a phecyn
gweithgareddau bob pythefnos i gydfynd
â'r gyfres, ond yn ogystal â
hynny mae angen cyfle i ymarfer
siarad ar y dysgwyr newydd.
Bwriad ACEN felly, mewn
cydweithrediad â CYD, yw ffuffio
grwpiau lleol a fydd yn cyfarfod i ddilyn cyfres o weithgareddau.
Mae angen siaradwyr rhugl yn y grwpiau hynny i sicrhau
bod yr ynganu yn gywir ac i ddarparu gair neu ddau os bydd
angen.
Hoffech chi gynorthwyo? Beth am anfon am fwy o fanylion?
ymorth
acen
Mae Acen yn cael ei noddi gan
B W R D D D A T B L Y G~Ü
C Y M R U W L E D I G
D E V E L O P M E N T B O A R D
F O R R U R A L W A L E S
p ^ ^ ^
Dylid dychwelyd
ffurflen i:
ACEN
Blwch Post 4000
Caerdydd
'
Argreffir "Cadwyn CYD" gan Argra vyr Y Waun, Y Waun, Wrecsam, Clwyd. Ffôn 0691 773911