Grote zorgen over ‘nieuwe’ toetreders op de thuiszorgmarkt

Aan de minister en staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
De laatste jaren is door voortschrijdende marktwerking en wijziging in wet- en regelgeving
een enorme groei ontstaan van het aantal nieuwe zorgaanbieders dat zorg aan
huis levert. Dit blijkt uit openbare bronnen, zoals de Kamer van Koophandel en internet.
Deze groep nieuwe zorgaanbieders kenmerkt zich door verschillende organisatietyperingen.
Naast organisaties die zorg thuis leveren op basis van een WTZi-toelating
en een contract met het zorgkantoor, zijn er ook organisaties die met persoonsgebonden
budgetten, particuliere gelden of als onderaannemer van reguliere thuiszorgorganisaties
zorg aanbieden. Veel van deze nieuwe aanbieders leggen geen
openbare verantwoording over de geleverde zorg af: ze zijn niet-jaardocumentplichtig.
In veel gevallen is echter de Kwaliteitswet zorginstellingen wel op deze
organisaties van toepassing. Twee criteria zijn hiervoor belangrijk: er moet sprake zijn
van een georganiseerd verband en geleverde zorg zoals omschreven in de AWBZ en
de Zorgverzekeringswet. Het feit dat de zorg op basis van persoonsgebonden budget
(pgb) en/of particulier wordt gefinancierd, maakt voor het bepalen of de organisatie
onder de Kwaliteitswet zorginstellingen valt niet uit.
Omdat er geen registratieplicht bestaat voor alle organisaties die zich op de zorgmarkt
begeven, zijn zij niet bekend bij de inspectie. Proactief toezicht, door deze
organisaties mee te nemen in het gefaseerd toezicht, is daarom onmogelijk.
De stijging van het aantal nieuwe toetreders, de gebrekkige transparantie en mogelijke
risico’s voor cliënten waren voor de inspectie de aanleiding voor dit onderzoek.
Om de risico’s voor de cliënten die gebruikmaken van deze organisaties in beeld te
krijgen, zijn tussen september 2008 en mei 2009 dertig van deze organisaties
bezocht. Tijdens de bezoeken zijn drie thema’s getoetst: deskundigheid van medewerkers
of ZZP’ers (zelfstandigen zonder personeel), medicatieveiligheid en naleving
van verpleegkundige richtlijnen. Bij elke organisatie toetsten de inspecteurs een
aantal zorgdossiers. Voor de bezoeken is een beoordelingskader ontwikkeld,
gebaseerd op vier risicoscores.
De onderzoeksresultaten laten een grote diversiteit aan organisatietyperingen en
variatie in omvang zien. Het zorgaanbod was hetzelfde als dat van de ‘reguliere’
thuiszorgorganisaties en de voornaamste doelgroep was de kwetsbare cliënt (hoge
leeftijd, veelal alleenstaand en chronisch ziek).
De zorg werd voornamelijk gefinancierd uit pgb-gelden. Eenderde van de organisaties
leverde ook zorg in natura voor één of meerdere AWBZ-functies. Hiervoor waren deze
organisaties onderaannemer van een thuiszorgorganisatie met een WTZi-toelating.
Op alle drie de thema’s waarop de inspectie toetste, scoorden de bezochte
organisaties (op één organisatie na) voor één of meerdere thema’s een ‘hoog’ of
‘zeer hoog’ risico.
De inspectie is op basis van de conclusies uit dit onderzoek ernstig verontrust over
de kwaliteit van zorg geleverd door deze niet-jaardocumentplichtige thuiszorg-