WOJEWÓDZTWO

180 181
XXVII Trasa A ok. 1,8 km*
POŚRÓD HISTORII I PRZYRODY
POWIAT ŚREMSKI
Dojazd: samochód, autobus
DOLSK
Miasto położone jest na przesmyku między Jeziorem Dolskim Wielkim
a Jeziorem Dolskim Małym, przy drodze wojewódzkiej nr 434. Jest tu prawdziwa
mozaika form terenowych ukształtowanych przez lodowiec, ozdobiona
jeziorami zgrupowanymi wokół miasteczka. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą
z okresu kultury łużyckiej. Znaleziono brązowe ozdoby z tego okresu oraz
cmentarzysko. Na półwyspie Jeziora Dolskie Małe znajdowało się grodzisko,
które istniało do XVIII w. Osada targowa znajdowała się tu na przełomie XI
i XII w. Powstała ona na szlaku handlowym z Poznania na Śląsk. Pierwsze informacje
o miejscowości zamieszczone zostały w 1136 r. w tzw. Bulli gnieźnieńskiej
papieża Innocentego II, gdzie wymieniana jest jako własność biskupów
gnieźnieńskich. W latach 1231-1797 Dolsk był własnością biskupów poznańskich.
W 1359 r. Dolsk otrzymał średzkie prawa miejskie z przywileju Kazimierza
Wielkiego. 22 kwietnia 1866 r. powstało tu pierwsze w Wielkopolsce
kółko rolnicze (Dolskie Kółko Włościańsko-Rolnicze). Podczas Powstania Wielkopolskiego
utworzono w mieście kompanię pod dowództwem por. Tomasza
Paula, która wchodziła w skład batalionu śremskiego i walczyła pod Rawiczem
i Zbąszyniem. Podczas masowych egzekucji II wojny światowej, rozstrzelano 10
mieszkańców Dolska i okolic. Wyzwolenie nastąpiło 21 stycznia 1945 r. Obecnie
w miasteczku działają niewielkie zakłady rzemieślnicze i usługowe.
Warto zobaczyć:
– Ratusz z wieżą z 1981 r., powstał
poprzez przebudowę trzech kamienic,
dziś Urząd Miasta i Gminy oraz
biblioteka z Izbą Regionalną,
– Rynek i założenie urbanistyczne dziś
pl. Wyzwolenia, regularny rozplanowany
po założeniu miasta w 1359 r.,
– na Rynku pomnik Bohaterów Ziemi
Dolskiej z 1978 r. oraz figura św. Nepomucena
z 1880 r.,
– piętrowe kamieniczki z XVIII i XIX w.,
najstarsza barokowa nr 23,
– kościół parafialny pw. św. Michała
Archanioła, późnogotycki wzniesiony
ok. 1460 r., ufundowany przez bp.
Andrzeja z Bnina,
– mur przykościelny z barokową bramą,
gruntownie odrestaurowany po pożarze
w 1790 r.,
– dzwonnicę z końca XVIII w. z dzwonami
z 1680 i 1777 r.,
– plebanię z połowy XVIII w., z dachem
mansardowym z lukarnami,
– kościół pw. Świętego Wawrzyńca
barokowy z 1685 r.,
– kościół pw. Świętego Ducha
z 1618 r., drewniany, zbudowany
na planie kwadratu z wielobocznie
zamkniętym prezbiterium, konstrukcji
szachulcowej, w ołtarzu głównym
znajduje się płaskorzeźba ze sceną
koronacji Najświętszej Maryi Panny
oraz rzeźby św. Jana Ewangelisty
i św. Mateusza,
– dom przy ul. Rynek 23 z poł. XVIII w.,
– willę „Azaria” przy ul. Śremskie
Przedmieście 23 z 1903 r.,
– wiatrak koźlak z 1 poł. XIX w.,
– dwór secesyjny z 1909 r. i park
dworski,
– oficynę dawnego dworu biskupiego
z ok. 1760, obecnie Szkoła Podstawowa
im. Janusza Kusocińskiego,
– pomnik Janusza Kusocińskiego
z 1977 r.,
– pomnik Kozy z 2010 r.
Spacer po Dolsku rozpoczynamy na Rynku (parking). Dziś jest to pl. Wyzwolenia.
Najstarszym budynkiem jest ustawiony szczytowo barokowy dom
pod nr 23 zwieńczony szczytem o falistym konturze z połowy XVIII w.
W pierzei zachodniej wznosi się ratusz z wysoką wieżą z 1981 r. W centrum
Rynku jest granitowy pomnik Bohaterów Ziemi Dolskiej z 1978 r. oraz zrekonstruowana
figura św. Jana Nepomucena z 1880 r. na wysokiej kolumnie.
Z Rynku trasa prowadzi ul. Świętego Ducha w stronę Śremu. Należy
uważać, gdyż chodniki są na początku bardzo wąskie i należy przez
ok. 100 m jechać jezdnią. Po lewej stronie mamy kościół Świętego Ducha
z 1618 r. Podążamy dalej prosto mijając po drodze po prawej stronie stację
Orlen i po 300 m skręcamy w ul. Śremskie Przedmieście. Dalej prosto dzielnicą
willową znów 300 m do ul. Szkolnej. Nieco powyżej widoczna wśród
drzew eklektyczna willa Azaria z ok. 1880 r. Tu ładny widok po lewej stronie
na Dolsk. Skręcamy w lewo i schodzimy ul. Szkolną. To teren dawnego folwarku
biskupiego nazwanego później Jaskółki a dziś integralna część miasta.
Na wysokim opadającym w stronę jeziora wzniesieniu stał pałac biskupi
rozebrany ok. 1790 r., otoczony ogrodem włoskim i winnicami na stoku.
Zachowała się jedna z dwóch barokowych oficyn dawnego pałacu z około
1760 r. Wraz z sąsiednimi budynkami mieści się tu szkoła podstawowa. Za
boiskiem szkolnym w miejscu zniszczonej drugiej oficyny wznosi się budynek
gimnazjum i nowoczesna hala sportowa. Ulicą Kościelną powracamy do
kościoła farnego św. Michała Archanioła. Po drugiej stronie ulicy znajdują się
zabudowania późnobarokowej plebani z połowy XVIII w., z dachem mansardowym
z lukarnami, uważanej za najładniejszą w Wielkopolsce. Przed
plebanią kapliczka z figurą Serca Jezusowego. Na kamiennym cokole tablica
założycieli najstarszego w Wielkopolsce Kółka Rolniczego z 1926 r. Tablica
zniszczona w czasie II wojny światowej została zrekonstruowana w 1996 r.
Dalej podążamy za parkingiem przykościelnym w prawo nad jezioro Dolskie
Wielkie. Nowo wybudowane ścieżki i pomosty pozwolą chwilę wypocząć
nad jeziorem. Spacer kontynuujemy prosto promenadą przez ok. 200 m
na mostek. Wracamy do Rynku ul. Pocztową ok. 100 m
a następnie w prawo ul. Podgórną na
pl. Wolności.
Informacja turystyczna:
Urząd Miasta i Gminy Dolsk, pl. Wyzwolenia 4,
63-140 Dolsk, tel. 61 282 50 01, www.dolsk.pl