ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ - Μια περιήγηση στις Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις - Αιολίς, Ιωνία, Καρία, Λυκία, Παμφυλία

ΑΤΤΑΛΕΙΑ
ΗΑττάλειαήτανχτισμένησεστρατηγικήθέσηπάνω
στηθάλασσα,ανάμεσαστηΜεσόγειοκαιτην
οροσειράτουΤαύρου.
Η περιοχή της νοτιοδυτικής Τουρκίας κατοικήθηκε
πιθανότατα πριν από περίπου 50.000 χρόνια, όπως
αποδεικνύεται από κάποιες αρχαιολογικές έρευνες
καιανασκαφές. Κατάτηδιάρκειατηςεποχήςτου
ΧαλκούηπεριοχήτηςΑττάλειαςπέρασεστησφαίρα
επιρροήςτωνΧετταίων.
Τοτέλοςτηςχετιτικήςεπιρροήςστηνπεριοχή
συνέπεσεμετηνεισβολήτωνΦρυγών.Στησυνέχεια
ηπεριοχήαποτέλεσετμήματωνλυδικώνκτήσεων
απότον7οαι.π.Χ.έωςτημάχητωνΣάρδεωντο546
π.Χ., όταν την κατέλαβαν οι Πέρσες. Ο Μέγας
Αλέξανδροςέβαλετέλοςστηνκυριαρχίατων
ΠερσώνστηνότιαΜικράΑσίαπερίτο334π.Χ.
Μετάτοθάνατότου(323π.Χ.),καιτηνεπακόλουθη
διαίρεση του κράτους του μεταξύ των στρατηγών
του, η Παμφυλία συμπεριλαμβανόταν στις περιοχές
πουπέρασανστονέλεγχοτουΑντιγόνου.
ΟιδιάδοχοιτουΑλεξάνδρουσυνέχισαντις
αντιπαλότητές τους μέχρι το 188 π.Χ., όταν ο
ΑντίοχοςΓ΄υπέγραψετησυνθήκηειρήνηςτης
Απάμειας με τους Ρωμαίους. Από τους όρους της
συνθήκης επωφελήθηκαν ιδιαίτερα οι βασιλείς του
Περγάμου,πουανήλθεωςαντίπαληδύναμηστη
Μικρά Ασία. Έτσι, μερικές δεκαετίες αργότερα ο
ΆτταλοςΒ΄τουΠεργάμουέχτισεστηνοτιοδυτική
ΜικράΑσίατηνπόληστηνοποίαέδωσετοόνομά
τουκαιπουσήμεραείναιγνωστήωςAntalya.Η
πόληπροοριζότανναγίνειτοκυρίωςλιμάνιτου
βασιλείου του Περγάμου και αυτό αποτέλεσε τη
βάση της ευημερίας της: σύντομα εξωραΐστηκε με
εξαιρετικά δημόσια κτήρια και απέκτησε πλούσια
πολιτιστικήζωή.
Το 133 π.Χ. ο βασιλιάς Άτταλος Γ΄ της Περγάμου
κληροδότησετοβασίλειότουστουςΡωμαίους.Το43
μ.Χ. ο αυτοκράτορας Κλαύδιος συνέστησε την
επαρχία Λυκίας-Παμφυλίας. Αυτό το γεγονός
σημάδεψετηναρχήμιαςνέαςπεριόδουευημερίαςγια
τηνΑττάλεια,πουέφτασεστοαποκορύφωμάτης
στονύστερο2οκαιτονπρώιμο3οαιώνα.
ΣτηδιάρκειατηςΠρώιμηςΒυζαντινήςπεριόδου,
ιδιαίτερατον5οκαι6οαιώνα,ηΑττάλειαγνώρισε
μίαακόμηφάσηεξέλιξης.Κατάτουςαιώνεςαυτούς
αναπτύχθηκε σε αξιόλογο εμπορικό κέντρο και
επεκτάθηκεακόμακαιέξωαπότατείχητης.Τον7ο
αιώναηαπειλήτωνμωαμεθανώνΑράβωνάρχισενα
γίνεταιαισθητή.Μιανέαεποχήθαλάσσιων
επιδρομών και ανασφάλειας άρχισε. Η Αττάλεια και
ηπεριοχήτηςγνώρισανμιασύντομηπερίοδο
αραβικής κατοχής το 860, σύντομα όμως
ξαναπέρασανσταχέριατωνΒυζαντινών.Ηπεριοχή
περιήλθε στην κυριαρχία των μουσουλμάνων το
1085, με την έλευση του Σελτζούκου σουλτάνου
Σουλεϊμάν Σαχ. Το 1103 καταλήφθηκε από το
Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, αλλά
σύντομα ξανάπεσε στους Τούρκους. Αυτές οι
εναλλαγέςεξουσίαςσυνέβησανσυνολικάέξιφορές.
Απότο1120έωςτο1206ηΑττάλειααποτέλεσεξανά
τμήματουΒυζαντίου.Το1206όμωςυποτάχθηκεστο
σουλτάνο Gyaseddin Keyhusrev Α΄. Από το 1220 η
πόλη χωρίσθηκε σε δύο τμήματα, το χριστιανικό και
τουμουσουλμανικό.Ηπλευράτωνχριστιανών
ξεκίνησε εμπορικές συναλλαγές με δύο άλλες
βασικέςθαλασσοπόρεςπόλεις,τηΓένουακαιτη
Βενετία. Όταν η σελτζουκική δυναστεία δεν
μπορούσεπλέοννααντέξειτηνπίεσηπουασκούσαν
επάνωτηςοιΙλχανίδες,ξεκίνησεηπερίοδοςτων
ανεξάρτητωνεμιράτων.Κατάτηνπερίοδοαυτήη
Αττάλειαπαρέμεινεανεξάρτητοεμιράτογια95
χρόνια. Από το 1308 έως το 1426 ασκούσαν εξουσία
στηνπεριοχήοιHamidoğullarıκαιστησυνέχειαη
πόλη αποτέλεσε τμήμα της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας.
Τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά τεκμήρια που είναι
ακόμηορατάμέσαστηνπόληαποτελούνταιαπότα
ελληνιστικά και ιδιαίτερα από τα ρωμαϊκά
κατάλοιπά της. Μεταξύ αυτών πιο σημαντικά είναι
ταρωμαϊκάτείχηκαιηΠύλητουΑδριανού,που
χτίστηκεγιατηνεπίσκεψητουαυτοκράτοραστην
πόλη το 130. Αυτά τα οικοδομήματα σήμερα
περιβάλλονταιαπότοσύγχρονοαστικόιστόκαι
δυστυχώς βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση. Η
ΠύλητουΑδριανούείναιημόνηρωμαϊκήπύλητης
ΜικράςΑσίαςπουόχιμόνοστέκει,αλλάείναικαισε
χρήση. Αποτελείται από τρία αψιδωτά ανοίγματα,
πουχωρίζονταιμεταξύτουςμεπεσσούςκαικίονεςεν
παραστάσι. Τμήμα των οχυρώσεων αυτών
αποτελούσεεπίσηςοφάρος,πουχτίστηκεμάλλον
κατάτο2οαιώνα,καιείναισήμεραγνωστόςως
Πύργος Hidirlik. Ο πύργος αυτός αποτελεί το σήμα
κατατεθέν του σύγχρονου, τουριστικού πλέον,
τμήματοςτηςπόλης.
ΗΑττάλειαήτανέναμεγάλολιμάνιτοοποίο
συνέδεε, τουλάχιστον από οικονομικής πλευράς,
σημαντικό αριθμό πόλεων και κωμοπόλεων, που
αναζητούσανδιέξοδογιαταπροϊόντατους.Μεταξύ
των πόλεων αυτών συγκαταλέγονταν η Πέργη, η
Άσπενδος και η Τερμησσός. Όταν ιδρύθηκε το
μουσείο της Αντάλυας, αρχαιολογικά ευρήματα από
τηνευρύτερηαυτήπεριοχήβρήκαντηθέσητουςστις
προθήκεςτου–αυτάτουλάχιστονπουδενέπεσαν
θύματαλαθραίαςδιακίνησης.
ΗσύγχρονηΑντάλυαέχειφυσικάμνημείαπου
ανήκουνσεόλεςτιςπεριόδουςτηςμακράςιστορίας
της.ΤοτζαμίτουΑλαεττίνείναιαπόταπαλαιότερα
μεσαιωνικά της κατάλοιπα, αφού χρονολογείται
στον7οαιώνακαιέχειχτιστείεπάνωσταερείπια
βυζαντινήςεκκλησίας.Τοίδιοσυνέβηκαιμετον
επονομαζόμενο Κεσίκ Μιναρέ, που αρχικά ήταν η
βασιλική της Παναγίας, χρονολογούμενη στον 6ο
αιώνα Ακόμα ένα ενδιαφέρον μουσουλμανικό
κατάλοιπο είναι το συγκρότημα Γιβλί Μιναρέ, με
σήμα κατατεθέν ένα μιναρέ του 14ου αιώνα, που
σηματοδοτούσε ένα οικοδόμημα αποτελούμενο από
τζαμί, θρησκευτική σχολή και mevlevihane (τεκκέ),
πουεπίσηςκατάπάσαπιθανότηταείχεχτιστείεπάνω
σεβυζαντινήεκκλησία.
ΤΟΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟ
Σημαντικό βήμα για τη διατήρηση του
αρχαιολογικού υλικού που βρέθηκε στην ευρύτερη
περιοχήήτανηίδρυσητουμουσείου,όπου
στεγάστηκανκαιπερισώθηκανσημαντικάευρήματα.
ΤοΑρχαιολογικόΜουσείοπουανακαινίστηκετο
1985, παρουσιάζει τις πιο σημαντικές συλλογές
ευρημάτων της περιοχής από την Παλαιολιθική
περίοδο έως το 13ο αιώνα μ.Χ. Στο μουσείο μπορεί
ναδεικανείςμιααντιπροσωπευτικήεικόνατης
προϊστορίαςκαιτηςιστορίαςτηςπεριοχής.
Οιπληροφορίεςγιατουςθεούςκαιτιςθεότητεςπου
λατρεύονταν στην ελληνιστική και τη ρωμαϊκή
Αττάλειασυνάγονταικυρίωςαπόαντικείμενακαι
νομίσματα. Έτσι, στο αρχαιολογικό μουσείο της
πόλης εκτίθενται μαρμάρινα αγάλματα και ειδώλια
πουαπεικονίζουνθεούς.Οιπιοσυνηθισμένοιείναιο
Δίας, η Αφροδίτη, η Αθηνά, η Νέμεση, ο Ερμής, ο
Απόλλωνας,οΗρακλήςκαιοιΔιόσκουροι.Κεφαλές
τουΆττηκαιέναάγαλματουΠριάπουμαρτυρούν
επίσηςμιαθρησκευτικήατμόσφαιρασυνδεδεμένημε
τη γονιμότητα, ενώ περιλαμβάνονται και
αιγυπτιακέςθεότητες,όπωςοΣάραπης,ηΊσιδακαιο
Αρποκράτης. Αρκετά από τα αντικείμενα αυτά,
ωστόσο,δενανακαλύφθηκανμέσαστηνίδιατην
πόλη,αλλάστηνευρύτερηπεριφέρειάτης,καιμέχρι
τηνΠέργη.